ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Κεφάλαιο 2o (συνέχεια) b) Υπολογισμός των βασικών Μακροοικονομικών μεγεθών Συνολικό εισόδημα και συνολική δαπάνη! Για μια οικονομία συνολικά, το εισόδημα πρέπει να είναι ίσο με την δαπάνη γιατί: (Θεμελιώδης ταυτότητα των εθνικών λογαριασμών)! Κάθε συναλλαγή έχει έναν αγοραστή και έναν πωλητή! Κάθε Ευρώ που ξοδεύεται από κάποιον αγοραστή είναι μια Ευρώ εισοδήματος για κάποιον πωλητή Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 2

2 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Gross Domestic Product (GDP)! Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) μετράει το εισόδημα και την δαπάνη της οικονομίας μιας χώρας! Είναι η συνολική αγοραία αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται μέσα στην χώρα σε μια δεδομένη χρονική περίοδο (είναι ροή) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 3 Το Οικονομικό Κύκλωμα The Circular-Flow Diagram! Η ισότητα του εισοδήματος και της δαπάνης μπορεί να κατανοηθεί με την συνοπτική περιγραφή του οικονομικού συστήματος με το διάγραμμα του οικονομικού κυκλώματος! Υποθέσεις:! Κλειστή οικονομία, Όχι κυβέρνηση! Τα νοικοκυριά δεν αποταμιεύουν Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 4

3 Το Οικονομικό Κύκλωμα ΑΓΟΡΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ Το Οικονομικό Κύκλωμα ΑΓΟΡΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δαπάνη (= GDP) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ

4 Το Οικονομικό Κύκλωμα ΑΓΟΡΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δαπάνη (= GDP) Αγορασμένα αγαθά και υπηρεσίες ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ Το Οικονομικό Κύκλωμα Revenue (= GDP) ΑΓΟΡΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Πωλούμενα αγαθά και υπηρεσίες Δαπάνη (= GDP) Αγορασμένα αγαθά και υπηρεσίες ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Παραγωγικοί συντελεστές Μισθοί, έγγειος πρόσοδος και κέρδη (= GDP) Χρηματική ροή ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ Εργασία, γη και κεφάλαιο Εισόδημα (= GDP) Ροή αγαθών και υπηρεσιών

5 Σημαντικά στοιχεία του GDP! Η παραγωγή μετράται σε τιμές αγοράς! Μετρά την αξία μόνο των τελικών προϊόντων και όχι των ενδιάμεσων (η αξία μετράται μόνο μια φορά) Εξαιρούνται: κεφαλαιουχικά αγαθά-απόσβεση, και επενδύσεις αποθεμάτων! Συμπεριλαμβάνει μετρήσιμα αγαθά (π.χ. φαγητό, ρουχισμός, αυτοκίνητα) και μετρήσιμες υπηρεσίες (ιατρικά ραντεβού, καθαρισμό σπιτιών, κομμώσεις).! Μετρά την αξία της παραγωγής στα γεωγραφικά όρια μιας χώρας Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 9 Σημαντικά στοιχεία του GDP! Συμπεριλαμβάνει αγαθά και υπηρεσίες που παράγονται μια δεδομένη στιγμή και όχι στο παρελθόν. Έτσι δεν συμπεριλαμβάνει αγοροπωλησίες μεταχειρισμένων αγαθών (διαμερίσματα, αυτοκίνητα, κλπ) ούτε αγορές χρεογράφων, ούτε μεταβιβαστικές πληρωμές (συντάξεις, επιδόματα ανεργίας, κλπ)! Μετρά την αξία της παραγωγής σε μια συγκεκριμένη περίοδο, συνήθως ενός χρόνου ή ενός τετάρτου (τριμήνου) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 10

6 Τι συμπεριλαμβάνεται στο GDP?! Το GDP συμπεριλαμβάνει όλα τα αγαθά που παράγονται στην οικονομία και πωλούνται νόμιμα στις αγορές! Δεν συμπεριλαμβάνει αγαθά παραγόμενα και καταναλούμενα στο σπίτι και ποτέ δεν φτάνουν στην αγορά! Δεν συμπεριλαμβάνει αγαθά παραγόμενα και πωλούμενα παράνομα, όπως τα ναρκωτικά, και τα προϊόντα της παραοικονομίας Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 11 Υπολογισμός (GDP( GDP) ) με τη μέθοδο συνολικής παραγωγής! Η μέτρηση γίνεται με τη μέθοδο της προστιθέμενης αξίας Παράδειγμα: -παραγωγή σταριού αξίας (έξοδα + κέρδος) 1,000 δρχ (προστιθέμενη αξία 1,000 δρχ) -παραγωγή αλεύρου αξίας 2,500 δρχ (προστιθέμενη αξία 1,500 δρχ) - παραγωγή ψωμιού αξίας 3,000 δρχ (προστιθέμενη αξία 500 δρχ) Συνολικό GDP = 1,000+1, = 3,000 δρχ Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 12

