ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της. Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Bρυξέλλες, COM(2010) 774 τελικό Παράρτηµα A / Κεφάλαιο 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της Πρότασης ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για το ευρωπαϊκό σύστηµα εθνικών και περιφερειακών λογαριασµών της Ευρωπαϊκής Ένωσης EL 1 EL

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Κεφάλαιο 9: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝ-ΕΚΡΟΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9.01 Σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι η παροχή µιας γενικής εικόνας των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και του πλαισίου εισροών εκροών Ο πυρήνας του πλαισίου εισροών εκροών είναι οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων σε τρέχουσες τιµές και σε τιµές του προηγούµενου έτους. Το πλαίσιο συµπληρώνεται µε τους συµµετρικούς πίνακες εισροών εκροών, οι οποίοι προκύπτουν από τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων µε τη χρησιµοποίηση υποθέσεων (παραδοχών) ή συµπληρωµατικών στοιχείων. Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων και οι συµµετρικοί πίνακες εισροών εκροών µπορούν να επεκταθούν και να τροποποιηθούν για ειδικούς σκοπούς, όπως για την κατάρτιση λογαριασµών παραγωγικότητας, λογαριασµών εργασίας, τριµηνιαίων λογαριασµών, περιφερειακών και περιβαλλοντικών λογαριασµών σε νοµισµατικούς ή φυσικούς όρους Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων είναι µήτρες, που περιέχουν τις αξίες των συναλλαγών σε προϊόντα για την εθνική οικονοµία, κατηγοριοποιηµένες κατά είδος προϊόντος και κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Οι πίνακες αυτοί δείχνουν: α) τη δοµή του κόστους παραγωγής και το εισόδηµα που δηµιουργείται κατά την παραγωγική διεργασία β) τις ροές αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στο εσωτερικό της εθνικής οικονοµίας γ) τις ροές αγαθών και υπηρεσιών µεταξύ της εγχώριας οικονοµίας και της αλλοδαπής για την ανάλυση σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, χρειάζεται να γίνει διάκριση µεταξύ των ροών εντός της ΕΕ και των ροών µε χώρες εκτός της ΕΕ Ένας πίνακας προσφοράς παρουσιάζει την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών κατά προϊόν και κατά κλάδο παραγωγής, κάνοντας διάκριση της προσφοράς µεταξύ των εγχώριων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και των εισαγωγών. Σχηµατική περιγραφή πίνακα προσφοράς παρουσιάζεται στον πίνακα 9.1. Πίνακας 9.1 Σχηµατική περιγραφή πίνακα προσφοράς Προσφορά Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας που παράγουν προϊόντα Αλλοδαπή Σύνολα EL 2 EL

4 Προϊόντα Αξίες παραγωγής Αξίες εισαγωγών Συνολική προσφορά κατά προϊόν Σύνολα Συνολική παραγωγή του κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας Σύνολο εισαγωγών Συνολική προσφορά 9.05 Ένας πίνακας χρήσεων παρουσιάζει τη χρήση αγαθών και υπηρεσιών κατά προϊόν και κατά είδος χρήσης. Οι χρήσεις που παρουσιάζονται στις στήλες είναι οι εξής: α) Ενδιάµεση ανάλωση κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας β) Τελική καταναλωτική δαπάνη: νοικοκυριά, γενική κυβέρνηση και ΜΚΙΕΝ γ) Ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου και δ) Εξαγωγές. Στις στήλες για την ενδιάµεση ανάλωση κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας, ο πίνακας παρουσιάζει τις συνιστώσες της ακαθάριστης προστιθεµένης αξίας, ως εξής: α) Εισόδηµα εξαρτηµένης εργασίας β) Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής γ) Καθαρό µεικτό εισόδηµα, καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και ανάλωση πάγιου κεφαλαίου. Σχηµατική περιγραφή πίνακα χρήσεων παρουσιάζεται στον πίνακα 9.2 παρακάτω. Πίνακας 9.2 Σχηµατική περιγραφή πίνακα χρήσεων Χρήσεις Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας που αγοράζουν προϊόντα Τελική κατανάλωση Ακαθάρισ τος σχηµατισµ ός κεφαλαίου Αλλοδαπ ή Σύνολο EL 3 EL

5 Προϊόντα Σύνολο Ενδιάµεση ανάλωση Τελική κατανάλωση Ακαθάρισ τος σχηµατισµ ός κεφαλαίου Εξαγωγές Τελική χρήση Συνιστώσες προστιθεµέν ης αξίας Εισόδηµα εξαρτηµένης εργασίας Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου EL 4 EL

