Fax:

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ" ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ Ο ΝΕΟΣ ΕΣΔΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ (3 Παραδοτέο) ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. δ.τ. Μονεμβασίας 27 TK , Μαρούσι Τηλ.: Fax: Επτανήσου 48 ΤΚ , Αθήνα Τηλ. / Fax: delphi_eng@tee.gr Αγ. Ειρήνης 3Γ ΤΚ 81100, Μυτιλήνη Τηλ. / Fax: xmandylas@gmail.com ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 Ευρωπαϊκή Ένωση Ταμείο Συνοχής

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... v ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ ΣΤH ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ο ΝΟΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΙΛΥΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΖΩΙΚΑ ΥΠΟΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ, ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΛΠ ΓΕΩΡΓΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ (AEKK) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (ΑΗΗΕ) ΟΧΗΜΑΤΑ ΤΕΛΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ (ΟΤΚΖ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ ΕΛΑΙΩΝ (ΑΛΕ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΦΟΡΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ & ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ (ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΦΗΣ&Σ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ (ΑΣΟΒ) ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ (ΜΕΟ) ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΜΠΕΑ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΑΜΙΑΝΤΟ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΕ i

3 2. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΣΔΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΝΕΟΥ ΕΣΔΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΣΔΑ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΔΑ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΣΔΑ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΣΔΑ ΚΡΑΤΩΝ - ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΕ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΣΔΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ ΝΕΟΥ ΕΣΔΑ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΧΟΙ & ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΙΛΥΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΖΩΙΚΑ ΥΠΟΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ, ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΛΠ ΓΕΩΡΓΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΜΠΕΑ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΑΜΙΑΝΤΟ ΡΕΥΜΑΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΊΔΡΥΣΗ «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» (ΕΟΔΑ) ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΘΕΣΠΙΣΗ ΖΩΝΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΖΕΔΑ) ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ii

4 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» (ΗΑΑ) ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΡΑΣΗΣ «ΔΕΝ ΤΟ ΠΕΤΑΩ ΤΟ ΧΑΡΙΖΩ» ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΕ ΝΕΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΣΔΑ ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΕΣΔΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΣΔΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι....Π.Ι.1 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Π.ΙΙ.1 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ. Π.ΙΙΙ.1 ΡΟΛΟΙ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV Π.ΙV.1 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΔΕΕ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V Π.V.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΔΑ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΚΡΑΤΩΝ - ΜΕΛΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙ. Π.VΙ.1 ΣΥΣΤΗΝΟΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ (ROAD MAP FOR GREECE) iii

5 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1-1 : Διασυνδέσεις βασικών τομέων οικονομίας με τα απόβλητα ως πόρο... 7 Πίνακας 2-1 : Συνοπτική παρουσίαση ΕΣΔΑ κρατών μελών της ΕΕ Πίνακας 2-2 : Επισκόπηση εθνικού νομοθετικού πλαισίου για τα απόβλητα Πίνακας 3-1 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΣΑ Πίνακας 3-2 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΑΣΑ Πίνακας 3-3 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ιλύος αστικού τύπου Πίνακας 3-4 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ιλύων αστικού τύπου Πίνακας 3-5 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΑΥΜ Πίνακας 3-6: Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων βιομηχανικών αποβλήτων Πίνακας 3-7 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΖΥΠ Πίνακας 3-8 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΖΥΠ Πίνακας 3-9 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων Πίνακας 3-10 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Εξορυκτικών Αποβλήτων Πίνακας 3-11 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Αποβλήτων που περιέχουν υδράργυρο Πίνακας 3-12 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΜΠΕΑ Πίνακας 3-13 : Ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης ανακύκλωσης συσκευασιών Πίνακας 3-14 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΗΗΕ Πίνακας 3-15 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΕΚΚ iv

6 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕΚΚ ΑΕΠΟ ΑΗΗΕ ΑΛΕ ΑΣΑ ΑΣΟΒ ΑΥΜ ΒΑΑ ΒΑ ΒΔΤ ΒΕΑ ΓΕΔΣΑΠ ΓΔΣΥΕ ΔΕΕ ΔΕΠ ΔΣΑ ΔσΠ Ε.Α. ΕΑΥΜ ΕΕ ΕΕΛ ΕΕΠΑ ΕΕΣΔΕΑΥΜ ΕΚΑ ΕΛΣΤΑΤ ΕΟΑΝ ΕΟΕΔΣΑΠ ΕΠΠΕΡ ΕΣΔΑ ΕΣΔΕΑ ΕΕΣΔΙ ΕΣΠΑ ΖΥΠ ΗΗΕ ΗΣ&Σ ΚΔΑΥ ΚΕΛ ΚΕΛΨ ΜΕΑ Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Απόβλητα Λιπαντικών Ελαίων Αστικά Στερεά Απόβλητα Απόβλητα ηλεκτρικής στήλης ή συσσωρευτή οχημάτων και βιομηχανίας Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Βιοαποδομήσιμα Απόβλητα Βιοαπόβλητα Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές Βιομηχανικά Επικίνδυνα Απόβλητα Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρώην Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων) Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγού Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Διαλογή στην Πηγή Επικίνδυνα Απόβλητα Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Ευρωπαϊκή Ένωση Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων Ετήσιες Εκθέσεις Παραγωγών Αποβλήτων Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων Ελληνική Στατιστική Αρχή Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Ιλύος Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Ζωικά Υποπροϊόντα Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός Ηλεκτρικές Στήλες και Συσσωρευτές Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυτάλλειας Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (μηχανική διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών και επεξεργασμένων οργανικών ) v

7 ΜΕΟ ΜΠΕ ΜΠΕΑ ΝΠΙΔ ΝΠΔΔ ΟΤΑ ΟΤΚΖ ΠΔ ΠΕΣΔΑ ΠΠΔ ΣΔΙΤ ΣΜΑ ΣΜΑΥ ΥΑ ΥΠΑΑ ΥΠΑΑΤ ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΧΩΔΕ ΥΠΕΣ ΥπΥ ΦΕΚ ΦοΔΣΑ ΧΑΔΑ ΧΥΤΑ ΧΥΤΕΑ ΧΥΤΥ PCB s Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Aποβλήτων Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οχήματα στο Τέλος Κύκλου Ζωής Προεδρικό Διάταγμα Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Σταθμός Μεταφόρτωσης Ανακυκλώσιμων Υλικών Υπουργική Απόφαση Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Υπουργείο Εσωτερικών Υπουργείο Υγείας Φύλλο Εφημερίδος Κυβερνήσεως Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων Polychlorinated Biphenyls vi

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ Με την από σύμβαση του ΥΠΕΚΑ/ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. σε εκτέλεση της οικ / Απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ, ανατέθηκε η μελέτη, στην ένωση προσώπων «ΕΨΙΛΟΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ με δ.τ. ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. με δ.τ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΜΑΝΔΥΛΑΣ με δ.τ. ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗ» που εκπροσωπούνται νόμιμα από την κα Δέσποινα Καλλιδρομίτου, με αναπληρωτή τον κ. Ιωάννη Κουγιανό. 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Αντικείμενο του έργου είναι η αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για το σύνολο των αποβλήτων στη χώρα. Στο παρόν 3 ο Παραδοτέο, Πολιτικές και νομοθετικό πλαίσιο που θα εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ και καθορισμός στόχων θα παρουσιασθούν: Οι γενικές πολιτικές της ισχύουσας νομοθεσίας (ευρωπαϊκής και εθνικής) και των υφιστάμενων εθνικών σχεδιασμών στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Οι πολιτικές και το νομοθετικό πλαίσιο που θα εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ. Οι στόχοι του νέου ΕΣΔΑ και οι φορείς και τα εργαλεία παρακολούθησής του. Του 3 ου Παραδοτέου έχουν προηγηθεί το 1 ο Παραδοτέο Μεθοδολογία Χρονοδιάγραμμα και το 2 ο Παραδοτέο Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης αποβλήτων και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης. 3. ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ (ΥΠΕΚΑ) Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ) Αεροπόρου Παπαναστασίου Αθήνα. Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής Ιωάννης Μαχαίρας, Προϊστάμενος του Τμήματος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΤΔΣΑ) της Δ/νσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού (ΔΠΣ) του ΥΠΕΚΑ (Πρόεδρος) Βασίλειος Στοϊλόπουλος, στέλεχος της ΕΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ Φωτεινή Μπούρα, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Θεόδωρος Ξανθόπουλος, στέλεχος της ΜΤΥ-ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Ολυμπία Αντωνίου, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ Αναπληρωτές: Παναγιώτης Ρωμανάς, Στέλεχος της ΜΤΥ-ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Ειρήνη Βασιλάκη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Χριστίνα Ζερβού, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Χριστίνα Στουραϊτη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ Καβαδδά Ελένη, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ. 1

9 4. ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Ανάδοχος Μονεμβασίας Μαρούσι , Ι. ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ & ΣΥΝ/ΤΕΣ Ε.Ε. δ.τ. Επτανήσου Αθήνα Ομάδα Μελέτης Αγ. Ειρήνης 3Γ Μυτιλήνη Το 3 ο Παραδοτέο συντάχθηκε από τους παρακάτω μελετητές Iωάννης Κουγιανός Χριστόφορος Μανδυλάς Δέσποινα Καλλιδρομίτου Μαρία Ελευθεριάδου Ευάγγελος Δανέζης Αικατερίνη Κορυζή Κωνσταντίνος Γκότσης Γρηγόριος Δροσίδης Ευτυχία Νάκου Ζωή Θεοχάρη Ευγενία Κοντελέ Βασίλειος Φαλαγκαράκης Νικόλαος Βακιρτζίδης Σύμβουλος Δρ Κωνσταντίνος Αραβώσης Για την ένωση των γραφείων: Πολιτικός Μηχανικός, Υπεύθυνος ομάδας παραδοτέου Περιβαλλοντολόγος Χωροτάκτης Πολιτικός Μηχανικός, MBA Περιβαλλοντολόγος, Ωκεανογραφία MSc Χημικός Μηχανικός Χημικός Μηχανικός, Τεχνολογία Περιβάλλοντος MSc Χημικός Μηχανικός Μηχανικός Περιβάλλοντος Περιβαλλοντολόγος, Μηχανική Περιβάλλοντος MSc Πολιτικός Μηχανικός Πολιτικός Μηχανικός Νομικός Οικονομολόγος Μηχανολόγος Μηχανικός, PhD - Επίκουρος Καθηγητής Σχεδιασμού Διαχείρισης και Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών και Τεχνολογικών Επενδύσεων ΕΜΠ Δέσποινα Καλλιδρομίτου Ιωάννης Κουγιανός Χριστόφορος Μανδυλάς Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Αναπληρωτής Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Συντονιστής έργου 2

10 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ ΣΤH ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1.1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Στρατηγική της ΕΕ Ο τομέας της διαχείρισης των αποβλήτων είναι στο επίκεντρο της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια μέσω πλήθους δράσεων και νομοθετικών πράξεων, με τις οποίες καθορίστηκαν οι κοινές γενικές αρχές και κατευθύνσεις διαχείρισης και οι διαδικασίες ελέγχου για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας στην Ευρώπη. Παρά την σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί, η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί μείζον ζήτημα για την ΕΕ και συνιστά αναγνωρισμένα μια σημαντικότατη περιβαλλοντική πρόκληση σε διεθνές επίπεδο, καθιστώντας πλέον αναγκαία την αλλαγή της σχέσης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης, κατανάλωσης φυσικών πόρων και δημιουργίας αποβλήτων. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να μειώνονται οι ποσότητες των παραγόμενων αποβλήτων και, εφόσον η παραγωγή αποβλήτων είναι αναπόφευκτη, να προωθούνται αυτά ως πόροι και να επιτυγχάνονται υψηλότερα επίπεδα ανακύκλωσης και ασφαλής διάθεση των αποβλήτων. Το θέμα αυτό αναπτύχθηκε εκτενέστερα στο 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (ΠΔΠ) «Περιβάλλον 2010: Το μέλλον μας, η επιλογή μας» (απόφαση 1600/2002/EΚ), που αποτέλεσε το στρατηγικό πλαίσιο για την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ για την περίοδο Στο πρόγραμμα προβάλλεται η αντίληψη ενσωμάτωσης των πολιτικών των σχετικών με τους πόρους, τα προϊόντα και τα απόβλητα, θέτοντας ως στόχο τη «βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πόρων και της διαχείρισης των πόρων και των αποβλήτων για να επιτευχθούν βιώσιμες μορφές παραγωγής και κατανάλωσης, αποσυνδέοντας τη χρήση των πόρων και την παραγωγή των αποβλήτων από τον ρυθμό της οικονομικής μεγέθυνσης και αποσκοπώντας στο να εξασφαλιστεί ότι η κατανάλωση ανανεώσιμων και μη ανανεώσιμων πόρων δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα περιβάλλοντος». Το 2005 η ΕΕ υιοθέτησε τη στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων [COM(2005)666], μια από τις 7 θεματικές στρατηγικές του 6ου ΠΔΠ, και καθόρισε ως μακροπρόθεσμο στόχο ότι η ΕΕ θα καταστεί κοινωνία της ανακύκλωσης, η οποία θα επιδιώκει να αποφεύγει την παραγωγή των αποβλήτων και θα τα αξιοποιεί ως πόρο. Η ΕΕ συνδυάζει τη στρατηγική αυτή με δύο άλλες πρωτοβουλίες: την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων και τη στρατηγική για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων. Η παράλληλη υλοποίησή τους προσβλέπει στον καλύτερο καθορισμό των ισορροπιών που απαιτούνται για τη διαχείριση των πόρων, των προϊόντων και των αποβλήτων. Η εν λόγω θεματική στρατηγική έχει δεκαετή διάρκεια ( ) και χαράσσει κατευθύνσεις και δράσεις που στοχεύουν στα παρακάτω: o Ενσωμάτωση της ανάλυσης του κύκλου ζωής των προϊόντων στην πολιτική για τα απόβλητα o Πρόληψη των αποβλήτων o Προαγωγή της αποτελεσματικής ανακύκλωσης o Βελτίωση του γνωστικού υπόβαθρου o Απλοποίηση και εκσυγχρονισμός της υπάρχουσας νομοθεσίας o Έμφαση στην πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας. Το 2008, στα πλαίσια της επίτευξης των προαναφερθέντων στόχων και της πλήρους εφαρμογής της στρατηγικής για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων, αναθεωρήθηκε η Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα, όπως αυτή είχε εκάστοτε τροποποιηθεί, με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ. Στο 3

11 πεδίο εφαρμογής της νέας Οδηγίας περιλαμβάνονται πλέον τα επικίνδυνα απόβλητα και τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, καταργώντας αντίστοιχα τις σχετικές οδηγίες Βασικές αρχές πολιτικής στη διαχείριση αποβλήτων Οι βασικές αρχές που διέπουν την πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων, όπως προκύπτουν από την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία και ειδικότερα την νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα, αναλύονται στα επόμενα εδάφια. Ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων. Η στρατηγική της ΕΕ για τα απόβλητα στηρίζεται στην έννοια που είναι γνωστή ως ιεράρχηση των αποβλήτων, η οποία κατατάσσει τις επιλογές διαχείρισης σε πέντε επίπεδα (άρθρο 4 νέας Οδηγίας Πλαίσιο), όπως αποδίδεται σχηματικά: ΠΡΟΪΟΝ (ΜΗ-ΑΠΟΒΛΗΤΟ) ΑΠΟΒΛΗΤΟ Δίνεται προτεραιότητα στην πρόληψη (βέλτιστη επιλογή), ακολουθούμενη από την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, άλλες μορφές ανάκτησης (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και την ασφαλή διάθεση να αποτελεί την έσχατη λύση ανάγκης. Επιπλέον, εισάγεται η έννοια του κύκλου ζωής, που δύναται να επιτρέψει ειδικά ρεύματα αποβλήτων να παρεκκλίνουν από την ιεράρχηση, προκειμένου να προαχθεί το καλύτερο συνολικά περιβαλλοντικό αποτέλεσμα. Η χρήση και αξιοποίηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ορθή εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων. Αποτελούν το απαραίτητο επιστημονικό και τεχνικό μέσο προκειμένου για την επιλογή καθαρών τεχνολογιών ή τεχνολογιών λιγότερο ρυπογόνων και οικονομικά βιώσιμων για το ρυπαίνοντα. Οι αρχές της προφύλαξης και της προληπτικής δράσης. Με τις αρχές αυτές, ως βέλτιστη πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος κρίνεται η εκ των προτέρων αποφυγή των προσβολών του περιβάλλοντος και όχι η εκ των υστέρων αντιμετώπιση των επιπτώσεων τους. Με την αρχή της πρόληψης προλαμβάνεται ο κίνδυνος που είναι βέβαιος και προβλέψιμος, ενώ με την αρχή της προφύλαξης που είναι συνώνυμη με τη σύνεση και την προνοητικότητα, λαμβάνονται μέτρα για τον κίνδυνο που είναι αβέβαιος και άγνωστος αλλά όμως πιθανός, αφού υπάρχουν υπόνοιες για αυτόν. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Σύμφωνα με την αρχή αυτή, το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει τον αρχικό παραγωγό αποβλήτων, τον τρέχοντα ή τους προηγούμενους κατόχους αποβλήτων. Η αρχή αυτή έχει και αποτρεπτικό χαρακτήρα καθώς ο ρυπαίνων θα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα προληπτικά και αποτρεπτικά μέτρα για να μειωθούν τα επίπεδα ρύπανσης που προκαλεί η δραστηριότητά του ή να επιδεικνύει περισσότερη περιβαλλοντική φροντίδα. Η αρχή της «ευθύνης του παραγωγού». Η ευθύνη του παραγωγού υπήρξε μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες στην πολιτική της ΕΕ για τα απόβλητα. Στη νέα Οδηγία Πλαίσιο ενισχύεται ο ρόλος του παραγωγού στην πρόληψη της παραγωγής των αποβλήτων. Με την εφαρμογή της διεύρυνσης της ευθύνης του παραγωγού, επιδιώκεται η κάλυψη ολόκληρου του κύκλου ζωής του προϊόντος. Οι αρχές της αυτάρκειας και της εγγύτητας. Η διαχείριση των αποβλήτων πρέπει να γίνεται κατά το δυνατό εντός των ορίων της περιοχής στην οποία παράγονται. Με την αρχή της εγγύτητας 4

12 υπογραμμίζεται η ανάγκη για την επεξεργασία των αποβλήτων στις πλησιέστερες στον τόπο παραγωγή τους κατάλληλες εγκαταστάσεις, εφόσον είναι περιβαλλοντικά αποδεκτό και οικονομικά εφικτό, στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του κόστους μεταφοράς των αποβλήτων. Σύμφωνα με τη νέα Οδηγία Πλαίσιο, το δίκτυο πρέπει να επιτρέπει στην ΕΕ ως σύνολο να καταστεί αυτάρκης στον τομέα της διάθεσης αποβλήτων και της ανάκτησης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων και να επιτρέπει στα κράτη μέλη να κινηθούν χωριστά προς το στόχο αυτό, λαμβανομένων υπόψη των γεωγραφικών συνθηκών ή της ανάγκης για ειδικευμένες εγκαταστάσεις για ορισμένους τύπους αποβλήτων. Η αρχή της «επανόρθωσης των προσβολών περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή τους». Ότι δεν κατορθώθηκε να αποφευχθεί, με την αρχή αυτή, επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί τουλάχιστον στην πηγή του. Η καλύτερη πρόληψη περιβαλλοντικών προσβολών, πρέπει να λαμβάνει χώρα με παρέμβαση στην ίδια την πηγή ρύπανσης. Εμπεριέχει την «αυτονόητη απαίτηση» της αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης με τη λήψη μέτρων. Συναντά, κατά το μέρος της αποκατάστασης, την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», στο βαθμό που το κόστος της περιβαλλοντικής προσβολής καταλογίζεται στον ίδιο τον παραγωγό της ρύπανσης Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα Με τη νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ θεσπίζονται ενιαίοι κανόνες διαχείρισης του συνόλου των αποβλήτων και καθορίζεται μια νέα στρατηγική αντίληψη και πολιτική στη διαχείρισή τους, με κύριο στόχο το υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων. Τα κυριότερα στοιχεία της Οδηγίας είναι τα εξής: Ενισχύει την ιεράρχηση των εργασιών που αφορούν στα απόβλητα, με προσθήκη της επαναχρησιμοποίησης ως δεύτερης προτεραιότητας μετά την πρόληψη. Ενσωματώνει την έννοια του κύκλου ζωής στην πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων για την προώθηση του βέλτιστου περιβαλλοντικά αποτελέσματος. Αποσαφηνίζει έννοιες και ορισμούς σε επίπεδο ΕΕ, όπως τι είναι απόβλητο, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση και διάθεση αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής. Διευκρινίζει τη διαφορά μεταξύ αποβλήτων και υποπροϊόντων και καθιερώνει κριτήρια αποχαρακτηρισμού αποβλήτων. Αποσαφηνίζει τη διάκριση μεταξύ διάθεσης και ανάκτησης και ειδικότερα την αποτέφρωση αποβλήτων. Εισάγει διαδικασία για τον αποχαρακτηρισμό ορισμένων αποβλήτων, τα οποία έχουν υποστεί κάποιου είδους διαδικασία ανάκτησης. Τα αποχαρακτηρισμένα απόβλητα παύουν να θεωρούνται απόβλητα και για τους σκοπούς της ανάκτησης και ανακύκλωσης που αναφέρονται της οδηγίες ειδικών ρευμάτων (94/62/ΕΚ, 2000/53/ΕΚ, 2002/96/ΕΚ, 2006/66/ΕΚ) ή/και σε άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις. Επιβάλει την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων (ΕΚΑ) με στόχο την αποφυγή παρερμηνειών, ιδίως σε ότι αφορά τον χαρακτηρισμό των αποβλήτων ως επικίνδυνων. Εισάγει διαδικασία για την καθιέρωση ελάχιστων τεχνικών προτύπων των εργασιών διαχείρισης (εξαιρούμενων αυτών που καλύπτει η οδηγία για τον ολοκληρωμένο έλεγχο και πρόληψη της ρύπανσης), καθώς η έλλειψή τους μπορεί να υπονομεύσει το επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας και να διαταράξει την εσωτερική αγορά (πχ ανακυκλωμένων προϊόντων). Ισχυροποιεί και διευκρινίζει περαιτέρω τις αρχές της αυτάρκειας και της εγγύτητας. Ισχυροποιεί τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού προϊόντων και κατ επέκταση την ευθύνη του στη διαχείριση αποβλήτων που προκύπτουν ή των προϊόντων που μεταγενέστερα καθίστανται απόβλητα. Καθιερώνει την κατάρτιση εθνικών προγραμμάτων πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων για τη μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα ιεραρχίας των αποβλήτων. Αποσαφηνίζει τις προϋποθέσεις για την ανάμιξη επικίνδυνων αποβλήτων. Σημαντική αναθεώρηση αποτελεί ότι η ανάμιξη περιλαμβάνει την αραίωση επικίνδυνων ουσιών. Προωθεί την επαναχρησιμοποίηση και προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση προϊόντων. Προωθεί την ανακύκλωση υψηλής ποιότητας με την καθιέρωση χωριστής συλλογής αποβλήτων, όπου 5

