ΥΠΕΚΑ / ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. «Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Transcript

1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...ix ΕΙΣΑΓΩΓΗ...xii 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ...xii 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ...xii 3. ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ...xiii 4. ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ...xiv 4.1. ΑΝΑΔΟΧΟΣ... XIV 4.2. ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ... XV 1. ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το Ποσότητες ΑΣΑ βάσει ποιοτικής σύστασης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΑ Ποσοτικοποίηση στόχων Στρατηγική Εκτροπής ΒΑΑ Πρόγραμμα Εκτροπής ΒΑΑ Σύγκριση με τους Στόχους της Εθνικής Στρατηγικής ΒΑΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών Δίκτυο Βιοαποβλήτων Δίκτυα Μεταφόρτωσης Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Δίκτυα Επαναχρησιμοποίησης και Προετοιμασίας για Επαναχρησιμοποίηση Διερεύνηση Ενεργειακής Αξιοποίησης δευτερογενών καυσίμων από ΑΣΑ Δίκτυο Αφαλούς Τελικής Διάθεσης (D) ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΧΑΔΑ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΠΕΥΘΥΝΟΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ Η ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΙΛΥΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Ποσοτικοποίηση Στόχων Σχεδιασμός Διαχείρισης ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) i

3 Δίκτυο Διάθεσης (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Εξέλιξη παραγωγής έως το ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΥΜ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής και Μεταφοράς Δίκτυα Ανάκτησης (R) /Διάθεσης (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το Παραγωγή έτους 2020 κατά κατηγορίες αποβλήτων Ποιοτική σύσταση ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα συλλογής και μεταφοράς Δίκτυα ανάκτησης (R) Δίκτυα διάθεσης (D) ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ «ΙΣΤΟΡΙΚΑ» ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΖΩΙΚΩΝ ΥΠΟΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το 2020 Ποιοτική Σύσταση ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής και Μεταφοράς Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Τελική Διάθεση (D1) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΑΠΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ, ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ, ΚΛΠ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ (D/R) ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΕΩΡΓΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ii

4 7.2. ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΩΣ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Σχεδιασμός Διαχείρισης ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής και Μεταφοράς Δίκτυο Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Δίκτυο Ασφαλούς Τελικής Διάθεσης (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ποιοτική και Ποσοτική Σύσταση Εξέλιξη Παραγωγής έως το ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής και Μεταφοράς Δίκτυα Επαναχρησιμοποίησης και Προετοιμασία για Επαναχρησιμοποίηση Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Δίκτυο Διάθεσης (D) ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Ευρωπαϊκά Πρότυπα Πρότυπα άλλων χωρών ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΩΣ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Στόχοι Διαχείριση ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Επεξεργασίας R12 (Απορρύπανση Αποσυναρμολόγηση) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΤΕΛΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το 2020 Ποιοτική Σύσταση ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Δίκτυο Διάθεσης (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΩΣ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Στόχοι Διαχείριση ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής Δίκτυα Επεξεργασίας R9 (Εγκαταστάσεις Αναγέννησης) iii

5 11.4. ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΦΟΡΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ποιοτική και Ποσοτική Σύσταση Εξέλιξη Παραγωγής έως το ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Ανάκτησης (R) Δίκτυο Διάθεσης (D) Μεταφόρτωση ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΩΣ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Στόχοι Διαχείριση ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Αποθήκευσης (R13) Δίκτυο Ανακύκλωσης Αποδόσεις Εγκαταστάσεων Ανακύκλωσης σύμφωνα με την Οδηγία 2006/66/ΕΚ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΩΣ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ Στόχοι Διαχείριση ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής και Μεταφοράς Δίκτυα Επεξεργασίας R12 (Κοκκοποίηση) προς Χρήση σε Εργασίες Ανάκτησης R ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΆΛΛΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ (D/R) ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ (D) ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΟΡΥΧΕΙΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΧΩΡΩΝ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΡΥΠΑΣΜΕΝΟΙ ΧΩΡΟΙ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Πρόληψη Ανάκτηση iv

6 Διάθεση ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Πρόληψη Διαχείριση ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Συλλογή Σήμανση Συσκευασία Αποθήκευση Μεταφορά Μεταφόρτωση Ανάκτηση(R) Ασφαλής τελική διάθεση (D) ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΙΚΡΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΕ ΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΛΑΝΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Πρόληψη Διαχείριση ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΑΜΙΑΝΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Εξέλιξη Παραγωγής έως το ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Δίκτυα Επαναχρησιμοποίησης και Προετοιμασία για Επαναχρησιμοποίηση Δίκτυα Επεξεργασίας Ανάκτησης (D/R) Δίκτυο Διάθεσης (D) ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΣΔΑ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑ ΒΑΣΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Απόβλητα αστικού τύπου Βιομηχανικά απόβλητα και απόβλητα λοιπών δραστηριοτήτων Απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα Εξορυκτικά απόβλητα ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ, ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... Β.1 v