6 9.06 Στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων ισχύουν οι ακόλουθες ταυτότητες: α) Για κάθε κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας, η παραγωγή είναι ίση µε την ενδιάµεση ανάλωση συν τη µεικτή προστιθέµενη αξία. β) Για κάθε προϊόν, η προσφορά είναι ίση µε το σύνολο όλων των χρήσεων, που παρουσιάζεται σε συµµετρικές σειρές στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων. Η ταυτότητα αυτή είναι έγκυρη µόνο όταν η προσφορά και οι χρήσεις αποτιµώνται µε την ίδια βάση, δηλαδή αµφότερες σε τιµές αγοραστή ή αµφότερες σε βασικές τιµές (βλ. σηµεία 9.30 έως 9.33). Έτσι, για κάθε προϊόν: Η προσφορά σε τιµές αγοραστή είναι ίση µε την παραγωγή του προϊόντος σε βασικές τιµές συν τις εισαγωγές σε βασικές τιµές συν τα εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια συν τους φόρους µείον τις επιδοτήσεις προϊόντων ίσον µε τη χρήση του προϊόντος σε τιµές αγοραστή, που ισούνται µε την ενδιάµεση ζήτηση του προϊόντος συν την τελική καταναλωτική δαπάνη συν τον ακαθάριστο σχηµατισµό κεφαλαίου συν τις εξαγωγές. Στο επίπεδο της συνολικής οικονοµίας, η συνολική ενδιάµεση ζήτηση είναι ίση µε τη συνολική ενδιάµεση ανάλωση, ενώ το σύνολο των εµπορικών και µεταφορικών περιθωρίων είναι µηδέν για τη συνολική οικονοµία, επειδή εξισώνονται µε την παραγωγή των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας που αποκοµίζουν αυτά τα περιθώρια συνεπώς, αυτή η ταυτότητα µπορεί να εκφραστεί ως εξής: Παραγωγή + εισαγωγές + φόροι επί προϊόντων = Ενδιάµεση ανάλωση + τελική κατανάλωση + σχηµατισµός κεφαλαίου + εξαγωγές συνεπώς Παραγωγή ενδιάµεση ανάλωση + φόροι επί προϊόντων = τελική ανάλωση + σχηµατισµός κεφαλαίου +εξαγωγές µείον εισαγωγές EL 5 EL

7 πράγµα που καθιστά εµφανές ότι οι προσεγγίσεις µε βάση την παραγωγή και τη δαπάνη για τη µέτρηση του ΑΕγχΠ είναι ισοδύναµες. γ) Η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία είναι η διαφορά µεταξύ παραγωγής και ενδιάµεσης ανάλωσης κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Ισούται µε το άθροισµα των δηµιουργούµενων εισοδηµάτων. Συνεπώς, η µεικτή προστιθέµενη αξία είναι ίση µε το άθροισµα του εισοδήµατος εξαρτηµένης εργασίας, της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου, του καθαρού λειτουργικού πλεονάσµατος / µεικτού εισοδήµατος και των λοιπών φόρων µείον τις επιδοτήσεις παραγωγής. Έτσι, είναι δυνατόν να συγκριθεί η συνοχή της προσέγγισης µε βάση το εισόδηµα µε την προσέγγιση µε βάση την παραγωγή για τη µέτρηση του ΑΕγχΠ Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων είναι το κεντρικό πλαίσιο για τις αναλύσεις κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας, όπως την ανάλυση της παραγωγής, της προστιθέµενης αξίας, του εισοδήµατος εξαρτηµένης εργασίας, της απασχόλησης, του λειτουργικού πλεονάσµατος / µεικτού εισοδήµατος, των φόρων (µείον τις επιδοτήσεις) επί της παραγωγής, του ακαθάριστου σχηµατισµού πάγιου κεφαλαίου, της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου και του αποθέµατος κεφαλαίου Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων περιέχουν τις ροές των ακόλουθων λογαριασµών: α) του λογαριασµού αγαθών και υπηρεσιών β) του λογαριασµού παραγωγής γ) του λογαριασµού δηµιουργίας εισοδήµατος. Οι εν λόγω λογαριασµοί δείχνουν τη δηµιουργία εισοδήµατος καθώς και την προσφορά και χρήση αγαθών και υπηρεσιών κατά θεσµικό τοµέα. Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων µπορούν να συµπληρώσουν αυτές τις πληροφορίες µε την παρουσίαση της κατανοµής κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας και µε την παρουσίαση των µεταβολών όγκου και τιµής. Οι πληροφορίες κατά θεσµικό τοµέα στους λογαριασµούς τοµέων και οι πληροφορίες κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων µπορούν να συνδεθούν µε πίνακα σταυροειδούς ταξινόµησης, όπως παρουσιάζεται στον πίνακα 9.3 παρακάτω. Πίνακας 9.3 Πίνακας που συνδέει τον πίνακα προσφοράς και χρήσεων µε τους λογαριασµούς τοµέων Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας (NACE) Σύνο λο Τοµέας S.11 Μη χρηµατοοικονοµικές εταιρείες Ενδιάµεση ανάλωση Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία EL 6 EL

8 Εισόδηµα εξαρτηµένης εργασίας Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα / µεικτό εισόδηµα Παραγωγή Ακαθάριστος σχηµατισµός πάγιου κεφαλαίου Αποθέµατα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Απασχόληση S.12 Χρηµατοοικονοµικές εταιρείες Ενδιάµεση ανάλωση... Απασχόληση S.13 Γενική κυβέρνηση S.14 Νοικοκυριά S.142 Αυτοαπασχολούµενοι S.15 ΜΚΙΕΝ Σύνολα τοµέων Υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Ενδιάµεση ανάλωση.... Απασχόληση 9.09 Στον πίνακα 9.4 παρουσιάζεται ένας συµµετρικός πίνακας εισροών εκροών, που αποτελεί µια µήτρα η οποία παρουσιάζει τον τρόπο µε τον οποίο η προσφορά καλύπτει τις χρήσεις, χρησιµοποιώντας µια ταξινόµηση της παραγωγής «προϊόν κατά προϊόν» ή «κλάδος κατά κλάδο», και περιγράφει τις αναλυτικές συναλλαγές ενδιάµεσης ανάλωσης καθώς και τις τελικές χρήσεις. Υπάρχει µια σηµαντική εννοιολογική διαφορά µεταξύ ενός συµµετρικού πίνακα εισροών εκροών και ενός συνδυασµένου πίνακα προσφοράς και χρήσεων: στον EL 7 EL