13 αυτό είναι τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά εφικτό (τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί). Προωθεί τη χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων. Θεσπίζει στόχους επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης για τα οικιακά απόβλητα (τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί) και τα απόβλητα ΑΕΚΚ έως το Θεσπίζει ενιαίους κανόνες και μεθόδους υπολογισμού για τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τους στόχους (Απόφαση 2011/753/ΕΕ). Απλοποιεί το ισχύον νομικό πλαίσιο μέσω (α) της ενοποίησης της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα και της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα, καταργώντας επιπλέον την οδηγία για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και (β) της εφαρμογής της οδηγίας σε συνδυασμό με άλλες εθνικές ή ευρωπαϊκές νομοθεσίες (πχ οδηγία για τον ολοκληρωμένο έλεγχο και πρόληψη της ρύπανσης) για την ενιαία αδειοδότηση των δραστηριοτήτων διαχείρισης αποβλήτων Εξελίξεις ευρωπαϊκής πολιτικής για τα απόβλητα Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία της ΕΕ έως το 2020 [COM(2010)2020] εντάσσει, ως ένα από τα επτά βασικά εργαλεία άσκησης πολιτικής, την εμβληματική πρωτοβουλία «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους». H πρωτοβουλία αυτή προάγει την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα με αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων πόρων. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο στόχος της "μετατροπής της ΕΕ σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων τίθεται ως μία από τις εννιά θεματικές προτεραιότητες στην πρόταση της ΕΕ για το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (ΠΔΠ) «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας» [COM(2012)710]. Βασιζόμενη στο παραπάνω πλαίσιο αναφοράς, η ΕΕ έχει δρομολογήσει εντός του 2013 την επανεξέταση της πολιτικής και της νομοθεσίας για τα απόβλητα [COM(2012) 629], τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιαστούν τις αρχές του Κατά την επανεξέταση λαμβάνονται υπόψη η απολογιστική έκθεση για τη «θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση», οι στόχοιορόσημα του Χάρτη Πορείας για την «Αποδοτικότητα των Πόρων» [COM(2011)571] που υιοθετήθηκε στην πρόταση για το 7ο ΠΔΠ, καθώς και ο στόχος της Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες [COM(2008)699], αναφορικά με την εξασφάλιση και το βιώσιμο εφοδιασμό σε πρώτες ύλες και τη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενών πρώτων υλών από την ΕΕ. Απολογιστική έκθεση για τη «θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση». Στην απολογιστική έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2011 [COM(2011)13], αν και, όπως αναφέρεται, έχει συντελεστεί πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση, από την έγκριση της στρατηγικής το 2005, αναγνωρίζεται η ανάγκη για περαιτέρω πρωτοβουλίες στην ΕΕ με κύριες: o την αξιολόγηση της δυνατότητας βελτίωσης της συνέπειας της νομοθεσίας της ΕΕ o τη χρήση της ανάλυσης του κύκλου ζωής ως μέσο για την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων o τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου της ανακύκλωσης στην ΕΕ και την ανάπτυξη αγορών δευτερογενών πρώτων υλών o τον καθορισμό νέων και πιο φιλόδοξων στόχων για την ανακύκλωση και την πρόληψη για τη μετάβαση σε μια οικονομία που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους o την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων o τη βελτίωση συμμετοχής των ενδιαφερομένων και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης o τη συνέπεια μεταξύ των πολιτικών για τα απόβλητα και το σχεδιασμό των προϊόντων o την αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων και του ταμείου συνοχής για την ενθάρρυνση της ιεράρχησης αποβλήτων και της υιοθέτησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. 6

14 Χάρτης πορείας για την «Αποδοτικότητα των πόρων» Το Σεπτέμβριο 2011, στο χάρτη πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη [COM(2011)571], καθορίζεται ότι τα απόβλητα θα αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης ως πόρος και υποδεικνύονται τα παρακάτω ορόσημα και κατευθύνσεις μέχρι το Στόχοι ορόσημα: Έως το 2020 η κατά κεφαλή παραγωγή αποβλήτων φθίνει. η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση αποτελούν οικονομικά ελκυστικές επιλογές για τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, καθώς η διαλογή αποβλήτων είναι ευρέως διαδεδομένη και έχουν αναπτυχθεί οι αγορές για τις δευτερογενείς πρώτες ύλες. ανακυκλώνονται περισσότερα υλικά, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και των πρώτων υλών καίριας σημασίας. η νομοθεσία για τα απόβλητα εφαρμόζεται πλήρως. έχει μηδενιστεί η παράνομη διακίνηση αποβλήτων. η ανάκτηση ενέργειας περιορίζεται στα μη ανακυκλώσιμα υλικά, ενώ η υγειονομική ταφή έχει σχεδόν καταργηθεί και εξασφαλίζεται η ανακύκλωση υψηλής ποιότητας. Κατευθύνσεις Τόνωση της αγοράς δευτερογενών υλικών και της ζήτησης ανακυκλωμένων υλικών, μέσω της παροχής οικονομικών κινήτρων και της ανάπτυξης κριτηρίων αποχαρακτηρισμού αποβλήτων (το 2013/2014). Επανεξέταση υφιστάμενων στόχων πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης και εκτροπής από την υγειονομική ταφή, με στόχο τη στροφή προς μια οικονομία που βασίζεται στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, με σχεδόν μηδενικά υπολειμματικά απόβλητα (το 2014). Εξέταση της θέσπισης ελάχιστου ποσοστού ανακυκλωμένων υλικών, κριτηρίων διάρκειας ζωής και κριτηρίων δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης. Εξέταση διεύρυνσης της ευθύνης παραγωγού για προϊόντα καίριας σημασίας (το 2012). Εξέταση πεδίων όπου η νομοθεσία για τα διάφορα ρεύματα αποβλήτων θα μπορούσε να ευθυγραμμιστεί, προκειμένου να βελτιωθεί η συνοχή (το 2013/2014). Συνεχή προσπάθεια στο πλαίσιο της ΕΕ και με διεθνείς εταίρους, ώστε να μηδενιστούν οι παράνομες μεταφορές αποβλήτων, εστιάζοντας στα επικίνδυνα απόβλητα. Εξασφάλιση ότι η δημόσια χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, δίνει προτεραιότητα σε δραστηριότητες που βρίσκονται σε υψηλότερες θέσεις στην ιεράρχηση των αποβλήτων, όπως ορίζεται στην Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (π.χ. προτεραιότητα σε μονάδες ανακύκλωσης έναντι της διάθεσης αποβλήτων) (το 2012/2013) Διευκόλυνση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών για τη συλλογή και επεξεργασία αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών και επεξεργασία μέτρων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των παραβάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα (το 2013/2014). Διασφάλιση από τα κράτη μέλη της πλήρους εφαρμογής του υφιστάμενου κεκτημένου της ΕΕ για τα απόβλητα, ιδίως της συμμόρφωσης προς τους ελάχιστους στόχους της ΕΕ, μέσω των εθνικών σχεδίων πρόληψης και διαχείρισης των αποβλήτων (σε συνεχή βάση). Ο χάρτης πορείας παρέχει το πλαίσιο, στο οποίο εξηγούνται οι διασυνδέσεις μεταξύ των βασικών τομέων της οικονομίας και των πόρων. Οι διασυνδέσεις αυτές για τα απόβλητα (ως πόρος) παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα: Τομέας Κυκλική οικονομία Ενέργεια Τρόφιμα Πίνακας 1-1 : Διασυνδέσεις βασικών τομέων οικονομίας με τα απόβλητα ως πόρο. Πόρος: Απόβλητα Περιορισμός-επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση-υποκατάσταση-διαφύλαξη-εκτίμηση αξίας - Διασφάλιση ανάκτησης ενέργειας από μη ανακυκλώσιμα απόβλητα - Περιορισμός έντασης ενέργειας στην επεξεργασία αποβλήτων - Αύξηση χρήσης βιοαποδομήσιμων για παραγωγή βιοενέργειας & βιοπροϊόντων -Περιορισμός των αποβλήτων τροφίμων -Χρήση ανακυκλώσιμων/ βιοαποδομήσιμων συσκευασιών -Ανάπτυξη της λιπασματοποίησης των βιοαποβλήτων 7

15 Τομέας Πόρος: Απόβλητα Κτίρια -Ανακύκλωση αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις (70% μέχρι το 2020) Μεταφορές -Εξασφάλιση της αποδοτικής επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των οχημάτων (85-95% μέχρι το 2015) και των πλοίων στο τέλος του κύκλου ζωής Πρωτοβουλίες πολιτικής ΕΕ -Επανεξέταση των στόχων για την πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και υγειονομική ταφή των αποβλήτων (2014) Πρόταση για το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (7ο ΠΔΠ) Το 7ο ΠΔΠ θέτει την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ για την περίοδο έως το 2020 και βρίσκεται σε μορφή πρότασης απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του Οι κατευθύνσεις στον τομέα των αποβλήτων εντάσσονται στις πολιτικές και στόχους της 2ης θεματικής προτεραιότητας «μετατροπή της ΕΕ σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων» και είναι οι παρακάτω: Άμεσες κατευθύνσεις Ασφαλής διαχείριση των αποβλήτων ως πόρου. Πτώση, σε απόλυτες τιμές, της κατά κεφαλή παραγωγής αποβλήτων. Περιορισμός της ανάκτησης ενέργειας στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και εξάλειψη της υγειονομικής ταφής των ανακυκλώσιμων και των λιπασματοποιήσιμων υλικών. Πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα σε ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να μετατραπούν τα απόβλητα σε πόρο, όπως ζητεί ο σχετικός χάρτης πορείας [COM(2011)571]. Έμμεσες κατευθύνσεις Πλήρης εφαρμογή της δέσμης μέτρων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια προκειμένου να επιτευχθούν τα ορόσημα που έχουν καθοριστεί για το Επίτευξη συμφωνίας σχετικά με το πλαίσιο άσκησης πολιτικής της ΕΕ, για τη μετά το 2020 περίοδο, με σκοπό την επίτευξη των μειώσεων που προβλέπονται στο χάρτη πορείας για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα [COM(2011)112]. Σημαντική μείωση των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανίας της ΕΕ και αποδοτική χρήση των πόρων σε όλους τους βιομηχανικούς κλάδους. Γενίκευση της εφαρμογής των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών και ένταση προσπαθειών για την προώθηση καινοτόμων τεχνικών. Μείωση των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής και κατανάλωσης, ιδίως στους τομείς της διατροφής, της στέγασης και των μεταφορών (πχ απόβλητα τροφίμων). Επανεξέταση της νομοθεσίας για τα προϊόντα και διαμόρφωση συνεκτικού πλαισίου για την αειφόρο παραγωγή και κατανάλωση (οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων, πράσινες δημόσιες προμήθειες, κλπ). Επανεξέταση πολιτικής και νομοθεσίας για τα απόβλητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δρομολογήσει μια ευρύτερη επανεξέταση της πολιτικής και της νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία θα ολοκληρωθεί το Η επανεξέταση αυτή περιλαμβάνει τρεις επιμέρους δράσεις: 1. Επανεξέταση των βασικών στόχων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα, στη βάση της απαίτησης επανεξέτασης που επιτάσσουν οι οδηγίες (οδηγία πλαίσιο, οδηγία περί υγειονομικής ταφής και οδηγία για συσκευασίες και απόβλητα συσκευασίας), καθώς και της εναρμόνισης με τις φιλοδοξίες της Επιτροπής για την προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. 2. Eκ των υστέρων αξιολόγηση («έλεγχος καταλληλότητας») των πέντε οδηγιών για τα χωριστά ρεύματα αποβλήτων: ιλύες, PCBs, συσκευασίες / απόβλητα συσκευασιών, ΟΚΤΖ και συσσωρευτές. 3. Εκτίμηση του τρόπου με τον οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των πλαστικών αποβλήτων, η οποία βασίζεται στην Πράσινη Βίβλο μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά απόβλητα, που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 2013 και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Στα πλαίσια της επανεξέτασης μελετώνται, μεταξύ άλλων, τρόποι για να μειωθούν τα κενά επιδόσεων μεταξύ των κρατών μελών σε σχέση με τους στόχους της Οδηγίας Πλαίσιο και τρόποι για να καταστούν συγκρίσιμα τα στατιστικά δεδομένα διαχείρισης αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών. 8

16 1.2. ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Υφιστάμενος Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Ο σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα καθορίζεται μέχρι σήμερα από: (α) Το εθνικό σχέδιο διαχείρισης για τα μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα, το οποίο υιοθετήθηκε το 2003 με την ΚΥΑ 50910/2727/2003 (στο εξής ΕΣΔΑ-2003). (β) Το εθνικό σχέδιο διαχείρισης για τα επικίνδυνα απόβλητα (ΕΣΔΕΑ), το οποίο θεσπίστηκε το 2007 με την ΚΥΑ 8668/2007 (στο εξής ΕΣΔΕΑ-2007). Οι βασικές αρχές στη διαχείριση αποβλήτων που διέπουν τα δύο εθνικά σχέδια είναι: - Η αρχή της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων. - Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». - Η αρχή της εγγύτητας. - Η αρχή της επανόρθωσης των ζημιών στο περιβάλλον. Τα σχέδια ισχύουν για τουλάχιστον 5 έτη και αναθεωρούνται εφόσον προκύψει ανάγκη. Σε επίπεδο εθνικού σχεδιασμού, επιπλέον, έχει καταρτιστεί το ειδικό εθνικό σχέδιο διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων των υγειονομικών μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ), το οποίο υιοθετήθηκε το 2012 με την υπ αριθμόν 33312/4110/ απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ. Στο Παράρτημα ΙΙ αναλύονται οι υφιστάμενες πολιτικές, στόχοι και δράσεις των επιμέρους ρευμάτων. Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ-2003). Στο σχέδιο καθορίζονται οι κατευθύνσεις της πολιτικής διαχείρισης των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων 1 και προσδιορίζονται οι διαχρονικοί στόχοι και οι δράσεις για την επίτευξή τους. Τα ρεύματα αποβλήτων στα οποία εξειδικεύεται η εφαρμογή του ΕΣΔΑ-2003 είναι: Αστικά απόβλητα, συμπεριλαμβανομένων των υλικών συσκευασίας. Μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα. Ιλύες από εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων του Ν.2939/2001 (ΜΕΟ, ΟΤΚΖ, ΑΕΚΚ, ΑΗΕΕ). Γεωργικά υπολείμματα και άχρηστα γεωργικά προϊόντα. Οι γενικές κατευθύνσεις της πολιτικής διαχείρισης που θέτει το ΕΣΔΑ-2003 είναι οι εξής: Ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων σε τρία επίπεδα (πρόληψη, ανάκτηση 2 και διάθεση), βάσει της προγενέστερης οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα (Οδηγία 91/151/ΕΚ) Αποκατάσταση Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων που αποσκοπούν στην επίτευξη της πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων και την παραγωγή προϊόντων κατάλληλων για επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση 2. Ειδικότερα, οι διαχρονικοί στόχοι και δράσεις που θέτει το ΕΣΔΑ-2003 είναι οι παρακάτω: Εξάλειψη ανεξέλεγκτης διάθεσης με την παύση λειτουργίας των ΧΑΔΑ σε συνδυασμό με έργα αποκατάστασης. Περιβαλλοντικά ασφαλής και οικονομικά συμφέρουσα μεταφορά αποβλήτων. Καθιέρωση συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων. 1 Εφόσον καλύπτονται από άλλες νομοθετικές διατάξεις εξαιρούνται τα εξορυκτικά απόβλητα, τα πτώματα ζώων και τα γεωργικά απόβλητα που έχουν χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της γεωργικής εκμετάλλευσης, τα λύματα (εξαιρουμένων των στερεών αποβλήτων σε υδαρή κατάσταση) και τα αποχαρακτηρισμένα εκρηκτικά. Επιπλέον εξαιρούνται τα αέρια απόβλητα. 2 Ο όρος «αξιοποίηση» που χρησιμοποιείται στις προγενέστερες του Ν. 4042/2012 νομοθετικές πράξεις πλέον αντικαθίσταται με τον όρο «ανάκτηση». 9

17 Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών για τις υποδομές διαχείρισης (συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση, κλπ). Προώθηση προγραμμάτων ΔσΠ για τα Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ). Διαχρονική μείωση της ποσότητας ΒΑΑ που οδηγούνται για υγειονομική ταφή μέσω κατάλληλων εγκαταστάσεων επεξεργασίας ΑΣΑ. Κάλυψη συνόλου χώρας με εγκαταστάσεις τελικής διάθεσης αποβλήτων. Ανάπτυξη επικοινωνιακής στρατηγικής. Συνεχής πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση κοινού. Καθιέρωση εθνικής στατιστικής αποβλήτων. Η υλοποίηση του ΕΣΔΑ-2003 εξειδικεύεται στα ΠΕ ΣΑ, τα οποία καθορίζουν τις περιοχές που συγκροτούν τις ενότητες διαχείρισης μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων (διαχειριστικές ενότητες) και τις μεθόδους διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε διαχειριστική ενότητα. Η επιλογή της καταλληλότερης θέσης για τη χωροθέτηση των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων αποτελεί αντικείμενο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου. Τα ΠΕΣΔΑ έχουν ισχύ τουλάχιστον για 5 έτη και αναθεωρούνται, εφόσον προκύψει τεκμηριωμένη ανάγκη. Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ-2007). Το σχέδιο καθορίζει τους ειδικούς στόχους και δράσεις για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων 3, σύμφωνα με το πλαίσιο και τους όρους που καθορίζει η ΚΥΑ 13588/725/2006. Τα ρεύματα επικίνδυνων αποβλήτων στα οποία εξειδικεύεται η εφαρμογή του ΕΣΔΕΑ-2007 είναι: Απόβλητα βιομηχανικής δραστηριότητας. Ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης του Ν. 2939/2001 (συσκευασίες επικίνδυνων ουσιών, ΗΣ&Σ, ΑΣΟΒ, ΑΛΕ, ΟΤΚΖ) Επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα. Ζωικά υποπροϊόντα. Πολυχλωριωμένα διφαινύλια /τριφαινύλια (PCBs). Μικροποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων στα αστικά απόβλητα (ΜΠΕΑ). Οι κεντρικοί στόχοι που θέτει το ΕΣΔΕΑ-2007 είναι: Προώθηση της πρόληψης / μείωσης της παραγωγής και επικινδυνότητας των επικίνδυνων αποβλήτων στην πηγή. Ανάπτυξη υποδομών και μεθόδων ανάκτησης 4, έτσι ώστε να αναπτυχθεί σταδιακά η αγορά δευτερογενών υλικών καθώς και η παραγωγή ενέργειας από τα επικίνδυνα απόβλητα. Προώθηση μεθόδων ασφαλούς επεξεργασίας 5, που οδηγούν στη μείωση του ρυπαντικού φορτίου και γενικότερα της επικινδυνότητας των αποβλήτων. Ανάπτυξη υποδομών ασφαλούς τελικής διάθεσης, με εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Διεύρυνση των δικτύων ασφαλούς συλλογής και μεταφοράς των επικίνδυνων αποβλήτων από και προς τις εγκαταστάσεις διαχείρισης. Προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων. Καταγραφή και προγραμματισμός αποκατάστασης και εξυγίανσης των ρυπασμένων χώρων. Υποβολή ετήσιας έκθεσης παραγωγού αποβλήτων (ΕΕΠΑ) από τους παραγωγούς αποβλήτων. Ενημέρωση ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων (παραγωγών, φορέων, πολιτών, κλπ). Στο ΕΣΔΕΑ-2007 καθορίζονται τα εναλλακτικά σχήματα διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων: 3 Εξαιρούνται τα αέρια επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και τα ραδιενεργά απόβλητα, τα εξορυκτικά απόβλητα, και τα αποχαρακτηρισμένα εκρηκτικά, εφόσον καλύπτονται από άλλες νομοθετικές διατάξεις. 4 Ο όρος «αξιοποίηση» που χρησιμοποιείται στις προγενέστερες του Ν. 4042/2012 νομοθετικές πράξεις πλέον αντικαθίσταται με τον όρο «ανάκτηση». 5 «Επεξεργασία» κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ.13 της ΚΥΑ 13588/725/

