ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ. Στρασβούργο, 21 Μαΐου 2013 (OR. en) 2010/0374 (COD) LEX 1338 PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 STATIS 106 ECOFIN 1090 UEM 345 CODEC 3081

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Στρασβούργο, 21 Μαΐου 2013 (OR. en) 2010/0374 (COD) LEX 1338 PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 STATIS 106 ECOFIN 1090 UEM 345 CODEC 3081 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ (ΕΣΛ 2010) - (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3) PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΜΗ ΠΑΡΑΧΘΕΝΤΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 3.01 Ορισμός: Τα προϊόντα είναι όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που δημιουργούνται μέσα στο όριο παραγωγής. Ορισμός της παραγωγικής δραστηριότητας παρατίθεται στο σημείο Στο ΕΣΛ διακρίνονται οι ακόλουθες κύριες κατηγορίες συναλλαγών προϊόντων: Κατηγορίες συναλλαγών Κωδικός Παραγωγή P.1 Ενδιάμεση ανάλωση P.2 Τελική καταναλωτική δαπάνη P.3 Πραγματική τελική κατανάλωση P.4 Ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου P.5 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών P.6 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών P.7 PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 1

3 3.03 Οι συναλλαγές προϊόντων καταγράφονται ως εξής: α) στον λογαριασμό αγαθών και υπηρεσιών, η παραγωγή και οι εισαγωγές καταγράφονται ως πόροι, ενώ οι λοιπές συναλλαγές προϊόντων καταγράφονται ως χρήσεις β) στον λογαριασμό παραγωγής, η παραγωγή καταγράφεται ως πόρος και η ενδιάμεση ανάλωση καταγράφεται ως χρήση η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία είναι το εξισωτικό μέγεθος αυτών των δύο συναλλαγών προϊόντων γ) στον λογαριασμό χρήσης διαθέσιμου εισοδήματος, η τελική καταναλωτική δαπάνη καταγράφεται ως χρήση δ) στον λογαριασμό χρήσης προσαρμοσμένου διαθέσιμου εισοδήματος, η πραγματική τελική κατανάλωση καταγράφεται ως χρήση ε) στον λογαριασμό κεφαλαίου, ο μεικτός σχηματισμός κεφαλαίου καταγράφεται ως χρήση (μεταβολή των μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων) στ) στον εξωτερικό λογαριασμό αγαθών και υπηρεσιών, οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών καταγράφονται ως πόρος, ενώ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών καταγράφονται ως χρήσεις. Πολλά κύρια εξισωτικά μεγέθη των λογαριασμών, όπως η προστιθέμενη αξία, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, το εθνικό εισόδημα και το διαθέσιμο εισόδημα, ορίζονται με βάση τις συναλλαγές προϊόντων. Ο ορισμός των συναλλαγών προϊόντων καθορίζει τα εν λόγω εξισωτικά μεγέθη. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 2

4 3.04 Στον πίνακα προσφοράς (βλέπε σημείο 1.136), η παραγωγή και οι εισαγωγές καταγράφονται ως στοιχεία της προσφοράς. Στον πίνακα χρήσης, η ενδιάμεση ανάλωση, ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου, η τελική καταναλωτική δαπάνη και οι εξαγωγές καταγράφονται ως χρήσεις. Στον συμμετρικό πίνακα εισροών-εκροών, η παραγωγή και οι εισαγωγές καταγράφονται ως προσφορά και οι άλλες συναλλαγές προϊόντων καταγράφονται ως χρήσεις Η προσφορά προϊόντων αποτιμάται σε βασικές τιμές (οι βασικές τιμές ορίζονται στο σημείο 3.44). Οι χρήσεις προϊόντων αποτιμώνται σε τιμές αγοραστή (οι τιμές αγοραστή ορίζονται στο σημείο 3.06). Για ορισμένους τύπους προσφοράς και χρήσεων, π.χ. για εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών, χρησιμοποιούνται πιο εξειδικευμένες αρχές αποτίμησης Ορισμός: Η τιμή αγοραστή είναι η τιμή που πληρώνει πραγματικά ο αγοραστής για τα προϊόντα. Στην τιμή αγοραστή περιλαμβάνονται τα εξής: α) φόροι μείον επιδοτήσεις προϊόντων (εξαιρούνται όμως οι φόροι οι οποίοι εκπίπτουν, π.χ. ο ΦΠΑ επί των προϊόντων) β) μεταφορικά τα οποία καταβάλλει ξεχωριστά ο αγοραστής για να εξασφαλιστεί η παράδοση στον απαιτούμενο τόπο και χρόνο γ) τυχόν εκπτώσεις για αγορά μεγάλων ποσοτήτων ή αγορά εκτός περιόδου αιχμής σε μειωμένη τιμή σε σχέση με τις κανονικές τιμές. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 3

5 Στην τιμή αγοραστή δεν περιλαμβάνονται τα εξής: α) τόκοι ή άλλες επιβαρύνσεις που προστίθενται λόγω της παροχής πίστωσης β) πρόσθετες επιβαρύνσεις που οφείλονται σε καθυστερημένη πληρωμή, όπου ως καθυστερημένη πληρωμή νοείται η μη πληρωμή εντός της προθεσμίας που είχε οριστεί κατά τη στιγμή της αγοράς. Αν ο χρόνος χρήσης δεν συμπίπτει με τον χρόνο αγοράς, θα πρέπει να γίνουν προσαρμογές της αξίας έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη οι μεταβολές των τιμών λόγω της παρόδου του χρόνου (συμμετρικά με τις μεταβολές των τιμών αποθεμάτων). Οι τροποποιήσεις αυτές είναι σημαντικές αν οι τιμές των προϊόντων παρουσίασαν αξιοσημείωτες μεταβολές μέσα σε ένα έτος. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 3.07 Ορισμός: Η παραγωγική δραστηριότητα είναι μια δραστηριότητα που πραγματοποιείται υπό τον έλεγχο, την ευθύνη και τη διαχείριση μιας θεσμικής μονάδας η οποία χρησιμοποιεί εισροές εργασίας, κεφαλαίου και αγαθών και υπηρεσιών για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Η παραγωγική δραστηριότητα δεν καλύπτει τις καθαρά φυσικές διεργασίες οι οποίες δεν έχουν καμιά ανθρώπινη συμμετοχή ή καθοδήγηση, όπως, για παράδειγμα, η χωρίς ανθρώπινο έλεγχο αύξηση των αποθεμάτων ιχθύων σε διεθνή ύδατα (όμως, η ιχθυοκαλλιέργεια συμπεριλαμβάνεται στην παραγωγική δραστηριότητα). PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 4

6 3.08 Στην παραγωγική δραστηριότητα περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: α) η παραγωγή όλων των ατομικών ή συλλογικών αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται σε άλλες μονάδες, εκτός από τον παραγωγό β) η παραγωγή για ίδιο λογαριασμό όλων των αγαθών τα οποία κρατούν οι παραγωγοί για ιδία τελική κατανάλωση ή για ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου. Παραδείγματα παραγωγής για ίδιο λογαριασμό με σκοπό τον ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου είναι η παραγωγή πάγιων περιουσιακών στοιχείων όπως οι κατασκευές, η ανάπτυξη λογισμικού και η μεταλλευτική έρευνα για ίδιο ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου. Η έννοια του ακαθάριστου σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου περιγράφεται στις παραγράφους Η παραγωγή αγαθών για ίδιο λογαριασμό από νοικοκυριά αφορά κατά κανόνα τα ακόλουθα: 1. ανέγερση κατοικιών για ίδιο λογαριασμό 2. παραγωγή και αποθήκευση γεωργικών προϊόντων 3. επεξεργασία γεωργικών προϊόντων, όπως η παραγωγή αλεύρου με άλεση, η συντήρηση καρπών με ξήρανση κι εμφιάλωση, η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως βουτύρου και τυριού, και η παραγωγή μπίρας, κρασιού και οινοπνευμάτων 4. παραγωγή άλλων πρωτογενών προϊόντων, όπως εξόρυξη αλατιού, εξόρυξη τύρφης και μεταφορά νερού PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 5

