ΨΘΦΛΑΚΘ ΡΑΟΥΣΛΑΣΘ ΜΟΥΣΕΛΟΥ ΚΑΡΝΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ

Transcript

1 2011 ΨΘΦΛΑΚΘ ΡΑΟΥΣΛΑΣΘ ΜΟΥΣΕΛΟΥ ΚΑΡΝΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Το Μουςείο Καπνοφ Καβάλασ είναι το μοναδικό ςτθν Ευρϊπθ. Ο καπνόσ αποτελεί τθ βάςθ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ και ιδιαίτερα για τθν περιοχι μασ. Το λιμάνι τθσ Καβάλασ ιταν το πρϊτο εξαγωγικό λιμάνι. ΤΕΛ ΚΑΒΑΛΑΣ ΤΜΘΜΑ ΘΛΕΚΤΟΛΟΓΛΑΣ 15/3/2011

2 Θ παροφςα πτυχιακι εργαςία υλοποιικθκε από τουσ: ΡΑΡΑΓΑΒΛΘΛ ΓΛΑΝΝΘ, ΚΕΜΕΛΑΚΘ ΑΓΓΕΛΟ και τουσ επιβλζποντεσ κακθγθτζσ: Δρ. ΛΥΚΟΥΓΟ ΜΑΓΚΑΦΑ και Δρ. ΣΩΚΑΤΘ ΤΟΥΜΡΕΚΤΣΘ. Θ παροφςα πτυχιακι εργαςία, εκφωνικθκε ςτο εργαςτιριο θλεκτρονικϊν του τμιματοσ θλεκτρολογίασ του ΤΕΛ ΚΑΒΑΛΑΣ και αποτελεί μια προςπάκεια ψθφιακισ παρουςίαςθσ του ΜΟΥΣΕΛΟΥ ΚΑΡΝΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ. Στο ςθμείο αυτό, κα κζλαμε να ευχαριςτιςουμε τουσ υπεφκυνουσ κακθγθτζσ και επιβλζποντεσ τθσ πτυχιακισ εργαςίασ Δρ. ΛΥΚΟΥΓΟ ΜΑΓΚΑΦΑ και Δρ. ΣΩΚΑΤΘ ΤΟΥΜΡΕΚΤΣΘ για τθν επιλογι του κζματοσ, τθν υποςτιριξθ και τον πολφτιμο χρόνο που αφιζρωςαν για τθν εκπόνθςθ και εκτζλεςθ τθσ ψθφιακισ εργαςίασ. Ευχαριςτοφμε επίςθσ, τον κφριο ΛΩΑΝΝΘ ΒΛΗΛΚΑ διευκυντι του μουςείου καπνοφ Καβάλασ για τθν κατανόθςθ και παραχϊρθςθ υλικοφ που αφοροφν το μουςείο. Οι ευχαριςτίεσ επίςθσ, εκφράηονται ςε όλουσ τουσ κακθγθτζσ του τμιματοσ ΘΛΕΚΤΟΛΟΓΛΑΣ για τισ γνϊςεισ που μασ προςζφεραν κακ όλθ τθ διάρκεια των ςπουδϊν μασ. Κα κζλαμε ιδιαίτερα να εκφράςουμε τθ βακειά μασ ευγνωμοςφνθ και αγάπθ ςτισ οικογζνειζσ μασ για τθν υποςτιριξθ, θκικι και οικονομικι χωρίσ τθν οποία δεν κα είχαμε ολοκλθρϊςει τισ ςπουδζσ μασ ςτθ ςχολι αυτι. «Κα κζλαμε να τονίςουμε ότι ςτο παρακάτω κείμενο λόγω μθ αλλοίωςισ του υπάρχουν αποςπάςματα και λεγόμενα τα οποία είναι ςτθν κακαρεφουςα.» ΡΕΛΕΧΟΜΕΝΑ

3 1)ΛΛΓΑ ΛΟΓΛΑ ΓΛΑ ΤΟ ΡΟΓΑΜΜΑ WINDOWS LIVE MOVIE MAKER ΡΟΥ ΧΘΣΛΜΟΡΟΛΘΚΘΚΕ ΓΛΑ ΤΘΝ ΔΘΜΛΟΥΓΛΑ ΤΟΥ VIDEO. 2)ΡΟΛΟΓΟΣ 3)Ο ΚΑΡΝΟΣ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ (ΓΛΑΤΛ ΕΥΔΟΚΛΜΘΣΕ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ Θ ΚΑΡΝΟΚΑΛΛΛΕΓΕΛΑ) 4)Θ ΚΑΒΑΛΑ ΚΕΝΟ ΕΞΑΓΩΓΘΣ ΚΑΡΝΟΥ 5)ΟΛ ΡΩΤΟΛ ΕΞΑΓΩΓΕΛΣ 6)ΟΛ ΡΩΤΕΣ ΒΛΟΜΘΧΑΝΛΕΣ ΣΛΓΑΕΤΩΝ ΚΑΛ ΤΑ ΡΩΤΑ ΡΑΚΤΟΕΛΑ 7)ΟΛ ΡΩΤΟΛ ΞΕΝΟΛ ΕΜΡΟΟΛ 8) Θ ΤΣΛΓΑΟΒΛΟΜΘΧΑΝΛΑ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΟΥΛΘ 9) ΟΛ ΡΑΕΜΦΕΕΛΣ ΒΛΟΤΕΧΝΛΕΣ 10)ΡΟΛΕΣ ΚΑΤΘΓΟΛΕΣ ΚΑΡΝΕΜΡΟΩΝ ΕΞΑΓΟΥΝ ΤΑ ΚΑΡΝΑ ΜΑΣ 11)ΛΔΥΣΘ ΚΑΡΝΕΜΡΟΛΚΩΝ ΣΥΛΟΓΩΝ ΚΑΛ ΚΑΡΝΕΜΡΟΛΚΘΣ ΟΜΟΣΡΟΝΔΛΑΣ 12)Θ ΕΡΕΞΕΓΑΣΛΑ 13)ΟΛ ΚΑΡΝΕΓΑΤΕΣ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ ΜΕΤΑ ΤΘΝ ΜΛΚΑΣΛΑΤΛΚΘ ΚΑΤΑΣΤΟΦΘ 14)Θ ΡΩΤΘ ΑΝΕΓΛΑ 15)ΚΕΜΑΤΑ ΘΜΕΟΜΛΣΚΛΟΥΚΑΛ ΩΑΛΟΥ ΕΓΑΣΛΑΣ ΚΑΡΝΕΓΑΤΩΝ 16)ΕΞΕΓΕΣΕΛΣ ΤΩΝ ΚΑΡΝΕΓΑΤΩΝ 17)ΤΟ ΚΑΥΤΟ ΚΑΛΟΚΑΛΛ ΤΟΥ 1928 (ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΘΝ ΕΛΕΥΚΕΟΥΡΟΛΘ) 18)ΕΚΣΤΑΤΕΛΑ ΑΝΕΓΩΝ ΚΑΣΛΩΝ ΓΛΑ ΤΑ ΕΡΛΔΟΜΑΤΑ 19)ΕΜΡΟΟΕΡΑΓΓΕΛΜΑΤΛΚΑ ΗΘΤΘΜΑΤΑ 20)Θ ΕΝΩΣΘ ΕΛΛΘΝΩΝ ΚΑΡΝΕΜΡΟΩΝ 21)ΟΛ ΑΝΔΕΣ ΣΤΘΝ ΤΟΓΚΑ (ΣΚΛΘΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΝ ΛΟΥΛΛΟ ΤΟΥ 1933) 22)ΟΛ ΔΥΣΜΕΝΕΛΣ ΕΡΛΡΤΩΣΕΛΣ ΤΘΣ ΚΛΣΕΩΣ ΣΤΘΝ ΥΡΑΛΚΟ 23)ΤΟ ΣΧΕΔΛΟ ΝΟΜΟΥ ΓΛΑ ΛΔΥΣΘ ΕΛΛΘΝΛΚΟΥ ΚΑΡΝΛΚΟΥ ΟΓΑΝΛΣΜΟΥ 24)ΤΟ 1936 ΕΤΟΣ ΑΛΜΑΤΟΣ ΚΑΛ ΒΛΑΣ ΤΘΣ ΜΕΤΑΞΛΚΘΣ ΚΥΒΕΝΘΣΕΩΣ

