Tάσεις ψήφου της λεσβιακής, γκέι, αμφισεξουαλικής και κουίρ κοινότητας

Transcript

1 Tάσεις ψήφου της λεσβιακής, γκέι, αμφισεξουαλικής και κουίρ κοινότητας Έκθεση αποτελεσμάτων: 1 ο στάδιο έρευνας (προεκλογικό) Μάιος 2014

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 5 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1 ΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ... 7 Ι. ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ LGBT ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ... 7 ΙΙ. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΙΙΙ. ΠΡΟΘΕΣΗ ΨΗΦΟΥ IV. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έκθεση αυτή στηρίζεται στα αποτελέσματα του πρώτου σταδίου της έρευνας που διεξάγει το Athens Pride και η Colour Youth Κοινότητα LGBTQ (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer) Νέων Αθήνας σε συνεργασία με την Δρ. Νάγια Καμένου, 1 σχετικά με την πρόθεση και τις τάσεις ψήφου της LGBTQ κοινότητας. Η έρευνα πραγματοποιείται στα πλαίσια του προγράμματος «Ψήφισε για τα δικαιώματα σου». 2 Το πρόγραμμα «Ψήφισε για τα δικαιώματα σου» είναι μια πρωτοβουλία του Athens Pride και της Colour Youth, εν όψει των δημοτικών/περιφερειακών εκλογών και των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωεκλογών) του Μαΐου του Το δεύτερο στάδιο της έρευνας θα πραγματοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση των εκλογών του Μαΐου του Σκοπός της έρευνας είναι oεντοπισμός και η κατανόηση των πολιτικών αναγκών, προτεραιοτήτων και αιτημάτων της LGBT κοινότητας. 3 Στόχος της είναι η ενημέρωση των πολιτικών ιθυνόντων (policymakers) σε σχέση με αυτές τις ανάγκες, προτεραιότητες και αιτήματα, αφού η ανάγκη για αναγνώριση και ικανοποίηση τους πηγάζει από τις αρχές της ισότητας και της ισονομίας, οι οποίες αποτελούν τους βασικούς πυλώνες κάθε δημοκρατικής πολιτικής κοινωνίας. Τόσο ο σκοπός όσο και ο βασικός στόχος της έρευνας την καθιστούν εξαιρετικά σημαντική, ειδικά αυτή τη χρονική περίοδο που η οικονομική ύφεση τείνει να επισκιάζει άλλα σημαντικά κοινωνικοπολιτικά θέματα τα οποία αφορούν κυρίως τις διαχρονικά αποκλεισμένες ομάδες, όπως τα LGBT άτομα. 1 Εκπαιδευτική συνεργάτιδα του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου και ερευνητική συνεργάτιδα στο Centre for Hellenic Studies του King's College London. 2 Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έρευνα και το πρόγραμμα θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος ( ή/και επικοινωνώντας μαζί μας στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση (info@voteforyourrights.gr). 3 Η έρευνα έγινε στις τάσεις ψήφου της LGBTQ κοινότητας, ωστόσο στην διεκδίκηση πολιτικών δικαιωμάτων χρησιμοποιούμε τον όρο LGBT αντί για LGBTQ. 3

4 Ακαδημαϊκές αναλύσεις και ο ακτιβισμός προηγούμενων δεκαετιών μας κληροδότησαν την αρχή ότι «το προσωπικό είναι πολιτικό», 4 καθώς και την αρχή ότι «το προσωπικό είναι [και] διεθνές» 5 Ενάντια σε αναχρονιστικές αξιώσεις ότι τα θέματα σεξουαλικότητας και φύλου είναι απολιτικά και ξένα σε σχέση με το δημόσιο και πολιτικό βίο, και θυμούμενες και θυμούμενοι ότι οι αρνητικές και τεράστιες επιπτώσεις του αποκλεισμού και των διακρίσεων βάσει σεξουαλικότητας και φύλου είναι πρωτίστως πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές, καλούμε τους πολιτικούς ιθύνοντες σε εγχώριο και Ευρωπαϊκό επίπεδο να προωθήσουν εμπράκτως την ισότητα των LGBTατόμων, οικογενειών και κοινοτήτων σε όλους τους τομείς. ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Όπως προαναφέρθηκε, η έρευνα θα διεξαχθεί σε δύο στάδια, δηλαδή πριν και μετά τις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές και τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωεκλογές) του Μαΐου του 2014.Και στα δύο στάδια, η συλλογή δεδομένων θα γίνει μέσω ερωτηματολογίων. Θα δομηθεί και θα χρησιμοποιηθεί ένα ερωτηματολόγιο για το κάθε στάδιο. Βάσει ανάλυσης των δεδομένων που θα προκύψουν από τα δύο ερωτηματολόγια, θα συγγραφούν δύο διαφορετικές, αλλά συμπληρωματικές εκθέσεις. Υπεύθυνη για το σχεδιασμό των δύο ερωτηματολογίων καθώς και την συγγραφή των δύο εκθέσεων είναι η Δρ. Νάγια Καμένου. Τα δύο ερωτηματολόγια αποτελούνται από αριθμό ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής και η διανομή έγινε διαδικτυακά. Τηρώντας τις αρχές της ερευνητικής δεοντολογίας, τα ερωτηματολόγια είναι απολύτως ανώνυμα και τηρείται απόλυτη εχεμύθεια σε σχέση με τις απαντήσεις των συμμετεχόντων.hανωνυμία των συμμετεχόντων προστατεύεται και η ταυτότητα τους δεν μπορεί να αναγνωριστεί μέσα από την έρευνα. 4 Hanisch, Carol The Personal is Political. In Notes from the Second Year: Women s Liberation, Major Writings of the Radical Feminists, edited by and Shulamith Firestone and Anne Koedt, New York: Radical Feminists. 5 Enloe, Cynthia. [1990] 2000.Bananas, Beaches and Bases: Making Feminist Sense of International Politics, 196. Berkeley, CA: University of California Press. 4

5 1 Ο ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η παρούσα έκθεση αποτελεί προϊόν της ανάλυσης των δεδομένων που προέκυψαν από την πλήρη ή μερική συμπλήρωση του πρώτου ερωτηματολογίου από 774 συμμετέχοντες. Η διανομή του ερωτηματολογίου έγινε διαδικτυακά από την Colour Youth και το Athens Pride μέσω κατάλληλου ερευνητικού εργαλείου, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της ιστοσελίδας του προγράμματος. 6 Το ερωτηματολόγιο ήταν διαθέσιμο για συμπλήρωση από τις 17 Μαρτίου μέχρι τις 3 Απριλίου Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από 42 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και από μια 43 η ερώτηση που αφορούσε την εθελοντική παραχώρηση της ηλεκτρονικής διεύθυνσης του συμμετέχοντα/της συμμετεχούσης στην περίπτωση που αυτός/αυτή επιθυμεί να λάβει μέρος και στο δεύτερο στάδιο της έρευνας, απαντώντας και το δεύτερο ερωτηματολόγιο. Από τους 774 συμμετέχοντες, 509 απάντησαν και στις 42 ερωτήσεις. Ομολογουμένως, ο τρόπος διανομής του ερωτηματολογίου δεν επέτρεπε τον έλεγχο κοινωνικοδημογραφικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων ο οποίος είναι σημαντικός για το σκοπό της παρούσας έρευνας. Ένα παράδειγμα τέτοιου χαρακτηριστικού είναι η ηλικία των συμμετεχόντων: Δεδομένου ότι σκοπός της έρευνας είναι oεντοπισμός και η κατανόηση των πολιτικών αναγκών, προτεραιοτήτων και αιτημάτων της LGBT κοινότητας, καθώς και οι τάσεις ψήφου της εν όψει των δημοτικών/περιφεριακών εκλογών και των Ευρωεκλογών του Μαΐου του 2014, η ομάδα στόχου της έρευνας έπρεπε ιδεατά να αποκλείει άτομα κάτω των 18 ετών τα οποία δεν έχουν το δικαίωμα ψήφου, άτομα τα οποία αν και άνω των 18 ετών δεν έχουν δικαίωμα ψήφου στην Ελλάδα (δηλαδή, ξένοι υπήκοοι) ή/και στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (δηλαδή, μη Ευρωπαίοι πολίτες), καθώς και άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως LGBT. Εντούτοις, όπως προκύπτει από την ανάλυση των απαντήσεων στις κοινωνικοδημογραφικές ερωτήσεις και όπως φαίνεται στα διαγράμματα 1, 2 και 3, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων είναι άνω των 18 ετών (660 στους/στις 709 που απάντησαν στη σχετική ερώτηση, δηλαδή το 93,2% των συμμετεχόντων), είναι άνω των