9 πίνακα χρήσεων οι εγγραφές δείχνουν τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιούνται τα προϊόντα κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας στην ενδιάµεση ανάλωση, ενώ στον συµµετρικό πίνακα εισροών εκροών υπάρχουν δύο εναλλακτικές µορφές παρουσίασης: α) Οι εγγραφές δείχνουν τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιούνται τα προϊόντα ως ενδιάµεση ανάλωση για την κατασκευή προϊόντων, ή β) Οι εγγραφές δείχνουν τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιείται η παραγωγή των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας στην ενδιάµεση ανάλωση άλλων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας για τη δηµιουργία της παραγωγής των κλάδων. Έτσι, σε έναν συµµετρικό πίνακα εισροών εκροών χρησιµοποιείται είτε µια ταξινόµηση προϊόντων είτε µια ταξινόµηση κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας τόσο για τις σειρές όσο και για τις στήλες. Πίνακας 9.4 Σχηµατική περιγραφή συµµετρικού πίνακα εισροών εκροών, για προϊόντα Παραγόµενα προϊόντα Τελική κατανάλωση Ακαθάριστο ς σχηµατισµό ς κεφαλαίου Αλλοδαπή Σύνολ ο Χρησιµοποιο ύµενα προϊόντα Ενδιάµεση ανάλωση Τελική κατανάλωση νοικοκυριών, ΜΚΙΕΝ και γενικής κυβέρνησης Ακαθάριστο ς σχηµατισµό ς κεφαλαίου Εξαγωγές Σύνολα Συνιστώσες ακαθάριστης προστιθεµένη ς αξίας Αλλοδαπή Σύνολο 9.10 Οι περισσότερες στατιστικές πληροφορίες που µπορούν να ληφθούν από παραγωγικές µονάδες αναφέρονται στα είδη των προϊόντων που παρήγαγαν και πώλησαν και, συνήθως µε λιγότερες λεπτοµέρειες, στα είδη των προϊόντων που αγόρασαν και χρησιµοποίησαν. Ο µορφότυπος των πινάκων προσφοράς και χρήσεων είναι σχεδιασµένος έτσι ώστε να ταιριάζει µε στατιστικές πληροφορίες αυτού του είδους (π.χ. χρησιµοποιούµενα προϊόντα κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας) Αντίθετα, σπάνια διατίθενται πληροφορίες του τύπου «προϊόν κατά προϊόν» ή «κλάδος κατά κλάδο», όπως απαιτείται για τον συµµετρικό πίνακα εισροών εκροών. Για παράδειγµα, από EL 8 EL

10 τις έρευνες των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας προκύπτουν συνήθως πληροφορίες σχετικά µε τα είδη των προϊόντων που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή και σχετικά µε τα προϊόντα που παράγονται και πωλούνται. Συνήθως, δεν διατίθενται πληροφορίες σχετικά µε τις εισροές που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή συγκεκριµένων προϊόντων Ο πληροφορίες που διατάσσονται µε τη µορφή πινάκων προσφοράς και χρήσεων είναι η σωστή αφετηρία για την κατάρτιση συµµετρικών πινάκων εισροών εκροών, που έχουν πιο αναλυτική µορφή. Οι πληροφορίες του τύπου «κλάδος οικονοµικής δραστηριότητας κατά προϊόν» στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων µπορούν να µετατραπούν σε συµµετρικούς πίνακες µε την προσθήκη συµπληρωµατικών πληροφοριών σχετικά µε τις δοµές των εισροών ή µε την υιοθέτηση της υπόθεσης ότι οι δοµές των εισροών ή τα µερίδια αγοράς κατά προϊόν ή κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας είναι πανοµοιότυπα Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων και το πλαίσιο εισροών εκροών συνδυάζουν τρεις διαφορετικούς ρόλους: Περιγραφή περιγραφή στατιστικό εργαλείο εργαλείο ανάλυσης Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρέχουν συστηµατική περιγραφή της δηµιουργίας εισοδήµατος, της προσφοράς προϊόντων και των χρήσεων κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Οι εξελίξεις των εισροών και εκροών των παραγωγικών διεργασιών των επιµέρους κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας παρουσιάζονται στο πλαίσιο της εθνικής οικονοµίας, δηλαδή σε σχέση µε τις παραγωγικές διεργασίες άλλων εγχώριων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και της αλλοδαπής καθώς και σε σχέση µε την τελική καταναλωτική δαπάνη. Σηµαντικός ρόλος των πινάκων προσφοράς και χρήσεων είναι να παρουσιάζουν τις µεταβολές στη δοµή της οικονοµίας, δηλαδή µεταβολές όσον αφορά τη σπουδαιότητα διαφόρων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας, αλλαγές στις εισροές που χρησιµοποιούνται και στα προϊόντα που παράγονται, καθώς και αλλαγές στη σύνθεση της τελικής καταναλωτικής δαπάνης, στον ακαθάριστο σχηµατισµό κεφαλαίου, στις εισαγωγές και τις εξαγωγές. Οι αλλαγές αυτές µπορεί να αντικατοπτρίζουν εξελίξεις όπως την παγκοσµιοποίηση, την υπεργολαβία, την καινοτοµία και τις µεταβολές στο κόστος εργασίας, στους φόρους, στις τιµές του πετρελαίου και στις συναλλαγµατικές ισοτιµίες. Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων σε τιµές του προηγούµενου έτους χρησιµοποιούνται για την κατάρτιση στατιστικών για την αύξηση του όγκου του ΑΕγχΠ, καθώς και για την περιγραφή µεταβολών της οικονοµικής δοµής σε ονοµαστικούς όρους ή από άποψη όγκου. Επίσης, οι πίνακες αυτοί παρέχουν ένα πλαίσιο για την παρουσίαση των µεταβολών των εθνικών τιµών και των µεταβολών του κόστους εργασίας. EL 9 EL