7 5. άλλα είδη επεξεργασίας, όπως παραγωγή υφασμάτων, παραγωγή κεραμικών και κατασκευή επίπλων γ) η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασμό από ιδιοκατοικούντες δ) οι οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται με την απασχόληση αμειβόμενου οικιακού προσωπικού ε) Οι εθελοντικές δραστηριότητες που έχουν ως αποτέλεσμα αγαθά. Παραδείγματα τέτοιων δραστηριοτήτων είναι η κατασκευή μιας κατοικίας, ενός ναού ή άλλου κτιρίου. Οι εθελοντικές δραστηριότητες που δεν έχουν ως αποτέλεσμα αγαθά, π.χ. η φροντίδα και ο καθαρισμός χωρίς αμοιβή, εξαιρούνται. Οι δραστηριότητες που αναφέρονται ανωτέρω στα στοιχεία α) έως ε) περιλαμβάνονται στην παραγωγική δραστηριότητα ακόμη και αν είναι παράνομες ή δεν έχουν καταγραφεί στις φορολογικές αρχές, στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, στις στατιστικές και σε άλλες δημόσιες αρχές. Η παραγωγή αγαθών για ίδιο λογαριασμό από νοικοκυριά καταγράφεται αν αυτός ο τύπος παραγωγής είναι σημαντικός, δηλαδή όταν είναι σημαντικός, από ποσοτική άποψη, σε σχέση με τη συνολική προσφορά του αγαθού αυτού σε μια χώρα. Τα μόνα αγαθά που παράγονται για ίδιο λογαριασμό από νοικοκυριά είναι η ανέγερση κατοικιών και η παραγωγή, αποθήκευση και επεξεργασία γεωργικών προϊόντων. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 6

8 3.09 Στην παραγωγική δραστηριότητα δεν περιλαμβάνεται η παραγωγή οικιακών και προσωπικών υπηρεσιών που παράγονται και καταναλώνονται μέσα στο ίδιο νοικοκυριό. Παραδείγματα οικιακών υπηρεσιών που παράγονται από τα ίδια τα νοικοκυριά και δεν περιλαμβάνονται είναι τα εξής: α) καθαρισμός, διακόσμηση και συντήρηση της κατοικίας, αν πρόκειται για δραστηριότητες που είναι κοινές και για τους ενοίκους β) καθαρισμός, συντήρηση και επισκευή οικιακών διαρκών καταναλωτικών αγαθών γ) παρασκευή και σερβίρισμα γευμάτων δ) φροντίδα, εκπαίδευση και κατάρτιση παιδιών ε) φροντίδα ασθενών, αναπήρων ή ηλικιωμένων και στ) μεταφορά μελών του νοικοκυριού ή αγαθών τους. Στην παραγωγική δραστηριότητα περιλαμβάνονται οι οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται με την απασχόληση αμειβόμενου οικιακού προσωπικού και οι υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 7

9 Κύριες, δευτερεύουσες και βοηθητικές δραστηριότητες 3.10 Ορισμός: Κύρια δραστηριότητα μιας τοπικής ΜΟΔ είναι η δραστηριότητα της οποίας η προστιθέμενη αξία υπερβαίνει την προστιθέμενη αξία κάθε άλλης δραστηριότητας που πραγματοποιείται στην ίδια μονάδα. Η ταξινόμηση της κύριας δραστηριότητας καθορίζεται με βάση τη NACE αναθ. 2, πρώτα στο ανώτατο επίπεδο ταξινόμησης και στη συνέχεια σε πιο αναλυτικά επίπεδα Ορισμός: Δευτερεύουσα δραστηριότητα είναι η δραστηριότητα που πραγματοποιείται σε μια τοπική ΜΟΔ παράλληλα με την κύρια δραστηριότητα. Η παραγωγή που προκύπτει από τη δευτερεύουσα δραστηριότητα είναι δευτερεύουσα παραγωγή Ορισμός: Βοηθητική δραστηριότητα είναι μια δραστηριότητα η παραγωγή της οποίας προορίζεται για χρήση μέσα σε μια επιχείρηση. Μια βοηθητική δραστηριότητα είναι μια δραστηριότητα υποστήριξης που πραγματοποιείται μέσα σε μια επιχείρηση για να δημιουργηθούν οι συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν οι κύριες ή δευτερεύουσες δραστηριότητες των τοπικών ΜΟΔ. Όλες οι εισροές που αναλώνονται από μια βοηθητική δραστηριότητα υλικά, εργασία, ανάλωση πάγιου κεφαλαίου κ.λπ. αντιμετωπίζονται ως εισροές προς την κύρια ή τη δευτερεύουσα δραστηριότητα την οποία υποστηρίζει αυτή η βοηθητική δραστηριότητα. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 8

10 Παραδείγματα βοηθητικών δραστηριοτήτων είναι τα εξής: α) αγορές β) πωλήσεις γ) μάρκετινγκ δ) λογιστική ε) επεξεργασία δεδομένων στ) μεταφορές ζ) αποθήκευση η) συντήρηση θ) καθαρισμός και ι) υπηρεσίες ασφάλειας. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στην άσκηση βοηθητικών δραστηριοτήτων και στην αγορά σχετικών υπηρεσιών από εξειδικευμένους παρόχους υπηρεσιών. Ο σχηματισμός κεφαλαίου για ίδιο λογαριασμό δεν αποτελεί βοηθητική δραστηριότητα. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 9

11 3.13 Οι βοηθητικές δραστηριότητες δεν απομονώνονται για να αποτελέσουν μεμονωμένες οντότητες και δεν διαχωρίζονται από την κύρια ή τις δευτερεύουσες δραστηριότητες ή οντότητες που εξυπηρετούν. Συνεπώς, οι βοηθητικές δραστηριότητες πρέπει να εντάσσονται στην τοπική ΜΟΔ που εξυπηρετούν. Οι βοηθητικές δραστηριότητες μπορεί να ασκούνται σε ξεχωριστές τοποθεσίες, που βρίσκονται σε περιφέρεια διαφορετική απ αυτήν της τοπικής ΜΟΔ που εξυπηρετούν. Η αυστηρή εφαρμογή του κανόνα που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο για τη γεωγραφική κατανομή των βοηθητικών δραστηριοτήτων θα οδηγούσε στην υποεκτίμηση των συγκεντρωτικών μεγεθών στις περιφέρειες όπου είναι συγκεντρωμένες οι βοηθητικές δραστηριότητες. Επομένως, σύμφωνα με την αρχή της κατοικίας, οι βοηθητικές δραστηριότητες πρέπει να υπάγονται στην περιφέρεια όπου βρίσκονται παραμένουν στον ίδιο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας με την τοπική ΜΟΔ που εξυπηρετούν. Παραγωγή (P.1) 3.14 Ορισμός: Παραγωγή είναι το σύνολο των προϊόντων που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της λογιστικής περιόδου. Ως παραδείγματα παραγωγής μπορούν να αναφερθούν τα εξής: α) αγαθά και υπηρεσίες τα οποία παρέχει μια τοπική ΜΟΔ σε άλλη τοπική ΜΟΔ που ανήκει στην ίδια θεσμική μονάδα PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 10

12 β) αγαθά τα οποία παράγει μια τοπική ΜΟΔ τα οποία παραμένουν στα αποθέματα κατά το τέλος της περιόδου κατά την οποία παράγονται, όποια και αν είναι η χρήση τους αργότερα. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται κατά την ίδια λογιστική περίοδο και στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής ΜΟΔ δεν επισημαίνονται ξεχωριστά. Δεν καταγράφονται ως μέρος της παραγωγής ή της ενδιάμεσης ανάλωσης αυτής της τοπικής ΜΟΔ Όταν μια θεσμική μονάδα περιλαμβάνει περισσότερες από μία τοπικές ΜΟΔ, η παραγωγή της θεσμικής μονάδας είναι το άθροισμα της παραγωγής των ΜΟΔ που την απαρτίζουν, περιλαμβανομένης και της παραγωγής που διακινείται μεταξύ των επιμέρους τοπικών ΜΟΔ Το ΕΣΛ 2010 διακρίνει τρία είδη παραγωγής: α) εμπορεύσιμη παραγωγή (P.11) β) παραγωγή για ιδία τελική χρήση (P.12) γ) μη εμπορεύσιμη παραγωγή (P.13). Η διάκριση αυτή εφαρμόζεται επίσης σε τοπικές ΜΟΔ και θεσμικές μονάδες: α) παραγωγούς εμπορεύσιμου προϊόντος β) παραγωγούς για ιδία τελική χρήση γ) παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 11