18 Μεμονωμένη διαχείριση αποβλήτων είτε από τον ίδιο παραγωγό εντός του χώρου της εγκατάστασης είτε από τρίτη επιχείρηση. Επεξεργασία/ανάκτηση από ίδιο παραγωγό εντός του χώρου της εγκατάστασης. Τελική διάθεση είτε εντός του χώρου της εγκατάστασης του παραγωγού, είτε σε κοινό χώρο ομοειδών εγκαταστάσεων, είτε σε ΧΥΤΕΑ που μπορούν να δεχτούν τα απόβλητα. Επεξεργασία/ ανάκτηση από τρίτη επιχείρηση: Τελική διάθεση είτε εντός του χώρου της ίδιας της εγκατάστασης επεξεργασίας, είτε σε ΧΥΤΕΑ για συγκεκριμένα απόβλητα. Διασυνοριακή μεταφορά ειδικών κατηγοριών αποβλήτων. Διαχείριση από μια μονάδα παραγωγής, η οποία διαχειρίζεται και απόβλητα από παρεμφερείς δραστηριότητες άλλων μονάδων. Μεταφορά από τις εξυπηρετούμενες μονάδες στη μονάδα παραγωγής. Επεξεργασία/ ανάκτηση στη μονάδα παραγωγής. Τελική διάθεση είτε εντός του χώρου της ίδιας της εγκατάστασης επεξεργασίας, είτε σε ΧΥΤΕΑ που μπορούν να δεχτούν τα συγκεκριμένα απόβλητα. Διαχείριση αποβλήτων σε κέντρο επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων. Μεταφορά με χρήση, όπου απαιτείται, ενδιάμεσων σταθμών μεταφόρτωσης. Επεξεργασία/ανάκτηση σε κεντρική μονάδα. Διάθεση σε ΧΥΤΕΑ που μπορεί να δεχτεί τα συγκεκριμένα απόβλητα. Εάν κριθεί αναγκαίο, είναι δυνατόν να εκπονούνται από το ΥΠΕΚΑ σχέδια διαχείρισης για μία ή περισσότερες γεωγραφικές ενότητες ή για μία ή περισσότερες κατηγορίες επικίνδυνων αποβλήτων. Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ-2012). Στο σχέδιο καθορίζονται οι ειδικοί όροι και κατευθύνσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων που παράγονται από τις υγειονομικές μονάδες. Οι γενικοί στόχοι που τίθενται είναι: Συμμόρφωση όλων των υπόχρεων ΥΜ με τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Οργάνωση και εφαρμογή ολοκληρωμένων δικτύων διαχείρισης ΑΥΜ εντός και εκτός ΥΜ. Εφαρμογή προγραμμάτων χωριστής συλλογής ΑΥΜ. Διαρκής εκπαίδευση των εμπλεκομένων στη διαχείριση. Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση κοινού. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης, για τα οποία καθορίζεται η εφαρμογή της θεσμοθετημένης διαχείρισης εντός των ΥΜ σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Πρόσθετη πρόβλεψη γίνεται για τις αποσυρόμενες ιατρικές συσκευές που περιέχουν υδράργυρο, για τη συλλογή ληγμένων φαρμάκων από την κατ οίκον νοσηλεία και για τη συλλογή ΕΑΥΜ που προέρχονται από οικιακή χρήση Θεσμικό πλαίσιο για τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης Ο Νόμος 2939/2001, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, μαζί με τα κατά εξουσιοδότηση αυτού εκδοθέντα ΠΔ και ΚΥΑ, διαμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΟΤΚΖ, ΜΕΟ, ΗΣ&Σ, ΑΣΟΒ, ΑΗΗΕ, ΑΛΕ και ΑΕΚΚ). Οι αρχές που διέπουν την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων είναι: - Η αρχή της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων από τη διαχείριση των συσκευασιών και των άλλων προϊόντων με μείωση του συνολικού όγκου τους, και περαιτέρω: o Η κατά προτεραιότητα επαναχρησιμοποίηση των συσκευασιών και ανακύκλωση των συσκευασιών και των άλλων προϊόντων, o Η ανάκτηση ενέργειας χωρίς ρύπανση του περιβάλλοντος, ώστε να μειώνεται η τελική διάθεση των αποβλήτων. - Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». - Η αρχή της ευθύνης όλων των εμπλεκόμενων οικονομικών παραγόντων, δημόσιων και ιδιωτικών. 11

19 - Η αρχή της δημοσίευσης προς τους χρήστες και καταναλωτές των μέτρων που λαμβάνονται για την εφαρμογή του νόμου, με στόχο την ανάδειξη του ρόλου τους και της συμβολής τους στην επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση (εναλλακτική διαχείριση) των προϊόντων. Με τις ρυθμίσεις του πλαισίου αυτού ορίζεται ρητά η υποχρέωση του παραγωγού / διαχειριστή συσκευασιών και άλλων προϊόντων να οργανώσει την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων ή των συστατικών στοιχείων αυτών, καθώς και τις εργασίες διαχείρισης των αποβλήτων, ήτοι συλλογή, μεταφορά, αποθήκευση, ανάκτηση, με την οργάνωση ή συμμετοχή σε συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ), ατομικά ή συλλογικά. Τα ΣΕΔ θα πρέπει να στοχεύουν: Στην επιστροφή των αποβλήτων από τον καταναλωτή ή άλλο τελικό χρήστη, προκειμένου να διοχετεύονται προς τις πλέον ενδεδειγμένες εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης αποβλήτων. Στην επεξεργασία των συλλεγομένων αποβλήτων με τη χρησιμοποίηση καθαρών τεχνολογιών. Για κάθε ρεύμα εναλλακτικής διαχείρισης θα πρέπει να διαμορφώνεται πρόγραμμα εναλλακτικής διαχείρισης, το οποίο θα περιλαμβάνει μέτρα και δράσεις για τα παρακάτω: Ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης, της χρήσης υλικών από ανακυκλωμένα απόβλητα για την παραγωγή συσκευασιών και άλλων προϊόντων, της ανακύκλωσης και της ανάκτησης. Καθιέρωση συστημάτων διαχωρισμού στην πηγή, με υποχρεωτική συμμετοχή του τελικού χρήστη ή καταναλωτή. Οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης και των συστημάτων που την εφαρμόζουν. Καθορισμό ποσοτικών στόχων επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης. Προώθηση προτύπων για τη διαχείριση των προϊόντων (και των αποβλήτων). Καθιέρωση συστημάτων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του καταναλωτή ή τελικού χρήστη Ο Νόμος Πλαίσιο για τα απόβλητα Το 2012, με το Νόμο Πλαίσιο για τα απόβλητα Ν. 4042/2012, ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο η νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ) και ρυθμίζεται εκ νέου συνολικά η διαχείριση των αποβλήτων, επικίνδυνων και μη. Ειδικότερα, ο Νόμος καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων σε όλη την επικράτεια, πλην ορισμένων εξαιρέσεων του άρθρου 2 της Οδηγίας, ώστε να μην υπάρχουν αλληλεπικαλύψεις με άλλες νομοθεσίες. Πέραν της ενσωμάτωσης της Οδηγίας, ο Νόμος Πλαίσιο εισάγει στο εθνικό δίκαιο ορισμένα πρόσθετα στοιχεία: Εκτός από το εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων, τα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης και τα προγράμματα πρόληψης, προβλέπει τη δυνατότητα κατάρτισης ειδικών εθνικών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων για ορισμένα ρεύματα αποβλήτων που χρήζουν ειδικότερης συνολικής αντιμετώπισης. Θεσπίζει ποσοτικούς στόχους χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων για το 2015 και το Απλοποιεί τις διαδικασίες αδειοδότησης για τη διαχείριση αποβλήτων. Για την αδειοδότηση των εργασιών επεξεργασίας αποβλήτων απαιτείται περιβαλλοντική άδεια (ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ) και άδεια λειτουργίας. Η συλλογή και μεταφορά δεν υπόκειται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση και άδεια λειτουργίας. Εισάγει την τεκμηρίωση και παρακολούθηση της παραγωγής αποβλήτων και καθιερώνει ηλεκτρονικό σύστημα συστηματικής συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων. Θεσπίζει ειδικό τέλος ταφής σε ορισμένες κατηγορίες αποβλήτων των ΑΣΑ και των ΑΕΚΚ, στα οποία δεν έχουν προηγηθεί ορισμένες εργασίες επεξεργασίας. Θεσπίζει τις διαρκείς επιθεωρήσεις και τους ελέγχους από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές στους οργανισμούς ή επιχειρήσεις που πραγματοποιούν εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων ή που συλλέγουν ή μεταφέρουν απόβλητα ή που παράγουν επικίνδυνα απόβλητα. Καθορίζει διοικητικές και ποινικές κυρώσεις σε όλους τους εμπλεκόμενους στη διαχείριση των αποβλήτων που αντιβαίνουν στις διατάξεις του εν λόγω νόμου. 12

20 Η εφαρμογή του Νόμου Πλαισίου επιβάλλει την αναμόρφωση, προσαρμογή και εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου που διέπει την διαχείριση στη χώρα, έτσι ώστε να είναι συμβατό με τις επιταγές της νέας Οδηγίας Πλαίσιο. Επιμέρους ζητήματα τα οποία συνδέονται με το υφιστάμενο και το υπό εξέλιξη ελληνικό θεσμικό πλαίσιο, αναμένεται να ρυθμιστούν με εξειδικευμένες νομοθετικές πράξεις, όπου αυτό απορρέει από τις διατάξεις του εν λόγω νόμου ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Υποχρεώσεις από ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία Οι υπόχρεοι και βασικοί εμπλεκόμενοι φορείς στη διαχείριση των αποβλήτων με τις κύριες υποχρεώσεις τους, όπως αυτές απορρέουν από την κείμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία, είναι: Α. Αρμόδιες αρχές και φορείς ΥΠΕΚΑ - Χάραξη πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων - Προετοιμασία και εισήγηση σχετικού νομοθετικού έργου (σε συνεργασία με τα εκάστοτε συναρμόδια υπουργεία) και έκδοση εγκυκλίων για την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας - Εκπόνηση ΕΣΔΑ και των, κατά περίπτωση, ειδικών σχεδίων διαχείρισης και των προγραμμάτων πρόληψης (σε συνεργασία με τα εκάστοτε συναρμόδια υπουργεία) - Γνωμοδότηση για τη συμβατότητα των ΠΕΣΔΑ με το ΕΣΔΑ - Ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα σχέδια διαχείρισης και τα προγράμματα πρόληψης, μόλις αυτά εγκριθούν ή αναθεωρηθούν - Ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω σχετικών εκθέσεων για την πορεία εφαρμογής των οδηγιών - Κάλυψη των σχετικών υποχρεώσεων αναφοράς της χώρας, σε σχέση με τις αναλύσεις που δημοσιεύουν Ευρωπαϊκοί ή Διεθνείς Οργανισμοί, όπως η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat) και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) - Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων διαχείρισης αποβλήτων, κατηγορίας Α1 - Τήρηση απογραφικού μητρώου όλων των φορέων διαχείρισης, επικίνδυνων και μη, συμπεριλαμβανομένων των ρευμάτων εναλλακτικής διαχείρισης - Αδειοδότηση φορέων για συλλογή και μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων σε πανελλαδικό επίπεδο - Χορήγηση «έγγραφης συγκατάθεσης στη διασυνοριακή μεταφορά» επικίνδυνων αποβλήτων - Διενέργεια ελέγχων για διασυνοριακή μεταφορά αποβλήτων (συναρμοδιότητα με τελωνειακές υπηρεσίες του Υπ. Οικονομικών) - Διενέργεια επιθεωρήσεων σε έργα και δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων (συναρμοδιότητα με Αποκεντρωμένη Διοίκηση και Περιφέρεια) - Διαβίβαση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφοριών για τους φορείς ή τις επιχειρήσεις που διαθέτουν ή αξιοποιούν επικίνδυνα απόβλητα κυρίως για λογαριασμό τρίτων και που ενδέχεται να αποτελούν μέρος του ολοκληρωμένου δικτύου του άρθρου 4 (παρ.5) της ΚΥΑ 13588/725/2006. ΥΠΕΣ - Διαμόρφωση και εφαρμογή θεσμικού πλαισίου σύστασης και διοίκησης των φορέων διαχείρισης αποβλήτων σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ. ΕΟΑΝ (εποπτευόμενος από το ΥΠΕΚΑ φορέας για τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης) - Σχεδιασμός και εφαρμογή πολιτικής εναλλακτικής διαχείρισης. - Έγκριση και έλεγχος λειτουργίας ΣΕΔ έκδοση πιστοποιητικού εναλλακτικής διαχείρισης - Τήρηση μητρώου παραγωγών προϊόντων - Οργάνωση συστήματος ενημέρωσης πληροφόρησης των τελικών χρηστών - Οργάνωση τακτικών και έκτακτων ελέγχων στους διαχειριστές / παραγωγούς συσκευασιών / άλλων προϊόντων και λοιπούς φορείς εμπλεκόμενους στην εναλλακτική διαχείριση. Αποκεντρωμένη Διοίκηση - Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων διαχείρισης αποβλήτων, κατηγορίας Α2 13

21 - Αδειοδότηση φορέων για συλλογή και μεταφορά μη επικίνδυνων και επικίνδυνων αποβλήτων, για τη χωρική εμβέλειά τους - Διενέργεια επιθεωρήσεων σε έργα διαχείρισης αποβλήτων (συναρμοδιότητα με ΥΠΕΚΑ και Περιφέρεια). Περιφέρεια - Έγκριση ΠΕΣΔΑ - Υποβολή ετήσιας έκθεσης στο ΥΠΕΚΑ σχετικά με την πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ - Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων διαχείρισης αποβλήτων κατηγορίας Β, μέσω ΠΠΔ - Διενέργεια επιθεωρήσεων σε έργα και δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων (συναρμοδιότητα με ΥΠΕΚΑ και Αποκεντρωμένη Διοίκηση). ΦοΔΣΑ (Περιφερειακοί του Ν.4071/2012, Σύνδεσμοι ή Α.Ε. Δήμων) - Κατάρτιση και υλοποίηση ΠΕΣΔΑ - Εκπόνηση μελετών σχεδιασμού, αδειοδότησης και υλοποίησης έργων διαχείρισης μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων Υλοποίηση έργων και δραστηριοτήτων ενδιάμεσης αποθήκευσης, μεταφόρτωσης και επεξεργασίας (ανάκτησης και διάθεσης) που καθορίζονται στο ΠΕΣΔΑ. Αν δεν είναι εφικτό για ορισμένα ρεύματα αποβλήτων, αναλαμβάνει ο κάτοχος ή εξουσιοδοτημένος φορέας διαχείρισης. - Συλλογή και μεταφορά μη επικίνδυνων αποβλήτων, κατόπιν ανάθεσης από τους οικείους Δήμους. - Λήψη μέτρων για την εξυγίανση, αποκατάσταση και μετέπειτα φροντίδα εγκαταστάσεων διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων - Τήρηση χρονολογικού μητρώου αποβλήτων και εργασιών διαχείρισης - Υποβολή ετήσιας απολογιστικής έκθεσης στην Περιφέρεια με τα στοιχεία του ανωτέρω μητρώου. Δήμοι - Συλλογή και μεταφορά αστικών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της διαλογής στην πηγή - Δυνατότητα αποδοχής για συλλογή και μεταφορά μη επικίνδυνων αποβλήτων μη αστικού τύπου, εφόσον υπάρχουν οι σχετικές προϋποθέσεις εκ της νομοθεσίας. Β. Λοιποί εμπλεκόμενοι στην παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων Φορέας διαχείρισης αποβλήτων - Εργασίες διαχείρισης αποβλήτων κατόπιν σχετικής άδειας (π.χ. άδεια συλλογής και μεταφοράς, περιβαλλοντική άδεια (ΑΕΠΟ) και εφόσον απαιτείται - άδεια λειτουργίας εγκαταστάσεων ανάκτησης ή/και διάθεσης) - Τήρηση χρονολογικού μητρώου αποβλήτων και εργασιών διαχείρισης - Υποβολή ετήσιας, σχετικής απολογιστικής έκθεσης στις αρμόδιες αρχές Μετέπειτα φροντίδα εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων. - Ειδικότερα για τα επικίνδυνα απόβλητα: - Ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή αλλιώς εγγυητική επιστολή υπέρ του Δημοσίου για τις αντίστοιχες εργασίες διαχείρισης - Κατά τη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευση, κατάλληλη συσκευασία και επισήμανση, καθώς και συμπλήρωση Εντύπου Αναγνώρισης. Παραγωγός ή κάτοχος αποβλήτων (επικίνδυνων ή μη) - Παράδοση αποβλήτων σε αδειοδοτημένο φορέα διαχείρισης. Εναλλακτικά, θα πρέπει να εξασφαλίζει ο ίδιος τη συλλογή, μεταφορά, αποθήκευση, ανάκτηση ή διάθεση, σύμφωνα με τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας (λειτουργεί ως φορέας διαχείρισης αποβλήτων). Για τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης : διαχείριση αποβλήτων μέσω εγκεκριμένων ΣΕΔ. - Τήρηση χρονολογικού μητρώου αποβλήτων - Υποβολή ετήσιας έκθεσης παραγωγού αποβλήτων (ΕΕΠΑ) στις αρμόδιες αρχές. Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) - Οργάνωση εργασιών συλλογής, μεταφοράς, αποθήκευσης και ανάκτησης των ρευμάτων εναλλακτικής διαχείρισης (για τις εργασίες συλλογής και μεταφοράς των αποβλήτων συσκευασίας υπόχρεοι είναι και οι Δήμοι ) - Επίτευξη των ποσοτικών στόχων ανάκτησης ανακύκλωσης που έχουν τεθεί 14

22 - Διασφάλιση χωριστής συλλογής των επικίνδυνων αποβλήτων και διαχείρισή τους σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας - Συλλογή αξιολόγηση ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων και υποβολή τους στον ΕΟΑΝ - Υποβολή στον ΕΟΑΝ ετήσιας έκθεσης αποτελεσμάτων, σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων ανακύκλωσης που υλοποιούν.. Διαχειριστές προϊόντων (ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης) - Οργάνωση ατομικών ή συλλογικών ΣΕΔ. Στο Παράρτημα ΙΙΙ αναλύονται οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση των αποβλήτων. Στις επόμενες παραγράφους αναφέρονται οι ειδικότερες υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων διαχείρισης για επιμέρους ρεύματα αποβλήτων Αστικά Στερεά Απόβλητα Οι υποχρεώσεις των φορέων διαχείρισης των ΑΣΑ είναι οι παρακάτω: Α. Η συγκέντρωση και τοποθέτηση σε κάδους των ΑΣΑ γίνεται με την ευθύνη του κύριου, κατόχου ή νομέα του χώρου από τον οποίο προέρχονται τα απόβλητα. Β. Η οργάνωση των κάδων συγκέντρωσης και τοποθέτησης των ΑΣΑ γίνεται από τον οικείο Δήμο. Γ. Οι εργασίες συλλογής και μεταφοράς ΑΣΑ είναι ευθύνη των Δήμων. Σε περιπτώσεις που συλλογή και μεταφορά δεν είναι εφικτή, γίνονται με ευθύνη και έξοδα του κύριου, κατόχου ή νομέα του χώρου. Δ. Η ενδιάμεση αποθήκευση, μεταφόρτωση, ανάκτηση και διάθεση ΑΣΑ είναι ευθύνη των ΦοΔΣΑ. Η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας είναι υποχρεωτική και οργανώνεται: α) Από τους υπόχρεους φορείς διαχείρισης των αποβλήτων (Δήμοι& ΦοΔΣΑ, Σύνδεσμοι ΟΤΑ, Λιμενικοί Οργανισμοί - Λιμενικά Ταμεία, κλπ.), β) Από τα συλλογικά και ατομικά ΣΕΔ σε συνεργασία με τους παραπάνω υπόχρεους φορείς Ιλύες Αστικού Τύπου Οι ΔΕΥΑ της χώρας είναι υπόχρεοι φορείς για την ορθή διαχείριση της ιλύος που παράγεται από τις αστικές ΕΕΛ. Εντούτοις σε μικρούς δήμους και απομακρυσμένες περιοχές, υπεύθυνοι λειτουργίας των ΕΕΛ και διαχείρισης της ιλύος είναι οι Δήμοι. Όλοι οι παραγωγοί και κάτοχοι ιλύος αστικού τύπου είναι κατ επέκταση υπόχρεοι φορείς για την ορθή διαχείριση της Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Υπόχρεοι για τη διαχείριση των ΑΥΜ καθορίζονται οι ΥΜ και τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ασκούν δραστηριότητα σχετική με την παραγωγή ή διαχείριση ΑΥΜ, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής και μεταφοράς των ΑΥΜ. Εκτός από τις γενικές υποχρεώσεις που σχετίζονται με την περιβαλλοντική αδειοδότηση, την τήρηση μητρώων και την υποβολή εκθέσεων, οι ειδικότερες υποχρεώσεις των παραγωγών / κατόχων / διαχειριστών ΑΥΜ είναι οι εξής: Για τις ΥΜ, κατάρτιση «Εσωτερικού Κανονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων». Εφαρμογή της διαλογής στην πηγή των διαφορετικών κατηγοριών ΑΥΜ, ώστε να αποφεύγεται η ανάμιξη αποβλήτων διαφορετικών κατηγοριών Βιομηχανικά Απόβλητα Οι υπόχρεοι για τη διαχείριση των παραγόμενων βιομηχανικών αποβλήτων είναι οι φορείς εκμετάλλευσης των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Οι υποχρεώσεις των φορέων εκμετάλλευσης υπόκεινται στις γενικές υποχρεώσεις των παραγωγών ή κατόχων αποβλήτων, επικίνδυνων ή μη, όπως αυτές έχουν αναλυθεί στο αρχικό εδάφιο της παρούσας παραγράφου. 15