6 ετών και διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (653 στους/στις 660, δηλαδή το 98,9%των συμμετεχόντων) και αυτοπροσδιορίζονται ως μη ετεροφυλόφιλες/μη ετεροφυλόφιλοι (595 στους/στις 660, δηλαδή το 90,2%των συμμετεχόντων). Διάγραμμα1: Ηλικία συμμετεχόντων Διάγραμμα2: Χώρα μόνιμης διαμονής συμμετεχόντων άνω των 18 ετών 6

7 Διάγραμμα3: Σεξουαλικός προσανατολισμός συμμετεχόντων άνω των 18 ετών ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1 ΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Το πρώτο ερωτηματολόγιο σχεδιάστηκε με στόχο την συλλογή πληροφοριών που αφορούν έξι θεματικές ενότητες. Αυτές είναι: 1) Κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία 2) Γνώσεις σχετικά με ταlgbtδικαιώματα 3) Προτεραιότητες σε σχέση με δικαιώματα και αντιλήψεις σε σχέση με τα πολιτικά κόμματα 4) Πρόθεση ψήφου 5) Συμμετοχή στις εκλογές 6) Συμμετοχή στο δεύτερο στάδιο της έρευνας. Η ανάλυση, λοιπόν, που ακολουθεί, γίνεται βάσει των θεματικών/κατηγοριών 2 μέχρι 5, οι οποίες και αφορούν πιο συγκεκριμένα το σκοπό και το βασικό στόχο της ερευνάς. Ι. ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ LGBT ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 4, στην ερώτηση «σε ποιο βαθμό πιστεύετε πως εξασφαλίζονται τα δικαιώματα των LGBT (Λεσβιών, Γκέι, Αμφισεξουαλικών, Τρανς) ατόμων στην Ελλάδα σήμερα;», στους 570 από τους 774 συμμετέχοντες που απάντησαν, οι 330 (57,9%) 7

8 απάντησαν «σε μικρό βαθμό» και οι 189 (33,2%) «καθόλου». Μόνο επτά (7) συμμετέχοντες (1,2%) απάντησαν «σε μεγάλο βαθμό» και 44 συμμετέχοντες (7,7%) «σε κάποιο βαθμό». Διάγραμμα4: Βαθμός στον οποίον εξασφαλίζονται τα LGBT δικαιώματα στην Ελλάδα σήμερα Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 5, από τους 51 συμμετέχοντες (8,9%) που απάντησαν «σε μεγάλο βαθμό» ή «σε κάποιο βαθμό», μόνο οι πέντε (5) αυτοπροσδιορίστηκαν ως ετεροφυλόφιλοι/ετεροφυλόφιλες σε σχέση με το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Διάγραμμα5: Βαθμός εξασφάλισης LGBT δικαιωμάτων στην Ελλάδα απαντήσεις από συμμετέχοντες και συμμετέχουσες που αυτοπροσδιορίστηκαν ως ετεροφυλόφιλοι/ες 8

9 Αυτό φανερώνει πως η έλλειψη εξασφάλισης των δικαιωμάτων των LGBT ατόμων στην Ελλάδα δεν αποτελεί εντύπωση που επικρατεί αποκλειστικά ανάμεσα στα μέλη της άμεσα επηρεαζόμενης ομάδας. Αντιθέτως, η εντύπωση αυτή είναι κοινή ανάμεσα σε ολόκληρη την ομάδα των συμμετεχόντων, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς μπορεί να αποτελέσει ένδειξη πως το πρόβλημα δεν αποτελεί απλά ένα πρόβλημα μιας πολύ συγκεκριμένης ομάδας συμφερόντων, αλλά ένα κοινωνικοπολιτικό και νομικό πρόβλημα, το οποίο γίνεται αντιληπτό από την ευρύτερη Ελληνική κοινωνία. Αποτελεί, εν ολίγοις, όχι απλά ένα LGBTθέμα, αλλά ένα θέμα ισονομίας, ισότητας και δικαιοσύνης ανάμεσα σε όλους/όλες και για όλους/όλες που διαμένουν μόνιμα στη χώρα. Παρά το γεγονός πως η πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστεύει πως τα δικαιώματα των LGBTατόμων στην Ελλάδα σήμερα προστατεύονται σε μικρό βαθμό ή καθόλου, φαίνεται να έχει ελλιπή γνώση σε σχέση με το ποια LGBT δικαιώματα διασφαλίζονται και προστατεύονται βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας. Για παράδειγμα, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 6, σε σχέση με τη δήλωση «με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, τα LGBT άτομα έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα ετεροφυλόφιλα άτομα σε σχέση με την εκπαίδευση», οι συμμετέχοντες εμφανίστηκαν διχασμένοι, με το 49,3% (281 συμμετέχοντες) να απαντά πως αληθεύει, και το 50,7% (289 συμμετέχοντες)να απαντά πως δεν αληθεύει. Διάγραμμα6:Ίσα δικαιώματα στην εκπαίδευση για LGBTάτομα με βάση την ισχύουσα νομοθεσία Ομολογουμένως, ο διχασμός αυτός πηγάζει από το υφιστάμενο κενό ανάμεσα στην Ελληνική νομοθεσία και στην Ελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας όλοι και όλες έχουν ίσα δικαιώματα στην εκπαίδευση. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε πως κατά 9

10 τη σχολική εκπαίδευση πριν την ηλικία των 18 ετών, ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων (96%) άκουσε αρνητικά σχόλια ή υπήρξε μάρτυρας αρνητικής συμπεριφοράς επειδή κάποιος/α συμμαθητής/ρια θεωρήθηκε LGBT. Το ποσοστό αυτό είναι το δεύτερου ψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την Κύπρο. Επιπλέον, σχεδόν ένας στους τρεις ερωτηθέντες (32%) ανέφερε ότι αισθάνθηκε πως έγινε διάκριση εις βάρος του από μέλος του προσωπικού του εκπαιδευτικού ιδρύματος εντός του περασμένου έτους εξαιτίας του ότι είναι LGBT. 7 Τέτοια φαινόμενα καθιστούν το σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στην ουσιαστική, και όχι απλά στην νομική, ισότητα των LGBTατόμων στο χώρο της εκπαίδευσης απαραίτητη. Ως βασικοί πυλώνες της δημοκρατίας, τα Ελληνικά πολιτικά κόμματα μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 7, σε σχέση με τη δήλωση «με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, ένα άτομο δεν μπορεί να αποκλειστεί από την ευκαιρία απασχόλησης, να απολυθεί, ή/και να στερηθεί του δικαιώματος προαγωγής στο ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ, βάσει του ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ του» το 54% (308 συμμετέχοντες) είπε πως αληθεύει και το 46% πως δεν αληθεύει (262 συμμετέχοντες). Διάγραμμα7: Απαγορεύονται οι διακρίσεις βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού στον χώρο της εργασίας (δημόσιος τομέας) Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 8, παρόμοια ήταν και τα αποτελέσματα σε σχέση με την ίδια δήλωση, όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα: Το 42,7% (234 συμμετέχοντες) είπε πως αληθεύει και το 57,3% είπε πως δεν αληθεύει (314 συμμετέχοντες). 7 European Union Agency for Fundamental Rights EU LGBT Survey: European Union Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Sur vey Results at a Glance. Προσβάσιμο στο: Δείτε επίσης: Colour Youth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας Discrimination on the Grounds of Sexual Orientation and Gender Identity with a focus on education.προσβάσιμο στο: nder_identity_with_a_focus_on_education. 10

