ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ & ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ & ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ «H ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΦΟΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙ ΑΣ LOGISTICS ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ 3PL KAI H ΕΦΑΡΜΟΓΗ TOΥΣ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εισηγητής: Παπαδόπουλος Αλέξανδρος Ιωάννης (1032) Επιβλέπουσα: Πιταροκοίλη Στυλιανή, Καθηγήτρια 2012

2 Technological Education Institute of Crete School of Management and Economics Department of Commerce & Marketing MANAGEMENT OF SUPPLY CHAIN MANAGEMENT- LOGISTICS- TECHNOLOGIES- 3PL SYNERGIES AND THE IMPLEMENTATION IN GREEK COMPANIES DIPLOMA THESIS Student : Papadopoulos Alexandros, 1032 Supervisor : Pitarokili Styliani 2012

3 Υπεύθυνη ήλωση : Βεβαιώνω ότι είµαι συγγραφέας αυτής της πτυχιακής εργασίας και ότι κάθε βοήθεια την οποία είχα για την προετοιµασία της, είναι πλήρως αναγνωρισµένη και αναφέρεται στην πτυχιακή εργασία. Επίσης έχω αναφέρει τις όποιες πηγές από τις οποίες έκανα χρήση δεδοµένων, ιδεών ή λέξεων, είτε αυτές αναφέρονται ακριβώς είτε παραφρασµένες. Επίσης βεβαιώνω ότι αυτή η πτυχιακή εργασία προετοιµάστηκε από εµένα προσωπικά ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράµµατος σπουδών του Τµήµατος Εµπορίας και ιαφήµισης του Τ.Ε.Ι. Κρήτης.

4 Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να κατανοηθεί πλήρως ο όρος και οι λειτουργίες της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και κατ επέκταση των Logistics, οι επιχειρηµατικές συνεργασίες που πραγµατοποιούνται πάνω σ αυτήν, οι τεχνολογίες, ο εξοπλισµός από τον οποίο αποτελείται και τέλος πως οι ελληνικές επιχειρήσεις ανταποκρίνονται σε αυτά. Το πρακτικό µέρος της έρευνας πραγµατοποιήθηκε µε χρήση ερωτηµατολογίου και συνεντεύξεων σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά και το θεωρητικό κοµµάτι µε επισκόπηση της βιβλιογραφίας, της αρθρογραφίας και λοιπών πηγών (κλαδικές µελέτες, κρατικοί φορείς, οργανισµοί). Στόχος είναι να εξαχθούν συµπεράσµατα σχετικά µε τις παρεχόµενες υπηρεσίες logistics των εµπορικών και παραγωγικών επιχειρήσεων, τις συνεργασίες µε 3PL εταιρείες, τα οφέλη και τους κινδύνους που προκύπτουν από µια τέτοια συνέργια, οι τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια της εφοδιαστικής αλυσίδας (barcode, RFID, ERP) και τον τρόπο διαχείρισης των εµπορευµατικών και αποθηκευτικών κέντρων Γεγονός είναι ότι τα Logistics αποτελούν έναν πλήρως αναγνωρισµένο κλάδο, που αφορούν σύνθετες εφαρµογές και λειτουργίες, όπου οι επιχειρήσεις είναι αναγκασµένες να συµµορφωθούν και να εφαρµόσουν τις λειτουργίες αυτές ώστε να διατηρούν το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα και να διευκολύνουν την παραγωγική διαδικασία. Παράλληλα, και ενώ η τεχνολογία προχωρά µε αλµατώδη βήµατα στον τοµέα της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι επιχειρήσεις οι οποίες θα συµβαδίζουν µε αυτήν την ανάπτυξη, θα έχουν εξασφαλίσει την εδραίωση στον ανταγωνιστικό κύκλο που τις περικλείει, την ικανοποίηση και την αξία που παρέχουν στον πελάτη. Λέξεις Κλειδιά: Logistics, Εφοδιαστική Αλυσίδα, Τεχνολογία, 3PL, Ελλάδα

5 ABSTRACT The purpose of this diploma thesis is to fully understand the term of supply chain operations - and by extension the Logistics -, business partnerships and synergies, technologies, adequate equipment and finally the way that Greek companies implement all these. The practical part of the research was conducted using questionnaires and interviews from companies active in the Greek market and the theoretical part is a literature review of articles and other sources (industry studies, state agencies, organizations). The aim is to draw conclusions about the logistics services of commercial and manufacturing firms, partnerships with 3PL companies, the benefits and risks arising from such synergy, the technologies used throughout the duration of the supply chain (barcode, RFID, ERP) and the management of freight and logistics centers. Logistics in fact is a fully qualified industry related with complex applications and functions, where businesses are forced to comply and implement these functions in order to maintain its competitive advantage and facilitate the production process. Moreover, while technology moves with strides in the supply chain, companies that keep pace with this development will ensure the consolidation of the competitive. Keywords: Logistics, Supply Chain Management, Technology, 3PL, Greece

6 Πίνακας Περιεχοµένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙ ΑΣ...13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...14 ΟΡΙΣΜΟΣ ΈΝΝΟΙΑΣ LOGISTICS...15 LOGISTICS & MARKETING...17 ΤΑ LOGISTICS ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ 3PL...23 OUTSOURCING LOGISTICS & THIRD PARTY LOGISTICS (3PL)...24 Η ΧΡΗΣΗ OUTSOURCING ΣΤΗΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙ ΑΣ...24 ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 3PL LOGISTICS...25 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ 3PL LOGISTICS...27 Η ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ Η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ OUTSOURCING LOGISTICS...29 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΩΝ...30 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΥΣΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ...32 ΌΡΟΙ & ΚΑΝΟΝΕΣ ΜΕ ΤΟΝ 3PL ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ...33 ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ 3PL...35 ΕΙΚΤΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΤΟΥ 3PL ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ...35 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΓΧΩΡΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ...36 ΕΛΛΑ Α 3PL ΕΤΑΙΡΙΕΣ...36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΓΙΕΣ & LOGISTICS...38 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΑ LOGISTICS...39 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΡΑΒ ΩΤΟΥ ΚΩ ΙΚΑ (BARCODE)...40 BARCODE ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

7 Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΡΑΒ ΩΤΟΥ ΚΩ ΙΚΑ...41 Η ΟΜΗ ΚΑΙ Ο ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΩΤΟΥ ΚΩ ΙΚΑ...42 ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ EAN/UPC...43 UNIVERSAL PRODUCT CODE (UPC-A ΚΑΙ UPC-E)...44 EUROPEAN ARTICLE NUMBERING (EAN-13 ΚΑΙ EAN-8)...45 ΚΩ ΙΚΟΙ ΧΩΡΩΝ BARCODE...46 ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΓΡΑΜΜΩΤΟΥ ΚΩ ΙΚΑ...50 ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΜΕ ΡΑ ΙΟΚΥΜΑΤΑ R.F.I.D. Η Α.Τ.Α.Ρ...51 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΤΑΡ...52 ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΤΑΡ...52 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ (EPC ELECTRONIC PRODUCT CODE) ΣΤΗΝ RFID ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ...54 RFID ΣΤΗΝ ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙ Α...55 ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙ Α ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ...56 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ RFID ΣΤΗΝ ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙ Α...58 ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ...59 ΣΥΓΚΡΙΣΗ RFID & BARCODE...64 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ( ΕΠ) ERP (ENTERPRISE RESOURCE PLANNING)...64 ΟΡΙΣΜΟΣ ERP...65 Ο ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΦΟ ΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ERP...66 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ...67 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΝΟΣ ΤΥΠΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠ...70 ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠ...71 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠ...73 ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ERP ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...74 WAREHOUSE MANAGEMENT SYSTEM (WMS) ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ (Σ Α)...75 ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ Σ Α...75 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ Σ Α...76 ΠΕ ΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΤΩΝ Σ Α...80 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ Σ Α...81 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Σ Α ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α...81 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ Σ Α

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟΘΗΚΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ...83 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕΣΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ...84 ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΙΑΝΟΜΗΣ...84 ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΟΣ...84 ΦΟΡΤΗΓΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ...85 ΠΛΟΙΑ...85 ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΕΣ...85 ΑΓΩΓΟΙ...86 ΣΥΝ ΥΑΣΜΟΣ ΜΕΣΩΝ...86 ΑΠΟΘΗΚΗ-ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ...86 ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΤΙΚΟΥ ΙΚΤΥΟΥ...87 ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΘΉΚΗΣ...88 ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ...88 ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ...89 ΡΑΦΙΑ & ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ...90 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΡΕΥΝΑ & ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...97 ΕΡΕΥΝΑ & ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...98 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ...99 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ...99 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΑ ΑΓΑΘΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΙΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ, ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ, ΤΗΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

9 ΕΛΛΗΝΙΚΉ: ΞΈΝΗ: ΙΚΤΥΑΚΟΊ ΤΌΠΟΙ: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ 3PL ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΈΡΕΥΝΑΣ

10 Με την υλοποίηση του παρόντος συγγράµµατος θα ήθελα να ευχαριστήσω: τους καθηγητές µου που κατά τα έτη των σπουδών µου, µου µεταβιβάσαν τις γνώσεις τους, την αδερφή µου Αλεξάνδρα και τους φίλους Βασίλη, Γιάννη, Τόλη και Χρίστο για την βοήθεια και την κατανόησή τους, καθώς και την επιβλέπων καθηγήτρια Πιταροκοίλη Στυλιανή για την αµέριστη βοήθειά της. Αφιερωµένο στους γονείς µου Χάρη και Ζωή 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΦΟ ΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙ ΑΣ 13

12 Εισαγωγή Η ιδέα της εφοδιαστικής αλυσίδας και των Logistics δεν είναι νέα. Από τους αρχαίους πολιτισµούς και το χτίσιµο των πυραµίδων, µέχρι και τη βοήθεια που χρειάζονται οι άνθρωποι στην Αφρική έχουν µεταβληθεί ελάχιστα οι αρχές στις οποίες στηρίζονται, για την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών. (Serwer Andrew E., 1997) Από την ιστορία αποδείχτηκε ότι ακόµα και πόλεµοι κερδήθηκαν χάρη στην ισχύ και τις δυνατότητες των Logistics ή αντιθέτως, χάθηκαν διότι αυτά δεν υπήρχαν. Παραδείγµατος χάρη η ήττα των Βρετανικών δυνάµεων στον Αµερικάνικο πόλεµο ανεξαρτησίας αποδίδετε κυρίως στην ελλιπή χρήση των Logistics διότι οι βρετανοί στρατιώτες, εκτός από εφοδιασµό πυροµαχικών χρειαζόντουσαν και τρόφιµα αλλά ο εφοδιασµός τους ήταν ελλιπής. Τέτοια οργάνωση αναπτύχτηκε µετά το 1871 όπου ήταν ήδη πολύ αργά. (Serwer Andrew E., 1997) Στο Β Παγκόσµιο πόλεµο τα Logistics έπαιξαν σηµαντικό ρόλο όπου µε εξαιρετική δεξιοτεχνία στην εφαρµογή τους απέδωσε τη συντριβή του Ρόµελ στην έρηµο (Ο Έρβιν Γιόχαν Όιγκεν Ρόµελ ήταν Στρατάρχης του Γ Ράιχ και ένας από τους ικανότερους στρατιωτικούς ηγέτες του Β Παγκοσµίου Πολέµου. Για τις ικανότητές του αυτές, του είχε αποδοθεί το προσωνύµιο «Αλεπού της Ερήµου»). Ο ίδιος ο Ρόµελ ανέφερε ότι «πριν από την καθαυτή µάχη, ο πόλεµος έχει κερδηθεί ή χαθεί από τους υπευθύνους της επιµελητείας». Ενώ οι στρατηγοί και οι στρατάρχες έχουν κατανοήσει τον κρίσιµο ρόλο των Logistics, το παράξενο είναι ότι µόνο στο πρόσφατο παρελθόν οι επιχειρήσεις αναγνώρισαν τη σηµαντική επίδραση των Logistics για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Αυτό µπορεί να αποδοθεί στο ότι δεν κατανοήθηκαν αρκετά τα οφέλη που παρέχουν τα ολοκληρωµένα Logistics (integrated Logistics). O Arch Shaw από το 1915 αναφέρει ότι: Η διανοµή των αγαθών είναι διαφορετικό πρόβληµα από την δηµιουργία ζήτησης εν είναι λίγες οι αποτυχίες στην διανοµή που οφείλονται στην έλλειψη ενός τέτοιου συντονισµού ανάµεσα στην δηµιουργία ζήτησης και στην προσφορά υλικών 14

13 Αντί να αποτελεί µεταγενέστερο πρόβληµα, το ζήτηµα της προσφοράς πρέπει να αντιµετωπιστεί και να λυθεί προτού αρχίσει η διαδικασία της διανοµής. (Serwer Andrew E., 1997) Ορισµός Έννοιας Logistics Η εξέλιξη των µεταφορών και της βιοµηχανικής παραγωγής στην ιστορία, έχει διδάξει ότι κανένα εφαρµοσµένο σύστηµα διοίκησης και διαχείρισης δεν άντεξε στο χρόνο. Οι ιδέες και τα συστήµατα αυτά δοκιµάζονται στο χρόνο είτε επειδή δεν ικανοποιούν τις ίδιες τις ιδέες και τα συστήµατα είτε επειδή αυτά µεταβάλλονται καθιστώντας το σύστηµα µη αποδεκτό. Το παράξενο είναι ότι χρειάστηκε να περάσει σχεδόν ένας αιώνας για να αποδειχτεί ευρέως τις βασικές αρχές της διαχείρισης των Logistics. Τα Logistics αποσκοπούν σε ένα οργανωτικό πλαίσιο για την δηµιουργία ροής προϊόντων και πληροφοριών µέσα στην επιχείρηση. Η διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας θέλει να επιτύχει την σύνδεση διαφορετικών ατόµων στα κανάλια διανοµής, όπως τους προµηθευτές, τους πελάτες και στην ίδια την επιχείρηση. (Martin Christopher, 2006) Για παράδειγµα η εφοδιαστική αλυσίδα αποσκοπεί στην µείωση ή την εξάλειψη των ενδιάµεσων επιπέδων αποθεµάτων που υπάρχουν στις επιχειρήσεις µέσω της διανοµής πληροφόρησης σχετικής µε της ζήτησης και τα τρέχοντα επίπεδα αποθέµατος. Αυτή είναι η έννοια της «Συν-διαχείρισης Αποθεµάτων» (Co-Managed Inventory CMI). (Martin Christopher, 2006) Οι παραδοσιακές σχέσεις (απόµακρες και ενίοτε ανταγωνίστικες) που διατηρούσαν αγοραστές - προµηθευτές τείνουν να εξαλειφθούν και αυτό συνεπάγεται στην σωστή χρήση της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας. Στην ουσία, η χρήση αυτή εστιάζει στην συνεργασία και την εµπιστοσύνη και στο ότι «το όλον µπορεί να είναι µεγαλύτερο από το άθροισµα των µερών του». (Martin Christopher, 2006) Στο σηµείο αυτό θα ήταν σωστό να οριστεί η επιστηµονική σηµασία των Logistics. Σύµφωνα µε έρευνα που πραγµατοποιήθηκε, Logistics ορίζεται: εκείνο το τµήµα της ιαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας που σχεδιάζει, υλοποιεί και ελέγχει την αποδοτική και αποτελεσµατική κανονική και 15

14 αντίστροφη ροή και αποθήκευση των προϊόντων, υπηρεσιών και των σχετικών πληροφοριών από το σηµείο προέλευσης τους έως το σηµείο κατανάλωσης τους, ώστε να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των πελατών µε σκοπό το χαµηλότερο κόστος. ( ηµεροµηνία πρόσβασης: 28/2/2011) Ένας άλλος ορισµός, σύµφωνα µε το CLM (Council of Logistics Management) των ΗΠΑ είναι: η ολοκλήρωση δύο ή περισσότερων δραστηριοτήτων µε σκοπό τον σχεδιασµό, την εφαρµογή και τον έλεγχο της αποδοτικής ροής των πρώτων υλών, προϊόντων υπό κατασκευή και τελικών προϊόντων από το σηµείο προέλευσης στο σηµείο κατανάλωσης µε σκοπό την πλήρη συµµόρφωση µε τις απαιτήσεις του πελάτη. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) Στόχος της ιαχείρισης της Εφοδιαστικής Αλυσίδας είναι να χειρίζεται τις σχέσεις µέσα στην αλυσίδα µε τέτοιο τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το κέρδος σε όλους τους κρίκους αυτής. Πριν δοθεί ο ορισµός της «ιαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας» (supply chain management) θα πρέπει πρώτα να γίνει γνωστό ότι η έκφραση αυτή χρησιµοποιείται ευρύτατα αλλά στην πραγµατικότητα θα έπρεπε να αποκαλείται «διαχείριση αλυσίδας ζήτησης» (demand chain management) και αυτό γιατί την αλυσίδα την κατευθύνει η αγορά και όχι οι προµηθευτές. Άρα και η λέξη «αλυσίδα» θα µπορούσε να την αντικαταστήσει η λέξη «δίκτυο» αφού στο όλο σύστηµα υπάρχουν πολλοί προµηθευτές αλλά και προµηθευτές των προµηθευτών όπως και πελάτες πελατών. Παρακάτω απεικονίζεται η ιδέα µιας επιχείρησης που βρίσκεται στο κέντρο ενός δικτύου προµηθευτών και πελατών. (Martin Christopher, 2006) 16

15 Σχήµα 1.1 ίκτυο εφοδιαστικής αλυσίδας. (Martin Christopher, 2006) Έτσι, εφοδιαστική αλυσίδα θα µπορούσε να οριστεί ως εξής: Ένα δίκτυο συνδεδεµένων και αλληλεξαρτηµένων οργανώσεων, που λειτουργούν από κοινού σε ένα κλίµα συνεργασίας, για να ελέγξουν, να διευθύνουν και να βελτιώσουν ροή των υλικών και πληροφοριών από τους προµηθευτές στους τελικούς χρήστες. (Aitken J., 1998) Logistics & Marketing Σήµερα, οι εταιρίες µε παγκόσµια εµβέλεια στοχεύουν να εξελίξουν και να αναπτύξουν τη µεταφορά των εµπορευµάτων τους σε µεγάλες αγορές όπως στις Ηνωµένες Πολιτείες, στην Ευρώπη και κατ επέκταση στον υπόλοιπο κόσµο. Ο αυξανόµενος ανταγωνισµός είναι παράγοντας που οδηγεί στην αλλαγή της διαχείρισης της µεταφοράς των εµπορευµάτων. Αυτό συµβαίνει διότι η ένταση του ανταγωνισµού είναι τέτοια, που οι επιχειρήσεις αδυνατούν να ελέγξουν την αλυσίδα εφοδιασµού κατά την αποχώρηση των εµπορευµάτων από το εργοστάσιο. Σύµφωνα µε τα λεγόµενα των µάνατζερ διαφόρων επιχειρήσεων, δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαχείριση των Logistics σε βραχυπρόθεσµα χρονικά διαστήµατα δράσεων. (Gillis C., 1996) Η πρώτη ενέργεια που θα πρέπει να πραγµατοποιήσει κάθε εταιρία, είναι να εξετάσει τον αριθµό των εταιριών που συνεργάζεται, για την προώθηση των προϊόντων στην αγορά στόχος. Τέτοιες ενέργειες είναι αρκετά δύσκολες, αφού ο αριθµός των προµηθευτών, των µεσαζόντων και των εταιριών που συνεργάζονται είναι συνήθως µεγάλος. Το µεγαλύτερο πρόβληµα είναι η διανοµή µεταξύ των προµηθευτών και των πελατών αλλά και οι σχέσεις µε τους µεσάζοντες στην αλυσίδα. Γενικά, παρατηρήθηκε ότι δεν υπάρχει παρακολούθηση στην ροή των προϊόντων. Σε αυτές τις περιπτώσεις δύο είναι οι επιλογές των εταιριών: (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) 17

16 1. Συνεργασία µε εταιρίες που δραστηριοποιούνται στα 3PL (third party logistics) 2. Τελειοποίηση ή και η ανάπτυξη, νέων καταστάσεων. Όποια και από τις δυο περιπτώσεις πραγµατοποιηθεί, η εταιρία θα πρέπει να αναπτύξει τέτοιες πρακτικές έτσι ώστε να εποπτεύει όλη την αλυσίδα της φυσικής διανοµής: από την πηγή ως τον τελικό καταναλωτή. Μετά την δεκαετία του 90, εµφανίστηκαν στην αγορά οι εταιρίες 4PL (ως εξέλιξη του 3PL), όπου ειδικεύονταν την παρακολούθηση άλλων καθηκόντων όπως το marketing στις νέες αγορές, η ανάπτυξη νέων αγορών, η επικοινωνία µε τον πελάτη και η προώθηση σχετικών έργων και αποφάσεων. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) Οι δύο παραπάνω τακτικές, είναι συνηθισµένες σε εταιρίες µε πελατοκεντρική αντίληψη. Οι µικρές εταιρίες επιλέγουν µια outsourcing συνεργασία ενώ αντίθετα οι µεγάλοι όµιλοι επιλέγουν την εσωτερική βελτίωση. Στις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο διεθνές εµπόριο, τη διαχείριση της παραγωγής την αναλαµβάνει µια τρίτη εταιρία και την διαχείριση της διανοµής στην ξένη αγορά, µια άλλη εταιρία συνήθως τοπική ή θυγατρική. Η κεντρική εταιρία όµως, δεν παύει τον έλεγχο και την παρακολούθηση των συνεργατών της µέσω προϊόντων τεχνολογίας, αλλά και την παρακολούθηση για την εξέλιξη του επιπέδου εξυπηρέτησης του πελάτη. Εφόσον πραγµατοποιούνται τα παραπάνω, τα αρµόδια τµήµατα της εταιρίας έχουν την δυνατότητα να στρέψουν την προσοχή τους σε άλλες αγορές. Με γνώµονα τις προηγούµενες αγορές και την επιχειρηµατική δραστηριότητα της εταιρίας, µπορεί εύκολα να επιχειρήσει σε µια καινούρια αγορά. Η µεταφορά και η διαχείριση των πόρων και των πρώτων υλών είναι πολύπλοκη διαδικασία. Τα περισσότερα προϊόντα (τελικά, ηµιτελή, ή πρώτες ύλες) µεταφέρονται από την θάλασσα. Συνεπώς, γίνεται η µεταφορά των προϊόντων από τον τόπο παραγωγής στα λιµάνια και έπειτα στον τόπο κατανάλωσης. Η µεταφορά αυτή πραγµατοποιείται µε φορτηγά, τρένα ή και µε τα δύο. Οι αρµόδιοι προτιµούν την µεταφορά των προϊόντων µέσω τρένου και αυτό γιατί το τρένο καθίσταται οικονοµικότερο έναντι των φορτηγών. Εποµένως στοχοποιείται η ανάπτυξη των µεταφορικών συστηµάτων (σιδηρόδροµου - φορτηγών) µε τέτοιο τρόπο ώστε να συνδυαστούν τα πλεονεκτήµατα τους. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) 18