11 Στατιστικό εργαλείο 9.15 Με τη χρήση πληροφοριών σχετικά µε την παραγωγή, τη δαπάνη και το εισόδηµα για την κατάρτιση των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και µε τον συνδυασµό αντιφατικών εκτιµήσεων δηµιουργείται αξιόπιστη και ισορροπηµένη σειρά εθνικών λογαριασµών, συµπεριλαµβανοµένων των εκτιµήσεων βασικών συγκεντρωτικών στοιχείων όπως το ΑΕγχΠ σε τρέχουσες τιµές και τιµές του προηγούµενου έτους Για τη µέτρηση του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές, µπορούν να εφαρµοστούν τρεις βασικές προσεγγίσεις: η προσέγγιση µε βάση την παραγωγή, η προσέγγιση µε βάση τις δαπάνες και η προσέγγιση µε βάση το εισόδηµα. Αυτές οι τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις χρησιµοποιούνται και στην κατάρτιση των πινάκων προσφοράς και χρήσεων. α) Σύµφωνα µε την προσέγγιση που έχει ως βάση την παραγωγή, το ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές είναι ίσο µε την παραγωγή σε βασικές τιµές µείον την ενδιάµεση ανάλωση σε τιµές αγοραστή συν τους φόρους (µείον τις επιδοτήσεις) επί των προϊόντων. β) Σύµφωνα µε την προσέγγιση που έχει ως βάση τις δαπάνες, το ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές είναι ίσο µε το σύνολο των κατηγοριών τελικής χρήσης µείον τις εισαγωγές: τελική καταναλωτική δαπάνη + σχηµατισµός κεφαλαίου + εξαγωγές εισαγωγές γ) Σύµφωνα µε την προσέγγιση που έχει ως βάση το εισόδηµα, το ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές είναι ίσο µε το άθροισµα του εισοδήµατος εξαρτηµένης εργασίας, της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου, των λοιπών φόρων µείον τις επιδοτήσεις παραγωγής και του καθαρού λειτουργικού πλεονάσµατος / µεικτού εισοδήµατος, συν τους φόρους µείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων. Ενιαία εκτίµηση του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές προκύπτει όταν οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων είναι ισοσκελισµένοι Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων είναι ιδιαίτερα χρήσιµοι για την εκτίµηση του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές σύµφωνα µε την προσέγγιση που έχει ως βάση την παραγωγή και την προσέγγιση που έχει ως βάση τις δαπάνες. Σηµαντικές πηγές στοιχείων για το θέµα αυτό είναι οι έρευνες σε επιχειρήσεις και όλα τα είδη διοικητικών στοιχείων, π.χ. φορολογικά µητρώα για τον ΦΠΑ και ειδικοί φόροι κατανάλωσης Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων χρησιµοποιούνται επίσης για τον συνδυασµό πληροφοριών που προκύπτουν από τις προσεγγίσεις που έχουν ως βάση την παραγωγής και τις δαπάνες µε τον υπολογισµό και την ισοσκέλιση της προσφοράς και των χρήσεων σε επίπεδο προϊόντος. Με τη µέθοδο αυτή, η προσφορά ενός συγκεκριµένου προϊόντος υπολογίζεται και καταχωρίζεται σε διάφορες χρήσεις, π.χ. στην τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, στην ενδιάµεση ανάλωση και στις εξαγωγές. Η µέθοδος βάσει του εισοδήµατος δεν παρέχει την ίδια ισχυρή βάση ισοσκέλισης, επειδή το λειτουργικό πλεόνασµα και το µεικτό εισόδηµα εκτιµώνται συνήθως ως υπόλοιπο µε βάση τις πληροφορίες από τις δύο άλλες προσεγγίσεις. Η συνοχή των πινάκων προσφοράς και χρήσεων µε τους τοµεακούς λογαριασµούς µπορεί να ελεγχθεί µέσω διασύνδεσης των πινάκων, όπως φαίνεται στον πίνακα 9.3. Αυτή η αντιπαραβολή µπορεί να βοηθήσει στην εκτίµηση του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιµές, συγκρίνοντας τα στοιχεία από τους λογαριασµούς αποτελεσµάτων χρήσης (κερδών ζηµιών) των εταιρειών µε τις αντίστοιχες εκτιµήσεις του σχετικού κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας. EL 10 EL