11 Διάγραμμα8: Απαγορεύονται οι διακρίσεις βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού στον χώρο της εργασίας (ιδιωτικός τομέας) Η Οδηγία 2000/78/ΕΚ της 27 ης Νοεμβρίου 2000, περί διαμόρφωσης γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και το επάγγελμα που απαγορεύει ρητά τις διακρίσεις βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού έχει ενσωματωθεί στην Ελληνική νομοθεσία. 8 Ως εκ τούτου, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων πολύ πιθανόν να αντανακλούν ένα κενό ανάμεσα στην νομική κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων των LGBTατόμων και στο βαθμό που σε πρακτικό επίπεδο τα δικαιώματα αυτά γίνονται σεβαστά από τους εργοδότες, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό με τη σειρά του υπογραμμίζει για άλλη μια φορά τον κεντρικό ρόλο που τα πολιτικά κόμματα και άλλοι πολιτικοί ιθύνοντες θα πρέπει να διαδραματίσουν ούτως ώστε όλοι οι πολίτες να αντιμετωπίζονται ίσα και ισότιμα. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 9, σε σχέση με τη δήλωση «με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, ένα άτομο δεν μπορεί να αποκλειστεί από την ευκαιρία απασχόλησης, να απολυθεί, ή/και να στερηθεί του δικαιώματος προαγωγής στο δημόσιο τομέα, βάσει της ταυτότητας φύλου του» το 39,8% (227 συμμετέχοντες) είπε πως αληθεύει και το 60,2% είπε πως δεν αληθεύει (343 συμμετέχοντες). Διάγραμμα9: Απαγορεύονται οι διακρίσεις βάσει ταυτότητας φύλου στον χώρο της εργασίας (δημόσιος τομέας) 8 Οδηγία 2000/78/ΕΚ της 27 ης Νοεμβρίου 2000, περί διαμόρφωσης γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και το επάγγελμα. Προσβάσιμο στο: 11

12 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 10, παρόμοια ήταν και τα αποτελέσματα σε σχέση με την ίδια δήλωση, όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα: Το 32,1% (176 συμμετέχοντες) είπε πως αληθεύει και το 69,9% είπε πως δεν αληθεύει (372 συμμετέχοντες). Διάγραμμα10: Απαγορεύονται οι διακρίσεις βάσει ταυτότητας φύλου στον χώρο της εργασίας (ιδιωτικός τομέας) Για ακόμα μια φορά, οι απαντήσεις σε σχέση με τις δύο αυτές δηλώσεις αντικατοπτρίζουν το κενό ανάμεσα στην νομική κατοχύρωση και στην πρακτική εφαρμογή των δικαιωμάτων στην εργασία σε σχέση με την ταυτότητα φύλου. Σύμφωνα με την Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης(αναδιατύπωση), «[τ]ο Δικαστήριο έκρινε ότι το πεδίο εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών δεν μπορεί να περιορισθεί στην απαγόρευση διακρίσεων με βάση το γεγονός ότι ένα πρόσωπο ανήκει στο ένα ή στο άλλο φύλο. Υπό το πρίσμα του σκοπού της και της φύσης των δικαιωμάτων που επιδιώκει να διαφυλάξει έχει επίσης εφαρμογή στις διακρίσεις που απορρέουν από την αλλαγή φύλου ενός προσώπου». 9 Αν και η Οδηγία αυτή δεν έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία, αφού οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και η εν λόγω οδηγία αποτελούν νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελληνική Δημοκρατία οφείλει να τη σεβαστεί και να την ενσωματώσει στην εγχώρια νομοθεσία. Προς αυτό, σημαντικό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν τα πολιτικά κόμματα και άλλοι πολιτικοί ιθύνοντες, πληρώντας έτσι το ρόλο τους ως στυλοβάτες της δημοκρατίας. 9 Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5 ης Ιουλίου 2006 για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση). Προσβάσιμο στο: 12

13 Καλύτερη γνώση σε σχέση με τα LGBT δικαιώματα φαίνεται να είχαν οι συμμετέχοντες όσον αφορά άλλους τομείς πέραν από την εκπαίδευση, την απασχόληση και το επάγγελμα. Για παράδειγμα, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 11, στη δήλωση «με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, το φαινόμενο του LGBT σχολικού εκφοβισμού (bullying) διαφέρει από το γενικότερο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού», το 73,5% (419συμμετέχοντες) ορθώς είπε πως δεν αληθεύει σε σχέση με τη νομική αναγνώριση του φαινομένου και το 64,7% (369συμμετέχοντες) ορθώς είπε πως δεν αληθεύει σε σχέση με την αντιμετώπιση που προνοεί ο νόμος. Διάγραμμα11: Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ο LGBT σχολικός εκφοβισμός διαφέρει από το γενικότερο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού Οι συμμετέχοντες επέδειξαν καλύτερη γνώση και σε σχέση με την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 12, στην ερώτηση «με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, τα τρανς άτομα έχουν το δικαίωμα αλλαγής των επίσημων εγγράφων ταυτότητας τους;», το 66% (376 συμμετέχοντες) διάλεξε ορθώς την απάντηση «Ναι, αλλά με ιατρικές ή/και φαρμακολογικές προϋποθέσεις». Διάγραμμα12: Δικαίωμα τρανς ατόμων για την αλλαγή επίσημων εγγράφων ταυτότητάς τους 13

14 Διχασμένες ήταν οι απαντήσεις των συμμετεχόντων και σε σχέση με την ερώτηση: «Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, ρητορική μίσους ορίζεται ως η πρόκληση διακρίσεων, μίσους ή βίας κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων με βάση [τα εξής]». Όπως δείχνει το διάγραμμα 13, από τους 570 συμμετέχοντες που απάντησαν στη ερώτηση αυτή, το 66,1% λανθασμένα δήλωσε πως ο νόμος καλύπτει τον σεξουαλικό προσανατολισμό και το 52,5% λανθασμένα δήλωσε πως ο νόμος καλύπτει την ταυτότητα φύλου. Διάγραμμα13: Κίνητρα ρητορικής μίσους βάσει του νόμου Όπως δείχνει το διάγραμμα 14, στην ερώτηση «Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, ως κίνητρα εγκλημάτων μίσους καλύπτονται [τα εξής]», το 54,9% των 570 συμμετεχόντων που απάντησαν στην ερώτηση ορθώς δήλωσε πως ο νόμος καλύπτει τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Το 45,3% ορθώς δήλωσε πως ο νόμος καλύπτει τη ταυτότητα φύλου. Διάγραμμα14: Κίνητρα εγκλημάτων μίσους βάσει του νόμου 14

15 Η σύγχυση αυτή σε σχέση με το ποια δικαιώματα έχουν τα LGBTάτομα μπορεί εν μέρει να συνδέεται και με τη μη συμμετοχή της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων σε LGBT ομάδες, οργανισμούς και σωματεία. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 15, στην ερώτηση «κατά τα τελευταία πέντε (5) χρόνια, υπήρξατε για κάποιο διάστημα μέλος κάποιας LGBT ομάδας/οργανισμού/σωματείου;», η πλειοψηφία (502 συμμετέχοντες, δηλαδή 70,8%) απάντησε αρνητικά. Διάγραμμα15: Συμμετοχή σε LGBT οργάνωση κατά τα τελευταία πέντε χρόνια Ενώ δεν διερευνήθηκαν οι λόγοι μη συμμετοχής σε LGBT οργανώσεις μέσω του ερωτηματολογίου, είναι πιθανό να οφείλεται σε μια ποικιλία από παράγοντες. Μεταξύ αυτών, η ίδια η περιθωριοποίηση των LGBT ατόμων καθώς και των δικαιωμάτων τους τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο δημιουργούν δυσχερείς συνθήκες οι οποίες δεν λειτουργούν ενθαρρυντικά ως προς την συμμετοχή σε LGBT συλλογικότητες. Πέρα από την άσκηση πολιτικής πίεσης προς τους ιθύνοντες, τα αυξημένα ποσοστά συμμετοχής έχουν την δυνατότητα να ενισχύσουν σημαντικά τις LGBT οργανώσεις. Συνεπώς, συνιστάται οι οργανώσεις να εξετάσουν μεθόδους για την αύξηση συμμετοχής στους κόλπους τους. Σημαντική ακόμη είναι η ανάγκη που διαφαίνεται για δράσεις ενημέρωσης από τις οργανώσεις αυτές σε σχέση με ορισμένα δικαιώματα για τα οποία η LGBTκοινότητα φαίνεται να έχει ελλιπή γνώση. Εντούτοις, πρέπει να υπογραμμιστεί πως ο βασικότερος λόγος για τη σύγχυση ανάμεσα στους συμμετέχοντες σε σχέση με το ποια δικαιώματα έχουν τα LGBT άτομα πηγάζει από το γεγονός ότι, παρά τη νομική κατοχύρωση κάποιων LGBT δικαιωμάτων, σε πρακτικό, 15