17 Είναι αντιληπτό λοιπόν, ότι τα Logistics µεταβάλλουν τα όρια και την δοµή της επιχείρησης. Καταργείται η έννοια της ιεραρχίας και της διεύθυνσης του τµήµατος και δοµείται η επιχείρηση σε οµάδες εργασίας και ευθύνης καθηκόντων. Μια τέτοια δοµή αντικαθιστά την παραδοσιακή ιεραρχική πυραµίδα του παρελθόντος, αφού οι αποφάσεις σχετίζονται άµεσα µε την πληροφόρηση. Φαίνεται πως τα Logistics επηρεάζουν τη δοµή της επιχείρησης, κυρίως το επίπεδο εξυπηρέτησης της επαφής µε τον πελάτη, αφού αυξάνονται οι ανάγκες για άµεση ανταπόκριση σε διαφορετικούς τόπους και υψηλότερη στάθµη ποιότητας. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) Αναλύοντας λίγο περισσότερο τις σχέσεις marketing Logistics θα µπορούσαν να σχολιαστούν οι σχέσεις ως προς: Το σχεδιασµό του προϊόντος, ο οποίος επηρεάζει την συσκευασία, την µεταφορά, την αποθήκευση και την απόδοση πληροφορίας στο σύστηµα. Την τιµολόγηση του προϊόντος, που επηρεάζεται άµεσα από τις επιλογές Logistics ως τµήµα του συνολικού κόστους. Την πρόβλεψη πωλήσεων και της πορείας των αγορών, που επηρεάζουν άµεσα τη σχετική ανάπτυξη συστηµάτων φυσικής διανοµής. Το πλήθος και την τοποθεσία αποθηκών, που επηρεάζουν την δυνατότητα ανταπόκρισης σε διάφορα επίπεδα ζήτησης και εξυπηρέτησης. Τη διαχείριση του αποθέµατος, που σχετίζεται άµεσα µε το κόστος και την εξυπηρέτηση. Τη διαχείριση της παραγγελίας. Και την διαχείριση των καναλιών διανοµής, δηλαδή τον τρόπο προσέγγισης της πελατείας. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) Ένας από τους βασικούς κανόνες για την αύξηση του περιθωρίου του κέρδους είναι ότι το τµήµα Logistics µιας εταιρίας πρέπει να είναι άµεσα συνδεδεµένο µε την γενική στρατηγική της εταιρίας. Πολλές εταιρίες θεωρούν ότι το τµήµα Logistics αποτελεί ένα «ουδέτερο» στοιχείο της εταιρίας, ενώ άλλες το αποκαλούν ως «αναγκαίο κακό» µέσα στο οργανόγραµµα. Η παραγωγική και εφοδιαστική λειτουργία, τείνει καθετοποίησης αφού οι συνδέσεις που ερευνώνται µέσα στην αλυσίδα προσθήκης αξίας (add value chain) µετρούν τις συναλλαγές µεταξύ διαφόρων δραστηριοτήτων µε σκοπό την αύξηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Γι αυτό τον λόγο, πολλές εταιρίες συνεργάζονται µε µεταφορείς ή 19

18 αποθήκες για την βελτίωση της απόδοσης της λειτουργίας αλλά και εισάγουν τους προµηθευτές ή και τους αγοραστές στον χρηµατοοικονοµικό τους κύκλο. Ένα από τα κλασικά παραδείγµατα είναι αυτό της µεθόδου JIT (Just In Time): ο προµηθευτής θα πρέπει να είναι συνεπής ακόµα και αν έχει περισσότερους από έναν πελάτες ακόµα και αν αυτοί είναι ανταγωνιστές. Αλλά και από την άλλη µεριά οι αγοραστές θα πρέπει να δεσµεύονται στον προµηθευτή εφόσον το προϊόν αποτελεί µέρος της παραγωγικής διαδικασίας. (Παπαδηµητρίου, Σ. και Σχινάς, Ο. 2004) Τα Logistics στην Ελλάδα Οι εγχώριες εταιρίες ανακαλύπτουν όλο και περισσότερο τον κλάδο των Logistics, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δε συναντούν προβλήµατα που πρέπει να αντιµετωπίσουν. Οι µεταφορές και η βελτίωση των υποδοµών τους θεωρούνται απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη των Logistics στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια (κυρίως από το 2005), έχει παρουσιαστεί µια ευνοϊκή πορεία στον χώρο αλλά χρειάζεται ακόµα αρκετή προσπάθεια για να φτάσουν τα επίπεδα της Ευρώπης. (Αποστόλου, Μ,. 2006) Στο συµπέρασµα αυτό έχει καταλήξει η Hellastat (2011) όπου σύµφωνα, η ανάπτυξη στις µεταφορές και στις υποδοµές σε συνεργασία µε τις επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισµό, αλλά και η άνθηση του εξωτερικού εµπορίου που συνδυάζεται άµεσα µε τις επενδύσεις στον δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα, δηµιούργησαν ένα αυξανόµενο ρυθµό ανάπτυξης στο επιχειρηµατικό περιβάλλον στον τοµέα της διακίνησης φορτίων τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 90 η ανάπτυξη της αγοράς στη διακίνηση φορτίων συνδυάστηκε άµεσα µε το Outsourcing Logistics στις βιοµηχανικές και εµπορικές επιχειρήσεις και πιο συγκεκριµένα στα inbound (πρώτες ύλες) και outbound (έτοιµα προϊόντα) Logistics. Έτσι, µε την εξοικονόµηση των κεφαλαίων και των ανθρώπινων πόρων επιτυγχάνεται η βελτιστοποίηση του δικτύου διανοµής στις οικονοµίες κλίµακας και αυτό είναι ένα από τα δυνατότερα σηµεία στην ανάθεση της διακίνησης φορτίων σε τρίτους συνεργάτες. Λόγω της αυξηµένης ζήτησης περισσότερο εξειδικευµένων υπηρεσιών στον τοµέα των Logistics, παρουσιάζεται µια ευνοϊκή άνθηση στον αριθµό των δραστηριοποιούµενων επιχειρήσεων στην Ελλάδα καθώς και στη δηµιουργία νέων. (Αποστόλου, Μ,. 2006) 20

19 Καθώς όµως αυξάνεται η είσοδος νέων επιχειρήσεων στον τοµέα αυτό, οι Ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να καλύψουν ακόµη µεγαλύτερες αποστάσεις για να καταφέρουν να φτάσουν το επίπεδο κοντά σε αυτό της Ευρώπης. Συνήθως οι δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι Ελληνικές επιχειρήσεις επικεντρώνονται: Στις τιµές και την ανεπάρκεια των ακινήτων για την κατασκευή αποθηκευτικών χώρων (ενώ στους νοµούς τις Αττικής και της Θεσσαλονίκης οι διαθέσιµοι χώροι αυξάνονται συνεχώς). Στην επάρκεια των δικτύων µεταφοράς (οδικών σιδηροδροµικών και λιµενικών υποδοµών). (Αποστόλου, Μ,. 2006) Στην δεύτερη περίπτωση, βελτιώθηκαν αισθητά οι παρατηρούµενες ελλείψεις και σ αυτό βοήθησε η ολοκλήρωση της Εγνατία Οδού, η κατασκευή της Ιόνιας Οδού καθώς και του εµπορευµατικού κέντρου του ΟΣΕ στο Θριάσιο Πεδίο αλλά και η εξασφάλιση της χρηµατοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Ε.Τ.Επ.) για τους λιµένες. (Αποστόλου, Μ,. 2006) Η αγορά σήµερα έχει αναγκάσει τις επιχειρήσεις να επανεξετάσουν και να επαναπροσδιορίσουν τις στρατηγικές που ακολουθούν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τα νέα πρότυπα στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι βασικές δυνάµεις, οδηγούν τις επιχειρήσεις σε διαφορετικές προκλήσεις καθώς θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις µέχρι τώρα προσεγγίσεις στα θέµατα των Logistics. Το νόηµα αυτής της παραγράφου είναι ότι οι επιχειρήσεις για να είναι αποτελεσµατικές πρέπει να κινούνται ευέλικτα και να κατανοούν πως: Ο καταναλωτής απαιτεί µεγαλύτερη ποικιλία, χαµηλότερο κόστος και υψηλότερη ταχύτητα. Στο µέλλον ο ανταγωνισµός θα κινείται γύρω από τις αλυσίδες εφοδιασµού και όχι από τις επιχειρήσεις. Ο κύκλος ζωής των προϊόντων αλλά και τις τεχνολογίας θα συρρικνώνονται συνεχώς. Η ζήτηση θα γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτη µε αποτέλεσµα να δυσχεραίνονται οι προβλέψεις. Οι αλυσίδες εφοδιασµού θα διεθνοποιούνται όλο και περισσότερο. (Κακούρης, Α., Φαίδων Κυδωνιάτης., 2007) 21

20 Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, η επιτυχία ενός τµήµατος θα πρέπει να διατηρηθεί σε συγκεκριµένες ενέργειες, ώστε το αποτέλεσµα να παραµείνει αναλλοίωτο. Οι εταιρίες θα πρέπει να µετρούν την απόδοση του τµήµατος και να µελετούν τα αποτελέσµατα µε βάση την συνεχή διαδικασία. Επιτυχηµένα θεωρούνται τα τµήµατα όπου συνδυάζουν τις λειτουργίες της εταιρίας µε τις λειτουργίες του τµήµατος. Αυτό συµβαίνει διότι οι δραστηριότητες του τµήµατος συνδέονται άµεσα µε τις δραστηριότητες από άλλα τµήµατα (π.χ. το τµήµα της διαφήµισης και κατασκευής των προϊόντων). Αυτός είναι και ο λόγος που µεγάλες εταιρίες βλέπουν το τµήµα Logistics ως βασικό παράγοντα για την κερδοφορία της εταιρίας. Από την άλλη µεριά, οι διευθυντές θα πρέπει να µετρούν και να συγκρίνουν τις δραστηριότητες του τµήµατος όπως ακριβώς κάνουν και µε τις υπόλοιπες. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει οι προκλήσεις να γίνονται αποδεκτές µέσα στο τµήµα αλλά και να τίθεται ο πήχης όσο το δυνατόν σε υψηλότερα επίπεδα στις ενδοεπιχειρησιακές καταστάσεις. (Κακούρης, Α., Φαίδων Κυδωνιάτης., 2007) Εικόνα 1.1 Παράµετροι Βελτίωσης της Απόδοσης (διαθέσιµο στο ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 22

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Υπεργολαβίες και 3PL 23

22 Outsourcing Logistics & Third Party Logistics (3PL) Οι τάσεις στην Ευρώπη και στην παροχή υπηρεσιών Logistics, φανερώνουν ένα νέο ρόλο των εταιριών µέσα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η συνεχής συγκέντρωση και η δηµιουργία εταιριών που αναπτύσσονται ραγδαία µε υψηλές προστιθέµενης αξίας υπηρεσίες, είναι τα αίτια που δηµιουργήθηκαν οι Εταιρίες Παροχής Υπηρεσιών Logistics (3PL). Το παρών κεφάλαιο θα προσπαθήσει να αναλύσει τα κίνητρα, οικονοµικής και στρατηγικής φύσεως, για τη χρήση υπεργολαβιών (outsourcing) καθώς και τα οφέλη και προβλήµατα από την υλοποίηση στρατηγικών υπεργολαβιών. (van Damme, D.A and M.J Ploos van Amstel., 1996) Η χρήση Outsourcing στην ιαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας Κατά την διάρκεια του χρόνου δηµιουργήθηκαν αρκετοί όροι οι οποίοι περιγράφουν την χρήση υπεργολαβιών για ολόκληρες ή µέρος των ενεργειών Logistics που προηγουµένως πραγµατοποιούνταν µέσα στην επιχείρηση. Τέτοιοι διεθνώς αναγνωρισµένοι όροι είναι π.χ.: «Logistics outsourcing», «contract Logistics», «third party Logistics» και «contract distribution». Υπάρχουν πολλοί ορισµοί οι οποίοι προσπαθούν να διατυπώσουν την σηµασία των 3PLs Logistics όπως και το εύρος των προσφερόµενων υπηρεσιών, τη φύση των σχέσεων πελάτηυπεργολάβου και τα οφέλη που προκύπτουν από τις υπεργολαβίες. Ένας ορισµός για τα Third Party Logistics είναι: οι δραστηριότητες εκείνες που αναλαµβάνονται από έναν υπεργολάβο εκ µέρους του πελάτη και περιλαµβάνουν ως ελάχιστο τη διαχείριση και εκτέλεση µεταφορών και την αποθήκευση των προϊόντων. Επιπρόσθετες υπηρεσίες όπως η διαχείριση αποθεµάτων, τα πληροφοριακά συστήµατα και η εγκατάσταση προϊόντων µπορούν επίσης να συµπεριληφθούν. (van Laarhoven et al., 2000). Παρακάτω, αναλύονται οι παράγοντες που επιδρούν στην απόφαση για την χρήση υπεργολαβίας των Logistics σε µία επιχείρηση, αλλά και τα οφέλη και οι κίνδυνοι αυτών. Επίσης προβάλλονται α προβλήµατα που δηµιουργούνται στον σχεδιασµό και την υλοποίηση των υπεργολαβιών σε εταιρίες καθώς και ο σχεδιασµός διαχείρισης των σχέσεων µε τις 3PLs εταιρίες. Τέλος, εξετάζονται οι βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη συνεργατικών σχέσεων µεταξύ εταιρειών Logistics και των πελατών τους, προτείνονται πρακτικές σχεδιασµού και υλοποίησης 24

23 υπεργολαβιών για την Ελληνική αγορά και µελετώνται τα προσδοκώµενα οφέλη. (van Laarhoven et al., 2000) Οι δραστηριότητες που επιδρούν στη λήψη της απόφασης 3PL Logistics Η απόφαση για τη χρησιµοποίηση ή όχι των υπεργολαβιών παροχής υπηρεσιών Logistics (do or buy decision), λαµβάνεται συνήθως έπειτα από αναλύσεις κόστους και µετά από την αξιολόγηση των επιπτώσεων στο επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών. Το κόστος που αφορά την εκτέλεση των ενεργειών Logistics από το εργατικό δυναµικό µιας επιχείρησης (κόστος εργασίας) και η ανάληψη απαιτούµενων επενδύσεων σε κτήρια και εξοπλισµό (π.χ. στόλος φορτηγών και αποθηκευτικοί χώροι), συγκρίνεται µε το κόστος της παροχής υπηρεσιών από την υπεργολάβο εταιρία. Η λύση που θα επιλεχτεί, ως γνωστό, είναι αυτή µε το χαµηλότερο δυνατό κόστος. (van Damme, D.A and M.J Ploos van Amstel., 1996) Η παραπάνω ανάλυση µπορεί να αποδειχτεί προβληµατική, αφού συχνά αποτυγχάνει να ληφθούν υπόψη τα έµµεσα σηµαντικά κόστη. Από την οικονοµική σκοπιά τα παραπάνω πρόβληµα εντοπίζεται στην µέτρηση και την αξιολόγηση του κόστους διεκπεραίωσης (transaction costs) µεταξύ υπεργολάβου και πελάτη. Ένα τέτοιο κόστος εύκολα µπορεί να διαιρεθεί σε: Κόστος για την αναζήτηση του κατάλληλου προµηθευτή (π.χ. διαγωνισµοί και διαδικασία επιλογής υπεργολάβου) Κόστος για την υλοποίηση της σύµβασης (π.χ. διαπραγµατεύσεις για την υπογραφή της σύµβασης, αµοιβή υπεργολάβου και αµοιβαίες επιχειρησιακές προσαρµογές) Και κόστος το οποίο σχετίζεται µε την διαχείριση τον έλεγχο και την παρακολούθηση του υπεργολάβου (π.χ. µηχανισµοί ελέγχου και µέτρησης αποδοτικότητας). (Maltz, A.B., 1994), (Skjoett-Larsen, T., 2000) Όταν το συνολικό κόστος για την παροχή υπεργολαβίας είναι µικρότερο από το αντίστοιχο κόστος όπου οι δραστηριότητες πραγµατοποιούνται στο εσωτερικό µιας επιχείρησης, τότε προτείνεται η λύση της υπεργολαβίας. Ένας ακόµα σηµαντικός παράγοντας είναι ο βαθµός µε τον οποίο γίνεται η χρήση των κεφαλαιουχικών αγαθών (π.χ. κέντρα διανοµής ή πληροφοριακά συστήµατα) είναι αποκλειστική, στο πλαίσιο της σχέσης µε τον υπεργολάβο (asset specificity). Η 25

24 ύπαρξη τέτοιων επενδύσεων, ενθαρρύνει γενικά την χρήση ή την ανανέωση υπεργολαβιών, αφού ο βαθµός εξάρτησης από τον υπεργολάβο είναι µικρός. (Maltz, A.B., 1994), (Skjoett-Larsen, T., 2000) Το κόστος δεν πρέπει να αποτελεί τον µοναδικό παράγοντα για την λήψη της απόφασης καθώς πρέπει να λαµβάνονται υπόψη και τα θέµατα που αφορούν το επίπεδο εξυπηρέτησης του πελάτη. Μελέτες που έχουν ερευνήσει τη σχετική επίδραση κόστους-εξυπηρέτησης για την απόφαση της χρήσης υπεργολαβίας στα θέµατα Logistics, φανερώνουν ότι στις βιοµηχανικές επιχειρήσεις δεν ενθαρρύνεται η χρήση υπεργολαβιών για αποθηκευτικές υπηρεσίες λόγω της αρνητικής επίδρασης στο επίπεδο της εξυπηρέτησης πελατών. (La Londe, B and A.B Maltz., 1992) Σε θέµατα στρατηγικά για την χρήση υπεργολαβιών, η παγκόσµια τάση της αγοράς έχει καθιερώσει διεθνή δίκτυα διανοµής και παραγωγής προϊόντων και προτρέπει την ανάγκη για διεθνής µεταφορές και αποθήκευσης από τα δίκτυα εταιριών που καλύπτουν ανάγκες Logistics. Σε τέτοιες περιπτώσεις η παροχή υπηρεσιών από 3PL εταιρίες είναι απαραίτητη αφού υπάρχει έλλειψη δυνατοτήτων και απαραιτήτων πόρων για τον χειρισµό πολύπλοκών ανεργιών Logistics. Η χρήση 3PL παρόχου, αποτελεί έναν αποτελεσµατικό τρόπο για την επίτευξη των στόχων διανοµής σε βιοµηχανικές επιχειρήσεις, αφού αυτή δεν επιβαρύνεται οικονοµικά για την απόκτηση κεφαλαιουχικών αγαθών που θα της επιτρέψουν νέες δυνατότητες. Κίνητρα για συνεργασία µε εταιρίες υπεργολαβίας µπορεί να αποτελέσει η αλλαγή στο επιχειρηµατικό περιβάλλον και η ανάγκη αναδιοργάνωσης της εφοδιαστικής αλυσίδας. (Bolumole, Y.A., 2001), (Persson, G and H Virum., 2001) Κάποιοι άλλοι παράγοντες που µπορούν να επηρεάσουν έµµεσα στην απόφαση για την χρήση υπεργολαβίας είναι τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, η ζήτηση, οι διαδικασίες των Logistics αλλά και η πολυπλοκότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Προϊόντα µε ειδική διαχείριση (π.χ. ψυχρή αποθήκευση, ειδική µοναδοποίηση) απαιτούν µικρό χρόνο εκτέλεσης και αναπλήρωση της παραγγελίας όπως και η γεωγραφική κατανοµή των πελατών και των προµηθευτών είναι κάποιοι παράγοντες που επηρεάζουν την λήψη της απόφασης για την σύναψη σχέσεων µε εταιρίες παροχής υπηρεσιών Logistics. Ένα άλλο παράδειγµα που ενθαρρύνει την χρήση 3PL εταιριών είναι η ζήτηση για τα εποχιακά προϊόντα καθώς η επιχείρηση γλιτώνει το κόστος από την µεταφορά και την αποθήκευση και αποκτά ευελιξία σε περιόδους αυξηµένης ζήτησης. (van Damme, D.A and M.J Ploos van Amstel., 1996) 26

25 Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα από την χρήση 3PL Logistics Πολλά είναι τα πλεονεκτήµατα αλλά και τα µειονεκτήµατα που µπορεί να δηµιουργήσει η σχέση της χρήσης υπεργολαβιών. Ο παρακάτω πίνακας µας δείχνει ότι τα πλεονεκτήµατα και οι κίνδυνοι µπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε στρατηγικά, οικονοµικά και επιχειρησιακά επίπεδα. (Sink, H.L and C.J Langley 1997), (Bask, A.H 2001), (Razzaque, M.A and C.C Sheng 1998) Στρατηγικό επίπεδο Πλεονεκτήµατα Εστίαση στις βασικές δραστηριότητες Πρόσβαση σε εξειδικευµένη γνώση Πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα διανοµής Βελτίωση βαθµού ικανοποίησης των πελατών Ευελιξία σε αλλαγές τάσεων της αγοράς Μειονεκτήµατα Απώλεια ελέγχου των δραστηριοτήτων logistics Απώλεια εσωτερικών ικανοτήτων logistics Αποδυνάµωση επαφής µε τους πελάτες Κίνδυνος διαρροής ευαίσθητων δεδοµένων Αδυναµία υπεργολάβων να αντεπεξέλθουν σε µεταβαλλόµενες ανάγκες Αντίσταση των εργαζοµένων στην αλλαγή 27