12 9.18 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων εξυπηρετούν διάφορους στατιστικούς σκοπούς. Παραδείγµατα είναι τα ακόλουθα: α) Επισήµανση κενών και ασυνεπειών στις πηγές στοιχείων. β) Πραγµατοποίηση εκτιµήσεων µέσω υπολοίπων, π.χ. εκτίµηση της τελικής κατανάλωσης συγκεκριµένων προϊόντων ως υπολοίπων, ύστερα από την καταχώριση άλλων χρήσεων των προϊόντων. γ) Πραγµατοποίηση εκτιµήσεων µε την παρεκβολή των αριθµητικών στοιχείων µιας περιόδου βάσης σε µεταγενέστερες περιόδους για τις οποίες διατίθενται λιγότερο αξιόπιστες πληροφορίες. Π.χ. µε βάση τα αναλυτικά στοιχεία προσφοράς και χρήσεων για ένα έτος αναφοράς και σύγκρισης µπορούν να εκτιµηθούν τα ετήσια αριθµητικά στοιχεία και αργότερα, µε παρεκβολή από την περίοδο αναφοράς, µπορούν να εκτιµηθούν τα τριµηνιαία αριθµητικά στοιχεία. δ) Έλεγχος και βελτίωση της συνέπειας, της αληθοφάνειας και της πληρότητας των αριθµητικών στοιχείων των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των παραγώγων αριθµητικών στοιχείων, όπως είναι αυτά που εµφανίζονται στους λογαριασµούς παραγωγής. Για τον σκοπό αυτό, η διαδικασία ισοσκέλισης δεν περιορίζεται στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων σε τρέχουσες τιµές: 1) Με τη βοήθεια των πινάκων, όπως του πίνακα 9.3, που δείχνει τη διασύνδεση µε τους τοµεακούς λογαριασµούς, µπορεί να γίνει άµεση σύγκριση µεταξύ των εκτιµήσεων παραγωγής, δαπάνης και εισοδήµατος που προέρχονται από το σύστηµα προσφοράς και χρήσεων και των εκτιµήσεων που προέρχονται από ανεξάρτητες πηγές, που χρησιµοποιούνται στους τοµεακούς λογαριασµούς. Η εξάλειψη των ασυνεπειών στο στάδιο αυτό εξασφαλίζει ότι, µετά τη διαδικασία ισοσκέλισης της προσφοράς και χρήσεων, θα υπάρχει συνοχή µεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των τοµεακών λογαριασµών. 2) Η κατάρτιση συµµετρικών πινάκων εισροών εκροών από τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων µπορεί να συµβάλει στην αποκάλυψη ασυνεπειών και ελλείψεων στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων. 3) Με την κατάρτιση πινάκων προσφοράς και χρήσεων σε τρέχουσες και σε σταθερές τιµές για δύο ή περισσότερα έτη µπορούν να ισοσκελίζονται ταυτόχρονα οι εκτιµήσεις των µεταβολών όγκου, αξίας και τιµών: σε σύγκριση µε την κατάρτιση και την ισοσκέλιση πινάκων προσφοράς και χρήσεων για ένα µόνο έτος σε τρέχουσες τιµές, αυτό βελτιώνει σηµαντικά την αποτελεσµατικότητα του πλαισίου προσφοράς και χρήσεων. ε) Με τη στάθµιση και τον υπολογισµό αριθµητικών δεικτών και µεγεθών µέτρησης τιµών και όγκου, π.χ. του ΑΕγχΠ µέσω του αποπληθωρισµού των τελικών χρήσεων κατά προϊόν ή του ΑΕγχΠ µέσω της εφαρµογής της µεθόδου του διπλού αποπληθωρισµού κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Ο αποπληθωρισµός πραγµατοποιείται στο χαµηλότερο δυνατό επίπεδο ενοποίησης των συναλλαγών, σε συνοχή µε αξιόπιστες εκτιµήσεις των διακυµάνσεων των τιµών για τους ακόλουθους λόγους. EL 11 EL

