ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΑ ΩΝ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ Μακροοικονοµική ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Μακροοικονοµική ανάλυση Βασικά µακροοικονοµικά µεγέθη και έννοιες ΑΕΠ, πληθωρισµός και ευηµερία Δρ. Αριστέα Γκάγκα Ακαδημαϊκό Έτος Λευκάδα

2 Οικονοµική µ Επιστήµη 2 Οικονοµική επιστήµη είναι η µελέτη του πώς επιλέγουν οι παράγοντες να κατανείµουν τους σπάνιους πόρους και πώς αυτές οι επιλογές επηρεάζουν την κοινωνία. ιακρίσεις της Οικονοµικής Επιστήµης: Θετική οικονοµική Η ανάλυση που παράγει αντικειµενικές περιγραφές ή προβλέψεις για τον κόσµο που µπορούν να διασταυρωθούν από δεδοµένα. Κανονιστική (ή δεοντολογική) οικονοµική Η ανάλυση που περιγράφει τι θα έπρεπε να κάνει ένα άτοµο ή η κοινωνία. Μικροοικονοµική Η µελέτη ατόµων, επιχειρήσεων, κυβερνήσεων. Μακροοικονοµική ρ µ ή Η µελέτη της οικονοµίας ως σύνολο.

3 Μακροοικονοµική µ Ανάλυση 3 Μακροοικονοµική είναι η µελέτη της συνολικής οικονοµικής δραστηριότητας. Οι εθνικοί λογαριασµοί εισοδήµατος είναι ένα πλαίσιο υπολογισµού του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), το οποίο αποτελεί έναν δείκτη µέτρησης της συνολικής οικονοµικής παραγωγής. Το ΑΕΠ µπορεί να µετρηθεί µε τρεις διαφορετικούς τρόπους, και θεωρητικά αυτές οι τρεις µέθοδοι θα πρέπει να οδηγούν στο ίδιο συµπέρασµα: Παραγωγή = απάνη = Εισόδηµα Το ΑΕΠ ως δείκτης οικονοµικής δραστηριότητας και ως µέτρο ρ οικονοµικής µ ευηµερίας έχει περιορισµούς. ρ µ Οι οικονοµολόγοι χρησιµοποιούν δείκτες τιµών για να µετρήσουν τον ρυθµό του πληθωρισµού µ και για να διακρίνουν το ονοµαστικό µ ΑΕΠ από το πραγµατικό ΑΕΠ (στο οποίο οι τιµές διατηρούνται σταθερές).

4 Ερωτήµατα Μακροοικονοµικής µ Ανάλυσης 4 Η µακροοικονοµική απαντά στα ακόλουθα ερωτήµατα: Τι είναι το κατά κεφαλήν εισόδηµα; Πώς µετρούµε αυτές τις διαφορές µεταξύ των χωρών; Πόσο µεγάλες είναι οι διαφορές στο κατά κεφαλήν εισόδηµα; Τι προκαλεί διαφορές στο κατά κεφαλήν εισόδηµα; Για πόσο χρονικό διάστηµα θα συνεχίσουν να υπάρχουν;

5 Κατά Κεφαλήν Εισόδηµα Κατά κεφαλήν εισόδηµα το εισόδηµα ανά άτοµο υπολογίζεται διαιρώντας το συνολικό εισόδηµα ενός έθνους µε τον πληθυσµό της χώρας 5 Το κατά κεφαλήν εισόδηµα στις ΗΠΑ είναι περισσότερο από το διπλάσιο της Πορτογαλίας, επταπλάσιο από αυτό της Κίνας και πάνω από 100 φορές µεγαλύτερο από αυτό της Ζιµπάµπουε! Οι διαφορές στο κατά κεφαλήν εισόδηµα προκαλούνται από θεσµικές διαφορές (τους επονοµαζόµενους οικονοµικούς κανόνες του παιχνιδιού) και πολιτικές διακυµάνσεις. Οι διαφορές στο κατά κεφαλήν εισόδηµα µπορούν είτε να µικραίνουν (π.χ. Κίνα) είτε να µεγαλώνουν (π.χ. Αργεντινή) µε την πάροδο του χρόνου.

6 Ερωτήµατα Μακροοικονοµικής µ Ανάλυσης 6 Γιατί µερικές φορές η οικονοµική µεγέθυνση σταµατά ή κινείται σε αρνητικά επίπεδα; Βραχυπρόθεσµα, η οικονοµική µεγέθυνση σταµατά ή κινείται σε αρνητικά επίπεδα, όταν η συνολική δαπάνη µειώνεται. Τι είναι ύφεση; Ονοµάζουµε ύφεση µια οικονοµική απότοµη πτώση που διαρκεί τουλάχιστον δύο τρίµηνα

7 Ερωτήµατα Μακροοικονοµικής µ Ανάλυσης 7 Τι είναι το ποσοστό ανεργίας, και γιατί αυξάνεται σε περιόδους ύφεσης; Γιατί ήταν η Μεγάλη Ύφεση του Γιατί ήταν η Μεγάλη Ύφεση του και η Μεγάλη Ύφεση του τόσο καταστροφικές;