26 Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Οικονοµικό επίπεδο Επιχειρησιακό επίπεδο Οικονοµίες κλίµακας Μείωση επενδύσεων σε κεφαλαιουχικά αγαθά Μείωση κόστους εργασίας Μείωση κόστους συντήρησης Μετατροπή σταθερού κόστους σε µεταβλητό Μείωση χρηµατοοικονοµικού κινδύνου Επιµερισµός δαπανών ανάπτυξης νέων τεχνολογιών Αποδοτικότερη εκµετάλλευση χωρητικότητας Ευελιξία όγκου Μείωση αποθεµάτων Μείωση κύκλου παραγγελιών Πρόσβαση σε πληροφοριακά συστήµατα Logistics Μη ρεαλιστικές αποδοχές του υπεργολάβου και κίνδυνος ζηµιών Η µείωση του κόστους καλύπτεται από το περιθώριο κέρδους του υπεργολάβου υσκολίες στην αξιολόγηση οικονοµικών οφελών Εξάρτηση από τον υπεργολάβο Ανεπάρκεια πληροφοριακών συστηµάτων Ποιότητα εργατικού δυναµικού υπεργολάβου Ανεπαρκής γνώση και εξειδίκευση υπεργολάβου Απώλεια κρίσιµων πληροφοριών από τους πελάτες Πινάκας 2.1: πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα από την χρήση 3PL Logistics σε Στρατηγικό, Οικονοµικό και Επιχειρησιακό επίπεδο. (Sink, H.L and C.J Langley, 1997) Η χρήση υπεργολαβιών δίνει την δυνατότητα στην επιχείρηση να συγκεντρωθεί στις βασικές της δραστηριότητες, εκµεταλλευόµενη τις γνώσεις των 28

27 εξωτερικών της συνεργατών. Παράλληλα, οι υπεργολάβοι αυξάνουν σηµαντικά τον βαθµό ικανοποίησης των πελατών ενώ ταυτόχρονα αποκτούν πρόσβαση σε διεθνή δίκτυα διανοµής. Οι κίνδυνοι που προκαλούνται από την άλλη πλευρά στο στρατηγικό επίπεδο είναι οι απώλεια ελέγχου στις δραστηριότητες των Logistics στο εσωτερικό της επιχείρησης αλλά και η έλλειψη της επαφής και της επικοινωνίας µε τους πελάτες. Με δεδοµένο ότι η χρήση 3PL εταιριών αυξάνει την ευελιξία της επιχείρησης στης αλλαγές της αγοράς και της ζήτησης, παρουσιάζεται το πρόβληµα των υπεργολαβιών στο να ανταποκριθούν στις µεταβαλλόµενες ανάγκες των πελατών τους. (Sink, H.L and C.J Langley 1997), (Bask, A.H 2001), (Razzaque, M.A and C.C Sheng 1998) Σε οικονοµικό επίπεδο η χρήση υπεργολαβίας Logistics, µπορεί να µειώσει τις επενδύσεις σε κτίρια και εξοπλισµό, το κόστος συντήρησης του εξοπλισµού καθώς και το κόστος από την άµεση εργασία. Με αυτόν τον τρόπο τα πάγια κόστη µετατρέπονται σε µεταβλητά και έτσι επιτυγχάνεται η βελτίωση της χρηµατοοικονοµικής κατάστασης. Με την δυνατότητα των υπεργολάβων να εξυπηρετούν πολλούς πελάτες επιτυγχάνουν οικονοµίες κλίµακας, αφού κάνουν πιο αποδοτική την χρήση των οχηµάτων, των κτιρίων και των λοιπών εξοπλισµών. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η παγίδα µπορεί να κρύβεται στις αυξηµένες αποδοχές των υπεργολάβων, µε αποτέλεσµα να µην επιτυγχάνεται η προσδοκώµενη µείωση του κόστους των επιχειρήσεων. (Sink, H.L and C.J Langley 1997), (Bask, A.H 2001), (Razzaque, M.A and C.C Sheng 1998) Η µείωση του επιπέδου των αποθεµάτων, όπως και του χρόνου αναπλήρωσης της παραγγελίας αποφέρουν την βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών. Αυτά είναι τα επιχειρησιακά πλεονεκτήµατα που µπορεί να προσφέρει η σχέση υπεργολαβίας µε µια επιχείρηση. Τα προβλήµατα σε µια τέτοια περίπτωση, αναφέρονται στο επίπεδο εξυπηρέτησης, την επάρκεια εξειδίκευσης των υπεργολαβιών καθώς και στην ικανότητα να ανταπεξέλθουν σε έκτακτες καταστάσεις. (Sink, H.L and C.J Langley 1997) Η Σχέση και Η ιαχείριση του Outsourcing Logistics Η έννοια «Logistics outsourcing» περιγράφει σε γενικές γραµµές τη\ σχέση που αναπτύσσουν οι εταιρίες παροχής υπηρεσιών Logistics µε τους πελάτες τους (π.χ. βιοµηχανικούς). Οι σχέσεις αυτές µπορεί να διαφέρουν από βραχυχρόνιες συµφωνίες για την παροχή βασικών υπηρεσιών όπως µεταφορά ή αποθήκευση µέχρι και 29

28 µακροπρόθεσµες συµβάσεις για την εξυπηρέτηση προσαρµοσµένων αναγκών των πελατών. Η επιστηµονική κοινότητα έχει αναφερθεί στον διαχωρισµό των υπεργολαβιών από απλές υπεργολαβίες (Logistics outsourcing) µέχρι και συµµαχίες µε εταιρίες Logistics (Logistics alliances). Οι πρώτες µπορεί να είναι µικρού χρονικού διαστήµατος συµβάσεις για την υλοποίηση βασικών υπηρεσιών, ενώ οι δεύτερες εστιάζονται σε µακροχρόνιες συµφωνίες µε υψηλές υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας. (Bagchi, P.K and H Virum 1998) Οι επιχειρηµατικές σχέσεις µεταξύ υπεργολάβων και πελατών χαρακτηρίζεται από το εύρος των υπηρεσιών που προσφέρουν, την διάρκεια της σύµβασης αλλά και τα κίνητρα των πελατών για την χρήση υπεργολαβιών. Οι πελάτες των 3PLs Logistics συνήθως παραχωρούν βαθµιαία τις αρµοδιότητες στους υπεργολάβους και αυτό είναι µια στρατηγική που χαρακτηρίζει την σχέση τους. Σύµφωνα µε το παραπάνω παράδειγµα, καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι οι πελάτες στα πρώτα στάδια της συνεργασίας ζητούν από τους υπεργολάβους συγκεκριµένες και απλές λύσεις ώστε να δοκιµάσουν την αξία της υπεργολάβου εταιρίας. Όταν µια εταιρία µείνει ικανοποιηµένη από την υπεργολαβία, τότε µπορεί να επεκταθούν οι σχέσεις αυξάνοντας την προστιθέµενη αξία. Η σχέση µεταξύ υπεργολάβου πελάτη, είναι άµεσα εξαρτώµενη και από τα κίνητρα των εξωτερικών προµηθευτών υπηρεσιών Logistics. Ο ρόλος µιας 3PL εταιρίας, µπορεί να είναι µικρής σηµασίας όταν ο πελάτης αντιλαµβάνεται την σχέση αυτή ως ένα κίνητρο για την µείωση του κόστους διανοµής, ενώ αντίθετα µπορεί να χαρακτηριστεί ως αυξηµένης στρατηγικής σηµασίας όταν υπάρχει έλλειψη στους πόρους για την υλοποίηση στρατηγικών Logistics. Bhatnagar, R and S Viswanathan 2000), House, R.G and T.P Stank 2001), Bolumole, Y.A 2003) Προβλήµατα στην δηµιουργία στρατηγικής υπεργολαβιών Είναι δεδοµένο ότι τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση στην ζήτηση εταιριών που παρέχουν υπηρεσίες Logistics, όπως και όλο περισσότερες επιχειρήσεις αναζητούν να συνάψουν σχέσεις συνεργασίας µε 3PL εταιρίες. Όµως, δεν είναι λίγα τα προβλήµατα στη δηµιουργία και στην πραγµατοποίηση στρατηγικών outsourcing, που µπορούν ακόµα και να τερµατίσουν τη συνεργασία µε την υπεργολάβο εταιρία. Έπειτα από µελέτη που πραγµατοποίησαν στελέχη εταιριών Logistics της Μεγ. Βρετανίας, τέτοια προβλήµατα και δυσκολίες µπορεί να δηµιουργήσει: (Lieb, R.C and H.L Randall 1996) 30

29 η αδυναµία από πλευράς υπεργολάβων να αναπτύξουν µια ολοκληρωµένη εικόνα για την εφοδιαστική αλυσίδα, τις ανάγκες και τα κίνητρα των πελατών τους. Το πρόβληµα αυτό επιτείνεται και από την απροθυµία των πελατών να µοιραστούν δεδοµένα και πληροφορίες µε τους υπεργολάβους, η έλλειψη απαιτούµενης γνώσης σε ό,τι αφορά συγκεκριµένες αγορές, διαδικασίες και προϊόντα και αδυναµία κάλυψης εξειδικευµένων αναγκών των πελατών, το σχετικά χαµηλό επίπεδο εξειδίκευσης και ικανοτήτων του εργαζοµένων σε εταιρίες Logistics αλλά και η µέτρια ποιότητα των υψηλόβαθµων στελεχών, οι υπεργολάβοι συνήθως επικεντρώνονται στην αύξηση των πωλήσεών τους και έτσι διαφηµίζουν υπηρεσίες οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις πραγµατικές ικανότητές τους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις κατά τη διάρκεια διαγωνισµών για την ανάληψη υπεργολαβιών, οι 3PLs προσφέρουν χαµηλή τιµή για τις υπηρεσίες, µολονότι αυτή δεν καλύπτει το λειτουργικό κόστος τους, η σύγκρουση προτεραιοτήτων και στόχων ανάµεσα σε διάφορα τµήµατα της επιχείρησης του πελάτη κατά τη διαδικασία επιλογής υπεργολάβου. Πιο συγκεκριµένα, η αδυναµία συνεννόησης µεταξύ του τµήµατος αγορών (που είναι συνήθως υπεύθυνο για την επιλογή) και του τµήµατος Logistics µπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Η επιλογή της φθηνότερης λύσης ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες σε ό,τι αφορά την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών, η έλλειψη ιστορικών στοιχείων σχετικών µε το επίπεδο υπηρεσιών και το κόστος logistics από τους χρήστες των υπηρεσιών logistics. Πολλές επιχειρήσεις χρησιµοποιούν µεταξύ άλλων τις υπεργολαβίες ώστε να αποκτήσουν γνώση για το κόστος των Logistics. Η έλλειψη στοιχείων έχει ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία µη ρεαλιστικών προσδοκιών από την πλευρά των βιοµηχανικών πελατών, η έλλειψη ακριβούς περιγραφής των παρεχόµενων υπηρεσιών και των απαιτούµενων επιπέδων εξυπηρέτησης, γεγονός που δηµιουργεί 31

30 ασάφειες στη διαχείριση της σχέσης και τη µέτρηση της αποδοτικότητας του υπεργολάβου. η χρησιµοποίηση εξωτερικών συνεργατών (sub-contractors) από το βασικό υπεργολάβο δηµιουργεί ζητήµατα τόσο στην ποιότητα των προσφερόµενων υπηρεσιών στο χρήστη και στους πελάτες του όσο και στον επιµερισµό ευθυνών, η έλλειψη καινοτοµίας και ευελιξίας από πλευράς των υπεργολάβων, οι οποίοι συχνά αδυνατούν ή δεν είναι πρόθυµοι να προσαρµοστούν σε µεταβολές των αναγκών των πελατών τους, κυρίως λόγω της αύξησης του λειτουργικού κόστους που αυτές συνεπάγονται. Το πρόβληµα αυτό οφείλεται εν µέρει και στην αδιαλλαξία των πελατών να προσαρµόσουν κάποιες από τις διαδικασίες τους (π.χ. πολιτική διανοµής) σύµφωνα µε τις προτάσεις των υπεργολάβων. (Artman, L and J Martha 1997), (Larson, P.D and B Gammelgaard 2001) Αντιµετώπιση και πρόληψη δυσµενών καταστάσεων Οι παραπάνω δυσκολίες εµφανίζονται συχνά σε σχέσεις υπεργολάβου πελάτη, ωστόσο µπορούν να αποφευχθούν δίνοντας σηµασία σε θέµατα όπως: η διαδικασία επιλογής της υπεργολάβου εταιρία, η προετοιµασία προσεγµένων και στοχευόµενων συµβάσεων, η συχνή επικοινωνία µε την ανταλλαγή πληροφοριών των δύο εταιριών και η παρακολούθηση αποδοτικότητας της υπεργολάβου εταιρίας. Στον τοµέα της επιλογής του υπεργολάβου, η ενδιαφερόµενη εταιρία θα πρέπει να θέσει κάποια κριτήρια (standard) τα οποία θα πρέπει να πληροί ο ενδιαφερόµενος υπεργολάβος. Εκτός από την τιµή, την ποιότητα, την εµπειρία, τον βαθµό εξειδίκευσης του υπεργολάβου, τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να επεκτείνονται και πέρα από την ικανότητα του εργατικού δυναµικού αλλά και από την δυνατότητα προσαρµογής σε καταστάσεις έκτακτων αναγκών ή αλλαγών. (Menon, M.K, M.A McGinnis, and K.B Ackerman., 1998), (van Damme, D.A and M.J Ploos van Amstel., 1996) 32

31 Όροι & Κανόνες µε τον 3PL Συνεργάτη Για να πετύχει η σχέση µε τους υπεργολάβους, θα πρέπει να γίνει σωστά και προσεκτικά η προετοιµασία των συµβάσεων. Είθισται να ισχύει ότι, η παρουσία σύµβασης χαρακτηρίζεται ως ένα κύριο στοιχείο για τον έλεγχο της υπεργολάβου εταιρίας, ενώ αντίθετα υπάρχει η άποψη ότι η λεπτοµερής σύµβαση θεωρείται αρκετές φορές ως έλλειψη εµπιστοσύνης προς την υπεργολάβο εταιρία και µπορεί να δηµιουργήσει πρόβληµα στην συνεργασία και την σχέση υπεργολάβου πελάτη. (Lambert, D.M, M.A Emmelhainz, and J.T Gardner., 1999) Όπως προαναφέρθηκε, οι συµβάσεις περιέχουν κάποιους όρους και κανόνες που χαρακτηρίζουν την σχέση υπεργολάβου πελάτη. Μια τυπική σύµβαση θα πρέπει να περιέχει: (Andersson, D and A Norman., 2002), (Logan, M.S., 2000) ακριβή προσδιορισµό των προσφερόµενων υπηρεσιών και των δραστηριοτήτων που αναλαµβάνουν οι υπεργολάβοι. Ωστόσο, ένας βαθµός ευελιξίας είναι επιθυµητός ώστε να διευκολύνεται η ανάληψη καινοτόµων και αποδοτικότερων πρωτοβουλιών από τον υπεργολάβο, προσδιορισµό της διάρκειας της σύµβασης. Η τυπική διάρκεια µιας σύµβασης κυµαίνεται ανάµεσα σε 1 3 έτη. Η υπογραφή πολυετών συµβάσεων (5 10 χρόνια) είναι επιθυµητή από τους υπεργολάβους καθώς επιτρέπει την απόσβεση επενδύσεων που έκαναν ως αποτέλεσµα της σχέσης µε τον συγκεκριµένο πελάτη, προσδιορισµό του κόστους υπηρεσιών και του επιπέδου εξυπηρέτησης, πρόβλεψη για την παροχή επιδόµατος (bonus) στον υπεργολάβο σε περίπτωση εξαιρετικής απόδοσης, ποινικές ρήτρες για τον υπεργολάβο σε περίπτωση χαµηλού επιπέδου εξυπηρέτησης, επιµερισµό ευθυνών και υποχρεώσεων, κινδύνων και κόστους ασφάλισης ενεργητικών στοιχείων. Σε περίπτωση χρησιµοποίησης εξωτερικών συνεργατών από το βασικό υπεργολάβο για την εκπλήρωση µέρους των παρεχόµενων υπηρεσιών, ο τελευταίος πρέπει να καθίσταται υπεύθυνος για την απόδοσή τους, όροι που να προβλέπουν την περίπτωση λύσης της σύµβασης. 33

32 Σχήµα 2.1: Βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη συνεργατικών σχέσεων Logistics.(διαθέσιµο στο Βελτίωση επιπέδου εξυπηρέτησης και µείωση του κόστους διανοµής Ενηµέρωση των υπεργολάβων σχετικά µε νέες τεχνολογίες και πληροφοριακά συστήµατα Ύπαρξη κοινών στόχων και συµφερόντων Επικέντρωση στις ανάγκες των πελατών και κατανόηση της εφοδιαστικής αλυσίδας Από κοινού σχεδιασµός και διαχείριση της σχέσης και έλεγχος της απόδοσης ηµιουργία κλίµατος εµπιστοσύνης και αξιοπιστία του υπεργολάβου Από κοινού ανάληψη επενδύσεων για την επίτευξη στόχων Εξειδικευµένες γνώσεις του υπεργολάβου σε σχέση µε το προϊόν/αγορά/ διαδικασία Οικονοµική σταθερότητα του υπεργολάβου Υποστήριξη της σχέσης από ανώτατα στελέχη των συνεργαζόµενων εταιρειών Ευελιξία και ικανότητα ενσωµάτωσης αλλαγών και έκτακτων αναγκών Συµβατότητα κουλτούρας και διαδικασιών ιαρκής επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών σε διάφορα επίπεδα της σχέσης Ισορροπία σχετικά µε τη διαπραγµατευτική δύναµη των εταίρων Συµβατότητα πληροφοριακών συστηµάτων Ύπαρξη µηχανισµών επίλυσης διαφορών και συγκρούσεων ίκαιος επιµερισµός κινδύνων και κερδών 34

33 Υπόδειγµα Συµβολαίου 3PL Η Εθνική Βιοµηχανία Μεταφορών (NITL) στο Τέξας των Η.Π.Α., και σε συνεργασία µε την Transportation Intermediaries Association (TIA), έχουν εκδώσει από κοινού ένα µοντέλο σύµβασης για 3PL συνεργασία. Η σύµβαση είναι διαθέσιµη προς το κοινό για ανάγνωση µέσω της διαδικτυακής σελίδας είκτες Μέτρησης Απόδοσης του 3PL Συνεργάτη Ο δίαυλος επικοινωνίας και η ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ υπεργολάβου πελάτη, είναι από τα βασικότερα στοιχεία στις σχέσεις των δύο πλευρών. Ο διευθυντής Logistics µιας επιχείρησης συνηθίζεται να κατέχει την τελική ευθύνη στην διαχείριση των σχέσεων, αφού διαθέτει µια πλήρη εικόνα των αναγκών για τα Logistics της επιχείρησης καθώς και την εξουσία για την λήψη των αποφάσεων. Στην συνέχεια δηµιουργούνται κανάλια επικοινωνίας σε διάφορα επίπεδα (π.χ. µεσαία ή κατώτερα στελέχη), µε σκοπό να καλυφτούν οι ανάγκες πληροφόρησης σε στρατηγικό και λειτουργικό επίπεδο. Πραγµατοποιούνται τακτικές συναντήσεις ανάµεσα σε εκπροσώπους των δύο εταιριών, µε σκοπό την παρακολούθηση της αποδοτικότητας του υπεργολάβου αλλά και την επίλυση τυχών προβληµάτων. Σε σπανιότερη συχνότητα δηµιουργούνται οµάδες εργασίας µεταξύ των δύο πλευρών µε σκοπό την άµεση ανταλλαγή πληροφοριών καθώς και την βελτίωση των διεργασιών. (Huiskonnen, J and T Pirttila 2002) Η µέτρηση της απόδοσης του υπεργολάβου είναι βασικό στοιχείο του µηχανισµού ελέγχου και µπορεί να καθορίσει την επιτυχία ή την αποτυχία της σχέσης. Η θέσπιση δεικτών απόδοσης και η συχνή παρακολούθησή τους, δίνει την δυνατότητα στους πελάτες να συγκρίνουν το πραγµατικό µε το απαιτούµενο επίπεδο εξυπηρέτησης. Τέτοιοι δείκτες υπηρεσιών Logistics µπορεί να είναι οι εξής: ο βαθµός έγκαιρης και ακριβής παράδοση του προϊόντος, το κόστος ανά µονάδας προϊόντος, ο βαθµός ακρίβειας της παραγγελίας, τα ποσοστά ζηµιών σε προϊόντα και σε λανθασµένες παραγγελίες, οι πωλήσεις των αποθεµάτων. Μια συχνή και γνωστή τακτική για τον έλεγχο και την παρακολούθηση της υπεργολαβίας, είναι η δηµιουργία ερωτηµατολογίου, (από τους πελάτες της 3PL εταιρίας), ώστε να γνωστοποιηθεί ο βαθµός ικανοποίησης των πελατών από τους 35

34 υπεργολάβους, όπως και η βελτίωση της απόδοσης µε σκοπό την πραγµατοποίηση συναντήσεων, όπου ο πελάτης θα θέσει υψηλότερους στόχους για τον στρατηγικό σχεδιασµό και τα θέµατα Logistics. (Huiskonnen, J and T Pirttila 2002) Στρατηγικές Υπεργολαβίας στην εγχώρια αγορά και οφέλη Αναζητώντας τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες, βρίσκουµε αρκετά παραδείγµατα επιτυχηµένων διεργασιών µεταξύ εταιριών παροχής υπηρεσιών Logistics και των πελατών τους. Οι προθέσεις και οι προϋποθέσεις για µια επιτυχηµένη συνεργασία, είναι γενικής φύσεως και παρόµοιες µε αυτές που ισχύουν στην γενικότερη κλίµακα των επιχειρηµατικών συνεργασιών (inter-firm partnerships and strategic alliances). Παραπάνω, παρουσιάζεται ένα σχήµα µε τις βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη συνεργασιών Logistics. (Carbone, V and M.A Stone., 2005) Στο παρόν κεφάλαιο έγινε γνωστό ότι η συνεργασία µιας επιχείρησης µε εταιρίες 3PL, αποκτά ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στην προσπάθειά της για την µείωση του κόστους λειτουργίας, για την καλύτερη αξιοποίηση των κεφαλαίων και των αποθεµάτων, ενώ αποτελεί και ένα αποτελεσµατικό τρόπο για την πραγµατοποίηση των στόχων διανοµής των προϊόντων χωρίς να χρειάζεται επέκταση των κεφαλαιουχικών αγαθών για την απόκτηση επιπλέων εξοπλισµού. Κατ επέκταση, τα πάγια κόστη της επιχείρησης µετατρέπονται σε µεταβλητά και βελτιώνεται έτσι η χρηµατοοικονοµική κατάστασή της. Από την πλευρά των υπεργολάβων, εξυπηρετώντας πολλούς πελάτες πραγµατοποιούν την αποδοτικότερη χρήση των οχηµάτων, κτιρίων και των λοιπών εξοπλισµών, δηµιουργώντας έτσι οικονοµίες κλίµακας. (Carbone, V and M.A Stone., 2005) Ελλάδα 3PL Εταιρίες Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί µια αύξηση της δηµιουργίας σχέσεων µε εταιρίες υπηρεσιών Logistics, κυρίως σε επιχειρήσεις µεταποίησης προϊόντων, όπου συνάπτουν συµβάσεις ακόµα και µε ιδιώτες για την οµαλή πρόωση των προϊόντων στις αγορές. Ο στόχος της συγκεκριµένης πρακτικής είναι η αποφυγή του κόστους που επέρχεται από την απόκτηση οχηµάτων, την συντήρηση αυτών και του απαραίτητου προσωπικού. Σε αυτό το σηµείο είναι σηµαντικό να αναφερθεί ότι στην Ελλάδα η πρακτική διαφοροποιείται στις µεθόδους υπεργολαβίας και αυτό έχει να κάνει µε τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην µεταφορά των προϊόντων, οι οποίες διαθέτουν χαρακτηριστικά µεταφορικών εταιριών και όχι εταιριών παροχής 36