16 καθημερινό επίπεδο αυτά εξακολουθούν να παραβιάζονται τόσο από την πολιτεία, όσο και από άλλους κοινωνικοπολιτικούς και θεσμικούς φορείς. Ως εκ τούτου, τα πολιτικά κόμματα καθώς και άλλοι πολιτικοί ιθύνοντες θα πρέπει να υπερασπιστούν τη δημοκρατία και τις αρχές της ισότητας και ισονομίας που αυτή προϋποθέτει με δύο τρόπους: πρώτον, στηρίζοντας έμπρακτα τις LGBT οργανώσεις στις προσπάθειες τους για ενημέρωση των μελών τους και, δεύτερον, θέτοντας σε εφαρμογή πολιτικές που θα γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στο νομικό/νομοθετικό και στο πρακτικό επίπεδο σε σχέση με τα LGBTδικαιώματα. ΙΙ. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 16 και αναλυτικά στον πίνακα 1, στην ερώτηση «Σε κλίμακα από το 0 μέχρι το 5, με το 0 να δηλώνει τη μικρότερη σημασία και με το 5 να δηλώνει τη μεγαλύτερη σημασία, σημειώστε το βαθμό στον οποίο η εξασφάλιση των ακόλουθων δικαιωμάτων ή/και πολιτικών είναι για εσάς σημαντική»: Το μεγαλύτερο ποσοστό των 535 συμμετεχόντων που απάντησαν στη συγκεκριμένη ερώτηση (δηλαδή το 89,91%) επέλεξε ως σημαντικότερο (δηλαδή 5 στην κλίμακα) το «LGBT». Ως δεύτερο σημαντικότερο στις 16 επιλογές που δόθηκαν, με ποσοστό 86,92%, οι συμμετέχοντες κατέταξαν το «δικαίωμα κάλυψης συντρόφου του ιδίου φύλου από ασφάλεια υγείας». Ως τρίτο με ποσοστό 81,5% οι συμμετέχοντες κατέταξαν την «εισαγωγή μαθημάτων σεξουαλικής αγωγής με ισότιμη αναφορά σε σεξουαλικό προσανατολισμό & ταυτότητα φύλου», Ως τέταρτο με ποσοστό 80,19% τα «συνταξιοδοτικά δικαιώματα για μη-ετερόφυλα ζευγάρια», Και ως πέμπτο με ποσοστό 80% τα «κληρονομικά δικαιώματα για μη-ετερόφυλα ζευγάρια». 16

17 Διάγραμμα16: Βαθμός στον οποίο η εξασφάλιση των ακόλουθων δικαιωμάτων ή/και πολιτικών είναι σημαντική Πίνακας 1: Βαθμός στον οποίο η εξασφάλιση των ακόλουθων δικαιωμάτων ή/και πολιτικών είναι σημαντική LGBT 0 (Μικρότερη Σημασία) Συμμετέχοντες / συμμετέχουσες (%) (Μεγαλύτερη Σημασία)

18 για LGBT Όπως μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί, για τους συμμετέχοντες, τα πιο σημαντικά δικαιώματα είναι αμιγώς LGBT, ενώ το σημαντικότερα δικαιώματα για αυτούς είναι αυτά που σχετίζονται με την ισότητα στο χώρο της απασχόλησης. Όπως προαναφέρθηκε, ενώ σε επίπεδο νομοθεσίας οι διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού δεν επιτρέπονται, τα LGBT άτομα εξακολουθούν να δηλώνουν ως προτεραιότητα τους τα ίσα δικαιώματα στην απασχόληση. Όπως ήδη αναφέρθηκε, αυτό πηγάζει από την έλλειψη σεβασμού των δικαιωμάτων αυτών σε πρακτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε πως, σε σχέση με την Ελλάδα, το 21% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως αισθάνθηκαν διακρίσεις κατά τους τελευταίους 12μήνες όταν έψαχναν για θέση εργασίας ή/και στην εργασία τους, λόγω του ότι είναι LGBT. 10 Με εξαίρεση την «εισαγωγή μαθημάτων σεξουαλικής αγωγής με ισότιμη αναφορά σε σεξουαλικό προσανατολισμό & ταυτότητα φύλου» οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικότερα τα LGBT οικονομικά δικαιώματα έναντι των μη οικονομικών LGBT δικαιωμάτων όπως, για παράδειγμα, LGBT κοινωνικά δικαιώματα. Παραδείγματος χάριν, η επιλογή «υποστήριξη οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες σε LGBT άτομα» επιλέχτηκε ως το σημαντικότερο δικαίωμα (δηλαδή 5 στην κλίμακα) μόνο από το 57,38% των συμμετεχόντων και κατατάχτηκε 10 European Union Agency for Fundamental Rights EU LGBT Survey: European Union Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Survey Results at a Glance. Προσβάσιμο στο: 18

19 έτσι ως μικρότερης σημασίας από άλλα δικαιώματα, κυρίως οικονομικά ή μη δικαιώματα που σχετίζονται με το κράτος προνοίας όπως, για παράδειγμα η «βελτίωση του κρατικού συστήματος υγείας» (79,07%) και η «αντιμετώπιση της ανεργίας / η δημιουργία θέσεων εργασίας» (73,83%). Τουλάχιστον ένα από τα δύο αυτά δικαιώματα κρίθηκαν από τους συμμετέχοντες ως πιο σημαντικά ακόμα και από το «δ -» (66,54%), το «σ -» (76,45%), την «ι -» (67,66%), το «δ - α» (69,91%) και την «υ LGBT» (67,29%). Τα αποτελέσματα αυτά επιδέχονται δύο ερμηνειών, οι οποίες δεν είναι απαραίτητα αλληλοσυγκρουόμενες. Η πρώτη συνάδει και επιβεβαιώνει το επιχείρημα που υποστηρίχθηκε στην εισαγωγή της έκθεσης. Δηλαδή, ενάντια σε αναχρονιστικές αξιώσεις ότι τα θέματα σεξουαλικότητας και φύλου είναι απολιτικά και ξένα σε σχέση με το δημόσιο και πολιτικό βίο, οι αρνητικές και τεράστιες επιπτώσεις του αποκλεισμού και των διακρίσεων βάσει σεξουαλικότητας και φύλου είναι πρωτίστως πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές. Η δεύτερη απορρέει λαμβάνοντας υπόψη τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Η Ελλάδα εξακολουθεί να διανύει μια εξαντλητική περίοδο οικονομικής ύφεσης και τα μέτρα λιτότητας αποτελούν πραγματική απειλή για την οικονομική διαβίωση των κατοίκων της χώρας. Έτσι, ομοίως με τα μη-lgbt άτομα αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω της μη πλήρους νομικής τους ισότητας και του κοινωνικού τους στιγματισμού που οδηγεί, σε πολλές περιπτώσεις, και στον οικονομικό τους αποκλεισμό, τα LGBT άτομα δίνουν προτεραιότητα σε οικονομικά δικαιώματα. Ένα τέτοιο παράδειγμα μη πλήρους νομικής ισότητας και κοινωνικού στιγματισμού που οδηγεί και στον οικονομικό τους αποκλεισμό αποτελεί η πλειοψηφία των τρανς ατόμων, στα οποία αρνείται η αλλαγή των επίσημων εγγράφων ταυτότητας τους, με αποτέλεσμα να μην δύνανται να βρουν εργασία. Ενδιαφέρουσες είναι και οι αντιλήψεις των συμμετεχόντων σε σχέση με τα πολιτικά κόμματα. Ενώ μέσω των απαντήσεων τους επιβεβαιώνεται η γενικότερη απαξίωση του Ελληνικού κομματικού συστήματος των τελευταίων χρόνων, ταυτόχρονα, αυτές φανερώνουν και μια κοινή κομματική ταυτότητα ανάμεσα στους συμμετέχοντες. 19

