ΑΝΑΓΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ. Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος Ενδοκρινολόγος,

Transcript

1 ΑΝΑΓΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος Ενδοκρινολόγος,

2 Προσδόκιμο επιβίωσης γυναικών Ηλικία (χρόνια) Ηλικία εμμηνόπαυσης χρονολογία

3 Το μέγεθος του προβλήματος Μεσαίωνας: 18% των γυναικών έφθανε στην εμμηνόπαυση και 5% έφθανε στην ηλικία των 75 ετών. Σήμερα: 95% φθάνει στην εμμηνόπαυση και >50% φθάνει στην ηλικία των 75 ετών. Μια γυναίκα στη σημερινή εποχή αναμένεται να ζήσει τουλάχιστον έτη στην εμμηνόπαυση. Το 35% του γυναικείου πληθυσμού στις προηγμένες χώρες βρίσκεται στην εμμηνόπαυση.

4 Εμμηνόπαυση: 8 Διάρκεια ζωής: Εμμηνόπαυση: 8-9 Διάρκεια ζωής: Εμμηνόπαυση: 9 Διάρκεια ζωής: 12 Εμμηνόπαυση: 9 Διάρκεια ζωής: 12

5 Κλιμακτήριος: 5-10 χρόνια περί την εμμηνόπαυση Περιεμμηνόπαυση:2-3 χρόνια περί εμμηνόπαυση Εμμηνόπαυση:Τελευταία φυσική κολπική αιμόρροια

6 Επίπεδα Οιστραδιόλης

7 Εμμηνόπαυση και ορμόνες

8 ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Διάρκεια Σύστημα Συμπτώματα/παθήσεις Οξέα (μήνες) Αγγειοκινητικά Ψυχολογικά Εξάψεις Εφιδρώσεις Παλμοί Κεφαλαλγίες Απώλεια μνήμης Αϋπνία Άγχος Μεταβολές ψυχικής διάθεσης Ουρογεννητικά Ατροφία γεννητικών οργάνων Συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα Χρόνια (έτη) Μυοσκελετικά Αρθραλγία Ραχιαλγία Οστεοπόρωση

9 Ποσοστά γυναικών που υποφέρουν από εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα 1 ή περισσότερα συμπτώματα 86% 1 μόνο σύμπτωμα 12% 2 ή περισσότερα συμπτώματα 74% 2-4 συμπτώματα 42% πάνω από 4 συμπτώματα 32% Ευρωπαϊκή Ερευνα Εμμηνόπαυσης 2000

10 ΠΡΩΙΜΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗΣ Αγγειοκινητικές διαταραχές Συμπτώματα από το ουροποιογεννητικό Διαταραχές του ύπνου και της διάθεσης

11 Κλιμακτηριακά ενοχλήματα ανά φάση εμμηνόπαυσης Αγγειοκινητικά συμπτ. Καταθλιπτική διάθεση Αγχος/φοβίες Προ Περι Μετα Προβλήματα ύπνου Σεξουαλικά προβλήματα Γνωστικές δυσκολίες Ποσοστό γυναικών

12 Αγγειοκινητικά συμπτώματα

13 Φυσιολογία εξάψεων Έναρξη υποκειμενικής έξαψης ohm x Αγωγιμότητα δέρματος o C Θερμοκρασία επιδερμίδας o C Θερμοκρασία τυμπάνου Tataryn et al., Maturitas 1980 χρόνος (min)

14 Δέρμα και κολλαγόνο Estrogen receptor related protein

15 Ατροφία ουρογεννητικού Ατροφία επιθηλίου του κόλπου και της ουρήθρας Μειωμένη ωρίμανση επιπολής κυττάρων Διαταραχή κολπικής χλωρίδας Αύξηση κολπικού ph Μείωση ευαισθησίας του λείου ουρηθρικού μυός Μείωση κολλαγόνου περιουρηθρικού συνδετικού ιστού

16 Ατροφία ουρογεννητικού

17 Επίπτωση των συμπτωμάτων από το ουρογεννητικό στην ποιότητα ζωής 71 % συμφωνούν Σύνολο Μεγ. Βρετ. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Ελβετία Ιταλία Με αποτρέπουν από το να έχω σεξουαλική επαφή Με κάνουν να νοιώθω δυστυχής κατά τη σεξουαλική επαφή Data from European Survey on Sexuality and well-being in women over 50, 2001

18 Επιδράσεις των συμπτωμάτων στην καθημερινή ζωή κατάθλιψη 83% αϋπνία 79% ακούσια απώλεια ούρων 79% πονοκέφαλοι ευερεθιστότητα, μεταβολές διάθεσης 77% 75% προβλήματα από τον κόλπο εξάψεις 70% 69% μειωμένη σεξουαλική επιθυμία 62% Ευρωπαϊκή Ερευνα Εμμηνόπαυσης 2000

19 ΑΠΩΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗΣ Οστεοπόρωση Καρδιαγγειακά νοσήματα?? Νόσος Alzheimer Άλλες επιπλοκές Καρκίνος μαστού??