35 λογιστικής διαχείρισης, όπου απαιτεί ειδικευµένες γνώσεις όσο αφορά το προϊόν, την αγορά και την χρησιµοποίηση πληροφοριακών συστηµάτων. Σε µια χώρα αυξηµένης αγροτικής ανάπτυξης όπως η Ελλάδα, ενθαρρύνεται η χρήση υπεργολαβιών, αφού η αυξηµένη ζήτηση σε εποχιακά προϊόντα απαιτεί αποθηκευτικούς χώρους και οχήµατα διανοµής στην αγορά. Το ελληνικό µέλλον στις εταιρίες που θα παρέχουν και θα δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες Logistics, θα επηρεάσει θετικά τον κλάδο των Logistics στην Ελλάδα, θα αποδώσει δύναµη σε εταιρίες ευρωπαϊκού βεληνεκούς και θα βοηθήσει στην αύξηση της δυναµικής στο ανταγωνιστικό µέλλον. Σύµφωνα µε τον Χρυσό Οδηγό Ελλάδας υπάρχουν πάνω από 100 εταιρίες που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες υπεργολαβιών Logistics. ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 37

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΓΙΕΣ & LOGISTICS 38

37 Τεχνολογίες που Χρησιµοποιούν τα Logistics Η οικονοµική θεωρία, χαρακτηρίζει την επιχείρηση ως µια παραγωγική µονάδα η οποία παράγει αγαθά και υπηρεσίες, κάνοντας χρήση παραγωγικών συντελεστών, µε απώτερο σκοπό την απόκτηση κέρδους για την επιβίωση και την ανάπτυξή της σε µακροχρόνιο επίπεδο. Έτσι, η βασική επιδίωξη µιας επιχείρησης είναι η ορθολογική δράση στις επιµέρους ενέργειες για την πραγµατοποίηση των εκάστοτε στόχων είτε αυτοί είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους (βασική επιδίωξη της επιχείρησης), η µεγιστοποίηση του κέρδους, η ικανοποίηση του πελάτη, η διατήρηση ισχύουσας και ανταγωνιστικής θέσης στην αγορά ή η δηµιουργία καλής φήµης. (Ellram Lisa M., LaLonde Bernard J. and Weber Mary Margaret., 1990) Η πάροδος του χρόνου έδειξε ότι έχει διαφοροποιηθεί δραστικά το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (ειδικότερα στο δεύτερο µισό του προηγούµενου αιώνα), στο οποίο µέχρι τώρα καλείτο να αναπτύξει την στρατηγική της ώστε να πραγµατοποιήσει τους παραπάνω στόχους. Ως τώρα έχουν δηµιουργηθεί τεράστιες πολυεθνικές εταιρίες οι οποίες διαθέτουν θυγατρικές και παραρτήµατα σε πολλές χώρες, µε σκοπό την ικανοποίηση νέων αναγκών και απαιτήσεων. Παράλληλα η αλµατώδης πρόοδος της τεχνολογίας και ειδικότερα στον τοµέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθιστά την παραγωγικότητα σε αρκετά υψηλά επίπεδα. Εφευρέσεις σε όλα τα επιστηµονικά πεδία εφαρµόστηκαν στην παραγωγική διαδικασία µε σκοπό την δηµιουργία νέων προϊόντων που θα διευκόλυναν την καθηµερινή ζωή. Νέοι κλάδοι παραγωγής δηµιουργήθηκαν και θα συνεχίσουν να δηµιουργούνται καθώς η πρόοδος της τεχνολογίας βελτιστοποίησε τις ανάγκες των καταναλωτών. Είναι γεγονός ότι σε κάποιους κλάδους εισέρχονται και δηµιουργούνται κάθε ένα µε δύο χρόνια νέα προϊόντα. Με τα δεδοµένα αυτά, το οικονοµικό περιβάλλον µιας επιχείρησης αλλάζει και δηµιουργούνται ανάγκες που τις χαρακτηρίζουν οι γρήγορες διαδικασίες, η ελαχιστοποίηση του κόστους, η ποιότητα του προσφερόµενου αγαθού ή υπηρεσίας και η ευελιξία στην λήψη των αποφάσεων. (Ellram Lisa M., LaLonde Bernard J. and Weber Mary Margaret., 1990) Σε ένα παγκοσµιοποιηµένο και λίαν ανταγωνιστικό περιβάλλον σαν και αυτό, η επιχείρηση είναι αναγκασµένη να προσαρµόσει το δικό της εσωτερικό περιβάλλον στις εξελίξεις στο οποίο κρίνεται η επιβίωσή της. Παρακολουθώντας και υιοθετώντας όλες τις απαραίτητες τεχνολογικές εξελίξεις και λειτουργίες, τίθεται να εφαρµόσει 39

38 όλες τις βέλτιστες πρακτικές ώστε να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Το ταχέως µεταβαλλόµενο περιβάλλον στο οποίο ο κύκλος των προϊόντων είναι µικρός και ο παγκόσµιος ανταγωνισµός είναι άγριος, αναγκάζει τους περισσότερους οργανισµούς να αναπτύξουν επαρκής πολιτικές, τακτικές και πληροφοριακά συστήµατα ώστε να διαχειριστούν τον µεγάλο όγκο των επιχειρησιακών τους δεδοµένων και να τον µετατρέψουν σε πολύτιµο παράγοντα για τον στίβο της µάχης τους. Οι Τεχνολογίες και συστήµατα για την υλοποίηση τέτοιων παραγόντων είναι λόγου χάριν barcodes RFID, ERP, WMS. (Ellram Lisa M., LaLonde Bernard J. and Weber Mary Margaret., 1990) Σύστηµα Αναγνώρισης και ιαχείρισης εδοµένων Ραβδωτού Κώδικα (Barcode) Το σύστηµα Barcode αποτελεί ίσως το πρώτο βήµα για τον αυτοµατισµό µιας επιχείρησης. Ένας αυτοµατισµός, καθοδηγούµενος από ηλεκτρονικά συστήµατα, έχει καταστεί πλέον αναπόφευκτος για την λειτουργία των ενεργειών και των στρατηγικών διοίκησης των Logistics. Παλαιότερα, το ποσοστό χρησιµοποίησης οµοιόµορφων κωδικών προϊόντων δεν ήταν υψηλό. Αυτό συνέβαινε διότι τα καταστήµατα διέθεταν ειδικούς κωδικούς για την επιχείρηση. Σήµερα, το ποσοστό αυτό των επιχειρήσεων που χρησιµοποιούν την τεχνολογία Barcode, έχει αυξηθεί αρκετά. Τα χαρακτηριστικά και τα στοιχεία ενός προϊόντος (π.χ. τιµή), παρέχεται συνήθως από τον κύριο υπολογιστή του προµηθευτή κάθε επιχείρησης. Σε κάθε επιχείρηση ένας υπολογιστής ελέγχει τους σταθµούς των σηµείων πώλησης και παρέχει την λίστα των στοιχείων και των τιµών των οµοιόµορφων κωδικών. Η πληροφόρηση σχετικά µε τις πωλήσεις µπορεί να συλλεχτεί σχεδόν όλη από το έµπροσθεν σύστηµα του σηµείου πώλησης (FPOS) µε κάτι από περισσότερο ακριβή τρόπο. Αντίθετα, το όπισθεν σύστηµα σηµείου πώλησης (RPOS), γνωστοποιεί την λήψη και τον έλεγχο του αποθέµατος, την φυσική µέτρηση, την λογιστική και το µάνατζµεντ. Τα σύγχρονα συστήµατα (EPOS), είναι εξοπλισµένα µε ραβδωτούς κώδικες (Barcode) και µεταφέρουν στο ταµείο πληροφορίες σχετικά µε την τιµή, την περιγραφή του προϊόντος κ.α.. Ένα από τα οφέλη του συστήµατος είναι ότι µπορεί να δείξει ποιο προϊόν πωλείται περισσότερο και ποιο όχι. Επιπλέον, συµβάλουν στην βελτίωση της εξυπηρέτησης του πελάτη αυξάνοντας την ταχύτητα και την ακρίβεια της πληροφόρησης κάτι που είναι αναγκαίο στην διαβίβαση της παραγγελίας µε µια 40

39 πιο ακριβής σε πλευρά χρόνου και έγκυρη βάση. (Ellram Lisa M., LaLonde Bernard J. and Weber Mary Margaret., 1990) Barcode Στην Ελλάδα Οι Ελληνικές επιχειρήσεις προκειµένου να συµβαδίσουν µε την εξέλιξη της τεχνολογίας και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς ως προς την διακίνηση και την πώληση των προϊόντων τους, άρχισαν εσπευσµένα να εφαρµόσουν αυτό το νέο σύστηµα κωδικοποίησης. Η αλήθεια είναι ότι, λόγω της ελλιπής πληροφόρησης αρκετές από τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις στέκονται µε σκεπτικισµό απέναντι στην νέα αυτή πραγµατικότητα µη µπορώντας να κατανοήσουν την εξέλιξη της τεχνολογίας και τα πλεονεκτήµατα του γραµµωτού κώδικα. (Ellram Lisa M., LaLonde Bernard J. and Weber Mary Margaret., 1990) Η Χρησιµότητα και η Λειτουργία του Ραβδωτού Κώδικα Η καθιέρωση του γραµµωτού κώδικα ή αλλιώς ενιαίου κώδικα προϊόντος (universal product code UPS) ως µέσο αναγνώρισης προϊόντων, απετέλεσε καθοριστική σηµασία στο µάρκετινγκ των εµπορικών επιχειρήσεων. Τα συστήµατα ψηφιακής ανάγνωσης (barcode scanners) εξυπηρετούν στην δηµιουργία τέτοιου όγκου εµπειρικών δεδοµένων (scanner data) ικανό για διαχειριστική ή ερευνητική αξιοποίηση από στελέχη ή ερευνητές µάρκετινγκ στο χώρο του εµπορίου. (Bucklin R., Gupta S., 1999) Το σύστηµα Barcode είναι ένα εργαλείο για τη γρήγορη και ακριβή συλλογή δεδοµένων σε Η/Υ. Με αυτόν τον τρόπο αντικαθιστάται η παραδοσιακή πληκτρολόγηση η οποία οδηγούσε συνήθως σε λάθη και καθυστερήσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πιθανότητα λάθους πληκτρολόγησης είναι 1 προς 300 ενώ η πιθανότητα λάθους αναγνώρισης ενός Barcode είναι 1 προς Ο κώδικας Barcode είναι τυποποιηµένα σύµβολα συνδυασµένα από γραµµές διαφορετικού πλάτους και είδους (σκοτεινές και φωτεινές γραµµές) και απεικονίζουν συγκεκριµένες πληροφορίες. (Bucklin R., Gupta S., 1999) Κάθε προϊόν έχει το δικό του συγκεκριµένο Barcode µε δεδοµένα χαρακτηριστικά που το αντιπροσωπεύουν. Αν τα χαρακτηριστικά αλλάξουν τότε αυτόµατα θα πρέπει να αλλάξει και ο κωδικός του προϊόντος. Κατ επέκταση, δύο προϊόντα µε διαφορετικά χαρακτηριστικά έχουν διαφορετικό Barcode. Τέτοια χαρακτηριστικά που ορίζουν αν ένα προϊόν είναι µοναδικό µπορεί να είναι ο τύπος, η 41

40 µάρκα, η συσκευασία, η ποσότητα κ.α. Το Barcode ενός προϊόντος προσαρµόζεται είτε απευθείας στην συσκευασία, είτε µε αυτοκόλλητες ετικέτες εκ των υστέρων. Η απευθείας ενσωµάτωση πραγµατοποιείται κυρίως από τον κατασκευαστή. Ο οπτικός αναγνώστης (scanner) µε την δέσµη φωτός που εκπέµπει, καταλαβαίνει το είδος και το πλάτος κάθε γραµµής. Με αυτόν τον τρόπο αποκρυπτογραφεί τον κωδικό και στην ουσία εντοπίζει την ταυτότητα του προϊόντος. Τα χαρακτηριστικά του προϊόντος (τιµή, περιγραφή κ.τ.λ.) δεν βρίσκονται στο Barcode, αλλά σε βάσεις δεδοµένων όπου το «κλειδί» είναι ο κωδικός. (Bucklin R., Gupta S., 1999) Η οµή και ο Τύπος του Γραµµωτού Κώδικα Η δοµή ενός γραµµωτού κώδικα δεν περιορίζεται σε έναν µόνο τύπο. Στο λιανικό εµπόριο, οι πλέον διαδεδοµένοι τύποι διεθνώς είναι EAN (European Article Numbering) και UPS (Universal Product Code) οι οποίοι ανήκουν στο διεθνές σύστηµα EAN-UCC (European Article Numbering Uniform Code Council). Το διεθνές σύστηµα EAN-UCC περιλαµβάνει πρότυπα που αφορούν την απεικόνιση των κωδικών αριθµών µε τα κατάλληλα σύµβολα. Παράλληλα έχει υιοθετήσει τρεις βασικές δοµές γραµµωτού κώδικα: 1. οµή EAN/UPC. οµή αυτή χρησιµοποιείαι για την σήµανση προϊόντων λιανικής πώληση και έχει 4 τύπους (EAN-13, EAN-8, UPC- A, UPC-E). Οι γραµµωτοί κώδικες αυτής της δοµής είναι αριθµητικά συστήµατα συµβόλων, δηλαδή, µπορούν να απεικονίσουν µόνο ψηφία και όχι γράµµατα. Οι κωδικοί N-13 έχουν 13 ψηφία, ενώ οι κωδικοί EAN-8 έχουν 8. Οι κωδικοί UPC-A και UPC-E έχουν 12 και 8 ψηφία. Οι κωδικοποίηση των ψηφίων γίνεται βάση του εύρους και του είδους (σκούρες ή ανοικτές) των γραµµών. Το ύψος των γραµµών δεν έχει σηµασία. Πρόκειται, εποµένως, για µονοδιάστατα γραµµικά συστήµατα. Κάθε ψηφίο (0, 1, 2,, 9) απεικονίζεται µε 4 γραµµές, από τις οποίες οι 2 είναι πάντα σκούρες και οι 2 ανοικτές. Τα σύµβολα EAN/UPC διαβάζονται από τις συσκευές οπτικής ανάγνωσης από οποιαδήποτε διεύθυνση. Η ιδιότητα αυτή διευκολύνει την αναγνώριση καταναλωτικών µονάδων στα λιανικά EPOS. 42

41 2. οµή ITF Interleaved Tow of Five (ITF-14). Η δοµή αυτή είναι συµβολικό σύστηµα 14 ψηφίων. Οι κωδικοποίηση των ψηφίων γίνεται βάση του εύρους και του είδους (σκούρες ή ανοικτές) των γραµµών. Το ύψος των γραµµών δεν έχει σηµασία. Πρόκειται, εποµένως, για µονοδιάστατο γραµµικό συµβολικό σύστηµα. Σε αντίθεση µε την δοµή EAN/UPC, υπάρχουν µόνο δύο πλάτη γραµµών. Εποµένως, υπάρχουν συνολικά 4 είδη γραµµών, ανάλογα µε το εύρος και την φωτεινότητα τους. Η δοµή ITF-14 δεν χρησιµοποιείται για την σήµανση καταναλωτικών µονάδων των προϊόντων και την αναγνώριση του µε scanners σε σηµεία λιανικής πώλησης. Χρησιµοποιείται, όµως, για την σήµανση µονάδων αποστολής που διακινούνται χονδρικός. 3. οµή UCC/EAN-128. Η δοµή αυτή απεικονίζει όχι µόνο ψηφία, αλλά όλους τους χαρακτήρες του κώδικα ASCII 128. Είναι µεταβλητού µήκους και µπορεί να απεικονίσει µέχρι 48 αλφαριθµητικούς χαρακτήρες ή 96 ΜΟΝΟ αριθµητικούς. Η κωδικοποίηση των χαρακτήρων γίνεται µε βάση του εύρους και του είδους (σκούρες ή ανοικτές) των γραµµών. Το ύψος των γραµµών δεν έχει σηµασία. Πρόκειται, εποµένως, για µονοδιάστατο γραµµικό συµβολικό σύστηµα. Κάθε χαρακτήρας απεικονίζει 6 µπάρες από τις οποίες οι 3 είναι σκούρες και οι 3 ανοικτές. Η δοµή UCC/EAN-128 δεν χρησιµοποιείται για την σήµανση καταναλωτικών µονάδων των προϊόντων και την αναγνώριση του µε scanners σε σηµεία λιανικής πώλησης. Χρησιµοποιείται, όµως, για την σήµανση µονάδων αποστολής που διακινούνται χονδρικώς. Η δοµή αυτή επιτρέπει την κωδικοποίηση επιπρόσθετων πληροφοριών. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Συµβολικό Σύστηµα EAN/UPC Το συµβολικό σύστηµα EAN/UPC λαµβάνει εφαρµογή στα προϊόντα που κινούνται στο λιανικό εµπόριο. Στην δοµή του συστήµατος το κάθε διαφορετικό προϊόν έχει και ένα µοναδικό κωδικό, ο οποίος αποτελεί και την ταυτότητά του οπουδήποτε στον κόσµο. Έτσι γνωστοποιείται αναµφισβήτητα η αναγνώρισής του ανεξάρτητα από την προέλευση ή τον προορισµό και αντίστοιχα κάθε προϊόν µπορεί να αναγνωριστεί µέσω του διεθνούς µοναδικού κωδικού EAN/UPC. Ένας κωδικός EAN/UPC τον χαρακτηρίζει: 43

42 i. ασφάλεια ii. απλότητα iii. διεθνή µοναδικότητα και δοµή. Μπορεί ο κωδικός να µην περιέχει καµία πληροφορία, αλλά είναι ο µοναδικός τρόπος για την µοναδική και αδιαµφισβήτητη αναγνώριση του προϊόντος σε µία συγκεκριµένη συσκευασία. Παράλληλα, την στιγµή που ενηµερώνονται οι βάσεις δεδοµένων για τα χαρακτηρίστηκα του προϊόντος, µε τον κωδικό να αποτελεί το «κλειδί» για την αναγνώρισή του, είναι ευκολότερη και οικονοµικότερη από την αλλαγή του ίδιου του κωδικού. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Η δοµή αυτή έχει 4 τύπους (EAN-13, EAN-8, UPC-A, UPC-E), οι οποίοι παρουσιάζονται στην συνέχεια. Universal Product Code (UPC-A και UPC-E) Ο κωδικός UPC ήταν ο πρώτος γραµµωτός κώδικας που γνώρισε ευρεία εφαρµογή. Καθιερώθηκε το 1973 στις ΗΠΑ. Σήµερα χρησιµοποιείται για διακίνηση προϊόντων σε ΗΠΑ και Καναδά. Ο τύπος UPS-A είναι ο βασικός τύπος UPC και συναντάται σε καταναλωτικά προϊόντα. Περιέχει 12 ψηφία από τα οποία τα 10 είναι η ταυτότητα του προϊόντος. Το πρώτο ψηφίο δείχνει τον τύπο του προϊόντος. Για παράδειγµα το 3 αντιστοιχεί στα φάρµακα το 0 στα τρόφιµα. Τα επόµενα 5 ψηφία είναι ο κωδικός αριθµό του κατασκευαστή του προϊόντος. Ακολουθούν άλλα 5 ψηφία που είναι ο κωδικός του συγκεκριµένου προϊόντος. Το τελευταίο ψηφίο του κωδικού είναι ψηφίο ελέγχου που υπολογίζεται µε ειδικό αλγόριθµο. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Εικόνα 3.1 Παράδειγµα UPC-A ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Ο τύπος UPC-E είναι παραλλαγή του UPC-A, η οποία αποβάλει τα µηδενικά του κωδικού αριθµού. Η αποβολή των µηδενικών οδηγεί σε έναν 44

43 µικρότερο αριθµό και, εποµένως, σε ένα µικρότερο γραµµωτό σύµβολο. Λόγω του µικρότερου µεγέθους, ο τύπος UPC-E χρησιµοποιείτε για την σήµανση µικρών συσκευασιών, όπου δεν χωρούσε ο τύπος UPC-A. Περιέχει συνολικά 8 ψηφία. Το πρώτο είναι πάντα 0. Μετά ακολουθεί ένας εξαψήφιος κωδικός προϊόντος που δεν περιέχει µηδενικά. Το τελευταίο ψηφίο είναι ψηφίο έλεγχου. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Εικόνα 3.2 Παράδειγµα UPC-E ( mages/upce.png ηµεροµηνία πρόσβασης: ) European Article Numbering (EAN-13 και EAN-8) Το 1974 κατασκευαστές και διανοµείς από 12 χώρες δηµιούργησαν µία οµάδα, µε σκοπό την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού προτύπου συστήµατος κωδικοποίησης παρόµοιο µε το αµερικάνικο Universal Product Code (UPC), που είχε ήδη καθιερωθεί στις ΗΠΑ από τον οργανισµό UCC (Uniform Code Council). Ως αποτέλεσµα, το 1977 δηµιουργήθηκε ο οργανισµός EAN (European Article Numbering Association), ο οποίος αργότερα µετονοµάστηκε σε EAN International ανταποκρινόµενος στη διεθνοποίηση του συστήµατος. Η κύρια δραστηριότητα του EAN International είναι η ανάπτυξη του συστήµατος EAN-UCC. Στην Ελλάδα, το διεθνές συµβολικό σύστηµα εκπροσωπείται από το Ελληνικό Κέντρο Σηµάνσεως Προϊόντων (ΕΛΚΕΣΗΠ). (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Ο κώδικας ΕΑΝ υιοθετήθηκε το 1976 και σήµερα χρησιµοποιείται διεθνώς για την διακίνηση ειδών λιανικής πώλησης, εκτός από ΗΠΑ και Καναδά. Ο τύπος ΕΑΝ-13 αποτελείται από τρία µέρη. Τα πρώτα 2 ή 3 ψηφία δείχνουν την χώρα στην οποία εκδόθηκε ο κωδικός. Τα προθέµατα των χωρών ορίζονται από τον οργανισµό ΕΑΝ. Για παράδειγµα, η Ελλάδα έχει το πρόθεµα 520. Τα επόµενα 10 ψηφία είναι η Εικόνα 3.3 Παράδειγµα ΕΑΝ-13 ( AX.aspx ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 45