7 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1 1: Παραγωγή ΑΣΑ έως το 2020 για το σύνολο της χώρας... 1 Πίνακας 1 2: Aναμενόμενη ποσότητα ΑΣΑ ανά κατηγορία υλικών ( )... 2 Πίνακας 1 3: Εθνικοί στόχοι για τη μείωση των ΒΑΑ από την ταφή Πίνακας 1 4: Συμμετοχή των Περιφερειών στην επίτευξη του Εθνικού Στόχου για την εκτροπή των ΒΑΑ από την ταφή... 8 Πίνακας 1 5: Ποσοτικοποίηση επιμέρους στόχων εκτροπής ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή Πίνακας 1 6: Σύγκριση με τους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής ΒΑΑ Πίνακας 1 7: Δεδομένα Ανακύκλωσης Συσκευασιών Πίνακας 1 8: Ανακτώμενες ποσότητες Υλικών Συσκευασίας με χωριστή συλλογή το 2020, σε t Πίνακας 1 9: Ποσοστό συμμετοχής στην ανάκτηση Ανακυκλώσιμων Υλικών ανά Περιφέρεια Πίνακας 1 10: Ποσότητες ΑΥ προς ανάκτηση με χωριστή συλλογή για την επίτευξη του στόχου ανακύκλωσης του Ν.4042/2012 σε t Πίνακας 1 11: Δυναμικότητα ΚΔΑΥ σε t/έτος (στοιχεία 2013) Πίνακας 1 12: Απαιτούμενες ενέργειες για ΚΔΑΥ Πίνακας 1 13: Ποσότητες ΑΥ προς ανακύκλωση το 2020 (σε t) Πίνακας 1 14: Απαιτούμενη δυναμικότητα χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης βιοαποβλήτων Πίνακας 1 15: Ελάχιστες απαιτήσεις για υποδομές ΜΕΑ ανά Περιφέρεια Πίνακας 1 16: Εκτιμώμενη ποσότητα ΑΣΑ που δύνανται να οδηγηθούν σε καύση Πίνακας 1 17: Απαιτούμενη δυναμικότητα χώρων τελικής διάθεσης το έτος Πίνακας 1 18: ΧΑΔΑ ανά Περιφέρεια (Δεκέμβριος 2013) Πίνακας 2 1: Διαχρονική εξέλιξη παραγωγής συνολικής Βιολογικής Ιλύος έως 2020 σε t DS/έτος Πίνακας 2 2: Ποσότητες ανά στόχο διαχείρισης σε t DS/έτος Πίνακας 2 3: Δυναμικότητες γραμμών επεξεργασίας αφυδατωμένης Ιλύος στις ΜΕΑ Πίνακας 3 1: Εξέλιξη συνολικής παραγωγής ΕΑΥΜ (έτη 2011 και 2020) Πίνακας 3 2: Παραγόμενες ποσότητες στερεών ΕΑΥΜ ανά περιφέρεια (έτος αναφοράς 2020) Πίνακας 3 3: Υφιστάμενη και προβλεπόμενη από το ΕΕΣΔΕΑΥΜ δυναμικότητα μονάδων διαχείρισης ΕΑΥΜ..30 Πίνακας 4 1: Εξέλιξη παραγωγής βιομηχανικών αποβλήτων ανά τομέα βιομηχανικής και συναφούς δραστηριότητας Πίνακας 4 2: Εξέλιξη παραγωγής επικίνδυνων και μη επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων Πίνακας 4 3: Παραγωγή βιομηχανικών αποβλήτων έτους 2020 κατά κατηγορία ΕΚΑ Στατ Πίνακας 4 4: Δυναμικότητα δικτύου ανάκτησης κατά βασική κατηγορία Β.Α Πίνακας 4 5: Απαιτήσεις ανάκτησης μη επικίνδυνων Β.Α. σε περιφερειακό επίπεδο Πίνακας 4 6: Απαιτήσεις ανάκτησης επικίνδυνων Β.Α. σε περιφερειακό επίπεδο Πίνακας 4 7: Δυναμικότητα δικτύου διάθεσης κατά βασική κατηγορία Β.Α Πίνακας 4 8: Απαιτήσεις διάθεσης μη επικίνδυνων Β.Α. σε περιφερειακό επίπεδο Πίνακας 4 9: Απαιτούμενη δυναμικότητα ΧΥΤ μη επικίνδυνων Β.Α Πίνακας 4 10: Απαιτήσεις διάθεσης επικίνδυνων Β.Α. σε περιφερειακό επίπεδο Πίνακας 4 11: Απαιτούμενη δυναμικότητα ΧΥΤ επικίνδυνων Β.Α Πίνακας 4 12: Προσωρινά αποθηκευμένες ποσότητες Β.Α ανά περιφέρεια Πίνακας 5 1: Προβλεπόμενες ποσότητες ΖΥΠ ανά κατηγορία και πηγή προέλευσης για το Πίνακας 5 2: Προβλεπόμενες ποσότητες ΖΥΠ για το 2020 ανά κατηγορία και Περιφέρεια Πίνακας 5 3: Προβλεπόμενες ποσότητες ΖΥΠ για το 2020 ανά κατηγορία και Περιφέρεια βασισμένη στην εκτίμηση επί ξηρού Πίνακας 5 4: Εγκατεστημένη δυναμικότητα (σε t/έτος) και προβλεπόμενη παραγωγή ΖΥΠ ανά Περιφέρεια...59 Πίνακας 6 1 : Εξέλιξη παραγωγής συνόλου αποβλήτων από ΟΚΩ ανά ΣΤΑΚΟΔ Πίνακας 6 2: Εξέλιξη παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων από ΟΚΩ ανά ΣΤΑΚΟΔ Πίνακας 7 1: Ρυθμός μεταβολής Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ GNI) Πίνακας 7 2: Ρυθμός μεταβολής Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ GDP) Πίνακας 7 3: Εκτίμηση παραγωγής γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων κατά την περίοδο Πίνακας 7 4: Εκτιμώμενη παραγωγή γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων ανά Περιφέρεια (2020) Πίνακας 8 1: Τυπική σύσταση του ρεύματος των ΑΕΚΚ Πίνακας 8 2: Εκτίμηση της εξέλιξης παραγωγής ΑΕΚΚ ως το vi

8 Πίνακας 8 3: Δυναμικότητα επεξεργασίας ΑΕΚΚ ανά Περιφέρεια (2020) Πίνακας 8 4: Απαιτήσεις σε υποδομές επεξεργασίας ΑΕΚΚ ανά Περιφέρεια Πίνακας 8 5: Μέγιστη απαιτούμενη δυναμικότητα για διάθεση αδρανών από ΑΕΚΚ Πίνακας 8 6: Λίστα Ευρωπαϊκών Προτύπων EN για τις προδιαγραφές των αδρανών Πίνακας 9 1: Πρόβλεψη παραγόμενων ΑΗΗΕ για τα έτη Πίνακας 9 2: Πρόβλεψη ΗΗΕ που διατίθεται στην αγορά για τα έτη Πίνακας 9 3: Εκτίμηση παραγόμενων ποσοτήτων ΑΗΗΕ ανά κατηγορία για τα έτη (Παράρτημα Ι της οδηγίας 2012/19/ΕΕ) Πίνακας 9 4: Εκτίμηση παραγόμενων ποσοτήτων ΑΗΗΕ ανά κατηγορία για τα έτη (Παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας 2012/19/ΕΕ) Πίνακας 9 5: Ελάχιστη ποσότητα ΑΗΗΕ που πρέπει να συλλεχθεί το 2016 & το Πίνακας 9 6: Ελάχιστη ποσότητα ΑΗΗΕ που πρέπει να συλλεχθεί το 2020 (εναλλακτική δυνατότητα) Πίνακας 9 7: Ελάχιστες ποσότητες ΑΗΗΕ ανά διεργασία αξιοποίησης το Πίνακας 9 8: Ελάχιστες ποσότητες ΑΗΗΕ ανά διεργασία αξιοποίησης το Πίνακας 9 9: Κατανομή ανά περιφέρεια μονάδων επεξεργασίας ΑΗΗΕ Πίνακας 10 1: Μέσο βάρος ΟΤΚΖ (t) Πίνακας 10 2: Μέση σύσταση ΟΤΚΖ (t) το έτος Πίνακας 10 3: Εγκαταστάσεις ανακύκλωσης/ ανάκτησης Πίνακας 11 1: Πρόβλεψη συνολικά παραγόμενων ΑΕ ετών Πίνακας 11 2: Ελάχιστες ποσότητες για Συλλογή και Αναγέννηση ΑΕ το 2015 & Πίνακας 11 3: Κατανομή ανά περιφέρεια εγκαταστάσεων αναγέννησης ΑΕ Πίνακας 12 1: Εκτίμηση εξέλιξης παραγωγής αποβλήτων ΦΗΣ&Σ ως το ( * ) Πίνακας 13 1: Εξέλιξη παραγωγής αποβλήτων συσσωρευτών Pb οξέως (t) Πίνακας 13 2: Ελάχιστες ποσότητες για Συλλογή Συσσωρευτών Pb οξέως το 2015 & Πίνακας 13 3: Κατανομή ανά περιφέρεια εγκαταστάσεων ανακύκλωσης συσσωρευτών Pb Οξέως Πίνακας 14 1: Εξέλιξη παραγωγής αποβλήτων ΜΕΟ (t) Πίνακας 14 2: Ελάχιστες ποσότητες για Αξιοποίηση και Ανακύκλωση ΜΕΟ το 2015 & Πίνακας 14 3: Μονάδες πρώτης κοπής και πλήρους μηχανικής κοκκοποίησης ΜΕΟ Πίνακας 15 1: Εκτιμώμενες ποσότητες εξορυκτικών αποβλήτων Πίνακας 15 2: Στόχοι προγράμματος καταγραφής εγκαταλελειμμένων χώρων εκμετάλλευσης Πίνακας 16 1: Ποσότητα σε t Αποβλήτων Υδραργύρου από ΦΗΣ&Σ ( *) Πίνακας 16 2: Ποσότητα σε t Απόβλητο Αμάλγαμα Οδοντιατρικής ( *) Πίνακας 16 3: Ποσότητα σε t Υδραργύρου από Λαμπτήρες Φθορισμού ( *) Πίνακας 17 1: προβολή παραγωγής ΜΠΕΑ Πίνακας 17 2: προβολή παραγωγής οικιακών ΦΗΣ&Σ Πίνακας 17 3: Προβολή παραγωγής οικιακών σωλήνων φθορισμού Πίνακας 17 4: Προβολή παραγωγής αποσυρόμενων φαρμάκων Πίνακας 18 1: Εξέλιξη παραγωγής αμιαντούχων αποβλήτων ( ) Πίνακας 18 2: Χώροι κατάλληλοι για υγειονομική ταφή αποβλήτων αμιάντου στην Ελλάδα Πίνακας 19 1: Προβλεπόμενη παραγωγή 2020 κατά κατηγορία αποβλήτων Πίνακας 19 2: Απαιτούμενη δυναμικότητα δικτύων διαχείρισης έτους Πίνακας 19 3: Ανάγκες σε βασικά δίκτυα διαχείρισης έτους Πίνακας 20 1: Προτεινόμενοι δείκτες παρακολούθησης ΕΣΔΑ vii