13 Η διάκριση μεταξύ εμπορεύσιμου προϊόντος, παραγωγής για ιδία τελική χρήση και μη εμπορεύσιμου προϊόντος είναι θεμελιώδης επειδή: α) επηρεάζει την αποτίμηση της παραγωγής και των συναφών εννοιών, όπως η προστιθέμενη αξία, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και η τελική καταναλωτική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης και των ΜΚΙΕΝ β) επηρεάζει την ταξινόμηση των θεσμικών μονάδων κατά τομέα, π.χ. ποιες μονάδες περιλαμβάνονται στον τομέα της γενικής κυβέρνησης και ποιες όχι. Η διάκριση καθορίζει τις αρχές αποτίμησης που θα εφαρμοστούν στην παραγωγή. Η εμπορεύσιμη παραγωγή και η παραγωγή που προορίζεται για ιδία τελική χρήση αποτιμώνται σε βασικές τιμές. Η συνολική παραγωγή των παραγωγών μη εμπορεύσιμου προϊόντος αποτιμάται με άθροιση των επιμέρους στοιχείων του κόστους παραγωγής. Η παραγωγή μιας θεσμικής μονάδας αποτιμάται ως το άθροισμα της παραγωγής των τοπικών ΜΟΔ της και, επομένως, εξαρτάται και αυτή από τη διάκριση μεταξύ εμπορεύσιμου προϊόντος, παραγωγής για ιδία τελική χρήση και μη εμπορεύσιμου προϊόντος. Η διάκριση χρησιμοποιείται επίσης για την ταξινόμηση των θεσμικών μονάδων κατά τομέα. Οι παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος ταξινομούνται στον τομέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τομέα των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά. Οι διακρίσεις ορίζονται από πάνω προς τα κάτω, δηλαδή η διάκριση ορίζεται πρώτα για τις θεσμικές μονάδες, μετά για τις τοπικές ΜΟΔ και, τέλος, για την παραγωγή τους. Σε επίπεδο προϊόντος, η παραγωγή ταξινομείται σε εμπορεύσιμη παραγωγή, σε παραγωγή για ιδία τελική χρήση και σε μη εμπορεύσιμη παραγωγή, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της θεσμικής μονάδας και της τοπικής ΜΟΔ που παράγει το εν λόγω προϊόν. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 12

14 3.17 Ορισμός: Η εμπορεύσιμη παραγωγή αποτελείται από την παραγωγή που διατίθεται στην αγορά ή που προορίζεται για διάθεση στην αγορά Η εμπορεύσιμη παραγωγή περιλαμβάνει τα ακόλουθα: α) προϊόντα που πωλούνται σε οικονομικά σημαντικές τιμές β) προϊόντα που ανταλλάσσονται γ) προϊόντα που χρησιμοποιούνται για πληρωμές σε είδος (περιλαμβανομένου του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας σε είδος και του μεικτού εισοδήματος σε είδος) δ) προϊόντα που παρέχονται από μια τοπική ΜΟΔ σε άλλη που ανήκει στην ίδια θεσμική μονάδα για να χρησιμοποιηθούν ως ενδιάμεσες εισροές ή για τελικές χρήσεις ε) προϊόντα που προστίθενται στα αποθέματα έτοιμων προϊόντων και συνεχιζόμενες εργασίες που προορίζονται για κάποια από τις ανωτέρω χρήσεις (περιλαμβανομένης και της φυσικής αύξησης ζωικών και φυτικών προϊόντων και των ημιτελών κατασκευών των οποίων οι αγοραστές είναι άγνωστοι). PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 13

15 3.19 Ορισμός: Οικονομικά σημαντικές τιμές είναι οι τιμές που έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στην ποσότητα των προϊόντων που επιθυμούν να προσφέρουν οι παραγωγοί και στην ποσότητα των προϊόντων που επιθυμούν να αγοράσουν οι αγοραστές. Οι τιμές αυτές προκύπτουν όταν ισχύουν και οι δύο ακόλουθοι όροι: α) ο παραγωγός έχει κίνητρο για να προσαρμόσει την προσφορά, είτε με στόχο να αποκομίσει κέρδος μακροπρόθεσμα είτε, τουλάχιστον, να καλύψει το κόστος κεφαλαίου και το λοιπό κόστος και β) οι καταναλωτές είναι ελεύθεροι να αγοράζουν ή να μην αγοράζουν και επιλέγουν με βάση τις τιμές που χρεώνονται. Οικονομικά μη σημαντικές τιμές χρεώνονται συνήθως για την είσπραξη κάποιων εσόδων ή την επίτευξη κάποιας μείωσης της υπερβολικής ζήτησης που μπορεί να προκύψει όταν οι υπηρεσίες παρέχονται εντελώς δωρεάν. Η οικονομικά σημαντική τιμή ενός προϊόντος ορίζεται σε σχέση με τη θεσμική μονάδα και την τοπική ΜΟΔ που έχει παραγάγει το προϊόν. Για παράδειγμα, όλη η παραγωγή επιχειρήσεων μη εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά η οποία πωλείται σε άλλες θεσμικές μονάδες πωλείται σε οικονομικά σημαντικές τιμές, πρέπει συνεπώς να θεωρείται ως εμπορεύσιμη παραγωγή. Όσον αφορά την παραγωγή άλλων θεσμικών μονάδων, ελέγχεται η ικανότητα ανάληψης δραστηριότητας παραγωγής εμπορεύσιμου προϊόντος σε οικονομικά σημαντικές τιμές, ιδίως μέσω ενός ποσοτικού κριτηρίου (του κριτηρίου του 50%), χρησιμοποιώντας τον λόγο των πωλήσεων προς το κόστος παραγωγής. Για να είναι παραγωγός εμπορεύσιμου προϊόντος, η μονάδα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 50% του κόστους της με τις πωλήσεις της σε μια σταθερή πολυετή περίοδο. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 14

16 3.20 Ορισμός: Η παραγωγή που προορίζεται για ιδία τελική χρήση περιλαμβάνει τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που κρατούνται είτε για ιδία τελική κατανάλωση είτε για σχηματισμό κεφαλαίου από την ίδια θεσμική μονάδα Τα προϊόντα που κρατούνται για ιδία τελική κατανάλωση μπορούν να παραχθούν μόνο από τον τομέα των νοικοκυριών. Παραδείγματα προϊόντων που κρατούνται για ιδία τελική κατανάλωση είναι τα εξής: α) γεωργικά προϊόντα τα οποία κρατούν οι αγρότες β) υπηρεσίες στέγασης που παράγονται από ιδιοκατοικούντες γ) οικιακές υπηρεσίες που παράγονται με την απασχόληση αμειβόμενου οικιακού προσωπικού Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για ίδιο σχηματισμό κεφαλαίου μπορούν να παραχθούν από οποιονδήποτε τομέα. Παραδείγματα τέτοιων προϊόντων είναι: α) εργαλειομηχανές που παράγονται από επιχειρήσεις μηχανολογικών κατασκευών β) κατοικίες ή επεκτάσεις κατοικιών, που παράγονται από νοικοκυριά γ) κατασκευές για ίδιο λογαριασμό, όπου περιλαμβάνονται κοινές κατασκευές από ομάδες νοικοκυριών δ) λογισμικό για ίδιο λογαριασμό PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 15

17 ε) έρευνα και ανάπτυξη για ίδιο λογαριασμό. Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη πρέπει να καταγράφονται ως σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου μόνο όταν έχει επιτευχθεί επαρκώς υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας και συγκρισιμότητας των εκτιμήσεων στα κράτη μέλη Ορισμός: Μη εμπορεύσιμη παραγωγή είναι η παραγωγή που παρέχεται σε άλλες μονάδες δωρεάν ή σε τιμές που δεν είναι οικονομικά σημαντικές. Η μη εμπορεύσιμη παραγωγή (P.13) υποδιαιρείται σε δύο στοιχεία: «Πληρωμές για μη εμπορεύσιμη παραγωγή» (P.131), που αποτελείται από διάφορες αμοιβές και επιβαρύνσεις, και «Λοιπή μη εμπορεύσιμη παραγωγή» (P.132), που αποτελεί παραγωγή η οποία παρέχεται δωρεάν. Η μη εμπορεύσιμη παραγωγή παράγεται για τους εξής λόγους: α) Ενδέχεται να είναι από τεχνικής πλευράς αδύνατος ο εξαναγκασμός των ατόμων να πληρώσουν για συλλογικές υπηρεσίες, επειδή η κατανάλωση αυτών των υπηρεσιών δεν είναι δυνατόν να παρακολουθείται και να ελέγχεται. Η παραγωγή συλλογικών υπηρεσιών οργανώνεται από κρατικές μονάδες και χρηματοδοτείται από κεφάλαια διαφορετικά από τα έσοδα που προκύπτουν από τις πωλήσεις, και κυρίως από τη φορολογία ή από άλλα εισοδήματα της γενικής κυβέρνησης. β) Μονάδες της γενικής κυβέρνησης και MKIEN μπορούν επίσης να παράγουν και να παρέχουν σε επιμέρους νοικοκυριά αγαθά ή υπηρεσίες για τα οποία θα μπορούσαν να επιβάλλουν χρέωση, αλλά δεν το κάνουν για λόγους κοινωνικής ή οικονομικής πολιτικής. Τέτοια παραδείγματα είναι η παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης ή υγείας, δωρεάν ή σε τιμές που δεν είναι οικονομικά σημαντικές. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 16