44 ταυτότητα του προϊόντος και περιέχουν τον κωδικό της επιχείρησης και τον κωδικό του συγκεκριµένου είδους. Ο κωδικός της επιχείρησης χορηγείτε απευθείας από τον οργανισµό ΕΑΝ, ενώ ο κωδικός του προϊόντος ορίζεται από την ίδια την επιχείρηση. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Ο τύπος ΕΑΝ-8 χρησιµοποιείται για είδη λιανικής διακίνησης µε µικρές διαστάσεις. Περιέχει το πρόθεµα της χώρας έκδοσης, που αποτελείται από 2 ή 3 ψηφία. Τα επόµενα 5 ψηφία είναι ο κωδικός του προϊόντος. Ο κωδικός προϊόντος είναι ενιαίος, και δεν υπάρχει διαφορετικό πεδίο για τον κωδικό της επιχείρησης και διαφορετικό για τον κωδικό του συγκεκριµένου Εικόνα 3.4 Παράδειγµα ΕΑΝ-8 ( mages/ean802.gif ηµεροµηνία πρόσβασης: ) είδους, όπως στην περίπτωση του τύπου ΕΑΝ-13. Ο πενταψήφιος κωδικός προϊόντος χορηγείται απευθείας από τον οργανισµό ΕΑΝ. Το τελευταίο, όγδοο, ψηφίο είναι το ψηφίο ελέγχου. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) Κωδικοί Χωρών Barcode Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν και οι κωδικοί αριθµοί οι οποίοι αντιστοιχούν σε κάθε µία χώρα (π.χ. 520: Ελλάδα). Παρακάτω παρουσιάζεται ένας πίνακας µε τους κωδικούς των χωρών των Barcode. EAN UCC Prefixes Country ISO country code 00 to 13 UCC (USA & Canada) us/ca 20 to 29 In-store numbers 30 to 37 GENCOD-EAN France fr 380 BCCI (Bulgaria) bg 383 EAN Slovenija si 385 EAN Croatia hr 387 EAN-BIH (Bosnia-Herzegovina) ba 400 to 440 CCG (Germany) de Distribution Code Center DCC (Japan) jp 46

45 460 to 469 UNISCAN - EAN Russia (Russian Federation) ru 471 EAN Taiwan tw 474 EAN Estonia ee 475 EAN Latvia lv 476 EAN Azerbaijan az 477 EAN Lithuania lt 478 EAN Uzbekistan uz 479 EAN Sri Lanka lk 480 PANC (Philippines) ph 481 EAN Belarus by 482 EAN Ukraine ua 484 EAN Moldova md 485 EAN Armenia am 486 EAN Georgia ge 487 EAN Kazakhstan kz 489 HKANA (Hong-Kong) hk 50 e.centre gb 520 EAN HELLAS (Greece) gr 528 EAN Lebanon lb 529 EAN Cyprus cy 531 EAN-MAC (FYR Macedonia) mk 535 EAN Malta mt 539 EAN Ireland ie 54 EAN Belgium.Luxembourg be/lu 560 CODIPOR (Portugal) pt 569 EAN Iceland is 57 EAN Danmark dk 590 EAN Poland pl 47

46 594 EAN Romania ro 599 EAN Hungary hu EAN South Africa za 608 EAN Bahrain bh EAN Mauritius mu 611 EAN Maroc (Morocco) ma 613 EAN Algerie (Algeria) dz 616 EAN Kenya ke 619 Tunicode (Tunisia) tn 621 EAN Syria sy 622 EAN Egypt eg 624 EAN Libya ly 625 EAN Jordan jo 626 EAN Iran ir 627 EAN Kuwait kw 628 EAN Saudi Arabia sa 629 EAN Emirates ae 64 EAN Finland fi Article Numbering Centre of China - ANCC cn 70 EAN Norge (Norway) no 729 Israeli Bar Code Association - EAN Israel il 73 EAN Sweden se 740 EAN Guatemala gt 741 EAN El Salvador sv 742 EAN Honduras hn 743 EAN Nicaragua ni 744 EAN Costa Rica cr 745 EAN Panama pa 746 EAN Republica Dominicana do 48

47 750 AMECE (Mexico) mx 759 EAN Venezuela ve 76 EAN Switzerland ch 770 IAC (Colombia) co 773 EAN Uruguay uy 775 EAN Peru pe 777 EAN Bolivia bo 779 CODIGO - EAN Argentina ar 780 EAN Chile cl 784 EAN Paraguay py 786 ECOP (Ecuador) ec EAN Brasil br 80 to 83 INDICOD (Italy) it 84 AECOC (Spain) es 850 Camera de Comercio de la Republica de Cuba cu 858 EAN Slovakia sk 859 EAN Czech cz 860 EAN YU (Yugoslavia) yu 867 EAN DPR Korea (North Korea) kp 869 UCCET (Turkey) tr 87 EAN Nederland nl 880 EAN Korea (South Korea) kr 885 EAN Thailand th 888 SANC (Singapore) sg 890 EAN India in 893 EAN Vietnam vn 899 EAN Indonesia id EAN Austria at 49

48 93 EAN Australia au 94 EAN New Zealand nz 955 EAN Malaysia my 958 EAN Macau mo 977 Periodicals (ISSN) Books (ISBN) 980 Refund receipts Common currency coupons 99 Coupons Πίνακας 3.1 Barcode Country type ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Οφέλη από την Χρήση Γραµµωτού Κώδικα Η χρήση του συστήµατος γραµµωτού κώδικα προσφέρει πολλά πλεονεκτήµατα. Ορισµένα από αυτά είναι: Η ακρίβεια. Με την χρήση του γραµµωτού κώδικα αυξάνεται η ακρίβεια της εργασίας καθώς µειώνει την πιθανότητα του λάθους από τον ανθρώπινο παράγοντα. Παράλληλα, η ποιότητα του τυπωµένου Barcode εξασφαλίζει την ακριβής «ανάγνωση» του scanner. Η ευκολία της χρήσης. Με τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισµό, µια επιχείρηση ή εταιρία µπορεί να απλοποιήσει στο ελάχιστο την συλλογή πληροφοριών και την επεξεργασία των δεδοµένων. Η οµοιόµορφη συλλογή δεδοµένων. Η συµβολογία του γραµµωτού κώδικα εδραιοποίησε µια παγκόσµια και κατανοητή ανάγνωση για την σηµασία των κωδικών. Η βελτίωση και η αυτοµατοποίηση της παραγωγικότητας. Οι αυτοµατοποιηµένες διαδικασίες αντικατέστησαν τις χειρονακτικές και αυτό οδήγησε τους εργαζόµενους να απασχολούνται σε άλλες παραγωγικότερες εργασίες. Η κωδικοποίηση των προϊόντων βελτίωσε την ποιότητα των επιχειρήσεων, τον έλεγχο και την συλλογή δεδοµένων. (Παπαβασιλείου Ν., Μπάλτας Γ., 2003) 50

49 Σύστηµα Αναγνώρισης µε Ραδιοκύµατα R.F.I.D. ή Α.Τ.Α.Ρ Η συνεχώς µεταβαλλόµενη ζήτηση των προϊόντων, η αναγκαία παραγγελιοληψία σε συχνότερους και µικρότερους χρόνους, καθώς και το αυξανόµενο επίπεδο των εταιριών στο τοµέα των Logistics που συµβαδίζουν µε την πρόοδο της τεχνολογίας, είναι µερικοί από τους παράγοντες οι οποίοι σχηµάτισαν την αγορά και τους τρόπους συναλλαγής του 20 ου αιώνα. Κατά συνέπια, οι εταιρίες στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την απόδοση και την αποτελεσµατικότητα, καταφεύγουν σε τεχνολογίες και σε εφαρµογή αυτόµατης αναγνώρισης προϊόντων. Τέτοιες τεχνολογίες, χρησιµοποιούνται για να µειωθεί ο συνολικός χρόνος που χρειάζεται για να συλλεχτούν δεδοµένα αλλά και για την βελτίωση της ακρίβειας των δεδοµένων. Αυτή την στιγµή παγκοσµίως, η πιο πολλά υποσχόµενη τεχνολογία για την καταγραφή και αναγνώριση αντικειµένων είναι αυτή του RFID (Radio Frequency Identification) ή Α.Τ.Α.Ρ (Αναγνώριση Ταυτότητας Αντικειµένων µε Ραδιοκύµατα) όρος ο οποίος εφ εξής θα χρησιµοποιείται. (διαθέσιµο στο (Κλαδική Μελέτη ICAP, Μάιος 2005) Η τεχνολογία ΑΤΑΡ (συχνά αποκαλείται και ως τεχνολογία αυτόµατης αναγνώρισης) είναι ένας γενικός όρους που τον χαρακτηρίζει η αναγνώριση και η ταυτοποίηση αντικειµένων, προϊόντων, ακόµα και ανθρώπων µε ραδιοκύµατα. Αυτή η τεχνολογία άλλαξε ριζικά την εφοδιαστική αλυσίδα και την αποθήκευση, δίνοντας έµφαση στην αυτοµατοποίηση σηµαντικών εργασιών στην επιχείρηση. Η τεχνολογία ΑΤΑΡ διαθέτει ένα θετικό αντίκτυπο στην αγορά που την χαρακτηρίζουν ως τον διάδοχο του Barcode, τεχνολογία η οποία είναι αναγκαία στην σηµερινή επιχείρηση ώστε να αυτοαποκαλείται βιώσιµη. Το σύστηµα ΑΤΑΡ και η ενσωµάτωση ετικετών στα προϊόντα, εκτός από την αναγνώριση της ταυτότητας του προϊόντος, έχει την δυνατότητα να προσδιορίζει την θέση αλλά και την κατάσταση του προϊόντος παρέχοντας πλήρη έλεγχο της αποθήκης και κατ επέκταση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό αποτελεί το «κλειδί» του συστήµατος, αφού δίνει την δυνατότητα στις επιχειρήσεις να µειώσουν τα αποθέµατά τους και να εξασφαλίσουν ότι το προϊόν θα είναι πάντα στην σωστή θέση και την κατάλληλη στιγµή που χρειάζεται. Επόµενο είναι να µειωθεί δραστικά τα εργασιακά κόστη και να µηδενιστεί ο παράγοντας του ανθρώπινου λάθους. (RFID Journal, (Smith A. D., 2005) 51

50 Η Λειτουργία της Τεχνολογίας ΑΤΑΡ Η τεχνολογία ΑΤΑΡ βασίζεται στην ιδέα ότι µε την παρουσία ενός ηλεκτρονικού κυκλώµατος σε µία «ετικέτα», δεν προϋποθέτει ούτε µπαταρίες ούτε κάποια συντήρηση. Το κύκλωµα αυτό µπορεί να δέχεται δεδοµένα εξ αποστάσεως, από µια συσκευή µέσω εκποµπής ενέργειας προς αυτό. Το σύστηµα εξασφαλίζει ότι η ετικέτα ανταλλάσει πληροφορίες µε την συσκευή ανάγνωσης. Μια ετικέτα µπορεί να περιέχει ένα µικρό πηνίο κεραίας σε µια θήκη από γυαλί ή πλαστικό συγκολληµένο στο κύκλωµα. (Want., 2004) Συστατικά Μέρη του Συστήµατος ΑΤΑΡ Ένα σύστηµα ΑΤΑΡ αποτελείται από τρία βασικά συστατικά µέρη: Μια κεραία ή µια σπείρα Έναν ποµποδέκτη (µε τον αποκωδικοποιητή) Έναν αναµεταδότη που προγραµµατίζεται ηλεκτρονικά µε τις µοναδικές πληροφορίες. Η κεραία εκπέµπει ράδιο-σήµατα που ενεργοποιούν την ετικέτα και εγγράφουν πληροφορίες γι αυτήν. Οι κεραίες χαρακτηρίζονται ως αγωγοί µεταφοράς της ετικέτας µε τον ποµποδέκτη ο οποίος ελέγχει τα δεδοµένα κ τη συλλογή των πληροφοριών. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Εικόνα 3.5 Παράδειγµα HF Reader ( D-Active-Readers- 2.45GHz_UHF/RFID-Active- Readers-2.45GHz2.jpg ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 52

51 Η κεραία, ο αποκωδικοποιητής και ο αναγνώστης συχνά συσκευάζονται µαζί, µε τον τελευταίο να µπορεί να µορφοποιηθεί είτε ως φορητή είτε ως σταθερή συσκευή. Μια συσκευή ανάγνωσης µπορεί να εκπέµπει από απόσταση µιας ίντσας έως και 100 Εικόνα 3.6 Παράδειγµα RFID System ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) πόδια ή και περισσότερο, ανάλογα µε την ισχύ και την ραδιοσυχνότητα που χρησιµοποιείται. Όταν η ετικέτα περνά από το σήµα εκποµπής του αναγνώστη, ενεργοποιείται και προσδίδει πληροφορίες. Η συσκευή αναγνώρισης αποκωδικοποιεί τα στοιχεία της ετικέτας και στην συνέχεια τα µεταφέρει στον Υ/Η για επεξεργασία και ανάγνωση. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Οι ετικέτες έχουν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας µεταξύ τους και αυτό οφίλεται κυρίως στην συχνότητα λειτουργίας του συστήµατος. Στην αρχή, οι ετικέτες λειτουργούσαν σε συχνότητες των MHz και κάτω. Αυτές βρήσκονται σε απόσταση µικρότερη του ενός µέτρου από τον αναγνώστη και αυτό γιατι ο αναγνώστης αδινατεί να διαβάσει ετικέτες οι οποίες βρίσκονται πολύ κοντα µεταξύ τους. Άλλες ετικέτες λειτουργούν σε υψηλότερες συχνότητες και ο αναγνώστης έχει την δυνατότητα να τις αναγνωρίσει ακόµα και αν είναι ανακατεµένες µεταξύ τους. Γίνονται προσπάθειες ο αναγνώστης να κατεφέρει να αναγνωρίσει ετικέτες γρήγορα και αξιόπιστα όπως για παράδειγµα τα προϊόντα µέσα σε ένα καροτσάκι σούπερ µάρκετ. Κάτι τέτοιο αποτελεί τον κύριο στόχο αυτής Εικόνα 3.7 Παράδειγµα RFID ετικέτα ( d.jpg ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 53

52 της τεχνολογίας. Την στιγµή που θα πραγµατοποιηθεί αυτό, ο χρόνος στο ταµέιο θα ελαχιστοποιηθεί και το λιανικό εµπόρια θα εξικονοµεί ποσά της τάξεως των εκατοµµυρίων ευρώ. Είναι εύκολα κατανοητό, ότι οι ετικέτες που λειτουργούν σε υψηλότερη συχνότητα αναγνωρίζονται από µεγαλυτερες αποστάσεις σε σχέση µε αυτές που λειτουργούν σε χαµηλότερες συχνότητες. Οι ετικέτες λειτουργούν µε µία πολύ χαµηλή ισχύ που την λαµβάνουν από τον αναγνώστη. Οι νεότερες ετικέτες προσφέρουν πολλες περισσότερες πληροφορίες σε σχέση µε τις παλαιότερες (π.χ. ετικέτες µε αισθητήρες στα λάστιχα των αυτοκινήτων προειδοποιούν εν κινήσει τον οδηγό). (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Ηλεκτρονικός Κωδικός Προϊόντος (EPC Electronic Product Code) στην RFID Τεχνολογία Ο Ηλεκτρονικός Κωδικός Προϊόντος (ΗΚΠ) σε συνεργασία µε την τεχνολογία ΑΤΑΡ βελτιώνουν την εφοδιαστική αλυσίδα και µειώνουν τα λειτουργικά κόστη. Ο ΗΚΠ αποτελεί ένα παγκόσµιο εγχείρηµα προκειµένου να υπάρχει συνεννόηση µέσα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Είναι ο κωδικός που παρέχει γρήγορες και λεπτοµερής πληροφορίες σε οποιοδήποτε σηµείο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ο ΗΚΠ έχει παρόµοια φιλοσοφία µε τον UPC (Universal Product Code), που χρησιµοποιείται στου γραµµωτούς κώδικες. Εικόνα 3.8 Η µορφή του EPC ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Ο ΚΠΗ είναι ένας µοναδικός αριθµός που αποτελείται από τέσσερα σηµεία και από bits: Η επικεφαλίδα (Header): η επικεφαλίδα αποτελείται από 8 bits και προσδιορίζει το µήκος του Ηλεκτρονικού Κώδικα Προϊόντος ιαχειριστής Ηλεκτρονικού Κώδικα Προϊόντος (EPC Manager): προσδιορίζει τον κατασκευαστή του προϊόντος 54

53 Κλάση του αντικειµένου (Object Class): αναφέρεται στον ακριβή τύπο του αντικειµένου, µε τον ίδιο τρόπο όπως η µονάδα διατήρησης αποθέµατος SKU (Stock Keeping Unit) Συριακός αριθµός (Serial Number): πρόκειται για τον συγκεκριµένο συριακό αριθµό που προσδιορίζει το αντικείµενο. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) RFID στην Εφοδιαστική Αλυσίδα Η τεχνολογία ΑΤΑΡ ενδέχεται να φέρει επανάσταση στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην πορεία των προϊόντων, από τον κατασκευαστή στον λιανοπωλητή και τέλος στον τελικό καταναλωτή. Χρησιµοποιώντας την τεχνολογία ΑΤΑΡ, υπάρχει η δυνατότητα καµιάς οπτικής επαφής µε το προϊόν (η την παλέτα), αφού µπορεί να προσδιοριστεί αυτόµατα από την συσκευή ανάγνωσης. Αυτή η δυνατότητα, επιτρέπει τους λιανοπωλητές να έχουν πλήρη επίγνωση για τεράστιες ποσότητες προϊόντων αλλά και να γνωρίζουν την ροή των προϊόντων, από τα εργοστάσια στις αποθήκες και έπειτα στα ράφια. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Μέχρι και σήµερα η τεχνολογία που έχουν υιοθετήσει όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις είναι αυτή του γραµµωτού κώδικα (Barcode). Η αλήθεια είναι ότι η τεχνολογία του γραµµωτού κώδικα υστερεί σε σχέση µε αυτήν της ΑΤΑΡ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται πως η τεχνολογία ΑΤΑΡ µπορεί να βελτίωση αυτή του Barcode: Μειονεκτήµατα Barcode Βελτίωση µε RFID Αναγνωρίζει και διαβάζει από µικρή απόσταση και από συγκεκριµένη γωνία. υσκολεύεται να αναγνώσει ετικέτες οι οποίες έχουν αλλοιωθεί (λόγω του χρόνου, της σκόνης Ικανό να ανιχνεύσει και να διαβάσει από διαφορετικές γωνίες και από απόσταση ακόµα και αν εµβάλλονται άλλα αντικείµενα. Ικανό να αναγνώσει ετικέτες σε πολύ δυσµενείς καταστάσεις. 55

54 κ.τ.λ.). εν υπάρχει δυνατότητα τεχνολογικής ανάπτυξης. εν µπορεί να προσδιορίσει τα στοιχεία ως γενικά αντικείµενα, και όχι ως µοναδικά αντικείµενα. Χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία παρακολούθησης των αντικειµένων. Συνεχής αναβάθµιση της τεχνολογίας µε νέα κυκλώµατα. Το µέγεθος στις βάσεις είναι τεράστιο και µπορεί να αναγνωρίσει εκατοντάδες αντικείµενα. Ικανό να παρακολουθεί τα αντικείµενα κατά µήκος τις εφοδιαστικής αλυσίδας. Πίνακας 3.2 Σύγκριση Barcode και RFID (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Οι απεριόριστες δυνατότητες της ΑΤΑΡ τεχνολογίας παρέχει στις επιχειρήσεις µια ποικιλία από υλικό και λογισµικό, εναλλακτικές διαδικασίες και νέες µορφές συνεργασίας. Οι πιο συχνές ερωτήσεις των επιχειρήσεων στην προσπάθειά τους να έρθουν σε επαφή µε την τεχνολογία ΑΤΑΡ είναι: Από πού να ξεκινήσω; Πως µπορώ να χρησιµοποιήσω την ΑΤΑΡ για να βελτιώσω την επιχείρησή µου; Πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι η χρήση της τεχνολογίας ΑΤΑΡ θα προσδώσει πολλά οφέλη στην εφοδιαστική αλυσίδα και κυρίως στην µείωση των λειτουργικών δαπανών και κατ επέκταση στην αύξηση των κερδών. Συγκεκριµένα, αυτό µπορεί να συµβεί άµεσα σε τέσσερις τοµείς: Μείωση αποθέµατος Εξάλειψη φυσικών φθορών Μείωση των δαπανών εργασίας σε καταστήµατα και αποθήκες Μείωση των εµπορευµάτων που βρίσκονται σε κατάσταση «εκτός αποθέµατος» (Out-Off-Stock). (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Εφοδιαστική Αλυσίδα στην Πράξη Αναλύοντας πως «δουλεύει» µια εφοδιαστική αλυσίδα στην πράξη, θα κατανοήσουµε παρακάτω τα οφέλη από την χρήση της ΑΤΑΡ τεχνολογίας. Οι παλέτες συγκεντρώνονται αµέσως µετά την παραγωγή στης αποθήκες του 56