9 ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήμα 1 1: Ποσοτικοποίηση των στόχων διαχείρισης ανά κατηγορία υλικών ΑΣΑ, σε t... 3 Σχήμα 2 1: Διαχείριση Ιλύος Αστικού Τύπου Σχήμα 3 1: Διαχείριση ΑΥΜ Σχήμα 4 1: Ποιοτική σύσταση βιομηχανικών αποβλήτων [έτος 2020] Σχήμα 4 2: Διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων Σχήμα 5 1: Διαχείριση ΖΥΠ Σχήμα 6 1: Διαχείριση αποβλήτων από εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας, εξυπηρέτησης κοινού, κλπ Σχήμα 7 1: Διαχείριση γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων Σχήμα 8 1: Διαχείριση ΑΕΚΚ και ποσοτικοποίηση των στόχων για τα έτη 2015 και Σχήμα 9 1: Διαχείριση ΑΗΕΕ Σχήμα 9 2: Διάγραμμα ροής συλλογής και μεταφοράς AHHE Σχήμα 10 1: Διαχείριση ΟΤΚΖ Σχήμα 12 1: Διαχείριση αποβλήτων ΦΗΣ&Σ και ποσοτικοποίηση στόχων Σχήμα 13 1: Διαχείριση ΑΣΟΒ Σχήμα 14 1: Διαχείριση ΜΕΟ Σχήμα 15 1: Γενικό πλάνο διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων Σχήμα 16 1: Διαχείριση Αποβλήτων που περιέχουν Υδράργυρο ποσότητες σε t Σχήμα 18 1: Διαχείριση αποβλήτων που περιέχουν αμίαντο (συνολικές ποσότητες ) Σχήμα 19 1: Κατανομή παραγωγής μη Ε.Α κατά κατηγορία αποβλήτων (εξαιρουμένων των εξορυκτικών αποβλήτων) Σχήμα 19 2: Κατανομή παραγωγής Ε.Α κατά κατηγορία αποβλήτων (εξαιρουμένων των εξορυκτικών αποβλήτων) Σχήμα 19 3: Διάγραμμα ροής διαχείρισης αποβλήτων αστικού τύπου (2020) Σχήμα 19 4: Διάγραμμα ροής διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων και αποβλήτων λοιπών δραστηριοτήτων (2020) Σχήμα 19 5: Διάγραμμα ροής διαχείρισης αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (2020) Σχήμα 19 6: Διάγραμμα ροής διαχείρισης γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων (2020) Σχήμα 19 7: Διάγραμμα ροής διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων (2020) viii

10 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕ Απόβλητα Ελαίων ΑΕΑ Άλλα Επικίνδυνα Απόβλητα ΑΕΚΚ Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Gross Domestic Product, GDP) ΑΕΠΟ Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ΑΗΗΕ Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού ΑΣΑ Αστικά Στερεά Απόβλητα ΑΣΟΒ Απόβλητα συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας ΑΥ Ανακυκλώσιμα Υλικά ΑΥΜ Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Β.Α. Βιομηχανικά Απόβλητα ΒΑ Βιοαπόβλητα ΒΑΑ Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα ΒΔΤ Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές ΒΙΟΠΑ Βιοτεχνικό Πάρκο ΒΙΠΕ Βιομηχανική Περιοχή ΔΕ Διαγνωστικά και Ερευνητικά Εργαστήρια ΔΕΕ Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρώην Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων) ΔΕΗ Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΔΘ Δημόσια Θεραπευτήρια ΔΙ Δημοτικά Ιατρεία ΔΝΤ Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ΔσΠ Διαλογή στην Πηγή ΕΑΑΜ Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά ΕΑΚ Επιχείρηση Αφαίρεσης Κατεδάφισης ΕΑΥΜ Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων ΕΔΟΕ Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδος ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΕΑΑ Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΕΔΣΑ Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΕΕΛ Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων ΕΕΠΑ Ετήσιες Εκθέσεις Παραγωγών Αποβλήτων ΕΕΣΔΕΑΥΜ Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων ΕΙΑ Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα ΕΚΑ Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων ΕΛ.ΣΤΑΤ Ελληνική Στατιστική Αρχή ΕΟΑΝ Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης ix

11 ΕΟΠΥΥ ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΣΔΑ ΕΣΔΕΑ ΖΥΠ ΗΗΕ ΗΣ&Σ ΙΓΜΕ ΙΘ ΙΚΑ ΚΑ ΚΔΑΥ ΚΔΕΕ ΚΕΛ ΚΚ ΚΜ ΚΟΓΠ ΚΥ ΚΥΑ Μ Μ.Ε.Α. ΜΒΕ ΜΕΑ ΜΕΟ ΜΚΟ ΜΠΑ ΜΠΕ ΜΠΕΑ ΜΣΕ ΜΥ ΝΠΙΔ ΟΔ ΟΕΔΑ ΟΗΕ ΟΚΩ ΟΣΕ ΟΤΑ ΟΤΕ ΟΤΚΖ ΠΔ Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Ζωικά Υποπροϊόντα Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός Ηλεκτρικές Στήλες και Συσσωρευτές Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Ιδιωτικά Θεραπευτήρια Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κέντρα Αιμοδοσίας Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Κτηνιατρικά Διαγνωστικά & Ερευνητικά Εργαστήρια Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Κτηνιατρικές Κλινικές Κράτος Μέλος Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής Κέντρα Υγείας Κοινή Υπουργική Απόφαση Μικροβιολογικά Εργαστήρια Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (μηχανική διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών και επεξεργασμένων οργανικών ) Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία Μικτά Επικίνδυνα Απόβλητα Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Μοναδιαία Παραγωγή Απορριμμάτων Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Aποβλήτων Μεταδοτική Σπογγώδης Εγκεφαλοπάθεια Μονάδες Υγείας Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Οδοντιατρεία Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος Οχήματα στο Τέλος Κύκλου Ζωής Προεδρικό Διάταγμα x

12 ΠΕΣΔΑ ΡΑΕ ΣΔΙΤ ΣΕΔ ΣΜΑ ΣΝ ΣΤΑΚΟΔ ΤΕΕ ΥΕΔ ΥΜ ΥΠΑΑΤ ΥΠΕΚΑ ΦοΔΣΑ ΧΑΔΑ ΧΑΔΒΑ ΧΥΤ ΧΥΤΑ ΧΥΤΕΑ ΧΥΤΥ ADR ASR CFCs CRT ELVs EMAS GDP GVA HDPE IFS IMF PCBs / PCTs PU RDF SRF UV WEEE Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Στρατιωτικά Νοσοκομεία Στατιστική Ταξινόμηση Κωδικών Οικονομικής Δραστηριότητας Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Υλικά Ειδικής Διαχείρισης Υγειονομικές Μονάδες Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Βιομηχανικών Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road Automotive Shredder Residue (Υπόλειμμα Τεμαχιστή Αυτοκινήτων) Chlorofluorocarbons Cathode Ray Tube End of Life Vehicles Eco Management and Audit Scheme Gross Domestic Product Gross Value Added High Density Polyethylene International Finance Statistics International Monetary Fund Polychlorinated Biphenyls/ Triphenyls Polyurethane Residual Derived Fuel (ή Refuse Derived Fuel) Solid Recovered Fuel (Ανακτώμενο Στερεό Καύσιμο) Ultra Violet Waste Electrical and Electronic Ecquipment xi

