10 η ΕΠ ΕΑΕ Κωνσταντίνα Πηλείδου,Ευάγγελος Βλάχος, Ελεωνόρα Νικολαΐδου, Γεωργία Στογιάννου, Σοφία Ευφραιμίδου, Σεβαστή Κεσαπίδου

Transcript

1 Σχολείο για όλους: συνεργατικές παιδαγωγικές πρακτικές συμπερίληψης και συνεκπαίδευσης. (A School for All through inclusive and collaborative pedagogical practices) 10 η ΕΠ ΕΑΕ Κωνσταντίνα Πηλείδου,Ευάγγελος Βλάχος, Ελεωνόρα Νικολαΐδου, Γεωργία Στογιάννου, Σοφία Ευφραιμίδου, Σεβαστή Κεσαπίδου

2 Α. Η «φιλοσοφία» της εκπαιδευτικής παρέμβασης: Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν και να εξελιχθούν με διαφορετικό τρόπο, μέσω διαφορετικών διαδρομών, προσεγγίσεων, μεθόδων, μέσων και υλικών. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να διατηρήσουν την ταυτότητά τους. Η ισχύς εν τη ενώσει : Η συνδιδασκαλία ως συνεργατική δράση μπορεί να αποκτήσει δυναμική η οποία προάγει την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου.

3 Ένα σχολείο για όλους Συνθήκη της Σαλαμάνκα (UNESCO, 1994): Τα σχολεία που προωθούν τη συνεκπαίδευση όλων των παιδιών είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για τη δημιουργία μιας δημοκρατικής κοινωνίας και όχι μόνο ενός προοδευτικού εκπαιδευτικού συστήματος. Unesco EFA Education For All Agenda: Το σχολείο για όλους είναι στόχος της χιλιετίας από το 2000 UNESCO (2008) 48th session of the ICE INCLUSIVE EDUCATION: THE WAY OF THE FUTURE : Στοχεύουμε σε ένα σχολικό σύστημα όπου όλοι έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση ποιότητας με βάση τις αρχές της μη διάκρισης και της συμπερίληψης».

4 Η Συμπερίληψη (Inclusion) συνίσταται: στη διασφάλιση της πρόσβασης στην ισότιμη συμμετοχή στην αλλαγή του σχολείου ώστε να μπορούν όλοι να «μάθουν μαζί» διαμέσου της ποιοτικής εκπαίδευσης χωρίς διακρίσεις Στο Σχολείο για όλους: όλοι είναι ευπρόσδεκτοι όλοι σέβονται τη διαφορετικότητα όλοι έχουν το δικαίωμα να διατηρήσουν την ταυτότητά τους Στο Σχολείο για όλους απαιτούνται: κατάλληλες μέθοδοι και πρακτικές διδασκαλίας, κατάλληλα προγράμματα σπουδών κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό

5 Παιδαγωγική αρχή της Συμπερίληψης: οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και δυσκολίες δεν πρέπει να αποκλείονται, αλλά να εντάσσονται στις κοινότητες μάθησης των συνομηλίκων τους. Η γνώση δεν είναι ατομικό επίτευγμα, αλλά αποτέλεσμα συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες και προϊόν διαπραγμάτευσης και συναίνεσης (κοινωνική αλληλεπίδραση). Εκπαιδευτικό περιβάλλον συμπερίληψης: ενθαρρύνει διδακτικές πρακτικές από τις οποίες μπορούν να ωφεληθούν όλοι οι μαθητές. Μία τέτοια πρακτική είναι η συνεργατική διδασκαλία συνδιδασκαλία. (Stefanidis, A., & Strogilos, V. 2015, Cook L. &.Friend M. 2010, Acedo, C., Amadio, M., Opertti, R. et al. 2008, Micthell D. 2008, Παντελιάδου Σ. Μπότσας Γ. 2007, Frederickson & Cline, 2002)