23 Ζωικά Υποπροϊόντα Όλοι οι εμπλεκόμενοι (παραγωγοί, μονάδες διαχείρισης, μεταφορείς και αρμόδιες υπηρεσίες) υποχρεούνται να παρακολουθούν την παραγωγή, τη διακίνηση και την αποθήκευση των ΖΥΠ, με τήρηση σχετικών αρχείων. Θα πρέπει να εξασφαλίζεται η σύμφωνη με την ισχύουσα νομοθεσία διαχείριση των ΖΥΠ και των μεταποιημένων προϊόντων από αυτά, καθώς και η ιχνηλασιμότητα των εν λόγω αποβλήτων Απόβλητα Εγκαταστάσεων Κοινής Ωφέλειας, Εξυπηρέτησης Κοινού κλπ. Υπόχρεοι διαχείρισης είναι οι ίδιοι οι Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ) με συγκεκριμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από την νομοθεσία, ανάλογα με τα απόβλητα που παράγουν Γεωργοκτηνοτροφικά Απόβλητα Υπόχρεοι για τη διαχείριση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων είναι οι παραγωγοί γεωργικών προϊόντων και οι υπεύθυνοι κτηνοτροφικών μονάδων. Οι παραγωγοί γεωργικών αποβλήτων υποχρεούνται να τηρούν στοιχεία για τα λιπάσματα και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που εφαρμόζουν, να ενσωματώνουν τα υπολείμματα καλλιεργειών στο έδαφος και, όταν η διαχείριση των υπολειμμάτων γίνεται με καύση, να δίνουν προτεραιότητα στην ανάκτηση ενέργειας στον οικιακό τομέα. Επίσης υποχρέωση έχουν να συλλέγουν τα λοιπά απόβλητα καλλιεργειών (πλαστικά θερμοκηπίων, συσκευασίες λιπασμάτων, ελαιόδιχτα κλπ.) και να τα αποθέτουν στους ενδεδειγμένους χώρους ανάκτησης. Οι υποχρεώσεις διαχείρισης των κτηνοτροφικών υπολειμμάτων εξειδικεύονται ανάλογα με τον τύπο της κτηνοτροφικής μονάδας (είδος εκτρεφόμενων ζώων) και τον τύπο σταυλισμού (ελεύθερος, πλήρης), που καθορίζουν και τη φύση των αποβλήτων (υγρά ή στερεά) Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (AEKK) Υπόχρεοι για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ καθορίζονται οι ανάδοχοι δημόσιων ή ιδιωτικών έργων (κατασκευαστές, εργολήπτες, φορείς εκμίσθωσης εξοπλισμού και παροχής υπηρεσιών ενδιάμεσης αποθήκευσης, συλλογής και μεταφοράς των ΑΕΚΚ), ή ο κύριος του έργου, εφόσον δεν έχει ανατεθεί σε ανάδοχο. Οι ειδικές υποχρεώσεις των διαχειριστών ΑΕΚΚ είναι: Η οργάνωση ΣΕΔ Η κάλυψη του συνόλου της επικράτειας από τα ΣΕΔ μέχρι την 1η Ιανουαρίου Η πρόβλεψη και διευκόλυνση της αφαίρεσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης των κατασκευαστικών υλικών και στοιχείων, κατά τη φάση σχεδιασμού του έργου. Η πρόβλεψη για επιλεκτική απομάκρυνση και ξεχωριστή διαχείριση των κατασκευαστικών στοιχείων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες. Η υποβολή στοιχείων για τη Διαχείριση των Αποβλήτων (ΣΔΑ) στις Υπηρεσίες Δόμησης, όπου περιέχεται η δέσμευση του διαχειριστή ότι συνεργάζεται ή θα συνεργαστεί με ΣΕΔ. Για τα τεχνικά έργα απαιτείται επίσης η υποβολή ΣΔΑ στην αρμόδια αρχή. Ο περιορισμός της χρήσης επικίνδυνων ουσιών και η ενσωμάτωση αυξημένης ποσότητας ανακυκλωμένων υλικών στα δομικά και τεχνικά έργα, σε συνεργασία με τους προμηθευτές υλικών. Η επιστροφή / επαναχρησιμοποίηση των πλεοναζόντων υλικών Απόβλητα Ηλεκτρικού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Υπόχρεοι για τη διαχείριση των ΑΗΗΕ είναι οι παραγωγοί ΗΗΕ. Στα πλαίσια των ΣΕΔ οι υποχρεώσεις τους περιλαμβάνουν την οργάνωση της χωριστής συλλογής των ΑΗΗΕ από τα αστικά απόβλητα, καθώς και της μεταφοράς τους σε κατάλληλες εγκαταστάσεις ενδιάμεσης αποθήκευσης και επεξεργασίας τους με σκοπό κυρίως την απορρύπανση αυτών και περαιτέρω την αποσυναρμολόγηση και ανάκτηση υλικών. 16

24 Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) Υπόχρεοι διαχείρισης είναι όλοι οι κατασκευαστές και οι έμποροι εισαγωγείς οχημάτων στη χώρα. Οι υπόχρεοι διαχείρισης δεσμεύονται να συμμετέχουν σε ΣΕΔ Απόβλητα Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) Υπόχρεοι διαχείρισης των ΑΛΕ είναι οι παραγωγοί και oι εισαγωγείς λιπαντικών ελαίων, οι οποίοι έχουν και την ευθύνη να οργανώσουν ή να συμμετέχουν σε ΣΕΔ, συλλογικά ή ατομικά. Οι ετήσιες ποσότητες λιπαντικών που διατίθενται στην εγχώρια αγορά, δηλώνονται από τους υπόχρεους διαχειριστές που συμμετέχουν στα ΣΕΔ. Οι διακινητές έχουν επιπλέον την ευθύνη να μη διακινούν λιπαντικά έλαια τα οποία δεν είναι ενταγμένα σε ΣΕΔ. Η συλλογή και μεταφορά διενεργείται από αδειοδοτημένες επιχειρήσεις συλλογής και μεταφοράς οι οποίες υλοποιούν την δραστηριότητά τους, συνεργαζόμενες με ΣΕΔ, και με τελικούς παραλήπτες των ΑΛΕ τις εγκαταστάσεις αναγέννησης. Καθώς τα ΑΛΕ κατατάσσονται στα επικίνδυνα απόβλητα, η συλλογή μεταφορά τους συνοδεύεται από τα σχετικά Έντυπα Αναγνώρισης Απόβλητα φορητών Ηλεκτρικών Στηλών & Συσσωρευτών (Απόβλητα ΦΗΣ&Σ) Υπόχρεοι διαχείρισης των αποβλήτων φορητών ΗΣ&Σ είναι οι παραγωγοί τους, δηλαδή αυτοί που διαθέτουν ΗΣ&Σ για πρώτη φορά στην αγορά. Επιπλέον των γενικών υποχρεώσεων που απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης, υποχρεώσεις των διαχειριστών ΗΣ&Σ είναι: Διάθεση στην αγορά φορητών ΗΣ&Σ μόνο υπό την προϋπόθεση ότι ο παράγωγός είναι ενταγμένος σε ΣΕΔ και καταχωρημένος στο μητρώο παραγωγών του ΕΟΑΝ. Δωρεάν παραλαβή αποβλήτων φορητών ΗΣ&Σ από τους τελικούς χρήστες στα σημεία συλλογής. Χρήση ειδικής σήμανσης στις φορητές ΗΣ&Σ για τη χωριστή συλλογή, την περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα (υδράργυρο, κάδμιο ή μόλυβδο) και τη χωρητικότητα. Σχεδιασμός των συσκευών ώστε οι ΗΣ&Σ να αφαιρούνται εύκολα Απόβλητα Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας (ΑΣΟΒ) Υπόχρεοι διαχείρισης των ΑΣΟΒ είναι οι παραγωγοί, οι επιχειρήσεις δηλαδή που διαθέτουν για πρώτη φορά στην αγορά συσσωρευτές, συμπεριλαμβανομένων των ενσωματωμένων στα οχήματα. Οι παραγωγοί έχουν ευθύνη να οργανώνουν ή να συμμετέχουν σε ΣΕΔ, συλλογικά ή ατομικά Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ) Υπόχρεοι διαχείρισης των ΜΕΟ είναι οι παραγωγοί, δηλαδή οι κατασκευαστές ή εισαγωγείς ελαστικών καθώς και οι εισαγωγείς οχημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των εισαγωγέων μεταχειρισμένων ελαστικών, οι οποίοι έχουν την ευθύνη να οργανώσουν ή να συμμετέχουν σε ΣΕΔ, συλλογικά ή ατομικά. Ο τελικός χρήστης ελαστικού οφείλει να παραδίδει τα ΜΕΟ σε εγκεκριμένο σημείο συλλογής. Τη συλλογή ΜΕΟ αναλαμβάνουν επιτηδευματίες που είναι αδειοδοτημένοι συλλέκτες/μεταφορείς και συνεργάζονται με τα ΣΕΔ, από τα σημεία συλλογής (βουλκανιζατέρ, συνεργεία, αναγομωτήρια, διαλυτήρια αυτοκινήτων συμβεβλημένα με ΣΕΔ ΟΤΚΖ). Οι συλλέκτες προωθούν τα ΜΕΟ σε εγκαταστάσεις μηχανικής επεξεργασίας ή/και για ενεργειακή ανάκτηση Εξορυκτικά Απόβλητα Φορέας διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων δύναται να είναι ο φορέας εκμετάλλευσης του ορυκτού πόρου ή άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Μικτός είναι ο φορέας διαχείρισης όταν είναι ταυτόχρονα και φορέας εκμετάλλευσης και απλός όταν είναι μόνο φορέας διαχείρισης. Αρμόδιες ελεγκτικές αρχές είναι ανάλογα το ΥΠΕΚΑ ή οι οικείες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας. Ειδικά για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας μικτού φορέα, αρμόδια αρχή είναι το ΥΠΑΝ και για τα εξωτερικά σχέδια έκτακτης ανάγκης οι οικείες Περιφέρειες. Σχετικά με τις επιθεωρήσεις των 17

25 εγκαταστάσεων εξόρυξης, αρμόδιες αρχές είναι οι αρχές που εγκρίνουν τις άδειες των εγκαταστάσεων, είτε αυτοτελώς είτε μέσω των επιθεωρητών περιβάλλοντος Απόβλητα που περιέχουν Υδράργυρο Υπόχρεοι διαχείρισης είναι τα ΣΕΔ συσσωρευτών, λαμπτήρων, ηλεκτρικών συσκευών και ΟΤΚΖ, οι υγειονομικές μονάδες, καθώς και οι παραγωγικές μονάδες, των οποίων τα απόβλητα περιέχουν υδράργυρο. Εν δυνάμει υπόχρεοι διαχείρισης είναι και όλοι οι κάτοχοι οργάνων και συσκευών μέτρησης που περιέχουν υδράργυρο Μικρές Ποσότητες Επικινδύνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ) Οι υπόχρεοι διαχείρισης είναι οι Δήμοι και οι ΦοΔΣΑ και υποχρεούνται: Να συμπεριλάβουν στην εκπόνηση του Ολοκληρωμένου Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων σε επίπεδο Περιφέρειας και τη δημιουργία Κέντρων Συλλογής ΜΠΕΑ. Να ενημερώνουν τους πολίτες για τα είδη ΜΠΕΑ και τον τρόπο χωριστής συλλογής και μεταφοράς τους, Να αναλάβουν ή να αναθέσουν σε τρίτους, κατόπιν σχετικής αδειοδότησης, την χωριστή αποκομιδή των ΜΠΕΑ από τα νοικοκυριά. Οι παραγωγοί και οι διακινητές προϊόντων για οικιακή ή επαγγελματική χρήση και τα οποία καταλήγουν ως ΜΠΕΑ, οφείλουν να συνεργάζονται με τους αρμόδιους φορείς σχετικά με τη διαχείριση, ή και να οργανώνουν ατομικά ΣΕΔ Απόβλητα που περιέχουν αμίαντο Εργασίες διαχείρισης αμιάντου (κατεδάφιση, αφαίρεση, συντήρηση, επικάλυψη ή εγκλεισμός) μπορούν να γίνουν μόνο από τις ΕΑΚ αμιάντου. Η διαχείριση των αμιαντούχων αποβλήτων που προκύπτουν από τις εργασίες των ΕΑΚ μπορεί να γίνει μόνο από εταιρεία καταχωρημένη στο Μητρώο φορέων διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων που τηρείται στο ΥΠΕΚΑ (είτε από την ίδια την ΕΑΚ αμιάντου είτε από άλλη εταιρεία συμβεβλημένη με την ΕΑΚ. Οι όροι και προϋποθέσεις για τη λειτουργία και δραστηριοποίηση των ΕΑΚ αμιάντου καθορίζονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ 4229/395/2013. Η έγκριση για την έναρξη άσκησης δραστηριότητας ΕΑΚ γίνεται από τη Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας (ΓΔΣΥΕ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, η οποία είναι επίσης υπεύθυνη για την έγκριση ή μη της όποιας μεταβολής (στοιχείων, τεχνικού υπεύθυνου, εξοπλισμού, φορέα διενέργειας μετρήσεων) της ΕΑΚ. Ο έλεγχος για την τήρηση των προϋποθέσεων λειτουργίας των ΕΑΚ γίνεται από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) Υποχρεώσεις από καταγγελίες στην ΕΕ και από αποφάσεις του ΔΕΕ Οι ανωτέρω, βασικές υποχρεώσεις της χώρας μας είναι : Η παύση λειτουργίας και η αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Η πλημμελής εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για το σχεδιασμό και τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Οι προαναφερόμενες υποχρεώσεις της χώρας έχουν ενταχθεί στις πολιτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων που αναλύονται παρακάτω και θα καλυφθούν με το παρόν ΕΣΔΑ. 18

26 2. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΣΔΑ 2.1. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΝΕΟΥ ΕΣΔΑ Το νέο ΕΣΔΑ καλείται αφενός μεν να εφαρμόσει τα νέα δεδομένα που εισάγονται με την Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ, όπως αυτή ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το Νόμο Πλαίσιο 4042/2012, και αφετέρου να καλύψει τυχόν αδυναμίες υλοποίησης του υφιστάμενου εθνικού σχεδιασμού (ΕΣΔΑ-2003 και ΕΣΔΕΑ-2007). Παράλληλα είναι σημαντικό να καθορίσει τις προοπτικές διαχείρισης για τα επόμενα χρόνια σύμφωνα με τις τάσεις που διαγράφονται στην ΕΕ και σήμερα προσεγγίζονται με τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020», την πρόταση για το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, το Χάρτη Πορείας για την αποδοτικότητα των πόρων, καθώς και την προγραμματιζόμενη «επανεξέταση της ευρωπαϊκής πολιτικής και νομοθεσίας για τα απόβλητα». Στα επόμενα εδάφια παρουσιάζονται οι προτεινόμενες γενικές πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων που θα εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ, οι οποίες εξειδικεύονται σε στρατηγικές δράσεις στο σύνολο και ανά επιμέρους ρεύμα αποβλήτων. Οι προτάσεις αυτές έχουν ως βάση αναφοράς τις πολιτικές και κατευθύνσεις του υφιστάμενου σχεδιασμού, οι οποίες, όπου είναι αναγκαίο, τροποποιούνται, συμπληρώνονται και βελτιώνονται, λαμβάνοντας υπόψη: (i) την ανάγκη πλήρους κάλυψης των υφιστάμενων και νέων υποχρεώσεων της χώρας, όπως αυτές απορρέουν από την κείμενη νομοθεσία, (ii) την περιβαλλοντική και αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, και (iii) τις κατευθύνσεις της πολιτικής για τα απόβλητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα επόμενα χρόνια Γενικές πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων του νέου ΕΣΔΑ Η εθνική πολιτική για τα απόβλητα αποτελεί μέρος της πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, με την οποία διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος, η υγεία και ευημερία των πολιτών. Θα αποβλέπει στη μετάβαση σε μια οικονομία που χρησιμοποιεί αποδοτικά τους πόρους, είναι φιλική στο περιβάλλον και στοχεύει στη αντιμετώπιση των αποβλήτων ως πόρο. Απώτερος σκοπός της εθνικής πολιτικής θα είναι η ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων που έγκειται στη συμπληρωματικότητα των επιλογών διαχείρισης, με γνώμονα την αειφορική χρήση των πόρων, προκειμένου να μειώνονται οι παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων και, όπου δημιουργούνται απόβλητα, να υφίστανται διαχείριση με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώνονται οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη ανθρώπινη υγεία και παράλληλα να συνεισφέρουν θετικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η αναγκαιότητα εφαρμογής της ευθύνης του παραγωγού και της συμμετοχής του ρυπαίνοντα στο κόστος διαχείρισης των αποβλήτων καθίσταται πλέον σαφής, ώστε να προάγεται η πρόληψη και γενικά η ανώτερη ιεραρχικά διαχείριση και να μειώνεται το περιβαλλοντικό κόστος. Η στροφή προς την αποδοτικότερη χρήση των πόρων είναι αποφασιστικής σημασίας, καθώς θα συμβάλλει στη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή, δημιουργώντας ευκαιρίες στους υπόχρεους να μετατρέπουν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις σε οικονομικές ευκαιρίες με καλύτερους όρους για τους καταναλωτές. Τα οφέλη θα είναι σημαντικά, καθώς θα μετριαστούν οι πιέσεις στο περιβάλλον, θα προκύψουν νέες πηγές οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης και παράλληλα θα μειωθεί το κόστος διαχείρισης χάρη στη βελτίωση της αποδοτικότητας. Ειδικότερα, η εθνική πολιτική για τα απόβλητα προσανατολίζεται στους στόχους-ορόσημα που έχει θέσει η ΕΕ για το 2020: «η υγειονομική ταφή να έχει περιοριστεί, η επαναχρησιμοποίηση και 19

27 ανακύκλωση να εφαρμόζεται στα μέγιστα δυνατά επίπεδα, η ανάκτηση ενέργειας να περιορίζεται στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και τα κατά κεφαλή παραγόμενα απόβλητα να φθίνουν». Με βάση το παραπάνω πλαίσιο αναφοράς, λαμβάνοντας υπόψη και το περιεχόμενο του εθνικού προγράμματος πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, οι γενικές πολιτικές που καλείται να εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ είναι οι ακόλουθες: o Διασφάλιση της υψηλής προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. o Ύπαρξη ολοκληρωμένου σχεδιασμού για το σύνολο των ρευμάτων αποβλήτων της επικράτειας, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. o Σχεδιασμός, μέσω του εθνικού προγράμματος πρόληψης, ειδικότερων μέτρων και δράσεων πρόληψης στα εξής ρεύματα-στόχους: αστικά απόβλητα, χαρτί, βιοαπόβλητα, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων. o Κατά προτεραιότητα προώθηση της ανακύκλωσης. o Ενίσχυση της εφαρμογής της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού στη διαχείριση αποβλήτων προς υποστήριξη του σχεδιασμού και της παραγωγής αγαθών, τα οποία λαμβάνουν πλήρως υπόψη και διευκολύνουν την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των πόρων καθ όλο τον κύκλο ζωής τους. o Επιδίωξη της αυτάρκειας της χώρας σε υποδομές ανάκτησης και διάθεσης των αποβλήτων. o Ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών στους σχεδιασμούς διαχείρισης, μέσω εκτενούς διαβούλευσης, και στην εφαρμογή των δράσεων διαχείρισης κοντά στην παραγωγή των αποβλήτων. o Προώθηση της παροχής από την Πολιτεία ορθολογικών και διαφανών υπηρεσιών προς τους πολίτες και τους παραγωγούς αποβλήτων. o Επίτευξη συμβατότητας των σχεδιασμών διαχείρισης αποβλήτων με το εθνικό χωροταξικό πλαίσιο. o Ειδική αντιμετώπιση της διαχείρισης των αποβλήτων των απομακρυσμένων - ορεινών και νησιωτικών περιοχών. o Προώθηση οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων στον τομέα των αποβλήτων, καθώς και της υποστήριξης περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, με τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση πόρων από τη δημόσια χρηματοδότηση της νέας προγραμματικής περιόδου και τον ιδιωτικό τομέα. Οι βασικές στρατηγικές δράσεις για την εφαρμογή των πολιτικών του νέου ΕΣΔΑ, είναι οι εξής: Κατάρτιση εθνικού προγράμματος πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων. Το πρόγραμμα πρόληψης λαμβάνει υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων και των υλικών και έχει ως στόχο την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την παραγωγή αποβλήτων. Κατάρτιση ειδικών εθνικών σχεδίων, τουλάχιστον για τα επικίνδυνα και μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα, ως επιχειρησιακών σχεδιασμών για τα ρεύματα αυτά. Αναθεώρηση περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης (ΠΕΣΔΑ) μη επικίνδυνων αποβλήτων, ως επιχειρησιακών σχεδιασμών για τα ρεύματα αυτά. Εναρμόνιση πλαισίων σχεδιασμών διαχείρισης αποβλήτων με τον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό. Καθιέρωση χωριστής συλλογής αποβλήτων, όπου αυτό είναι τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά εφικτό και ενδεδειγμένο, ώστε να επιτευχθούν τα αναγκαία ποιοτικά πρότυπα στους αντίστοιχους τομείς ανακύκλωσης. Στα ρεύματα προτεραιότητας περιλαμβάνονται τουλάχιστον το γυαλί, το έντυπο χαρτί, το μέταλλο και το πλαστικό, ώστε να εξασφαλισθεί η επίτευξη των σχετικών στόχων του Ν. 4042/2012 έως το Ενθάρρυνση της χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων, για τη διευκόλυνση της κατάλληλης επεξεργασίας και ανακύκλωσής τους, προκειμένου να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι του Ν.4042/