13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ Με την από σύμβαση του ΥΠΕΚΑ / ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. σε εκτέλεση της υπ αριθμ. πρωτ. οικ / απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ ανατέθηκε η μελέτη στην ένωση προσώπων «ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε. ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗ» που εκπροσωπούνται νόμιμα από την κα Δέσποινα Καλλιδρομίτου με αναπληρωτή της τον κ. Ιωάννη Κουγιανό. Με το υπ αριθμ. πρωτ. οικ / έγγραφο του ΥΠΕΚΑ / ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΠΕΡΑΑ συστάθηκε η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του έργου και στις έλαβε χώρα η εναρκτήρια σύσκεψη με την εν λόγω επιτροπή. Στο παρόν 4 ο Παραδοτέο, Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων ανά ρεύμα αποβλήτου, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης και άμεσους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, παρατίθενται τα σχέδια δράσης για τη βελτίωση αναβάθμιση της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης αποβλήτων, σύμφωνα με την ιεράρχηση των δράσεων που προβλέπονται στην Οδηγία 2008/98/ΕΚ, όπως αυτή έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο με το Νόμο 4042/2012. Για την κατάρτιση των σχεδίων λαμβάνονται υπόψη τα αναφερόμενα στο 2 ο Παραδοτέο, όπως αυτό έχει παραληφθεί με την υπ αρ. πρωτ / βεβαίωση παραλαβής, καθώς και τα αναφέρομενα στο 3 ο Παραδοτέο του έργου, όπως αυτό έχει προσωρινά παραληφθεί με το Πρακτικό 15/ της επιτροπής παρακολούθησης και παραλαβής του έργου. 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Αντικείμενο του έργου είναι η αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για το σύνολο των αποβλήτων στη χώρα. Ειδικότερα, αντικείμενο του 4 ου παραδοτέου αποτελεί η κατάρτιση των παρακάτω σχεδίων: 1. Σχέδιο Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) 2. Σχέδιο Διαχείρισης Ιλύων από εγκαταστάσεις επεξεργασίας (α) αστικών λυμάτων (ΕΕΛ), (β) ξενοδοχειακών μονάδων, (γ) βιομηχανικών κλάδων του παραρτήματος ΙΙΙ της ΚΥΑ 5673/400/97 και (δ) από άλλες πηγές (πχ από καθαρισμό καναλιών) 3. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) 4. Σχέδιο Διαχείρισης Βιομηχανικών Αποβλήτων 5. Σχέδιο Διαχείρισης Ζωικών Υποπροϊόντων (ΖΥΠ) 6. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων από Εγκαταστάσεις Κοινής Ωφέλειας, Εξυπηρέτησης Κοινού κλπ. 7. Σχέδιο Διαχείρισης Γεωργοκτηνοτροφικών Αποβλήτων 8. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) 9. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Ηλεκτρικού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) 10. Σχέδιο Διαχείρισης οχημάτων Τέλους κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) 11. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Ελαίων (ΑΕ) 12. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών (ΗΣ&Σ) 13. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας (ΑΣΟΒ) xii

14 14. Σχέδιο Διαχείρισης Μεταχειρισμένων Ελαστικών Οχημάτων (ΜΕΟ) 15. Σχέδιο Διαχείρισης Εξορυκτικών Αποβλήτων 16. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων που περιέχουν Υδράργυρο 17. Σχέδιο Διαχείρισης μικρών ποσοτήτων επικινδύνων σε αστικά απόβλητα (ΜΠΕΑ) 18. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων που περιέχουν Αμίαντο 3. ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ (ΥΠΕΚΑ) Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) Αεροπόρου Παπαναστασίου 34, Αθήνα Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής Με την υπ αριθμ. πρωτ. οικ / απόφαση του αναπληρωτή υπουργού ΠΕΚΑ συστάθηκε η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του έργου η οποία αποτελείται από τους κάτωθι: Ιωάννης Μαχαίρας, Προϊστάμενος του Τμήματος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΤΔΣΑ) της Δ/νσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού (ΔΠΣ) του ΥΠΕΚΑ (Πρόεδρος) Βασίλειος Στοϊλόπουλος, στέλεχος της ΕΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ Φωτεινή Μπούρα, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Θεόδωρος Ξανθόπουλος, στέλεχος της ΜΤΥ ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Ολυμπία Αντωνίου, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ Αναπληρωτές: Παναγιώτης Ρωμανάς, Στέλεχος της ΜΤΥ ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Ειρήνη Βασιλάκη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Χριστίνα Ζερβού, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Χριστίνα Στουραϊτη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Καβαδδά Ελένη, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ. xiii

15 4. ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ 4.1. Ανάδοχος DDEELLPPHHI II EENNGGI IINNEEEERRI IINNGG ΙΙ. Ι.. ΚΚΟΥΥΓΓΙ ΙΙΑΑΝΝΟΣΣ & ΣΣΥΥΝΝ//ΤΤΕΕΣΣ ΕΕΕΕ Μονεμβασίας 27 Τ.Κ , Μαρούσι Επτανήσου 48 Τ.Κ , Αθήνα Αγ. Ειρήνης 3Γ Τ.Κ , Μυτιλήνη xiv

16 4.2. Ομάδα Μελέτης Το 4 ο Παραδοτέο συντάχθηκε από τους παρακάτω μελετητές: Δέσποινα Καλλιδρομίτου Χριστόφορος Μανδυλάς Ιωάννης Κουγιανός Αικατερίνη Κορυζή Μαρία Ελευθεριάδου Ευάγγελος Δανέζης Κωνσταντίνος Γκότσης Γρηγόριος Δροσίδης Ευτυχία Νάκου Χρήστος Στάθης Ελισάβετ Χουρδάκη Ακινδύνα Χατζηαντωνίου Βασίλειος Φαλαγκαράκης Νικόλαος Βακιρτζίδης Χρήστος Λαμπρόπουλος Σύμβουλος Δρ. Κωνσταντίνος Αραβώσης Πολιτικός Μηχανικός, MBA, Υπεύθυνη ομάδας παραδοτέου Περιβαλλοντολόγος Χωροτάκτης Πολιτικός Μηχανικός Χημικός Μηχανικός, Τεχνολογία Περιβάλλοντος MSc Περιβαλλοντολόγος, Ωκεανογραφία MSc Χημικός Μηχανικός Χημικός Μηχανικός Μηχανικός Περιβάλλοντος Περιβαλλοντολόγος, Μηχανική Περιβάλλοντος MSc, Γεωπληροφορική MSc Περιβαλλοντολόγος, Περιβαλλοντική Μηχανική MSc Μηχανικός Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Πολιτικός Μηχανικός Νομικός Οικονομολόγος Γεωγράφος Μηχανολόγος Μηχανικός, PhD Επίκουρος Καθηγητής Σχεδιασμού Διαχείρισης και Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών και Τεχνολογικών Επενδύσεων ΕΜΠ Για την ένωση των γραφείων: Δέσποινα Καλλιδρομίτου Ιωάννης Κουγιανός Χριστόφορος Μανδυλάς Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Αναπληρωτής Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Συντονιστής έργου xv