4 25) Θ ΚΑΒΑΛΑ ΤΟ ΡΩΤΟ ΕΞΑΓΩΓΛΚΟ ΛΛΜΑΝΛ 26) ΟΛ ΗΘΜΛΕΣ ΤΘΣ ΚΑΡΝΛΚΘΣ ΟΛΚΟΝΟΜΛΑΣ ΚΑΤΑ ΤΘΝ ΚΑΤΟΧΘ 27)Θ ΚΛΣΘ ΤΟΥ ΕΛΛΘΝΛΚΟΥ ΚΑΡΝΟΥ ΚΑΛ Θ ΡΑΕΜΒΑΣΘ ΤΟΥ ΚΑΤΟΥΣ 28)ΤΑ ΑΝΑΤΟΛΛΚΑ ΚΑΡΝΑ ΕΚΤΟΡΛΗΟΝΤΑΛ ΑΡΟ ΤΘΝ ΔΛΕΚΝΘ ΑΓΟΑ 29)Θ ΛΔΥΣΘ ΤΘΣ ΣΥΝΕΤΑΛΛΣΤΛΚΘΣ ΕΝΩΣΘΣ ΚΑΡΝΟΡΑΑΓΩΓΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΕΚΕ 30)ΟΛ ΤΕΛΣ ΡΟΛΚΛΛΛΕΣ 31) Ο ΝΟΜΟΣ 2348/1953 ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟΛΟ ΕΕΤΕ Θ ΚΑΤΩΧΘΘΣΘ ΤΟΥ ΚΑΡΝΕΓΑΤΛΚΟΥ ΕΡΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ 32 )Θ ΚΛΣΘ ΜΕΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ 2348/ ) Θ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΘ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΛΚΟ ΩΣ ΑΝΤΛΜΕΤΩΡΛΣΘ ΤΘΣ ΑΝΕΓΛΑΣ ΣΤΘΝ ΚΑΡΝΕΓΑΣΛΑ 34)ΤΟ ΚΑΡΝΛΚΟ ΚΕΜΑ ΑΡΟ ΤΟ 1960 ΜΕΧΛ ΣΘΜΕΑ 35) ΟΛ ΑΡΟΨΕΛΣ ΤΟΥ ΚΑΡΝΕΜΡΟΛΟΥ 36) ΟΛ ΑΡΟΨΕΛΣ ΤΘΣ ΣΕΚΕ 37) ΕΡΛΛΟΓΟΣ 38)ΒΛΒΛΛΟΓΑΦΛΑ

5 1)Το πρόγραμμα που χρθςιμοποιιςαμε για τθν δθμιουργία του VIDEO παρουςίαςθσ του ΜΟΥΣΕΛΟΥ ΚΑΡΝΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ είναι το WINDOWS LIVE MOVIE MAKER. Είναι ζνα εφχρθςτο, απλό και με πολλζσ δυνατότθτεσ, πρόγραμμα για τθν δθμιουργία Video. Πταν ανοίξεισ το πρόγραμμα το πρϊτο βιμα είναι να κάνεισ ειςαγωγι εικόνων και video που κζλεισ να χρθςιμοποιιςεισ μζςω του αντιςτοίχου εικονιδίου ςτθν επιφάνεια εργαςίασ του προγράμματοσ. Το δεφτερο βιμα είναι να επιλζξεισ τθν κάκε φωτογραφία και να τισ προςκζςεισ κάποιο οπτικό εφζ και εφζ κίνθςθσ μζςω των αντίςτοιχων εικονιδίων ςτθν επιφάνεια εργαςίασ του προγράμματοσ. Με το εφζ κίνθςθσ, ςου δίνεται θ δυνατότθτα να δϊςεισ τον τρόπο ανοίγματοσ τθσ φωτογραφίασ και ςε ποιό ςθμείο κζλεισ να εςτιάςεισ. Mε το οπτικό εφζ, ςου δίνεται θ δυνατότθτα να ρυκμίςεισ τθν φωτεινότθτα τθσ κάκε φωτογραφίασ. Στο εικονίδιο επεξεργαςία, ςου δίνεται θ δυνατότθτα να ρυκμίςεισ τθν διάρκεια τθσ φωτογραφίασ και το χρϊμα του φόντου. Στθν κεντρικι μπάρα, ςτο εικονίδιο προςκικθ μουςικισ, μπορείσ να ειςάγεισ τον ιχο που κα ςυνοδεφει τθν εικόνα και ςτθν ςυνζχεια επιςτρζφοντασ ςτο εικονίδιο επεξεργαςία, να ρυκμίςεισ τθν ςταδιακι ειςαγωγι και εξαςκζνθςθ του ιχου, ζτςι ϊςτε να ςυνδζςεισ πικανόν δφο ιχουσ μεταξφ τουσ, ϊςτε να αλλθλοδιαδζχονται ο ζνασ τον άλλο. Επίςθσ, ςτθν κεντρικι μπάρα υπάρχουν τρείσ επιλογζσ: τίτλοσ, λεηάντα, τίτλοι τζλουσ(ςκθνοκζτθσ, πρωταγωνιςτζσ, τοποκεςία). Με αυτζσ τισ επιλογζσ, μπορείσ να προςκζςεισ ςχόλια επάνω ςτισ φωτογραφίεσ. To τελικό ςτάδιο είναι να πάμε ςτο εικονίδιο αποκικευςθ ταινίασ και να κάνουμε επιλογι για ποια χριςθ το κζλουμε(για υπολογιςτι, εγγραφι DVD, για οκόνθ υψθλισ ευκρίνειασ). Αυτι είναι θ κφρια διαδικαςία για τθν δθμιουργία ενόσ video.

6 2)ΡΟΛΟΓΟΣ Θ ανάπτυξθ τθσ Καβάλασ ςυνδζεται άρρθκτα με τον καπνό και θ πόλθ καταγράφεται ςαν πρϊτο εξαγωγικό κζντρο, ιδίωσ μετά το 1850, όταν με τθν ζξοδο τθσ από τα τείχθ, απλϊκθκε ςτθ ςθμερινι τθσ ζκταςθ και κυρίωσ κατά μικοσ του λιμανιοφ και τθσ κάλαςςασ. Στθν επιτυχία τθσ καλλιζργειασ, αλλά και του προϊόντοσ, βαςικό ρόλο ζπαιξαν οι εδαφολογικζσ και κλιματολογικζσ ςυνκικεσ τθσ περιοχισ που ευνοοφν τθν ανάπτυξθ ευγενικϊν και προςοδοφόρων ποικιλιϊν του καπνοφ. Στθν επιτυχία του εμπορίου ςυνζβαλαν α) οι Ζλλθνεσ ζμποροι - που εκμεταλλευόμενοι τθ γεωγραφικι κζςθ τθσ περιοχισ, με βαςικό κίνθτρο το κζρδοσ, πιραν ςτα χζρια τουσ το εμπόριο του καπνοφ κι ανζπτυξαν τθ δραςτθριότθτα τουσ ςτθν Ευρϊπθ κι άλλεσ χϊρεσ ςτισ οποίεσ ίδρυςαν κζντρα εξαγωγισ. Εν τοφτοισ θ ελκτικι δφναμθ του κερδοφόρου προϊόντοσ προκάλεςε το ηωθρό ενδιαφζρον του ξζνου κεφαλαίου, που με τθ μαηικι του διείςδυςθ κυριάρχθςε αργότερα, πάνω ςτουσ ντόπιουσ παράγοντεσ. β) Ο Ζλλθνασ εργάτθσ με τθ ςκλθρι, πολφωρθ (12ωρθ μζχρι τισ δφο πρϊτεσ δεκαετίεσ του 20ου αιϊνα) απαςχόλθςθ του, μζςα ςε ανκυγιεινοφσ όρουσ εργαςίασ, παριγαγε ανταγωνίςιμο, με μικρό κόςτοσ προϊόν, κι αποτζλεςε, μεταξφ των άλλων, ςοβαρό παράγοντα οικονομικισ ακμισ. 3)Ο ΚΑΡΝΟΣ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ ΓΛΑΤΛ ΕΥΔΟΚΛΜΘΣΕ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ Θ ΚΑΡΝΟΚΑΛΛΛΕΓΛΑ Τι βοικθςε βαςικά ςτθν ευδοκίμθςθ, ανάπτυξθ κι επζκταςθ τθσ καπνοκαλλιζργειασ ςτισ περιοχζσ μασ, τθσ Ανατολικισ Μακεδονίασ και Κράκθσ; Οι Γάλλοι ςυγγραφείσ Gisguet και Hitier αναφζρουν ςτο ζργο τουσ Ραραγωγι καπνοφ,