18 3.24 Ορισμός: Παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος είναι τοπικές ΜΟΔ ή θεσμικές μονάδες των οποίων το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής είναι εμπορεύσιμη παραγωγή. Αν μια τοπική ΜΟΔ ή μια θεσμική μονάδα είναι παραγωγός εμπορεύσιμου προϊόντος, η κύρια παραγωγή της είναι εξ ορισμού εμπορεύσιμη, δεδομένου ότι η έννοια της εμπορεύσιμης παραγωγής ορίζεται αφού έχει πρώτα εφαρμοστεί η διάκριση εμπορεύσιμη παραγωγή, παραγωγή για ιδία τελική χρήση και μη εμπορεύσιμη παραγωγή, στην τοπική ΜΟΔ και τη θεσμική μονάδα από την οποία προέρχεται η συγκεκριμένη παραγωγή Ορισμός: Παραγωγοί για ιδία τελική χρήση είναι τοπικές ΜΟΔ ή θεσμικές μονάδες των οποίων το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προορίζεται για ιδία τελική χρήση μέσα στην ίδια θεσμική μονάδα Ορισμός: Παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος είναι τοπικές ΜΟΔ ή θεσμικές μονάδες των οποίων το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής παρέχεται δωρεάν ή σε οικονομικά μη σημαντικές τιμές. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 17

19 Θεσμικές μονάδες: διάκριση μεταξύ εμπορεύσιμης παραγωγής, παραγωγής για ιδία τελική χρήση και μη εμπορεύσιμης παραγωγής 3.27 Για τις θεσμικές μονάδες ως παραγωγούς, η διάκριση μεταξύ εμπορεύσιμης παραγωγής, παραγωγής για ιδία τελική χρήση και μη εμπορεύσιμης παραγωγής παρουσιάζεται συνοπτικά στον πίνακα 3.1. Παρουσιάζεται επίσης η ταξινόμηση κατά τομείς. Πίνακας 3.1 Διάκριση μεταξύ παραγωγών εμπορεύσιμου προϊόντος, παραγωγών για ιδία τελική χρήση και παραγωγών μη εμπορεύσιμου προϊόντος για θεσμικές μονάδες Είδος θεσμικής μονάδας Ιδιωτική ή δημόσια; 1. Ιδιωτικοί παραγωγοί 1.1 Επιχειρήσεις μη εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά (εξαιρούνται οι επιχειρήσεις οιονεί εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά) MKI ή όχι; Παραγωγός εμπορεύσιμου προϊόντος; Κατάταξη Είδος παραγωγού 1.1 = Εμπορεύσι μη ή για ιδία τελική χρήση Τομέας (τομείς) Νοικοκυριά 1.2 Λοιποί ιδιωτικοί παραγωγοί (περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις οιονεί εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά) Ιδιωτικά MKI Ναι = Εμπορεύσιμη Εταιρείες Οχι = Μη εμπορεύσιμη ΜΚΙΕΝ Λοιποί ιδιωτικοί παραγωγοί που δεν είναι ΜΚΙ = Εμπορεύσιμη Εταιρείες 2. Δημόσιοι παραγωγοί 2.1 Ναι 2.1 = Εμπορεύσιμη 2.2 Όχι 2.2 = Μη εμπορεύσιμη Εταιρείες Γενική κυβέρνηση PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 18

20 3.28 Ο πίνακας 3.1 δείχνει ότι, για να προσδιοριστεί αν μια θεσμική μονάδα θα πρέπει να ταξινομείται ως παραγωγός εμπορεύσιμου προϊόντος, παραγωγός για ιδία τελική χρήση ή παραγωγός μη εμπορεύσιμου προϊόντος, εφαρμόζονται διαδοχικά διάφορες διακρίσεις. Η πρώτη διάκριση είναι μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων παραγωγών. Δημόσιος παραγωγός είναι ένας παραγωγός που ελέγχεται από τη γενική κυβέρνηση, όπου η έννοια του ελέγχου ορίζεται στο σημείο Όπως δείχνει ο πίνακας 3.1, ιδιωτικοί παραγωγοί εμφανίζονται σε όλους τους τομείς εκτός από τη γενική κυβέρνηση. Αντίθετα, δημόσιοι παραγωγοί εμφανίζονται μόνο στους τομείς των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών, των χρηματοοικονομικών εταιρειών και στον τομέα της γενικής κυβέρνησης Μια ειδική κατηγορία ιδιωτικών παραγωγών είναι αυτή των επιχειρήσεων μη εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά. Αυτές είναι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος ή παραγωγοί για ιδία τελική χρήση. Το δεύτερο συμβαίνει στην περίπτωση παραγωγής υπηρεσιών στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης και της παραγωγής αγαθών για ίδιο λογαριασμό. Όλες οι επιχειρήσεις μη εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά ταξινομούνται στον τομέα των νοικοκυριών, εκτός από επιχειρήσεις οιονεί εταιρικής μορφής που ανήκουν σε νοικοκυριά. Αυτές είναι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος και ταξινομούνται στους τομείς των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 19

21 3.31 Για τους υπόλοιπους ιδιωτικούς παραγωγούς, γίνεται διάκριση μεταξύ ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων και λοιπών ιδιωτικών παραγωγών. Ορισμός: Ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα (MKI) ορίζεται ως νομικό πρόσωπο ή κοινωνικός οργανισμός που λειτουργεί με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, το καθεστώς των οποίων δεν τους επιτρέπει να είναι πηγή εισοδήματος, κέρδους ή άλλου οικονομικού οφέλους για τις μονάδες που τα δημιουργούν, τα ελέγχουν ή τα χρηματοδοτούν. Όταν οι παραγωγικές δραστηριότητές τους δημιουργούν πλεονάσματα, τα εν λόγω πλεονάσματα δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ιδιοποίησης από άλλες θεσμικές μονάδες. Ένα ιδιωτικό ΜΚΙ ταξινομείται στους τομείς των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών, αν είναι παραγωγός εμπορεύσιμου προϊόντος. Ένα ιδιωτικό ΜΚΙ ταξινομείται στον τομέα ΜΚΙΕΝ αν είναι παραγωγός μη εμπορεύσιμου προϊόντος, εκτός αν βρίσκεται υπό τον έλεγχο της γενικής κυβέρνησης. Αν ένα ιδιωτικό ΜΚΙ βρίσκεται υπό τον έλεγχο της γενικής κυβέρνησης, ταξινομείται στον τομέα της γενικής κυβέρνησης. Όλοι οι άλλοι ιδιωτικοί παραγωγοί που δεν είναι MKI είναι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος. Ταξινομούνται στους τομείς των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 20

22 3.32 Για να γίνεται η διάκριση μεταξύ εμπορεύσιμης και μη εμπορεύσιμης παραγωγής και μεταξύ παραγωγών εμπορεύσιμου και μη εμπορεύσιμου προϊόντος, πρέπει να χρησιμοποιούνται διάφορα κριτήρια. Τα εν λόγω κριτήρια εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής (βλ. σημείο 3.19 για τον ορισμό των οικονομικά σημαντικών τιμών) αποσκοπούν στην εκτίμηση της ύπαρξης συνθηκών αγοράς και επαρκούς εμπορικής συμπεριφοράς από τον παραγωγό. Σύμφωνα με το ποσοτικό κριτήριο εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής, τα προϊόντα που πωλούνται σε οικονομικά σημαντικές τιμές θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του κόστους παραγωγής με τις πωλήσεις τους Κατά την εφαρμογή του εν λόγω ποσοτικού κριτηρίου εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής, το κόστος πωλήσεων και παραγωγής ορίζεται ως εξής: α) Ως πωλήσεις νοούνται οι πωλήσεις εξαιρουμένων των φόρων επί των προϊόντων αλλά συμπεριλαμβανομένων όλων των πληρωμών που γίνονται από τη γενική κυβέρνηση ή τα όργανα της Ένωσης και χορηγούνται σε κάθε είδους παραγωγό που επιδίδεται σε δραστηριότητες αυτού του είδους συνεπώς, περιλαμβάνονται όλες οι πληρωμές που συνδέονται με τον όγκο ή την αξία της παραγωγής, εξαιρούνται όμως οι πληρωμές που προορίζονται για την κάλυψη ενός γενικού ελλείμματος ή τη ρύθμιση οφειλών. Αυτός ο ορισμός των πωλήσεων αντιστοιχεί με τον ορισμό της παραγωγής σε βασικές τιμές με τις ακόλουθες εξαιρέσεις: 1. η παραγωγή σε βασικές τιμές ορίζεται αφού πρώτα έχει αποφασιστεί αν η παραγωγή είναι εμπορεύσιμη ή μη εμπορεύσιμη: οι πωλήσεις χρησιμοποιούνται μόνο για την αποτίμηση της εμπορεύσιμης παραγωγής η μη εμπορεύσιμη παραγωγή αποτιμάται με βάση το κόστος παραγωγής PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 21