17 1. ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1.1. Εισαγωγή Η διαχείριση των ΑΣΑ περιλαμβάνει το σύνολο των δραστηριοτήτων αποθήκευσης, συλλογής, μεταφοράς, μεταφόρτωσης, προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανάκτησης και διάθεσης συμπεριλαμβανομένης της εποπτείας των εργασιών αυτών καθώς και της μετέπειτα φροντίδας των χώρων διάθεσης Ποιοτικά και Ποσοτικά Δεδομένα Εξέλιξη Παραγωγής έως το 2020 Για την εξέλιξη της παραγωγής των ΑΣΑ και άλλων ρευμάτων πραγματοποιήθηκε εκτίμηση αύξησης του μόνιμου πληθυσμού και στη συνέχεια αφού υπολογίστηκαν οι τουριστικές διανυκτερεύσεις στη χώρα, πραγματοποιήθηκε εκτίμηση της πληθυσμιακής προβολής του ισοδύναμου πληθυσμού έως το 2020 σε επίπεδο Περιφέρειας. Οι υπολογισμοί παρατίθενται στο Παράρτημα Ι. Ακολούθως εφαρμόστηκαν τρία σενάρια για την εκτίμηση ποσοτήτων παραγόμενων ΑΣΑ, όπου οι αναλυτικοί υπολογισμοί (σε επίπεδο Περιφέρειας) παρατίθενται στο Παράρτημα ΙΙ. Για τον περαιτέρω σχεδιασμό των συστημάτων διαχείρισης λαμβάνονται οι τιμές του σεναρίου τάσης (Β). Έτος Προβολής Πίνακας 1 1: Παραγωγή ΑΣΑ έως το 2020 για το σύνολο της χώρας. Ισοδ. Πληθυσμός χώρας Συνολική Παραγωγή ΑΣΑ (t) kg / ισοδ. Κάτ. /έτος kg/ισοδ. κατ/ημέρα 2011 ( * ) ,5 1, ( * ) ,4 1, ,4 1, ,4 1, ,3 1, ,2 1, ,1 1, ,2 1, ,3 1, ,6 1,48 Πηγή: ΥΠΕΚΑ, Ιδία Επεξεργασία ( * ) Η παραγωγή ΑΣΑ των ετών 2011 και 2012 προέρχεται από την ετήσια καταγραφή του ΥΠΕΚΑ και δεν αφορά εκτίμηση. Για την αποτύπωση του στόχου σταθεροποίησης της παραγωγής κάτω από τα επίπεδο παραγωγής του 2011, της πολιτικής πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και επαναχρησιμοποίησης αλλά και για την αποτύπωση της οικονομικής κρίσης, η παραγωγή για τα έτη & 2015 ελήφθη σταθερή και ίση με την καταγεγραμμένη παραγωγή του 2012, ενώ για τα έτη ελήφθη ρυθμός αύξησης 1,46% όπως περιγράφεται από το μοντέλο πρόβλεψης παραγωγής του ETC/SCP 1. Σε σύγκριση με την προβολή παραγωγής που παρουσιάζεται στην Εθνική Στρατηγική για τα ΒΑΑ 2003 τα επιλεγμένο σενάριο προβολής παραγωγής ΑΣΑ δεν παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις. 1 European Topic Centre on Sustainable Consumption and Production 1

18 Ποσότητες ΑΣΑ βάσει ποιοτικής σύστασης Ακολούθως παρουσιάζεται η προβλεπόμενη εξέλιξη της ποσότητας των αποβλήτων ανά κατηγορία υλικού (οι ποσότητες για το 2020 παρουσιάζονται στρογγυλοποιημένες). Η προβλεπόμενη εξέλιξη είναι σχετική με τις σημερινές ποσότητες αποβλήτων, με την εξέλιξη του πληθυσμού και τις καταναλωτικές συνήθειες που περιγράφηκαν στο σενάριο Β. Παράλληλα έχει γίνει η βασική παραδοχή ότι η σύσταση των ΑΣΑ δε θα μεταβληθεί έως το 2020 (τα ποσοστά της ποιοτικής σύστασης ΑΣΑ για το 2011 υπολογίστηκαν στο 2ο Παραδοτέο): Πίνακας 1 2: Aναμενόμενη ποσότητα ΑΣΑ ανά κατηγορία υλικών ( ). Έτος προβολής παραγωγής (Συνολική παραγωγή ΑΣΑ σε t/έτος) ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΟ % κ.β Οργανικό Κλάσμα (Ζυμώσιμα) 44,3% Χαρτί Χαρτόνι 22,2% Πλαστικά 13,9% Μέταλλα 3,9% Γυαλί 4,3% Ξύλο 4,6% Λοιπά 6,8% Πηγή: ΠΕΣΔΑ, 2 ο Παραδοτέο, Ιδία Επεξεργασία Η χωρική κατανομή δίδεται στον Πίνακα ΠΙΙ 7 του Παραρτήματος ΙΙ 2

19 1.3. Διαχείριση Ποσοτικοποίηση Στόχων Με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνονται οι τιθέμενοι στόχοι για ανάκτηση και ανακύκλωση για το 2020, που αναλύονται στα παρακάτω Κεφάλαια 1.4 και 1.5, το γενικό σχέδιο διαχείρισης των παραγόμενων ΑΣΑ φαίνεται στο Σχήμα 1 1. ΧΩΡΙΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΝΑΚΤΗΣΗ (R) ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΔΙΑΛΟΓΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (D) Χαρτί Χαρτόνι 63% % % Οργανικό Κλάσμα 16% % % ΑΣΑ Γυαλί 59% % Πλαστικά 18% % % Μέταλλα 66% % % Ξύλο 11% % τα ποσοστά εκφράζονται επί της συνολικής παραγωγής ανά κλάσμα Λοιπά* ΦΗΣ&Σ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΗΗΕ ΜΠΕΑ ΛΟΙΠΑ ΜΗ ΑΝΑΚΤΗΣΙΜΑ ΑΣΑ ποσοστό επί του συνολου ΑΝΑΚΤΗΣΗ (R) συνολική ποσότητα 63% ποσοστό επί του συνολου ΔΙΑΘΕΣΗ (D) συνολική ποσότητα 37% * Στα "Λοιπά" συμπεριλαμβάνονται ρεύματα αποβλήτων εναλλακτικής διαχείρισης: ΑΗΗΕ, ΦΗΣ, ΜΠΕΑ καθώς και μη ανακτήσιμο κλασμα των ΑΣΑ που οδηγείται σε διάθεση Σχήμα 1 1: Ποσοτικοποίηση των στόχων διαχείρισης ανά κατηγορία υλικών ΑΣΑ, σε t. 3

20 1.4. Επικαιροποίηση Εθνικής Στρατηγικής για τα ΒΑΑ Ποσοτικοποίηση στόχων Η χώρα, σε συμφωνία με τις επιταγές της σχετικής Οδηγίας ΕΕ, δεσμεύεται για τη μείωση της ποσότητας ΒΑΑ που προορίζεται να διατίθεται σε χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ), η οποία βαίνει σταδιακά μειούμενη μέχρι το Οι στόχοι μείωσης των ΒΑΑ από την ταφή, σε υλοποίηση του άρθρου 4 της ΚΥΑ 29407/3508/2002, παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 1 3: Εθνικοί στόχοι για τη μείωση των ΒΑΑ από την ταφή Παραγόμενα ΒΑΑ [Οργανικό κλάσμα /ζυμώσιμα και Χαρτί Χαρτόνι] χιλ. τόνοι Καθορισμένος στόχος μείωσης ΒΑΑ (2003) που προορίζονται για υγειονομική % 35% ταφή σε σχέση με την παραγόμενη ποσότητα ΒΑΑ του 1997* χιλ. τόνοι 910 Στόχος εκτροπής ΒΑΑ χιλ. τόνοι Ταφή σε σχέση με την τρέχουσα παραγωγή ΒΑΑ % 22,8% Εκτροπή από ταφή σε σχέση με την τρέχουσα παραγωγή ΒΑΑ % 77,2% * Έτος βάσης ποσοτικοποίησης των στόχων για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα τυποποιημένα στοιχεία της Eurostat Πηγή: Ιδία Επεξεργασία Στρατηγική Εκτροπής ΒΑΑ Η στρατηγική εκτροπής των ΒΑΑ στηρίζεται στις πολιτικές και στρατηγικές δράσεις του νέου Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) σε συμφωνία με τις επιταγές του Νόμου Πλαισίου για τα απόβλητα Ν. 4042/2012. Η επίτευξη της σταδιακής αποδέσμευσης της διάθεσης των ΒΑΑ σε ΧΥΤ προϋποθέτει ειδικότερα τον προσανατολισμό της διαχείρισης των αποβλήτων προς την ανακύκλωση και άλλες μορφές ανάκτησης. Οι βασικές κατευθύνσεις για την εκτροπή των ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή είναι οι ακόλουθες: Η εφαρμογή συνδυασμένων δράσεων για την προώθηση της πρόληψης (ενημερωτικές δράσεις, οικονομικά και άλλα εργαλεία). Η ανάπτυξη ολοκληρωμένου και βιώσιμου συστήματος διαχείρισης των ΑΣΑ μέσω του συνδυασμού των διαθέσιμων τεχνολογικών επιλογών για τη δραστική μείωση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται προς υγειονομική ταφή. Η εφαρμογή της χωριστής συλλογής των ΒΑΑ (βιοαποβλήτων και χαρτιού) στα μέγιστα δυνατά επίπεδα για την προώθηση της ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας. Η ανάκτηση υλικών ως λύση πρώτης επιλογής και συμπληρωματικά η ανάκτηση ενέργειας από τα ΒΑΑ. Η ανάπτυξη συνεργειών με άλλους παραγωγικούς κλάδους (γεωργία, κτηνοτροφία, κλπ) για τη συνδιαχείριση των οργανικών αποβλήτων και την εξασφάλιση της τεχνικοοικονομικής βιωσιμότητας των μονάδων επεξεργασίας. Η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των Περιφερειών για τη συνδιαχείριση των οργανικών αποβλήτων προκειμένου να επιτευχθεί οικονομία κλίμακας και μείωση του κόστους επεξεργασίας, ειδικότερα όσον αφορά το σχεδιασμό κεντρικών μονάδων επεξεργασίας. 4