7 Υπολογισμός (GDP( GDP) ) με τη μέθοδο συνολικής παραγωγής Ακαθάριστη αξία παραγωγής (μείον) Ενδιάμεση κατανάλωση (ίσον) Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (συν) Έμμεσοι φόροι στις επιχειρήσεις (συν) Φόροι εισαγωγών (μείον) Επιδοτήσεις εισαγωγών (ίσον) GDP Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 13 Υπολογισμός (GDP( GDP) ) με τη μέθοδο συνολικής δαπάνης! Βασικές κατηγορίες δαπάνης! Ιδιωτικές καταναλωτικές δαπάνες! Δημόσιες καταναλωτικές δαπάνες! Ακαθάριστες επενδυτικές δαπάνες! Καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 14

8 Οι τέσσαρες βασικές κατηγορίες δαπάνης! Το GDP (Y ) είναι το άθροισμα των παρακάτω:! Ιδιωτική Κατανάλωση (C)! Επένδυση (I)! Δημόσια Κατανάλωση(G)! Καθαρές εξαγωγές(nx) Y = C + I + G + NX Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 15 Οι τέσσαρες βασικές κατηγορίες δαπάνης! Ιδιωτική κατανάλωση (C):! Τα έξοδα των νοικοκυριών σε αγαθά και υπηρεσίες, με την εξαίρεση της αγορά κατοικίας! Επένδυση (I):! Τα έξοδα σε κεφαλαιουχικά αγαθά (ιδιωτικές I και δημόσιες ), B I G αποθεματικά I V, οικοδομήματα και νέες κατοικίες Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 16

9 Οι τέσσαρες βασικές κατηγορίες δαπάνης! Δημόσιες δαπάνες (G):! Τα έξοδα σε αγαθά και υπηρεσίες από όλα τα επίπεδα κυβέρνησης (δήμους, νομαρχίες, κλπ)! Δεν συμπεριλαμβάνει επιδοτήσεις γιατί δεν γίνονται σε ανταλλαγή αγαθών που παράγονται αυτή την περίοδο! Καθαρές εξαγωγές (NX):! Εξαγωγές μείον εισαγωγές Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 17 Οι τέσσαρες βασικές κατηγορίες δαπάνης! Το άθροισμα των τεσσάρων κατηγοριών δαπάνης μας δίνει GDP % C $ C $ I $ I $ I $ X! Και καθώς έχουμε: I! τότε! " M P G B G V # CG $ I G % G $ I I X # M % NX B V % GDP % C $ G $ I $ NX Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 18

10 Τα μέρη του GDP Δημόσια κατανάλωση Επενδύσεις 13% 17% Καθαρές εξαγωγές -7 % Ιδιωτική κατανάλωση 63 % Ελλάδα 1996 (πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 19 Τα μέρη του GDP (Η.Π.Α ) Δημόσια κατανάλωση Επενδύσεις 19% 15% Καθαρές εξαγωγές -1 % Ιδιωτική κατανάλωση 68 % Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 20

11 Υπολογισμός (GDP( GDP) ) με την εισοδηματική μέθοδο! Το GDP ορίζεται ως το άθροισμα των αμοιβών των συντελεστών παραγωγής, των αποσβέσεων παγίου κεφαλαίου και των εμμέσων φόρων μειωμένων κατά τις επιδοτήσεις προς τις εγχώρια εγκατεστημένες μονάδες και των καθαρών επιβαρύνσεων των εισαγωγών Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 21 Υπολογισμός (GDP( GDP) ) με την εισοδηματική μέθοδο! Αμοιβές εξαρτημένης εργασίας! Αμοιβές κεφαλαίου (τόκοι, έγγειες πρόσοδοι και επιχειρηματικά κέρδη) Y kd! Έμμεσοι φόροι T ind! Απόσβεση παγίου κεφαλαίου! (Μείον) Επιδοτήσεις T S D W d GDP % W $ Y $ T # T d kd ind S $ D Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 22

12 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν! Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) (GNP) είναι η συνολική αγοραία αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χρονική περίοδο από τους μόνιμους κατοίκους της χώρας (αυτούς που έχουν ημεδαπή οικονομική ιθαγένεια), ανεξάρτητα από πού βρίσκονται Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 23 Άλλες μετρήσεις εισοδήματος! Εθνικό Εισόδημα (NΙ)! Σύνολο αμοιβών παραγωγικών συντελεστών με ημεδαπή οικονομική ιθαγένεια! Καθαρό Εθνικό Προϊόν(NNP)! Το συνολικό εισόδημα μετά την αφαίρεση των αποσβέσεων! Προσωπικό εισόδημα (PI)! Το εισόδημα που λαμβάνουν τα νοικοκυριά και οι noncorporate επιχειρήσεις! Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα (DPI)! Το εισόδημα των νοικοκυριών μετά την πληρωμή των φόρων εισοδήματος Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 24