20 Θνητότητα και νοσηρότητα

21

22 Οστική πυκνότητα στις γυναίκες 50 Σκελετική μάζα (kg) Κορυφαία οστική μάζα Εμμηνόπαυση Εφηβεία Γεροντική ηλικία Ηλικία (έτη) Adapted from Birdwood 1996

23 BMD και κίνδυνος οστεοπόρωσης Ηλικία (χρόνια) BMD (SD units) Adapted from Kanis, Osteoporos Int 1994

24 Adapted from Compston 1996 Οστική ανακατασκευή Ηρεμία Επενδυτικά κύτταρα Ενεργοποίηση Απορρόφηση Παραγωγή Εναπόθεση αλάτων Ηρεμία Οστεοκλάστες Οστεοβλάστες Ασβεστοποιημένο οστούν Δομική οστική μονάδα

25 Οστική μάζα και οστική εναλλαγή Οστική μάζα Απορρόφηση Οστική εναλλαγή Παραγωγή 20 εμμηνόπαυση 80 ηλικία (χρόνια) Bjarnason et al., Climacteric 1998

26 Συχνότητα εμφάνισης Σπονδυλικών και καταγμάτων Ισχίου και Καρπού σε γυναίκες άνω των 50 ετών 40 Ετήσια επίπτωση ανά 1000 γυναίκες Σπονδυλική στήλη Ισχίο Καρπός Ηλικία (έτη) Τα σπονδυλικά κατάγματα είναι τα συχνότερα και εμφανίζονται πρώτα. Ακολουθούν τα κατάγματα ισχίου σε μεγαλύτερες ηλικίες. Wasnich RD: Primer on the Metabolic Bone Diseases and Disorders of Mineral Metabolism. 4th edition, 199

27 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Λευκή φυλή Πρώιμη εμμηνόπαυση Χαμηλό σωματικό βάρος Θετικό οικογενειακό ιστορικό Έλλειψη ασβεστίου Κάπνισμα Ακινησία Λήψη κορτικοειδών Κατάχρηση αλκοόλ

28 Οστική πυκνότητα και κατάγματα BMD (g/cm 2 ) Οστική πυκνότητα Ουδός Καταγμάτων Ηλικία (έτη) Κατάγματα SD Mean 200 2SD Birdwood, 1996 Κατάγματα / 10,000 ασθενείς/χρόνια

29 Αποτελεσματικότητα θεραπείας Επίδραση στην οστική πυκνότητα Επίδραση στούς δείκτες οστικού μεταβολισμού Πρόληψη/Μείωση των καταγμάτων ΣΣ και ισχίου

30

31

32

33 Μεταβολές Των Λιπιδίων Και Λιποπρωτεϊνών mmol/l Συνολική Χοληστερόλη mmol/l LDL-Χοληστερόλη mmol/l 2 1,9 1,7 1,5 A B C D E HDL-Χοληστερόλη mmol/l 2 1,4 1,2 1 A B C D E Τριγλυκερίδια Μέση ηλικία (έτη) A=35 B=48 C=51 προεμμην D=51 μετεμμην. E=66 1,3 A B C D E 0,8 A B C D E Jensen et al. Maturitas 1990; 12:

34 Επίπτωση Καρδιαγγειακής Νόσου Στις Γυναίκες 60 Ετήσια αναλογία ανά 1000 γυναίκες στις ΗΠΑ Ηλικία (έτη)

35 Καρδιαγγειακή νόσος Θνητότητα σε άνδρες και γυναίκες Αριθμός Θανάτων (χιλιάδες) Ανδρες Γυναίκες Ετος American Heart Association,

36 Miα γυναίκα ετών έχει πιθανότητα να πεθάνει από : ισχαιμική νόσο 6 % καρκίνο του μαστού 1 % κάταγμα ισχίου 0.6 % καρκίνο ενδομητρίου 0.4 %