6 Η Συνδιδασκαλία στη διεθνή εκπαιδευτική σκηνή αφορά κυρίως το χώρο της ειδικής αγωγής και του μοντέλου της συνεκπαίδευσης παιδιών με ή χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη συνήθη σχολική τάξη από δύο εκπαιδευτικούς της Γενικής και της Ειδικής Αγωγής ταυτόχρονα, οι οποίοι διδάσκουν σε ανομοιογενή ομάδα παιδιών, συναποφασίζουν και μοιράζονται την ευθύνη για την εκπαίδευσή τους (Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής 2003, Cook L. & Friend M. 2010). Inclusive Education in Action IEA (UNESCO and the European Agency for Development in Special Needs Education) Encourage new methods and new ways of learning Co-operative teaching for inclusion Τhe biggest challenge has been to convince the other teachers in our school and in the area about the positive outcomes. This way of teaching is new to the Finnish school tradition and that is why some teachers are suspicious. City of Kuopio, Finland

7 Από τα μέσα της δεκαετίας του 80 και μετά, η συνεργασία των εκπαιδευτικών προωθείται ως μέσο: α) καταπολέμησης της επαγγελματικής απομόνωσης των εκπαιδευτικών, β) βελτίωσης της πρακτικής τους και της μάθησης των μαθητών, γ) οικοδόμησης ενός κοινού οράματος για τη σχολική εκπαίδευση δ) προώθησης της συλλογικής δράσης γύρω από τη μεταρρύθμιση του σχολείου (Achinstein 2002, Barth 1990, Smith & Scott 1990, Darling-Hammond & McLaughlin 1995, Hargreaves 1994)

8 Συνδιδασκαλία στην τάξη μεικτής δυναμικότητας Γιατί; Ο συγκερασμός των δεξιοτήτων και γνώσεων των εκπαιδευτικών αποτελεί ένα δυναμικό πλαίσιο, το οποίο παρέχει δυνατότητες για άμεση βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας αλλά και της διδακτικής μεθοδολογίας (Roth & Tobin, 2004 ) Επιπλέον, από συνεντεύξεις των ίδιων των εκπαιδευτικών που δίδαξαν συνεργατικά προκύπτει ότι η συνδιδασκαλία βοηθάει τους εκπαιδευτικούς να καλύψουν βασικές ψυχολογικές ανάγκες του «ανήκειν», της διασκέδασης, της επιλογής, της ενδυνάμωσης και της επιβίωσης ενώ οι μαθητές μιμούμενοι τις δεξιότητες συνεργασίας των εκπαιδευτικών μπορούν να αποκτήσουν ικανότητες για συνεργατική μάθηση (Santamaria & Thousand 2004). Πώς; Διδασκαλία & Υποστήριξη (Alternate Teaching &Supporting ) Παράλληλη Διδασκαλία (Parallel Teaching) Σταθμοί Διδασκαλίας (Station Teacher) Εναλλακτική Διδασκαλία (Alternate Teaching) ΣυμπληρωματικήΔιδασκαλία (Complementary Teaching) Ομαδική Διδασκαλία (Τeam Τeaching) Ευέλικτη Ομαδοποίηση (Flexible Grouping) (Friend & Cook 2003, McLaughlin 2002, Sindelar 1995)

9 Προβλήματα-Εμπόδια στη Συνδιδασκαλία στηv τάξη μεικτής δυναμικότητας Έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: οι διαφορετικές στάσεις των εκπαιδευτικών ΕΑΕ και ΓΑ ως προς τις υποχρεώσεις τους στην εκπαίδευση των παιδιών με ή δίχως ΕΕΑ μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη μιας κουλτούρας συνεργασίας με στόχο τη διδασκαλία από κοινού σε αίθουσες διδασκαλίας χωρίς αποκλεισμούς (Stefanidis, A., & Strogilos, V. (2015). Union gives strength: Mainstream and Special Education Teachers Responsibilities in Inclusive Co-taught Classrooms, Educational Studies,

10 Οι γενικοί στόχοι της δικής μας εκπαιδευτικής παρέμβασης μέσω της συνεργατικής διδασκαλίας-συνδιδασκαλίας : Α. Ισότιμη συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία για όλους τους μαθητές με ή χωρίς εκπαιδευτικές ανάγκες. Β. Η δημιουργική συνεργασία των εκπαιδευτικών στο σχεδιασμό, την οργάνωση, την υλοποίηση και την αξιολόγηση της εκπαιδευτικής παρέμβασης Γ. Η ανάπτυξη συνεργατικών μεθόδων μάθησης.