55 κατασκευαστή ή προωθούνται προς τα κέντρα διανοµής. Στην παρούσα εφοδιαστική αλυσίδα, τα τελικά προϊόντα φτάνουν στο κατάστηµα κατευθείαν από την αποθήκη του κατασκευαστή στα σηµεία λιανικής πώλησης. Για να ετοιµαστεί µια παράδοση εµπορευµάτων προς ένα κέντρο διανοµής, οι παλέτες µεταφέρονται από την αποθήκη στην περιοχή δροµολόγησης όπου φορτώνονται στα φορτηγά. Την στιγµή που το εµπόρευµα φθάσει στο κέντρο διανοµής, τότε ξεφορτώνεται, ελέγχεται και αποθηκεύεται. Στην συνέχεια οι παλέτες στέλνονται στα πλήρες (δηλ. ίδια προϊόντα σε µια παλέτα), ή µικτές (δηλ. παλέτες µε διαφορετικά ήδη προϊόντων). Προτού γίνει η αποστολή µιας παραγγελίας, οι παλέτες συγκεντρώνονται στην περιοχή δροµολόγησης και καθώς το φορτηγό φτάσει τότε φορτώνονται και αποστέλλονται στα καταστήµατα λιανικής πώλησης. Ένα κατάστηµα λιανικής µπορεί να παραλάβει εµπόρευµα από διαφορετικά κέντρα διανοµής ή ακόµα και κατευθείαν από τον κατασκευαστή. Οι υπάλληλοι του καταστήµατος ελέγχουν τις παλέτες µε το εµπόρευµα και έπειτα τις µεταφέρουν στον χώρο αποθήκευσης του καταστήµατος (backroom) έως ότου έρθει η κατάλληλη ώρα να µεταφερθούν τα προϊόντα στα ράφια προς πώληση (store floor). εν είναι λίγες οι φορές που ο καταστηµατάρχης εντοπίζει ελλιπή, πρόσθετα ακόµα και ελαττωµατικά προϊόντα σε µια παλέτα όπου δηµιουργείται το πρόβληµα της επιστροφής ή της επαναποστολής. Στο παρακάτω σχήµα φαίνεται η ροή των προϊόντων από τον κατασκευαστή στον τελικό καταναλωτή. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Εικόνα 3.9 Παράδειγµα Ροής Προϊόντων (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) 57

56 Εισαγωγή του RFID στην Εφοδιαστική Αλυσίδα Στον κατασκευαστή: 1. Κάθε προϊόν, έχει µια ετικέτα ΑΤΑΡ µε ένα µοναδικό κωδικό EPC. Το ίδιο συµβαίνει και στα κιβώτια και παλέτες. 2. Με αυτόν τον τρόπο τα προϊόντα προσδιορίζονται, µετριούνται και δροµολογούνται χωρίς επιπλέων κόστος (κυρίως χρονικό). 3. Καθώς το εµπόρευµα βρίσκεται στον χώρο δροµολόγησης του κατασκευαστή, µια συσκευή αναγνώρισης ΑΤΑΡ ενεργοποιεί τις ετικέτες των προϊόντων. 4. Ουσιαστικά, οι ετικέτες µε τον αριθµό EPC ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται από την συσκευή αναγνώρισης ΑΤΑΡ. Έπειτα ο αναγνώστης µεταβιβάζει τον κωδικό EPC σε έναν υπολογιστή (Savant ) όπου µε την σειρά του αποθηκεύει τα στοιχεία σε µια βάση δεδοµένων (Object Naming Service ONS). Στην συνέχεια, η ONS εξετάζει τον EPC και τα στοιχεία του προϊόντος σε έναν Server (Physical Markup Language server PML). Εφ όσον ο PML γνωρίζει τα στοιχεία του κατασκευαστή, έχει την δυνατότητα σε περίπτωση λανθασµένου προϊόντος, να ανακαλέσει το προϊόν κατευθείαν στον κατασκευαστή Στο κέντρο διανοµής: 5. Στην περίπτωση που χρησιµοποιείται αναγνώστης ΑΤΑΡ, τα κιβώτια δεν χρειάζεται να ανοιχτούν. Ένας υπολογιστής Savant παραθέτει έναν κατάλογο και κάθε κιβώτιο δροµολογείται στο ανάλογο φορτηγό. Στο κατάστηµα: Εικόνα 3.10 Η ροή των προϊόντων σε µία τυπική εφοδιαστική αλυσίδα 20 Εικόνα 3.11 ιαδικασία ροµολόγησης στον Κατασκευαστή (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) 58

57 6. Την στιγµή που καταφθάνει η παραγγελία, το σύστηµα καταγραφής του λιανοπωλητή, ενηµερώνεται αυτόµατα και έτσι εξοικονοµείται πολύτιµος χρόνος. 7. Παράλληλα, τα «έξυπνα ράφια» έχουν την δυνατότητα να πραγµατοποιούν αυτόµατα παραγγελίες. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Εικόνα 3.12 ροµολόγηση στο Κέντρο ιανοµής (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Ανάλυση διαδικασιών και Οφέλη Για να γίνουν πλήρως κατανοητά τα οφέλη από την χρήση της ΑΤΑΡ τεχνολογίας, δεν αρκεί µόνο η παραπάνω ανάλυση. Απαιτείται ένα υψηλότερο επίπεδο ανάλυσης. Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται τα οφέλη από την χρήση της τεχνολογίας ΑΤΑΡ σε παλέτες και κιβώτια. Θα ήταν σωστό να αναφερθεί ότι κάθε εφοδιαστική αλυσίδα έχει µοναδικές διαδικασίες καθώς και η ίδια είναι µοναδική. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΗΣ Εργοστάσιο Αποθήκη Κέντρο διανοµής Αποθήκη Χώρος εµπορευµάτων καταστήµατος καταστήµατος Συγκέντρωση Παραλαβή Παραλαβή αποστολής Παραλαβή Ανεφοδιασµός ραφιών παλετών αγαθών παραγγελιών Τα κιβώτια Οι παλέτες Τα φορτία Οι παλέτες που Τα προϊόντα τοποθετούνται ανιχνεύονται παραλαµβάνονται έρχονται από το µεταφέρονται από την στις παλέτες και κατά την είσοδό τους στην στις αποθήκες και καθορίζεται η σειρά κέντρο διανοµής παραλαµβάνονται. αποθήκη του καταστήµατος στο προσδιορίζονται από το µοναδικό αποθήκη και το απόθεµα καθορίζεται προτεραιότητάς τους. ράφι. 59

58 αριθµό EPC. αυτόµατα. Η επικύρωση κάθε κιβωτίου εξασφαλίζει την πληρότητα των παλετών. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των κιβωτίων και των παλετών εξοικονοµεί Χ Ο αυτόµατος προσδιορισµός των κιβωτίων και των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος έλεγχος της ακρίβειας και πληρότητας των φορτίων εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Το περιεχόµενο των κιβωτίων προσδιορίζεται και επιβεβαιώνεται αυτόµατα. Ο διαχωρισµός του αποθέµατος της αποθήκης και του χώρου του καταστήµατος οδηγεί σε βελτίωση του ανεφοδιασµού της αποθήκης. δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Αποθήκευση παλετών Αποθήκευση παλετών Αποθήκευση παλετών Επιλογή επιστροφών Κάθε παλέτα Οι παλέτες είτε Οι παλέτες Τα προϊόντα που τοποθετείται σε αποθηκεύονται είτε αποθηκεύονται µέχρι πρέπει να συγκεκριµένο οδηγούνται προς την να χρειαστεί να επιστραφούν χώρο στην περιοχή συλλογής. ανοιχτούν για να τους συγκεντρώνονται στην αποθήκη. αφαιρεθούν κιβώτια. αποθήκη του καταστήµατος. Άνοιγµα παλετών και Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. δροµολόγηση κιβωτίων Καλύτερος προσδιορισµός και καταγραφή των προϊόντων που επιστρέφονται. Οι παλέτες αποθηκεύονται κατά το βέλτιστο τρόπο. Συγκέντρωση Συλλογή πλήρων και Τα κιβώτια µε τα φορτίου µικτών παλετών προϊόντα φορτηγών αφαιρούνται από τις παλέτες και 60

59 οδηγούνται για ανεφοδιασµό είτε στην αποθήκη του καταστήµατος είτε απευθείας στο χώρο του καταστήµατος. Κάθε φορτίο συγκεντρώνεται ξεχωριστά µε σειρά προτεραιότητας, ανάλογα µε την ώρα άφιξης του φορτηγού. Οι πλήρεις παλέτες µετακινούνται απευθείας στην περιοχή συλλογής. Για τις µικτές παλέτες, τα απαραίτητα κιβώτια οδηγούνται στην περιοχή συλλογής. Άνοιγµα κιβωτίων Η συγκέντρωση και η φόρτωση γίνονται σε ένα βήµα και εξοικονοµείται χρόνος και χώρος. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των κιβωτίων εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Τα κιβώτια ανοίγονται και τα µεµονωµένα προϊόντα αποθηκεύονται ή ανεφοδιάζουν τα ράφια. Η υψηλότερη ακρίβεια επιλογής µειώνει τα ελλιπή και ακατάλληλα προϊόντα για τα καταστήµατα. Η υψηλότερη ακρίβεια επιλογής µειώνει την ανάγκη για επαναλαµβανόµενους ελέγχους. 61

60 Φόρτωση φορτηγών Συγκέντρωση παραγγελιών ιαδικασία επιστροφών προϊόντων Οι αποστολές φορτώνονται στα φορτηγά. Οι παραγγελίες για κάθε κατάστηµα συγκεντρώνονται προς αποστολή. Τα προβληµατικά προϊόντα δροµολογούνται για επιστροφή στο κέντρο διανοµής. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Λιγότερη χειρωνακτική εργασία για την καταγραφή και τον έλεγχο των επιστρεφόµενων προϊόντων. Καλύτερος προσδιορισµός και καταγραφή των προϊόντων που επιστρέφονται. Επιστροφές / ανακλήσεις προϊόντων Φόρτωση φορτηγών Τα προϊόντα επιστρέφονται για κάποιο λόγο στον κατασκευαστή. Οι παραγγελίες φορτώνονται στα φορτηγά. Λιγότερη χειρωνακτική εργασία για την καταγραφή και τον έλεγχο των επιστρεφόµενων προϊόντων. Ο αυτόµατος προσδιορισµός των παλετών εξοικονοµεί Χ δευτερόλεπτα ανά ανίχνευση. Καλύτερος 62

61 προσδιορισµός των λιανοπωλητών και των πελατών που επιστρέφουν προϊόντα. Επιστροφές / ανακλήσεις προϊόντων Τα προϊόντα επιστρέφονται για κάποιο λόγο στον κατασκευαστή. Λιγότερη χειρωνακτική εργασία για την καταγραφή και τον έλεγχο των επιστρεφόµενων προϊόντων. Καλύτερος προσδιορισµός των καταστηµάτων που επιστρέφουν προϊόντα. Πίνακας 3.3 : ιαδικασίες και Οφέλη από την χρήση ΑΤΑΡ (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Παρατηρώντας τον παραπάνω πίνακα, βλέπουµε ότι τα οφέλη που εξυπηρετούν τον κατασκευαστή, αφορούν την δροµολόγηση ενώ από την πλευρά του καταστήµατος λιανικής, τα κύρια οφέλη συσχετίζονται µε την εφαρµογή ετικετών στα κιβώτια. Το κέντρο διανοµής βρίσκεται κάπου στην µέση. Αυτό συµβαίνει διότι το προϊόν αλλάζει θέση από τις πλήρης παλέτες στις µικτές παλέτες την στιγµή που η εφοδιαστική αλυσίδα κινείται προς τα κάτω (downstream). Τα οφέλη των διαδικασιών παρατηρούνται στις ενέργειες που µέχρι σήµερα πραγµατοποιούντα χειροκίνητα. Τέτοιες ενέργειες µπορεί να σχετίζονται µε τον χειρονακτικό έλεγχο ή µε την χρήση γραµµωτού κώδικα. Η χρήση της τεχνολογίας ΑΤΑΡ µερικές φορές οδηγεί στην βελτιστοποίηση των διαδικασιών ή ακόµα και στην 63

62 δηµιουργία νέων. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Υπάρχουν περιπτώσεις που οι κατασκευαστές υποστηρίζουν ότι τα οφέλη από τις ετικέτες ΑΤΑΡ εξυπηρετούν κυρίως τα καταστήµατα λιανικής. Εφ όσον τα προϊόντα και κατ επέκταση τα κιβώτια που τα περιέχουν αποτελούν διαχειριζόµενη µονάδα των κατασκευαστών, τα οφέλη που προκύπτουν από την εφαρµογή ετικετών στα κιβώτια, είναι και δικά τους οφέλη. Το συµπέρασµα αυτό οδηγεί στο ότι οι ετικέτες ΑΤΑΡ στα κιβώτια εξυπηρετούν την βελτιωµένη διαθεσιµότητα προϊόντων στον λιανοπωλητή, κάτι που σηµαίνει αυξηµένες πωλήσεις των προϊόντων µε ότι αυτό συνεπάγεται. (Γιαγλής Γ., Κονταράτος Ι., Ζεϊµπέκης Β., Κουρουθανάσης Π., 2004) Σύγκριση RFID & Barcode Πίνακας 3.4 Σύγκριση RFID & Barcode ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Συστήµατα ιαχείρισης Επιχειρησιακών Πόρων ( ΕΠ) ERP (Enterprise Resource Planning) Η αλµατώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας, και οι ριζικές αλλαγές που έχουν καθιερωθεί, έχουν επηρεάσει τις επιχειρήσεις τόσο στο περιβάλλον λειτουργίας της όσο και στην επιδίωξη της εξυπηρέτησης του πελάτη, µέσω της παραγωγής προϊόντων και την παροχή υψηλών υπηρεσιών. Είναι δεδοµένο πλέον καθώς και θέµα επιβίωσης της επιχείρησης, να λειτουργεί µε γνώµονα την εξυπηρέτηση του πελάτη. 64

63 Οι απαιτήσεις του πελάτη αναγκάζουν την επιχείρηση να λειτουργεί ευέλικτα σε θέµατα παροχής υπηρεσιών υψηλής ποιότητας ώστε να αναπτύξει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα προκειµένου να επιβιώσει και να σταθεί αντάξια στις προκλήσεις που την επιφυλάσσει. Στον τοµέα αυτό της ανάπτυξης των επιχειρήσεων σε λειτουργικό επίπεδο κινούνται οι εφαρµογές και τα λογισµικά συστήµατα όπου κοινά αποκαλούνται «Επιχειρησιακά Πληροφοριακά Συστήµατα» (π.χ. ΕΠ). Αυτά τα συστήµατα ΕΠ, είναι λειτουργικές λογισµικές εφαρµογές τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, που στην ουσία αποσκοπούν στην αυτοµατοποίηση των εργασιών που ικανοποιούν οικονοµικά στοιχεία, την διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, την παραγωγή, το ηλεκτρονικό εµπόριο, καθώς και την διαχείριση ανθρωπίνων πόρων. Επιτυγχάνουν την συγκέντρωση δεδοµένων και επιδιώκουν στην βελτιστοποίηση των διαδικασιών, εξοικονοµώντας επιχειρησιακούς πόρους µέσα από την χρήση των ηλεκτρονικών συστηµάτων. ( , ( άρθρο: What is ERP?., 2007) Ορισµός ERP Σύµφωνα µε το Κέντρο Επιχειρηµατικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Κ.Ε.Τ.Α.), από τον Οδηγό Συστηµάτων Ενδοεπιχειρησιακού Σχεδιασµού, υπό την αιγίδα του Ε.Π.ΑΝ., του Υπουργείου Ανάπτυξης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ορίζουν ως ERP: Μία ακολουθία από άµεσα υλοποιήσιµα πακέτα εφαρµογών που καλύπτουν όλες τις επιχειρηµατικές λειτουργίες και διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία για τη δυναµική προσαρµογή τους στις απαιτήσεις και τις µεταβολές που συµβαίνουν µέσα στην κάθε επιχείρηση. Παρέχει ολοκληρωµένες πληροφοριακές λύσεις για την καλύτερη και αποδοτικότερη διαχείριση και προγραµµατισµό των πόρων και δίνει τη δυνατότητα στην επιχείρηση να λειτουργήσει συντονισµένα σαν ενιαίο σύνολο, καθοδηγούµενη από τις πληροφορίες που δέχεται από το περιβάλλον. Ένας επιπλέον ορισµός που δίνεται είναι ο παρακάτω: 65

64 ERP είναι ουσιαστικά ένα Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα, σχεδιασµού και υποστήριξης των επιχειρησιακών και διοικητικών διαδικασιών που αφορούν κυρίως: Πωλήσεις (Sales). Παραγωγή (Production) Εφοδιασµό, ιαχείριση και ιανοµή Προϊόντων (Inbound Logistics / Procurement / Materials Management / Outbound Logistics). Χρηµατοοικονοµικά και ιαχείριση (Financial - Controlling). ιοίκηση Ανθρώπινων Πόρων (Human Resources Management). Ο Χρονοπρογραµµατισµός του Εφοδιασµού µε ERP Με δεδοµένο ότι τα συστήµατα ΕΠ αποσκοπούν στην βελτίωση του µάνατζµεντ µιας επιχείρησης, θα εξετάσουµε πως µπορούν να φανούν χρήσιµα και λειτουργικά στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ο χρονοπρογραµµατισµός στην εφοδιαστική αλυσίδα, αφορά ένα µοντέλο που πρέπει να γίνει. Καθορίζει τον χρόνο για κάθε διεργασία και στην συνέχεια ακολουθεί ο προγραµµατισµός της διεργασίας έτσι ώστε αυτή η ακολουθία να ολοκληρωθεί έγκαιρα. Σε ένα ευρύτερο επίπεδο, η ικανοποίηση της ζήτησης προαπαιτεί τρείς κύριες διεργασίες: (David A., Taylor Ph.D., 2004) 1. Την προµήθεια των αναγκαίων υλικών, 2. Την παραγωγή των προϊόντων και 3. Την διανοµή τους στους πελάτες. 66

65 Εικόνα 3.13 Χρονοπρογραµµατισµός βασικών διεργασιών (David A., Taylor Ph.D., 2004) Για να γίνει κατανοητός ο χρονοπρογραµµατισµός θα πρέπει να θεωρήσουµε τις διεργασίες ως αυστηρά διαδοχικές έτσι ώστε κάθε επόµενη να πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της προηγούµενης. Αυτή είναι ακριβώς η διαδικασία του χρονοπρογραµµατισµού. Στην πράξη όµως ενδέχεται να υπάρξει κάποια επικάλυψη των διεργασιών του πρώτου επιπέδου. Παραδείγµατος χάριν, µια παραγωγή θα µπορούσε να ξεκινήσει την στιγµή που καταφτάνουν τα πρώτα υλικά, ενώ διαρκεί ακόµα η διεργασία της προµήθειας. Κατ επέκταση, τα προϊόντα διοχετεύονται κανονικά στην διανοµή αµέσως µόλις βγουν από την γραµµή παραγωγής αντί να περιµένουν την ολοκλήρωση της παραγωγής. (David A., Taylor Ph.D., 2004) Οι στόχοι και οι τεχνικές που επιδιώκουν οι επιχειρήσεις, διαφέρουν ανάλογα µε το λογισµικό του χρονοπρογραµµατισµού που χρησιµοποιούν. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, τα συστήµατα ΕΠ πρόκειται για συµπληρωµατικά συστήµατα και όχι για εναλλακτικές λύσεις. Τα συστήµατα ΕΠ έχουν πλεονεκτήµατα και περιορισµούς. Για να τελειοποιηθούν οι δραστηριότητες ενός προγραµµατισµού, απαιτείται ο συνδυασµός δύο ή και περισσοτέρων συστηµάτων. (David A., Taylor Ph.D., 2004) Προσέγγιση στον Χρονοπρογραµµατισµό Στον χρονοπρογραµµατισµό υπάρχουν δύο προσεγγίσεις, ο ευθύς και ο ανάστροφος προγραµµατισµός. Ο ευθύς προγραµµατισµός (forward scheduling) ξεκινά µε µία ηµεροµηνία έναρξης και προσθέτει διεργασίες µόλις ολοκληρωθεί η προηγούµενη (εικόνα αριστερό πλαίσιο). Αυτός ο τύπος ενδείκνυται όταν γνωρίζουµε 67

66 την ηµεροµηνία έναρξης, ενώ η ηµεροµηνία λήξης καθορίζεται από τα αποτελέσµατα. Όταν µια εταιρία γνωρίζει την ηµεροµηνία λήξης, θα πρέπει να υπολογίσει την ηµεροµηνία έναρξης. Αυτός είναι ο αντίστροφος προγραµµατισµός. Ο ανάστροφος προγραµµατισµός (back scheduling) ανάλογα µε την ηµεροµηνία λήξης που έχει τεθεί ως στόχος, ευθυγραµµίζει τις τελευταίες διεργασίες και στην συνέχεια προσθέτει άλλες µε την αντίστροφη σειρά εκτέλεσής τους (εικόνα, δεξιό πλαίσιο). Εικόνα 3.14 Ευθύς και Ανάστροφος Χρονοπρογραµµατισµός (David A., Taylor Ph.D., 2004) Τα συστήµατα προγραµµατισµού πόρων επιχείρησης, που χαρακτηρίζονται και ως θεµέλια της σύγχρονης βιοµηχανίας, στηρίζονται στον ανάστροφο προγραµµατισµό. Σύµφωνα µε την παρακάτω εικόνα, το πρώτο βήµα ενός συστήµατος ΕΠ είναι να προσδώσει µε πρόβλεψη ζήτησης την µονάδα DRP (Distribution Requirements Planning, Προγραµµατισµός Απαιτήσεων ιανοµής ) η οποία προχωρά ανάστροφα ξεκινώντας από τις ηµεροµηνίες παράδοσης, ώστε να πρέπει να υπολογίσει πότε θα αποσταλούν τα έτοιµα προϊόντα. Η DRP µε την σειρά της µεταβιβάζει την ηµεροµηνία αποστολής στην µονάδα MPS (Master Production Scheduling, Κύριος Χρονοπρογραµµατισµός Παραγωγής ), η οποία ορίζει τον χρόνο έναρξης της παραγωγής για κάθε παρτίδα προϊόντων για να προλάβουν την ηµεροµηνία παραγωγής. Έπειτα, το MPS µεταφέρει τις ηµεροµηνίες αυτές στην µονάδα MRP (Material Requirements Planning, Προγραµµατισµός Απαιτήσεων Υλικών), η οποία ορίζει τον χρόνο παραγγελίας των απαιτούµενων πρώτων υλών. Τέλος, η τελευταία λειτουργική µονάδα της αλυσίδας CRP (Capacity Requirements Planning, Προγραµµατισµός Απαιτήσεων υναµικότητας), ορίζει το πότε πρέπει να είναι διαθέσιµο το προσωπικό και ο εξοπλισµός για την εκτέλεση της εργασίας. 68