21 Πρόληψη Η πρόληψη θα προσβλέπει καταρχήν στη σταθεροποίηση της παραγωγής αποβλήτων και γενικότερα την αποσύνδεση από την οικονομική ανάπτυξη. Η στρατηγική για τη διαχείριση των ΒΑΑ υιοθετεί πλήρως τις κατευθύνσεις και τους στόχους που θα θέσει το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης της Δημιουργίας Αποβλήτων. Ειδικότερα, οι δράσεις για την πρόληψη των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων συνδέονται με την αλλαγή συμπεριφοράς των καταναλωτών και θα πρέπει να επικεντρώνονται στη συστηματική ενημέρωση ευαισθητοποίηση των πολιτών συνδυαστικά με τη θέσπιση ικανών οικονομικών εργαλείων Ανακύκλωση Ανάκτηση Καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ΒΑΑ μπορεί να ανακυκλωθεί και ανακτηθεί, οι επιλογές αυτές αποτελούν το βασικό κορμό του εθνικού συστήματος διαχείρισης των αστικών αποβλήτων για την εκτροπή των ΒΑΑ από την ταφή. Ειδικότερα, υιοθετούνται οι παρακάτω στρατηγικές δράσεις κατά σειρά προτεραιότητας: (Α) Ανακύκλωση ΒΑΑ υψηλής ποιότητας, με έμφαση στο χαρτί και σταδιακή εφαρμογή στα βιοαπόβλητα Χαρτί: μεγιστοποίηση ανακύκλωσης για δύο υλικά στόχους, το χαρτί συσκευασίας και το έντυπο χαρτί. Βιοαπόβλητα: Προώθηση της επιτόπιας/ οικιακής κομποστοποίησης με έμφαση στους κατοίκους περιοχών με αγροτικό και ημιαστικό χαρακτήρα και τους δημόσιους χώρους πρασίνου των αστικών περιοχών. Ενθάρρυνση της εκτροπής βιοαποβλήτων στις αγροτικές περιοχές και χρησιμοποίησης ως πρώτη ύλη για ζωοτροφές. Προώθηση της εκτροπής των αποβλήτων βρώσιμων λιπών και ελαίων με έμφαση στους μεγάλους παραγωγούς τέτοιων αποβλήτων (πχ χώρους μαζικής εστίασης, μονάδες catering, στρατόπεδα, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, παρασκευαστήρια ετοίμων τροφίμων, κλπ). Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων με έμφαση στα απόβλητα κήπων και πάρκων στις αστικές περιοχές και τους μεγάλους παραγωγούς οργανικών αποβλήτων (πχ χώρους μαζικής εστίασης, μονάδες catering και μεταποίησης τροφίμων, ξενοδοχεία, στρατόπεδα, νοσοκομεία, λαχαναγορές, λαϊκές αγορές κλπ). Βασικό προαπαιτούμενο της επιτυχούς εφαρμογής των προγραμμάτων ανακύκλωσης των ΒΑΑ είναι η διαμόρφωση αγοράς για την εξασφάλιση της απορρόφησης των παραγόμενων δευτερογενών προϊόντων (εδαφοβελτιωτικό compost κλπ). (Β) Επεξεργασία ΒΑΑ σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ για την κάλυψη των στόχων εκτροπής ΒΑΑ. Η επιλογή του κατάλληλου τεχνολογικού σχήματος είναι αποτέλεσμα των παρακάτω βασικών προϋποθέσεων: Η αξιοποίηση του εκτρεπόμενου ΒΑΑ με προτεραιότητα την ανάκτηση υλικών, εφόσον εξασφαλίζονται οι απαιτούμενες προδιαγραφές για την τελική χρήση των παραγόμενων δευτερογενών προϊόντων. Η ανάκτηση ενέργειας από τα ΒΑΑ στις περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η ανάκτηση υλικών κατάλληλων προδιαγραφών που να μπορούν να διατεθούν στην αγορά ή/και όταν η εφαρμογή 5

22 των ανώτερων ιεραρχικά λύσεων δεν επαρκεί για την επίτευξη των στόχων εκτροπής από την ταφή. Η εξασφάλιση της οικονομίας κλίμακας των μονάδων για την ελαχιστοποίηση κατά το δυνατό του κόστους επεξεργασίας των αποβλήτων. Η διαμόρφωση της αγοράς για την εξασφάλιση της απορρόφησης του συνόλου των παραγόμενων δευτερογενών προϊόντων. Η βιολογική επεξεργασία (αερόβια ή αναερόβια) των ΒΑΑ χαρακτηρίζεται ως ανακύκλωση όταν το παραγόμενο προϊόν χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό εδάφους ή ως λίπασμα. Στην αντίθετη περίπτωση χαρακτηρίζεται ως προεπεξεργασία πριν την υγειονομική ταφή, την αποτέφρωση ή την χρήση της σε εργασίες επίχωσης. Επιπλέον, η αναερόβια ζύμωση (για την παραγωγή ενέργειας) εκλαμβάνεται ως ανάκτηση ενέργειας. Για την ορθότητα της αξιολόγησης της οικονομικής βιωσιμότητας και αποδοτικότητας των εναλλακτικών επιλογών διαχείρισης θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των σταδίων επεξεργασίας των ΒΑΑ μέχρι την τελική χρήση των δευτερογενών προϊόντων στην αγορά. Για παράδειγμα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται το κόστος καύσης των δευτερογενών καυσίμων στην περίπτωση που αποτελεί στάδιο της διαχείρισης των αποβλήτων ή σε άλλη περίπτωση να συμπεριλαμβάνονται τα έσοδα ή έξοδα της τελικής διάθεσης των δευτερογενών καυσίμων Τελική διάθεση Με απώτερο σκοπό την πλήρη επίτευξη των στόχων εκτροπής των ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή το 2020, δύναται να συνυπολογισθεί η αποτέφρωση των ΒΑΑ με ενεργειακή αξιοποίηση ως συμπληρωματική διαχειριστική ενέργεια. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να διερευνηθούν οι δυνατότητες αποτέφρωσης/ συναποτέφρωσης 1, με προτεραιότητα στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις που αξιοποιούν το ενεργειακό περιεχόμενο των αποβλήτων. Για τα ΒΑΑ που επιτρέπεται να διατεθούν για υγειονομική ταφή, θα πρέπει να υπόκεινται σε μια ελάχιστη επεξεργασία πριν την ταφή, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 της ΚΥΑ 29407/3508/ Πρόγραμμα Εκτροπής ΒΑΑ Το πρόγραμμα για την εκτροπή των ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή περιλαμβάνει την καθιέρωση δικτύων χωριστής συλλογής και την πλήρη ανάπτυξη των δικτύων επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ για την κάλυψη των αναγκών της χώρας μέχρι το τέλος του (α) Δίκτυα χωριστής συλλογής (α1) Βιοαπόβλητα: Κατά την ανάπτυξη των δικτύων χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων προτεραιότητα θα δοθεί στη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων του άρθρου 41 του Ν. 4042/2012 και την υλοποίηση του συνόλου των σχεδιαζόμενων υποδομών για την επεξεργασία προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων έως το 2020 (βλέπε αναλυτικότερα δίκτυο βιοαποβλήτων, και Παράρτημα ΙΙ). 1 Κατά τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αποτέφρωσης / συναποτέφρωσης θα πρέπει να εξετασθεί ενδελεχώς αν αυτές συνιστούν ενεργειακή ανάκτηση και όχι διάθεση σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου Πλαισίου για τα απόβλητα Ν. 4042/

