ΗZ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΗZ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ : ΓΔΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέμα: H ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗ ΜΟΤΟΤΛΜΑΝΙΚΗ ΜΔΙΟΝΟΣΗΣΑ ΣΗ ΘΡΑΚΗ: ΣΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΟΤ ΘΔΜΙΚΟΤ ΠΛΑΙΙΟΤ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΦΑΣΔ ΓΙΟΙΚΗΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δπιβλέποςζα: ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟΤ ΑΝΓΡΙΑΝΗ ποςδάζηπια: ΩΣΗΡΙΟΤ ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ ΑΘΗΝΑ

2 Πεξίιεςε Ζ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ηεο κεηνλνηηθήο Θξάθεο είλαη ηδηαίηεξα πξνβιεκαηηθή θαη ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ αλαπαξαγσγή ηεο θνηλσληθήο απνκφλσζεο ησλ κεηνλνηηθψλ πνιηηψλ. Ο αλαιθαβεηηζκφο, ην πςειφηαην κέγεζνο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαξξνήο, ε αλππαξμία θηλεηηθφηεηαο πξνο ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, ην κεηέσξν ζεζκηθφ πιαίζην είλαη κφλν θάπνηεο απφ ηηο φςεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνβιήκαηνο ηεο κεηνλφηεηαο. Ηζηνξηθνί θαη πνιηηηθνί ιφγνη έθαλαλ κέρξη ζήκεξα αλέθηθηε ηελ εθαξκνγή ξηδηθψλ κεηαξξπζκηζηηθψλ πξνζπαζεηψλ. Ζ ππαγσγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνβιήκαηνο ζηηο δηαθπκάλζεηο ησλ δηαθξαηηθψλ ζρέζεσλ κε ηελ Σνπξθία θαζφξηζε ηηο ζπλαθείο δηνηθεηηθέο πξαθηηθέο. Ζ πξνζθφιιεζε ζην γξάκκα ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο, πνπ ζπληάρζεθε θαηά ηε δεχηεξε δεθαεηία ηνπ αηψλα, δηακνξθψλεη θξίζηκα αθφκα θαη ζήκεξα ην λνκηθφ θαζεζηψο. Ζ ακεραλία ηεο δηνίθεζεο ζρεηηθά κε ην ραξαθηήξα ηεο κεηνλφηεηαο ζπληεξεί ηελ έληαζε κε ηνπο εθπξνζψπνπο ηεο θαη ηελ εθαηέξσζελ δπζπηζηία. Οη εθπαηδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ πξνσζνχληαη ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα ζην ειιελφθσλν ηκήκα ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο, αλ θαη ζεκαηνδνηνχλ κηα θξίζηκε κεηαηφπηζε, δελ κπνξνχλ λα απνδψζνπλ ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα, αλ δελ ζπλνδεπηνχλ απφ ηε ξηδηθή αλαδηακφξθσζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ θαη απφ ηνλ ηεξκαηηζκφ ηεο αληηπαξάζεζεο κε ηνπο κεηνλνηηθνχο πνιίηεο. Παξφηη ν δεκφζηνο ιφγνο ζρεηηθά κε ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ κεηνλνηηθνχ δεηήκαηνο έρεη αξρίζεη λα αιιάδεη θαη λα δηακνξθψλεηαη πιένλ κηα πεξηζζφηεξν θηιφμελε εθδνρή ηεο εζληθήο ηαπηφηεηαο, απαηηνχληαη αθφκα κεγάιεο πξνζπάζεηεο γηα λα αλαπηπρζεί κηα νινθιεξσκέλε ζηξαηεγηθή έληαμεο ηεο κεηνλφηεηαο. Ο ρεηξηζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δεηήκαηνο είλαη θνκβηθφ ζεκείν ζε απηήλ ηελ πνξεία. 2

3 Summary The educational factuality of the Thracian minority appears to be thorniness while contributing decisively to the reproduction of the social isolation for those Thracian citizens registered as minority s actual members. Some partial, though indicative dimensions of the minority s observed educational problem are illiteracy, gradual decrement of the actually present students during classes, absence of every kind of educational mobilization towards tertiary education and a hovering institutional frame So far, the perspective of implementing radical reformatory attempts has proved rather unreachable due to historical and political reasons. The connection of this educational problem to the fluctuation of the bipartite affairs between Greece and Turkey appoints the relevant administrative practices. Even nowadays, the legal status is being crucially modulated by an adherence to the Lausanne s capitulation phrasing, which has been formulated during the second decade of the 20 th century. The administration s mystification regarding the minority s character maintains the tension among its representatives as well as a state of distrust from both sides. The educational reformation built up the last ten years for the Greek-speaking part of the minority s education, though marking a crucial shift, it cannot attribute the prospective results. This might happen if it was accompanied by a radical reconditioning of the legal framework plus by the ending of the contraposition to the minority s citizens. Though the public discourse considering this issue begins to change as a more hospitable version of the national identity s notion seems to be in progress, great efforts are still needed in order to develop an integrated strategy for the minority s incorporation. Tackling with the educational problem constitutes a crucial point during this procedure. 3

4 Λέμεηο-θιεηδηά Μεηνλφηεηα, κεηνλνηηθφ δηθαίσκα, κεηνλνηηθή δηεθδίθεζε, κεηνλνηηθή πξνζηαζία, κεηνλνηηθφο ιφγνο, δεκφζηνο ιφγνο, ηζηνξηθφ πιαίζην, αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο, δηαθξαηηθέο ζρέζεηο, δηνηθεηηθή πξαθηηθή, ζεζκηθή απηνλνκία, λνκηθφ θαζεζηψο, λνκηθή θαηνρχξσζε, δηεζλέο δίθαην, δηκεξείο ζπκθσλίεο, έλλνκε ηάμε, εθπαηδεπηηθά δηθαηψκαηα, εθπαηδεπηηθή δηαξξνή, εθπαηδεπηηθή θαζπζηέξεζε, εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα, εζλνηηθή νκάδα, εζληθή ηαπηφηεηα, πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα, πνιηηηζκηθή εηεξφηεηα, δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε, πνιππνιηηηζκηθφηεηα, ελζσκάησζε, έληαμε. 4

5 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Δηζαγσγή Γεληθά ζηνηρεία γηα ην κνπζνπικαληθφ πιεζπζκφ ηεο Θξάθεο Οη ζπλζήθεο δηακφξθσζεο ησλ πνιηηηθψλ ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζρεηηθά κε ηε κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο Ζ ηδηαηηεξφηεηα ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο Ζ θιεξνλνκηά ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο Οη πνιηηηθέο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ηελ πεξίνδν ηνπ κεζνπνιέκνπ Μεηά ηνλ β παγθφζκην πφιεκν: κεηνλνηηθή πνιηηηθή ζην θφλην ησλ δηαθξαηηθψλ ζρέζεσλ Ζ πεξίνδνο ηεο δηθηαηνξίαο θαη ε κεηαπνιίηεπζε Ζ ζηξνθή ηεο δεθαεηίαο ηνπ Σν λνκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Θξάθεο Ζ λνκηθή θαηνρχξσζε ησλ κεηνλνηηθψλ δηθαησκάησλ Ζ πξνζηαζία ησλ εθπαηδεπηηθψλ δηθαησκάησλ κέζσ δηεζλψλ ζπκβαηηθψλ θεηκέλσλ Σα εθπαηδεπηηθά δηθαηψκαηα ηεο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο Σν δηεζλέο δίθαην Ζ ζπλζήθε ηεο Λνδάλεο Οη ειιελνηνπξθηθέο ζπκθσλίεο Οη ξπζκίζεηο ηνπ ειιεληθνχ δηθαίνπ Πξνβιεκαηηθέο δηαζηάζεηο ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ Όςεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαγκαηηθφηεηαο ζηε κεηνλνηηθή Θξάθε Δλδείμεηο απνηπρίαο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο Ζ εθπαηδεπηηθή δηαξξνή θαη ε πζηέξεζε ζε δεμηφηεηεο Ζ ειιηπήο εμνηθείσζε κε ηελ ειιεληθή γιψζζα Ο ειιηπήο ζρεδηαζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο Σν πξφβιεκα ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Σα αίηηα ηεο απνηπρίαο Σν θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ Ζ δπζπηζηία ηεο κεηνλφηεηαο απέλαληη ζηηο αιιαγέο Ο ραξαθηήξαο ησλ δηνηθεηηθψλ παξεκβάζεσλ Πξνζπάζεηεο αλαβάζκηζεο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο: Σν Πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε Μνπζνπικαλνπαίδσλ»

6 5.1. Φάζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο α θάζε β θάζε γ θάζε Ζ λέα αληηκεηψπηζε ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο: Ζ δηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε θαη ε ζπδήηεζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο πνιηηηζκηθήο εηεξφηεηαο ζην πιαίζην ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε Μνπζνπικαλνπαίδσλ» Γηαπνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο: ε ζπκβνιή ηνπο, ηα φξηα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπο πκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία

7 Διζαγυγή Ζ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ζηε Θξάθε, παξά ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ επηρεηξνχληαη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, είλαη ηδηαίηεξα πξνβιεκαηηθή. Σν κέγεζνο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαξξνήο είλαη πνιχ πςειφ, ε θηλεηηθφηεηα πξνο ηελ αλψηεξε θαη αλψηαηε εθπαίδεπζε κεδακηλή, ην ζεζκηθφ πιαίζην ζην νπνίν ζηεξίδεηαη είλαη απνζπαζκαηηθφ θαη αλαληίζηνηρν κε ηηο ζχγρξνλεο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Ζ εθπαηδεπηηθή θαζπζηέξεζε αλαπαξάγεη ην δηαρσξηζκφ ηνπ κεηνλνηηθνχ πιεζπζκνχ θαη ηνλ θαηαδηθάδεη ζε πεξηζσξηνπνίεζε. Ζ δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο ζηε Θξάθε εκθαλίδεη αξθεηέο δπζθνιίεο, απφ ηε κηα, γηαηί ζηεξίδεηαη ζε έλα αξθεηά πεξίπινθν λνκηθφ θαζεζηψο θαη, απφ ηελ άιιε, γηαηί ε ζρεηηθή ζπδήηεζε γηα ηα εθπαηδεπηηθά δηθαηψκαηα θαη γηα ηελ εθπαηδεπηηθή θαηάζηαζε ηεο κεηνλφηεηαο δηακνξθψλεηαη ζην πιαίζην γεληθφηεξσλ παξαδνρψλ γηα ην ραξαθηήξα ηεο κεηνλφηεηαο, ηε θχζε ησλ κεηνλνηηθψλ δηθαησκάησλ θαη ηα φξηα ησλ κεηνλνηηθψλ δηεθδηθήζεσλ. Αλ πξνζηεζεί ζηα παξαπάλσ θαη ε έληαμε ηνπ ζέκαηνο ζηα «εζληθψο επαίζζεηα», ιφγσ ησλ ζεσξνχκελσλ επηπηψζεσλ ησλ κεηνλνηηθψλ δηεθδηθήζεσλ ζηηο ζρέζεηο κε ηελ Σνπξθία, είλαη θαηαλνεηφ φηη, γηα λα αλαδεηρζνχλ επαξθψο νη φςεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνβιήκαηνο ηεο κεηνλφηεηαο, είλαη αλαγθαία ε αλαζπγθξφηεζε ηνπ ηζηνξηθνχ πιαηζίνπ θαηνρχξσζεο θαη άζθεζεο απηψλ ησλ δηθαησκάησλ. Ζ θαηαλφεζε ησλ ηζηνξηθψλ ζπλζεθψλ πνπ θαζφξηζαλ ηε ζηάζε ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο απέλαληη ζηε κεηνλφηεηα απνζαθελίδεη πνιιέο πιεπξέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δεηήκαηνο. Ο ηξφπνο, γηα παξάδεηγκα, κε ηνλ νπνίν νξίδεηαη ε κεηνλνηηθή πξνζηαζία ζηε πλζήθε ηεο Λνδάλεο θαη ηα δηκεξή θείκελα πξνεγνχκελσλ δεθαεηηψλ επεξεάδεη κέρξη ζήκεξα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο απφ ην δεκφζην ιφγν. Ζ ζχλδεζε, επηπιένλ, ηεο αληηκεηψπηζεο ηεο κεηνλφηεηαο κε ηελ εμέιημε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ εξκελεχεη δηάθνξεο αληηθαηηθέο ή πξνβιεκαηηθέο ζπκπεξηθνξέο ηεο ειιεληθήο δηνίθεζεο. Ζ ελαζρφιεζε κε ην λνκηθφ θαζεζηψο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο αλαδεηθλχεη πην ζπγθεθξηκέλα ηα πξνβιήκαηα ηεο δηνηθεηηθήο πξαθηηθήο. Ζ απξνζπκία εθ κέξνπο ηεο δηνίθεζεο λα απνζαθελίζεη θαη λα εθζπγρξνλίζεη ην θαζεζηψο ιεηηνπξγίαο ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ είλαη ελδεηθηηθή ηεο ακεραλίαο λα ηνπνζεηεζεί εθ λένπ απέλαληη 7

8 ζην δήηεκα ηεο ηαπηφηεηαο ηεο κεηνλφηεηαο θαη λα θαζνξίζεη ηελ πξννπηηθή έληαμήο ηεο, εγθαηαιείπνληαο ηα ηζηνξηθά πξνζρήκαηα ηα νπνία έρεη ζπλεζίζεη λα επηθαιείηαη. Σν ηειεπηαίν βέβαηα δελ απνθιείεη ηελ πξνψζεζε εθζπγρξνληζηηθψλ πξσηνβνπιηψλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνκέα. Απφ ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, δελ ιείπνπλ ηέηνηεο πξσηνβνπιίεο, αλ θαη δελ ζπλνδεχνληαη απφ αληίζηνηρα εγρεηξήκαηα ζεζκηθήο κεηαξξχζκηζεο. Παξφιν πνπ ζπληεξείηαη κηα δηηηή θαη αληηθαηηθή θαηάζηαζε αθφκα, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζπλχπαξμε ηνπ μεπεξαζκέλνπ θαη κε ιεηηνπξγηθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ κε ηελ εθζπγρξνληζηηθή θαη «πνιππνιηηηζκηθή» αχξα ησλ εθπαηδεπηηθψλ εγρεηξεκάησλ, δελ κπνξνχκε παξά λα αλαγλσξίζνπκε φηη ε δηνηθεηηθή αληηκεηψπηζε ηείλεη λα αιιάμεη ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα. Ζ εξγαζία απηή δηακνξθψλεηαη κε βάζε ηελ παξαπάλσ πξνβιεκαηηθή. ην πξψην θεθάιαην πεξηιακβάλνληαη γεληθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην κεηνλνηηθφ πιεζπζκφ, ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηε δηνηθεηηθή νξγάλσζή ηνπ. ην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα ηζηνξηθά γεγνλφηα, πνπ απνηέιεζαλ ην ππφβαζξν ησλ δηνηθεηηθψλ πξαθηηθψλ απέλαληη ζηε κεηνλφηεηα θαη ηελ εθπαίδεπζή ηεο. Σν ηξίην θεθάιαην αζρνιείηαη κε ηε ξχζκηζε ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο θαη εληνπίδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο. Σν ηέηαξην θεθάιαην παξνπζηάδεη ζπλνπηηθά ηα απνγνεηεπηηθά δεδνκέλα ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηηο αηηίεο πνπ ηα πξνθαινχλ. Σν ηειεπηαίν θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηηο δξάζεηο θαη ηηο δηαπνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ επηρεηξεί ην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε Μνπζνπικαλνπαίδσλ». Αλαπηχζζεηαη, επηπιένλ, έλαο πξνβιεκαηηζκφο γηα ην πεξηερφκελν θαη ηα φξηα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηέηνησλ πξνζεγγίζεσλ. ηφρνο είλαη λα δηαθαλεί ε εμέιημε ησλ δηνηθεηηθψλ παξεκβάζεσλ ζην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα θαη λα ζηγνχλ νη ηζηνξηθέο θαη πνιηηηθέο ζπληζηψζεο ηνπο. Ζ εξγαζία απηή, σζηφζν, δελ κπνξεί λα αλαθεξζεί εμαληιεηηθά ζε φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηνπ δεηήκαηνο νχηε θαη λα πεξηιάβεη απζηεξέο ελλνηνινγήζεηο ησλ ζπδεηνχκελσλ πεδίσλ. 8