7 ότι ο. καπνόσ είναι, εκ προελεφςεωσ, προϊόν κερμϊν χωρϊν και διευκρινίηουν ότι είναι ευπακισ ςε ακραίεσ κερμοκραςίεσ και ότι θ κατωτζρα κερμοκραςία είναι 27 βακμοί Κελςίου, Καβάλα, άποψθ τθσ ςυνοικίασ Παναγίασ. κάτω δε των 15 βακμϊν Κελςίου θ ανάπτυξθ του φυτοφ είναι βραδεία. Για το κζμα αυτό τθσ κατάλλθλθσ κερμοκραςίασ, επίςθμθ ιταλικι ζκκεςθ αναφζρει ότι θ καλφτερθ κερμοκραςία είναι των βακμϊν Κελςίου. Θ ίδια ζκκεςθ αναφζρει ότι θ παραγωγι καπνϊν εξαρτάται από τουσ ακόλουκουσ παράγοντεσ: ζδαφοσ (ςφςταςθ, ςφνκεςθ, λίπανςθ, βάκοσ κλπ.), κερμοκραςία, υγραςία, βροχζσ, θλιοφάνεια και κακεςτϊσ ανζμου. Οι Γάλλοι ςυγγραφείσ Gisguet και Hitier, αναφζρουν

8 ςχετικά με τθν καταλλθλότθτα του εδάφουσ για τθν παραγωγι ανατολικϊν καπνϊν: «Στθ Μακεδονία και Κράκθ όπου παράγονται οι καλφτερεσ εςοδείεσ, το ζδαφοσ ζχει πλοφςια μορφολογία και θ καλλιζργεια διενεργείται εκ των νοτίων υπωρειϊν των ορζων (Τηεμπζλια) επί των λόφων που τα πλαιςιϊνουν (Γιακάδεσ) και ςτα πεδινά (Οβάδεσ). Το ζδαφοσ είναι ςυνικωσ πετρϊδεσ και αμμϊδεσ, λίγο βακφ κι επομζνωσ λιγότερο παραγωγικό. Ρεριζχει αρκετά μεγάλθ αναλογία αργίλου και άμμου και ςυνικωσ αςβεςτίου. Στα πεδινά, το ζδαφοσ είναι περιςςότερο βακφ και περιςςότερο αργιλϊδεσ. Το ζδαφοσ ςυγκρατεί καλφτερα το νερό, αλλά ο παραγόμενοσ καπνόσ είναι ποιοτικά κατϊτεροσ. Στισ άλλεσ περιοχζσ ανατολικοφ καπνοφ, οι καλφτερεσ ςοδείεσ επιτυγχάνονται επίςθσ ςτουσ λόφουσ, ςε εδάφθ γενικϊσ ςχετικά αργιλϊδθ και λίγο βακειά. (Θ καπνικι οικονομία εντόσ διευρωπαϊκϊν πλαιςίων, Ελευκερίου Ν. Σκανδάλθ Ακινα). Σε επίςθμθ ζκκεςθ, ςτθν Ευρωπαϊκι διάςκεψθ τθσ ϊμθσ (1950), οι ειςθγθτζσ Δ. Αργυροφδθσ, διευκυντισ του Καπνολογικοφ Λνςτιτοφτου Δράμασ και Καλισ Ανδρεάδθσ, Γενικόσ Διευκυντισ του Εκνικοφ Οργανιςμοφ Καπνοφ, αναφζρουν: «Το πλείςτο των καπναγρϊν τθσ Μακεδονίασ ανικει ςτθν κατθγορία των ερυκρϊν μεςογειακϊν εδαφϊν, είναι εδάφθ αργιλοαμμϊδθ ι προζρχονται από ποταμίουσ αποκζςεισ, μζςθσ ςυνεκτικότθτασ, χωρίσ χαλίκι, βακειά, διαπερατά, με ικανότθτα ςυγκράτθςθσ του φδατοσ αρκοφντωσ υψθλισ, πτωχά ςε άςβεςτο, παρά τθν προφανι αςβεςτϊδθ προζλευςθ τουσ και παρά το αςβεςτϊδεσ αργιλοαμμϊδεσ υπζδαφοσ, μζςθσ ι χαμθλισ γονιμότατοσ». Ρζραν των ανωτζρω προχποκζςεων εδαφικισ καταλλθλότθτασ, για τθν παραγωγι εκλεκτισ ποιότθτασ ανατολικοφ καπνοφ, το κερμό ι ξθρό κλίμα ολοκλθρϊνουν τισ πρόςφορεσ φυςικζσ ςυνκικεσ, τισ ανταποκρινόμενεσ ςτισ απαιτιςεισ του ανατολικοφ καπνοφ. Ο Δ. Αργυροφδθσ αναφζρει επίςθσ, ότι ο ανατολικόσ καπνόσ είναι φυτό εξόχωσ ανκεκτικό ςτθν ξθραςία. Μία ι δφο βροχζσ, κατά το διάςτθμα τθσ ανάπτυξθσ του, είναι αρκετζσ για να εξαςφαλίςουν ικανοποιθτικι απόδοςθ. Τζλοσ, τθν ποιότθτα του καπνοφ επθρεάηει θ θλιοφάνεια, οι άνεμοι, το φψοσ και θ κατανομι των βροχοπτϊςεων, θ εναλλαγι και μεταβολι των ατμοςφαιρικϊν ςυνκθκϊν, θ τοποκεςία και πλικοσ αςφαλϊσ άλλων αςτάκμθτων παραγόντων. Συμπζραςμα: Ο ςυνδυαςμόσ των εδαφολογικϊν και κλιματολογικϊν ευνοϊκϊν

9 όρων ςυντελεί ςτθν παραγωγι του αρίςτθσ ποιότθτασ καπνοφ, με μικρι ςε περιεκτικότθτα νικοτίνθ, με ευγενζσ και λεπτό άρωμα, γεφςθ γλυκιά, χρϊμα χρυςόξανκο, καφςθ καλι και ομαλι, φφλλα μικρά, ελαςτικά και μικροφ ειδικοφ βάρουσ. 4) Θ ΚΑΒΑΛΑ ΚΕΝΤΟ ΕΞΑΓΩΓΘΣ ΚΑΡΝΩΝ Δεν είναι κακόλου τυχαίο το γεγονόσ ότι θ Καβάλα που από τισ υπόλοιπεσ πόλεισ τθσ Ανατολικισ Μακεδονίασ και Κράκθσ επικοινωνεί με τθν Κωνςταντινοφπολθ, τθ Σμφρνθ και τθν Αίγυπτο, γίνεται κζντρο εξαγωγισ καπνϊν. Θ γεωγραφικι τθσ κζςθ, ο κόλποσ τθσ, κατάλλθλοσ για μεγάλα ποντοπόρα ςκάφθ που ζριχναν άγκυρα ςτα βακιά και φόρτωναν δεκάδεσ τόνουσ καπνοφ, για να τα μεταφζρουν ςτα πζρατα τθσ γθσ, ςτον Εφξεινο Ρόντο, ςτα ωςικά και ουμανικά λιμάνια, ςτθ Μεςόγειο, ςτα Αραβικά κράτθ, ςτθ Νότιο Γαλλία, ςτθν Αγγλία, Σουθδία, Ολλανδία, Δανία, Γερμανία, ςτισ Θν. Ρολιτείεσ και Καναδά και ςτθν Άπω Ανατολι, τθν Λαπωνία, τθν κακιςτοφν γνωςτι ς' όλον τον κόςμο. Φορείσ τθσ γνωριμίασ, με το ευρφτατο αυτό καπνιςτικό κοινό, είναι οι καπνζμποροι, άνκρωποι με πρακτικό πνεφμα και φανταςία, που κατόρκωςαν να διαδϊςουν τα Μακεδονικά καπνά, να τα επιβάλουν ςαν τα εκλεκτότερα και ποιοτικά άριςτα ςτον κόςμο. Αυτοδφναμα, χωρίσ κρατικζσ επιχορθγιςεισ, πολυποίκιλα δάνεια, με μόνο όπλο τθν πρωτοβουλία τουσ για τθν εξεφρεςθ τροπϊν διείςδυςθσ ςτισ ξζνεσ αγορζσ, πζτυχαν τον πολλαπλαςιαςμό των εξαγωγϊν και φυςικά αφξθςθ, ολοζνα κάκε χρόνο, των κερδϊν τουσ και των κεφαλαίων τουσ. Από πότε ακριβϊσ ζγινε θ Καβάλα κζντρο εξαγωγισ καπνοφ δεν μπορεί να κακοριςτεί. Μςωσ πριν από το 1850 με εξαγωγζσ λίγων ποςοτιτων από οριςμζνουσ εξαγωγείσ, όπωσ ο Οίκοσ Ν. Γ. και Ε. Γ. Γρθγοριάδθ, ο Μιχαιλ Βάρδασ, των οποίων οι πατζρεσ αναφζρονται ςαν καπνοεξαγωγείσ. Θ ανάπτυξθ τθσ καπνοκαλλιζργειασ, θ επζκταςθ τθσ ςτθν περιοχι, θ φιμθ τθσ εξαιρετικισ ποιότθτασ των ανατολικϊν καπνϊν, θ διεφρυνςθ των εξαγωγϊν κακιςτοφν τθν Καβάλα πρϊτο καπνικό εξαγωγικό κζντρο. Ζτςι, δθμιουργείται θ ανάγκθ ανζγερςθσ πολλϊν καπναποκθκϊν (οι περιςςότερεσ κατά μικοσ του κόλπου για να μθν ξεραίνεται ο καπνόσ) για τθν επεξεργαςία του, κακϊσ και θ ανοικοδόμθςθ πολλϊν κατοικιϊν. Οι Ζλλθνεσ κάτοικοι πνίγονται πια μζςα ςτα τείχθ