20 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 17, στην ερώτηση «ποιο από τα παρακάτω Ελληνικά πολιτικά κόμματα θεωρείτε ότι υποστηρίζει τα δικαιώματα εκείνα των οποίων η εξασφάλιση είναι για εσάς σημαντική;» 11 : Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων (37,9% των 535 συμμετεχόντων που απάντησαν στη ερώτηση) δ /α», Εντούτοις, πάνω από το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων (25,2%) απάντησαν «Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ)». Η απάντηση με το αμέσως μεγαλύτερο ποσοστό επιλογής ήταν «Το Ποτάμι» με μόλις 9,5%. Ακολούθησε η «Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή (ΑΝΤΑΡΣΥΑ)» με 7,1%. Διάγραμμα17: Κόμματα που υποστηρίζουν τα δικαιώματα που θεωρούνται σημαντικά 11 Λόγω της συνεχώς μεταβαλλόμενης πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά την προεκλογική περίοδο του Μαΐου του 2014, έχουν υπάρξει αλλαγές σε κόμματα ή/και συνδυασμούς μετά από τον σχεδιασμό και την εκτέλεση του 1ου σταδίου της έρευνας. Συγκεκριμένα, το ΠΑΣΟΚ κατεβαίνει σε συνδυασμό με άλλα κόμματα της κεντροαριστεράς, υπό την ονομασία Ελιά Δημοκρατική Παράταξη. Η Δράση κατεβαίνει μαζί με την Δημιουργία Ξανά, υπό την ονομασία Γέφυρες. Επιπλέον, μετά από αποχώρηση από τους Οικολόγους-Πράσινους δημιουργήθηκαν και οι Πράσινοι. 20

21 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 18, το ΣΥΡΙΖΑ κρίθηκε από τους συμμετέχοντες και ως το κόμμα με τη φιλικότερη θέση σε σχέση με τα LGBTάτομα με ποσοστό 60,56%. Στη δεύτερη θέση κατατάχθηκαν οι Οικολόγοι Πράσινοι (ΟΠ) με 44,49%, στη τρίτη η ΑΝΤΑΡΣΥΑ με 40,19% και στη τέταρτη «Το Ποτάμι» με 37,38%. Διάγραμμα18: Θέση κομμάτων σε σχέση με τα LGBT άτομα: (α) εχθρική στάση, (β) ουδέτερη στάση, (γ) φιλική στάση 21

22 Οι απαντήσεις στα δύο αυτά ερωτήματα δηλαδή, ποιο από τα Ελληνικά πολιτικά κόμματα θεωρούν οι συμμετέχοντες ότι υποστηρίζει τα δικαιώματα εκείνα των οποίων η εξασφάλιση είναι για αυτούς σημαντική, και ποια είναι κατά τους συμμετέχοντες η θέση των κομμάτων σε σχέση με τα LGBT άτομα εγείρουν προβληματισμούς σε σχέση με την συμπεριφορά των κομμάτων απέναντι στους LGBT ψηφοφόρους τους και απέναντι στην LGBT κοινότητα γενικότερα. Για παράδειγμα, με βάση τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, το μόνο κόμμα που θεωρείται από τους συμμετέχοντες ως φιλικό σε σχέση με τα LGBT άτομα και ως υποστηρικτής των δικαιωμάτων που οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικά είναι το ΣΥΡΙΖΑ. Άλλα κόμματα, κυρίως της αριστεράς και της κέντρο-αριστεράς,όπως οι ΟΠ, η ΔΗΜΑΡ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αν και δηλώνουν ότι υποστηρίζουν τα LGBTδικαιώματα, δεν φαίνεται να πείθουν σε αξιόλογο βαθμό τους LGBTψηφοφόρους. Οι λόγοι πίσω από την αδυναμία κάποιων κομμάτων τα οποία δηλώνουν φιλικά προς την LGBT κοινότητα και τα LGBT δικαιωμάτων να πείσουν δεν είναι σαφείς. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα κόμματα αυτά πρέπει να εκφράσουν εντονότερα και πιο έμπρακτα την υποστήριξή τους, ούτως ώστε μεγαλύτερο μέρος των LGBT ψηφοφόρων να πεισθούν πως αποτελούν συμμάχους στον αγώνα τους για ισότητα και ισοτιμία. Όπως επιβεβαιώνουν οι απαντήσεις των συμμετεχόντων στις δύο αυτές ερωτήσεις, αν και κάποια κόμματα θεωρούνται, σε γενικές γραμμές, φιλικά προς τα LGBT άτομα, δεν θεωρούνται και ως κόμματα που υπερασπίζονται τα δικαιώματα που είναι σημαντικά για τα LGBT άτομα: Ενώ οι ΟΠ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και «Το Ποτάμι» περιγράφονται σε ποσοστό από 37,38% μέχρι 44,49%. ως κόμματα με φιλική θέση σε σχέση με τα LGBT άτομα, σε σχέση με το αν υποστηρίζουν τα δικαιώματα εκείνα τα οποία οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικά, λαμβάνουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά (από 3,2% για τους ΟΠ μέχρι 9,5% για Το Ποτάμι). Το μόνο κόμμα που θεωρείται από τους συμμετέχοντες ως φιλικό σε σχέση με τα LGBT άτομα και ως υποστηρικτής των δικαιωμάτων που οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικά είναι το ΣΥΡΙΖΑ. Ως εκ τούτου, με τη σειρά της, η οργανωμένη LGBT κοινότητα καλείται να ξεκαθαρίσει αν η πολιτική πίεση που προτίθεται να ασκήσει θα έχει ως στόχο την ικανοποίηση των αναγκών και των προτεραιοτήτων των μελών της, έστω και αν αυτές δεν είναι LGBT-συγκεκριμένες, ή αν θα παραμείνει πιστή στους σκοπούς και τους στόχους που θεμελίωσαν την ίδρυσή της, 22

23 δηλαδή στην εξασφάλιση και διασφάλιση δικαιωμάτων και στη εφαρμογή πολιτικών που απευθύνονται συγκεκριμένα στα LGBT άτομα. Επιλέγοντας το πρώτο, ρισκάρει να απομακρυνθεί από τους θεμελιώδεις σκοπούς και στόχους της και να ομογενοποιηθεί με άλλες ομάδες πίεσης που λειτουργούν στην ελληνική πολιτική σκηνή. Επιλέγοντας το δεύτερο ρισκάρει να ξενίσει τα μέλη της, αφού θα λειτουργήσει αγνοώντας τις μεταβαλλόμενες ανάγκες τους. Μια λύση μπορεί να αποτελέσει ένας «τρίτος δρόμος», δηλαδή η σύμπραξη με άλλες ομάδες πίεσης, οργανισμούς, ομάδες και σωματεία σε σχέση με τη διεκδίκηση οικονομικών, μη LGBTσυγκεκριμένων δικαιωμάτων (παραδείγματος χάριν, με φεμινιστικές οργανώσεις). Αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται τόσο με την άσκηση πολιτικής πίεσης για την εξασφάλιση συγκεκριμένων κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων των LGBTατόμων (παραδείγματος χάριν, υποστήριξη οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες σε LGBTνέους, ισότιμη πρόσβαση σε υποβοηθουμένη αναπαραγωγή, παρένθετη μητρότητα - ετερόφυλα ζευγάρια, δικαίωμα γάμου για μη-ετερόφυλα ζευγάρια),όσο και με την επιμόρφωση των μελών των LGBT οργανισμών σε σχέση με τις μακροπρόθεσμες (οικονομικές και άλλες) συνέπειες της απομάκρυνσης από τη διεκδίκηση αυτών των κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων. Επίσης σημαντική είναι η ανάπτυξη στρατηγικών ούτως ώστε η οργανωμένη LGBT κοινότητα να δημιουργήσει και να διατηρήσει ανοικτούς δίαυλους επικοινωνίας και συνεργασίας με όλα τα πολιτικά κόμματα. Αυτή τη στιγμή το ΣΥΡΙΖΑ θεωρείται από τους συμμετέχοντες ως το φιλικότερο σε σχέση με τα LGBT άτομα και ως το κόμμα που υποστηρίζει περισσότερο τα δικαιωμάτων που οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικά. Ασχέτως του αν η πεποίθηση αυτή αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, η ρευστότητα του Ελληνικού κομματικού και γενικότερου πολιτικού συστήματος, καθώς και οι δοκιμασμένες στρατηγικές άσκησης πολιτικής πίεσης, επιβάλλουν ευελιξία από μέρους των LGBT ομάδων, οργανισμών, σωματείων και κινημάτων και την αποφυγή κομματικοποίησής τους. Στην ερώτηση «κατά τη γνώμη σας, ποιο είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα LGBT άτομα σήμερα;», όπως δείχνει το διάγραμμα 19, η συντριπτική πλειοψηφία (54.6% των 535 συμμετεχόντων που απάντησαν στην ερώτηση) δήλωσαν «23