13 1) Σε γενικές γραµµές, οι δείκτες τιµών και όγκου θα είναι πιο αντιπροσωπευτικοί σε χαµηλό επίπεδο ενοποίησης. 2) Η αλλαγή ποιότητας µπορεί να µετρηθεί καλύτερα σε χαµηλότερο επίπεδο ενοποίησης, π.χ. µπορούν να ληφθούν υπόψη οι µεταβολές στη σύνθεση της προσφοράς ή των χρήσεων µιας οµάδας προϊόντων. 3) Οι διαθέσιµοι δείκτες τιµών που προέρχονται από στατιστικές τιµών είναι συχνά του τύπου Laspeyres. Η αντίρρηση ότι εφαρµόζονται αντί του θεωρητικά πιο κατάλληλου τύπου Paasche είναι λιγότερο σοβαρή αν χρησιµοποιούνται σε χαµηλό επίπεδο ενοποίησης. Η ισοσκέλιση της προσφοράς και χρήσεων ενός προϊόντος είναι ευκολότερη όταν ο αριθµός των επιµέρους προϊόντων είναι υψηλότερος και τα πρωτογενή στοιχεία διατίθενται σ αυτό το επίπεδο ανάλυσης. Η ποιότητα των ισοσταθµισµένων αποτελεσµάτων θα είναι καλύτερη αυτό ισχύει ειδικότερα όταν υπάρχουν ελλείψεις στοιχείων. Εργαλείο ανάλυσης 9.19 Σηµαντικό, από αναλυτική άποψη, πλεονέκτηµα των πινάκων εισροών εκροών είναι ότι καθιστούν δυνατή τη µέτρηση όχι µόνο των επιδράσεων πρώτου επιπέδου, όταν υπάρχουν (π.χ. αλλαγές στις τιµές της ενέργειας ή του κόστους εργασίας), αλλά και των επιδράσεων δεύτερου επιπέδου ή ακόµη και πιο έµµεσων επιδράσεων. Για παράδειγµα, µια σηµαντική αύξηση των τιµών της ενέργειας δεν θα επηρεάσει µόνο τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας που κάνουν εντατική χρήση ενέργειας, αλλά και τους κλάδους που χρησιµοποιούν τα προϊόντα των ενεργοβόρων αυτών κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας. Αυτές οι έµµεσες επιδράσεις µπορεί να έχουν καθοριστική σηµασία, επειδή µερικές φορές είναι πιο σηµαντικές από τις άµεσες επιδράσεις. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΩΝ Ταξινοµήσεις 9.20 Η ταξινόµηση που χρησιµοποιείται για τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων και στους πίνακες εισροών εκροών είναι η NACE, ενώ η ταξινόµηση που χρησιµοποιείται για τα προϊόντα είναι η CPA οι ταξινοµήσεις αυτές είναι πλήρως ευθυγραµµισµένες µεταξύ τους: σε κάθε επίπεδο ενοποίησης, η CPA παρουσιάζει τα κύρια προϊόντα των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας σύµφωνα µε τη NACE Στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων η ταξινόµηση των προϊόντων είναι τουλάχιστον εξίσου λεπτοµερής µε την ταξινόµηση των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας, π.χ. το τριψήφιο επίπεδο CPA και το διψήφιο επίπεδο της NACE 9.22 Οι ταξινοµήσεις κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και προϊόντων µπορούν να βασίζονται σε τρεις διαφορετικούς τύπους κριτηρίων: κριτήρια προσφοράς, κριτήρια ζήτησης και κριτήρια µεγέθους. Για την ανάλυση της παραγωγικότητας, τα προϊόντα και οι παραγωγοί τους ταξινοµούνται καταρχήν κατά είδος παραγωγικής διεργασίας. Για την ανάλυση της ζήτησης, τα προϊόντα ταξινοµούνται µε βάση την οµοιότητα του σκοπού (π.χ. τα αγαθά πολυτελείας κατατάσσονται στην ίδια οµάδα) ή µε βάση την οµοιότητα της εµπορικής σχέσης EL 12 EL

14 (όπως είναι π.χ. το είδος του σηµείου πώλησης). Για την ανάλυση των εισροών εκροών χρησιµοποιείται η ίδια ταξινόµηση προϊόντων ή κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας για την προσφορά και τη ζήτηση. Η ταξινόµηση ορίζεται µε τρόπο ώστε το µέγεθος κάθε τάξης να µην αποτελεί πολύ µικρό ή πολύ µεγάλο µέρος της εθνικής οικονοµίας Για τις διεθνείς ταξινοµήσεις, αυτό συνεπάγεται ότι η ποσοτική σηµασία των περισσότερων τάξεων είναι ουσιαστική σε πολλές χώρες Οι ταξινοµήσεις των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και των προϊόντων στους εθνικούς λογαριασµούς βασίζονται αναγκαστικά σε µείγµα αυτών των κριτηρίων καθώς και σε προγενέστερες εµπειρίες. Ορίζονται κυρίως από την άποψη του παραγωγού και, συνεπώς, είναι λιγότερο κατάλληλες για την ανάλυση της προσφοράς και ζήτησης. Αυτοί που καταρτίζουν και αυτοί που χρησιµοποιούν στοιχεία των εθνικών λογαριασµών σχετικά µε τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας και τα προϊόντα θα πρέπει να έχουν καλή γνώση του τι πράγµατι συµπεριλαµβάνεται ή αποκλείεται σε κάθε οµάδα και των επιπτώσεών τους. Για παράδειγµα, ο κλάδος «διαχείριση ακίνητης περιουσίας» περιλαµβάνει τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης, ενώ ο ασφαλιστικός κλάδος δεν περιλαµβάνει τους οργανισµούς κοινωνικής ασφάλισης Οι τοπικές µονάδες οικονοµικής δραστηριότητας ενός κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας µπορεί να έχουν διαφορετικές παραγωγικές διεργασίες. Οι διαφορές αυτές µπορεί να αντανακλούν ουσιαστικές διαφορές σε επίπεδο κάθετης ολοκλήρωσης, π.χ. ανάθεση βοηθητικών δραστηριοτήτων (όπως των υπηρεσιών καθαρισµού, µεταφορών, διοίκησης και εστίασης) σε τρίτους, µίσθωση µηχανών, πρόσληψη εργατικού δυναµικού µέσω πρακτορείων προσωρινής απασχόλησης, καθώς και σε επίπεδο εµπορίας. Επίσης, µπορεί να αντανακλούν διαφορές µεταξύ των νόµιµων και των παράνοµων παραγωγών ή µεταξύ των παραγωγών από διαφορετικές περιφέρειες Λόγω της µεταβαλλόµενης οικονοµικής σηµασίας των διαφόρων κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και προϊόντων, των µεταβολών στις διεργασίες παραγωγής και της εµφάνισης νέων προϊόντων, οι ταξινοµήσεις των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας και των προϊόντων πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά. Ωστόσο, πρέπει να επιτευχθεί ισορροπία µεταξύ της προσαρµογής στις οικονοµικές εξελίξεις και της ανάγκης να παραµείνουν διαχρονικά συγκρίσιµα τα στοιχεία, σε συνδυασµό µε το κόστος που συνεπάγονται τέτοιου είδους σηµαντικές µεταβολές για τους παραγωγούς και τους χρήστες των στοιχείων Η ταξινόµηση των προϊόντων στους πίνακες προσφοράς και χρήσεων είναι γενικά πιο αναλυτική από την ταξινόµηση των κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας. Αυτό οφείλεται σε τέσσερις κύριους λόγους. α) Τα διαθέσιµα στοιχεία σχετικά µε τα προϊόντα είναι συχνά πολύ πιο αναλυτικά από τα στοιχεία για τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας. β) Η χαρακτηριστική παραγωγή ενός κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας µπορεί να υπόκειται σε πολύ διαφορετικά φορολογικά καθεστώτα και τιµές, π.χ. σε περίπτωση άνισης µεταχείρισης ως προς την τιµή. Η κατάρτιση και η ανάλυση των στοιχείων ευνοούνται από τη διάκριση µεταξύ των διαφόρων προϊόντων. EL 13 EL