9 1. Γενικά ζηοισεία για ηο μοςζοςλμανικό πληθςζμό ηηρ Θπάκηρ Βάζεη ησλ πηζηνπνηεηηθψλ εγθαηάζηαζεο πνπ δφζεθαλ κεηαμχ 1923 θαη 1933, νη κνπζνπικάλνη ηεο Θξάθεο αλέξρνληαλ ζε , πνζνζηφ 27% επί ηνπ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο. ήκεξα ππνινγίδεηαη φηη ν αξηζκφο ηνπο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηηο θαη φηη εκθαλίδεη ζαθή πησηηθή ηάζε ηηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο. 1 Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη κφλεο απνγξαθέο πνπ έρνπλ θαηαγξάςεη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηε ζξεζθεία θαη ηε γιψζζα είλαη ησλ εηψλ 1928, 1940 θαη Γηα απηφ θαη δελ ππάξρνπλ επίζεκα ζηνηρεία απφ ηελ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία αιιά ππνινγηζκνί ζηε βάζε, π.ρ., ησλ εγγεγξακκέλσλ ζε εθινγηθνχο θαηαιφγνπο ή ηνπ αξηζκνχ ησλ καζεηψλ ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ. Χο πξνο ηελ εζλνηηθή θαηαγσγή ππνινγίδεηαη φηη 48% ησλ κνπζνπικάλσλ είλαη ηνπξθηθήο, 35% πνκαθηθήο θαη 17% αζηγγαληθήο θαηαγσγήο. 3 Καηά λνκφ, ηα πνζνζηά ησλ κνπζνπικάλσλ ζηνπο λνκνχο Ρνδφπεο, Ξάλζεο θαη Έβξνπ είλαη 61,16%, 43,9% θαη 6,25% αληίζηνηρα. 4 Κπξίαξρε γιψζζα ηεο κεηνλφηεηαο είλαη ε ηνπξθηθή εμαηηίαο θαη ηνπ γεγνλφηνο φηη απνηειεί ηε γιψζζα ηεο εθπαίδεπζεο ηεο κεηνλφηεηαο. Ζ εθδνρή ηεο ηνπξθηθήο πνπ κηιηφηαλ παξαδνζηαθά απφ ηα κέιε ηεο κεηνλφηεηαο εληάζζεηαη ζηελ νκάδα δηαιέθησλ ησλ ηνπξθηθψλ ησλ Βαιθαλίσλ ή ηεο Ρνχκειεο, ζχκθσλα κε ηελ ηνπξθηθή νξνινγία 5. ήκεξα, σζηφζν, νη ηνπηθέο δηάιεθηνη ηείλνπλ λα εθηνπηζηνχλ απφ ηελ επίζεκε κνξθή ηεο ηνπξθηθήο γιψζζαο, ε νπνία εμάιινπ είλαη ε γιψζζα ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ. Ζ γιψζζα ησλ Πνκάθσλ εληάζζεηαη ζηηο λφηηεο ζιαβηθέο γιψζζεο θαη παξνπζηάδεη νκνηφηεηεο θαη κε ηα βνπιγαξηθά θαη κε ηα ζιαβνκαθεδνληθά. εκαληηθφ ηκήκα ησλ 1 Μαπξνκκάηεο Γ., 2005, Σα Παηδηά ηεο Καιθάηδαο. Δθπαίδεπζε, Φηώρεηα θαη Κνηλσληθόο Απνθιεηζκόο ζε κηα Κνηλόηεηα Μνπζνπικάλσλ ηεο Θξάθεο. Μεηαίρκην, ζει Αζεκαθνπνχινπ Φ., Υξεζηίδνπ-Ληνλαξάθε., 2002,. Ζ Μνπζνπικαληθή Μεηνλόηεηα ηεο Θξάθεο θαη νη Διιελνηνπξθηθέο ρέζεηο. Δθδφζεηο Ληβάλε, ζει Αζεκαθνπνχινπ Φ., Υξεζηίδνπ-Ληνλαξάθε., 2002, Ζ Μνπζνπικαληθή Μεηνλόηεηα ηεο Θξάθεο θαη νη Διιελνηνπξθηθέο ρέζεηο. Δθδφζεηο Ληβάλε, ζει Κάηζηθαο Υ., 1999, Δθηόο Σάμεο ην Γηαθνξεηηθό ; Tζηγγάλνη, Μεηνλνηηθνί, Παιηλλνζηνύληεο θαη Αιινδαπνί ζηελ Διιεληθή Δθπαίδεπζε. Gutenberg (β έθδνζε), ζει Μπέεο., 2002, Όςεηο Γισζζηθνύ Ζγεκνληζκνύ ζηελ Πεξίπησζε ησλ Γισζζηθώλ Μεηνλνηήησλ ζηελ Διιάδα, ζηνλ ηφκν Μεηνλόηεηεο ζηελ Διιάδα. Δηαηξεία πνπδψλ Νενειιεληθνχ Πνιηηηζκνχ θαη Γεληθήο Παηδείαο, ζει. 328, θαη Μπαιηζηψηεο Λ., 2003, Γισζζηθή Δηεξόηεηα ζηελ Διιάδα, ΤΠΔΠΘ-Παλ. Αζελψλ, ζει

10 ην πιαίζην ηεο θαηνρχξσζεο ελφο είδνπο ζεζκηθήο απηνλνκίαο ηεο Πνκάθσλ εγθαηαιείπεη ηε κεηξηθή ηνπ γιψζζα θαη πηνζεηεί ηελ ηνπξθηθή, 6 γεγνλφο πνπ ηξνθνδνηεί έληνλν πξνβιεκαηηζκφ απφ ειιεληθήο πιεπξάο θαη εγγξάθεηαη ελίνηε ζηελ αδπλακία ησλ ειιεληθψλ θπβεξλήζεσλ λα ελζσκαηψζνπλ ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο κεηνλνηηθνχο θαη ζηελ επηηπρεκέλε πξνζπάζεηα ηδηνπνίεζεο ηνπο απφ ηνλ ηνπξθηθφ εζληθηζκφ. 7 Πάλησο, πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη ε πηνζέηεζε ηεο ηνπξθηθήο σο γιψζζαο θχξνπο απφ ηνπο Πνκάθνπο είλαη θαηλφκελν πνπ αλάγεηαη ζηνλ ηξφπν ελζσκάησζεο ηνπο ζηηο θνηλφηεηεο ηεο χζηεξεο νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο θαη εκθαλίδεηαη ήδε απφ ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα. 8 Tέινο, ζεκαληηθφ ηκήκα ησλ ηζηγγάλσλ ηεο πεξηνρήο έρεη σο κεηξηθή γιψζζα ηελ ηνπξθηθή. Σε ξνκαλί κηινχλ ιίγνη ελήιηθεο ηζηγγάλνη ησλ λεφηεξσλ νηθηζκψλ, απηψλ δειαδή πνπ δεκηνπξγήζεθαλ γχξσ ή κεηά ην κεηνλφηεηαο, δηαηεξείηαη ε κνπθηεία σο ηδηαίηεξε κνξθή δηνηθεηηθήο νξγάλσζεο. Οη ηξεηο κνπθηήδεο ηεο Θξάθεο, ηεο Κνκνηελήο θαη ηνπ Γηδπκφηεηρνπ δηνξίδνληαη πιένλ απφ ην ειιεληθφ θξάηνο. Ο δηνξηζκφο ηνπο επηθπξψζεθε λνκνζεηηθά κε ην πξνεδξηθφ δηάηαγκα ηεο 24/12/1990, πνπ θαηαξγεί ην λνκηθφ πξνεγνχκελν ηνπ λφκνπ 2345/1920. Οη κνπθηήδεο έρνπλ γλσκνδνηηθέο ή απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο, δηνηθεηηθνχ ή δηθαζηηθνχ ραξαθηήξα, γηα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ην γάκν, ην δηαδχγην, ηα θιεξνλνκηθά δηθαηψκαηα, ηε δηαρείξηζε ησλ κνπζνπικαληθψλ πεξηνπζηψλ (βαθνχθηθα). Ηδηαίηεξν πξνβιεκαηηζκφ έρεη πξνθαιέζεη ε ζπκβαηφηεηα ησλ δηθαζηηθψλ αξκνδηνηήησλ ησλ κνπθηήδσλ κε ην χληαγκα θαη γεληθά ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, θαζψο έρεη ζεσξεζεί φηη αληηβαίλεη ζηελ αξρή ηεο δηάθξηζεο ησλ εμνπζηψλ. 10 Ζ δηαηήξεζε ηεο δηθαηνδνηηθήο 6 ε νξηζκέλεο πεξηνρέο, φπσο ζην λνκφ Ρνδφπεο, ε πνκαθηθή ρξεζηκνπνηείηαη απφ νκηιεηέο άλσ ησλ 40 εηψλ (Μπαιηζηψηεο Λ., 2003, Γισζζηθή Δηεξόηεηα ζηελ Διιάδα, ΤΠΔΠΘ-Παλ. Αζελψλ, ζει. 41). 7 Βι. Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθε. Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει. 88. Όπσο αλαθέξεη ε. Σξνπκπέηα, νη ειιεληθέο θπβεξλήζεηο ζε κηα πξνζπάζεηα πξνζηαζίαο ησλ Πνκάθσλ απφ ηελ ηνπξθηθή επίδξαζε, δηαηήξεζαλ ηε ρξήζε ηνπ αξαβηθνχ αιθαβήηνπ ζηα ζρνιηθά βηβιία κέρξη θαη ηε δεθαεηία ηνπ 70 ζε πνιιά πνκαθνρψξηα! Οη ζπλέπεηεο κηαο ηέηνηαο επηινγήο γηα ηελ εθπαηδεπηηθή θαηάζηαζε ησλ Πνκάθσλ αιιά θαη γηα ηελ αλαπαξαγσγή ησλ πνιιαπιψλ ηεξαξρήζεσλ ζην εζσηεξηθφ ηεο κεηνλφηεηαο είλαη πξνθαλείο. 8 Μπαιηζηψηεο Λ., 2003, Γισζζηθή Δηεξόηεηα ζηελ Διιάδα. ΤΠΔΠΘ-Παλ. Αζελψλ, ζει Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο. Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει. 165 θαη 185 ζει. 10 Υξηζηφπνπινο Γ., 2006, Θξάθε: Όςεηο ηεο Μεηαπνιίηεπζεο ζηε Μεηνλνηηθή Πνιηηηθή. Πεξηνδηθφ Θέζεηο, ηεχρνο