23 Δίκτυο Επιτόπια/ οικιακή κομποστοποίηση Εκτροπή οργανικών αποβλήτων από νοικοκυριά αγροτικών περιοχών Εκτροπή αποβλήτων βρώσιμων λιπών και ελαίων Ενέργειες Οργάνωση και σταδιακή προώθηση σε πανελλαδικό επίπεδο με στοχευμένες δράσεις. Ελάχιστος στόχος επιτόπιας/οικιακής κομποστοποίησης στο 3% της παραγόμενης ποσότητας βιοαποβλήτων μέχρι το Διατήρηση επιτόπιας εκτροπής οργανικών αποβλήτων στις αγροτικές περιοχές στα ίδια επίπεδα με το 2011 και συστηματοποίηση των μετρήσεων ή εκτιμήσεων. Διπλασιασμός υφιστάμενων επιπέδων εκτροπής των διαθέσιμων για συλλογή αποβλήτων βρώσιμων λιπών και ελαίων έως το 2020: συλλογή στο 40% για το 2015 και 60% για το Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση βιοαποβλήτων σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας προδιαλεγμένων οργανικών Πλήρης χωριστή συλλογή και επεξεργασία των αποβλήτων κήπων και πάρκων έως το Πλήρης αξιοποίηση των υπό κατασκευή και σχεδιαζόμενων μονάδων προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων του υφιστάμενου σχεδιασμού. Εξέταση δυνατότητας μετατροπής ή προσθήκης γραμμών υφιστάμενων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ για την επεξεργασία προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων. (α2) Χαρτί: Τα δίκτυα χωριστής συλλογής χαρτιού αναπτύσσονται για να εξυπηρετούν την επίτευξη των τιθέμενων στόχων για την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση του χαρτιού του άρθρου 27 του Ν. 4042/2012, συνδυαστικά με την επίτευξη των τιθέμενων στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης των αποβλήτων χάρτινης συσκευασίας της ΚΥΑ 9268/469/2007 (βλέπε δίκτυα διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών, 1.5.2): Δίκτυο Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση χάρτινης συσκευασίας Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση έντυπου χαρτιού Ενέργειες Διατήρηση του υψηλού ποσοστού (92%) ανακύκλωσης των παραγόμενων αποβλήτων χάρτινης συσκευασίας. Σταδιακή αύξηση έως το 2020: στο 55% της παραγόμενης ποσότητας αποβλήτων έντυπου χαρτιού. (β) Δίκτυα επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ: Τα δίκτυα επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ θα έχουν ως προτεραιότητα να εξυπηρετούν την επίτευξη του εθνικού στόχου εκτροπής των ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή έως το Ο σχεδιασμός των δικτύων (τεχνολογικό σχήμα, δευτερογενή προϊόντα, αριθμός μονάδων, κλπ) θα είναι σύμφωνος με τις κατευθύνσεις που παρατίθενται στην παράγραφο Ειδικότερα θα δρομολογηθούν τα παρακάτω: 7

24 Ολοκλήρωση των υπό κατασκευή μονάδων και επιτάχυνση της υλοποίησης των προγραμματιζόμενων / σχεδιαζόμενων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ του υφιστάμενου σχεδιασμού. Ολοκλήρωση των πρόσθετων απαιτούμενων υποδομών σε μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ (βλέπε δίκτυο επεξεργασίας ανάκτησης, 1.5.5). Σε περιφερειακό επίπεδο, θα υπάρχει διαφοροποίηση της συμμετοχής των Περιφερειών στην επίτευξη του εθνικού στόχου 2020 σύμφωνα με τα παρακάτω κριτήρια: Πίνακας 1 4: Συμμετοχή των Περιφερειών στην επίτευξη του Εθνικού Στόχου για την εκτροπή των ΒΑΑ από την ταφή. Κριτήριο Συμμετοχή Περιφέρειας (% εκτροπή παραγόμενου ΒΑΑ της Περιφέρειας) Παραγωγή ΒΑΑ <250 χιλ τον/έτος 30% Παραγωγή ΒΑΑ χιλ τον/έτος 45% Παραγωγή ΒΑΑ >500 χιλ τον/έτος 60% Νησιωτική χώρα 0% Οι περιφερειακοί σχεδιασμοί θα προσαρμόσουν το σχεδιασμό διαχείρισης των ΒΑΑ με βάση τους στόχους που θέτει η νέα στρατηγική. Στους σχεδιασμούς θα πρέπει να υπάρχει σαφής αναφορά στα έργα και τις δράσεις που θα αναλάβει η εκάστοτε Περιφέρεια προκειμένου να επιτύχει τους στόχους. Στον Πίνακα 1 5 παρατίθενται οι προβλεπόμενες επιμέρους και συνολικές ποσότητες εκτροπής των ΒΑΑ. Πίνακας 1 5: Ποσοτικοποίηση επιμέρους στόχων εκτροπής ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή χιλ τόνοι % Συνολικός στόχος εκτροπής ΒΑΑ Επιμέρους στόχοι: Δίκτυα χωριστής συλλογής Εκτροπή από δίκτυο βιοαποβλήτων [(B)+(Γ)+(Δ)+(Ε)] Πίνακας ΙΙ 14 Παράρτημα ΙΙ ,9% Εκτροπή χαρτιού (χαρτί συσκευασίας και έντυπο χαρτί) [(ΣΤ)+(Ζ)] Πίνακας ΙΙ 14 Παρ. ΙΙ ,3% Σύνολο εκτροπής ΒΑΑ σε συστήματα χωριστής συλλογής ,3% Δίκτυα σύμμεικτων ΑΣΑ Εκτροπή ΒΑΑ από σύμμεικτα ΑΣΑ (επεξεργασία σε κεντρικές μονάδες) [(Α)] Πίνακας ΙΙ 14 Παράρτημα ΙΙ ,7% Πηγή: Ιδία Επεξεργασία Για τη βελτιστοποίηση της παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής του στόχου 2020, προτείνεται να τεθεί μεσοπρόθεσμος στόχος για το 2016, προκειμένου και εφόσον κριθεί αναγκαίο να δρομολογηθούν έγκαιρα οι απαραίτητες διορθωτικές δράσεις Σύγκριση με τους Στόχους της Εθνικής Στρατηγικής ΒΑΑ 2003 Βάσει των εκτιμήσεων παραγωγής ΑΣΑ και ΒΑΑ, ο εθνικός στόχος εκτροπής των ΒΑΑ από την ταφή, σε υλοποίηση του άρθρου 4 της ΚΥΑ 29407/3508/2002, μειώνεται κατά 80 χιλ τόνους σε σύγκριση με τη στρατηγική εκτροπής των ΒΑΑ που υιοθετήθηκε το (Πίνακας 1 6). Λαμβάνοντας υπόψη τους επιμέρους στόχους εκτροπής για το χαρτί και τα βιοαπόβλητα (Ν. 4042/2012 και ΚΥΑ 9268/469/2007), όπως αυτοί αναλύονται στις παραγράφους και 1.5.3, η 8