67 Όσο κάθε προϊόν, ανάλογα µε την πρόβλεψη ζήτησης, αποτελείται από πολλές πρώτες ύλες, τόσο ο προγραµµατισµός µε τις λειτουργικές µονάδες περιπλέκεται. Επιπλέον, η επεξεργασία των πρώτων υλών δεν είναι απλή ενέργεια. Είναι αλληλουχία λειτουργιών όπου η δοµή του τελικού προϊόντος συντίθεται από συναρµολογούµενα υποσύνολα ή ενδιάµεσα µείγµατα. Για τον χειρισµό αυτής της πολυπλοκότητας, τα προϊόντα καταγράφονται ηλεκτρονικά στο σύστηµα ΕΠ και στα οποία έχουν πρόσβαση οι λειτουργικές µονάδες προγραµµατισµού ανάλογα µε τις ανάγκες τους. Η κατάσταση υλικών (Bill Of Materials BOM) είναι ένας κατάλογος όλων των πρώτων υλών που διοχετεύονται στο προϊόν, διαµορφωµένος µε την σειρά των υποσυνόλων του προϊόντος. Σε παρόµοια φάση, η κατάσταση λειτουργιών (Bill Of Operations BOO) χρησιµοποιεί την δική της ένθετη δοµή η οποία περιγράφει την διαδοχή των λειτουργιών η οποία είναι απαραίτητη για την κατασκευή κάθε προϊόντος. (David A., Taylor Ph.D., 2004) Εικόνα 3.15 ιεργασία Χρονοπρογραµµατισµού στο ΕΠ (David A., Taylor Ph.D., 2004) Σύµφωνα µε την παραπάνω εικόνα, η µονάδα MRP χρησιµοποιεί την κατάσταση λειτουργιών για την παραγωγή, ενώ η µονάδα CRP χρησιµοποιεί την κατάσταση λειτουργιών για να καθορίσει το προσωπικό και τον εξοπλισµό που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση του έργου. Οι δύο πρώτες µονάδες (DRP και MPS), 69

68 οδηγούνται από τις απαιτήσεις. Ξεκινούν δηλαδή από τις ηµεροµηνίες ολοκλήρωσης και προχωρώντας προς τα πίσω, δοκιµάζουν, πότε πρέπει να ξεκινήσουν οι αγορές και η παραγωγή, χωρίς να εξετάσουν αν οι ηµεροµηνίες είναι εφικτές. Όταν όµως ο προγραµµατισµός περάσει αυτές τις δύο µονάδες, µπαίνουν οι περιορισµοί αγορών και παραγωγής και εποµένως, οι µονάδες αυτές µπορεί να ανακαλύψουν ότι οι αναγκαίοι πόροι δεν είναι έγκαιρα διαθέσιµοι. Σε αυτήν την περίπτωση, οι άνθρωποι αναλαµβάνουν και εξετάζουν το πρόβληµα προσπαθώντας να βρουν τρόπους να το λύσουν. Τέτοιες λύσεις µπορεί να είναι η επίσπευση κάποιων αγορών, η πρόσθεση µιας επιπλέον βάρδιας σε µια εγκατάσταση, ή και ακόµα η ανάθεση µιας εξωτερικής παραγωγής. Σε περίπτωση που οι προγραµµατιστές δεν καταφέρουν να λύσουν το πρόβληµα, µεταθέτουν µερικές ηµεροµηνίες και επαναλειτουργούν το πρόγραµµα. (David A., Taylor Ph.D., 2004) Η παραπάνω περιγραφή είναι το ελάχιστο παράδειγµα στα σύγχρονα συστήµατα ΕΠ. Ο όγκος εργασίας στην οποία ανταποκρίνονται αυτά τα συστήµατα είναι τεράστια. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι χωρίς τα προγράµµατα ΕΠ οι σύγχρονες βιοµηχανίες θα ήταν αδύνατο να λειτουργήσουν. Υπάρχουν ορισµένα όρια που επηρεάζουν την ποιότητα των συστηµάτων ΕΠ. Το γεγονός ότι βασίζονται κυρίως στον ανάστροφο προγραµµατισµό, σηµαίνει ότι κάθε δραστηριότητα προγραµµατίζεται την τελευταία στιγµή. Αυτή µπορεί να είναι πολλές φορές και η καλύτερη µέθοδος προγραµµατισµού αν σκεφτεί κανείς το µεγάλο κόστος διατήρησης των έτοιµων προϊόντων. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις που µια πρώιµη παραγωγή είναι λιγότερο δαπανηρή. Τα συστήµατα ΕΠ δεν είναι τόσο παραγωγικά όταν το ζητούµενο είναι η λήψη αποφάσεων ιεράρχησης της παραγωγής, την στιγµή που η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά, µε την εύρεση του οικονοµικότερου µείγµατος κάθε εγκατάστασης ανάλογα µε την τοπική ζήτηση ή τις τιµές. Τα σύγχρονα συστήµατα ΕΠ, µπορούν να βελτιώσουν ακόµα περισσότερο τις δυνατότητες του χρονοπρογραµµατισµού, πραγµατοποιώντας ένα άριστο συµπλήρωµα στην παραγωγική διαδικασία. (David A., Taylor Ph.D., 2004) Λειτουργίες ενός Τυπικού Συστήµατος ΕΠ 70

69 Οι λειτουργίες ενός τυπικού συστήµατος ΕΠ είναι πάρα πολλές. Οι κυριότερες παρουσιάζονται συνοπτικά στην παρακάτω εικόνα: (διαθέσιµο στο ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 3.16 Οι λειτουργίες ενός συστήµατος ΕΠ Οφέλη από την Υιοθέτηση Συστήµατος ΕΠ Η αύξηση της παραγωγικότητας, το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα και η ικανοποίηση των πελατών είναι οι σηµαντικότεροι λόγοι που οδηγούν µια επιχείρηση να εντάξει στο εσωτερικό της ένα σύστηµα ΕΠ. Είναι λογικό ότι µετά την τοποθέτηση ενός συστήµατος ΕΠ, αυξάνονται οι προσδοκίες στην παραγωγικότητα µιας επιχείρησης η οποία κυµαίνεται ανάλογα µε το πεδίο δράσης της επιχείρησης. Το φυσικό επόµενο από την εγκατάσταση είναι η δέσµευση αρκετών πόρων της επιχείρησης όπως η παραµετροποίηση, η εκπαίδευση η συντήρηση και η βελτίωση του συστήµατος. Πόροι οι οποίοι εκτός ότι απαιτούν χρηµατικά ποσά, δεσµεύουν και ανθρώπινο δυναµικό σε όλες τις βαθµίδες. ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Έπειτα από την επένδυση, την εγκατάσταση και µε τη συνισταµένη όλων των παραπάνω, θα πρέπει να αναλυθούν και να µετρηθούν τα οφέλη και το 71

70 προσδοκώµενο κέρδος της επιχείρησης από την επένδυση. Κάτι τέτοιο µας δείχνει ο αριθµός Απόδοση της Επένδυσης (Return on Investment, ROI). Η εύρεση αυτού του αριθµού αποτελεί µια επίπονη διαδικασία, αλλά στην ουσία προσδιορίζεται από την εικόνα και τα οφέλη της επιχείρησης από την επένδυση όπως είναι: ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Πληροφορία σε πραγµατικό χρόνο: κάτι το οποίο θέτει δέµα επιβίωσης σε µια επιχείρηση την στιγµή που στο µεταβαλλόµενο επιχειρηµατικό περιβάλλον που ζούµε, η πληροφορία είναι ίσως το σηµαντικότερο µέσο βιωσιµότητας. Μείωση χρόνου καταχωρήσεων των δεδοµένων: που δίνει την δυνατότητα καταχώρησης δεδοµένων (µια φορά) και επεξεργασία από όλους τους αρµόδιους της επιχείρησης. Βελτίωση στις διαδικασίες ενοποίησης (consolidation): στις µεγάλες, διεθνές επιχειρήσεις και οργανισµούς, οι διασταύρωση της πληροφορίας θα πρέπει να γίνεται αυτόµατα (π.χ. µετατροπή του νοµίσµατος) Ευκολότερη συµµόρφωση σε υποχρεωτικά ή προαιρετικά πρότυπα: τα οποία στο κοντινό µέλλον θα είναι υποχρεωτικά (π.χ. ISO κ.τ.λ.). Ένα καλό σύστηµα ΕΠ κάνει αυτόµατα την µοντελοποίηση και η επιχείρηση συµµορφώνεται εύκολα και σίγουρα Αύξηση της ικανοποίησης του πελάτη: κάτι που συνεπάγεται από την ταχύτερη εκτέλεση των παραγγελιών µε την βοήθεια του λογισµικού ΕΠ Μείωση λαθών: είναι σχετικά ένας εύκολα µετρίσιµος παράγοντας και δηµιουργεί αντίκτυπο στην ικανοποίηση του πελάτη καθώς και των εργαζοµένων, στην αποφυγή εξόδων και την µείωση των διαφυγόντων κερδών. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ίσως τα σηµαντικότερα οφέλη από την εγκατάσταση ενός συστήµατος ΕΠ σε µια επιχείρηση. Θα πρέπει όµως το πρόγραµµα ΕΠ να επιλεχθεί προσεκτικά ειδάλλως θα αποβεί καταστροφικό. ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 72

71 Παράδειγµα Προγράµµατος ΕΠ Η παρακάτω εικόνα µα δείχνει ένα interface από λογισµικό πρόγραµµα ΕΠ. Εικόνα 3.17 Παράδειγµα Προγράµµατος ΕΠ ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 73

72 Εταιρίες Παροχής ERP Υπηρεσιών στην Ελλάδα Στην Ελλάδα οι περισσότερες εταιρίες παροχής υπηρεσιών ΕΠ εδρεύουν στην Αθήνα. Παρακάτω δύνεται ένας κατάλογος µε τις σηµαντικότερες αυτών εταιρίες. (διαθέσιµο στο ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Πίνακας 3.5 Εταιρίες Παροχής Λύσεων ERP 31 74

73 Warehouse Management System (WMS) Συστήµατα ιαχείρισης Αποθήκης (Σ Α) Η αποθήκη είναι η «καρδιά» των Logistics και έχει τεράστια σηµασία στην εφοδιαστική αλυσίδα. Για να πραγµατοποιηθούν οι υψηλοί στόχοι µιας επιχείρησης απαιτούν συστήµατα τεχνολογίας και υψηλής παραγωγικότητας. Τέτοια συστήµατα είναι και τα Συστήµατα ιαχείρισης Αποθήκης (Σ Α). (De Koster, M.B.M., 1998) Οι αποθήκες στο πρόσφατο παρελθόν θεωρούνταν ένα αναπόφευκτο κόστος για τις επιχειρήσεις. Σήµερα, τη στιγµή που αυξάνεται ο παγκόσµιος ανταγωνισµός, η αποθήκη έγινε µια σηµαντική δραστηριότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα µιας επιχείρησης, ώστε να αποκτήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, απαραίτητο για την βιωσιµότητά της. Πλέον, οι αποθήκες επανασχεδιάζονται και αυτοµατοποιούνται, µε στόχο τις υψηλές ταχύτητες και τον ρυθµό παραγωγής για την µείωση των αποθεµάτων και την παραµονή των προϊόντων για λίγο χρονικό διάστηµα. Ένα αναπόσπαστο κοµµάτι της λειτουργίας των Σ Α, είναι η τεχνολογία της πληροφορίας (IT- Information Technology), η οποία στοχεύει στον χρόνο φόρτωσης ξεφόρτωσης της παραγγελίας, στην ακρίβεια των αποθεµάτων, στην διαχείριση του χώρου της αποθήκης και στην βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας της εργασίας. (De Koster, M.B.M., 1998) Στόχοι των Σ Α Ένα Σ Α, αποθηκεύει και καταγράφει την πληροφορία, η οποία είναι απαραίτητη για την αποτελεσµατική διαχείριση της ροής των προϊόντων µέσα στην αποθήκη. Πιο συγκεκριµένα, το Σ Α στοχεύει: Στην ελαχιστοποίηση των λαθών που πραγµατοποιούνται στον χρόνο εκπλήρωσης µιας παραγγελίας Στην εύρεση σηµαντικών πληροφοριών για τον πελάτη ή την επιχείρηση, στον ελάχιστο δυνατό χρόνο Στην αύξηση της παραγωγικότητας του προσωπικού Στην µεγιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας του χώρου αποθήκευσης Στην µείωση του αποθέµατος της επιχείρησης µέσω της συνεχή ροή πληροφορίας. 75

74 Από το 2001 έως το 2006 το ποσοστό αυτοµατοποίησης των Σ Α αυξήθηκε εκ. δολάρια από αυτό συνέβη διότι, τα Σ Α ήταν πιο δηµοφιλής λύση λογισµικού στην εφοδιαστική αλυσίδα συµπεριλαµβανοµένου και τα ERP, CRM, TMS (Transport Management System). Εφαρµόζοντας λογισµικά Σ Α, αρκετές επιχειρήσεις ανέφεραν πολυάριθµα οφέλη ως αποτέλεσµα αυτών. Τρανταχτό παράδειγµα από την εφαρµογή λογισµικού Σ Α είναι της Nike (Nike.com), όπου µε την εφαρµογή ενός Real-Time συστήµατος στην αποθήκη αύξησε από σε µονάδες την παραγωγή της σε οκτάωρη βάρδια και την συνολική παραγωγικότητα από µονάδες σε 75 κάθε ώρα εργασίας, ενώ παράλληλα οι παραγγελίες άγγιξαν σε ακρίβεια το 99.8%. (Ramaswami, R., 2001), (De Koster, M.B.M., 1998) Σε γενικές γραµµές, τα αριθµητικά οφέλη από την εφαρµογή λογισµικού Σ Α µπορεί να είναι: (Harps, L., 2000), (Autry, C.W. and Bobbitt, L.M., 2003) 25% κέρδος στην παραγωγικότητα της αποθήκης 100% (περίπου) ακρίβεια του καταλόγου (inventory) 10-20% βελτίωση και αξιοποίηση του χώρου 15-30% µείωση στο απόθεµα ασφαλείας 50% (περίπου) βελτίωση στην εξυπηρέτηση των πελατών. Τα παραπάνω αποτελέσµατα δεν αποτελούν τον κανόνα στην εφαρµογή Σ Α και ο λόγος γίνεται στην αποτυχία των συστηµάτων αυτών στην Adidas. Η εφαρµογή των Σ Α αποτελεί µια κοπιαστική και αποθαρρυντική δουλειά και η δηµιουργία προβληµάτων εξαιτίας αυτών, οδήγησε τις αποθήκες της Adidas σε πλήρη στασιµότητα και τους πωλητές λιανικής να προµηθεύονται ελάχιστα ή και καθόλου ζευγάρια παπούτσια. Κάποια άλλα µειονεκτήµατα των Σ Α εµφανίζονται στην έλλειψη συµβατότητας, στις περιορισµένες διευκολύνσεις, στα απαιτούµενα updates των συστηµάτων και στην αντοχή των υπαλλήλων από την εφαρµογή των Σ Α. (Smith, B., 2003), (Barnes, C.R., 2004), (Mulaik, S. and Cooper., 2000) Λειτουργία ενός Σ Α Σύµφωνα µε την έρευνα του Faber at all. (2002) το αντίκτυπο των Σ Α στην απόδοση των αποθηκών ως προς την πολυπλοκότητα της αποθήκης, βρήκε ότι µε περισσότερες από µονάδες ασφαλούς αποθέµατος (Stock Keeping Units 76

75 SKUs (Stock Keeping Units)) ή περισσότερες από παραγγελίες που επεξεργάζονταν κάθε µέρα, απαιτείται ένα Σ Α προσαρµοσµένο σε αυτές τις ανάγκες (Taylor made) αντί ενός τυποποιηµένου (standard). Παράλληλα ο Autry et Σχήµα 3.1 ιάγραµµα Λειτουργίας ενός Σ Α (Barnes, C.R., 2004) all. (2005), απέδειξε πόσο σηµαντική είναι η εφαρµογή του λογισµικού των Σ Α στην λειτουργία της αποθήκης και κατ επέκταση στην εκπλήρωση των αναγκών του πελάτη. Σε µια τυπική διαδικασία, τα Σ Α εκτελούν µια πληθώρα από ενέργειες απαραίτητες για την λειτουργία της αποθήκης. Ένα παράδειγµα αυτών των ενεργειών παρουσιάζεται στο παραπάνω σχήµα: (Mulaik, S. and Cooper., 2000), (Wilson, G.S. and Drea, J., 2002), esync. (2001) Προετοιµασία παραγγελίας, είσοδος και προγραµµατισµός (Order Entry / Preparation / Scheduling). Είσοδο παραγγελίας EDI (Electronic Data Interchange), επιβεβαίωση παραγγελίας, δροµολόγηση και επιλογή µεγέθους συσκευασίας. Inbound Appointment Scheduling: δίνει την δυνατότητα στους υπεύθυνους της διακίνησης να εισάγουν πληροφορίες (π.χ. όνοµα µεταφορέα, προβλεπόµενο χρόνο άφιξης, προµηθευτής, αριθµός 77

76 προϊόντων, SKU) για τα ρυµουλκά που εισέρχονται στην αποθήκη και τους υποδεικνύουν τα ραντεβού. Προ-παραλαβή (pre-receiving): υπολογίζει τον προβλεπόµενο χρόνο παραλαβής και προγραµµατίζει την ώρα των εισερχόµενων µεταφορέων. Υποδοχή (Receiving): δηµιουργούνται εγγραφές στον κατάλογο, προετοιµάζεται η ταξινόµηση και η αποθήκευση των αποθεµάτων, ελέγχεται και αντιστοιχίζεται στα σηµεία φόρτωσης τα ρυµουλκά. Αποθήκευση (Put Away/Storage): κατευθύνει τα προϊόντα από το µέρος εκφόρτωσης σε µια περιοχή αποθήκευσης και διαχειρίζεται τον χρόνο που απαιτείται για την εύρεση αποθηκευτικού χώρου. ιασταύρωση παραγγελιών (Cross-Docking): παραβλέπει την διαδικασία αποθήκευσης και στην συνέχεια διευκολύνει την διαδικασία αποστολής παραγγελιών που έχουν τον ίδιο προορισµό. Επιθεώρηση: ελέγχει τις τυχόν ζηµιές και την απόκλιση µεταξύ της αποστέλλουσας παραγγελίας (Shipping Order) και του φορτίου. Σχεδιασµός οµαδοποιηµένης παραγγελίας (Wave Planning): ελέγχονται οι παραγγελίες και επεξεργάζονται άµεσα, τυπώνονται οι κατάλληλες λίστες, οµαδοποιούνται και ταξινοµούνται τα προϊόντα που θα αποσταλούν µε παρόµοιο τρόπο. Προετοιµασία παραγγελίας (Picking): απαλλάσσει το απόθεµα από τους αποθηκευτικούς χώρους ώστε να εκπληρώσει τις παραγγελίες των πελατών. Περιοδική καταµέτρηση (Cycle Country): ελέγχονται συνεχώς το επίπεδο των αποθεµάτων. Ενηµέρωση απογραφικού καταλόγου (Inventory Adjustment): προσαρµόζει και ρυθµίζει τις επιστροφές των προϊόντων και της περιοδικής καταµέτρησης. Επαναποθήκευση (Inventory re-warehousing): συγχώνευση αποθέµατος και εναλλαγή καθηκόντων. Φορτωτική (Manifesting): καταγράφεται και τυπώνεται ένας κατάλογος µε το φορτίο που αποστέλλεται σε µία αποστολή. 78

77 Αναφορά απόδοσης (Performance Reporting): δηµιουργούνται µετρήσεις απόδοσης µε τα καθιερωµένα πρότυπα για την αξιοποίηση του χώρου, την εκπλήρωση των παραγγελιών, την συνολική παραγωγή καθώς και τις απώλειες/ζηµιές και έπειτα εξετάζονται λεπτοµερώς οι αποθηκευτικές δραστηριότητες. ιαχείριση του φόρτου εργασίας και προγραµµατισµός εργασίας (Workload Management and Labour Planning): ερευνώνται και αναφέρονται οι απαιτήσεις σε εργατικό δυναµικό (π.χ. οι ώρες εργασίας που απαιτούνται για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων της ηµέρας) και παράλληλα διαχειρίζεται η ροή εργασίας σε ολόκληρη την αποθήκη. Οι νέες τεχνολογίες Σ Α επεκτείνουν το φάσµα των λειτουργιών σε µία αποθήκη. Όπως προαναφέρθηκε, πολλές εταιρίες προτιµούν να οργανώσουν το Σ Α στις δικές τους λειτουργίες αποθήκευσης δηλαδή σε ένα προσαρµοσµένο στις δικές τους ανάγκες πρόγραµµα (Tailor-Made) Σ Α παρά σε ένα προκαθορισµένο (Standard). Σύµφωνα µε µια έρευνα που πραγµατοποίησε το πανεπιστήµιο Louisville (ΗΠΑ) οι πέντε πιο δηµοφιλής εφαρµογές Σ Α περιλαµβάνουν: Put Away/Storage, Picking, Receiving, Inventory Adjustment, Cycle Counting. Στις ΗΠΑ υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικά standard Σ Α, αφού τα τελευταία δέκα χρόνια όλα τα λογισµικά ήτα φτιαγµένα κατά παραγγελία (tailor made). Ο ρυθµός ανάπτυξης των standard Σ Α είχε αυξηθεί 30% το 1998 ενώ αναµένεται να αυξηθεί κι άλλο στο κοντινό µέλλον. (Alexander Communications group., 2003) Όποιο Σ Α επιλεχθεί να εφαρµοστεί σε µία αποθήκη, θα πρέπει να πραγµατοποιηθεί το καλύτερο δυνατό ταίριασµα µεταξύ τις λογισµικές λειτουργίες του και την οργάνωση της αποθήκης. Στην επιλογή ενός standard Σ Α θα πρέπει να γίνει ένας συµβιβασµός µεταξύ του τρόπου που δουλεύει µια αποθήκη και του τρόπου που το σύστηµα της επιτρέπει να δουλεύει. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το ταίριασµα αυτό είναι εντελώς ανώδυνο ή µε µια µόνο αρνητική επίδραση στην απόδοση της αποθήκης. Υπάρχουν και περιπτώσει όµως που οι συµβιβασµοί οδηγούν σε σηµαντική µείωση της αποδοτικότητας της αποθήκης. Σε µια τέτοια περίπτωση ένα tailor made Σ Α προσαρµοσµένο στις ανάγκες τις 79