11 αξκνδηφηεηαο εξκελεχεηαη θαη σο κηα ζθφπηκε πξαθηηθή εθ κέξνπο ηεο δηνίθεζεο λα αλαπαξάγεη ηε ζεζκηθή θαζπζηέξεζε ηεο κεηνλφηεηαο. 11 Οη βαζηθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ κειψλ ηεο κεηνλφηεηαο ζρεηίδνληαη κε κηθξήο έθηαζεο αγξνηηθή θαη θηελνηξνθηθή παξαγσγή θαη κηζζσηή εξγαζία ζηε βηνκεραλία ή ηε βηνηερλία. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπο αζρνιηφηαλ παξαδνζηαθά κε ηελ θηελνηξνθηθή θαη αγξνηηθή παξαγσγή. Παξάγνληα αλαζηαιηηθφ γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο κεηνλφηεηαο απνηεινχζε ε δηαηήξεζε ηνπ θαζεζηψηνο ηεο «επηηεξνχκελεο δψλεο» ζηα βφξεηα ζχλνξα σο ην Σν θαζεζηψο απηφ επεξέαδε ηδηαίηεξα ηνπο Πνκάθνπο, δηφηη ε πιεηνςεθία ηνπο δηέκελε ζε απηήλ ηελ πεξηνρή. Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 δηακνξθψλνληαη λένη φξνη ζηελ ηνπηθή αγνξά πνπ σζνχλ ζηαδηαθά αξθεηνχο κεηνλνηηθνχο ζηε κεηαλάζηεπζε πξνο ηα αζηηθά θέληξα αιιά θαη πξνο ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ. Καζνξηζηηθά ζπλέβαιε ζε απηφ ε καδηθή κεηαλάζηεπζε ησλ πιεηνλνηηθψλ ηελ ίδηα πεξίνδν, πνπ δεκηνχξγεζε λέεο ζπλζήθεο δήηεζεο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηα αζηηθά θέληξα ηεο πεξηνρήο. Δπηπιένλ, αλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα απφ ην 1978 σο 1984 είραλ σο ζπλέπεηα ηελ εκθάληζε λέσλ βηνκεραληθψλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ θιάδν 12. Σα παξαπάλσ πξνθάιεζαλ αλαδηαξζξψζεηο ζηε δνκή ησλ παξαδνζηαθψλ θνηλνηήησλ. Αξθεηνί κεηνλνηηθνί εξγάδνληαη πιένλ ζηα αζηηθά θέληξα σο κηζζσηνί ή εκεξνκίζζηνη, κε ρεηξφηεξνπο φξνπο φκσο απφ ηνπο πιεηνλνηηθνχο εξγάηεο. Δπίζεο είλαη ζπλήζε ηα θαηλφκελα αλαζθάιηζηεο εξγαζίαο θαη επνρηαθήο απαζρφιεζεο ή απαζρφιεζεο ζε κηθξνχ κεγέζνπο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο δελ πξνζθέξνπλ νχηε εξγαζηαθή ζηαζεξφηεηα νχηε ηθαλνπνηεηηθέο ακνηβέο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε ζνβαξή θξίζε ζηελ θαιιηέξγεηα ησλ θαπλψλ, παξαδνζηαθή αγξνηηθή απαζρφιεζε γηα ηνπο κεηνλνηηθνχο, θαζηζηά αθφκα πην πξνβιεκαηηθή ηελ εηθφλα ηεο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζήο ηνπο. Οη νηθνλνκηθέο αλαδηαξζξψζεηο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ θαη ε φμπλζε ηεο αλεξγίαο αιιά θαη νη ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο εξγαζηαθήο θαη θνηλσληθήο έληαμεο ησλ κεηνλνηηθψλ 11 Βι. ζρεηηθφ άξζξν ηνπ Κ. Σζηηζειίθε ζηελ εθεκ. Διεπζεξνηππία, 4/6/2006, κε ηίηιν Ζ Λνδάλε, ε Ακνηβαηόηεηα θαη ν Μνπθηήο. 12 Ζ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα επλνήζεθε απφ ην λ. 289/ πνπ πξνέβιεπε επλντθνχο φξνπο δαλεηνδφηεζεο γηα αλέγεξζε βηνκεραληθψλ ζπγθξνηεκάησλ θαη επηρνξεγήζεηο ηεο νηθνδνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο. Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει. 97). 11

12 (κε επαξθήο γλψζε ηεο γιψζζαο, αξλεηηθά θνηλσληθά ζηεξεφηππα) εληζρχνπλ ηε δηακφξθσζε ελφο πνιιαπιά ηεξαξρεκέλνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο, πνπ πξννξίδεη ηνπο εξγαδφκελνπο ηεο κεηνλφηεηαο γηα ηηο θαηψηεξεο νηθνλνκηθέο βαζκίδεο ή ηνπο πεξηζσξηνπνηεί. 13 Οη εξγαδφκελνη ηεο κεηνλφηεηαο θαηαιακβάλνπλ ηηο πην ρεηξφηεξεο ζέζεηο ζηελ αγνξά, ππάγνληαη ζε άηππεο ζρέζεηο εξγαζίαο ρσξίο λνκηθή πξνζηαζία θαη, φπσο έρεη αλαδεηρζεί απφ ζρεηηθέο έξεπλεο, πθίζηαληαη ελίνηε άληζε ζε ζρέζε κε ηνπο πιεηνλνηηθνχο εξγάηεο κεηαρείξηζε εθ κέξνπο αξκφδησλ θξαηηθψλ αξρψλ (Πεξηθέξεηα, Ννκαξρία, ΟΑΔΓ) Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο, Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει ρεηηθή έξεπλα ζηηο ηνπηθέο αγνξέο εξγαζίαο θαη εηδηθά ζηνλ θιάδν ηνπ ελδχκαηνο, φπνπ απαζρνινχληαη πνιιέο κνπζνπικάλεο εξγαδφκελεο, έρεη δηεμαρζεί απφ ην ΗΝΔ ηεο ΓΔΔ (Πεηξάθε Γ., Ρπικφλ-Ληλάξδνο Π. Ο Κιάδνο ηνπ Δλδύκαηνο ζην Ννκό Ξάλζεο: Oη Δξγαζηαθέο ρέζεηο, ε Σνπηθή Αγνξά Δξγαζίαο θαη νη Γπλαηόηεηεο Δπηζεηηθήο Αλαδηάξζξσζεο). Βι. θαη ην άξζξν ηεο Γ. Πεηξάθε ηελ Ξάλζε θαη ζην Λαύξην: Tαμηθέο Γηαζηάζεηο ηνπ Μεηνλνηηθνύ ζηελ Διιάδα. Πεξηνδηθφ χγρξνλα Θέκαηα, ηεχρνο

13 2. Οι ζςνθήκερ διαμόπθυζηρ ηυν πολιηικών ηος ελληνικού κπάηοςρ ζσεηικά με ηη μοςζοςλμανική μειονόηηηα ηηρ Θπάκηρ 2.1 Ζ ηδηαηηεξόηεηα ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλόηεηαο Ζ γεηηλίαζε κε ηελ Σνπξθία, κηα ρψξα πνπ ζα κπνξνχζε λα κεηαηξαπεί ζε θέληξν εζληθήο αλαθνξάο γηα έλα ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο, θαζνξίδεη ηηο πνιηηηθέο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 20 νπφηε θαη θαηνρπξψλεηαη λνκηθά ε χπαξμε κεηνλφηεηαο ζηε Θξάθε κε ηε ζπλζήθε ηεο Λνδάλεο. Έηζη, ελψ ηα ειιεληθά ζχλνξα ζηηο αξρέο ηνπ αηψλα πεξηιάκβαλαλ αξθεηέο άιιεο «εζληθέο» ή «εζλνηηθέο» κεηνλφηεηεο (Κνπηζφβιαρνη Πίλδνπ, εθαξαδίηεο Δβξαίνη, ζιαβφθσλνη, Σζάκεδεο), δελ ζεσξήζεθε φηη αληηπξνζσπεχνπλ φκνηνπο θηλδχλνπο γηα ηε ζπλνρή ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Ζ πνιηηηθή φκσο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζρεηηθά κε ηε κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο ήηαλ αλαπφθεπθηα ππνθείκελε ζηηο δηαθπκάλζεηο ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ. Δίλαη ελδεηθηηθφ φηη ε νλνκαζία ηεο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο απνηειεί πεγή ακεραλίαο κέρξη ηηο κέξεο καο. Σα κέιε ηεο κεηνλφηεηαο ραξαθηεξίδνληαη κνπζνπικάλνη, Έιιελεο κνπζνπικάλνη, Παιαηνκνπζνπικάλνη, Οζσκαλνί, ηνπξθφθσλνη, ηνπξθνγελείο, Έιιελεο ηνπξθηθήο θαηαγσγήο, Παιαηφηνπξθνη θ.ιπ. Βάζεη ηεο νξνινγίαο πνπ θαζηέξσζε ε πλζήθε ηεο Λνδάλεο, ε κεηνλφηεηα ραξαθηεξίδεηαη επίζεκα κέρξη ζήκεξα σο ζξεζθεπηηθή, παξά ην γεγνλφο φηη δηδάζθεηαη ε ηνπξθηθή γιψζζα ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία. Aπφ ηελ άιιε πιεπξά, κνινλφηη, ε πλζήθε ηεο Λνδάλεο αλαθέξεηαη ζε κε κνπζνπικαληθέο θνηλφηεηεο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, γηα ηνλ εγρψξην δεκφζην ιφγν, είλαη δεδνκέλε ε χπαξμε «ειιεληθήο» κεηνλφηεηαο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο. Σν φλνκα ηνπ «άιινπ» ζηε ρψξα καο πξνθαιεί πνιιά πξνβιήκαηα θαη απηφ δελ κπνξεί παξά λα ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηξφπν πνπ έρεη εκπεδσζεί ε ζπγθξφηεζε ηεο ειιεληθήο εζληθήο ηαπηφηεηαο βάζεη ελφο κνληέινπ εζληθήο θαζαξφηεηαο, πνπ δελ αθήλεη ηδηαίηεξν ρψξν γηα παξεθθιίζεηο απφ ηε γισζζηθή, ζξεζθεπηηθή θαη εζλνηηθή νκνηνγέλεηα. Ζ ελαιιαθηηθή επηινγή ηεο εζληθήο ζπγθξφηεζεο κε ζπλεθηηθή αξρή ηηο έλλνηεο ηεο ηζνλνκίαο θαη ηζνπνιηηείαο δελ επδνθίκεζε ηδηαίηεξα ζηελ ειιεληθή πεξίπησζε. Έηζη κνηξαία ν φξνο κεηνλφηεηα παξαπέκπεη ζε θάηη μέλν πξνο ην έζλνο, ζε 13