13 Άλλες μετρήσεις εισοδήματος Εθνικό εισόδημα NI % NNP # T ind # T S NI % W d $ Y kd! " Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 25 Ακαθάριστο Ακαθάριστο Εθνικό Εθνικό Προϊόν Προϊόν GNP Καθαρό εισόδημα Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό από το εξωτερικό Καθαρές εξαγωγές Απόσβεση παγίου Απόσβεση παγίου Απόσβεση παγίου Κεφαλαίου Κεφαλαίου Κεφαλαίου NX Κυβέρνηση G Επένδυση I Κατανάλωση Κατανάλωση C Ακαθάριστο Ακαθάριστο Εγχώριο Εγχώριο Προϊόν Προϊόν GDP D Καθαρό Καθαρό Εθνικό Εθνικό Προϊόν Προϊόν NNP D Έμμεσοι φόροι επιδοτήσεις T ind T ind -T S Εθνικό Εθνικό Εισόδημα Εισόδημα NI NI D Έμμεσοι φόροι επιδοτήσεις T ind T ind -T S Αμοιβές Κεφαλαίου (ιδιοαπασχόληση, έγγειες πρόσοδοι Τόκοι, κέρδη) Y kd Αμοιβές Αμοιβές Εξαρτημένης Εξαρτημένης εργασίας εργασίας W d Γραφική απεικόνιση διαφόρων μετρήσεων εθνικού εισοδήματος Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 26

14 Δημόσιο και εμπορικό ισοζύγιο Σε κλειστή οικονομία! Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού είναι ίσο με το πλεόνασμα της ιδιωτικής αποταμίευσης! "! " S P $ S B $ DB # I B # IV % T $ DG # CG # I! Σε περίπτωση ισοσκελισμένου προϋπολογισμού η αποταμίευση είναι ίση με την ιδιωτική επένδυση! S $ S $ D % I $ I " P B B B V G Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 27 Δημόσιο και εμπορικό ισοζύγιο Σε ανοικτή οικονομία! Η εισροή ξένων κεφαλαίων είναι ίση με CA & M # TRF # YF # X! Και είναι ίση με το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών! Εάν CA ' 0 τότε η χώρα έχει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 28

15 Πραγματικό και ονομαστικό GDP! Το ονομαστικό GDP μετρά την αξία της παραγωγής σε τρέχουσες τιμές! Το πραγματικό GDP μετρά την αξία της παραγωγής σε σταθερές τιμές! Μια ακριβής θεώρηση της οικονομίας απαιτεί την ρύθμιση του ονομαστικού σε πραγματικό GDP με τη χρήση του αποπληθωριστή του (GDP deflator) Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 29 Αποπληθωριστής του GDP! Ο αποπληθωριστής του GDP μετρά το επίπεδο των τρεχουσών τιμών σε σχέση με τις τιμές της περιόδου βάσεως! Μας δείχνει την αύξηση του ονομαστικού GDP που μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση των τιμών και όχι στην αύξηση της παραγωγής Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 30

16 Αποπληθωριστής του GDP! Ο αποπληθωριστής του GDP βρίσκεται εάν διαιρέσουμε το ονομαστικό με το πραγματικό GDP: Ονομαστικό GDP GDP αποπληθωριστής = ( 100 Πραγματικό GDP Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 31 Μετατροπή ονομαστικού σε πραγματικό GDP! Το ονομαστικό μετατρέπεται σε πραγματικό GDP σύμφωνα με την εξής εξίσωση: Πραγματικό GDP 19xx (ΟΟνομαστι ό GDP = (GDP αποπληθωριστής 19xx ) X100 ) 19xx Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 32

17 GDP και Οικονομική Ευημερία! Το GDP είναι το καλύτερο μέτρο της οικονομικής ευημερίας μιας κοινωνίας! Το κατά κεφαλήν GDP δείχνει το εισόδημα και την δαπάνη του μέσου ατόμου σε μία οικονομία Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 33 GDP και Οικονομική Ευημερία! Υψηλότερο κατά κεφαλήν GDP δείχνει υψηλότερο επίπεδο ευημερίας (higher standard of living)! Το GDP δεν είναι σε καμιά περίπτωση το τέλειο μέτρο της ευτυχίας ή της ποιότητας ζωής Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 34

18 GDP και Οικονομική Ευημερία! Μερικές παράμετροι που αυξάνουν την ευημερία και δεν συμπεριλαμβάνονται στο GDP είναι:! Η αξία του ελεύθερου χρόνου! Η αξία του «καθαρού» περιβάλλοντος! Η αξία των ενεργειών που βρίσκονται έξω από τα όρια της αγοράς, όπως ο χρόνος που περνά ένας γονιός με το παιδί του Μακροοικονομική Ε. Σ. Σαρτζετάκης 35