10 τθσ πόλθσ, νιϊκουν ςαν πολιορκθμζνοι, αλυςοδεμζνοι ςτθ χερςόνθςο τθσ Οκωμανικι κατοχι τθσ Καβάλασ. Οι καπναποκικεσ τθσ εταιρίασ M.L.Herzog & Cie Ραναγίασ, κζλουν να βγουν ζξω απ' αυτά, αφοφ θ αναπτυςςόμενθ οικονομία το επιτάςςει. 5)ΟΛ ΡΩΤΟΛ ΕΞΑΓΩΓΕΛΣ Οι πρϊτοι εξαγωγείσ καπνϊν ςτθν Καβάλα υπιρξαν: Ν. Γ. Γρθγοριάδθσ, Ε. Γ. Γρθγοριάδθσ, I. Ναλμπάντθσ, Ρ. Βάρδασ, οι Αφοι Ν. Γ. και Σ. Τηιμοφρτο υπό τθν επωνυμία "Τηιμοφρτα", Χ. ιγανζςθσ, Α. Σολοφ, Δ. Τόκοσ, Χ. Λωάννου(Αλατάσ), Ν. Κακάνθσ, I. Κωνςταντινίδθσ (ποιθτισ), Ρ. Φϊςκολοσ, Μ. Φϊςκολοσ, Αφοι Φζςςα, Αφοι I. Ν. και Δ. Σωςίδθ. Οι παραπάνω εξιγαγαν καπνά προπαντόσ ςτθ ωςία, ουμανία, Αγγλία, Γερμανία, Αίγυπτο, Αυςτρία, Κωνςταντινοφπολθ, Λταλία και άλλεσ χϊρεσ. Είναι αυκεντικό και αναμφιςβιτθτο ότι υπιρξαν ζμποροι και εξαγωγείσ από το

11 1873 και ότι πολλοί απ' αυτοφσ, οι πλείςτοι, αςκοφςαν το εμπόριο και τθν εξαγωγι από ετϊν. Μετά το 1873, οι κατωτζρω αςκοφςαν το καπνεμπόριο: Οι Λςαακίδθσ και Φιλιππίδθσ 1876, και οι Αφοί οδοκανάκθ προσ ωςία, Β.κεοφιλίδθσ πολφ γνωςτόσ υπό το όνομα Βαρόνοσ και ο Σ. Κεοφιλίδθσ 1880 εξαγωγείσ ςτθν ουμανία και ωςία, ο Κολοκφκασ, ο Μ. Βάρδασ 1877 και ο Δ. Γρθγοριάδθσ 1877 οι οποίοι εξιγαγαν ςτθν Αγγλία, ο Ελ. Ραπαθλίασ 1878, ο Νατάν Ναχμίασ και ο Χαίμ Μπενβενίςτε 1885, ο Γ. Λορδανοφ 1890, όλοι εξαγωγείσ ςτθν Αίγυπτο, ο Σ. Ανάργυροσ του Σπζτςια 1892 ςτθν Αμερικι όπου είχε ιδρφςει εργοςτάςιο ςιγαρζτων, ο Λεβίδθσ 1892 ςτθ Μάλτα. Οι Αφοί Κυριαηι 1895 ςτθν Αίγυπτο όπου είχαν ιδρφςει εργοςτάςιο ςιγαρζτων από το ζτοσ 1873, ο Μελαχροινόσ με τον αντιπρόςωπο του Α. Δθμθτρακόπουλο 1897 και ο Νζςτωρ Τςανακλισ, εξαγωγείσ επίςθσ ςτθν Αίγυπτο όπου είχαν ιδρφςει εργοςτάςιο ςιγαρζτων, οι Αφοί Ραυλίδθ 1895, εξαγωγείσ ςτθν Αμερικι και ο Δ. Αργυρόπουλοσ 1896, εξαγωγζασ ςτθν Αγγλία. Καπνεοξαγωγείσ το 1873 ιταν και οι Τοφρκοι Ηαδζ Αχμζντ Εφζντθσ, με εξαγωγζσ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ και Χατηι Εςάτ Εφζντθσ, ςτθν Αλεξάνδρεια. Κατά τθ διάρκεια τθσ εξζλιξθσ των πρϊτων ετϊν του καπνεμπορίου, εκτόσ από τθν Καβάλα, είχαν εγκαταςτακεί και ςτθν Ξάνκθ ζμποροι καπνϊν. Το πλείςτο απ' αυτοφσ είχαν αρχίςει ςτθ Γενθςαία, μια κωμόπολθ κοντά ςτθν Ξάνκθ κι αργότερα ςτο 1870 ςτθν Ξάνκθ, όπου εγκαταςτάκθκαν. Οι κυριότεροι απ' αυτοφσ ιταν: Α. Χατηίδθσ, Α. και Ρ. Ρορτοκάλογλου, Τρ. Τριανταφυλλίδθσ, Κ. Εμφιετηόγλου, (ζμποροσ καπνϊν ςτθ Σαμψοφντα -Αμιςόσ -Ρόντου το 1858 και ο οποίοσ εγκαταςτάκθκε ςτθν Ξάνκθ το 1873), Σ. Χεκίμογλου, Κ. Ρετρίδθσ (εγκατεςτθμζνοσ ςτθ Γενθςαία το 1875 και ςτθ ςυνζχεια ςτθν Ξάνκθ), Δ. Κουγιουμτηόγλου, Ρ. Κουγιουμτηόγλου 1874 Αφοι Αλατηόγλου, Αφοι Ρ. Ραντάκθ, Ρ. Στάλιοσ, Λ. Στάλιοσ, Β. και Ρ. Μθτςίνθ, Ρ. Ρερβανάσ, Αφοι Ηθρίνθ, Δ. Ρ. Κουντόγλου, Υιοί Δείρμεντηόγλου, Α. Χρθςτίδθσ, Ο. Ηαλάχασ, Κ. Κοντόπουλοσ, Β. Μουράτθσ και υιόσ 1892 και Α. Μπαλουκτηόγλου Οι ανωτζρω εξιγαγαν καπνά ςτθ ωςία, ουμανία, Γερμανία, Αγγλία, Αυςτρία, Αμερικι, Σουθδία, Φιλανδία κι άλλεσ χϊρεσ. Υπιρχαν και άλλοι που αςχολοφνταν με το καπνεμπόριο ςτθν Καβάλα και Ξάνκθ αλλά οι προαναφερκζντεσ ιταν οι πιο ςθμαντικοί ςαν ζμποροι κι εξαγωγείσ.