15 γ) Για την επίτευξη αποπληθωρισµού υψηλής ποιότητας και την εκτίµηση των µεγεθών από άποψη όγκου, οι οµάδες προϊόντων είναι οµοιογενείς και συνδέονται σωστά µε τους διαθέσιµους αποπληθωριστές τιµών. δ) Για να εξασφαλιστεί µια διαφανής διαδικασία κατάρτισης των στοιχείων, χρειάζονται ξεχωριστά προϊόντα για να αποκαλύπτονται ορισµένες σηµαντικές ειδικές συµβάσεις των εθνικών λογαριασµών, όπως οι υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης, ο ασφαλιστικός τοµέας και η εµπορεύσιµη ή µη εµπορεύσιµη παραγωγή µονάδων της γενικής κυβέρνησης Η διάκριση µεταξύ εµπορεύσιµης παραγωγής, παραγωγής για ιδία τελική χρήση και µη εµπορεύσιµης παραγωγής θα πρέπει να χρησιµοποιείται µόνο για τη συνολική παραγωγή κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας η διάκριση αυτή δεν είναι απαραίτητη για κάθε οµάδα προϊόντων Η διάκριση µεταξύ παραγωγών εµπορεύσιµων προϊόντων, παραγωγών για ιδία τελική χρήση και παραγωγών µη εµπορεύσιµων προϊόντων χρησιµοποιείται για τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας όταν υπάρχουν τέτοιου είδους διαφορετικοί παραγωγοί. Γενικά, η διάκριση αυτή θα πρέπει συνεπώς να χρησιµοποιείται µόνο για την επιµέρους ταξινόµηση ενός πολύ περιορισµένου αριθµού κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας, π.χ. της υγειονοµικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης Για την ανάλυση της οικονοµίας των κρατών µελών της ΕΕ από ευρωπαϊκή άποψη ή για την κατάρτιση πινάκων προσφοράς και χρήσεων για ολόκληρη την ΕΕ, οι εισαγωγές και οι εξαγωγές υποδιαιρούνται σε: α) ενδοενωσιακές ροές, διακρίνοντας µεταξύ των κρατών µελών που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Νοµισµατική Ένωση και των άλλων κρατών µελών της ΕΕ β) εισαγωγές και εξαγωγές από και προς χώρες εκτός ΕΕ. Αρχές αποτίµησης 9.30 Στον πίνακα προσφοράς, οι ροές αγαθών και υπηρεσιών αποτιµώνται σε βασικές τιµές. Στον πίνακα χρήσεων, οι ροές αγαθών και υπηρεσιών αποτιµώνται σε τιµές αγοραστή. Για να υπάρξει συνεπής αποτίµηση για τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων, στον πίνακα 9.5 παρουσιάζεται η µετάβαση από την προσφορά σε βασικές τιµές προς την προσφορά σε τιµές αγοραστή. Επειδή η προσφορά είναι ίση µε τη χρήση των προϊόντων, ισχύουν τώρα δύο ταυτότητες: α) η προσφορά σε τιµές αγοραστή ισούται µε τη χρήση σε τιµές αγοραστή β) η προσφορά σε βασικές τιµές ισούται µε τη χρήση σε βασικές τιµές Η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία καταγράφεται σε βασικές τιµές. Είναι η παραγωγή, αποτιµώµενη σε βασικές τιµές, µείον την ενδιάµεση ανάλωση, αποτιµώµενη σε τιµές αγοραστή. EL 14 EL