28 Υιοθέτηση μέτρων ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του Ν.4042/2012 έως το 2020 σχετικά με την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση άλλων υλικών μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων. Βελτιστοποίηση των υφιστάμενων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και διερεύνηση επέκτασης της εναλλακτικής διαχείρισης σε άλλα υλικά. Προώθηση της ανάκτησης ενέργειας από τα μη ανακυκλώσιμα υλικά που παράλληλα θα συμβάλλει στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Προώθηση της ενεργειακής ανάκτησης των δευτερογενών υλικών από εργοστάσια επεξεργασίας αποβλήτων. Περιορισμός της διάθεσης σε χώρους υγειονομικής ταφής στα μη ανακτήσιμα απόβλητα, όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό (ιδίως των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων). Ανάπτυξη κατάλληλου δικτύου υποδομών ανάκτησης και διάθεσης (επικίνδυνων, μη επικίνδυνων αποβλήτων). Αποκατάσταση των ρυπασμένων περιοχών διάθεσης αποβλήτων. Εξάλειψη παράνομης εξαγωγής αποβλήτων, καθώς αυτό συνεπάγεται σημαντική απώλεια δυνητικών πόρων και ταυτόχρονα ευκαιριών ανακύκλωσης και ανάκτησης στη χώρα. Εξάλειψη παράνομης διακίνησης αποβλήτων εντός της χώρας, για την ανάπτυξη υγιούς και περιβαλλοντικά ορθής επιχειρηματικότητας στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Ενίσχυση ελέγχων επιθεωρήσεων και μηχανισμών επιβολής για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία. Χρήση οικονομικών εργαλείων για την προώθηση της ιεράρχησης στη διαχείριση αποβλήτων (όπως το ειδικό τέλος ταφής που προβλέπεται στο άρθρο 43 του Ν.4042/2012). Υποστήριξη των περιβαλλοντικών τεχνολογιών, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, που θεωρούνται σημαντικά και για τις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες, όπου μάλιστα διαφαίνονται αξιόλογες αυξητικές τάσεις, για την προώθηση της ιεράρχησης στη διαχείριση αποβλήτων. Παροχή κινήτρων για την υλοποίηση οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων στον τομέα αποβλήτων, σύμφωνα και με τις απαιτήσεις του Ν.4042/2012 και τη στρατηγική μείωσης των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων τα οποία προορίζονται για χώρους υγειονομικής ταφής, σύμφωνα με την ΚΥΑ 29407/3508/2002. Ενίσχυση ιδιωτικών πρωτοβουλιών και συμμετοχής ιδιωτικού τομέα στις υποδομές ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων. Προώθηση εθελοντικών δράσεων συμφωνιών, όπως: - Κατάρτιση σχεδίου πρόληψης παραγωγής αποβλήτων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. - Κατάρτιση τομεακών σχεδίων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. - Υλοποίηση επενδύσεων παραγωγών στο βελτιωμένο σχεδιασμό προϊόντων, ώστε να αυξάνεται ο κύκλος ζωής τους και να προωθείται η επαναχρησιμοποίησή τους. - Χρήση πράσινων δημόσιων συμβάσεων και προμήθεια βιώσιμων/πράσινων προϊόντων. - Αξιοποίηση - βελτίωση υφιστάμενων πρωτοβουλιών πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης. Ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των τοπικών κοινωνιών και των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση αποβλήτων, με στόχο την επίτευξη κοινωνικών συναινέσεων. Ενθάρρυνση πρωτοβουλιών κοινωνικής οικονομίας για την πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων σε συνεργασία με τους φορείς διαχείρισης αποβλήτων. Κατάρτιση εθνικής επικοινωνιακής στρατηγικής, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση στον τομέα των αποβλήτων, για το ευρύ κοινό και επιλεγμένες ομάδες-στόχους. Ανάπτυξη αποτελεσματικού μηχανισμού συστηματικής ενημέρωσης, υποστήριξης και κατάρτισης των εμπλεκόμενων στην παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων. 21

29 Βελτίωση πρόσβασης στην πληροφορία των εμπλεκόμενων φορέων μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Ενίσχυση ανάπτυξη του κεντρικού μηχανισμού καταγραφής και επεξεργασίας δεδομένων παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα από την παραγωγή έως τον τελικό προορισμό τους. Ενίσχυση θεσμικής και τεχνικής επάρκειας των φορέων διαχείρισης σε όλα τα επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό και τοπικό) Ειδικότερες πολιτικές και στρατηγικές δράσεις ανά ρεύμα αποβλήτων Για τα επιμέρους ρεύματα αποβλήτων, οι ειδικότερες πολιτικές και στρατηγικές δράσεις που θα εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ αναλύονται παρακάτω. Απόβλητα αστικής προέλευσης Η πολιτική διαχείρισης, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτάσεις του συστηνόμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Χάρτη Πορείας (Παράρτημα IV), εξειδικεύεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις: Προώθηση της χωριστής συλλογής και ανάκτησης βιοαποβλήτων. Προώθηση της χωριστής συλλογής έντυπου χαρτιού, χαρτιού συσκευασίας, γυαλιού, μετάλλων και πλαστικών. Επιλογή της 2ης μεθόδου υπολογισμού του στόχου, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3 της Απόφασης της Επιτροπής 2011/753/ΕΕ. Η οικιακή κομποστοποίηση λογίζεται ως ανακύκλωση και όχι ως πρόληψη. Ιλύες Αστικού Τύπου Η ιλύς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως πόρος, πηγή οργανικής ουσίας επ ωφελεία της γεωργίας ή για την ανάκτηση ενέργειας. Για την αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση της παραγόμενης ιλύος στη χώρα θα πρέπει να διαμορφωθεί ολοκληρωμένο δίκτυο διαχείρισης. Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Η πολιτική διαχείρισης των ΑΥΜ, όπως περιγράφεται στην ΚΥΑ οικ /2012 και το υφιστάμενο ειδικό σχέδιο (ΕΕΣΔΕΑΥΜ), βασίζεται στη διασφάλιση της χωριστής συλλογής των επιμέρους κατηγοριών ΑΥΜ και της σύννομης διαχείρισής τους, εντός ή εκτός ΥΜ. Βιομηχανικά Απόβλητα Η ορθολογική διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων αποτελεί βασική συνιστώσα της ολοκληρωμένης πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης που προκαλείται από τη λειτουργία των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Η πολιτική διαχείρισης εξειδικεύεται στις ακόλουθες κατευθύνσεις: Κατά προτεραιότητα, επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση, εφόσον δεν είναι δυνατή η χρησιμοποίηση των αποβλήτων ως πόρων κατά την παραγωγική διαδικασία. Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ βιομηχανικών κλάδων, ώστε τα απόβλητα ενός βιομηχανικού κλάδου να διοχετεύονται ως πρώτες ύλες σε άλλους κλάδους ή να αξιοποιούνται σε άλλους βιομηχανικούς τομείς. Προώθηση κλαδικών εθελοντικών συμφωνιών. Διασφάλιση της απαγόρευσης της ανάμειξης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων (με άλλα επικίνδυνα ή μη επικίνδυνα απόβλητα /υλικά). Ευαισθητοποίηση καταναλωτών σε προϊόντα φιλικά στο περιβάλλον. Ζωικά Υποπροϊόντα Βασική κατεύθυνση είναι η πλήρης αξιοποίηση των ΖΥΠ (πέραν της 1ης κατηγορίας) για την παραγωγή προϊόντων (ζωοτροφών, εδαφοβελτιωτικών κλπ) και την ενεργειακή ανάκτηση. Επίσης, η πλήρης εφαρμογή των διατάξεων του Κανονισμού 1069/2009 καθώς και η πλήρης εφαρμογή του Ν. 4042/2012 για τα αδρανοποιημένα ΖΥΠ. 22

30 Απόβλητα Εγκαταστάσεων Κοινής Ωφέλειας, Εξυπηρέτησης Κοινού κλπ. Στην περίπτωση των αποβλήτων των ΟΚΩ, θα πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως τα ακόλουθα δεδομένα: Το πλεονέκτημα λήψης αποφάσεων που μπορούν να έχουν άμεση και ευρεία εφαρμογή, λόγω της ύπαρξης κεντρικής διοίκησης στους εν λόγω οργανισμούς. Οι πολύ μεγάλες επικοινωνιακές δυνατότητες των ΟΚΩ, κυρίως στη κατεύθυνση της ενημέρωσης του κοινού και της ανακύκλωσης. Γεωργοκτηνοτροφικά Απόβλητα Τα γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα θα πρέπει να θεωρηθούν ως πόρος επ ωφελεία της γεωργίας ή ενεργειακός πόρος. Οι βασικές κατευθύνσεις της πολιτικής διαχείρισης είναι: Επιδίωξη πλήρους ανάκτησης των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων, με προτεραιότητα την ανάκτησή τους στη γεωργία και ενίσχυση της συνεργασίας με τη βιομηχανία ανακύκλωσης βιοαποδομήσιμων αποβλήτων. Βέλτιστη αξιοποίηση του ενεργειακού περιεχομένου των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων. Προώθηση βιολογικών μεθόδων στη γεωργική παραγωγή, ώστε να αυξηθεί η απορρόφηση του παραγόμενου από τα γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα εδαφοβελτιωτικού υλικού. Προώθηση της ανακύκλωσης των πλαστικών αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης. Διασφάλιση της περιβαλλοντικά ορθής διαχείρισης των απορριμμάτων γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής (πλαστικά θερμοκηπίων, συσκευασίες λιπασμάτων και κτηνιατρικών φαρμάκων κλπ.). Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των παραγωγών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, σχετικά με τα οφέλη (οικονομικά και άλλα) που μπορεί να αποφέρει η σύννομη διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων. Εξορυκτικά Απόβλητα Βασικές προτεραιότητες στην διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων είναι: Η αποφυγή συσσώρευσης αποθέσεων στους χώρους των εγκαταστάσεων. Η αποκατάσταση του τραυματισμένου ανάγλυφου των χώρων εκμετάλλευσης. Η απογραφή και αποκατάσταση των κλειστών και εγκαταλελειμμένων λατομείων ορυχείων. Απόβλητα που περιέχουν Υδράργυρο Βασική πολιτική αποτελεί: Η σταδιακή κατάργηση των χρήσεων και των εκπομπών υδραργύρου, εξαιρουμένων των χρήσεων για σκοπούς έρευνας και ανάπτυξης, ιατρικούς σκοπούς ή σκοπούς χημικής ανάλυσης. Η ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης μεταλλικού Υδραργύρου. Μικρές Ποσότητες Επικινδύνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ) Βασική πολιτική αποτελεί η χωριστή συλλογή των ΜΠΕΑ από το κλάσμα των ΑΣΑ και η περαιτέρω κατάλληλη διαχείρισή τους. Απόβλητα που περιέχουν Αμίαντο Βασική πολιτική αποτελεί η μείωση των διασυνοριακών μεταφορών αποβλήτων αμιάντου και η κατά προτεραιότητα διάθεσή τους εντός της χώρας σε κατάλληλα διαμορφωμένο ΧΥΤ. Ρεύματα Εναλλακτικής διαχείρισης Εξορθολογισμός της λειτουργίας των ΣΕΔ, με προτεραιότητα στα ρεύματα αποβλήτων συσκευασίας και ΑΕΚΚ. Γεωγραφική επέκταση της ανακύκλωσης. Προώθηση χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασίας. Ποιοτική αναβάθμιση της ανακύκλωσης. 23

31 Ενίσχυση της συλλογής αποβλήτων συσκευασιών / άλλων προϊόντων. Ενίσχυση ανάκτησης ανακύκλωσης. Καταπολέμηση εισφοροδιαφυγής. Ανάπτυξη αγορών ανακτώμενων υλικών. Ένταξη νέων ρευμάτων στην εναλλακτική διαχείριση. Καταγραφή των διαχειριστών / παραγωγών συσκευασιών / άλλων προϊόντων. Ενημέρωση ευαισθητοποίηση κοινού / φορέων ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΛΥΦΘΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΔΑ Το νέο ΕΣΔΑ θέτει τις βάσεις για επιτάχυνση των διαδικασιών ορθολογικής διαχείρισης στο τομέα των αποβλήτων, εξάλειψη ή ελαχιστοποίηση των δυσλειτουργιών που έχουν διαπιστωθεί, καθώς και ευαισθητοποίηση-ενημέρωση της κοινωνίας, ώστε να αρθούν τα εμπόδια που καθιστούν αναποτελεσματική τη διαχείριση, με στόχο τη προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Συνοπτικά οι υποχρεώσεις που θα καλυφθούν με την υλοποίηση του νέου ΕΣΔΑ είναι: Η κατάρτιση του ίδιου του νέου ΕΣΔΑ, αποτελεί βασική υποχρέωση της χώρας. Η κάλυψη του συνόλου των αποβλήτων, επικίνδυνων και μη. Η εξασφάλιση της πλήρους καταγραφής και ιχνηλασιμότητας των αποβλήτων. Η εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) 2150/2002 για τις στατιστικές των αποβλήτων. Η κάλυψη όλων των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη νέα Οδηγία πλαίσιο και τις επιμέρους οδηγίες. Η κάλυψη των υποχρεώσεων της καταδικαστικής απόφασης για τα επικίνδυνα απόβλητα. Η ανάπτυξη ολοκληρωμένων δικτύων διαχείρισης αποβλήτων. Η εξασφάλιση της πλέον ορθολογικής χωροταξικής κατανομής των υποδομών. Η ειδική αντιμετώπιση των απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών. Η άρση των εμποδίων στην επίτευξη των θεσμοθετημένων στόχων. Η επέκταση και ανάπτυξη των ΣΕΔ καθώς και η εξέταση ένταξης νέων ρευμάτων αποβλήτων στην εναλλακτική διαχείριση. Η ενημέρωση - ευαισθητοποίηση των πολιτών για ενεργό συμμετοχή. Η ενίσχυση της ένταξης στην αγορά δευτερογενών προϊόντων Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΣΔΑ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ Συνοπτική παρουσίαση ΕΣΔΑ κρατών - μελών της ΕΕ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται συνοπτικά οι πολιτικές και οι στόχοι που περιλαμβάνονται στους αντίστοιχους πρόσφατους ΕΣΔΑ επιλεγμένων χωρών της ΕΕ. Η επιλογή των χωρών έγινε με βάση ομοιότητες, κυρίως πληθυσμιακές αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις διάρθρωσης της οικονομίας και γεωγραφικής συνάφειας, που παρουσιάζουν οι χώρες αυτές με την Ελλάδα. Ειδικότερα συμπεράσματα εξάγονται από την εξέταση των ΕΣΔΑ Αυστρίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας, στους οποίους περιλαμβάνονται ενδιαφέρουσες προτάσεις διαχείρισης, οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικότερα στο Παράρτημα V. Πίνακας 2-1 : Συνοπτική παρουσίαση ΕΣΔΑ κρατών μελών της ΕΕ. Χώρα Περίοδος Πολιτικές και Νομοθετικό Πλαίσιο που εξυπηρετεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων «ΕΣΔΑ» της χώρας Αυστρία Στην Αυστρία το πρώτο ΕΣΔΑ καταρτίστηκε το 1992, ενώ τελευταία φορά αναθεωρήθηκε το 2011[31], καλύπτοντας το χρονικό διάστημα Καμπή στη διαχείριση των αποβλήτων σε ομοσπονδιακό επίπεδο αποτελεί ο Νόμος-Πλαίσιο του

32 Χώρα Περίοδος Πολιτικές και Νομοθετικό Πλαίσιο που εξυπηρετεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων «ΕΣΔΑ» της χώρας Πορτογαλία Ιρλανδία (ΕΣΔΕΑ) Δανία Ιταλία Γενικότερα το ισχύον «ΕΣΔΑ» εξυπηρετεί πολιτικές όπως: Ελαχιστοποίηση των παραγόμενων αποβλήτων και επικίνδυνων ρυπαντών σε αυτά. Ανάκτηση των αποβλήτων με οικονομικά βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Διευκόλυνση της εισαγωγής αποβλήτων για επεξεργασία εντός της χώρας. Μερικά από τα μέτρα που προτείνει, μεταξύ άλλων είναι: Κατάρτιση σχεδίου δράσης για «πράσινες» δημόσιες προμήθειες. Κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων σε εταιρείες άνω των 20 εργαζομένων. Ύπαρξη «υπευθύνου αποβλήτων» σε εταιρείες άνω των 100 εργαζομένων. Εκπαίδευση ειδικού προσωπικού στη διαχείριση των αποβλήτων. Καθιέρωση τιμητικών διακρίσεων σε εταιρείες και πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών. Κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης πολιτικής για την περιβαλλοντική τεχνολογία. Προώθηση του συστήματος σήμανσης περιβαλλοντικής διαχείρισης & ελέγχου (Ecolabel). Προτάσεις για αποφυγή συνεισφοράς των αποβλήτων στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η χώρα διαθέτει από το 1996 «Εθνικό Σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων αστικού τύπου- PERSU», ενώ η αναθεώρηση αυτού που ισχύει σήμερα (PERSU II) καλύπτει το χρονικό διάστημα [36]. Το 2011 τέθηκε σε διαβούλευση ο ΕΣΔΑ PNGR [37] για την περίοδο που μεταξύ άλλων στοχεύει σε. Ελάττωση του πόσου των παραγόμενων αποβλήτων ανά ρεύμα και συνολικά. Αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης ανά ρεύμα αποβλήτων. Προώθηση «πράσινων» τεχνολογιών παραγωγής. Προώθηση ανακυκλώσιμων παραγόμενων προϊόντων. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων συλλογής, ανάκτησης και διάθεσης ανά ρεύμα αποβλήτων. Η χώρα δεν έχει αναπτύξει «ΕΣΔΑ». Υπάρχει ωστόσο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων, ενώ ταυτόχρονα μια σειρά από νόμους, ΠΔ και Οδηγίες καθορίζουν τους στόχους που πρέπει να ακολουθούνται στα τοπικά και περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων για τα μη επικίνδυνα απόβλητα. Επίσης από το 2012 ισχύει η νέα «Εθνική Πολιτική Διαχείρισης Αποβλήτων» [33]. Υπάρχει «ΕΣΔΑ» από το 1993, ενώ αναθεωρήθηκε τελευταία φόρα το 2009, εισάγοντας την πολιτική που βασίζεται στην θεωρία C2C (βιομιμητική προσέγγιση στο σχεδιασμό προϊόντων και συστημάτων), με έμφαση στον κύκλο ζωής των προϊόντων [32]. Γενικότερα η «Στρατηγική για τα Απόβλητα» στοχεύει σε: Μείωση της συνολικής ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων & των επικινδύνων. Μείωση της απώλειας πόρων μέσω των αποβλήτων. Ανάκτηση χρήσιμων υλικών πριν καταλήξουν ως απόβλητα. Ανάπτυξη νέων καινοτόμων τεχνολογιών επεξεργασίας αποβλήτων. Περιορισμό των εκπομπών CO2 από την επεξεργασία αποβλήτων. Εξασφάλιση της πλέον αποτελεσματικής λύσης επεξεργασίας ανά περίπτωση. Περιορισμό των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων συνολικά. Θέτει δε τους ακόλουθους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους: Τουλάχιστον 65% ανακύκλωση του συνόλου των αποβλήτων. Μέγιστο ποσοστό Διάθεσης σε ΧΥΤΑ 6% του συνόλου των αποβλήτων. Εξεύρεση νέων τρόπων διαχείρισης ειδικών ρευμάτων αποβλήτων, όπως απόβλητα από τεμαχισμό shredder, από τα πτερύγια από ανεμογεννήτριες, υπολείμματα από αποτέφρωση αποβλήτων κ.α. Περιλαμβάνει επίσης Πρόγραμμα Πρόληψης. Η χώρα δεν έχει αναπτύξει «ΕΣΔΑ» κυρίως λόγω του ότι η νομοθεσία προβλέπει τα Σχέδια Διαχείρισης να αναπτύσσονται σε περιφερειακό επίπεδο. Ο αναθεωρημένος νόμος πλαίσιο του 2008, καθορίζει τα γενικά κριτήρια για την εφαρμογή των περιφερειακών σχεδίων. 25

33 Χώρα Περίοδος Κάτω Χώρες Σουηδία Πολιτικές και Νομοθετικό Πλαίσιο που εξυπηρετεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων «ΕΣΔΑ» της χώρας Ωστόσο η χώρα έχει αναπτύξει μια Εθνική Στρατηγική για τη μείωση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής [34]. Η στρατηγική αυτή προσδιορίζει την πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι. Έτσι κάθε περιοχή οφείλει να δημιουργήσει το δικό της σχέδιο για τη μείωση βιοαποδομήσιμου κλάσματος εντός της περιφέρειας της. Υπάρχει «ΕΣΔΑ» από το 2003, ενώ αναθεωρήθηκε το 2009, εισάγοντας την Πολιτική της «Αλυσίδας ζωής του προϊόντος», εστιάζοντας από τις πρώτες ύλες και την παραγωγή του υλικού, μέχρι και την επεξεργασία του ως απόβλητο. Γενικότερα η πολιτική του «ΕΣΔΑ» για τα απόβλητα στοχεύει [35]: Σε επέμβαση νωρίτερα στην αλυσίδα του υλικού (πχ. στην ανάπτυξη του προϊόντος). Στον περιορισμό της αύξησης της παραγωγής αποβλήτων, με αποσύνδεση από την οικονομική ανάπτυξη. Στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη διαχείριση των αποβλήτων (με τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης). Στον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθ όλη τη ζωή των προϊόντων, μέσω της Πολιτικής της «Αλυσίδας ζωής του προϊόντος». Στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για καθεμία από τις επτά κατηγορίες προτεραιότητας αποβλήτων, θέτοντας ως στόχο μείωση κατά 20% στο πλαίσιο της πολιτικής «Αλυσίδας ζωής του προϊόντος». Θέτει δε τους ακόλουθους, μεταξύ άλλων, ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους: Περιορισμό της παραγωγής αποβλήτων σε 68 Mt το 2015 και 73 Mt το Προώθηση της συνολικής ανάκτησης των αποβλήτων από 83% το 2006, σε 85% το Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης/ ανάκτησης ΑΣΑ από 51% το 2006, σε 60% το Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης/ανάκτησης αποβλήτων από μικρές επιχειρήσεις, από 46% το 2006, σε 60% το Βέλτιστη εκμετάλλευση της θερμότητας από την αποτέφρωση των αποβλήτων. Βέλτιστη εκμετάλλευση του ενεργειακού περιεχομένου των αποβλήτων που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Μείωση εκπομπών CO2 κατά 30% το 2020, σε σύγκριση με το Αν και από το 1998 υπήρχε νόμος που καθόριζε την Εθνική Στρατηγική για τη Διαχείριση των Αποβλήτων, εν τούτοις ο πρώτος ΕΣΔΑ συντάχθηκε μόλις το 2011, εισάγοντας την Πολιτική «Από τη Διάθεση στην Ανακύκλωση» που μεταξύ άλλων στοχεύει σε [39]: Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των οικιακών αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένων των λιγότερο ρυπογόνων). Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των ΑΕΚΚ. Βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων στην τροφική αλυσίδα. Λιγότερα απόβλητα τροφίμων. Ανακύκλωση θρεπτικών συστατικών από τρόφιμα και από επεξεργασία λυμάτων. Περιορισμός κίνδυνου από διασπορά επικίνδυνων ουσιών από: Ανενεργά ΧΑΔΑ. Κίνδυνο φωτιάς σε αποθηκευμένα απόβλητα. Τη διάθεση των οχημάτων με κινητήρα. Εξάλειψη παράνομης εξαγωγής αποβλήτων. Ποσοτικοί στόχοι που θέτει, μεταξύ άλλων, είναι: Έως το 2015 τουλάχιστον 20% μείωση των αποβλήτων τροφίμων σε σύγκριση με το Έως το 2015 τουλάχιστον το 40% των αποβλήτων τροφίμων από οικίες, εστιατόρια, μαζική εστίαση και τα καταστήματα να ανακυκλώνεται με κομποστοποίηση. Έως το 2020 τουλάχιστον το 70% των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΕΚ) να επαναχρησιμοποιείται και να ανακυκλώνεται. 26