12 Στθν Καβάλα επίςθσ, πρζπει ν' αναφερκοφν οι Κ. Εμφιετηόγλου, Κ. Ρετρίδθσ Υιόσ, Δείρμεντηόγλου, I. Ρ. Ρερβανάσ, Αφοι Κυριαηι, Ου. Ματςίνθσ, Ε. Δ. Κουγιουμτηόγλου, Λ. Μπενβενίςτε και ςτθν Ξάνκθ Κ. Χρθςτίδθσ, I. Ηθρίνθσ Υιόσ και Α. Μπαλουκτηόγλου. (Τα ςτοιχεία αναφζρονται ςτθ γαλλικι ζκδοςθ Επικεϊρθςθ των Ελλθνικϊν καπνϊν, οργάνου του Γραφείου Ρροςταςίασ Καπνοφ, Γ' ζτοσ Νο9, ). 6)ΟΛ ΡΩΤΕΣ ΒΛΟΜΘΧΑΝΛΕΣ ΣΛΓΑΕΤΩΝ ΚΑΛ ΤΑ ΡΩΤΑ ΡΑΚΤΟΕΛΑ Μερικοί δεν αρκζςκθκαν ςτο εμπόριο του καπνοφ και ςκζφκθκαν ότι κα είχε πζραςθ και θ εξαγωγι ζτοιμου ςιγαρζτου. Οριςμζνοι ζμποροι, μζχρι το ζτοσ 1884, ζκαναν εξαγωγζσ ςιγαρζτων που καταςκεφαηαν ςτθν Καβάλα. Ο πιο γνωςτόσ μεταξφ αυτϊν ιταν ο Α. Κοφηθσ (1877) που ζςτελνε ςιγαρζτα ςτισ Λνδίεσ και τθ Μάλτα. Μετά απ' αυτοφσ, ο ζμποροσ Αεβίδθσ (1892) αςχολικθκε μ' αυτό το είδοσ τθσ εμπορίασ. Ζνα άλλο είδοσ, ιταν ο ψιλοκομμζνοσ καπνόσ ςυςκευαςμζνοσ ςε πακζτα τθσ μιςισ και πλζον οκάσ. Θ εξαγωγι ψιλοκομμζνου καπνοφ γίνονταν με προοριςμό τθν Κωνςταντινοφπολθ. Οι πρϊτοι καπνζμποροι ιταν ζμποροι, εξαγωγείσ και καπνοβιομιχανοι. Αγόραηαν τον καπνό από τουσ παραγωγοφσ, τον ςυςκεφαηαν ςε μικρά δζματα (γκιουμπζκ) των 6-10 οκάδων και τον προωκοφςαν οι ίδιοι προσ τθν χϊρα τθσ προτίμθςθσ τουσ, όπου τα εξιγαγαν, όπωσ είναι ι καταςκεφαηαν ςιγαρζτα προσ πϊλθςθ. Οι περιςςότεροι απ' αυτοφσ τουσ εμπόρουσ χρθςιμοποιοφςαν Ζλλθνεσ εργάτεσ για τθν καταςκευι των ςιγαρζτων, τουσ οποίουσ ζπαιρναν μαηί τουσ όταν πιγαιναν ςτο εξωτερικό. Θ ενζργεια τουσ αυτι ιταν μελετθμζνθ. Γίνονταν θ εγκατάςταςθ τθσ ςιγαρετοβιομθχανίασ, με τ' αποκθκευμζνα,

13 Η ζδρα τθσ εταιρίασ M.L.Herzog & Cie, Καβάλα Κατόπιν Δθμαρχείο Καβάλασ ιδθ από τθν δεκαετία του πιο μπροςτά, καπνά κι αμζςωσ άρχιηε θ παραγωγι ςιγαρζτων, μυρωδάτων, με εκλεκτζσ ποικιλίεσ, αφοφ υπιρχε το ειδικευμζνο προςωπικό. Με τον καιρό οι υποκζςεισ τουσ άρχιηαν να ςτακεροποιοφνται οι εργαςίεσ να βελτιϊνονται ακόμθ περιςςότερο, ϊςτε οι πρϊτεσ τουσ προςπάκειεσ για τθ διάδοςθ κι ανάπτυξθ των καπνϊν μασ, να ςτεφκοφν από επιτυχία. Επίςθσ, προζβθςαν ςτθν εγκατάςταςθ αντιπροςωπειϊν, εμπορικϊν πρακτορείων κι εργοςταςίων ςιγαρζτων ςτα κυριότερα κζντρα του εξωτερικοφ. Μεταξφ των πρϊτων ιδρυτϊν των πρακτορείων καπνοφ ςτο εξωτερικό, πρζπει ν' αναφζρουμε τον Κυπριανό Εμφιετηόγλου, ο οποίοσ δθμιοφργθςε το 1869 ζνα παρόμοιο πρακτορείο ςτθ Δρζςδθ και ο οποίοσ υπιρξε ο πρϊτοσ που εγκατζςτθςε αποκικθ ελλθνικϊν καπνϊν ςτθν ίδια πόλθ. Σχετικι υπόμνθςθ γίνεται ςτο δελτίο τθσ Τραπζηθσ Γ. Άρνχολντ ςτθ Δρζςδθ (ζκκεςθ No 8, ) και το οποίο

14 αναφζρει: «Οι πρϊτεσ εναποκθκεφςεισ καπνϊν - μιλοφμε για 6 δζματα - ζγιναν το 1870 με τισ φροντίδεσ ενόσ Ζλλθνα εμπόρου μετά τθν εγκατάςταςθ του πρϊτου εργοςταςίου ςιγαρζτων ςτθ Δρζςδθ "Το εργοςτάςιο ςιγαρζτων La Ferme ο Στερεόσ", που υπιρξε υποκατάςτθμα τθσ λειτουργοφςθσ επιχειριςεωσ, υπό τθν ίδια εμπορικι ιδιότθτα, ςτθν Ρετροφπολθ». Επίςθσ, ο Κ. Ρετρίδθσ ίδρυςε ζνα Ρρακτορείο ςτθ Δρζςδθ (1890), διορίηοντασ αντιπροςϊπουσ ςτθ ωςία και ουμανία. Μεταξφ των πρϊτων επίςθσ που ίδρυςαν παρόμοια γραφεία ςτθ Δρζςδθ, αναφζρονται οι Δεϊρμεντηόγλου Υιοί, Ρ. Ρερβανάσ, οι Αφοί Ηθρίνθ (1885), Δ.Ρ. Κουντόγλου και Σοφιανόσ (1890) και ςτθν Αγγλία οι Αφοί Γρθγοριάδθ (1879) και Α.Χ. Λωάννου (1883). Πςον αφορά εκείνουσ που πρϊτοι ςτο εξωτερικό ίδρυςαν εργοςτάςια ςιγαρζτων, είναι οι Ρ. και Μ. Φϊςκολοσ ςτο Βερολίνο το 1876, Ν. Σωςςίδθσ και Ν. Σερδάρογλου ςτο Αμβοφργο. Σ' αυτό το τελευταίο εργοςτάςιο εργάηονταν ςτθν αρχι, 40 εργάτεσ από τθν Κωνςταντινοφπολθ, ειδικά αγκαηαριςμζνοι. Θ προτίμθςθ ςτθν πόλθ του Αμβοφργου προζρχονταν απ' το γεγονόσ ότι τα ειςαγόμενα καπνά δεν υπόκεινται ςε κανζνα είδοσ διατίμθςθσ. Μόνο το 1889 κακορίςκθκε θ τιμι των 85 πφζνιχ ςτο κιλό. Τζλοσ, ο Βαςίλθσ Μουράτθσ ίδρυςε εργοςτάςιο ςιγαρζτων ςτο Μάντςεςτερ το 1888 και το Βερολίνο το Θ ίδρυςθ των εργοςταςίων ςιγαρζτων, είναι φανερό, ιδίωσ ςτθ Γερμανία, κατακτά το Γερμανικό κοινό και κατ' επζκταςθ το Ευρωπαϊκό καπνιςτικό. Γενικά, οι προςπάκειεσ των εμπόρων μασ ευρφνουν τον κφκλο των αγορϊν, με αποτζλεςμα να επεκτακεί θ καπνοκαλλιζργεια ςτθν Ανατολικι Μακεδονία και Κράκθ. 7)ΡΩΤΟΛ ΞΕΝΟΛ ΕΜΡΟΟΛ Θ κατάκτθςθ τθσ ξζνθσ αγοράσ, εν τοφτοισ, είχε κι ζνα αντίςτροφο αποτζλεςμα. Μεγάλοι εμπορικοί οίκοι του εξωτερικοφ μυρίςτθκαν ψθτό ςτθν Καβάλα κι ο ζνασ μετά τον άλλο, από το 1884 και μετά, ζςπευςαν όχι απλϊσ να αγοράηουν, αλλά να εγκακίςτανται, να νοικιάηουν ι να κτίηουν καπνεργοςτάςια και να προβαίνουν ςε αγορζσ καπνϊν και ςτθν επεξεργαςία. Μεγάλα φορτθγά ςκάφθ κατζπλεαν ςτο λιμάνι για τθν φόρτωςθ των καπνϊν των εταιριϊν, αμερικανικϊν, ευρωπαϊκϊν. Θ πρϊτθ ξζνθ φίρμα που εγκαταςτάκθκε ςτθν Καβάλα, ιταν θ εταιρία των αδελφϊν Αλλατίνι, φρατζλλι Αλλατίνι, πολφ γνωςτοφ εμπορικοφ οίκου τθσ