14 θάηη επηθίλδπλν γηα ηελ ίδηα ηελ θξαηηθή ππφζηαζε θαη ηελ εζληθή θπξηαξρία. 15 Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηνπο φξνπο κε ηνπο νπνίνπο δηακνξθψλεηαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο απέλαληη ζηε κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο, είλαη αλαγθαία κηα πξνζπάζεηα λα αλαδεηρζνχλ ηα βαζηθφηεξα γεγνλφηα πνπ δεκηνχξγεζαλ ην ππφβαζξν γηα ηε ζπγθεθξηκέλε αληηκεηψπηζε ηνπ κεηνλνηηθνχ δεηήκαηνο. 2.2 Ζ θιεξνλνκηά ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο Ζ κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο πξνέθπςε ζην πιαίζην ηεο εμαίξεζεο απφ ηελ ππνρξεσηηθή αιιαγή πιεζπζκψλ βάζεη ηεο πλζήθεο ηεο Λνδάλεο ην Δμαηξέζεθε, φπσο θαη ε ειιεληθή κεηνλφηεηα ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, κε αλαθνξά ην ζξεζθεπηηθφ θξηηήξην θαηφπηλ ζρεηηθήο επηκνλήο ηεο ηνπξθηθήο πιεπξάο γηα ιφγνπο πνιηηηθήο ζθνπηκφηεηαο. ηε πλζήθε ηεο Λνδάλεο αλαθέξνληαη ελαιιαθηηθά θαη νη φξνη Έιιελεο θαη Σνχξθνη. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε ζξεζθεία δελ ρξεζίκεπε παξά σο «ακάρεην ηεθκήξην ηεο εζληθήο ηαπηφηεηαο». 16 Θεσξήζεθε δειαδή πεξηζζφηεξν αμηφπηζην θξηηήξην απφ απηφ ηεο γιψζζαο ιφγσ ηεο παξάδνζεο ησλ κηιέη, ησλ απηνδηνηθνχκελσλ ζξεζθεπηηθψλ θνηλνηήησλ, πνπ ήηαλ θπξίαξρνο ζεζκφο δηνηθεηηθήο νξγάλσζεο ηεο Οζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο. Ζ παξάδνζε απηή δηακφξθσζε ηηο πξνυπνζέζεηο ζχλδεζεο εζλφηεηαο θαη ζξεζθείαο. Δμάιινπ ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο εζλψλ ζηα Βαιθάληα άξρηζε θαζπζηεξεκέλα θαη δελ είρε εκπεδσζεί σο ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα ε ζχλδεζε ηεο εζληθήο ηαπηφηεηαο κε ηε γιψζζα. 17 Οη θεκαιηθνί πνπ είραλ επηθξαηήζεη ζηελ Σνπξθία θαη ην αλεμίζξεζθν ειιεληθφ θξάηνο πνπ επηθαινχληαλ ηαθηηθά ηελ αξρή ησλ εζλνηήησλ θαη ηελ εζλνινγηθή ππεξνρή ζηηο δηεθδηθήζεηο 15 Μήιιαο Ζ., 2002, Ζ Γπζθνιία Πξνζέγγηζεο ηνπ Θέκαηνο «Μεηνλόηεηεο», ζηνλ ηφκν Μεηνλόηεηεο ζηελ Διιάδα, Δηαηξεία πνπδψλ Νενειιεληθνχ Πνιηηηζκνχ θαη Γεληθήο Παηδείαο, ζει Μαπξνγνξδάηνο Γ. Θ., 2003, Οη Δζληθέο Μεηνλόηεηεο, ζηνλ ηφκν Ηζηνξία ηεο Διιάδαο ηνπ 20νπ αηώλα, , ν Μεζνπόιεκνο, Βηβιηφξακα, ζει. 11, θαη Μπαιηζηψηεο Λ., 1997, Διιεληθή Γηνίθεζε θαη Μεηνλνηηθή Δθπαίδεπζε ζηε Γπηηθή Θξάθε, ζην Σζηηζειίθεο Κ., Υξηζηφπνπινο Γ. (επηκ.), 1997, Σν Μεηνλνηηθό Φαηλόκελν ζηελ Διιάδα. Μηα πκβνιή ησλ Κνηλσληθώλ Δπηζηεκώλ, Κξηηηθή, ζει Γηα απηφ άιισζηε ζηελ αληαιιαγή δελ ζπκπεξηιήθζεζαλ άιινη κνπζνπικάλνη πνπ θαηνηθνχζαλ ζηνλ ειιεληθφ ρψξν, φπσο νη Αιβαλνί ηεο Θεζπξσηίαο (Ζξαθιείδεο Α., 2002, Σα Αίηηα ηεο Διιεληθήο Αληηκεηνλνηηθήο ηάζεο από ην 1945 έσο ήκεξα, ζηνλ ηφκν Μεηνλόηεηεο ζηελ Διιάδα. Δηαηξεία πνπδψλ Νενειιεληθνχ Πνιηηηζκνχ θαη Γεληθήο Παηδείαο, ζει. 44). 14