34 Χώρα Περίοδος Τσεχία Φινλανδία Πολιτικές και Νομοθετικό Πλαίσιο που εξυπηρετεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων «ΕΣΔΑ» της χώρας Το 2003 τέθηκε σε εφαρμογή ο 10ετούς διάρκειας ΕΣΔΑ [40] κυρίως στοχεύει σε: Μείωση παραγωγής αποβλήτων, ανεξάρτητα από το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης. Μέγιστη χρήση των αποβλήτων για την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη υποκατάσταση χρησιμοποίησης παρθένων φυσικών πόρων. Στόχοι που θέτει, μεταξύ άλλων, είναι: Μείωση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων που διατίθεται σε ΧΥΤΑ ήτοι το 2013 max 50% κβ και το 2020 max 35% κβ του συνολικού βιοαποδομήσιμου κλάσματος του παρήχθη το Καμία συμμετοχή από τον κρατικό προϋπολογισμό στην κατασκευή νέων αποτεφρωτήρων και νέων ΧΥΤΑ. Έως το 2012 αύξηση της ανάκτησης (κυρίως ανακύκλωση) στο 55% σε σύγκριση με το Μείωση 20% των επικινδύνων αποβλήτων μέχρι το Αναγέννηση 50% κβ των λιπαντικών ελαίων μέχρι το Συλλογή και ανακύκλωση του 95% των συσσωρευτών Οξέως Pb μέχρι το Έως το 2015, επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση τουλάχιστον του 95% όλων των συλλεγόμενων ΟΤΚΖ και επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση υλικών τουλάχιστον 85% της συνολικής αξίας όλων των συλλεγόμενων ΟΤΚΖ. Υπάρχει «ΕΣΔΑ» από το 1998, ενώ η τελευταία αναθεώρηση έγινε το 2008, εισάγοντας την την πολιτική «Κοινωνία της Ανακύκλωσης» [41], όπου με την εφαρμογή της αναμένεται: Να αυξηθεί η αποδοτικότητα των υλικών των βασικών προϊόντων. Να είναι μεγαλύτερος ο κύκλος ζωής των κτιρίων. Η κατανάλωση να κατευθυνθεί σε οικολογικά αποδοτικά προϊόντα & υπηρεσίες. Να μειωθεί το ποσό των οικιακών αποβλήτων. Να βελτιωθεί η αποδοτική χρήση των υλικών στη βιομηχανική παραγωγή. Να είναι υψηλή η ζήτηση των δευτερογενών πρώτων υλών. Να αυξηθεί το ποσοστό ανακύκλωσης των αποβλήτων από βιομηχανία και κατασκευές Να αυξηθεί η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων. Να καταστεί αποτελεσματική η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των συσκευασιών Ποσοτικοί στόχοι που θέτει, μεταξύ άλλων είναι: Σταθεροποίηση του όγκου των ΑΣΑ στο επίπεδο των αρχών του 2000, ενώ μέχρι το 2016 ο συνολικός όγκος τους να έχει μειωθεί. Ανακύκλωση των ΑΣΑ σε ποσοστό 50%. Ανάκτηση ενέργειας από το 30% των ΑΣΑ. Διάθεση σε ΧΥΤΑ όχι πάνω από το 20% τους συνόλου των ΑΣΑ Συμπεράσματα Από την εξέταση των ΕΣΔΑ των κρατών της προηγούμενης παραγράφου, προκύπτουν ως βασικές διαπιστώσεις, αφενός η εφαρμογή από τα κράτη μέλη των γενικών πολιτικών της ΕΕ για τα απόβλητα, και αφετέρου η εναρμόνιση των εθνικών στόχων με τους στόχους που τίθενται από την ΕΕ. Ο βαθμός επίτευξης διαφέρει από χώρα σε χώρα, διότι εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι η οικονομική κατάσταση, οι κοινωνικές συνθήκες, ο βαθμός ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ο βαθμός αξιοποίησης των αποβλήτων ως πόρων, κλπ. Τα εργαλεία επίτευξης των στόχων παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθότι αξιολογείται η σπουδαιότητά τους με βάση τα αποτελέσματα που έχει επιφέρει η εφαρμογή τους. Ορισμένα από αυτά κρίνεται ότι είναι δόκιμο να εφαρμοσθούν και στη χώρας μας, αφού φυσικά προσαρμοσθούν στην ελληνική πραγματικότητα. 27

35 2.4. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΣΔΑ Με στόχο τον προσδιορισμό του νομοθετικού πλαισίου που απαιτείται για την εφαρμογή του νέου ΕΣΔΑ, παρατίθεται παρακάτω συνοπτικά το υφιστάμενο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο Υφιστάμενο Νομοθετικό Πλαίσιο Νομοθεσία Πίνακας 2-2 : Επισκόπηση εθνικού νομοθετικού πλαισίου για τα απόβλητα Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος Γενικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων Ν. 4042/2012 Ν. 2939/2001 K.Y.A. 8668/2007 Κ.Υ.Α. ΗΠ 13588/725/2006 Πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων ενσωμάτωση Οδηγίας 2008/98/ΕΚ Προδιαγραφές για κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης και προγραμμάτων πρόληψης Ποσοτικοί στόχοι για ΑΣΑ και ΑΕΚΚ Γενικό πλαίσιο εναλλακτικής διαχείρισης ειδικών ρευμάτων αποβλήτων (συσκευασιών, συσσωρευτών, κλπ) και ενσωμάτωση οδηγίας 94/62/ΕΚ Τροποποιήθηκε από Ν. 3854/10 και ΥΑ 9268/469/07 Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ) κατ εφαρμογή άρθρου 7 Οδηγίας 91/156/ΕΟΚ Τροποποιήθηκε από Ν. 4042/2012 Πλαίσιο για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων ενσωμάτωση Οδηγίας 91/689/ΕΟΚ Συμπληρωματικές διατάξεις σχετικά με τη διασυνοριακή μεταφορά. Καθορισμός φορέων διαχείρισης και των υποχρεώσεων τους Τροποποιήθηκε από ΚΥΑ 8668/2007 και Ν. 4042/2012 Κ.Υ.Α. ΗΠ 50910/2727/2003 Διασυνοριακή μεταφορά αποβλήτων Πλαίσιο για τη διαχείριση μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων εναρμόνιση με Οδηγία 91/156/ΕΟΚ Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης (μη επικίνδυνων) στερεών Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) Καθορισμός φορέων διαχείρισης και των υποχρεώσεων τους Τροποποιήθηκε από Ν. 4042/2012 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1013/2006, όπως τροποποιήθηκε Απευθείας εφαρμογή Κατάλογος αποβλήτων (ΕΚΑ) Απόφαση 2000/532/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε Έχει άμεση ισχύ Εργασίες διαχείρισης αποβλήτων K.Y.A /1159/2006 K.Y.A. 4641/232/2006 Κ.Υ.Α /1117/2005 Γενικές τεχνικές προδιαγραφές διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων Κριτήρια καταλληλότητας για τη χωροθέτηση ΧΥΤΕΑ Αντικατέστησε την ΚΥΑ 19396/1546/1997 Τεχνικές προδιαγραφές μικρών ΧΥΤ σε νησιά και απομονωμένους οικισμούς με δυναμικότητα έως τόνους ετησίως ή συνολική δυναμικότητα τόνων Υπ αρ / έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος ΥΠΕΚΑ προς την ΕΕ με τον Κατάλογο των νησιών και των απομονωμένων οικισμών σύμφωνα με το άρθρο 3 (παρ. 4) της ΚΥΑ 29407/3508/2002 Προδιαγραφές διαχείρισης για την αποτέφρωση αποβλήτων εναρμόνιση με Οδηγία 2000/75/ΕΚ Καταργείται από την 7/1/2014 με την ΚΥΑ 36060/1155/Ε103/

36 Νομοθεσία Απόφαση 2003/33/ΕΚ Κ.Υ.Α /3508/2002 Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος Έχει άμεση ισχύ Καθορισμός κριτηρίων και διαδικασιών αποδοχής των αποβλήτων σε χώρους ΧΥΤ σύμφωνα µε το άρθρο 16 και το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 1999/31/ΕΚ Προδιαγραφές για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων εναρμόνιση με Οδηγία 99/31/ΕΚ Κριτήρια και διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων Θέσπιση στόχων για μείωση της ποσότητας των βιοαποδομήσιμων αστικών που οδηγούνται για ταφή Κ.Υ.Α /1997 Λοιπή βασική νομοθεσία Στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση Κ.Υ.Α /2006 Περιβαλλοντική αδειοδότηση Πλαίσιο προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων Κριτήρια καταλληλότητας για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων διαχείρισης (ΧΥΤΑ και Μ.Ε.Α) Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001». Υ.Α. ΥΠΕΚΑ 48963/2012 Υ.Α. ΥΠΕΚΑ 1958/2012 Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ αριθμ. 1958/ απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 7 του Ν. 4014/2011. Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 4014/2011. Ν. 4014/2011 Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος. Περιβαλλοντική ευθύνη Π.Δ. 148/2009 Διαχείριση υδατικών πόρων Περιβαλλοντική ευθύνη για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον Εναρμόνιση με την Οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Απριλίου Ν. 3199/2003 Εναρμόνιση Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά (Οδηγία 2000/60/ΕΚ) Π.Δ. 51/2007 Ενέργεια - ΑΠΕ Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Ν. 4062/2012 Προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/28/ΕΚ) Κριτήρια Αειφορίας Βιοκαυσίμων και Βιορευστών (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/30/ΕΚ) Ν. 3851/2010 Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Χωροταξικός σχεδιασμός Κ.Υ.Α. 6876/4871/2008 Διοικητικές ρυθμίσεις Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης 29

37 Νομοθεσία Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος N. 4071/2012 Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση- Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ Ν. 3852/2010 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης. Κ.Υ.Α. 2527/2009 Ειδικότερα ζητήματα και θέματα αναφορικά με τη λειτουργία, την άσκηση των δραστηριοτήτων και την άσκηση τιμολογιακής πολιτικής των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Ν. 3688/2008 Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικής Αστυνομίας και άλλες διατάξεις. (προβλέπεται η σύσταση εθνικού οργάνου ΦοΔΣΑ, καθορίζεται το πλαίσιο μετατροπής υφιστάμενων συνδέσμων σε ΦοΔΣΑ κ.α) Ν. 3536/2007 Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Ν. 3463/2006 Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. Ειδικό θεσμικό πλαίσιο ανά ρεύμα αποβλήτων Αστικά Απόβλητα & Συσκευασίες Διέπονται από το προαναφερθέν θεσμικό πλαίσιο Ιλύες Αστικού Τύπου Κ.Υ.Α /4225/91 Κ.Υ.Α. 5673/400/1997 Χρήση της ιλύος σε αγροτικές εφαρμογές, ως εδαφοβελτιωτικό. Αποτελεί εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 86/278/ΕΕ. Για την επεξεργασία και διάθεση των αστικών λυμάτων, τροποποιήθηκε μεταγενέστερα με την ΚΥΑ 19661/1982/1999 (ΦΕΚ 122/Β/1999). Σε εναρμόνιση με την Οδηγία 91/271: Για την επεξεργασία και διάθεση των αστικών λυμάτων που τροποποιήθηκε με την Οδηγία 98/15. Επισημαίνεται ότι από το 2001 έχει τεθεί σε διαβούλευση το 3ο Σχέδιο Αναθεώρησης της Οδηγίας 86/278/ΕΕ για την λυματολάσπη, που θεσπίζει πιο αυστηρά όρια για τους ρυπαντές και καθορίζει δυο κατηγορίες υγιειονοποίησης (συμβατική και προηγμένη επεξεργασία). Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) Κ.Υ.Α. οικ /2012 Αρ. Πρ. ΥΠΕΚΑ οικ /4110/ Βιομηχανικά απόβλητα Κ.Υ.Α /1155/Ε103/2013 Κανονισμός REACH (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, όπως εκάστοτε τροποποιείται) Κατευθύνσεις, μέτρα, όροι, και διαδικασίες διαχείρισης ΑΥΜ. Απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ Έγκριση του Ειδικού Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ). Πλαίσιο κανόνων, μέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης του περιβάλλοντος από τις βιομηχανικές δραστηριότητες (υπαγωγή τους βάσει κατωφλίου δυναμικότητας) ενσωμάτωση οδηγίας 2010/75/ΕΚ: Θέσπιση της εφαρμογής βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (ΒΔΤ) για την ολοκληρωμένη διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων Πρόνοια για τη διασφάλιση λειτουργίας δραστηριοτήτων σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4042/2012 σε ό,τι αφορά την παραγωγή και διαχείριση των αποβλήτων (άρθρο 9) Καταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμοί των χημικών προϊόντων Κανονισμός σχετικά με τη μείωση της επικινδυνότητας των αποβλήτων και της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας από τον κύκλο ζωής των χημικών ουσιών. 30

38 Νομοθεσία Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος Σημείωση: Πλέον του γενικού νομοθετικού πλαισίου, η διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων διέπεται και από τις εξειδικευμένες νομοθετικές διατάξεις για ορισμένα ρεύματα αποβλήτων που προκύπτουν στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τα οποία χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης (πχ απόβλητα ελαίων, συσσωρευτές, απόβλητα συσκευασιών, PCB s, απόβλητα που περιέχουν αμίαντο, ζωικά υποπροϊόντα, κλπ). Ζωικά Υποπροϊόντα - ΖΥΠ Π.Δ. 211/2006 Υ.Α /820/2000 Υ.Α /2007 Κανονισμός 1069/2009 (ΕΕ) Οδηγία 69/2010 Κανονισμός 142/2011 (ΕΕ) Κανονισμός 294/2013 (ΕΕ) Απόβλητα ΟΚΩ Θεσπίζονται τα αναγκαία συμπληρωματικά μέτρα εκτέλεσης του Κανονισμού 1774/2002/ΕΚ για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Κώδικας ορθής γεωργικής πρακτικής: Προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διατεθεί η κόπρος στο έδαφος. Απολύμανση μολυσμένων από σαλμονέλα μεταποιημένων ζωικών πρωτεϊνών σε εφαρμογή του Π.Δ. 211/2006 «Συμπληρωματικά μέτρα εκτέλεσης του Κανονισμού 1774/2002/ΕΚ για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο Περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την κατάργηση του Καν. 1774/2002(ΕΚ) (κανονισμός για τα ζωικά υποπροϊόντα) Περί προστασίας των ζώων που χρησιμοποιούνται για επιστημονικούς σκοπούς. Εφαρμογή του Κανονισμού αριθ. 1069/2009(ΕΚ) περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την εφαρμογή της οδηγίας 97/78/ΕΚ όσον αφορά ορισμένα δείγματα και τεμάχια που εξαιρούνται από κτηνιατρικούς ελέγχους στα σύνορα οι οποίοι αναφέρονται στην εν λόγω οδηγία με τις τροποποιήσεις του. Για την τροποποίηση και τη διόρθωση του Κανονισμού αριθ. 142/2011 (ΕΕ) για την εφαρμογή του Κανονισμού αριθ. 1069/2009 (ΕΚ) περί υγειονομικών κανόνων για ζωικά υποπροϊόντα και παράγωγα προϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για την εφαρμογή της Οδηγίας 97/78/ΕΚ όσον αφορά ορισμένα δείγματα και τεμάχια που εξαιρούνται από κτηνιατρικούς ελέγχους στα σύνορα οι οποίοι αναφέρονται στην εν λόγω οδηγία. «Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας με τις Κοινοτικές Οδηγίες 2000/59/ΕΚ και Κ.Υ.Α /41/ /71/ΕΚ και αντικατάσταση της K.Y.A. 3418/2002: Περί παραλαβής αποβλήτων από λιμενικές εγκαταστάσεις». Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση αυτών είναι το γενικότερο πλαίσιο για τη διαχείριση αποβλήτων. Με εξαίρεση του λιμένες, δεν υπάρχει ειδικό πλαίσιο διαχείρισης των αποβλήτων για τους τομείς της ενέργειας (μετάδοση και διανομή ηλεκτρικού ρεύματος), τηλεπικοινωνίες, χερσαίες καθώς και αεροπορικές μεταφορές. Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα Κ.Υ.Α /1155/Ε103/2013 Κ.Υ.Α /568/2004 Αρ. Πρωτ. ΥΠΑΑΤ / ΑΕΚΚ Κ.Υ.Α /1757/Ε103/2010 Εκτός από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ισχύει και για τις εγκαταστάσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών βάσει συγκεκριμένου κατωφλίου δυναμικότητας. Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής Απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σχετικά με τη διαχείριση των αποσυρόμενων οπωροκηπευτικών. Εξειδίκευση όρων και προϋποθέσεων καθορισμός στόχων εναλλακτικής διαχείρισης. Ο στόχος για το 2020 δεν διαφοροποιείται από τον αντίστοιχο που έχει τεθεί στο άρθρο 27 του Ν. 4042/

39 Νομοθεσία Ν. 4001/2011 (άρθρο 181, 2) Ν. 4030/2011 (άρθρο 40) Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος Τα λατομεία (ανενεργά ή ενεργά με παράταση λειτουργίας για την αποκατάστασή τους) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι εγκατάστασης μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ και για την ανάκτηση ΑΕΚΚ με επίχωση (με σκοπό την αποκατάσταση των λατομείων). Ν. 4067/2012 (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) ΚΥΑ 5328/122/2007 AHHE Π.Δ. 117/2004 Εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ σε όλες τις εργασίες δόμησης. Προδιαγραφές αδρανών υλικών για χρήση σε δομικά έργα. Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών HHE, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95/ΕΚ και 2002/96/ΕΚ. Π.Δ. 15/2006 Τροποποίηση του Π.Δ 117/04, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 108/2003. Υ.Α /2011 Τροποποίηση του παραρτήματος ΙΒ του Π.Δ. 117/2004. Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής - ΟΤΚΖ Π.Δ. 116/2004 ΚΥΑ 15540/548/Ε103/2012 Καθορίζει το νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ΟΤΚΖ. Πιο συγκεκριμένα, θεσπίζει τα μέτρα, τους όρους και τα προγράμματα για την εναλλακτική διαχείριση ΟΤΚΖ, των χρησιμοποιούμενων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2000/53/ΕΚ για τα ΟΤΚΖ Τροποποίηση της παραγράφου ΙΙ του άρθρου 18 του π.δ. 116/2004 (81/Α), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/37/ΕΚ «για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας 2000/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους Απόβλητα Έλαια Π.Δ. 82/2004 Για ΑΛΕ που υπόκεινται στο θεσμικό πλαίσιο της εναλλακτικής διαχείρισης. Κ.Υ.Α /725/2006 Κ.Υ.Α. 7589/731/2000 Για το σύνολο των κατηγοριών ΑΛΕ, θεωρουμένων ως επικίνδυνα απόβλητα. Υπάρχουν δηλαδή ΑΛΕ που ανάλογα με τη προέλευση και τις εργασίες διαχείρισης τους υπόκειται στην εναλλακτική διαχείριση ή/και στις διατάξεις της Κ.Υ.Α /725/2006. Για ΑΛΕ που περιέχουν PCB s. Σημειώνεται ότι ισχύ έχει και ο Ν. 4042/2012 στα σχετικά άρθρα για τα Απόβλητα Έλαια. Η παρούσα προσέγγιση αφορά μόνο τα απόβλητα έλαια που υπόκεινται στην εναλλακτική διαχείριση. Απόβλητα Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών (ΦΗΣ&Σ) Κ.Υ.Α 41624/2057/Ε103/2010 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1103/2010 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 493/2012 ΑΣΟΒ Κ.Υ.Α.41624/2057/Ε103/2010 (αντικατέστησε το Π.Δ. 115/2004) ΜΕΟ Π.Δ. 109/2004 Περιορισμοί διάθεσης στην αγορά ΦΗΣ&Σ. Πρόγραμμα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων ΦΗΣ&Σ. Καθορισμός στόχων. Εναρμόνιση με Οδηγίες 2006/66/ΕΚ και 2008/103/ΕΚ. Σήμανση χωρητικότητας στις δευτερογενείς (επαναφορτιζόμενες) ΗΣ&Σ. Κανόνες υπολογισμού της απόδοσης ανακύκλωσης των αποβλήτων ΦΗΣ&Σ. Καθορίζει τους όρους, τις προϋποθέσεις και τους στόχους για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΣΟΒ. Καθορίζει τους όρους, τις προϋποθέσεις και τους στόχους για την εναλλακτική διαχείριση των ΜΕΟ. 32