15 Κεςςαλονίκθσ κι άλλων εμπορικϊν επιχειριςεων τθσ Ευρϊπθσ. Θ εν λόγω εταιρία, θ οποία αςχολοφνταν πικανϊσ με το εμπόριο και εξαγωγι καπνϊν πριν από 1850, εγκαταςτάκθκε τελικά ςτθν Καβάλα το 1850, ςυνζχιςε να υφίςταται ακόμθ, υπό άλλθ επωνυμία, ςαν Μπανκ Σαλονίκ, θ οποία τθν διαδζχκθκε θ Commercial Company Of Salonica L - D, με τα αρχικά τθσ φίρμασ F. Α. Διευκυνόμενθ επί ζνα χρονικό διάςτθμα από τον Ζντουαρντ Αλλατίνι ζνα από τουσ αδελφοφσ, θ εταιρία Αλλατίνι, μετά το κάνατο όλων των αδελφϊν, πζραςε υπό τθ διεφκυνςθ των αδελφϊν Λαηάρου και Ερρίκου Μιςραχι, οι οποίοι είχαν πράγματι αναπτφξει άοκνεσ και επιμελείσ προςπάκειεσ, για τθν εξάπλωςθ των καπνϊν, τόςο ςτθν Ευρϊπθ, όςο και ςτθν Αμερικι. Θ εταιρία αυτι προμικευε, επί μακρόν, καπνά ςτα μονοπϊλια τθσ Αυςτροουγγαρίασ, τθσ Λταλίασ κλπ. Ρρο του Β' Ραγκοςμίου Ρολζμου, μετά το κάνατο του Ερρίκου Μιςραχι (1933), θ εταιρία διευκφνονταν από τον απόγονο τουσ αχμόντ Μιςραχι.

16 Καβάλα, πριν από τθ φόρτωςθ των δεμάτων καπνοφ. Τα ονόματα των εμπόρων και των βοθκϊν τουσ δεν ζχουν εντοπιςτεί Από το 1876 Αιγφπτιοι ζμποροι επιςκζπτονταν κατά το μινα Μάρτιο, κάκε χρόνο τθν Καβάλα κι αφοφ προζβαιναν ςε αγορζσ καπνϊν, τα επεξεργάηονταν και τα μετζφεραν ςτθν Αίγυπτο. Στθν Καβάλα παρζμειναν πζντε μινεσ, μζχρι τον Αφγουςτο, κι φςτερα επζςτρεφαν ςτθ Χϊρα τουσ. Οι ποςότθτεσ που αγόραηαν ανζρχονταν ςε μπάλεσ τον χρόνο. Επίςθσ, ο Λςραθλίτθσ ζμποροσ Αβράμογλου (Μπαρουχάκι) ζρχονταν από τθν Κωνςταντινοφπολθ, για να προμθκευτεί ποςότθτεσ καπνϊν από μπάλεσ

17 κάκε χρόνο, που τισ ζςτελνε ςτθ ωςία. Το 1885 ιλκε κι εγκαταςτάκθκε ςτθν Καβάλα ο ζμποροσ Πφμαν, που εξιγαγε καπνά ςτθ Γερμανία και Αγγλία. Κατά το ζτοσ 1889, εγκαταςτάκθκε ςτθν Καβάλα θ Αυςτροουγγρικι Εταιρία Χζρτηογκ Εφ Κόμπανυ, τθσ οποίασ διευκυντισ, από τθν εγκατάςταςθ τθσ και επί ςειρά μακράν ετϊν, υπιρξε ο Αντολφ Βιξ ο οποίοσ ανζπτυξε μεγάλθ δραςτθριότθτα, ζδωςε νζα ϊκθςθ ςτθν επιμελζςτερθ επεξεργαςία και ςτθν επζκταςθ των ελλθνικϊν καπνϊν ςτισ διάφορεσ αγορζσ κατανάλωςθσ. Λίγα χρόνια μετά τθν άφιξθ του Βιξ το 1886, ιδρφκθκε θ μεγάλθ εταιρία Herzog &. Cie υπό τθ Γενικι Διεφκυνςθ του Βαρόνου Ρζτρου Χζρτηογκ. Κατά το 1905, ςτθν Εταιρία Herzog δόκθκε ο τίτλοσ του Ρρομθκευτοφ του Σουλτάνου. Λόγω των μεγάλων υπθρεςιϊν του Βιξ ςτθν Αυςτριακι Αυτοκρατορία, του απενεμικθ ο τίτλοσ του General Konsul και του Von Zsolnay. Το ςπίτι του είχε μεγαλφτερθ ςθμαςία από το Διοικθτιριο. Είναι το ςθμερινό Δθμαρχείο. Πλοι οι εξζχοντεσ ςτα γράμματα και το εμπόριο ιταν φίλοι του. Ο Αδόλφοσ Βιξ-Von Zsolnay πζκανε από ςυγκοπι καρδιάσ ςτισ 9Λουλίου To 1893 εγκαταςτάκθκε ςτθν Καβάλα θ Αγγλικι Καπνεμπορικι εταιρία Μ. Μάγιερ Εr Company. Στθ ςυνζχεια, θ Tobacco Τρζιτιγκ Company, που τθ διαδζχκθκε θ Αmerica Tobacco Company, θ Γκλεν Tobacco που διαδζχκθκε τθν Αλςτον Tobacco Company, κακϊσ και θ Γκαίρυ Tobacco και ο Μιλτιάδθσ Μελαχροινόσ. 8)H TΣΛΓΑΟΒΛΟΜΘΧΑΝΛΑ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΟΥΛΘ Ο ΟΛΚΟΝΟΜΛΚΟΣ ΟΛΟΣ ΤΘΣ ΕΡΛΧΕΛΘΣΘΣ ΚΑΤΑ ΤΘΝ ΣΤΘΝ ΚΑΒΑΛΑ ΡΟΡΟΛΕΜΛΚΘ ΡΕΛΟΔΟ Ήταν κάπου ςτο 1924, όταν οι αδελφοί Μαροφλθ εκτίμθςαν πολφ ορκά πωσ ςτθν πόλθ τθσ Καβάλασ, μιασ και ιταν μεγάλο κζντρο επεξεργαςίασ καπνοφ, κα μποροφςε να ευδοκιμιςει και μια επιχείρθςθ μεταποίθςθσ του προϊόντοσ. Ζτςι, δθμιοφργθςαν τθν γνωςτι ςτουσ παλιοφσ Καβαλιϊτεσ καπνιςτζσ τςιγαροβιομθχανία <<Μαροφλθ>>, θ όποια ςτεγαηόταν μζχρι και το 1926 ςε κτίριο τθσ οδοφ Καςςάνδρου, όπου ςιμερα ςτζκει ακόμθ και ερειπωμζνθ καπναποκικθ, βουβόσ μάρτυρασ μιασ άλλθσ εποχισ. Οι τςιγαροβιομθχανίεσ όμωσ τθσ νότιασ Ελλάδασ ανθςφχθςαν με τθν πρωτοβουλία αυτι και ςτθν προςπάκεια τουσ να ςταματιςουν τθν ανοδικι πορεία τθσ επιχείρθςθσ πυρπόλθςαν τισ εγκαταςτάςεισ του εργοςταςίου δυο φορζσ. Ππωσ