37 Καρδιαγγειακή νόσος Αντιλαμβανόμενος Πραγματικός Στεφανιαία νόσος 4% 50% Καρκίνος μαστού 46% 4% Όλοι οι καρκίνοι 16% 3% Καρκίνος ωοθηκών/μήτρας 3% 2% AIDS 4% 1% Pilote and Hlatky, Am Heart J 1995

38 Τι μπορεί να προκαλέσει στεφανιαία νόσο στις γυναίκες Ηλικία Κάπνισμα Σακχαρώδης διαβήτης Οικογενειακό ιστορικό πρώϊμης καρδιαγγειακής νόσου Διαταραχή ωοθηκικής λειτουργίας Διαταραχές αιμόστασης, μεταβολισμού λιπιδίων, κλπ Εθνικότητα Παχυσαρκία/καθιστική ζωή Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση Hopkins et al., Atherosclerosis 198

39 Η ΘΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Ή ΠΡΟΦΥΛΑΣΕΙ Από ισχαιμική καρδιοπάθεια???

40 WHI HRT Study Δράση της ΘΟΥ στο καρδιαγγειακό 50 Καρδιαγγειακή νόσος 50 Εγκεφαλικά επεισόδια Placebo ΘΟΥ Number of Patients and Beyond and Beyond 29%* Έτη μετά ΘΟΥ 41%* Writing Group for the Women s Health Initiative. JAMA. 2002;288:

41 WHI HRT Study Δράση της ΘΟΥ στο καρδιαγγειακό Σχετικός κίνδυνος: 1.22 ( ) 25 επιπλέον περιστατικά ανά γυναίκες ΑΕΕ Σχετικός κίνδυνος: 1.39 ( ) 12 επιπλέον περιστατικά ανά γυναίκες

42 Η ΘΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ?? θρομβοεμβολικά επεισόδια

43 Θρομβοεμβολικά επεισόδια και ΘΟΥ Σχετικός κίνδυνος: 2.7 (μελέτη 2763 γυναικών) Grady D, Ann Intern Med 2;132: , 2000 Σχετικός κίνδυνος: 2.3 (μελέτη γυναικών) Varas-Lorenzo C,Am J Epidemiol 15;147: ,1998 Σχετικός κίνδυνος: 2.1(μελέτη γυναικών) Perez Gutthann S, BMJ 15;314: , 1997 Συνολικά η ΘΟΥ προσθέτει 1-2 νέα περιστατικά/ γυναίκες

44 Η ΘΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ??? καρκίνο του μαστού

45 WHI HRT Study Δράση της ΘΟΥ στο μαστό Σχετικός κίνδυνος: 1.26 ( ) 166/8506 περιστατικά διηθητικού καρκίνου του μαστού υπό ΘΟΥ 124/8102 περιστατικά διηθητικού καρκίνου του μαστού χωρίς αγωγή 8 επιπλέον περιστατικά ανά γυναίκες

46 WHI HRT Study Δράση της ΘΟΥ στο μαστό

47

48 Κριτήρια επιλογής Θεραπείας ώστε να είναι αποτελεσματική Κλινικό Πρόβλημα Εμμηνόπαυση Θεραπευτική Παρέμβαση Αποτελεσματικότητα Ανοχή Αποδοχή & Συμμόρφωση Ασφάλεια Αγγειοκινητικά Αιμορραγία Ενδομήτριο Ουρογεννητικά Ψυχική Διάθεση Σεξουαλικότητα Οστεοπόρωση Σωματικό βάρος Ενοχλήματα από το μαστό Μαστός VTE/ CVD

49 Εμμηνόπαυση 54 ετών ΒΜΙ 32 Οικογενειακο ιστορικό Ca μαστού Όχι εξάψεις Καλή οστική πυκνότητα Εμμηνόπαυση 42 ετών ΒΜΙ 22 Ιστορικό θεραπείας με κορτικοειδή Έντονες εξάψεις Οστεοπενία

50 Ποιά γυναίκα ; Πότε ; Τι ; Πώς ; Για πόσο ;

51 Αγγειο κινητικά συμπτώματα Πρόληξη Οστεοπόρωσης Θεραπεία οστεοπόρωσης Παρουσία καταγμάτων Τιμπολόνη Ραλοξιφαίνη PTH Διφωσφονικά HRT Ηλικία

52 ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Η εκτίμηση αυτή προϋποθέτει: τη διάθεση αρκετού χρόνου για τη λήψη του ιστορικού της γυναίκας, για την προσεκτική κλινική της εξέταση και για την εκπαίδευσή της, όσον αφορά τη συνολική φροντίδα της υγείας και τις ανάγκες σε ορμόνες