78 αποθήκης θα ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή. Με την επιλογή ενός λανθασµένου Σ Α λογικό είναι να συνεπάγεται ανταγωνιστικό µειονέκτηµα ή µειονέκτηµα κόστους. Έπειτα από την παραπάνω αναφορά τίθεται το εύλογο ερώτηµα: ποιο από τα tailor made ή standard Σ Α θα πρέπει να εφαρµοστεί σε µια αποθήκη; Για να απαντηθεί το παραπάνω ερώτηµα θα πρέπει να κατανοηθεί η σχέση µεταξύ της πολυπλοκότητας, του προγραµµατισµού και της δοµής ελέγχου της αποθήκης. Η πολυπλοκότητα της αποθήκης απαιτεί βραχυπρόθεσµο έλεγχο των παραµέτρων της και αναφέρεται: (Randall, S., 1999) Στον αριθµό και την ποικιλία των προϊόντων που διαχειρίζονται, Στον αριθµό και τον βαθµό της αλληλεπίδρασής τους, Στην φύση της αποθήκης (π.χ. στις τεχνολογίες και στις διαδικασίες που εφαρµόζονται συµπεριλαµβανοµένου την ποικιλία των παραγγελιών και τα είδη των πελατών), Τις απαιτήσεις των πελατών και των προµηθευτών. Ο σχεδιασµός και η δοµή ελέγχου της αποθήκης αναφέρονται στις λειτουργίες που σχεδιάζονται, διαχειρίζονται, κατευθύνουν, συντονίζουν και ελέγχουν την ροή προϊόντων σε µια αποθήκη από την ώρα της παραλαβής µέχρι την ώρα της φόρτωσης. Στην περίπτωση επιλογής ενός standard Σ Α, υλοποιεί έναν γενικής χρήσης σχεδιασµό και έλεγχο δοµής (µε τον σχεδιασµό πρώτο και τον έλεγχο να ακολουθεί). Το αντίστροφο συµβαίνει σε ένα tailor made Σ Α. (Randall, S., 1999) Πεδίο Καθηκόντων των Σ Α Η αποθήκη αποτελεί ένα κοµβικό σηµείο για την ροή των προϊόντων που γενικότερα εξυπηρετεί τις αγορές και της πωλήσεις µιας επιχείρησης. Εποµένως, ένα Σ Α θα πρέπει να επικοινωνεί µε τα υπόλοιπα συστήµατα στο εσωτερικό της επιχείρησης όπως τις παραγγελίες, τις προµήθειες, την παραγωγή, τα οικονοµικά στοιχεία και τις µεταφορές. Παράλληλα, όλο και περισσότερο ένα Σ Α ενσωµατώνεται σε ένα ERP σύστηµα. Όσο αφορά τον έλεγχο και την δράση στα προϊόντα, ένα Σ Α θα πρέπει να επικοινωνεί µε ραδιοσυχνότητα (RF). Στο σχεδιάγραµµα που ακολουθεί, φαίνεται η σχέση αλληλεπίδρασης ενός Σ Α µε το περιβάλλον του. Προφανής είναι η διαφορά µεταξύ του Σ Α και ενός συστήµατος ERP. Τα χαρακτηριστικά ενός Σ Α είναι ο βραχυπρόθεσµος προγραµµατισµός, ο 80

79 έλεγχος shop-floor, και είναι ένα σύστηµα αποθήκευσης και µερικές φορές και µεταφοράς. Σχήµα 3.2 Αλληλεπίδραση Σ Α µε το Περιβάλλον του (Nynke Faber 2002) Ταξινόµηση Λειτουργιών Σ Α Η ταξινόµηση των λειτουργιών (σύµφωνα µε τον Jacobs at all. 1997) σε ένα ανώτατο Σ Α διαχωρίζονται σε τρείς οµάδες: (Randall, S., 1999) 1. Λειτουργία διαχείρισης εντός αποθήκης 2. Λειτουργία διαχείρισης αποθήκης γενικά 3. Λειτουργίες εκτέλεσης ελέγχου αποθήκης Προϊόντα Λογισµικού Σ Α στην Ελλάδα Υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο πώλησης λογισµικού Σ Α στην Ελλάδα. ύο από τους σηµαντικότερους προµηθευτές λογισµικού Σ Α στην εγχώρια αγορά είναι οι εταιρίες Mantis και Optimum µε τα προϊόντα εισαγωγής Warehouse Vision και Aberon αντίστοιχα. (Randall, S., 1999) 81

80 Παράδειγµα Λογισµικού και ιαχείρισης Αποθήκης Σ Α Εικόνα 3.18 Λογισµικό Aberon ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 3.19 Σύστηµα ιαχείρισης Αποθήκης DHL ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 82

81 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟΘΗΚΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ 83

82 Κριτήρια Επιλογής Μέσων Μεταφοράς Η επιλογή του µέσου µεταφοράς εµπορεύµατος σε µια επιχείρηση εξαρτάται από την περίπτωση του εµπορεύµατος όπως και τα χαρακτηριστικά και την ποσότητά του. Τα κύρια κριτήρια για την επιλογή του καταλληλότερου µέσου είναι τα ακόλουθα: Κόστος. Το κόστος ενός µεταφορικού µέσου χαρακτηρίζεται ως άµεσο και έµµεσο. Ένα άµεσο κόστος µπορεί να είναι η αµοιβή του µεταφορέα ενώ έµµεσο κόστος χαρακτηρίζεται οι δαπάνες που καταβάλει ο µεταφορέας όπως έξοδα φόρτο-εκφόρτωσης και ασφάλιστρα. Ταχύτητα. Η ταχύτητα αφορά τον συνολικό χρόνο από την στιγµή της αποστολής του εµπορεύµατος έως την στιγµή της παραλαβής του. Μεταφορική ικανότητα. Αφορά την ικανότητα του µέσου να µεταφέρει αποτελεσµατικά το εµπόρευµα. Το βάρος, οι διαστάσεις και ο τύπος του φορτίου είναι χαρακτηριστικά που καθορίζουν την καταλληλότητα του µέσου. Συχνότητα. Η συχνότητα του µέσου αφορά το πλήθος τον δροµολογίων µέσα σε ένα χρονικό διάστηµα. Απεικονίζει έναν δείκτη ευελιξίας. Καθώς αυξάνεται η συχνότητα µεταφοράς, µειώνεται το φορτίο κάθε επιµέρους αποστολής. Αξιοπιστία. Η αξιοπιστία του µέσου αφορά την ακρίβεια και την ικανότητα της τήρησης του προγραµµατισµένου σε χρόνο παραλαβής και παράδοσης. Αυτοτέλεια. Η αυτοτέλεια αφορά την ικανότητα του µέσου να µεταφέρει το φορτίο χωρίς την βοήθεια άλλων µέσων. Το αντίθετο, αυξάνει τον χρόνο και το κόστος της µεταφοράς. (Borewox D.F., Calabro P.J. and Wagenheim G.D. 1981), Τα Μέσα Μεταφοράς στην Λειτουργία της ιανοµής Τα κυριότερα µεταφορικά µέσα στην διανοµή είναι ο σιδηρόδροµος, τα πλοία, τα αεροσκάφη, τα φορτηγά καθώς και ο συνδυασµός αυτών. Σιδηρόδροµος. Η σχέση του φορτίου που µεταφέρεται σιδηροδροµικώς, χαρακτηρίζεται από την χαµηλή αξία, το µεγάλο όγκο και βάρος καθώς και της απόστασης του φορτίου. Η επιλογή του σιδηροδρόµου συνεπάγεται µεγάλο σταθερό κόστος και µεταφορική δυναµικότητα. Αφορά µεγάλα και σε χαµηλό κόστος φορτία, καθώς µειώνουν το 84

83 συνολικό µέσο κόστος, όσο αυξάνεται το εµπόρευµα. Οι µεταφορές µέσω σιδηροδρόµου χαρακτηρίζονται από τεράστια αξιοπιστία, ακρίβεια στον χρόνο αναχώρησης και άφιξης. Αντίθετα, η αυτοτέλεια είναι µειωµένη αφού απαιτείται η βοήθεια άλλων µέσων µέχρι τον σταθµό αναχώρησης και από τον σταθµό άφιξης. Ο προγραµµατισµός της µεταφοράς του φορτίου πρέπει να προσαρµόζεται στο πρόγραµµα των δροµολογίων ενώ η ταχύτητα είναι µικρή και αυτό αφορά κυρίως τον χρόνο φόρτο-εκφόρτωσης και όχι την ταχύτητα των αµαξοστοιχιών. Φορτηγά αυτοκίνητα. Τα φορτηγά (ιδιόκτητα ή µισθωµένα) είναι το πιο διαδεδοµένο µέσο µεταφοράς. Τα φορτηγά χαρακτηρίζονται από χαµηλό σταθερό κόστος αλλά υψηλό µεταβλητό. Το µέσο µεταφορικό κόστος είναι υψηλότερο από τον σιδηρόδροµο και τα πλοία. Μεταφέρουν κυρίως υψηλής αξίας εµπορεύµατα σε µικρή σχετικά απόσταση µε το βασικό πλεονέκτηµα την πρόσβαση σε οποιοδήποτε σηµείο παραλαβής ή αποστολής. Χαρακτηρίζονται από αυτοτέλεια και έχουν µικρό χρόνο µεταφοράς. ιαθέτουν µεγάλη ευελιξία στα δροµολόγιά τους. Τα φορτηγά ως µέσο έχουν περιορισµένη δυναµικότητα ενώ δεν προσφέρουν ιδιαίτερη συνέπεια αφού επηρεάζονται από τις καιρικές και κυκλοφοριακές συνθήκες. Πλοία. Τα πλοία ενδείκνυνται για θαλάσσιες µεταφορές (Ελλάδα) ή και µεταφορές διαµέσου ποταµιών και καναλιών σε άλλα µέρη του κόσµου. Το µέσο κόστος µεταφοράς είναι µικρότερο από κάθε άλλο µέσο. Προσφέρει µεγάλη δυναµικότητα αφού µπορεί να µεταφέρει οποιοδήποτε φορτίο αν αυτό κριθεί σκόπιµο. Η ταχύτητα και η χρονική αξιοπιστία είναι αρκετά χαµηλή αφού τα πλοία επηρεάζονται σηµαντικά από τις καιρικές συνθήκες. Η αυτοτέλεια είναι περιορισµένη, διότι χρειάζονται άλλα µέσα για την µεταφορά στους λιµένες απόπλου και κατάπλου. Η Ελλάδα διαθέτει µεγάλη ακτογραµµή λόγω των πολλών νησιών της. Τα οχηµαταγωγά πλοία µεταφέρουν φορτηγά µε το εµπόρευµά τους συνδυάζοντας δύο µεταφορικά µέσα για την µεταφορά. Αεροµεταφορές. Έχουν µεγάλα µεταβλητά κόστη και είναι ιδιαιτέρα ακριβές για φορτία εµπορευµάτων. Πλεονέκτηµα είναι η µεγάλη ταχύτητα για µακρινές αποστάσεις. Εµπορεύµατα µε µεγάλη και δαπανηρή αξία στην αποθήκη είναι ενδεχοµένως 85

84 προτιµότερο να µεταφέρονται µε αεροµεταφορά παρά ένα φθηνότερο µέσο. Γενικά τα αεροσκάφη µεταφέρουν ευπαθή και εποχιακά προϊόντα, αποθέµατα εκτάκτου ανάγκης, κρίσιµα ανταλλακτικά και εξαρτήµατα για την επείγουσα συνέχιση της παραγωγικής διαδικασίας. Η αυτοτέλεια είναι περιορισµένη αφού χρειάζεται την βοήθεια άλλων µέσων για την µεταφορά φορτίου στον αερολιµένα. Αντιθέτως η συχνότητα των δροµολογίων και η αξιοπιστία κυµαίνεται σε υψηλά επίπεδα. Αγωγοί. Μεταφέρουν συγκεκριµένα υλικά όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.α.. ιαθέτουν κορυφαία αξιοπιστία και χαµηλό κόστος για µεγάλες ποσότητες προϊόντων. Είναι πλήρως αυτοµατοποιηµένα και δεν επηρεάζονται από εξωτερικές συνθήκες (π.χ. καιρός). Η αυτοτέλεια είναι όµως περιορισµένη αφού απαιτείται συνδυασµός µέσων (π.χ. πλοία, βυτιοφόρα οχήµατα) για την ολοκλήρωση της µεταφοράς. Συνδυασµός µέσων. Ο συνδυασµός (δύο ή περισσότερων) µέσων είναι αναγκαστικός ή προαιρετικός. Αναγκαστικός κρίνεται όταν ένα µέσο δεν επαρκεί για την σύνδεση του αποστολέα µε τον παραλήπτη. Ο συνδυασµός γίνεται συνήθως για να µειωθεί το µεταφορικό κόστος. Η φόρτο-εκφόρτωση αυξάνει το συνολικό µεταφορικό κόστος. (Dalrymple D.J. and Parsons L.J. 1995) Αποθήκη-Αποθήκευση. Η αποθήκευση βελτιώνει την λειτουργία διανοµής σε µια επιχείρηση και αυξάνει σε χώρο και χρόνο την διαθεσιµότητα των προϊόντων για τους πελάτες καθιστώντας το εµπόρευµα άµεσα διαθέσιµο. Τα κύρια οφέλη της αποθήκευσης παρουσιάζονται παρακάτω: (Ballou R.H., 1985) Μεταφορές. Με την λειτουργία των αποθηκών σε µια επιχείρηση πραγµατοποιούνται οικονοµίες κλίµακας εφόσον οι µεταφορές γίνονται συγκεντρωτικά. Έτσι οι µεταφορές πραγµατοποιούνται µε οικονοµικά συµφέρουσες ποσότητες. 86

85 ιαχείριση παραγγελιών. Με την λειτουργία µιας αποθήκης, διευκολύνεται η διαχείριση των παραγγελιών για τους πελάτες αφού µπορούν να αποθηκευτούν πολλά προϊόντα. Εξυπηρέτηση πελατών. Με την διαχείριση αποθεµάτων σε αποθηκευτικούς χώρους βελτιώνεται η εξυπηρέτηση των πελατών διότι µειώνει τους χρόνους παράδοσης των αποθεµάτων, εγγυάται συνεχή διαθεσιµότητα, και αν υπάρχει δίκτυο αποθηκών διαθέτει το εµπόρευµα στα πλησιέστερα σηµεία χρήσης. Συνεχής τροφοδοσία δικτύου. Η διατήρηση αποθεµάτων σε γεωγραφικά κατανεµηµένο δίκτυο αποθηκών, εγγυάται την συνεχή τροφοδότηση προϊόντων και ειδικότερα σε περιπτώσεις ανωµαλίας όπως υπερβάλλουσα ζήτηση, πτώση της προσφοράς και διακοπή των µεταφορών. Σχεδιασµός Αποθηκευτικού ικτύου Ένα αποθηκευτικό δίκτυο µπορεί να είναι ιδιόκτητο, µισθωµένο ή και ο συνδυασµός των δύο. Το ιδιόκτητο δίκτυο θα πρέπει να επιλεχτεί µε προσοχή διότι ένας τυχόν ανασχεδιασµός θα ήταν δυσβάσταχτη δαπάνη για την επιχείρηση. Αντιθέτως, σε ένα µισθωµένο δίκτυο, υπάρχει ευελιξία. Το µέγεθος µιας αποθήκης εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες: (Παπαβασιλείου, Ν. και Μπαλτάς, Γ., 2003) Μέγεθος της αντίστοιχης αγοράς Αριθµός ειδών προς αποθήκευση ιαστάσεις των ειδών προς αποθήκευση ιακύµανση της ζήτησης για τα αποθηκευµένα προϊόντα Χαρακτηριστικά των µηχανηµάτων διαχείρισης αποθεµάτων Ποσότητες µεταφοράς Ύπαρξη οικονοµιών κλίµακας Επιθυµητό επίπεδο εξυπηρέτησης πελατών Αναγκαία διαρρύθµιση του χώρου. Ο σχεδιασµός του αποθηκευτικού δικτύου καθιστά απαραίτητη την συγκέντρωση της αποθηκευτικής δυναµικότητας. Οι επιχειρήσεις µε διεσπαρµένη διανοµή, χρειάζονται µεγαλύτερο αριθµό αποθηκών σε σχέση µε αυτές που διαθέτουν συγκεντρωµένη την διανοµή τους. Η αύξηση του αριθµού των αποθηκών προσφέρει την µείωση των µεταφορών, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει το αποθηκευτικό κόστος. 87

86 Ο αριθµός των αποθηκών µε το µέγεθός τους είναι µια αντιστρόφως ανάλογη σχέση. Όσο περισσότερες είναι οι αποθήκες σε ένα δίκτυο τόσο µικρότερες είναι κατά µονάδα και το αντίστροφο. Η τοποθεσία µιας αποθήκης, επιλέγεται ανάλογα µε τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του κάθε σηµείου. Αυτά χαρακτηρίζονται όπως τα κόστη εγκατάστασης, λειτουργίας και µεταφορών, η απόσταση από τους πελάτες και τους προµηθευτές, η υποδοµή των µεταφορών και τον επικοινωνιών. (Jenkins C.H., 1990) Λειτουργίες της Αποθήκης Παραλαβή εµπορευµάτων. Περιλαµβάνει την εισαγωγή, την εκφόρτωση και τον έλεγχο του εµπορεύµατος όταν γίνεται ο εφοδιασµός. ιευθέτηση παραλαβών. Είναι η αναγνώριση και η ταξινόµηση του εµπορεύµατος στις κατάλληλες θέσης της αποθήκης. Ανάληψη παραγγελιών. Αφορά την επιλογή των εµπορευµάτων για µία παραγγελία. Αποστολή παραγγελιών. Απαιτεί την συγκέντρωση, τον έλεγχο, την ετοιµασία, τη συσκευασία και την φόρτωση των προϊόντων προς αποστολή. Αποθήκευση. Η βασικότερη λειτουργία της αποθήκης. Αφορά τον χρόνο αποθήκευσης ο οποίος είναι µεταβλητός και εξαρτάται από τον προορισµό και το είδος του προϊόντος και την θέση της αποθήκευσης των προϊόντων. Π.χ. εµπορεύµατα µικρού µεγέθους και υψηλής ζήτησης τείνουν να αποθηκεύονται κοντά στον χώρο αποστολής και φόρτωσης. (Lampert D.M. and Stock J.R., 1993) Σχεδιασµός Αποθήκης Ο σχεδιασµός µιας αποθήκης πραγµατοποιείται για την µέγιστη αξιοποίηση του εµβαδού της, την λειτουργικότητα του εξοπλισµού, την διευκόλυνση της εργασίας του προσωπικού και την ικανότητα ανταπόκρισης στις µεταβαλλόµενες ανάγκες. Γενικότερα, ο χώρος κατανέµεται για να εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες όπως αποστολές, παραλαβές, συσκευασία, αποθήκευση κ.α.. Οι εγκαταστάσεις µιας αποθήκης γίνονται συνήθως σε κτίρια ενός ορόφου και µε την ευθεία µετακίνηση του εµπορεύµατος εντός της αποθήκης. Η τοποθέτηση των εµπορευµάτων γίνεται έτσι ώστε να διασφαλίζεται η µέγιστη αξιοποίηση του αποθέµατος, ενώ γενικότερα, τα αποθέµατα θα πρέπει να µετακινούνται στο ελάχιστο 88

87 δυνατό. Κάτι αντίθετο αποφέρει κόστος λόγω της απασχόλησης του προσωπικού και των µηχανηµάτων. Κατ επέκταση, οι διάδροµοι των αποθηκών τείνουν να ελαχιστοποιούνται, έτσι ώστε να απελευθερώνεται περισσότερος χώρος. Η διαρρύθµιση της αποθήκης θα πρέπει να κυµαίνεται σε ένα τρισδιάστατο επίπεδο, εκµεταλλεύονταν όχι µόνο το εµβαδό της αλλά και το ύψος της. Το συµπέρασµα που βγαίνει, είναι ότι µια αποθήκη θα πρέπει η αξιοποίηση του χώρου να είναι αποτελεσµατική, για την ελαχιστοποίηση του λειτουργικού κόστους. Κάτι τέτοιο όµως µπορεί να είναι αντιφατικό. Π.χ. η αποθήκευση ενός προϊόντος σε πολύ υψηλές θέσεις, καθιστά δύσκολη την προσπέλαση σε αυτό. Εποµένως, τα θέµατα πρέπει να εξετάζονται προσεχτικά για την καλύτερη λειτουργία και την µείωση του κόστους της αποθήκης. (Παπαβασιλείου, Ν. και Μπαλτάς, Γ., 2003) Αυτοµατοποίηση της Αποθήκης Η αυτοµατοποίηση αποσκοπεί στην αύξηση της παραγωγικότητας, την µείωση της ανθρώπινης εργασίας και δαπάνης και στην ταχύτερη εκτέλεση των λειτουργιών. Τα σηµαντικότερα οφέλη είναι: (Dadzie K.Q. and Johnston W.J., 1991) Μείωση του κόστους εργασίας Αύξηση της παραγωγικότητας Σταθερό επίπεδο υπηρεσιών Λιγότερη διαχείριση αποθεµάτων Μεγαλύτερη ακρίβεια Μεγαλύτερη ταχύτητα. Έπειτα, κάποια µειονεκτήµατα µπορεί να περιλαµβάνουν: Κόστος εξοπλισµού Κόστος συντήρησης και εξοπλισµού Πιθανά προβλήµατα εξοπλισµού Προβλήµατα συνεργασίας και ενσωµάτωσης του εξοπλισµού στα υπάρχουσα συστήµατα Περιορισµένη ευελιξία στις µεταβαλλόµενες επιχειρηµατικές ανάγκες 89

88 Εκπαίδευση προσωπικού για χειρισµό των συστηµάτων. Με δεδοµένο ότι τα συστήµατα αυτόµατης αναγνώρισης προϊόντων (που αναλύθηκαν στα προηγούµενα κεφάλαια) αποτελούν µέρος της αυτοµατοποίησης µιας αποθήκης, στην συνέχεια παρουσιάζονται συστήµατα αυτόνοµης αποθήκευσης και ανάκτησης εµπορευµάτων. (Dadzie K.Q. and Johnston W.J., 1991) Ράφια & Μηχανήµατα Στην συνέχεια παρουσιάζονται διάφοροι τύποι ραφιών και µηχανηµάτων που χρησιµοποιούνται στης σύγχρονες αποθήκες. Εικόνα 4.2 Κινητά Ράφια ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 90

89 Εικόνα 4.1 Κινητά Ράφια Παλετών ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 4.3 Ράφια Cantilever ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 91

90 Εικόνα 4.4 Ράφια Στενών ιαδρόµων ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 4.5 Ράφια Drive-In ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 92

91 93

92 Εικόνα 4.5 Ράφια Longspan ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 4.6 Ράφια Παλετών ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 94

93 Εικόνα 4.7 Walkie stackers ( p_main.jpe ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 4.8 Counterbalanced Lift Trucks ( 95 ηµεροµηνία πρόσβασης: )

94 Εικόνα 4.9 Straddle trucks ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) Εικόνα 4.10 Turret trucks ( ηµεροµηνία πρόσβασης: ) 96