18 αποδείχκθκε αργότερα, οι πυρπολιςεισ ζγιναν κακαρά για λογοφσ οικονομικοφ ανταγωνιςμοφ. Απτόθτοι οι επιχειρθματίεσ, προσ το τζλοσ του 1928 μεταφζρουν τισ νζεσ εγκαταςτάςεισ τουσ ςτο ιδιόκτθτο κτιριο τουσ ςτα τότε καπνοχϊραφα τθσ περιοχισ τθσ παλιάσ αψανθσ, όπου ςιμερα βρίςκεται το Ρολυκλαδικό Λφκειο Καβαλάσ. Τισ νζεσ εγκαταςτάςεισ θ επιχείρθςθ επάνδρωςε με 250 περίπου εργαηόμενουσ. Γριγορα ανζπτυξε τεραςτία δραςτθριότθτα και, λόγω και τθσ εξαιρετικισ ποιότθτασ καπνοφ (Μυρωδάτα) που χρθςιμοποιοφςε, ανζβαςε με αλματϊδθ ρυκμό τθν παραγωγι τθσ. Τα ςιγαρζτα <<Μαροφλθ>> τθν περίοδο αυτι ζπαιρναν μζροσ ςε διεκνείσ εκκζςεισ καπνικϊν προϊόντων, ενϊ οι επιτυχίεσ ςε βραβεία διαδεχόταν θ μία τθν άλλθ, με αποτζλεςμα να γίνουν μεγάλθ ευρωπαϊκι φίρμα. Οι αδελφοί Μαροφλθ γίνονται γνωςτοί ςτο εξωτερικό για τισ πετυχθμζνεσ εξαγωγικζσ τουσ δραςτθριότθτεσ. Ειδικά ςτθ Γερμάνια, θ φίρμα των καβαλιϊτικων τςιγάρων αναβακμίηεται τόςο, ϊςτε οι Γερμανοί παραχϊρθςαν ειδικά πολυτελι βαγόνια ςτισ αμαξοςτοιχίεσ τουσ, για να ταξιδεφουν οι επιχειρθματίεσ πολυτελϊσ, όπωσ οι μεγάλεσ προςωπικότθτεσ τθσ χϊρασ αυτισ. Θ αλματϊδθσ όμωσ άνοδοσ τθσ καβαλιϊτικθσ καπνοβιομθχανίασ ζγινε ο ςυνεχισ πονοκζφαλοσ των άλλων βιομθχανιϊν τθσ χϊρασ και ςυγκεκριμζνα του Βόλου και του Ρειραιά. Τα διαπλεκόμονα και τότε ςυμφζροντα των ιςχυρϊν οικονομικϊν κφκλων τθσ νότιασ Ελλάδασ, θ ζλλειψθ μονίμου ςχεδίου ανάπτυξθσ τθσ χϊρασ, θ αδιαφορία των τοπικϊν αρχϊν (καταγόταν όλοι από το νότο), θ επερχόμενθ οικονομικι κρίςθ του ανάγκαςαν τουσ ιδιοκτιτεσ του εργοςταςίου να κθρφξουν πτϊχευςθ με αποτζλεςμα προσ το τζλοσ του 1930 μα κλείςει θ καπνοβιομθχανία. Στα χρόνια του μεςοπόλεμου μζνει κλειςτό το εργοςτάςιο, χωρίσ να γίνονται κετικζσ ενζργειεσ για τθν επαναλειτουργία του. Θ κιρυξθ του πολζμου του 1940 βρίςκει το εργοςτάςιο επίςθσ κλειςτό. Οι Βοφλγαροι κατακτθτζσ και οι οικονομικοί τουσ παράγοντεσ, οι οποίοι κατζλαβαν τθν περιοχι, αξιολόγθςαν αμζςωσ τθ ςπουδαιότθτα τθσ φπαρξθσ του εργοςταςίου όχι μόνο για τισ ανάγκεσ τθσ περιοχισ, αλλά και για τθν κάλυψθ των αναγκϊν ςε ςιγαρζτα του εςωτερικοφ τθσ χϊρασ τουσ, ακόμα και αυτισ τθσ Γερμανίασ. Ριςτεφοντασ ότι κα ζμεναν για πάντα ςτθν Ανατολικι Μακεδονία και Κράκθ μετά μάλιςτα τθν ολοκλθρωτικι προςάρτθςθ τθσ, φζρνουν υπερςφγχρονα μθχανιματα από τθν Γερμάνια και κζτουν το εργοςτάςιο ςχεδόν αμζςωσ ςε λειτουργία, δίνοντασ εργαςία ςε 400 περίπου άνδρεσ και γυναίκασ Ζλλθνεσ, οι όποιοι παρ όλεσ τισ άκλιεσ ςυνκικεσ δουλειάσ(τρομοκρατία και καταπίεςθ) ςωκικαν από το μαρτφριο τθσ πείνασ με τα ελάχιςτα λζβα που πλθρωνόταν. Τθν περίοδο, λοιπόν, αυτισ τθσ τετράχρονθσ βουλγάρικθσ κατοχισ το εργοςτάςιο μετονομάηεται ςε <<Μπομπζτα>>, που ςθμαίνει νίκθ. Ρλιρωσ εξοπλιςμζνο μθχανικά και με πρϊτθ υλθ τον καπνό τθσ Μακεδονίασ Κράκθσ, υπό τθν διεφκυνςθ του Βοφλγαρου διευκυντι Τςακπίνωφ, ο όποιοσ μιλοφςε άπταιςτα ελλθνικά, το εργοςτάςιο κατακτά και πάλι τθν αγορά τθσ Γερμανίασ. Με τθν πανωλεκρία του άξονα και τθν αναγκαςτικι αποχϊρθςθ των Βουλγάρων από τα ελλθνικά εδάφθ, οι Βοφλγαροι του νζου κακεςτϊτοσ, του <<Λαϊκοφ Μετϊπου>>, αποπειράκθκαν να ξθλϊςουν τα μθχανιματα του εργοςταςίου, για να μεταφζρουν μαηί με ςθμαντικζσ ποςότθτεσ καπνοφ και τςιγαρόχαρτου ςτθν πατρίδα τουσ. Φςτερα από μεγάλθ πίεςθ αναγκάςτθκαν να τα παραδϊςουν, αφοφ πρϊτα ηιτθςαν τθν υπογραφι πρωτόκολλου παράδοςθσ (προφανϊσ για να