15 εδαθηθήο επέθηαζεο φια ηα πξνεγνχκελα ρξφληα 18 δελ ζα ήηαλ εχινγν λα πηνζεηήζνπλ ζξεζθεπηηθφ θξηηήξην αληαιιαγήο, αλ απηφ δελ ζπλδεφηαλ κε εζληθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ Σνπξθία επέκεηλε ζην ζξεζθεπηηθφ ραξαθηήξα ηεο κεηνλφηεηαο ιφγσ ηεο επηζπκίαο ηεο λα απαιιαγεί απφ ηηο αληηθεκαιηθέο πηέζεηο ησλ Παιαηνκνπζνπικάλσλ, πξνζθνιιεκέλσλ ζηε ζξεζθεία θαη ηελ παξάδνζε Σνχξθσλ, πνπ επηθξαηνχζαλ ζηε Θξάθε ή έζπεπζαλ λα κεηαθηλεζνχλ εθεί κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηεο Λνδάλεο. Οη Παιαηνκνπζνπικάλνη απνηεινχζαλ κηα ξεβαλζηζηηθή νκάδα εθηνπηζκέλσλ απφ εδάθε πνπ είραλ πξφζθαηα απνιεζζεί θαη ππεξάζπηδαλ κηα εθδνρή ηνπ ηνχξθηθνπ εζληθηζκνχ ζηεξηγκέλε ζηελ ηζιακηθή ππεξνρή. Ζ εζληθηζηηθή ηδενινγία ησλ Παιαηνκνπζνπικάλσλ ήηαλ μέλε πξνο ηελ ηφηε θπξίαξρε «εζληθηζηηθή εθδνρή ηνπ θξαηηθνχ εθζπγρξνληζκνχ», ε νπνία ζηφρεπε ζηελ θαηαζθεπή εζληθήο αθήγεζεο εζλνηηθνχ ηχπνπ 19, ππνηάζζνληαο ην ιατθφ ζξεζθεπηηθφ αίζζεκα ζηα λέα δεδνκέλα ηνπ θνζκηθνχ θξάηνπο. 20 Απφ απηή ηελ θαηάζηαζε πξνζπάζεζε λα επσθειεζεί ε ειιεληθή θπβέξλεζε εληζρχνληαο ηε ζξεζθεπηηθή ηαπηφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Θξάθεο. Ζ εγεζία ησλ Παιαηνκνπζνπικάλσλ κάιηζηα αλέιαβε ηε δηνίθεζε ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Θξάθεο. Ζ απξνθάιππηε εχλνηα ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο απέλαληί ηνπο κέρξη ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 20 ήηαλ ε αηηία ησλ επαλεηιεκκέλσλ δηακαξηπξηψλ ηεο Σνπξθίαο 18 Ο Βεληδέινο είρε ρξεζηκνπνηήζεη ην επηρείξεκα ηεο εζλνινγηθήο ζχλζεζεο ζηε πλδηάζθεςε Δηξήλεο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 1919 ζην Παξίζη, ζην δηπισκαηηθφ πφιεκν πνπ δηεμαγφηαλ ηφηε κεηαμχ Διιάδαο θαη Βνπιγαξίαο. Σν ίδην επηρείξεκα γηα εζλνινγηθή αιινίσζε ππέξ ηεο Διιάδνο κεηά ηελ πξνζέιεπζε Διιήλσλ πξνζθχγσλ απφ ηελ Αλ. Θξάθε ρξεζηκνπνίεζε ν Βεληδέινο θαη ζηε πλδηάζθεςε Δηξήλεο ην Ννέκβξην ηνπ 1922 ζηε Λνδάλε (Γηβάλε Λ., 2001, Ζ Δδαθηθή Οινθιήξσζε ηεο Διιάδαο ( ). Απφπεηξα Παηξηδνγλσζίαο. Καζηαληψηεο, ζει θαη ). 19 Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην ζρεηηθφ άξζξν ηνπ Σνχξθνπ ζπγγξαθέα G. Κeyder (Keyder G., Ηζηνξία θαη Γεσγξαθία ηνπ Σνπξθηθνύ Δζληθηζκνύ, ζην Γξαγψλα Θ., Μπηξηέθ Φ., 2006, Διιάδα θαη Σνπξθία. Πνιίηεο θαη Έζλνο Κξάηνο. Αιεμάλδξεηα. ζει ), φπνπ ζηνηρεηνζεηείηαη ε άπνςε φηη ε βαζηθή ηδενινγία θηλεηνπνίεζεο πνπ επέιεμε ην θεκαιηθφ θξάηνπο ήηαλ ν εθδπηηθηζκφο θαη φρη ν ηζιακηζκφο, πνπ ζα ζπλεπαγφηαλ ζεσξήζεηο πνιηηηζκηθήο δηαθνξάο κε ηε Γχζε. Δπηπιένλ, επεηδή ζπγθξνηήζεθε ζην θφλην ησλ ινηπψλ βαιθαληθψλ εζληθηζκψλ θαη αληηπαξαζεηηθά κε απηνχο, ε επηινγή ηνπ κχζνπ ηεο εζληθήο θαζαξφηεηαο ζπγθάιπςε ζε ηέηνην βαζκφ ηελ πνιπκνξθία ηνπ νζσκαληθνχ παξειζφληνο πνπ δεκηνπξγήζεθε ελ ηέιεη κηα άγνλε κνξθή εζληθηζκνχ θαη κηα εληειψο επηλνεκέλε εθδνρή ηεο ηζηνξίαο. 20 ε απηήλ ηελ θαηεχζπλζε πξαγκαηνπνηήζεθε ε κεηάθξαζε ηνπ θνξαλίνπ απφ ηα αξαβηθά ζηα ηνπξθηθά, αληηθαηαζηάζεθε ην αξαβηθφ αιθάβεην κε ηνπξθηθφ, θαζηεξψζεθε θνζκηθφ δίθαην ζηε ζέζε ηνπ ηζιακηθνχ θαη ηέζεθαλ ζηνλ έιεγρν ηνπ θξάηνπο ηα ζξεζθεπηηθά θέληξα κεηά ηελ ίδξπζε ηεο Σνπξθηθήο Γεκνθξαηίαο ην 1924 (Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο. Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει. 28). 15

16 ζην πκβνχιην ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ (K.η.Δ.) γηα θαθή κεηαρείξηζε ηεο κεηνλφηεηαο. 2.3 Οη πνιηηηθέο ηνπ ειιεληθνύ θξάηνπο ηελ πεξίνδν ηνπ κεζνπνιέκνπ Ζ πνιηηηθή επηινγή ηεο ελίζρπζεο ηνπ ζξεζθεπηηθνχ ραξαθηήξα ηεο κεηνλφηεηαο θαη ηεο απξνθάιππηεο ζηήξημεο ησλ Παιαηνκνπζνπικάλσλ αλαζεσξήζεθε ηελ πεξίνδν , κε θνξπθαία ζηηγκή ηελ ππνγξαθή ηνπ ειιελνηνπξθηθνχ πκθψλνπ Φηιίαο απφ ηνλ Ηζκέη Ηλνλνχ θαη ηνλ Διεπζέξην Βεληδέιν. ην πιαίζην ηεο ειιελνηνπξθηθήο πξνζέγγηζεο απηήο ηεο πεξηφδνπ, δηψρζεζαλ ηα αληηθεκαιηθά ζηνηρεία, ηδξχζεθε ηνπξθηθφ πξνμελείν θαη θαζηεξψζεθε ην ιαηηληθφ αιθάβεην αληί ηεο αξαβηθήο, πνπ είρε δηαηεξεζεί σο ην 29 γηα λα εκπνδίζεη ηελ επηθνηλσλία κε ηελ Σνπξθία. Απηήλ ηελ πεξίνδν ε εγεζία ηεο κεηνλφηεηαο αιιάδεη θαη αξρίδεη λα δηαδίδεηαη ν ηνπξθηθφο εζληθηζκφο. Ηδξχεηαη δε ην πξψην κεηαξξπζκηζηηθφ ζρνιείν θαηά ην θεκαιηθφ πξφηππν θαη ηίζεηαη αίηεκα αληηθαηάζηαζεο ηνπ ηζιακηθνχ Γηθαίνπ απφ ην ειιεληθφ Γίθαην, ην νπνίν φκσο δελ έγηλε απνδεθηφ απφ ηελ ειιεληθή πιεπξά. 21 H άζθεζε αθνκνησηηθψλ πνιηηηθψλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο απέλαληη ζηηο κεηνλφηεηεο, ηππηθή γηα φια ηα εζληθά θξάηε ηεο πεξηφδνπ, έζεζε ζην ζηφραζηξν ηηο κεηνλνηηθέο γιψζζεο (π.ρ., ησλ ιαβνκαθεδφλσλ, ησλ Δβξαίσλ) κέζσ ηεο εθαξκνγήο ζπγθεθξηκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ θαη ηεο θαζηέξσζεο ηεο ειιεληθήο σο γιψζζαο ηεο εθπαίδεπζεο. 22 Χζηφζν νη πνιηηηθέο απηέο δελ κπνξνχζαλ λα ζπκπεξηιάβνπλ κε ηνπο ίδηνπο φξνπο θαη ηε κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ππήξρε αλαγλψξηζε ηεο εζληθήο δηαρσξηζηηθήο γξακκήο, γηα απηφ θαη δελ επηρεηξήζεθε γισζζηθή αθνκνίσζε. Σν ζχζηεκα πξνζηαζίαο ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο απφ ην 1923 δηακνξθψλεηαη κε αλαθνξά ζηνλ πξνεζληθφ ζεζκφ ησλ κηιέη, φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ. Tαπηφρξνλα, εθαξκφζηεθε ε ηαθηηθή ηεο «ελζθελψζεσο» ειιεληθψλ 21 Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο. Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει Ζ βεληδειηθή πνιηηηθή απείρε απφ ηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ απαγφξεπζεο ηεο γιψζζαο θαζψο ζεσξήζεθε φηη θάηη ηέηνην ζα είρε ζπλέπεηεο εηο βάξνο ηεο εζληθήο ζπλείδεζεο ησλ κεηνλνηηθψλ πνιηηηθψλ θαη ζα αθχξσλε ηηο πξνζπάζεηεο αθνκνίσζεο δηά ηεο ρξεζηήο δηνηθήζεσο. ε ηέηνηνπ είδνπο θαηαζηαιηηθά κέηξα πξνρψξεζε ην θαζεζηψο ηνπ Μεηαμά κε ζχκαηα θπξίσο ηνπο ζιαβφθσλνπο θαη ηνπο Κνπηζφβιαρνπο. 16