8 Ερωτήµατα Μακροοικονοµικής µ Ανάλυσης 8 Το ποσοστό ανεργίας ορίζεται ως το ποσοστό των ανέργων οι οποίοι ενεργά αναζητούν εργασία διαιρούµενο µε το εργατικό δυναµικό. Εθνικοί λογαριασµοί εισοδήµατος µέτρο υπολογισµού του επιπέδου της συνολικής οικονοµικής δραστηριότητας µιας χώρας Εθνικοί Λογαριασµοί Εισοδήµατος και Προϊόντος το σύστηµα των εθνικών λογαριασµών εισοδήµατος που χρησιµοποιεί η αµερικανική κυβέρνηση

9 Εθνικοί Λογαριασµοί µ Η µέτρηση της οικονοµικής παραγωγής µιας χώρας γίνεται µε τρεις διαφορετικούς τρόπους: προσέγγιση παραγωγής προσέγγιση δαπάνης προσέγγιση εισοδήµατος 9 Καθεµία από αυτές τις προσεγγίσεις χρησιµοποιείται για να µετρηθεί το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ή ΑΕΠ: Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) είναι η αγοραία αξία Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) είναι η αγοραία αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται µέσα στα γεωγραφικά όρια µιας χώρας κατά τη διάρκεια µιας συγκεκριµένης χρονικής περιόδου.

10 Εθνικοί Λογαριασµοί µ 10 Η προσέγγιση της παραγωγής Οι λογαριασµοί µε βάση την παραγωγή µετρούν την προστιθέµενη αξία κάθε επιχείρησης, η οποία είναι τα έσοδα από τις πωλήσεις µιας επιχείρησης µείον τις αγορές των ενδιάµεσων προϊόντων της επιχείρησης από άλλες επιχειρήσεις.

11 Εθνικοί Λογαριασµοί µ 11 Η προσέγγιση της δαπάνης Οι εθνικοί λογαριασµοί εισοδήµατος µε βάση τη δαπάνη µετρούν τις αγορές των αγαθών και των υπηρεσιών που παράγονται στην εγχώρια οικονοµία. Αυτές οι αγορές µπορούν να ταξινοµηθούν σε πέντε κατηγορίες: 1. Κατανάλωση είναι η αγοραία αξία των καταναλωτικών αγαθών και των καταναλωτικών υπηρεσιών που αγοράζονται από τα εγχώρια νοικοκυριά (C) 2. Επένδυση είναι η αγοραία αξία του νέου φυσικού κεφαλαίου που αοράζεαια αγοράζεται από τα εγχώρια νοικοκυριά και τις εγχώριες επιχειρήσεις ειρή εις (I) 3. Κυβερνητικές επενδύσεις σε αγαθά και υπηρεσίες (G) 4. Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται εγχώρια και πωλούνται στο εξωτερικό (Χ) 5. Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στο εξωτερικό και πωλούνται εγχώρια (Μ)

12 Εθνικοί Λογαριασµοί µ 12 Η προσέγγιση του εισοδήµατος Το εισόδηµα αντιπροσωπεύει τις πληρωµές Το εισόδηµα αντιπροσωπεύει τις πληρωµές που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις στα νοικοκυριά για τη χρήση του φυσικού κεφαλαίου και της εργασίας τους.

13 Εθνικοί Λογαριασµοί µ 13 Συνολική λογιστική (ή εθνικολογιστική) ταυτότητα: Παραγωγή = απάνη = Εισόδηµα Η ταυτότητα των εθνικών λογαριασµών εισοδήµατος Y = C+I+G+X- + + M

14 Εθνικοί Λογαριασµοί: µ παράδειγµα 14 Ερώτηση: Το 2013, πόσο ήταν το ΑΕΠ χωρισµένο σε συστατικά στοιχεία;

15 Εθνικοί Λογαριασµοί: µ παράδειγµα 15 Απάντηση:

16 ΑΕΠ 16 Τι δεν µετρά το ΑΕΠ: Το ΑΕΠ παραλείπει την απόσβεση του φυσικού κεφαλαίου και των αποθεµάτων. Το ΑΕΠ παραλείπει την οικιακή παραγωγή της καθαριότητας, του µαγειρέµατος και της φροντίδας των παιδιών όταν γίνονται µέσα στο νοικοκυριό. Το ΑΕΠ δεν περιλαµβάνει συναλλαγές που λαµβάνουν χώρο στην παραοικονοµία. Το ΑΕΠ δεν υπολογίζει αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις όπως η ρύπανση, η ηχορύπανση και η εγκληµατικότητα. Το ΑΕΠ δεν καταγράφει τον ελεύθερο εύθεροχρόνο.