23 2. οι πληρωμές που γίνονται από τη γενική κυβέρνηση για να καλυφθεί ένα συνολικό έλλειμμα δημόσιων επιχειρήσεων και οιονεί επιχειρήσεων συνιστούν μέρος των λοιπών επιδοτήσεων προϊόντων όπως ορίζονται στο στοιχείο γ) της παραγράφου Κατά συνέπεια, η εμπορεύσιμη παραγωγή σε βασικές τιμές περιλαμβάνει τις πληρωμές από τη γενική κυβέρνηση για την κάλυψη ενός γενικού ελλείμματος. β) Στις πωλήσεις δεν περιλαμβάνονται άλλες πηγές εσόδων, όπως τα κέρδη κτήσης (παρόλο που θα μπορούσαν να αποτελούν κανονικό και αναμενόμενο μέρος των επιχειρηματικών εσόδων), οι επιχορηγήσεις επενδύσεων, άλλες κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (π.χ. απαλλαγή από χρέη) και αγορά συμμετοχικών τίτλων. γ) Για τους σκοπούς του κριτηρίου αυτού, το κόστος παραγωγής ισούται με το άθροισμα της ενδιάμεσης ανάλωσης, του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας, της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου, άλλων φόρων επί της παραγωγής και των δαπανών κεφαλαίου. Δεν αφαιρούνται οι λοιπές επιδοτήσεις παραγωγής. Για να εξασφαλιστεί η συνέπεια των εννοιών των πωλήσεων και του κόστους παραγωγής κατά την εφαρμογή του ποσοτικού κριτηρίου εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής, το κόστος παραγωγής δεν περιλαμβάνει όλο το κόστος που προκύπτει για σχηματισμό κεφαλαίου για ίδιο λογαριασμό. Για λόγους απλούστευσης, οι δαπάνες κεφαλαίου είναι γενικά δυνατόν να υπολογίζονται κατά προσέγγιση με βάση τις καθαρές πραγματικές πληρωμές τόκου. Εντούτοις, για τους παραγωγούς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών λαμβάνεται υπόψη η επιβάρυνση των τόκων, δηλαδή πραγματοποιείται διόρθωση για τις υπηρεσίες χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης που μετρώνται έμμεσα (ΥΧΔΜΕ). PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 22

24 Το ποσοτικό κριτήριο εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής εφαρμόζεται εξετάζοντας μια σειρά ετών. Αν υπάρχουν μικρής σημασίας διακυμάνσεις του μεγέθους των πωλήσεων από το ένα έτος στο άλλο, δεν απαιτείται αναταξινόμηση των θεσμικών μονάδων (και των τοπικών ΜΟΔ και της παραγωγής τους) Οι πωλήσεις μπορεί να αποτελούνται από πολλά στοιχεία: Για παράδειγμα, στην περίπτωση των υπηρεσιών υγείας ενός νοσοκομείου, οι πωλήσεις μπορούν να αντιστοιχούν με τα ακόλουθα: α) αγορές από μισθωτούς, που πρέπει να καταγράφονται ως εισόδημα σε είδος πληρωτέο στους μισθωτούς τους και τελική καταναλωτική δαπάνη των εν λόγω μισθωτών β) αγορές από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες γ) αγορές από οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και από τη γενική κυβέρνηση, που ταξινομούνται ως κοινωνικές παροχές σε είδος δ) αγορές από νοικοκυριά χωρίς επιστροφή της δαπάνης (τελική καταναλωτική δαπάνη). Μόνο οι λοιπές επιδοτήσεις παραγωγής και οι δωρεές (π.χ. από φιλανθρωπικά ιδρύματα) που εισπράττονται δεν αντιμετωπίζονται ως πωλήσεις. Επίσης, ως ενδεικτικό παράδειγμα, οι πωλήσεις υπηρεσιών μεταφορών από μια επιχείρηση μπορούν να αποτελούνται από ενδιάμεση ανάλωση παραγωγών, εισόδημα σε είδος που παρέχεται από εργοδότες, κοινωνικές παροχές σε είδος που παρέχονται από φορέα της γενικής κυβέρνησης και αγορές από νοικοκυριά χωρίς επιστροφή της δαπάνης. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 23

25 3.35 Τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν επιχειρήσεις είναι ειδική περίπτωση. Χρηματοδοτούνται συνήθως από εισφορές ή συνδρομές από τη σχετική ομάδα επιχειρήσεων. Οι συνδρομές αντιμετωπίζονται όχι ως μεταβιβάσεις αλλά ως πληρωμές για παροχή υπηρεσιών, δηλαδή ως πωλήσεις. Επομένως, αυτά τα ΜΚΙ είναι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος και ταξινομούνται στον τομέα των μη χρηματοοικονομικών ή των χρηματοοικονομικών εταιρειών Κατά την εφαρμογή του κριτηρίου σύγκρισης των πωλήσεων και του κόστους παραγωγής ιδιωτικών ή δημόσιων MKI, η ένταξη στις πωλήσεις όλων των πληρωμών που συνδέονται με τον όγκο της παραγωγής μπορεί να είναι παραπλανητική σε ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αυτό μπορεί να ισχύει, για παράδειγμα, σε σχέση με τη χρηματοδότηση των ιδιωτικών και των δημόσιων σχολείων. Οι πληρωμές από τη γενική κυβέρνηση μπορεί να συνδέονται με τον αριθμό των μαθητών, αλλά μπορεί και να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τη γενική κυβέρνηση. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι εν λόγω πληρωμές δεν καταγράφονται ως πωλήσεις, αν και είναι δυνατόν να συνδέονται σαφώς με ένα μέτρο του όγκου της παραγωγής, π.χ. τον αριθμό των μαθητών. Αυτό σημαίνει ότι ένα σχολείο που χρηματοδοτείται κυρίως με τέτοιες πληρωμές είναι παραγωγός μη εμπορεύσιμου προϊόντος Οι δημόσιοι παραγωγοί μπορεί να είναι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος ή παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος. Οι παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος ταξινομούνται στους τομείς των μη χρηματοδοτικών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών. Αν η θεσμική μονάδα είναι παραγωγός μη εμπορεύσιμου προϊόντος, ταξινομείται στον τομέα της γενικής κυβέρνησης Οι τοπικές ΜΟΔ ως παραγωγοί εμπορεύσιμου προϊόντος και ως παραγωγοί για ιδία τελική χρήση δεν μπορούν να παρέχουν μη εμπορεύσιμη παραγωγή. Κατά συνέπεια, η παραγωγή τους μπορεί να καταγράφεται μόνο ως εμπορεύσιμη ή ως παραγωγή για ιδία τελική χρήση και να αξιολογείται αντιστοίχως (βλ. σημεία 3.42 έως 3.53). PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 24

26 3.39 Οι τοπικές ΜΟΔ ως παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος μπορούν να παρέχουν, ως δευτερεύουσα παραγωγή, εμπορεύσιμη παραγωγή και παραγωγή για ιδία τελική χρήση. Η παραγωγή για ιδία τελική χρήση αποτελείται από σχηματισμό κεφαλαίου για ίδιο λογαριασμό. Η εμφάνιση εμπορεύσιμης παραγωγής θα πρέπει καταρχήν να καθορίζεται εφαρμόζοντας τα ποιοτικά και τα ποσοτικά κριτήρια εμπορεύσιμης / μη εμπορεύσιμης παραγωγής στα επιμέρους προϊόντα. Αυτή η δευτερεύουσα εμπορεύσιμη παραγωγή από παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος μπορεί να υπάρχει, για παράδειγμα, όταν κρατικά νοσοκομεία χρεώνουν οικονομικά σημαντικές τιμές για ορισμένες από τις υπηρεσίες που παρέχουν Ως άλλα παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν οι πωλήσεις αντιγράφων από κρατικά μουσεία και οι πωλήσεις προγνώσεων καιρού από μετεωρολογικές υπηρεσίες Οι παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος μπορεί επίσης να έχουν έσοδα από την πώληση της μη εμπορεύσιμης παραγωγής τους σε οικονομικά μη σημαντικές τιμές, π.χ. τα έσοδα μουσείου από την πώληση εισιτηρίων. Τα έσοδα αυτά αφορούν τη μη εμπορεύσιμη παραγωγή. Πάντως, αν και τα δύο είδη εσόδων (έσοδα από εισιτήρια και έσοδα από τις πωλήσεις αφισών και καρτών) είναι δύσκολο να διακριθούν, μπορούν να αντιμετωπίζονται όλα είτε ως έσοδα από εμπορεύσιμη παραγωγή είτε ως έσοδα από μη εμπορεύσιμη παραγωγή. Η επιλογή μεταξύ των δύο εναλλακτικών καταγραφών θα πρέπει να εξαρτάται από την υποτιθέμενη σχετική σημασία των δύο ειδών εσόδων (έσοδα από εισιτήρια σε σχέση με έσοδα από την πώληση αφισών και καρτών). PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 25