17 πιεζπζκψλ εθεί φπνπ νη κεηνλνηηθνί πιεζπζκνί εκθαλίδνληαλ ζπκπαγείο. Ζ εγθαηάζηαζε πξνζθχγσλ κεηά ηε Μηθξαζηαηηθή Καηαζηξνθή ήηαλ ην γεγνλφο πνπ δηαθνξνπνίεζε ξηδηθά ηελ πιεζπζκηαθή ζχλζεζε ηεο πεξηνρήο κεηά ην Ζ Διιάδα δεζκεπφηαλ σο πξνο ηελ πξνζηαζία ησλ κεηνλνηήησλ απφ ηε δηεζλή έλλνκε ηάμε πνπ εμέθξαδε ε Kνηλσλία ησλ Δζλψλ κεηά ηνλ α παγθφζκην πφιεκν, ε νπνία απνηεινχζε ηνλ θχξην ζεζκφ λνκηθήο θαηνρχξσζεο ησλ κεηνλνηηθψλ δηθαησκάησλ. Δίρε κάιηζηα ππνγξάςεη εηδηθή ζχκβαζε καδί κε ηε πλζήθε ησλ εβξψλ ην Αλ πξνζηεζεί ζε απηφ θαη ε ζχλαςε δαλείνπ απφ ηελ Κνηλσλία ησλ Δζλψλ γηα ηελ απνθαηάζηαζε ησλ πξνζθχγσλ, είλαη θαηαλνεηφ φηη δελ ππήξραλ πεξηζψξηα γηα παξαβηάζεηο ηνπ δφγκαηνο ηεο εηξεληθήο ζπλχπαξμεο κε ηνπο γείηνλεο θαη ηεο πξνζηαζίαο ησλ κεηνλνηήησλ. Δηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο, ην ειιεληθφ θξάηνο ππήξμε ηδηαίηεξα πξνζεθηηθφ ζηηο θηλήζεηο ηνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε βεληδειηθή πνιηηηθή ηεο πεξηφδνπ Ζ χπαξμε φκνξνπ θξάηνπο πνπ ζπλεπαγφηαλ άκεζν θίλδπλν αληίδξαζεο, αιιά θαη ην θαζεζηψο «ακνηβαίαο νκεξίαο» πνπ ίζρπε γηα ηε κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο θαη ηε κεηνλφηεηα ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο επέβαιαλ ηελ παξαπάλσ ζηάζε Μεηά ηνλ β παγθόζκην πόιεκν: κεηνλνηηθή πνιηηηθή ζην θόλην ησλ δηαθξαηηθώλ ζρέζεσλ Ζ δεχηεξε θάζε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ πνπ θαζφξηζε ηελ ηχρε ηεο κεηνλφηεηαο αξρίδεη κεηά ην ηέινο ηνπ β παγθνζκίνπ πνιέκνπ ζε θιίκα ακνηβαίαο πξνζέγγηζεο ιφγσ ηεο εηζφδνπ θαη ησλ δχν ρσξψλ ζηε Βνξεηναηιαληηθή πκκαρία. Δίλαη ε πεξίνδνο πνπ ε ειιεληθή θπβέξλεζε πξνσζεί ηελ ίδξπζε κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ (ηα νπνία κάιηζηα ζην λνκνζεηηθφ δηάηαγκα 3065 ηεο ραξαθηεξίδνληαη 23 Αληηζηνίρσο πξνζεθηηθέο έσο θαη ακήραλεο ήηαλ νη θηλήζεηο θαη φζνλ αθνξά ηνπο ιαβνκαθεδφλεο, ιφγσ θφβνπ γηα πξφθιεζε αληηδξάζεσλ εθ κέξνπο ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Γηνπγθνζιαβίαο, ελψ αληίζεηα ζηελ πεξίπησζε ησλ Δβξαίσλ ηεο Θεζζαινλίθεο πνπ δελ ππήξρε θακία αλαθνξά ηεο κεηνλφηεηαο ζε φκνξν θξάηνο, ε βεληδειηθή αληίιεςε δελ αλαγλψξηζε θαλ απνδεθηφ ζπλνκηιεηή παξά ην φηη απνηεινχζαλ πιεζπζκηαθά θαη νηθνλνκηθά πνιχ ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο πφιεο, ην ζεκαληηθφηεξν σο ην 1912 (Μαπξνγνξδάηνο Γ. Θ., 2003, Οη Δζληθέο Μεηνλόηεηεο ζηνλ ηφκν Ηζηνξία ηεο Διιάδαο ηνπ 20νπ αηώλα, , ν Μεζνπόιεκνο. Βηβιηφξακα, ζει ). 17

18 «ηνπξθηθά» 24 ), ππνγξάθεη ζπκθσλία γηα ηε δπλαηφηεηα Σνχξθσλ δαζθάισλ (ησλ κεηαθιεηψλ, φπσο νλνκάζηεθαλ) λα δηδάζθνπλ ζε απηά. Απνζαθελίδεη επηπιένλ ην θαζεζηψο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο εληάζζνληαο ηα ζηελ ηδησηηθή εθπαίδεπζε, αθνχ νη πφξνη ηνπο πξνέξρνληαη απφ ηα βαθνχθηα θαη ηηο ζπλδξνκέο ησλ καζεηψλ αιιά δηνξίδεη θαη Έιιελεο δαζθάινπο. 25 Καηά ηε δηεηία , επήιζε ινηπφλ κηα πξνζσξηλή άλνημε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ. ε απηή ηε θάζε έγηλαλ νη ζνβαξέο παξαρσξήζεηο ηεο Διιάδαο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνκέα πνπ πξναλαθέξζεθαλ. Οη ειιεληθέο ππνρσξήζεηο σζηφζν ζεσξείηαη φηη απνζθνπνχζαλ ζηε βειηίσζε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ πξνθεηκέλνπ λα παξαρσξεζνχλ αληαιιάγκαηα γηα ηνπο Έιιελεο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, ην Οηθνπκεληθφ Παηξηαξρείν, ηελ Ίκβξν θαη ηελ Σέλεδν θαη δελ θαίλεηαη λα είραλ ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο έληαμεο ηεο κεηνλφηεηαο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. 26 Ζ ειιεληθή πνιηηηθή ηεο πεξηφδνπ ππαγνξεχηεθε θαη απφ ηε δηάζεζε ελίζρπζεο ηνπ ηνπξθηθνχ ραξαθηήξα ηεο κεηνλφηεηαο έλαληη ησλ Πνκάθσλ, πνπ επεηδή ήηαλ ζιαβφθσλνη θαη θαηνηθνχζαλ ζηα ειιελνβνπιγαξηθά ζχλνξα, ζεσξήζεθε φηη ππήξρε θίλδπλνο πξνζεηαηξηζκνχ ηνπο απφ ηε Βνπιγαξία, εηδηθά κεηά ηηο επηζεηηθέο θηλήζεηο απηήο ηεο ρψξαο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ β παγθφζκηνπ πνιέκνπ. Σν δφγκα ηνπ «απφ βνξξάλ» θηλδχλνπ ζπληζηνχζε θξίζηκε πιεπξά ηεο ειιεληθήο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο απφ ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ κέρξη ηελ φμπλζε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ ηε δεθαεηία ηνπ 50, νπφηε θαη ην ελδηαθέξνλ ζηξάθεθε ζην δήηεκα ηεο Κχπξνπ Ν.Γ, 3065 ηεο (ΦΔΚ Α 239, 1954): Πεξί ηξφπνπ ηδξχζεσο θαη ιεηηνπξγίαο Σνπξθηθψλ ρνιείσλ ηνηρεηψδνπο Δθπαηδεχζεσο Γπηηθήο Θξάθεο θαη Ρπζκίζεσο Εεηεκάησλ ηηλψλ Αθνξψλησλ εηο ηελ Δπνπηείαλ απηψλ θαη ηνπο Δπηζεσξεηάο Σνπξθηθψλ ρνιείσλ Γπηηθήο Θξάθεο. Ο εζληθφο ραξαθηεξηζκφο ηεο κεηνλφηεηαο πξνέθπςε θαηφπηλ ηνπξθηθψλ πηέζεσλ απηήλ ηελ πεξίνδν (βι. Μπαιηζηψηεο Λ., Σζηηζειίθεο Κ., 2001, Ζ Μεηνλνηηθή Δθπαίδεπζε ηεο Θξάθεο. πιινγή Ννκνζεζίαο, ρόιηα. Δθδφζεηο άθθνπια, ζει. 36). 25 Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο, Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει Βι. Νηθνιαθφπνπινο Ζ., 2002, Ζ Δθινγηθή πκπεξηθνξά ηεο Μνπζνπικαληθήο Μεηνλόηεηαο ζηε Θξάθε ζηνλ ηφκν Μεηνλόηεηεο ζηελ Διιάδα. Δηαηξεία πνπδψλ Νενειιεληθνχ Πνιηηηζκνχ θαη Γεληθήο Παηδείαο, ζει χκθσλα κε ηελ άπνςε ηνπ ζπγγξαθέα, ηα κεηνλνηηθά ζρνιεία αθέζεθαλ ζηελ ηχρε ηνπο, ρσξίο λα γίλεη νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα λα κεηαηξαπνχλ ζε παξάγνληεο πξνζαξκνγήο ζηελ ειιεληθή θνηλσλία, αλ φρη αθέζεθαλ έξκαηα ηνπ αλεξρφκελνπ ηνπξθηθνχ εζληθηζκνχ πνπ έπαηξλε ζηαδηαθά ηε ζέζε ηεο παιηάο εζλνηηθήο ζπλείδεζεο, ε νπνία ήηαλ θαηάινηπν ηεο νξγάλσζεο ηνπ κηιέη. 27 Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο, Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει

19 ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, ε θαηάζηαζε ησλ κεηνλνηήησλ ζε Διιάδα θαη Σνπξθία δηακνξθψζεθε ζην θφλην ησλ αληηπαξαηηζέκελσλ εζληθψλ δηεθδηθήζεσλ γηα ηελ Κχπξν. Σα ειιεληθφ αίηεκα ηεο έλσζεο φμπλε κε θαζνξηζηηθφ ηξφπν ηηο ειιελνηνπξθηθέο ζρέζεηο θαη πξψην ζχκα ηεο φμπλζεο ππήξμε ε ειιεληθή κεηνλφηεηα ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο. 28 Σν ειιεληθφ θξάηνο σζηφζν δελ πξνβαίλεη ζε αληίπνηλα εθείλε ηελ πεξίνδν, επηρεηξψληαο λα πξνβάιεη ζηε δηεζλή θνηλφηεηα ηελ εηθφλα ρψξαο πνπ πξνζηαηεχεη ηηο κεηνλφηεηεο θαη λα πξνηδεάζεη έηζη γηα ηελ νξζή κεηαρείξηζε ηεο ηνπξθηθήο θνηλφηεηαο ζε πεξίπησζε έλσζεο κε ηελ Κχπξν Ζ πεξίνδνο ηεο δηθηαηνξίαο θαη ε κεηαπνιίηεπζε Σηο παξαπάλσ ηζνξξνπίεο αλαηξέπεη ε εγθαζίδξπζε ηεο ζηξαηησηηθήο δηθηαηνξίαο ην 1967, ε νπνία πξνβαίλεη ζε ζεηξά δηνηθεηηθψλ κέηξσλ πνπ έζεηαλ ζε αζθπθηηθφ θινηφ ηε κεηνλφηεηα. ηα κέηξα απηά πεξηιακβάλνληαλ ε παξεκπφδηζε ηεο αγνξάο αθηλήησλ, ηεο έθδνζεο επαγγεικαηηθψλ αδεηψλ θαη δαλείσλ, ε κε αλαγλψξηζε ηίηισλ ηδηνθηεζίαο, ν απνθιεηζκφο ησλ κεηνλνηηθψλ απφ ηελ απαζρφιεζε ζηελ ειιεληθή δηνίθεζε θαη ηα ζψκαηα αζθαιείαο, νη παξεκβάζεηο ζηε δηαρείξηζε ηεο βαθνπθηθήο πεξηνπζίαο κε ηελ θαζαίξεζε ησλ εθιεγκέλσλ κειψλ ηεο δηνίθεζήο ηνπο. Παξάιιεια ηδξχζεθε ε Δηδηθή Παηδαγσγηθή Αθαδεκία ηεο Θεζζαινλίθεο (ΔΠΑΘ) κε ζηφρν ηνλ έιεγρν ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο θαη, γηα ηνλ ίδην ιφγν, παξαρσξήζεθαλ εθηεηακέλεο εμνπζίεο ζηα απηνδηνηθεηηθά φξγαλα, πνπ έθηαλαλ κέρξη θαη ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζρνιηθψλ πξνγξακκάησλ. Δπηπιένλ, ε αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο, πνπ ππνγξακκίδεη ην θαζεζηψο ακνηβαίαο νκεξίαο γίλεηαη ζπρλά αληηθείκελν αλαθνξάο. Σε δεθαεηία ηνπ 70, νη κεηαπνιηηεπηηθέο θπβεξλήζεηο ζέηνπλ ζε πξνηεξαηφηεηα ην δήηεκα ηεο Θξάθεο θαζψο ππνρσξεί ην δφγκα ηνπ «απφ βνξξάλ θηλδχλνπ» θαη νη εμειίμεηο ζην Κππξηαθφ δελ επηηξέπνπλ πιένλ άιιεο δπλακηθέο πξσηνβνπιίεο ζε απηφλ 28 Ζξαθιείδεο Α., 2004, Ζ Διιάδα θαη ν εμ Αλαηνιώλ Κίλδπλνο. Αδηέμνδα θαη Γηέμνδνη. Πφιηο, ζει. 40, 75-76, 318. Όπσο αλαθέξεηαη, ηα βίαηα επεηζφδηα θαη νη βηαηνπξαγίεο ελαληίνλ ησλ ειιεληθψλ πεξηνπζηψλ μέζπαζαλ αξρηθά κε αθνξκή ηε δηαδήισζε γηα ην Κππξηαθφ θαη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζε απηά έπαημε ε νξγάλσζε «Ζ Κχπξνο Δίλαη Σνπξθηθή». 29 Σξνπκπέηα., 2001, Καηαζθεπάδνληαο Σαπηόηεηεο γηα ηνπο Μνπζνπικάλνπο ηεο Θξάθεο, Σν Παξάδεηγκα ησλ Πνκάθσλ θαη ησλ Σζηγγάλσλ. Κξηηηθή, ζει

20 ηνλ ηνκέα ηεο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο. Ζ Θξάθε ζεσξείηαη πεξηνρή πςειήο εζληθήο πξνηεξαηφηεηαο θαζψο ζπλδέεηαη κε ηελ αζθάιεηα ησλ αλαηνιηθψλ ζπλφξσλ. Ζ πεξηνρή θξίλεηαη σο ηδηαίηεξα ππνβαζκηζκέλε θαη απνθιεηζκέλε απφ θάζε αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα, κε απνηέιεζκα λα νδεγείηαη ζε καξαζκφ θαη εζσηεξηθή κεηαλάζηεπζε ν πιεηνλνηηθφο πιεζπζκφο ηεο. Ζ πξφζεζε γηα αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο κε ζηφρν ηελ ελδπλάκσζε ηνπ πιεηνλνηηθνχ πιεζπζκνχ εθδειψζεθε κε κηα ζεηξά πξσηνβνπιηψλ, φπσο ηελ ίδξπζε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο ην 1973 θαη ηελ παξνρή θηλήηξσλ ζε κέιε ηεο κεηνλφηεηαο γηα κεηεγθαηάζηαζε ζε άιιεο πεξηνρέο. Όζνλ αθνξά ην δήηεκα ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο, ην 1977 εηζάγνληαη νη λφκνη 694 θαη 695, πνπ πξνζπαζνχλ λα ξπζκίζνπλ ζπλνιηθά ην δήηεκα ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο θαη απνηεινχλ κέρξη ζήκεξα ζεκειηψδε λνκνζεηήκαηα ηεο εζσηεξηθήο έλλνκεο ηάμεο, φπσο ζα δνχκε. Ο λφκνο 694/1977 επηθαιείηαη εθ λένπ ηελ αξρή ηεο ακνηβαηφηεηαο ζπλδένληαο ηελ ηχρε ηεο κεηνλφηεηαο κε ηελ εμέιημε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζρέζεσλ θαη ζεζπίδεη δπλαηφηεηα αλάκεημεο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζηε δηνίθεζε ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε επίθιεζε ηεο αξρήο ηεο ακνηβαηφηεηαο, δπν δεθαεηίεο κεηά ηελ απνδπλάκσζε ηεο ειιεληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, δελ αληηζηνηρνχζε ζηε λέα θαηάζηαζε πξαγκάησλ θαη ιεηηνχξγεζε σο ηξνρνπέδε γηα ηελ επίιπζε δηαθφξσλ εθπαηδεπηηθψλ δεηεκάησλ ηεο θαηά πνιχ κεγαιχηεξεο πιεζπζκηαθά κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο, φπσο ζα δνχκε αλαιπηηθά παξαθάησ. Σε δεθαεηία ηνπ 80, κε ηνλ λφκν 1091/1980, 30 επηρεηξήζεθε ε αλαζεψξεζε ηνπ θαζεζηψηνο δηαρείξηζεο ηεο βαθνπθηθήο πεξηνπζίαο θαη ηνπ ζεζκνχ ησλ κνπθηεηψλ. Ο κνπθηήο κεηαηξέπεηαη ζε αλψηεξν δεκφζην ππάιιειν. Ζ πξσηνβνπιία απηή είλαη ελδεηθηηθή ησλ παιηλδξνκήζεσλ ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο κεηαμχ δχν πνιηηηθψλ απέλαληη ζηε κεηνλφηεηα ηεο Θξάθεο: Ζ κηα ήηαλ λα ζηεξηρζεί ην ζχζηεκα κεηνλνηηθήο πξνζηαζίαο ζε έλα είδνο πξνεζληθήο απηνλνκίαο, πνπ απέξξεε απφ ηελ απηνδηνηθεηηθή παξάδνζε ησλ νζσκαληθψλ ρξφλσλ θαη ζεκειησλφηαλ ζηε ζπλζήθε ηεο Λνδάλεο. Ζ άιιε ήηαλ λα επεθηαζεί θαη ζηε κεηνλφηεηα ην δηνηθεηηθφ κνληέιν ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζην πιαίζην ηνπ πληάγκαηνο θαη ηνπ ειιεληθνχ ζεζκηθνχ ζπζηήκαηνο. Πξφθεηηαη γηα έλα δίιεκκα απέλαληη ζην νπνίν ζηέθεηαη ακήραλε ε ειιεληθή δηνίθεζε 30 «Πεξί Γηνηθήζεσο θαη Γηαρεηξίζεσο ησλ Βαθνπθίσλ ηεο Μνπζνπικαληθήο Μεηνλφηεηαο εηο ηελ Γπηηθήλ Θξάθελ θαη ησλ Πεξηνπζηψλ απηψλ», ΦΔΚ 267, ηεχρνο 1, , ζει