11 Συνεργατικές διδασκαλίες-συνδιδασκαλίες σε σχολεία της 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Α Δημοτικού, , 7ο ΔΣ Σταυρούπολης Σοφία Ευφραιμίδου (ΠΕ70.50, ΤΕ), Σεβαστή Κεσαπίδου Β Δημοτικού 2ο ΔΣ Σταυρούπολης Ελεωνόρα Νικολαΐδου (ΠΕ 70, ΤΕ) Γεωργία Στογιάνου (ΠΕ 70) Δ Δημοτικού, 1ο ΔΣ Παλαιοκάστρου Ευάγγελος Βλάχος (ΠΕ71, ΠΣ) Έλενα Νικολάου (ΠΕ70)

12 Συνεργατικές διδασκαλίες-συνδιδασκαλίες σε σχολεία της 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Ειδικοί Στόχοι: α. Η προσαρμογή και ένταξη μαθητή με δυσκολίες συμπεριφοράς και επικοινωνίας στην κοινωνική ομάδα της τάξης και στο σχολικό περιβάλλον β. Η ενδυνάμωση της συμμετοχής μαθητών και μαθητριών με μαθησιακές δυσκολίες στη μαθησιακή διαδικασία στο πλαίσιο της τάξης μεικτής δυναμικότητας γ. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτορρύθμισης, αυτενέργειας και αυνεργασίας μεταξύ των μαθητών/ριων Σχεδιασμός και Υλοποίηση: Οι συνδιδασκαλίες σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν σε συγκεκριμένα μαθήματα (Γλώσσα, Μαθηματικά) ή και σε όλα τα μαθήματα (στην περίπτωση του εκπαιδευτικού της «Παράλληλης Στήριξης») ενώ υπήρχε και εξατομικευμένη υποστήριξη στο ΤΕ, καθώς κρίθηκε αναγκαία. Διάρκεια της εκπαιδευτικής παρέμβασης 7ο ΔΣ Σταυρούπολης: από την αρχή της σχολικής χρονιάς και ολοκλήρωση πριν τη λήξη 2ο ΔΣ Σταυρούπολης: από την αρχή της σχολικής χρονιάς και έως το τέλος 1ο ΔΣ Παλαιοκάστρου: μετά την παρουσία του εκπαιδευτικού της ΠΣ και για όλο το υπόλοιπο της σχολικής χρονιάς

13 Συνεργατικές διδασκαλίες-συνδιδασκαλίες σε σχολεία της 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Στρατηγικές και διδακτικές εκπαιδευτικές μέθοδοι βιωματική μάθηση πολυαισθητηριακή μάθηση παιγνιώδεις δραστηριότητες οργανωμένες δραστηριότητες στο διάλειμμα ομαδοσυνεργατική μάθηση προσαρμογές (διδακτικού περιεχομένου, στόχων, δραστηριοτήτων) διαθεματικότητα: γλώσσα, μαθηματικά, αισθητική αγωγή, ιστορία εναλλακτικοί τρόποι εργασίας και αξιολόγησης ανάπτυξη δεξιοτήτων (αναγνώριση, ταύτιση, οπτική-ακουστική μνήμη)

14 Συνεργατικές διδασκαλίες-συνδιδασκαλίες σε σχολεία της 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Σταθμοί Διδασκαλίας

15 Συνεργατικές διδασκαλίες-συνδιδασκαλίες σε σχολεία της 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Ομαδική Διδασκαλία Εναλλακτική Διδασκαλία Διδασκαλία & Υποστήριξη