27 Χρόνος καταγραφής και αποτίμησης της παραγωγής 3.42 Η παραγωγή πρέπει να καταγράφεται και να αποτιμάται όταν εξέρχεται από την παραγωγική διεργασία Όλη η παραγωγή πρέπει να αποτιμάται σε βασικές τιμές, αλλά ισχύουν ειδικές συνθήκες για τα ακόλουθα: α) αποτίμηση μη εμπορεύσιμης παραγωγής β) αποτίμηση συνολικής παραγωγής ενός παραγωγού μη εμπορεύσιμου προϊόντος (τοπική ΜΟΔ) γ) αποτίμηση της συνολικής παραγωγής μιας θεσμικής μονάδας της οποίας μια τοπική ΜΟΔ είναι παραγωγός μη εμπορεύσιμου προϊόντος Ορισμός: Η βασική τιμή είναι η τιμή που εισπράττει ο παραγωγός από τον αγοραστή για μια μονάδα αγαθού ή υπηρεσίας που παράγει, αφού αφαιρεθούν οι ενδεχόμενοι φόροι (δηλαδή φόροι επί των προϊόντων) που είναι καταβλητέοι για την εν λόγω μονάδα ως συνέπεια της παραγωγής ή της πώλησής της, και προστεθούν οι τυχόν επιδοτήσεις (δηλαδή επιδοτήσεις προϊόντων) που χορηγούνται στη μονάδα αυτή ως συνέπεια της παραγωγής ή της πώλησής της. Εξαιρούνται τυχόν μεταφορικά έξοδα τα οποία χρεώνονται ξεχωριστά από τον παραγωγό. Εξαιρούνται επίσης τα κέρδη και οι ζημίες κτήσης για χρηματοοικονομικά και μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 26

28 3.45 Η παραγωγή για ιδία τελική χρήση (P.12) αποτιμάται σε βασικές τιμές παρόμοιων προϊόντων που πωλούνται στην αγορά. Κατ αυτό τον τρόπο δημιουργείται καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα ή μεικτό εισόδημα για την εν λόγω παραγωγή. Ένα παράδειγμα είναι οι υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης που δημιουργούν καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα. Αν οι βασικές τιμές παρόμοιων προϊόντων δεν είναι διαθέσιμες, η παραγωγή για ιδία τελική χρήση θα πρέπει να αποτιμάται με βάση το κόστος παραγωγής με μια ανατίμηση (εκτός από τους παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος) για το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα ή το μεικτό εισόδημα Οι προσθήκες σε συνεχιζόμενες εργασίες αποτιμώνται με βάση την τρέχουσα βασική τιμή του έτοιμου προϊόντος Για να εκτιμηθεί από πριν η αξία παραγωγής που θεωρείται ως συνεχιζόμενες εργασίες, η αξία βασίζεται στο πραγματικό κόστος που εμφανίζεται, με μια ανατίμηση (εκτός από τους παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος) για το εκτιμώμενο λειτουργικό πλεόνασμα ή το εκτιμώμενο μεικτό εισόδημα. Οι προσωρινές εκτιμήσεις αντικαθίστανται στη συνέχεια από τις εκτιμήσεις που θα προκύψουν με την κατανομή της πραγματικής αξίας (όταν θα είναι γνωστή) των έτοιμων προϊόντων κατά την περίοδο των συνεχιζόμενων εργασιών. Η αξία της παραγωγής έτοιμων προϊόντων είναι το άθροισμα των αξιών: α) των έτοιμων προϊόντων που πωλούνται ή ανταλλάσσονται β) των εισαγωγών έτοιμων προϊόντων σε αποθέματα, μείον τις αποσύρσεις γ) των έτοιμων προϊόντων για ιδία τελική χρήση. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 27

29 3.48 Για κτίρια και κατασκευές που αγοράζονται ημιτελή, η αξία εκτιμάται με βάση το προσωρινό κόστος, περιλαμβανομένης και μιας ανατίμησης για το λειτουργικό πλεόνασμα ή το μεικτό εισόδημα. Η ανατίμηση αυτή προκύπτει όταν η αξία μπορεί να εκτιμηθεί με βάση τις τιμές παρόμοιων κτιρίων και κατασκευών. Τα ποσά των τμηματικών πληρωμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προσέγγιση των αξιών του μεικτού σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου που έχει πραγματοποιήσει ο αγοραστής σε κάθε στάδιο, με την υπόθεση ότι δεν υπάρχουν προκαταβολές ή καθυστερημένες πληρωμές. Αν τα έργα για μια κατασκευή για ίδιο λογαριασμό δεν έχουν ολοκληρωθεί σε μια λογιστική περίοδο, η αξία της παραγωγής εκτιμάται εφαρμόζοντας την ακόλουθη μέθοδο. Υπολογίζεται ο λόγος μεταξύ του κόστους που προέκυψε την τρέχουσα περίοδο και του συνολικού κόστους όλου του χρονικού διαστήματος της κατασκευής. Ο λόγος αυτός εφαρμόζεται στην εκτίμηση της συνολικής παραγωγής στην τρέχουσα βασική τιμή. Αν δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η αξία της έτοιμης κατασκευής στην τρέχουσα βασική τιμή, η αποτίμηση γίνεται μέσω του συνολικού κόστους παραγωγής με μια ανατίμηση (εκτός από τους παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος) για το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα ή το μεικτό εισόδημα. Αν μέρος ή το σύνολο της εργασίας παρέχεται δωρεάν, όπως μπορεί να συμβαίνει στην περίπτωση κοινών κατασκευών από νοικοκυριά, στο κατ εκτίμηση συνολικό κόστος παραγωγής συμπεριλαμβάνεται μια εκτίμηση του κόστους εργασίας που θα προέκυπτε αν είχε χρησιμοποιηθεί αμειβόμενο εργατικό δυναμικό, χρησιμοποιώντας τα ημερομίσθια που προσφέρονται για παρόμοιες εργασίες Η συνολική παραγωγή ενός παραγωγού μη εμπορεύσιμου προϊόντος (τοπικής ΜΟΔ) αποτιμάται με βάση το συνολικό κόστος παραγωγής, π.χ. ως άθροισμα των ακόλουθων: α) ενδιάμεση ανάλωση (P.2) β) εισόδημα εξαρτημένης εργασίας (αμοιβές εργαζομένων) (D.1) PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 28

30 γ) ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (P.51γ) δ) λοιποί φόροι επί της παραγωγής (D.29) μείον λοιπές επιδοτήσεις παραγωγής (D.39). Οι πληρωμές τόκων (εξαιρουμένων των ΥΧΔΜΕ) δεν περιλαμβάνονται στο κόστος της μη εμπορεύσιμης παραγωγής. Επίσης, το κόστος της μη εμπορεύσιμης παραγωγής δεν περιλαμβάνει τεκμαρτή καθαρή απόδοση κεφαλαίου ούτε τεκμαρτό ενοίκιο για την αξία ενοικίασης των κτιρίων που δεν προορίζονται για κατοικία, τα οποία ανήκουν στον παραγωγό και χρησιμοποιούνται για μη εμπορεύσιμη παραγωγή Η συνολική παραγωγή μιας θεσμικής μονάδας είναι το άθροισμα της συνολικής παραγωγής των τοπικών ΜΟΔ που την απαρτίζουν. Αυτό ισχύει επίσης και για θεσμικές μονάδες που είναι παραγωγοί μη εμπορεύσιμου προϊόντος Αν δεν υπάρχει δευτερεύουσα εμπορεύσιμη παραγωγή από παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος, η μη εμπορεύσιμη παραγωγή αποτιμάται με βάση το κόστος παραγωγής. Στην περίπτωση ύπαρξης δευτερεύουσας εμπορεύσιμης παραγωγής από παραγωγούς μη εμπορεύσιμου προϊόντος, η μη εμπορεύσιμη παραγωγή αποτιμάται ως υπολειμματικό στοιχείο, δηλαδή ως το συνολικό κόστος της παραγωγής μείον τα έσοδα των παραγωγών από την εμπορεύσιμη παραγωγή. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 29