40 Νομοθεσία Εξορυκτικά απόβλητα Βασικά στοιχεία ενδιαφέροντος Κ.Υ.Α. Καθορίζει τους όρους για τη διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων /2209/Ε103/2009 (εναρμόνιση με την Οδηγία 2006/21/ΕΚ) Σημειώνεται ότι ισχύ έχουν επίσης ο Ν. 4014/2011, η Υ.Α. 1958/2012 και οι Αποφάσεις 2009/335/ΕΚ, 2009/337/ΕΚ, 2009/358/ΕΚ, 2009/359/ΕΚ, 2009/360/ΕΚ. Τα απόβλητα από εργασίες έρευνας, εξόρυξης, επεξεργασίας, και αποθήκευσης ορυκτών πόρων και εργασίες εκμετάλλευσης λατομείων εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του Ν. 4042/2012. Απόβλητα που περιέχουν Υδράργυρο Κ.Υ.Α /895/Ε103/2013 Κανονισμός 1907/2006 ΕΕ Κανονισμός 1102/2008 ΕΚ Οδηγία 2011/97/ΕΕ Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων - ΜΠΕΑ Διέπονται από το προαναφερθέν θεσμικό πλαίσιο Αμίαντος Τροποποίηση των ειδικών κριτηρίων αποθήκευσης μεταλλικού υδραργύρου που θεωρείται απόβλητο Για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) και για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων καθώς και για την τροποποίηση της Οδηγίας 1999/45/EΚ και για την κατάργηση του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 και του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1488/94 καθώς και της Οδηγίας 76/769/ΕΟΚ και των Οδηγιών 91/155/ΕΟΚ, 93/67/ΕΟΚ, 93/105/ΕΚ και 2000/21/ΕΚ. Καθώς και τους τροποποιητικούς κανονισμούς 847/2012 ΕΕ και 848/2012 ΕΕ συγκεκριμένα για τον υδράργυρο. Για την απαγόρευση των εξαγωγών μεταλλικού υδραργύρου και ορισμένων ενώσεων και μειγμάτων υδραργύρου και για την ασφαλή αποθήκευση του μεταλλικού υδραργύρου Για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/31/ΕΚ όσον αφορά τα ειδικά κριτήρια αποθήκευσης μεταλλικού υδραργύρου που θεωρείται απόβλητο Υ.Α. 82/2003 Π.Δ. 212/2006 Κ.Υ.Α. 4229/395/2013 Κ.Υ.Α /398/2010 Κ.Υ.Α. 8243/1113/1991 Απαγόρευση εμπορίας και χρήσης όλων των ειδών ινών αμιάντου και των προϊόντων που τις περιέχουν ως αποτέλεσμα σκόπιμης προσθήκης - εναρμόνιση με Οδηγία 1999/77/ΕΚ (έχει ενσωματωθεί στον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH). Καταληκτική ημερομηνία: Προστασία των εργαζομένων από την έκθεσή τους σε σκόνη αμιάντου κατά τη διάρκεια της εργασίας τους- εναρμόνιση με Οδηγία 83/477/ΕΟΚ (έχει κωδικοποιηθεί στην Οδηγία 2009/148/ΕΚ). Όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας / Διαδικασίες έγκρισης και ελέγχου των Επιχειρήσεων Αφαίρεσης Κατεδάφισης (ΕΑΚ) αμιάντου. Λαμβάνει υπόψη τον Ν. 4042/2012. Προγράμματα εκπαίδευσης του προσωπικού των ΕΑΚ αμιάντου. Προστασία του περιβάλλοντος από τις εκπομπές αμιάντου κατά την εξόρυξη και βιομηχανική εφαρμογή του (παραγωγή και κατεργασία προϊόντων)- εναρμόνιση με Οδηγία 87/217/ΕΟΚ Ρυθμίσεις και κανονιστικές διατάξεις στο γενικό θεσμικό πλαίσιο Με βάση το υφιστάμενο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο που παρατέθηκε προηγουμένως, και με γνώμονα τις πολιτικές και υποχρεώσεις που καλείται να εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ, απαιτούνται γενικές και ειδικές ρυθμίσεις και κανονιστικές διατάξεις, οι οποίες θα αναφερθούν στο επόμενο παραδοτέο του παρόντος έργου, διότι αποτελούν μέτρα και δράσεις. 33

41 3. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ ΝΕΟΥ ΕΣΔΑ 3.1. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Το νέο ΕΣΔΑ καλύπτει το σύνολο της επικράτειας της χώρας για όλα τα είδη αποβλήτων, εξαιρουμένων των παρακάτω: Των αερίων αποβλήτων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα. Των (επιτόπου) εδαφών που περιλαμβάνουν μολυσμένες γαίες που δεν έχουν ακόμα εκσκαφθεί και των κτιρίων που συνδέονται μόνιμα με εδάφη. Της ρυπασμένης γης και των φυσικών υλικών εκσκαφών, εφόσον αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή στη φυσική τους κατάσταση, στο χώρο από τον οποίο έγινε η εκσκαφή. Tων ραδιενεργών αποβλήτων. Tων αποχαρακτηρισμένων εκρηκτικών. Των λυμάτων (waste waters). Των ζωικών υποπροϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων προϊόντων που καλύπτονται από τον Κανονισμό (ΕΚ) 1069/2009, εκτός αυτών που προορίζονται για αποτέφρωση, υγειονομική ταφή ή χρήση σε εγκαταστάσεις βιοαερίου ή κομποστοποίησης. Των πτωμάτων ζώων που διατίθενται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1069/2009. Των μη επικίνδυνων ιζημάτων που επανατοποθετούνται σε επιφανειακά ύδατα. Το νέο ΕΣΔΑ περιλαμβάνει και ορισμένα είδη αποβλήτων που εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής του Ν. 4042/2012, για τα οποία οι πολιτικές, οι στόχοι και οι δράσεις που θέτει έχουν αποκλειστικά κατευθυντήριο χαρακτήρα. Τα είδη αυτά είναι τα παρακάτω: (α) τα ζωικά υποπροϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων προϊόντων που καλύπτονται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1069/2009, εκτός από εκείνα που προορίζονται για αποτέφρωση, υγειονομική ταφή ή χρήση σε εγκαταστάσεις βιοαερίου ή κομποστοποίησης ή λιπασματοποίησης. (β) τα περιττώματα, εφόσον δεν καλύπτονται από το σημείο (α), το άχυρο και άλλα φυσικά ακίνδυνα υλικά, προερχόμενα από τη γεωργία ή τη δασοκομία, τα οποία χρησιμοποιούνται στη γεωργία ή τη δασοκομία ή για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα με διαδικασίες ή μεθόδους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και δεν θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία. (γ) τα πτώματα ζώων τα οποία αποθνήσκουν εκτός σφαγείων, συμπεριλαμβανομένων των ζώων που θανατώνονται για την εξάλειψη επιζωοτιών και διατίθενται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1069/2009. (δ) τα απόβλητα που προκύπτουν από εργασίες έρευνας, εξόρυξης, επεξεργασίας και αποθήκευσης ορυκτών πόρων και από τις εργασίες εκμετάλλευσης λατομείων που καλύπτονται από την ΚΥΑ 39624/2209/Ε103/2009. Το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης της Δημιουργίας Αποβλήτων θα είναι συμβατό με το νέο ΕΣΔΑ. Κατ εφαρμογή του άρθρου 35 του Ν. 4042/2012, για ορισμένες κατηγορίες αποβλήτων είναι δυνατό να καταρτίζονται και εφαρμόζονται ειδικά εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, τα οποία ρυθμίζουν τη διαχείρισή τους συνολικά, σε επίπεδο χώρας. Σε κάθε περίπτωση, τα σχέδια αυτά θα είναι συμβατά με το νέο ΕΣΔΑ. Οι κατευθύνσεις και οι στόχοι του νέου ΕΣΔΑ θα εξειδικεύονται στα Περιφερειακά Σχέδια (ΠΕΣΔΑ), τα οποία ρυθμίζουν την ολοκληρωμένη διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στη γεωγραφική τους ενότητα. 34

42 3.2. ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ Το νέο ΕΣΔΑ θα έχει χρονικό ορίζοντα έως το Σύμφωνα με το Ν.4042/2012, η τροποποίηση του νέου ΕΣΔΑ είναι δυνατή πριν την πάροδο της 6ετίας στις εξής περιπτώσεις: Εφόσον από σχετική αξιολόγηση προκύψει τεκμηριωμένη προς τούτο ανάγκη. Τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ. Εξαιρετικές και απρόβλεπτες ανάγκες που προκύπτουν από την εκτέλεση των έργων και προγραμμάτων διαχείρισης. Καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης (φυσικές καταστροφές, κλπ) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι προτεινόμενοι γενικοί στόχοι του νέου ΕΣΔΑ είναι οι παρακάτω: 1) Σταθεροποίηση παραγωγής αποβλήτων στα επίπεδα του 2011, με φθίνουσα τάση. 2) Ολοκλήρωση του αναγκαίου δικτύου σε υποδομές διαχείρισης αποβλήτων έως το ) Βέλτιστη αξιοποίηση του ενεργειακού περιεχομένου των αποβλήτων που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν. 4) Μείωση στο ελάχιστο δυνατό της συνολικής ποσότητας ανακτήσιμων αποβλήτων που διατίθενται για υγειονομική ταφή. 5) Πλήρης αξιοποίηση και σύνδεση υφιστάμενου σχεδιασμού υποδομών διαχείρισης με τους τιθέμενους στόχους ανακύκλωσης και ανάκτησης έως το ) Περιορισμός της διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων έως το ) Σταδιακή εξάλειψη της παράνομης διακίνησης αποβλήτων εντός της χώρας έως το ) Απαγόρευση διάθεσης σε ΧΥΤ των αποβλήτων που κατατάσσονται στους κωδικούς ΕΚΑ: , , , , , , 17 01, 17 02, , , , , χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας (D13, R3, R4, R5, R12). 9) Καθορισμός προδιαγραφών ποιότητας δευτερογενών υλικών, τουλάχιστον για το κομπόστ (compost), το υλικό τύπου κομπόστ (CLO) και τα εναλλακτικά καύσιμα (RDF/SRF). 10) Συστηματική καταγραφή και παρακολούθηση των δεδομένων παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων - Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου δεδομένων αποβλήτων έως το 2015, το οποίο θα είναι προσβάσιμο από όλους τους αρμόδιους φορείς. 11) Πλήρης μετάβαση στους νέους φορείς διαχείρισης αποβλήτων (Περιφερειακούς ΦοΔΣΑ) έως και το 2014, ενισχύοντας τη θεσμική και τεχνική τους επάρκεια για τη διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στη γεωγραφική ενότητα της αρμοδιότητάς τους. 12) Αναμόρφωση κεντρικού μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου της διαχείρισης των αποβλήτων έως και το ) Ανάπτυξη εθνικής επικοινωνιακής στρατηγικής για τα απόβλητα έως το 2015, η οποία θα προκαθορίσει ομάδες-στόχους και θα αξιοποιήσει το σύνολο των προσβάσιμων τρόπων επικοινωνίας (π.χ. κοινωνικά μέσα δικτύωσης). 14) Αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδίων (ΠΕΣΔΑ) με γνώμονα το νέο ΕΣΔΑ έως και το ) Εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης αστικών αποβλήτων έως το 2015 και λοιπών αποβλήτων έως το ) Ορθολογική διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων και αποκατάσταση των χώρων αποθήκευσής τους έως το ) Αποκατάσταση των κυριότερων ρυπασμένων χώρων διάθεσης αποβλήτων έως το

43 3.4. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΧΟΙ & ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ Πέραν των γενικών στόχων, καθορίζονται εξειδικευμένοι στόχοι για κάθε επιμέρους ρεύμα αποβλήτων, οι οποίοι αναλύονται στις επόμενες παραγράφους. Σε ό,τι αφορά τη χωρική εξειδίκευση των στόχων, δεν απαιτείται κατ ανάγκη ομοιόμορφη χωρική κατανομή και δεν αποτελεί προϋπόθεση η γεωγραφική κάλυψη του συνόλου της χώρας. Δεδομένου ότι για τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης τίθενται κοινοί στόχοι (πέραν των ειδικότερων), παρακάτω αυτά περιλαμβάνονται σε μία ενότητα Αστικά Στερεά Απόβλητα Στην κείμενη νομοθεσία θεσπίζονται ποσοτικοί στόχοι (βλέπε Παράρτημα ΙΙ) που αφορούν τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα, τα βιοαπόβλητα, τα απόβλητα συσκευασίας και τη χωριστή συλλογή των οικιακών αποβλήτων, οι οποίοι υιοθετούνται και από το νέο ΕΣΔΑ. Η αναφορά στα απόβλητα συσκευασίας συμπεριλαμβάνεται στα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης. Πρόληψη Έναρξη εφαρμογής προγραμμάτων πρόληψης για τα ΑΣΑ από το Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Ανάκτηση Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα (ΒΑΑ) (ΚΥΑ 29407/3508/2002)* Βιοαπόβλητα (ΒΑ) (Ν. 4042/2012) Αστικά απόβλητα (Ν. 4042/2012, Απόφαση Απόφαση 2011/753/ΕΕ, μέθοδος υπολογισμού 2) Πίνακας 3-1 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΣΑ μείωση αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή στο 35% κβ από τα επίπεδα παραγωγής του % του συνολικού βάρους σε χωριστή συλλογή % 2015 καθιέρωση χωριστής συλλογής: τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό, γυαλί, όπου είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό % κβ προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση & ανακύκλωση τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό και γυαλί *Τα πρώτα στοιχεία εκτίμησης ΒΑΑ για την Ελλάδα ήταν το 1997 και για το λόγο αυτό οι ποσότητες υπολογίζονται με βάση την παραγωγή ΒΑΑ Λειτουργία ολοκληρωμένου δικτύου ανάκτησης ΑΣΑ μέχρι το 2020 Τελική Διάθεση Κάλυψη του συνόλου της χώρας με υποδομές υγειονομικά ασφαλούς διάθεσης έως το τέλος του Ολοκλήρωση του προγράμματος παύσης λειτουργίας των ΧΑΔΑ και αποκατάστασή τους έως το τέλος του Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-2 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΑΣΑ. ΣΤΟΧΟΣ Χωριστή συλλογή: τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό και γυαλί. Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων Εφαρμογή ειδικού τέλους ταφής για απόβλητα που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία Παύση λειτουργίας των ΧΑΔΑ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Δήμοι ΦοΔΣΑ -ΣΕΔ Δήμοι - ΦοΔΣΑ ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΣ ΦοΔΣΑ - Δήμοι ΥΠΕΚΑ - Δήμοι ΦοΔΣΑ 36

44 ΣΤΟΧΟΣ Πρόληψη μείωση της παραγωγής ΑΣΑ Ασφαλής και ορθολογική μεταφορά αποβλήτων Δημιουργία & λειτουργία Εγκαταστάσεων ανάκτησης ΑΣΑ Κάλυψη του συνόλου της χώρας σε υγειονομικά ασφαλή διάθεση αποβλήτων Ανάπτυξη επικοινωνιακής στρατηγικής στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων ΥΠΟΧΡΕΟΣ ΥΠΕΚΑ Δήμοι ΦοΔΣΑ Δήμοι ΦοΔΣΑ Δήμοι ΦοΔΣΑ ΥΠΕΚΑ Ιλύες Αστικού Τύπου Από τα δεδομένα διαχείρισης σε εθνικό επίπεδο και από την επισκόπηση της ισχύουσας νομοθεσίας προκύπτουν τα εξής: Ελαχιστοποίηση της διάθεσης σε ΧΥΤΑ. Θέσπιση των ακόλουθων ποσοτικών στόχων στη διαχείριση ιλύος έως το 2020: Πίνακας 3-3 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ιλύος αστικού τύπου. Ποσοστό παραγόμενης ιλύος αστικού τύπου (% κ.β. επί ξηρού) Εργασίες ανάκτησης 95% Υγειονομική ταφή 5% Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου υποδομών για την ανάκτηση της ιλύος επ ωφελεία της γεωργίας έως το 2020 Ολοκληρωμένο δίκτυο διαχείρισης ιλύος από τις αστικές ΕΕΛ και τους ΦοΔΣΑ Ενημέρωση ευαισθητοποίηση παραγωγών ιλύος αστικού τύπου, σχετικά με τις δυνατότητες ορθής διαχείρισης. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-4 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ιλύων αστικού τύπου. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Ελαχιστοποίηση της διάθεσης σε ΧΥΤΑ Θέσπιση συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων στη διαχείριση ιλύος Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου υποδομών για την ανάκτηση της ιλύος επ ωφελεία της γεωργίας έως το 2020 Ολοκληρωμένο δίκτυο διαχείρισης ιλύος από τις αστικές ΕΕΛ Ενημέρωση ευαισθητοποίηση των παραγωγών ιλύος αστικού τύπου σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης ΦοΔΣΑ ΥΠΕΚΑ ΔΕΥΑ - Δήμοι- ΦοΔΣΑ ΔΕΥΑ - ΦοΔΣΑ ΥΠΕΚΑ ΔΕΥΑ Περιφερειακές Υπηρεσίες Περιβάλλοντος Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Οι στόχοι του εθνικού σχεδιασμού για το ρεύμα των ΑΥΜ δεν διαφοροποιούνται από αυτούς του ισχύοντος ΕΕΣΔΕΑΥΜ. Συγκεκριμένα οι στόχοι που τίθενται είναι: Οργάνωση και λειτουργία δικτύων διαχείρισης των ΑΥΜ εντός και εκτός των ΥΜ. Υλοποίηση έργων υποδομής. Επέκταση εφαρμογής των προγραμμάτων χωριστής συλλογής σε όλες τις δραστηριότητες από τις οποίες παράγονται ΑΥΜ, όπως η κατ οίκον νοσηλεία. 37

45 Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-5 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΑΥΜ. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Οργάνωση και λειτουργία δικτύων διαχείρισης εντός ΥΜ Οργάνωση και λειτουργία δικτύων διαχείρισης εκτός ΥΜ ΥπΥ, Υπόχρεοι παραγωγοί ΑΥΜ ΥΠΕΚΑ Βιομηχανικά Απόβλητα Τίθενται οι παρακάτω στόχοι με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης το 2020: Επίτευξη των εθνικών στόχων για κάθε ρεύμα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων μεμονωμένα από κάθε βιομηχανική εγκατάσταση που παράγει ρεύματα αποβλήτων εναλλακτικής διαχείρισης. Διασφάλιση ολοκληρωμένης διαχείρισης των παραγόμενων βιομηχανικών αποβλήτων και της ιχνηλασιμότητάς τους. Ανάπτυξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας αποβλήτων με σκοπό την προώθηση της συνέργειας μεταξύ των βιομηχανικών κλάδων για την ανάκτηση των βιομηχανικών αποβλήτων. Οργάνωση και δημιουργία επαρκούς δικτύου υποδομών διάθεσης (επικίνδυνων και μη επικίνδυνων) βιομηχανικών αποβλήτων. Υλοποίηση συστηματικής έρευνας για αναβάθμιση των μεθόδων διαχείρισης των βιομηχανικών αποβλήτων και τεκμηρίωση - επιβεβαίωση της βέλτιστης επιλογής από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις των εργασιών ανάκτησης ή και διάθεσης. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-6: Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων βιομηχανικών αποβλήτων. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Υλοποίηση τιθέμενων στόχων για τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης Ανάπτυξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας αποβλήτων για την προώθηση της συνέργειας μεταξύ των βιομηχανικών κλάδων Οργάνωση και δημιουργία επαρκούς δικτύου υποδομών διάθεσης (επικίνδυνων και μη επικίνδυνων) βιομηχανικών αποβλήτων Διασφάλιση ολοκληρωμένης διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων και της ιχνηλασιμότητάς τους Υλοποίηση συστηματικής έρευνας για αναβάθμιση μεθόδων διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων και τεκμηρίωση- επιβεβαίωσης βέλτιστης επιλογής εργασιών ανάκτησης ή και διάθεσης Φορείς εκμετάλλευσης ΥΠΕΚΑ και ΦοΔΣΑ σε συνεργασία με φορείς εκμετάλλευσης και κλαδικούς φορείς ΥΠΕΚΑ και ΦοΔΣΑ σε συνεργασία με φορείς εκμετάλλευσης και κλαδικούς φορείς Φορείς εκμετάλλευσης και ΥΠΕΚΑ Φορείς εκμετάλλευσης και αρμόδιες αρχές περιβαλλοντικής αδειοδότησης Ζωικά Υποπροϊόντα Οι τιθέμενοι στόχοι όπως προκύπτουν από την ανάλυση της ισχύουσας νομοθεσίας και της υφιστάμενης κατάστασης είναι: Θέσπιση συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων στη διαχείριση ΖΥΠ ανά κατηγορία: Πίνακας 3-6 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΖΥΠ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΖΥΠ Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΖΥΠ 1 100% αποτέφρωση 100% εργασίες αδρανοποίησης εκτός από τις ποσότητες προς διάθεση για 2 τροφή γουνοφόρων και σαρκοφάγων ζώων 100% εργασίες ανάκτησης εκτός από τις ποσότητες προς διάθεση για 3 τροφή γουνοφόρων και σαρκοφάγων ζώων 38