16 9.32 Η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία σε τιµές κόστους συντελεστών παραγωγής δεν χρησιµοποιείται ως έννοια στο ΕΣΛ. Μπορεί να υπολογιστεί από την προστιθέµενη αξία σε βασικές τιµές, αφαιρώντας τους λοιπούς φόρους (µείον επιδοτήσεις) επί της παραγωγής Για τη µετάβαση από την προσφορά σε βασικές τιµές προς την προσφορά σε τιµές αγοραστή απαιτούνται τα ακόλουθα: α) ανακατανοµή των εµπορικών περιθωρίων β) ανακατανοµή των µεταφορικών περιθωρίων γ) πρόσθεση των φόρων επί των προϊόντων (εκτός από τον εκπεστέο ΦΠΑ) δ) αφαίρεση των επιδοτήσεων των προϊόντων. Παρόµοια µετάβαση ισχύει για τη µετατροπή της χρήσης από τιµές αγοραστή σε χρήση σε βασικές τιµές ωστόσο, αυτή προκύπτει τελικά από την αφαίρεση των φόρων επί των προϊόντων και την πρόσθεση των επιδοτήσεων για τα προϊόντα. Οι πίνακες 9.8 και 9.9 παρουσιάζουν τη µετάβαση πιο αναλυτικά. Οι πίνακες αυτοί εξυπηρετούν επίσης αναλυτικούς σκοπούς, π.χ. ανάλυση των τιµών και ανάλυση των συνεπειών που έχουν οι µεταβολές των συντελεστών των φόρων επί των προϊόντων Έτσι, από τη διαδικασία ισοσκέλισης προκύπτουν οι ακόλουθοι πίνακες: α) οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων 9.6 και 9.7 παρουσιάζουν τα τελικά αποτελέσµατα της ισοσκέλισης προσφοράς και χρήσεων κατά προϊόν σε τιµές αγοραστή β) οι πίνακες σχετικά µε τα εµπορικά και τα µεταφορικά περιθώρια (πίνακας 9.7) και τους φόρους (µείον τις επιδοτήσεις) επί των προϊόντων (πίνακας 9.8). EL 15 EL

17 Πίνακας 9.5: Πίνακας προσφοράς σε βασικές τιµές, και µετατροπή σε τιµές αγοραστή Προσφορά Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας (NACE) Αλλοδαπή Συνολική προσφορ ά σε βασικές τιµές Εµπορικά και µεταφορικ ά περιθώρια Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Συνολική προσφορά σε τιµές αγοραστή Προϊόντα (CPA) 1 2 Παραγωγή κατά προϊόν και κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Εισαγωγέ ς κατά προϊόν (CIF) Συνολική προσφορ ά κατά προϊόν 3 4 Σύνολο Εµπορεύσιµη παραγωγή Συνολική παραγωγή κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας 0 0 Παραγωγή για ιδία τελική χρήση 0 0 Μη εµπορεύσιµη παραγωγή 0 0 Πίνακας 9.6: Πίνακας χρήσεων σε τιµές αγοραστή Χρήσεις Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας (NACE) Τελική κατανάλωση Ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου Αλλοδαπή Σύνολο Προϊόντα (CPA) Ενδιάµεση ανάλωση προϊόντων κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Τελική καταναλωτική δαπάνη κατά προϊόν και κατά α) νοικοκυριά β) ΜΚΙΕΝ Ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου κατά προϊόν και κατά α) ακαθάριστο σχηµατισµό πάγιου κεφαλαίου Εξαγωγές κατά προϊόν (FOB) Συνολική χρήση κατά προϊόν... γ) φορείς της γενικής κυβέρνησης β) µεταβολές τιµαλφών στ) µεταβολές αποθεµάτων Σύνολο Συνολική ενδιάµεση ανάλωση κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Συνολική τελική κατανάλωση Συνολικός ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου Συνολικές εξαγωγές Συνολική χρήση κατά προϊόν EL 16 EL

18 Εισόδηµα εξαρτηµένης εργασίας Συνιστώσες της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα Μεικτό εισόδηµα Σύνολο Συνολικές εισροές κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Συµπληρωµατικές πληροφορίες Ακαθάριστος σχηµατισµός πάγιου κεφαλαίου Απόθεµα πάγιου κεφαλαίου Απασχόληση EL 17 EL

19 Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια Πίνακας 9.7: Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια - προσφορά Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στην προσφορά προϊόντων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Μεταφορές Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια Προϊόντα (CPA) Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στη συνολική προσφορά και χρήση κατά προϊόν 4 Σύνολο Σύνολο χονδρικού εµπορίου Σύνολο λιανικού εµπορίου Σύνολο µεταφορών Συνολικά περιθώρια στην προσφορά και χρήση κατά προϊόν Πίνακας 9.7 (συνέχεια): Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια - χρήση Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια για τη χρήση προϊόντων Εµπορικά µεταφορικά περιθώρια και Κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας (NACE) Τελική κατανάλωση Ακαθάριστος σχηµατισµός κεφαλαίου Προϊόντα (CPA) Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στη συνολική προσφορά και χρήση κατά προϊόν Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στην ενδιάµεση ανάλωση κατά προϊόν και κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στην τελική καταναλωτική δαπάνη κατά προϊόν και κατά α) νοικοκυριά β) ΜΚΙΕΝ Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στον ακαθάριστο σχηµατισµό κεφαλαίου κατά προϊόν και κατά α) ακαθάριστο σχηµατισµό πάγιου κεφαλαίου β) µεταβολές τιµαλφών EL 18 EL

20 γ) φορείς της γενικής κυβέρνησης γ) µεταβολές αποθεµάτων Σύνολο Συνολικά περιθώρια στην προσφορά και χρήση κατά προϊόν Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στην ενδιάµεση ανάλωση, συνολικά κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στην τελική κατανάλωση Συνολικά εµπορικά και µεταφορικά περιθώρια στον ακαθάριστο σχηµατισµό κεφαλαίου EL 19 EL