24 ». Αυτό ενισχύει το επιχείρημα πως τα κόμματα οφείλουν να πρωτοστατήσουν στον αγώνα για την LGBT ισονομία και ουσιαστική ισότητα, επανακτώντας έτσι την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων της Ελληνικής επικράτειας, LGBT και μη. Διάγραμμα19: Τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα LGBT άτομα σήμερα ΙΙΙ. ΠΡΟΘΕΣΗ ΨΗΦΟΥ Ανάγκη για τη δημιουργία και διατήρηση ανοικτών διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας υπάρχει και σε σχέση με άλλες LGBT ομάδες, σωματεία και οργανώσεις στην Ευρώπη. Όπως είδαμε πιο πάνω, οι συμμετέχοντες έχουν ελλιπή γνώση σε σχέση με τα δικαιώματα τα οποία έχουν στην απασχόληση και το επάγγελμα. Εντούτοις, το δικαίωμα στη μη διάκριση βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού στην απασχόληση και το επάγγελμα έχει θεσμοθετηθεί στην Ελλάδα χάρη στη θεσμοθέτηση σχετικής νομοθεσίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία είναι δεσμευτική για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 12 ενώ η θεσμοθέτηση νομοθεσίας υπέρ των LGBT δικαιωμάτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την διεθνική και συντονισμένη δράση εγχώριων ομάδων, σωματείων και οργανώσεων από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες Παραδείγματος χάριν η Οδηγία 2000/78/ΕΚ της 27 ης Νοεμβρίου 2000, περί διαμόρφωσης γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και το επάγγελμα. Προσβάσιμο στο: 823_el.htm 13 Ένα τέτοιο παράδειγμα, μεταξύ άλλων, αποτελεί το European Region of the International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association (ILGA-Europe). Ιστοσελίδα: 24

25 Η ανάγκη αυτή διαφαίνεται εντονότερα με την ανάλυση των απαντήσεων που έδωσαν οι συμμετέχοντες σε ερωτήματα που σχετίζονται με το βαθμό στον οποίο θεωρούν την άσκηση και διαμόρφωσης πολιτικής (συμπεριλαμβανομένης και αυτής που σχετίζεται με LGBT θέματα) σε Ευρωπαϊκό επίπεδο σημαντική, καθώς και με το ενδιαφέρον τους (ή την έλλειψη τέτοιου ενδιαφέροντος) να συμμετάσχουν ενεργά σε αυτές τις διαδικασίες, ασκώντας το δικαίωμα ψήφου τους στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωεκλογές). Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 20, στην ερώτηση «σε κλίμακα από το 0 μέχρι το 5, με το 0 να δηλώνει τη μικρότερη σημασία και με το 5 να δηλώνει τη μεγαλύτερη σημασία, σημειώστε το βαθμό στον οποίο θεωρείτε ότι είναι σημαντικό για τη δημοκρατία οι Έλληνες & Ελληνίδες πολιτικοί να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις άλλων Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προτού πάρουν αποφάσεις», το 30,6% των 513 συμμετεχόντων που απάντησαν στην ερώτηση σημείωσε τον βαθμό 3, το 29% τον βαθμό 4 και το 23,8% τον βαθμό 5. Οι βαθμοί 0, 1 και 2 σημειώθηκαν μόνο από το 4,1%, 5,1% και 7,4% αντίστοιχα. Διάγραμμα20: Βαθμός στον οποίον είναι σημαντικό οι πολιτικοί να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις άλλων Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων Αυτό δείχνει πως οι συμμετέχοντες έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στη νομοθεσία και στις πολιτικές οι οποίες διαμορφώνονται βάσει των επικρατέστερων Ευρωπαϊκών τάσεων. Η στάση τους αυτή είναι δικαιολογημένη δεδομένου του ότι, σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα υστερεί στη διασφάλιση των LGBTδικαιωμάτων και στο σχεδιασμό πολιτικών που να προωθούν τηνlgbt ισότητα Δείτε ILGA-Europe Rainbow Map May Προσβάσιμο στο: 25

26 Η ανάγκη ώστε τα Ελληνικά πολιτικά κόμματα να πείσουν τους LGBT ψηφοφόρους πως η αναγνώριση και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους όντως αποτελεί για αυτά βασικό μέρος της πολιτικής τους ατζέντας φαίνεται και από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων σε σχέση με τα κριτήρια βάσει των οποίων θα ψήφιζαν ένα κόμμα ή ένα υποψήφιο. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 21,στην ερώτηση «στις ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ του Μαΐου 2014, θα ψηφίζατε κάποιον/α υποψήφιο/α, κόμμα / συνδυασμό που διαφωνεί μαζί σας σχετικά με τα LGBT δικαιώματα, αλλά συμφωνεί μαζί σας στα περισσότερα άλλα θέματα;», η συντριπτική πλειοψηφία (81,6% των 523 συμμετεχόντων που απάντησαν) απάντησε «όχι». Διάγραμμα21:Ευρωεκλογές 2014: για τα LGBT /ες & Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 22, παρόμοια ήταν και τα αποτελέσματα σε σχέση με την ίδια ερώτηση, όσον αφορά τις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές του Μαΐου 2014: Το 78,4% (410 συμμετέχοντες) απάντησε «όχι». Διάγραμμα 22:Δημοτικές/περιφερειακές εκλογές 2014: LGBT /ες & για τα 26

27 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 23, στην ερώτηση «στη λήψη απόφασης σχετικά με το ποιον/α υποψήφιο/α, κόμμα / συνδυασμό θα ψηφίσετε στις ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ του Μαΐου 2014, τα πιο κάτω θέματα θα είναι», το 67,3% (352 συμμετέχοντες) δήλωσε πως τα «LGBT δικαιώματα» θα είναι για αυτούς «πολύ σημαντικά» και το 28,3% (148 συμμετέχοντες) «αρκετά σημαντικά». Διάγραμμα23: στις 2014 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 24, παρόμοια ήταν και τα αποτελέσματα σε σχέση με την ίδια ερώτηση, όσον αφορά τις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές του Μαΐου 2014: Το 63,86% (334 συμμετέχοντες) δήλωσε πως τα «LGBTδικαιώματα» θα είναι για αυτούς «πολύ σημαντικά» και το 27,53% (144 συμμετέχοντες) «αρκετά σημαντικά». Διάγραμμα24: στις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές

28 IV. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων σε σχέση με την πρόθεση συμμετοχής τους στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωεκλογές) δείχνουν πως έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στους ξένους παρά στους εγχώριους πολιτικούς ιθύνοντες σε σχέση με τη διασφάλιση των LGBT δικαιωμάτων και το σχεδιασμό πολιτικών που να προωθούν τηνlgbt ισότητα, κατά ένα σημαντικό ποσοστό. Ωστόσο, οι ερωτηθέντες δεν επιλέγουν να συμμετάσχουν ενεργά ως διεθνικοί πολιτικοί δρώντες, ασκώντας το δικαίωμα ψήφου τους στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωεκλογές). Διάγραμμα25:Συμμετοχή σε Ευρωεκλογές 2009 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 25, στην ερώτηση «στις τελευταίες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2009, ποιο κόμμα / συνδυασμό / υποψήφιο/ακόμματος ψηφίσατε;», 15 το 47,8% των 517 συμμετεχόντων που συμπλήρωσαν τη συγκεκριμένη ερώτηση απάντησαν πως δεν 15 Ενώ δεν συμμετείχαν όλα τα κόμματα στις Ευρωεκλογές του 2009, έχουν συμπεριληφθεί όλα τα κόμματα που υπήρχαν ως επιλογές σε προηγούμενες ερωτήσεις του ερωτηματολογίου. Ο λόγος σχετίζεται με τη μεθοδολογία της έρευνας: Έπρεπε οι επιλογές απαντήσεων στις ερωτήσεις που αφορούν τα κόμματα να είναι οι ίδιες σε όλο το ερωτηματολόγιο, ούτως ώστε οι ερωτήσεις αυτές να μην είναι καθοδηγητικές ή παραπειστικές. 28

29 ψήφισαν. Αμέσως μετά έρχεται το ΣΥΡΙΖΑ με 15,67%, και ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ με 7,16%, οι ΟΠ με 5,22% και η ΝΔ μαζί με το ΚΚΕ στο 3,87% και οι δύο. Το γεγονός ότι δεν αντανακλά τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών του 2009 είναι αρκετά πιθανό να οφείλετε, τουλάχιστον εν μέρει, στον μέσο όρο ηλικίας των συμμετεχόντων. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβρη του 2013, το ΣΥΡΙΖΑ που έχει μεγαλύτερη απήχηση σε νέα άτομα συγκέντρωσε 28,8% σε πρόθεση ψήφου ατόμων ετών, έναντι 10,7% που συγκέντρωσε η Νέα Δημοκρατία. 16 Τα αποτελέσματα, ειδικά σχετικά με την πρόθεση ψήφου σε μελλοντικές Ευρωεκλογές διαφέρουν αρκετά από τις προγνώσεις, ειδικά σε σχέση με τα κόμματα της δεξιάς και κεντροδεξιάς. 17 Το δείγμα της έρευνας αυτής μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικό του συνόλου των ψηφοφόρων της Ελληνικής επικράτειας, ωστόσο είναι ενδεικτικό, τουλάχιστον σε σχέση με την ομάδα εκείνη των οποία στόχευε να μελετήσει η έρευνα κυρίως LGBT νέοι/ες. Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι πίσω από η διαφορά μεταξύ του γενικού πληθυσμού και των LGBT νέων σε σχέση με την πρόθεση ψήφου. Αυτοί οι λόγοι είναι πιθανώς πως: Το ερωτηματολόγιο έφτασε σε πολύ μικρό δείγμα ατόμων το οποίο δεν είναι αντιπροσωπευτικό των νέων της χώρας συνολικότερα. Τα LGBT άτομα, τουλάχιστον αυτά που είναι πιο νέα σε ηλικία, τείνουν να υποστηρίζουν αριστερά κόμματα. Αυτό είναι κατ επέκταση θετικό, καθώς τα αριστερά κόμματα είναι πιο φιλικά προς τα LGBT δικαιώματα. Ίσως όντως, οι LGBT νέοι και νέες υποστηρίζουν (συνειδητά ή ασυνείδητα) κόμματα τα οποία υποστηρίζουν ή τουλάχιστον είναι θετικά προς τα LGBT δικαιώματα. Ωστόσο σημαντικό θα είναι να δούμε τι θα κάνουν τέτοια κόμματα στην πράξη όταν και εφόσον εκλεγούν. Διάγραμμα26: Λόγοι αποχής από Ευρωεκλογές Δείτε: 17 Δείτε: 29

30 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 26, το 37,9%των 256 συμμετεχόντων που διευκρίνισε τους λόγους για τους οποίους δεν ψήφισε, δήλωσε πως δεν ψήφισε για άλλους λόγους και όχι γιατί ήταν κάτω των 18 ετών. Διάγραμμα27: Πρόθεση ψήφου Ευρωεκλογές Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 27, στην ερώτηση «αν την επόμενη εβδομάδα γίνονταν ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ, ποιο κόμμα / συνδυασμό / υποψήφιο/α κόμματος θα ψηφίζατε;», το 14,1%των 517 συμμετεχόντων που συμπλήρωσαν τη συγκεκριμένη ερώτηση δήλωσε πως δεν θα ψήφιζε. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 28, το 72,7%των 99 συμμετεχόντων που διευκρίνισε τους λόγους για τους οποίους δεν θα ψήφιζε, δήλωσε πως δεν θα ψήφιζε για άλλους λόγους και όχι γιατί είναι κάτω των 18 ετών. Διάγραμμα28: Λόγοι αποχής από μελλοντικές Ευρωεκλογές 30

31 Οι πιο κοινοί «άλλοι λόγοι» ανάμεσα στους συμμετέχοντες για τους οποίους δεν θα ψήφιζαν ήταν η συνειδητή αποχή καθώς και μια απάθεια σε σχέση με την πολιτική που πηγάζει από την έλλειψη εμπιστοσύνης προς το υφιστάμενο πολιτικό και κομματικό σύστημα. Αυτό το εύρημα της έρευνας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στα πολιτικά κόμματα τα οποία φαίνεται πως φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την αυξανόμενη απολιτικοποίηση όχι μόνο των LGBT, αλλά όλων των ψηφοφόρων της Ελληνικής επικράτειας. 18 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 29, επίσης σημαντικό είναι το γεγονός πως το ποσοστό των συμμετεχόντων που δήλωσε πως θα ψήφιζε σε προσεχείς ευρωεκλογές είναι μεγαλύτερο όχι μόνο του ποσοστού που ψήφισε στις ευρωεκλογές το 2009 (85,9% και 52,2% αντίστοιχα), αλλά και του ποσοστού που ψήφισε στις εθνικές βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2012 (70% των 517 συμμετεχόντων που απάντησαν τη συγκεκριμένη ερώτηση). Διάγραμμα29: Συμμετοχή σε βουλευτικές εκλογές Ιουνίου Για ποσοστά αποχής ψηφοφόρων Ελληνικής επικράτειας από εθνικές εκλογές και εκλογές του Ευπωπαικού Κοινοβουλίου, δείτε: Δείτε επίσης: 31

32 Αυτό επιβεβαιώνει το γεγονός πως παρά το γενικότερο κλίμα ευρωσκεπτικισμού που πηγάζει, εν μέρει, από την επιβολή των μέτρων λιτότητας στη χώρα από εξωτερικούς δρώντες όπως το Eurogroup, και παρά την αξίωση των συμμετεχόντων πως το ΣΥΡΙΖΑ είναι το φιλικότερο κόμμα σε σχέση με τα LGBT άτομα και το κόμμα που περισσότερο από όλα υποστηρίζει τα δικαιώματα εκείνα που οι συμμετέχοντες θεωρούν σημαντικά, η LGBT κοινότητα θεωρεί πως έχει πολλά να κερδίσει από την άσκηση πολιτικής δράσης σε Ευρωπαϊκό/διεθνικό επίπεδο. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ανάλυση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από το πρώτο στάδιο της έρευνας οδηγούν σε αριθμό σημαντικών συμπερασμάτων τα οποία μπορούν να ενημερώσουν το σχεδιασμό της πολιτικής δράσης της Ελληνικής οργανωμένης LGBTκοινότητας αλλά, κυρίως, των εγχώριων πολιτικών κομμάτων. Ενώ οι συμμετέχοντες επέδειξαν ορθή γνώση σε σχέση με κάποια LGBT δικαιώματα τα οποία διασφαλίζονται και προστατεύονται βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας στην Ελλάδα, σε σχέση με κάποια άλλα δικαιώματα (όπως δικαιώματα ισότητας στην εκπαίδευση, στην απασχόληση και στο επάγγελμα), παρουσιάστηκαν να μην είναι επαρκώς ενημερωμένες και ενημερωμένοι. Αυτό καταδεικνύει σε κάποιο βαθμό την ανάγκη για το σχεδιασμό δράσεων από τις εγχώριες LGBT ομάδες, οργανώσεις και σωματεία για σχετική ενημέρωση των μελών τους και της ευρύτερης LGBTκοινότητας. Αυτό όμως που φανερώνει έντονα, είναι το μεγάλο κενό ανάμεσα στη νομική κατοχύρωση των LGBT δικαιωμάτων και στο σεβασμό τους σε πρακτικό επίπεδο, τόσο από την πολιτεία όσο και από άλλους κοινωνικοπολιτικούς και θεσμικούς φορείς. Ως βασικοί πυλώνες του δημοκρατικού πολιτεύματος, τα κόμματα μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των LGBTατόμων. Οι απαντήσεις των συμμετεχόντων σε σχέση με τις προτεραιότητες τους όσον αφορά τα δικαιώματα εγείρουν προβληματισμούς σε σχέση με την συμπεριφορά των κομμάτων απέναντι στους LGBT ψηφοφόρους τους και απέναντι στην LGBT κοινότητα γενικότερα. Κάποια κόμματα, κυρίως της αριστεράς και της κέντρο-αριστεράς, αν και δηλώνουν ότι υποστηρίζουν τα LGBT δικαιώματα, δεν φαίνεται να πείθουν σε αξιόλογο βαθμό τους LGBT 32