25 ποσότητα ΒΑΑ που υπολείπεται να εκτραπεί το 2020 μέσω της επεξεργασίας σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ μειώνεται κατά 910 χιλ τόνους περίπου. Πίνακας 1 6: Σύγκριση με τους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής ΒΑΑ (Α) ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΚΤΡΟΠΗΣ ΒΑΑ Εκτίμηση παραγωγής ΑΣΑ Εκτίμηση παραγωγής ΒΑΑ (67% ΑΣΑ) Βιοαπόβλητα (47% ΑΣΑ) Χαρτί (20% ΑΣΑ) Στόχος μείωσης ΒΑΑ που προορίζονται για υγειονομική ταφή σε σχέση με την 35% παραγωγή του Στόχος εκτροπής ΒΑΑ από την ταφή Επιμέρους στόχοι εκτροπής ΒΑΑ: Χαρτί (συσκευασίας και έντυπου χαρτιού) Βιοαπόβλητα (χωριστή συλλογή) 0 Υπολειπόμενη απαίτηση εκτροπής ΒΑΑ (Β) ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΒΑΑ 2020 Εκτίμηση παραγωγής ΑΣΑ Εκτίμηση παραγωγής ΒΑΑ (66,5% ΑΣΑ) Βιοαπόβλητα (44,3% ΑΣΑ) Χαρτί (22,2% ΑΣΑ) Στόχος μείωσης ΒΑΑ που προορίζονται για υγειονομική ταφή σε σχέση με την 35% παραγωγή του Στόχος εκτροπής ΒΑΑ από την ταφή Επιμέρους στόχοι εκτροπής ΒΑΑ Χαρτί (συσκευασίας και έντυπου χαρτιού) Βιοαπόβλητα (χωριστή συλλογή) Υπολειπόμενη απαίτηση εκτροπής ΒΑΑ (Γ) ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΣΤΟΧΩΝ 2020 Μεταβολή στόχου εκτροπής ΒΑΑ από την ταφή Μεταβολή υπολειπόμενης απαίτησης εκτροπής ΒΑΑ Πηγή: ΥΠΕΚΑ, Εθνική Στρατηγική για τα ΒΑΑ 2003, Ιδία Επεξεργασία Διαμόρφωση Δικτύων και Υποδομών Διαχείρισης Δίκτυα Συλλογής, Μεταφοράς και Διασυνοριακής Μεταφοράς Τα δίκτυα συλλογής και μεταφοράς των ΑΣΑ καλύπτουν σήμερα το 100% της χώρας. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος των ΑΣΑ συλλέγεται στο κύριο ρεύμα των σύμμεικτων αποβλήτων, ενώ τα προγράμματα χωριστής συλλογής των ειδικών ρευμάτων δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένα. Τα δίκτυα συλλογής θα πρέπει να επανασχεδιαστούν από τους υπόχρεους φορείς, ώστε να ενσωματωθούν τα προγράμματα χωριστής συλλογής των ειδικών ρευμάτων. Η ενσωμάτωση θα επηρεάσει την συχνότητα περισυλλογής των ΑΣΑ και τους παραγόμενους όγκους ανά κάδο. Τα νέα δίκτυα συλλογής θα πρέπει να προβλέπουν υποχρεωτικά χωριστή συλλογή για τα εξής ειδικά ρεύματα: Ανακυκλώσιμα υλικά συσκευασίας. Περιλαμβάνει χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί και ξύλο. Η συλλογή δύναται να πραγματοποιείται, είτε με το υπάρχον σύστημα των μπλε κάδων, είτε 9

26 χωριστούς κάδους ανά ρεύμα όπου είναι πολεοδομικά και τεχνικο οικονομικα εφικτό, είτε με «πρασινα σημεία» συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων υλικών ή και με συλλογή πόρτα πόρτα. (βλ ) Χωριστή Συλλογή Χαρτιού: Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για εκτροπή των βιοπαποδομήσιμων από την υγειονομική ταφή, θα πρέπει να ενισχυθεί η ανάκτηση χαρτιού με χωριστή συλλογή στο σύνολο των Δημόσιων Υπηρεσιών, εγκαταστάσεων και χώρων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα έως το 2018 και η εγκατάσταση κάδου χωριστής συλλογής χαρτιού στο Δημοτικό δίκτυο συλλογής για το σύνολο της χώρας έως το 2020, σε συνεργασία με τα αρμόδια ΣΕΔ. Χωριστή συλλογή γυαλιού: Εγκατάσταση κάδων χωριστής συλλογής γυαλιού στο σύνολο των των Δημόσιων Υπηρεσιών, εγκαταστάσεων και χώρων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα έως το 2018 και στο Δημοτικό δίκτυο συλλογής για το σύνολο της χώρας έως το Βιοαπόβλητα.: Οι υπόχρεοι φορείς διαχείρισης που επιλέγουν σύστημα χωριστής συλλογής προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων θα πρέπει να προχωρήσουν σε μελέτη χωροθέτησης των συλλεκτήριων κάδων, ανάλογα με το επίπεδο προώθησης του συστήματος. Σε οποιαδήποτε περίπτωση οι συλλεκτήριοι κάδοι οικιακών Βιοαποβλήτων δεν τοποθετούνται σε διαφορετικά σημεία από τους υπόλοιπους κάδους σύμμεικτων ΑΣΑ και αποβλήτων συσκευασίας ΑΥ, ενώ θα πρέπει να προβλεφθούν και ιδιαίτερα σημεία συγκέντρωση ογκοδών αποβλήτων κήπων και πάρκων, ανά περιοχή, καθώς αυτά μπορούν να συλλέγονται μόνο από ανοιχτά οχήματα Μεγάλοι Παραγωγοί: Στους εντοπισμένους μεγάλους παραγωγούς αποβλήτων, όπως τα νοσοκομεία, στρατόπεδα, ΟΚΩ (αεροδρόμια, λιμάνια, κλπ.), μεγάλα σχολεία, Πανεπιστήμια, ξενοδοχεία, χώροι μαζικής εστίασης, μονάδες cattering και μεταποίησης τροφίμων, κλπ., οι υπόχρεοι φορείς θα πρέπει να διαθέτουν κάδους αποκλειστικής χρήσης για τα οργανικά και για κάθε ομάδα ανακυκλώσιμων υλικών. Το χρονικό όριο για την ποιοτική αναβάθμιση των δικτύων περισυλλογής τίθεται το 2 ο εξάμηνο του Οι ποσότητες που θα συλλέγονται θα καταγράφονται από τους Δήμους και τους λοιπούς Υπόχρεους Φορείς και θα αποστέλλονται σε αναφορά στους αρμόδιους ΦοΔΣΑ. Οι ΦοΔΣΑ είναι υποχρεωμένοι να αναφέρουν τις παραγόμενες ποσότητες στο ΥΠΕΚΑ σε ετήσια βάση ή όποτε άλλοτε τους ζητηθούν, μέσω λογισμικού τήρησης στοιχείων ή με κάθε άλλο τρόπο. Δεν εφαρμόζεται και δεν προβλέπεται διασυνοριακή μεταφορά ΑΣΑ Δίκτυα Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών Εντός του κλάσματος «Χαρτί Χαρτόνι» η κατανομή βάσει βιβλιογραφίας (Τσομπάνογλου κ.α. 2010) και των δεδομένων παραγωγής (ΕΕΑΑ, 2011) είναι 30% χαρτί συσκευασίας, 65% έντυπο χαρτί (χαρτιά γραφείου, εφημερίδες, βιβλία, περιοδικά, λοιπές εμπορικές εκτυπώσεις κλπ) και τέλος 5% μη ανακτήσιμο χαρτί (χαρτί υγείας, κουζίνας, χαρτοπετσέτες, χαρτομάντιλα, χάρτινα πιάτα και ποτήρια, μικροαπορρίμματα χαρτιού κ.α.). Αντίστοιχα για το Γυαλί η συσκευασία αποτελεί το 53% της συνολικής παραγωγής, του μετάλλου το 57% και του πλαστικού το 28% περίπου. 10