31 3.52 Η εμπορεύσιμη παραγωγή των παραγωγών μη εμπορεύσιμου προϊόντος αποτιμάται σε βασικές τιμές. Η συνολική παραγωγή μιας τοπικής ΜΟΔ που παράγει μη εμπορεύσιμο προϊόν και καλύπτει την εμπορεύσιμη παραγωγή, τη μη εμπορεύσιμη παραγωγή και την παραγωγή για ιδία τελική χρήση αποτιμάται με βάση το συνολικό κόστος παραγωγής. Η αξία της εμπορεύσιμης παραγωγής της προκύπτει από τα έσοδα που αποκομίζει από τις πωλήσεις των εμπορεύσιμων προϊόντων, ενώ η αξία της μη εμπορεύσιμης παραγωγής της προκύπτει ως υπολειμματικό στοιχείο, και συγκεκριμένα ως η διαφορά μεταξύ αφενός της αξίας της συνολικής παραγωγής και αφετέρου της αξίας της εμπορεύσιμης παραγωγής και της παραγωγής για ιδία τελική χρήση. Η αξία των εσόδων της από την πώληση μη εμπορεύσιμων αγαθών ή υπηρεσιών σε τιμές που δεν είναι οικονομικά σημαντικές δεν εμφανίζεται σ αυτούς τους υπολογισμούς είναι μέρος της αξίας της μη εμπορεύσιμης παραγωγής της Ακολουθεί, με τη σειρά των τομέων CPA, κατάλογος εξαιρέσεων και αποσαφηνίσεων όσον αφορά τον χρόνο καταγραφής και την αποτίμηση της παραγωγής. Προϊόντα γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας (τομέας Α) 3.54 Η παραγωγή γεωργικών προϊόντων καταγράφεται σαν να παραγόταν συνεχώς σε όλη τη διάρκεια της περιόδου παραγωγής (και όχι απλώς κατά τη στιγμή της συγκομιδής των φυτικών προϊόντων ή της σφαγής των ζώων). Οι αναπτυσσόμενες καλλιέργειες, τα δέντρα προς υλοτομία και τα αποθέματα ψαριών ή ζωών που εκτρέφονται για διατροφική χρήση αντιμετωπίζονται ως αποθέματα συνεχιζόμενων εργασιών κατά τη διάρκεια της διεργασίας και μετατρέπονται σε αποθέματα έτοιμων προϊόντων όταν η διεργασία ολοκληρωθεί. Στην παραγωγή δεν περιλαμβάνονται τυχόν μεταβολές σε μη καλλιεργούμενους βιολογικούς πόρους, για παράδειγμα αύξηση των ζώων, των πτηνών, των ψαριών που ζουν σε άγρια κατάσταση ή αύξηση των μη καλλιεργούμενων δασών. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 30

32 Μεταποιημένα προϊόντα (τομέας Γ) Κατασκευαστικές εργασίες (τομέας ΣΤ) 3.55 Αν η κατασκευή ενός κτιρίου ή άλλης κατασκευής καλύπτει περισσότερες από μία λογιστικές περιόδους, η παραγωγή κάθε περιόδου αντιμετωπίζεται σαν να πωλείται στον αγοραστή στο τέλος της περιόδου, δηλαδή καταγράφεται ως σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου από τον αγοραστή και όχι ως συνεχιζόμενες εργασίες του κατασκευαστικού κλάδου. Η παραγωγή αντιμετωπίζεται σαν να πωλείται στον αγοραστή σταδιακά. Αν η σύμβαση προβλέπει τμηματικές πληρωμές, ως προσέγγιση της αξίας της παραγωγής μπορεί να χρησιμοποιηθεί η αξία των τμηματικών πληρωμών που γίνονται σε κάθε περίοδο. Αν υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τον τελικό αγοραστή, το ημιτελές προϊόν που παράγεται σε κάθε περίοδο καταγράφεται ως συνεχιζόμενες εργασίες. Υπηρεσίες χονδρικού και λιανικού εμπορίου υπηρεσίες επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών (τομέας Ζ) 3.56 Η παραγωγή των υπηρεσιών χονδρικού και λιανικού εμπορίου μετριέται με βάση τα εμπορικά κέρδη που επιτυγχάνουν για τα αγαθά που αγοράζουν προς μεταπώληση. Ορισμός: Εμπορικό κέρδος είναι η διαφορά μεταξύ της πραγματικής ή της τεκμαρτής τιμής πώλησης που εμφανίζεται για ένα αγαθό που αγοράζεται προς μεταπώληση και της τιμής που θα έπρεπε να πληρώσει ο διανομέας για να αντικαταστήσει το αγαθό αυτό τη στιγμή που πωλείται ή που διατίθεται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 31

33 Τα εμπορικά κέρδη που επιτυγχάνονται για ορισμένα αγαθά μπορεί να είναι αρνητικά, αν οι τιμές πώλησής τους μειωθούν. Τα εμπορικά κέρδη είναι αρνητικά όταν τα αγαθά δεν πωλούνται, αλλά μένουν αδιάθετα ή κλέπτονται. Τα εμπορικά κέρδη για αγαθά που παρέχονται σε εργαζομένους ως εισόδημα εξαρτημένης εργασίας σε είδος ή αποσύρονται για τελική κατανάλωση από τους ιδιοκτήτες ισούνται με το μηδέν. Τα κέρδη και οι ζημίες κτήσης δεν περιλαμβάνονται στο εμπορικό κέρδος. Η παραγωγή ενός χονδρεμπόρου ή λιανεμπόρου προκύπτει από την ακόλουθη ταυτότητα: αξία της παραγωγής = αξία των πωλήσεων συν την αξία των αγαθών που αγοράζονται προς μεταπώληση και χρησιμοποιούνται για ενδιάμεση ανάλωση, το εισόδημα εξαρτημένης εργασίας (αμοιβές εργαζομένων) σε είδος ή το μεικτό εισόδημα σε είδος, μείον την αξία των αγαθών που αγοράζονται προς μεταπώληση, συν την αξία των προσθηκών σε αποθέματα αγαθών προς μεταπώληση, μείον την αξία των αγαθών που αποσύρονται από αποθέματα αγαθών προς μεταπώληση, μείον την αξία επαναλαμβανόμενων ζημιών λόγω κανονικών ποσοστών απώλειας, κλοπής ή τυχαίας ζημίας. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 32

34 Μεταφορά και αποθήκευση (τομέας Η) 3.57 Η παραγωγή των υπηρεσιών μεταφορών μετριέται με βάση την αξία των εισπρακτέων ποσών για τη μεταφορά αγαθών ή επιβατών. Η μεταφορά για ιδία χρήση μέσα σε μια τοπική ΜΟΔ θεωρείται βοηθητική δραστηριότητα και δεν επισημαίνεται ούτε καταγράφεται ξεχωριστά Η παραγωγή των υπηρεσιών αποθήκευσης μετριέται ως η αξία μιας προσθήκης σε συνεχιζόμενες εργασίες. Οι αυξήσεις στην τιμή των αγαθών που βρίσκονται στα αποθέματα δεν θα πρέπει να θεωρούνται συνεχιζόμενες εργασίες και παραγωγή, αλλά να αντιμετωπίζονται ως κέρδη κτήσης. Αν η αύξηση της αξίας αντικατοπτρίζει αύξηση της τιμής χωρίς μεταβολή της ποιότητας, τότε δεν υπάρχει περαιτέρω παραγωγή κατά την εν λόγω περίοδο επιπλέον του κόστους αποθήκευσης ή της ρητής αγοράς υπηρεσίας αποθήκευσης. Ωστόσο, η αύξηση της αξίας θεωρείται παραγωγή στις εξής τρεις περιπτώσεις: α) η ποιότητα του αγαθού μπορεί να βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου, όπως συμβαίνει π.χ. για το κρασί μόνο σε περιπτώσεις στις οποίες η ωρίμαση είναι τμήμα της κανονικής παραγωγικής διεργασίας η βελτίωση της ποιότητας του αγαθού θεωρείται παραγωγή β) εποχικοί παράγοντες επηρεάζουν την προσφορά ή τη ζήτηση ενός συγκεκριμένου αγαθού και οδηγούν σε τακτικές, προβλέψιμες διακυμάνσεις της τιμής εντός του έτους, ακόμη και αν οι φυσικές του ποσότητες δεν έχουν μεταβληθεί γ) η παραγωγική διεργασία είναι αρκετά μακρά ώστε να εφαρμόζονται συντελεστές παρούσας αξίας για τις εργασίες που πραγματοποιούνται πολύ νωρίτερα από την παράδοση. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 33

35 3.59 Οι περισσότερες μεταβολές των τιμών των αγαθών που βρίσκονται στα αποθέματα δεν είναι προσθήκες σε συνεχιζόμενες εργασίες. Για να εκτιμηθεί η αύξηση της αξίας αποθηκευμένων αγαθών επιπλέον του κόστους αποθήκευσης, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί η αναμενόμενη αύξηση της αξίας πέραν του γενικού ποσοστού του πληθωρισμού σε μια προκαθορισμένη περίοδο. Τυχόν κέρδη που προκύπτουν εκτός της προκαθορισμένης περιόδου εξακολουθούν να καταγράφονται ως κέρδη ή ζημίες κτήσης. Στις υπηρεσίες αποθήκευσης δεν περιλαμβάνονται τυχόν μεταβολές των τιμών λόγω της κτήσης χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, τιμαλφών ή άλλων μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων όπως η γη και τα κτίρια Η παραγωγή των υπηρεσιών ταξιδιωτικών πρακτορείων μετριέται με βάση την αξία των ποσών που χρεώνουν τα πρακτορεία (αμοιβές ή προμήθειες) και όχι με βάση το σύνολο των δαπανών που καταβάλλουν οι ταξιδιώτες στο πρακτορείο, συμπεριλαμβανομένων των χρεώσεων μεταφοράς από τρίτους Η παραγωγή των υπηρεσιών διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών μετριέται με βάση το σύνολο των δαπανών που καταβάλλουν οι ταξιδιώτες στους διοργανωτές Η διάκριση μεταξύ των υπηρεσιών ταξιδιωτικών πρακτορείων και των υπηρεσιών διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών είναι ότι οι υπηρεσίες ταξιδιωτικών πρακτορείων συνίστανται μόνο στη διαμεσολάβηση για λογαριασμό του ταξιδιώτη, ενώ οι υπηρεσίες των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών δημιουργούν ένα νέο προϊόν, δηλαδή ένα οργανωμένο ταξίδι, που έχει διάφορες συνιστώσες όπως η μετακίνηση, η διαμονή και η ψυχαγωγία. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 34