33 ψηφοφόρους. Καλό θα ήταν τα κόμματα αυτά να εκφράσουν εντονότερα και πιο έμπρακτα την υποστήριξή τους, ούτως ώστε μεγαλύτερο μέρος των LGBT ψηφοφόρων να πεισθούν πως τα κόμματα αυτά αποτελούν συμμάχους στον αγώνα τους για ισότητα και ισοτιμία. Περαιτέρω, η ανάλυση των αποτελεσμάτων κατέδειξε πως οι συμμετέχοντες τείνουν να θεωρούν τα οικονομικά δικαιώματα ως πιο σημαντικά από άλλα LGBT δικαιώματα όπως το σύμφωνο συμβίωσης ή ο γάμος. Αυτό εγείρει προβληματισμούς σε σχέση με την ικανοποίηση των αναγκών της LGBTκοινότητας εν μέσω οικονομικής κρίσης. Μια λύση που θα λάμβανε υπόψη και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της LGBT κοινότητας εν μέσω οικονομικής κρίσης αλλά και τους πρωταρχικούς και θεμελιώδεις στόχους των πολιτικά οργανωμένων LGBT συνόλων είναι ένας «τρίτος δρόμος», δηλαδή η σύμπραξη με άλλες ομάδες πίεσης, οργανισμούς, ομάδες και σωματεία σε σχέση με τη διεκδίκηση οικονομικών, μη LGBTσυγκεκριμένων δικαιωμάτων, σε συνδυασμό με τη διεκδίκησηlgbt-συγκεκριμένων κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων. Επίσης, η ρευστότητα του Ελληνικού κομματικού και γενικότερου πολιτικού συστήματος, καθώς και οι δοκιμασμένες στρατηγικές άσκησης πολιτικής πίεσης, επιβάλλουν από μέρους των LGBT ομάδων, οργανισμών, σωματείων και κινημάτων την αποφυγή κομματικοποίησής τους και τη δημιουργία και διατήρηση ανοικτών διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας με όλα τα πολιτικά κόμματα. Σε σχέση με την πρόθεση ψήφου των συμμετεχόντων και τη συμμετοχή τους στις εγχώριες και Ευρωπαϊκές εκλογές, η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως αν και τείνουν να έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στην άσκηση και διαμόρφωση πολιτικής που λαμβάνει χώρα σε Ευρωπαϊκό παρά σε εγχώριο επίπεδο, ένα σημαντικό ποσοστό από αυτούς δεν συμμετέχουν ενεργά στις διαμορφωτικές αυτές πολιτικές διαδικασίες μέσω της άσκησης των εκλογικών τους δικαιωμάτων. Η αυξημένη εμπιστοσύνη των συμμετεχόντων στην άσκηση και διαμόρφωση πολιτικής που λαμβάνει χώρα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αντικατοπτρίζει την κατά μακράν θετικότερη στάση Ευρωπαϊκών θεσμών και άλλων Ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στα LGBT άτομα σε σχέση με τους Ελληνικούς θεσμούς και τους Έλληνες πολιτικούς δρώντες, και καταδεικνύει την ανάγκη για διεθνική συνεργασία ανάμεσα σε εγχώριους LGBTοργανισμούς, καθώς και θεσμούς και φορείς στην Ευρώπη. Πέραν όμως τούτου, επιβεβαιώνει την ανάγκη η Ελληνική LGBT κοινότητα να μην αποξενωθεί από την Ευρώπη. Επιβεβαιώνει επίσης και την ανάγκη τα μέλη της να μην αποποιηθούν του σημαντικού 33

34 πολιτικού ρόλου που η κάθε μία και κάθε ένας ξεχωριστά μπορεί να διαδραματίσει, αλλά να ασκούν επιμελώς και ενημερωμένα τα εκλογικά τους καθήκοντα, τόσο στις εγχώριες όσο και στις Ευρωπαϊκές εκλογές, καθώς αυτό αποτελεί ένα σημαντικότατο μέσο για την επίτευξη της LGBT ισονομίας, ισοτιμίας και ισότητας. Τέλος, και σημαντικότερα, επιβεβαιώνει την ανάγκη ώστε τα Ελληνικά πολιτικά κόμματα, και κυρίως τα κόμματα εκείνα που δηλώνουν φιλικά προς τις LGBT διεκδικήσεις, να εκφράσουν εντονότερα και πιο έμπρακτα την υποστήριξη τους προς την LGBT κοινότητα. Μόνο με την συμφωνία πολιτικής ρητορικής και πρακτικής θα καταφέρουν να επανακτήσουν την εμπιστοσύνη όχι μόνο των LGBTατόμων, αλλά των ψηφοφόρων γενικότερα, και έτσι να συνεχίζουν να διαδραματίζουν επάξια τον σημαντικό τους ρόλο ως πυλώνες της δημοκρατίας. 34

35 Το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας Athens Pride είναι μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρία η οποία στηρίζεται αποκλειστικά σε εθελοντική εργασία. Κάθε Ιούνιο, από το 2005, διοργανώνεται το ετήσιο Φεστιβάλ Υπερηφάνειας με Παρέλαση στο κέντρο της Αθήνας. Κατ' αυτό τον τρόπο, αλλά και μέσω άλλων δράσεων και εκδηλώσεων, προβάλλει την ύπαρξη και προωθεί την αποδοχή των λεσβιών, γκέι, αμφισεξουαλικών και τρανς (LGBT) ατόμων στην Ελλάδα, καθώς διεκδικεί τα δικαιώματά τους καταπολεμώντας τις διακρίσεις και την σιωπή. H Colour Youth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο αναγνωρισμένο επίσημα από τον Μάρτιο του 2012 και αποτελείται από εθελοντές/εθελόντριες - ακτιβιστές και ακτιβίστριες. Λειτουργεί κατά βάση στο επίπεδο ενδυνάμωσης, ευαισθητοποίησης και υπεράσπισης των δικαιωμάτων της LGBTQ νεολαίας, ενώ ταυτόχρονα σκοπό έχει την ευρύτερη ενημέρωση και κινητοποίηση της κοινωνίας. Τάσεις ψήφου της λεσβιακής, γκέι, αμφισεξουαλικής, τρανς και κουίρ κοινότητας Έκθεση αποτελεσμάτων: 1 ο στάδιο έρευνας (προεκλογικό) Μάιος 2014 «Ψήφισε για τα δικαιώματα σου» Μια πρωτοβουλία του AthensPride και της ColourYouth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας Υποστηρίζεται με επιχορήγηση από τοopensocietyfoundations. Σχεδιασμός έρευνας, ανάλυση αποτελεσμάτων και συγγραφή έκθεσης: Δρ. Νάγια Καμένου Επιμέλεια: Γιώργος-Κωνσταντίνος Χαρώνης 35

36 36