16 7ο ΔΣ Σταυρούπολης, Α Δημοτικού, Αποτίμηση-ανατροφοδότηση Μαθητής με δυσκολίες συμπεριφοράς πριν και μετά την εκπαιδευτική παρέμβαση

17 7ο ΔΣ Σταυρούπολης, Α Δημοτικού, Αποτίμηση-ανατροφοδότηση Η ομάδα παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες πριν και μετά την εκπαιδευτική παρέμβαση

18 7ο ΔΣ Σταυρούπολης, Α Δημοτικού, Αποτίμηση-ανατροφοδότηση Ομάδα παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες πριν και μετά την εκπαιδευτική παρέμβαση

19 2ο ΔΣ Σταυρούπολης, Β Δημοτικού, αποτίμηση-ανατροφοδότηση Πώς ένιωθες την ώρα των μαθηματικών; Διασκέδαζα 9 Χαιρόμουν 8 Γελούσα 7 Αγαπούσα 6 Βαριόμουν 5 Ήμουν ήρεμος/η 5 Ευγνωμοσύνη 4 Θύμωνα 0 Φοβόμουν 0 Αγχωνόμουν 0

20 2ο ΔΣ Σταυρούπολης, Β Δημοτικού, αποτίμηση-ανατροφοδότηση Τι θυμάσαι περισσότερο από την ώρα των μαθηματικών; Το μαγαζάκι 9 Την Ώρα 4 Τους άβακες 3 Την προπαίδεια 2 Πολλά 1 Τι έμαθες καλύτερα από όλα; Την προπαίδεια 1 Το μαγαζάκι 8 Τους άβακες 1 Την Ώρα 6 Η εκαντοντάδα 2 Όλα 1

21 2ο ΔΣ Σταυρούπολης, Β Δημοτικού, αποτίμηση-ανατροφοδότηση Τι σου άρεσε περισσότερο; Η προπαίδεια 2 Το μαγαζάκι 9 Όλα 2 Τα παιχνίδια των μαθηματικών 6 Τι θα ήθελες να αλλάξεις; Το πρόγραμμα 1 Τίποτα 7 Περισσότερο διάλειμμα 5 Τα βιβλία 1 Τη θέση μου 2 Τετράδιο κι όχι βιβλίο 2

22 1 ΔΣ Παλαιοκάστρου, Δ Δημοτικού, Αποτίμηση-ανατροφοδότηση Λειτουργία «ομάδας υποστήριξης» του μαθητή με αναπηρία στο διάλειμμα (ανάληψη πρωτοβουλιών αυτο-οργάνωσης και αυτορρύθμισης των μαθητών/ριων τυπικής ανάπτυξης) Ο εκπαιδευτικός της ΠΣ είναι εκπαιδευτικός για όλους/ες τους/τις μαθητές/ριες (ισότιμη συμμετοχή μαθητή με αναπηρία και εκπαιδευτικού ΠΣ στην κοινωνική ομάδα της τάξης) Συμμετοχή όλων των μαθητών/ριων στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω δραστηριοτήτων παιγνιώδους μορφής, όπου ο μαθητής με αναπηρία είναι μέλος ομάδας (παιχνίδι «Η μάχη των θρανίων», ένα απλό quiz «τηλεπαιχνίδι» για τον έλεγχο των γνώσεων στην Ιστορία) Ενεργητική συμμετοχή του μαθητή με αναπηρία σε όλες τις δραστηριότητες του σχολείου (ημέρα αθλημάτων, project καλλιέργειας βιολογικών λαχανικών, ανθο-έκθεση του σχολείου)

23 Γονείς και εκπαιδευτικοί των σχολείων: άγνοια σκεπτικισμός προβληματισμός αντιπαλότητα ανταγωνισμός ενημέρωση ανατροφοδότηση συνεργασία αποδοχή