36 Υπηρεσίες διαμονής και υπηρεσίες εστίασης (τομέας Ι) 3.63 Η αξία της παραγωγής των υπηρεσιών των ξενοδοχείων, των εστιατορίων και των καφενείων/καφετεριών περιλαμβάνει την αξία των τροφίμων, των ποτών κ.λπ. που καταναλώνονται. Χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες (τομέας ΙΑ): παραγωγή της κεντρικής τράπεζας Η κεντρική τράπεζα παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες: α) υπηρεσίες νομισματικής πολιτικής β) υπηρεσίες χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης γ) εποπτικές υπηρεσίες για την επίβλεψη χρηματοοικονομικών εταιρειών. Η παραγωγή της κεντρικής τράπεζας μετριέται ως το άθροισμα των επιμέρους στοιχείων κόστους της. Χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες (τομέας ΙΑ): χρηματοοικονομικές υπηρεσίες γενικά Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες αποτελούνται από τις ακόλουθες υπηρεσίες: α) χρηματοοικονομική διαμεσολάβηση (συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών εταιρειών και των ταμείων συντάξεων) β) υπηρεσίες επικουρικών χρηματοοικονομικών οργανισμών και φορέων και γ) λοιπές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 35

37 3.64 Η χρηματοοικονομική διαμεσολάβηση είναι διαχείριση χρηματοοικονομικού κινδύνου και μετατροπή ρευστότητας. Οι εταιρείες που συμμετέχουν σε τέτοιες δραστηριότητες αποκτούν κεφάλαια, π.χ., δεχόμενες καταθέσεις και εκδίδοντας γραμμάτια, ομολογίες και άλλα χρεόγραφα. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν αυτά τα κεφάλαια καθώς και τα ίδια κεφάλαιά τους για να αποκτήσουν χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία χορηγώντας δάνεια σε τρίτους και αγοράζοντας γραμμάτια, ομολογίες ή άλλα χρεόγραφα. Η χρηματοοικονομική διαμεσολάβηση περιλαμβάνει τις υπηρεσίες ασφαλιστικών εταιρειών και ταμείων συντάξεων Οι επικουρικές χρηματοοικονομικές δραστηριότητες διευκολύνουν τη διαχείριση του κινδύνου και τη μετατροπή ρευστότητας. Οι επικουρικοί χρηματοοικονομικοί οργανισμοί και φορείς ενεργούν εξ ονόματος άλλων μονάδων και δεν αναλαμβάνουν οι ίδιοι κινδύνους επωμιζόμενοι χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις ή αποκτώντας χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία ως μέρος μιας υπηρεσίας διαμεσολάβησης Στις άλλες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες περιλαμβάνονται υπηρεσίες παρακολούθησης, όπως η παρακολούθηση της αγοράς μετοχών και ομολογιών, υπηρεσίες ασφάλειας, όπως η φύλαξη ακριβών κοσμημάτων και σημαντικών εγγράφων, και υπηρεσίες εμπορικών συναλλαγών, όπως οι αγοραπωλησίες ξένου συναλλάγματος και η διαπραγμάτευση τίτλων Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες παράγονται σχεδόν αποκλειστικά από χρηματοοικονομικούς οργανισμούς λόγω της αυστηρής εποπτείας των εν λόγω υπηρεσιών. Για παράδειγμα, αν ένας λιανέμπορος θέλει να προσφέρει πιστωτικές διευκολύνσεις στους πελάτες του, οι πιστωτικές διευκολύνσεις προσφέρονται συνήθως από θυγατρική χρηματοοικονομική εταιρεία του λιανεμπόρου ή από άλλον εξειδικευμένο χρηματοοικονομικό οργανισμό. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 36

38 3.68 Η πληρωμή των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών πραγματοποιείται άμεσα ή έμμεσα. Μερικές συναλλαγές χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων μπορεί να ενέχουν τόσο άμεσες όσο και έμμεσες χρεώσεις. Η παροχή και η χρέωση των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών πραγματοποιείται με τέσσερις κύριους τρόπους: α) χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που παρέχονται έναντι άμεσης πληρωμής β) χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που πληρώνονται μέσω χρέωσης τόκων γ) χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που παρέχονται για την απόκτηση και τη διάθεση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων στις χρηματοοικονομικές αγορές δ) χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που παρέχονται στο πλαίσιο ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών συστημάτων, των οποίων η δραστηριότητα χρηματοδοτείται μέσω χρέωσης ασφαλιστικών εισφορών και από την εισοδηματική απόδοση των αποταμιεύσεων. Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που παρέχονται έναντι άμεσης πληρωμής 3.69 Αυτές οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες παρέχονται έναντι συγκεκριμένης πληρωμής και καλύπτουν ευρύ φάσμα υπηρεσιών που είναι δυνατόν να παρέχονται από διάφορα είδη χρηματοοικονομικών οργανισμών. Τα παρακάτω παραδείγματα παρουσιάζουν τη φύση των υπηρεσιών που χρεώνονται άμεσα: α) οι τράπεζες επιβάλλουν χρέωση (τέλος) στα νοικοκυριά για την εγγραφή υποθήκης, τη διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων και τη διαχείριση περιουσίας β) οι εξειδικευμένοι οργανισμοί επιβάλλουν χρέωση στις μη χρηματοοικονομικές εταιρείες για την οργάνωση της εξαγοράς μιας επιχείρησης ή για τη διαχείριση της αναδιάρθρωσης ενός ομίλου εταιρειών PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 37

39 γ) οι εταιρείες πιστωτικών καρτών χρεώνουν συνήθως στις μονάδες που δέχονται πιστωτικές κάρτες ένα ποσοστό επί κάθε πώλησης δ) ο κάτοχος πιστωτικής κάρτας επιβαρύνεται με πληρωμή συγκεκριμένου ποσού, συνήθως μία φορά τον χρόνο, για την κατοχή κάρτας Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που πληρώνονται μέσω χρέωσης τόκων 3.70 Για παράδειγμα, στη χρηματοοικονομική διαμεσολάβηση, ένας χρηματοοικονομικός οργανισμός, π.χ. μια τράπεζα, δέχεται καταθέσεις από μονάδες που επιθυμούν να εισπράττουν τόκους από κεφάλαια τα οποία δεν χρησιμοποιούν άμεσα και τα δανείζει σε άλλες μονάδες των οποίων τα κεφάλαια δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών τους. Έτσι, η τράπεζα παρέχει έναν μηχανισμό που επιτρέπει στην πρώτη μονάδα να δανείζει τη δεύτερη. Καθένα από τα δύο μέρη πληρώνει αμοιβή στην τράπεζα για την παρεχόμενη υπηρεσία: η μονάδα που δανείζει κεφάλαια πληρώνει αποδεχόμενη επιτόκιο χαμηλότερο του επιτοκίου «αναφοράς», ενώ η μονάδα που δανείζεται κεφάλαια πληρώνει αποδεχόμενη επιτόκιο υψηλότερο του επιτοκίου «αναφοράς». Η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου που πληρώνουν οι δανειζόμενοι στις τράπεζες και του επιτοκίου που καταβάλλεται πραγματικά στους καταθέτες αποτελεί χρέωση για ΥΧΔΜΕ Το ποσό των κεφαλαίων που δανείζει ένας χρηματοοικονομικός οργανισμός σπανίως αντιστοιχεί επακριβώς στο ποσό που έχει κατατεθεί σ αυτόν. Μέρος των χρημάτων μπορεί να έχει κατατεθεί, αλλά να μην έχει χορηγηθεί ακόμη ως δάνειο. Μερικά δάνεια μπορεί να χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια της τράπεζας και όχι από δανεισθέντα κεφάλαια. Ανεξαρτήτως της πηγής χρηματοδότησης, παρέχεται μια υπηρεσία για τα προσφερόμενα δάνεια και καταθέσεις. Για όλα τα δάνεια και όλες τις καταθέσεις τεκμαίρονται ΥΧΔΜΕ. Οι εν λόγω έμμεσες χρεώσεις εφαρμόζονται μόνο στα δάνεια που παρέχονται από χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και στις καταθέσεις που γίνονται σ αυτούς. PE-CONS 77/12 ADD 3 REV 1 38