17 Ακαθάριστο Εγχώριο και Εθνικό Προϊόν 17 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, ή GDP, καταγράφει την παραγωγή σε µια χώρα, ανεξάρτητα πού ανήκει η εργασία και το κεφάλαιο (αν είναι εγχώριο ή ξένο) τα οποία χρησιµοποιούνται. (σύνορα) Το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, ή GNP, καταγράφει την παραγωγή εγχώριας εργασίας και κεφαλαίου στο εσωτερικό µιας χώρας καθώς και στο εξωτερικό. (σηµαία)

18 Όλοι αυτοί οι περιορισµοί σηµαίνουν πως το ΑΕΠ δεν είναι αξιόλογος δείκτης µέτρησης της ευτυχίας σε µια οικονοµία ΑΕΠ και ευηµερία 18 Γιατί δε ρωτάµε τους ανθρώπους πόσο ευτυχισµένοι ή ικανοποιηµένοι είναι, για να συγκρίνουµε αυτές τις απαντήσεις στο ΑΕΠ; Κατά κεφαλήν ΑΕΠ και ικανοποίηση από τη ζωή

19 Ονοµαστικό µ και Πραγµατικό ΑΕΠ Μια αύξηση στο ΑΕΠ καταγράφει τόσο τις αυξήσεις στην πραγµατική παραγωγή (και εισόδηµα) όσο και τις µεγεθύνσεις στις τιµές αυτών των αγαθών και υπηρεσιών. Εποµένως, χρειάζεται να διαχωρίσουµε το ονοµαστικό ΑΕΠ και το πραγµατικό ΑΕΠ. 19 Ονοµαστικό ΑΕΠ η συνολική αξία της παραγωγής χρησιµοποιώντας τις τρέχουσες αγοραίες τιµές για να προσδιορίσουµε την αξία για κάθε παραγόµενη µονάδα Πραγµατικό ΑΕΠ η συνολική αξία της παραγωγής χρησιµοποιώντας τις αγοραίες τιµές από ένα συγκεκριµένο έτος βάσης για να προσδιορίσουµε την αξία για κάθε παραγόµενη µονάδα.

20 Ονοµαστικό µ και Πραγµατικό ΑΕΠ 20 Αποπληθωριστής του ΑΕΠ το επίπεδο των τιµών στη συνολική οικονοµία Αποπληθωριστής του ΑΕΠ ο λόγος του ονοµαστικού ΑΕΠ προς το πραγµατικό ΑΕΠ ί είκτης Τιµών Καταναλωτή ( ΚΤ) η µέση µεταβολή µε το χρόνο στις τιµές που πληρώνουν οι καταναλωτές αστικών περιοχών για ένα καλάθι καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών Ρυθµός πληθωρισµού η ποσοστιαία µεταβολή ενός δείκτη τιµών

21 Αποπληθωριστής και ΤΚ Ο αποπληθωριστής ΑΕΠ περιλαµβάνει αντικείµενα που δεν αγοράστηκαν από νοικοκυριά, όπως τρένα, σιδηρόδροµοι και υποβρύχια. βύ 2. Ο ΚΤ περιλαµβάνει εισαγωγές, όπως κινεζικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. 3. Οι οικιακές δαπάνες, όπως κόστος στέγασης, λογαριασµοί κοινής ωφελείας, αντιπροσωπεύουν µεγάλο ποσοστό του ΚΤ. 4. Το ΑΕΠ και ο δείκτης τιµών συχνά αναφέρονται σε ρυθµούς ανάπτυξης. 5. Ο ρυθµός ανάπτυξης προσδιορίζεται ως µια ποσοστιαία µεταβολή

22 Πραγµατικό ΑΕΠ Πραγµατικό Α.Εγχ.Π. 22 Οι ονοµαστικές µεταβλητές εκφράζονται σε χρηµατικές τιµές Πρόβληµα: Οι µεταβολές στις ονοµαστικές αξίες οφείλονται σε µεταβολές των τιµών ή των ποσοτήτων; Πραγµατικές µεταβλητές: προσαρµοσµένες στις µεταβολές των τιµών: αντιπροσωπεύουν µόνο µεταβολές στην ποσότητα Παράδειγµα: µε υπολογιστές και ποδήλατα Ονοµαστικό Α.Εγχ.Π είναι η χρηµατική αξία του τελικού προϊόντος µιας ς οικονοµίαςµ υπολογισµένη µ στις τρέχουσες ρχ τιµές µ αγοράς Πραγµατικό Α.Εγχ.Π είναι µια εκτίµηση του τελικού προϊόντος, προσαρµοσµένου στις µεταβολές του συνολικού επιπέδου των τιµών

23 Πραγµατικό ΑΕΠ 23

24 Ακαθάριστο Εγχώριο και Εθνικό Προϊόν 24

25 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: η προσέγγιση της δαπάνης 25 Κύριες συνιστώσες του ΑΕΠ (ως % ΑΕΠ, προσέγγιση της δαπάνης, σε σταθερές τιµές προηγούµενου έτους)

26 Ακαθάριστο Εγχώριο και Εθνικό Προϊόν 26