19 ηθτιςουν αργότερα αποηθμίωςθ), το όποιο υπζγραψαν ο τότε πρόεδροσ του Εργατικοφ Κζντρου αείμνθςτοσ Γεϊργιοσ Ρζγιοσ και άλλοι ςυμπολίτεσ. Στθν περίοδο τθσ <<Εαμοκρατία>> , το εργοςτάςιο μετονομάηεται <<Νίκθ>>, ενϊ παίηει πάλι ζνα ςθμαντικό ρολό ςτθν τότε κατεςτραμμζνθ τοπικι οικονομία. Ζλλειψθ ελλθνικοφ χριματοσ (κυκλοφοροφςαν μόνο βουλγαρικά λζβα) ανταλλάςςονται τα τςιγάρα με αλλά προϊόντα όπωσ λαδί,ςαποφνι,όςπρια,ςιτάρι, φροφτα,τα όποια μετζφεραν ειδικά ναυλωμζνα καΐκια από τα γφρω νθςιά. Εκείνθ τθν δφςκολθ περίοδο δοφλευαν ςτο εργοςτάςιο περίπου 600 άτομα ςε δυο βάρδιεσ, καταβάλλοντασ τεράςτιεσ προςπάκειεσ, προκειμζνου να καλφψουν τισ ανάγκεσ τθσ κατανάλωςθσ, αλλά και να τονϊςουν και τθν τοπικι οικονομία. Μετά τθν <<Εαμοκρατία>> προσ το τζλοσ του 1946, το εργοςτάςιο εξακολουκεί να λειτοφργει κάτω από κρατικι αυτι φορά μζριμνα, με καινοφργια ονομαςία <<φίλιπποι>>. Τα εξαιρετικά μυρωδάτα τςιγάρα κυκλοφοροφςαν τότε ςε μικρά πακζτα των 20 τςιγάρων και ςε μεγάλεσ κοφτεσ των 100, ενϊ ςτθ πραγματικότθτα περιείχαν 82 τςιγάρα, διότι τα 18 πιγαιναν για τισ ανάγκεσ του ςτρατοφ. Θ περιπζτεια όμωσ και θ ςυνεχισ δοκιμαςία τθσ φπαρξθσ του εργοςταςίου εξακολουκοφςαν να υπάρχουν. Θ εςωτερικι κατανάλωςθ μειϊνεται κακθμερινά και, λόγο του ακζμιτου ανταγωνιςμοφ και τθσ νζασ τεχνολογίασ που αρχίηει να διαφαίνεται, οι εξαγωγζσ του περιορίηονται μόνο προσ τισ υποανάπτυκτεσ χϊρεσ,με τελευταία τθ μεγάλθ παραγγελία αυτι του αγρίωσ δολοφονθκζντοσ Αφρικανοφ κυβερνιτθ Ρατρίσ Λουμοφμπα. Γίνονται κάποιεσ τοπικζσ προςπάκειεσ για τθν διάςωςθ του, όμωσ δε φζρνουν κανζνα αποτζλεςμα και το 1925 με τθν νζα καπνικι εργαςία θ Εκνικι Τράπεηα προβαίνει ςε ολοκλθρωτικι κατάςχεςθ. Ζτςι, χάκθκε τότε θ ευκαιρία από τθν πόλθ τθσ Καβαλάσ να δθμιουργιςει μια ςφγχρονθ βιομθχανία τςιγάρων. Δυςτυχϊσ, μασ προκάνε θ ΣΕΚΑΡ Ξάνκθσ.

20 9)ΡΑΕΜΦΕΕΛΣ ΒΛΟΤΕΧΝΛΕΣ Βοθκθτικζσ επιχειριςεισ τθσ επεξεργαςίασ καπνοφ και εμπορίασ του ιταν τα λεγόμενα τότε εργοςτάςια τςουλίων και διαφόρων περιτυλιγμάτων καπνοφ. Τζτοια υπιρχαν ςτθν Καβάλα και πριν από τον Α' Ραγκόςμιο Ρόλεμο, όπωσ των αδελφϊν Βαςιλείου Ναλμπάντθ, (προγόνων των μετζπειτα αδελφϊν Βαςιλείου και Νικολάου Ναλμπάντθ, εμπόρων νεωτεριςμϊν) και Κ. Αλεξανδρίδθ. Το εργαςτιριο των αδελφϊν Βαςιλείου Ναλμπάντθ ςτεγάηονταν προ τον Α' Ραγκοςμίου Ρολζμου ςτθν οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, απζναντι από τισ καπναποκικεσ Κυριακόπουλου (τότε λζγονταν Μπάλτου), μετά δε τov Α' Ραγκόςμιο Ρόλεμο ςτεγάςκθκε ςτθν οδό Ραφλου Μελά, ακριβϊσ εκεί που βρίςκεται ςιμερα ο κιποσ τθσ Τράπεηασ Ελλάδοσ, το δε εργοςτάςιο Κ.Αλεξανδρίδθ ςτθν Ομονοίασ - Φιλϊτα γωνία, και αντίκρυ λίγο πιο κάτω απ' το Δθμοτικό Σχολείο. Τα Εργοςτάςια αυτά κινοφντο με χειροκίνθτουσ αργαλειοφσ τουσ οποίουσ χειρίηονταν γυναίκεσ, κατά το πλείςτον κοπζλεσ. Ζκλειςαν περί τα μζςα τθσ δεκαετίασ επειδι δεν μπόρεςαν ν' αντζξουν το ςυναγωνιςμό των μθχανοκινιτων εργοςταςίων που ιδρφκθκαν ςτθ Κεςςαλονίκθ.

21 Συγκρότθμα καπνεργοςταςίων ςτθν Καβάλα. Αρχείο Ματεντηίδθ.

22 10)ΡΟΛΕΣ ΚΑΤΘΓΟΛΕΣ ΚΑΡΝΕΜΡΟΩΝ ΕΞΑΓΟΥΝ ΤΑ ΚΑΡΝΑ ΜΑΣ Ππωσ είπαμε, μζχρι το 1912 θ διενζργεια του εξαγωγικοφ εμπορίου διεξάγονταν αποκλειςτικά ςχεδόν απ' τουσ Ζλλθνεσ καπνεμπόρουσ. Από το 1913 και φςτερα, το εξαγωγικό καπνεμπόριο πιρε διεκνι χαρακτιρα. Ασ δοφμε όμωσ, ποιεσ κατθγορίεσ καπνεμπόρων διενεργοφςαν το εξαγωγικό εμπόριο καπνϊν: Ρρϊτο: Ζλλθνεσ καπνζμποροι αγοράηουν για λογαριαςμό τουσ καπνά από τουσ παραγωγοφσ, τα επεξεργάηονται οι ίδιοι και τα μεταπωλοφν επί τόπου ςτισ ξζνεσ εταιρείεσ ι και ςε Ζλλθνεσ εξαγωγείσ. Τα αγοραηόμενα απ' αυτοφσ καπνά είναι, ςυνικωσ, ςε μικρζσ ποςότθτεσ. Δεφτερο: Ζλλθνεσ καπνζμποροι αγοράηουν ςοβαρζσ ποςότθτεσ καπνϊν από τουσ παραγωγοφσ, τα επεξεργάηονται και τα εξάγουν, για ίδιο λογαριαςμό, προσ μεταπϊλθςθ ι καμιά φορά, επί τόπου, τισ πωλοφν ςε μονοπϊλια ι ξζνεσ εταιρείεσ. Οι καπνζμποροι τθσ κατθγορίασ αυτισ αγοράηουν ανεπεξζργαςτα ι το ςυνθκζςτερο επεξεργαςμζνα απ' τουσ διάμεςουσ εμπόρουσ τθσ πρϊτθσ κατθγορίασ. Τρίτο: Ζλλθνεσ καπνζμποροι αγοράηουν καπνά από παραγωγοφσ, τα επεξεργάηονται και τα εξάγουν, όχι όμωσ για λογαριαςμό τουσ, αλλά κατ' εντολι ι ςαν αντιπρόςωποι ξζνων εργοςταςίων ι εμπόρων. Τζταρτο: Ράςθσ εκνικότθτοσ ξζνοι καπνζμποροι αγοράηουν καπνά απ' τουσ παραγωγοφσ ι διάμεςουσ εμπόρουσ όπωσ και οι Ζλλθνεσ καπνζμποροι τθσ δεφτερθσ και τρίτθσ κατθγορίασ. Ρζμπτο: Εμπορικζσ οργανϊςεισ των μεγάλων καπνοβιομθχανικϊν εργοςταςίων τθσ Αμερικισ ιδίωσ, κακϊσ και μερικά Μονοπϊλια αγοράηουν μεγάλεσ ποςότθτεσ καπνϊν από τουσ παραγωγοφσ, τα οποία επεξεργάηονται οι ίδιεσ και εξάγουν, για τον εφοδιαςμό των εργοςταςίων τουσ. Οι ίδιεσ αυτζσ, αγοράηουν επίςθσ αρκετά ποςά επεξεργαςμζνων καπνϊν από τουσ εμπόρουσ τθσ α, β, γ κατθγορίασ, από τα οποία ποςά μζροσ μεταπωλοφν ςτο εξωτερικό και το υπόλοιπο που είχαν αγοράςει, και δεν ζκριναν ςαν κατάλλθλο, λόγω τθσ κατϊτερθσ ποιότθτασ του, το κρατοφν για τισ βιομθχανικζσ ανάγκεσ των εργοςταςίων τουσ.