24 Απαραίτητες προϋποθέσεις για μία ολοκληρωμένη και βάσει προγράμματος εφαρμογή της Συνδιδασκαλίας στο πλαίσιο της συνεκπαίδευσης και της συμπερίληψης: Ενίσχυση της θεσμικής κατοχύρωσης της συνδιδασκαλίας Προσαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε πρακτικές συνδιδασκαλίας Εθελοντική συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη συνδιδασκαλία Στελέχωση όλων των σχολείων με εκπαιδευτικούς ΕΑΕ

25 Η πεποίθησή μας: Μόνο συνεργατικά μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανισότητες και στα ελλείμματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος Κωνσταντίνα Πηλείδου,Ευάγγελος Βλάχος, Ελεωνόρα Νικολαΐδου, Γεωργία Στογιάννου, Σοφία Ευφραιμίδου, Σεβαστή Κεσαπίδου

26 Βιβλιογραφία-Αναφορές Achinstein, B. (2002). Conflict Amid Community: The Micropolitics of Teacher Collaboration, Teachers College Record, 10 (3), Acedo, C., Amadio, M., Opertti, R. et al. (2008) (eds.) Defining an Inclusive Education Agenda: Reflections around the 48 th Session of the International Conference on Education. Geneva: UNESCO-IBE Barth, R. S. (1990). Improving schools from within: Teachers, Parents, and Principals can make the difference. San Francisco: Jossey-Bass. Cook, L. & Friend, M. (2010). The state of the art of collaboration on behalf of students with disabilities. Journal of Educational and Psychological Consultation, 20, 1-8. Darling-Hammond, L., & McLaughlin, M.W. (1995). Policies that Support Professional Development in an Era of Reform, Phi Delta Kappan, 76(8), Frederickson, N. and Cline, T. (2002) Special Educational Needs, Inclusion and Diversity, Open University Press Friend, M. (2008). Co Teach! A Handbook for Creating and Sustaining Effective. Classroom Partnerships in Inclusive Schools. Greensboro, NC, Marilyn Friend, INC Friend, M., & Cook, L. (2003). Interactions: Collaboration skills for school professionals. Boston: Allyn and Bacon. Hargreaves, A. (1994). Changing teachers, changing times: Teachers work and culture in postmodern age. London: Cassel. McLaughlin, M.J. (2002). Examining special and general education collaborative practices in exemplary schools. Journal of Educational and Psychological Consultation, 13, Micthell D. 2008, What really works in special and inclusive education: Using evidence based teaching strategies, Abingdon, Oxon: Routledge) Roth, W.M., & Tobin, K. (2004). Co-teaching: From praxis to theory. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 10, Santamaria, L.J. & Thousand, J.S. (2004). Collaboration, Co-teaching, and Differentiated Instruction: A Process-Oriented Approach to Whole Schooling, International Journal of Whole Schooling 1(1), Sinderal, P.T. (1995). Full inclusion of students with learning disabilities and its implications for teacher education. Journal of Special Education, 29, Smith, S. C., & Scott, J. L. (1990). The collaborative school: A Work Environment for Effective Instruction. University of Oregon, Eugene: ERIC Clearinghouse of Educational Management. Stefanidis, A., & Strogilos, V. (2015). Union gives strength: Mainstream and Special Education Teachers Responsibilities in Inclusive Co-taught Classrooms, Educational Studies, UNESCO (2004) Changing Teaching Practices: Using curriculum differentiation to respond to students diversity UNESCO (2009) 48th session of the ICE Inclusive Education: the Way of the Future November 2008: Final report ED/MD/104 Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής 2003, Συμμετοχική Εκαπίδευση και πρακτικές στη σχολική τάξη, Μαυροπούλου Σοφία (επιμ.) 2007 κοινωνική ένταξη σε σχολείο και η μετάβαση στο χώρο εργασίας για τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού. Θεωρητικά ζητήματα και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Γράφημα, Θεσσαλονίκη. Παντελιάδου Σ., Μπότσας Γ. (επιμ.) Μαθησιακές δυσκολίες: Βασικές έννοιες και χαρακτηριστικά, Βόλος