46 Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ΖΥΠ αστικής προέλευσης (υποπροϊόντα κρεοπωλείων, ληγμένα τρόφιμα κλπ) Ενημέρωση ευαισθητοποίηση των παραγωγών ΖΥΠ σχετικά με τους ορθολογικούς τρόπους διαχείρισης. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-7 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΖΥΠ. ΣΤΟΧΟΣ Υλοποίηση τιθέμενων στόχων διαχείρισης ΖΥΠ Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ΖΥΠ αστικής προέλευσης Ενημέρωση ευαισθητοποίηση των παραγωγών ΖΥΠ σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης ΥΠΟΧΡΕΟΣ ΥΠΑΑ ΥΠΕΚΑ - Κάτοχοι ΥΠΑΑ- ΦοΔΣΑ Δήμοι Παραγωγοί - Κάτοχοι ΥΠΕΚΑ ΥΠΑΑ Απόβλητα Εγκαταστάσεων Κοινής Ωφέλειας, Εξυπηρέτησης Κοινού κλπ. Οι στόχοι για τη διαχείριση των αποβλήτων ΟΚΩ τίθενται με χρονικό ορίζοντα το 2020 και είναι: Υποχρεωτική χωριστή συλλογή για τα μέταλλα, το χαρτί, το πλαστικό και το γυαλί που υπάγονται στις κατηγορίες ΕΚΑ 15 και 20 σε όλους τους χώρους εργασίας και εξυπηρέτησης κοινού. Η συλλογή να πραγματοποιείται σε τουλάχιστον τρία ρεύματα. Θέσπιση ποσοτικών στόχων μείωσης/ ανακύκλωσης των αποβλήτων ανά φορέα/ παραγωγό, τόσο στο σύνολο των αποβλήτων όσο και ανά ειδικό ρεύμα. Αποτροπή της διαχείρισης από κοινού αποβλήτων ελαίων με πετρελαιοειδή κατάλοιπα (καθαρισμοί δεξαμενών καυσίμων, διάφορα ελαφρά ή βαρέα καύσιμα). Υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης ευαισθητοποίησης κοινού και λοιπών εμπλεκόμενων, σχετικά με τα οφέλη της πρόληψης και ανάκτησης των αποβλήτων. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Υπόχρεοι υλοποίησης των τιθέμενων στόχων είναι οι εκάστοτε ΟΚΩ. Αρμόδιος φορέας για τη παρακολούθηση και τον έλεγχο εφαρμογής είναι το ΥΠΕΚΑ Γεωργοκτηνοτροφικά Απόβλητα Οι κατευθυντήριοι στόχοι που τίθενται με χρονικό ορίζοντα το 2020 είναι οι ακόλουθοι: Πλήρης ανάπτυξη δικτύου συλλογής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης για την ανάκτηση επ ωφελεία της γεωργίας, την παραγωγή προϊόντων (πχ ζωοτροφών, κλπ) ή την παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο/ βιομάζα. Χωριστή συλλογή και ανάκτηση των πλαστικών γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίου και τις συσκευασίες Χωριστή συλλογή και κατάλληλη διαχείριση των πλαστικών συσκευασίας που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-8 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Ανάπτυξη δικτύου συλλογής βιοαποδομήσιμων απόβλητων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης Χωριστή συλλογή και ανάκτηση πλαστικών γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης Παραγωγοί ή κάτοχοι αποβλήτων Παραγωγοί ή κάτοχοι αποβλήτων 39

47 Χωριστή συλλογή και κατάλληλη διαχείριση των πλαστικών συσκευασίας που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες Παραγωγοί ή κάτοχοι αποβλήτων Εξορυκτικά Απόβλητα Οι στόχοι σχετικά με τη διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων τίθενται ουσιαστικά στην Κ.Υ.Α /2209/Ε103/2009. Επίσης προτείνονται και οι παρακάτω κατευθυντήριοι στόχοι: Προώθηση των απλών φορέων διαχείρισης που προβλέπει η Κ.Υ.Α., ιδιαίτερα για τα απόβλητα λατομείων μαρμάρου, με προτεραιότητα σε περιοχές που υπάρχει σημαντική δραστηριότητα από μικρές μονάδες, λόγω της ύπαρξης πολλών μικρών λατομείων. Προώθηση προγράμματος καταγραφής εγκαταλελειμμένων χώρων εκμετάλλευσης. Προώθηση προγράμματος αποκατάστασης ανενεργών λατομείων ορυχείων. Προώθηση προγράμματος αποκατάστασης ρυπασμένων χώρων. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-9 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Εξορυκτικών Αποβλήτων. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Ορισμός καταλόγου αδρανών και θεσμοθέτηση συγκεντρώσεων ρυπαντών στα εκχυλίσματα των αποβλήτων Δράσεις για καθιέρωση εθνικών οριακών τιμών για περιοχές που χαρακτηρίζονται ως μη ρυπασμένες ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΚΑ Απόβλητα που περιέχουν Υδράργυρο Από την ισχύουσα νομοθεσία τίθενται οι παρακάτω στόχοι: Μετά τις 10 Απριλίου 2014 πρέπει να απαγορευτεί η διάθεση στην αγορά των οργάνων μέτρησης που περιγράφονται στον Κανονισμό 847/2012. Μετά τις 10 Οκτωβρίου 2017 δεν πρέπει να παρασκευάζονται, να διατίθενται στην αγορά ή να χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή σε μείγματα ενώσεις φαινυλυδραργύρου, εάν η συγκέντρωση υδραργύρου στα μείγματα είναι ίση ή μεγαλύτερη του 0,01 % κατά βάρος. Θα πρέπει να αναπτυχθεί ολοκληρωμένο δίκτυο συλλογής και αποθήκευσης του μεταλλικού υδραργύρου έως το Να υλοποιηθούν στοχευμένες δράσεις για ενημέρωση ευαισθητοποίηση των κατόχων οργάνων και συσκευών με υδράργυρο, σχετικά με τους κατάλληλους τρόπους διαχείρισης. Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Πίνακας 3-10 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Αποβλήτων που περιέχουν υδράργυρο. ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΣ Ανάπτυξη ολοκληρωμένου δικτύου συλλογής και αποθήκευσης του μεταλλικού υδραργύρου έως το 2016 Στοχευμένες δράσεις για ενημέρωση ευαισθητοποίηση των κατόχων οργάνων και συσκευών με υδράργυρο Απαγόρευση διάθεσης στην αγορά προϊόντων με μείγματα ενώσεις φαινυλυδραργύρου Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ) Τίθενται οι παρακάτω στόχοι: Χωριστή συλλογή των ΜΠΕΑ. Προγράμματα ευαισθητοποίησης του κοινού (άμεση εφαρμογή). Υποκατάσταση των ουσιών αυτών στα προϊόντα που τις περιέχουν. Επέκταση της ανακύκλωσης και σε άλλα ΜΠΕΑ (άμεση εφαρμογή). ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΚΑ - ΥπΥ ΥπΑΝ, Γενικό Χημείο του Κράτους 40

48 Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων Χωριστή συλλογή των ΜΠΕΑ Προγράμματα ευαισθητοποίησης του κοινού Πίνακας 3-11 : Υπόχρεοι υλοποίησης στόχων ΜΠΕΑ. ΣΤΟΧΟΣ Υποκατάσταση των ουσιών αυτών στα προϊόντα που τις περιέχουν Συλλογή οικιακών οργάνων με υδράργυρο εντός των Υγειονομικών Μονάδων ΥΠΟΧΡΕΟΣ Δήμοι, ΦοΔΣΑ, ΣΕΔ Παραγωγοί Εισαγωγείς Προϊόντων, ΥπΕ ΥΠΕΚΑ - ΦοΔΣΑ Παραγωγοί Προϊόντων, ΥπΑΝ ΥπΥ - ΥΠΕΚΑ Απόβλητα που περιέχουν Αμίαντο Ο βασικός στόχος στη διαχείριση των αμιαντούχων αποβλήτων είναι η οργάνωση και δημιουργία εγκαταστάσεων διάθεσής τους εντός της χώρας έως το Ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης Για το σύνολο των ρευμάτων εναλλακτικής διαχείρισης τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι: Δημιουργία μητρώου διαχειριστών / παραγωγών προϊόντων, με υπόχρεο υλοποίησης τον ΕΟΑΝ. Παρακολούθηση της επίδοσης των συστημάτων βάσει της κείμενης κατά περίπτωση νομοθεσίας και των τιθέμενων όρων, με υπόχρεο υλοποίησης τον ΕΟΑΝ. Υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης του κοινού και στοχευμένων ομάδων/ φορέων, με υπόχρεους υλοποίησης τους: ΥΠΕΚΑ, ΕΟΑΝ, ΣΕΔ, Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επίτευξη ποσοτικών στόχων συλλογής ανάκτησης επαναχρησιμοποίησης, με υπόχρεους υλοποίησης τα ΣΕΔ. Ενίσχυση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην οργάνωση - παρακολούθηση καταγραφή των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης όλων των ρευμάτων και πρωτίστως των αστικών αποβλήτων. Εντατικοποίηση των ελέγχων, με υπόχρεο υλοποίησης τον ΕΟΑΝ. Υπόχρεοι υλοποίησης των στόχων είναι τα αρμόδια ΣΕΔ, ο ΕΟΑΝ και το ΥΠΕΚΑ. Ειδικότερα: Απόβλητα συσκευασίας Εκπόνηση προγραμμάτων εναλλακτικής διαχείρισης (άρθρο 5 του ν. 2939/01), τα οποία κατ ελάχιστο θα περιλαμβάνουν: μέτρα για την επίτευξη / βελτίωση ποσοτικών στόχων, μεθόδους για την οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών. Πανελλαδική κάλυψη από δίκτυα διαλογής στην πηγή αποβλήτων συσκευασίας εξορθολογισμός δικτύων. Προώθηση χωριστής συλλογής γυαλιού, χαρτιού και μετάλλων/πλαστικού. Επικαιροποίηση επιχειρησιακών σχεδίων εγκεκριμένων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης επανεξέταση χρηματικών εισφορών. Τήρηση προδιαγραφών για τα ανακτηθέντα απόβλητα συσκευασίας ανά υλικό, με υπόχρεους υλοποίησης τα ΚΔΑΥ. Απαγόρευση ή περιορισμός της χρήσης υλικών στις συσκευασίες, τα οποία μειώνουν ή εμποδίζουν τις δυνατότητες ανάκτησης. Οργάνωση συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών που εμπεριέχουν κατάλοιπα επικίνδυνων ουσιών. 41

49 Κατωτέρω αναγράφονται οι ποσοτικοί στόχοι για την ανάκτηση ανακύκλωση συσκευασιών. Πίνακας 3-12 : Ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης ανακύκλωσης συσκευασιών Ανακύκλωση Ανάκτηση min max 60% 55% 80% Απόβλητα συσκευασίας Ελάχιστοι στόχοι ανακύκλωσης (ΚΥΑ 9268/469/2007) 60% κβ γυαλί % κβ χαρτί χαρτόνι 50% κβ μέταλλα 22,5% κβ πλαστικά - 15% κβ ξύλο Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Ενίσχυση συλλογής ΑΗΗΕ. Eπίτευξη υψηλών στόχων χωριστής συλλογής ΑΗΗΕ, κυρίως και κατά προτεραιότητα σε απόβλητα εξοπλισμού ανταλλαγής θερμότητας (ψύξης και κατάψυξης), λαμπτήρων φθορισμού, φωτοβολταϊκών πλαισίων και εξοπλισμού μικρού μεγέθους (κατηγορίες 5 &6 του Παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας 2012/19/ΕΕ). Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των ΑΗΗΕ, των κατασκευαστικών τους στοιχείων των συναρμολογούμενων μερών και των αναλώσιμων, όπου ενδείκνυται. Οι ποσοτικοί στόχοι σχετικά με τη διαχείριση των ΑΗΗΕ Αναφορικά με το συλλογή είναι: Μέχρι το τέλος του 2015, ο ποσοτικός στόχος συλλογής για τα ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης διαμορφώνεται, ανάλογα με το ποια είναι η μεγαλύτερη ποσότητα από τις παρακάτω, είτε σε 4 kg/κάτοικο ετησίως, είτε σε ποσότητα ίση με το μέσο ετήσιο βάρος των ΑΗΗΕ που συλλέχθηκαν κατά την προηγούμενη τριετία. Από το 2016 το ελάχιστο ποσοστό συλλογής ορίζεται σε 45% και υπολογίζεται βάσει του συνολικού βάρους των ΑΗΗΕ, τα οποία συλλέχθηκαν σε ένα δεδομένο έτος, εκφράζεται δε ως ποσοστό του μέσου ετήσιου βάρους του ΗΗΕ που διατέθηκε σε κυκλοφορία κατά τα τρία προηγούμενα έτη στη χώρα. Από το 2019 το ελάχιστο ποσοστό συλλογής ορίζεται σε 65% του μέσου ετήσιου βάρους των ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά κατά την προηγούμενη τριετία ή εναλλακτικά στο 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται ανά βάρος. Αναφορικά με την ανάκτηση προβλέπονται στόχοι, όπως αυτοί αναφέρονται στο Παράρτημα IV της οδηγίας 2012/19/ΕΕ, ήτοι: Πίνακας 3-13 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΗΗΕ. Κατηγορίες ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ Έως 14/8/ /8/ /8/2018 Από 15/8/2018 Ποσοστά Ποσοστό Ανάκτησης Ποσοστό Ανακύκλωσης Ποσοστό Προετοιμασίας για επαν/ποίηση & ανακύκλωση Κατ. 1 & 10 Παρ. Ι Κατ. 3 & 4 Παρ. Ι Κατ. 2,5,6,7 8 & 9 Παρ. Ι Λαμπτήρες Εκκένωσης Αερίων Κατ. 1& 10 Παρ. Ι Κατ. 3 & 4 Παρ. Ι Κατ. 2,5,6,7 8 & 9 Παρ. Ι Λαμπτήρες Εκκένωσης Αερίων Κατ. 1& 4 Παρ. ΙΙΙ Κατ. 2 Παρ. ΙΙΙ Κατ. 5 & 6 Παρ. ΙΙΙ 80% 75% 70% - 85% 80% 75% - 85% 80% 75% - Κατ. 3 Παρ. ΙΙΙ 75% 65% 50% 80% % % % 70% 55% - 80% 70% 55% - 42

50 Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) Επέκταση της γεωγραφικής κάλυψης του συστήματος σε νησιωτικές περιοχές. Επέκταση του δικτύου ανάκτησης σε επιχειρήσεις παραγωγούς μερών οχημάτων (συνεργεία, μάντρες μεταχειρισμένων και ανταλλακτικών) Ανάκτηση υλικών ελαφρού κλάσματος τεμαχισμού ΟΤΚΖ. Αύξηση της ανακύκλωσης των πλαστικών τμημάτων των ΟΤΚΖ. Οι ποσοτικοί στόχοι σχετικά με τη διαχείριση των ΟΤΚΖ είναι οι ακόλουθοι: Το αργότερο μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2015 θα πρέπει να έχει επιτευχθεί: επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση σε ποσοστό 95% επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση σε ποσοστό 85%. Απόβλητα Έλαια Περαιτέρω προώθηση της χωριστής συλλογής των ΑΛΕ από μεγάλους οργανισμούς, βιομηχανίες και κυρίως τα πλοία. Ενίσχυση ελέγχων για την αποφυγή της διαχείρισης από κοινού αποβλήτων ελαίων με πετρελαιοειδή κατάλοιπα. Άρση τυχόν (αναιτιολόγητων) περιορισμών για την αγορά αναγεννημένων λιπαντικών ελαίων. Οι ποσοτικοί στόχοι του ΠΔ 82/2004, σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων ελαίων, χρήζουν αναθεώρησης με σκοπό την αύξηση των συλλεγομένων ΑΛΕ, καθώς και του ποσοστού αναγέννησης. Απόβλητα Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών (ΗΣ&Σ) Ενίσχυση της συλλογής των αποβλήτων φορητών ΗΣ&Σ. Παρακολούθηση της εφαρμογής των απαγορεύσεων κυκλοφορίας στην αγορά φορητών ΗΣ&Σ, με συγκέντρωση σε υδράργυρο και κάδμιο πάνω από τα όρια που καθορίζονται στην κείμενη νομοθεσία, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται. Οι ποσοτικοί στόχοι συλλογής / ανακύκλωσης είναι οι εξής: Μέχρι , τουλάχιστον 45% κ.β.(εκφράζονται ως προς τις ποσότητες φορητών ΗΣ&Σ που κυκλοφορούν στην αγορά (μέσος όρος της τελευταίας τριετίας). Συλλογή του συνόλου των αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας. Οι διαδικασίες ανακύκλωσης επιτυγχάνουν τις ακόλουθες ελάχιστες αποδόσεις ανακύκλωσης: α) ανακύκλωση του 65% κατά μέσο βάρος των ΗΣ και συσσωρευτών μολύβδου οξέος, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης του περιεχομένου μολύβδου στον υψηλότερο δυνατό βαθμό που είναι τεχνικά εφικτός χωρίς υπερβολικές δαπάνες. β) ανακύκλωση του 75% κατά μέσο βάρος των ΗΣ και συσσωρευτών νικελίου καδμίου, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης του περιεχομένου καδμίου στον υψηλότερο δυνατό βαθμό που είναι τεχνικά εφικτός χωρίς υπερβολικές δαπάνες, και γ) ανακύκλωση του 50% κατά μέσο βάρος των άλλων ΗΣ και συσσωρευτών. Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων Ανάπτυξη αγορών ανακτώμενων υλικών από την επεξεργασία μεταχειρισμένων ελαστικών. Οι στόχοι του ΠΔ 109/2004 χρήζουν αναθεώρησης (αύξηση στόχων). Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) Πανελλαδική κάλυψη από τα ΣΕΔ των ΑΕΚΚ. Εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ στα δημόσια και ιδιωτικά έργα, με την προσαρμογή της σχετικής νομοθεσίας ή της διαδικασίας όπου απαιτείται. Εξορθολογισμός της λειτουργίας των ΣΕΔ και αναπροσαρμογή των χρηματικών εισφορών. Χωριστή συλλογή για τα απόβλητα εκσκαφών, τα οποία εξαιρούνται από τους στόχους των ΑΕΚΚ, καθώς και για την περίσσεια σκυροδέματος που προκύπτει κατά τα έργα κατασκευών. 43

51 Ανάπτυξη αγορών για τα δευτερογενή υλικά της επεξεργασίας ΑΕΚΚ. Οι ποσοτικοί στόχοι παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα. Πίνακας 3-14 : Ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης ΑΕΚΚ. ΕΤΟΣ Προετοιμασία για Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση και Ανάκτηση (% κ.β. των παραγόμενων ΑΕΚΚ) % % 3.5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ Ίδρυση «Ελληνικού Οργανισμού Διαχείρισης Αποβλήτων» (ΕΟΔΑ). Προτείνεται η δημιουργία κεντρικής διοικητικής δομής ή φορέα «Ελληνικού Οργανισμού Διαχείρισης Αποβλήτων» (ΕΟΔΑ), ο οποίος ενώ θα διατηρεί ως προς το σκοπούς του το δημόσιο χαρακτήρα του θα λειτουργεί σαν ανεξάρτητος φορέας που οικονομικά δεν θα επιβαρύνει το ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Ο ΕΟΔΑ ως φορέας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, θα λειτουργεί ανάμεσα στην τοπική αυτοδιοίκηση και τους ιδιώτες επενδυτές, με δυνατότητα άντλησης εσόδων από τη διαχείριση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Βασικό αντικείμενό του θα είναι η εποπτεία της εφαρμογής του ΕΣΔΑ, η εποπτεία των ΠΕΣΔΑ και η επίβλεψη των ΦοΔΣΑ, ο έλεγχος αγοράς προϊόντων, ο έλεγχος της διαχείρισης όλων των αποβλήτων, η εποπτεία λειτουργίας των έργων ΣΔΙΤ, η προετοιμασία δεδομένων για την κάλυψη των υποχρεώσεων προς την ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς, η οργάνωση και εφαρμογή εθνικής επικοινωνιακής στρατηγικής για τα απόβλητα, κλπ. Ο ΕΟΔΑ δύναται να δημιουργηθεί με όχημα τον ΕΟΑΝ, με τροποποίηση των σχετικών διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας Θέσπιση ειδικού πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων στις επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς. Οι δραστηριότητες των επιχειρήσεων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα είναι σημαντικότατος παράγοντας δημιουργίας αποβλήτων. Ο χαρακτήρας και το πεδίο δραστηριότητας της κάθε επιχείρησης έχει άμεση και ευθεία συσχέτιση με το είδος των παραγόμενων αποβλήτων, το δε μέγεθος της επιχείρησης συσχετίζεται με τις συνολικές παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων. Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν ειδικοί όροι διαχείρισης αποβλήτων για επιχειρήσεις ανάλογα με τον αριθμό των απασχολούμενων σε αυτές εργαζομένων. Προτείνεται η θέσπιση ειδικών υποχρεώσεων κατάρτισης Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) σε ετήσια βάση για επιχειρήσεις και οργανισμούς (ιδιωτικούς και δημόσιους) άνω των 20 ατόμων. Για επιχειρήσεις και οργανισμούς άνω των 100 ατόμων προτείνεται μαζί με τη υποχρέωση κατάρτισης ΣΔΑ και η θέσπιση του Υπόλογου Διαχείρισης Αποβλήτων, ο οποίος θα είναι φυσικό πρόσωπο και όχι νομικό πρόσωπο, που θα είναι στέλεχος ή εξωτερικός συνεργάτης της επιχείρησης. Ο Υπόλογος θα έχει όλη τη νομική ευθύνη της διαχείρισης και της υποβολής των ΣΔΑ Θέσπιση Ζώνης Ειδικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΖΕΔΑ) με βάση τη νησιωτικότητα και την κατανομή του τουρισμού στη χώρα. Ο νησιωτικός χαρακτήρας της Ελλάδας, ο οποίος αποτελεί μοναδική ιδιαιτερότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηρίζεται αφενός από τη μεγάλη διακύμανση πληθυσμού μεταξύ της χειμερινής και θερινής περιόδου, και αφετέρου από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού νησιών, καθένα από τα οποία αποτελεί κοινωνία με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η συνεχής και εντατική επέκταση του οικιστικού περιβάλλοντος σε βάρος του φυσικού, σε συνδυασμό με την περιορισμένη διαθέσιμη έκταση, δημιουργούν αδιέξοδα στη λειτουργία ΧΥΤΑ και σε μελλοντικές επιλογές διαχείρισης αποβλήτων. 44

52 Οι τουριστικές περιοχές της χώρας, όπου περιλαμβάνονται τα περισσότερα ελληνικά νησιά, είναι σκόπιμο να αποτελέσουν Ζώνη Ειδικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΖΕΔΑ), καθότι αυτές υποδέχονται για σχεδόν 6 μήνες το έτος αλλοδαπούς επισκέπτες, που αριθμητικά υπερβαίνουν τον πληθυσμό της χώρας και οι οποίοι εφαρμόζουν επαρκώς την ανακύκλωση στις χώρες μόνιμης διαμονής τους. Στη ΖΕΔΑ δηλαδή θα πρέπει να αξιοποιηθεί άμεσα η πρακτική ανακύκλωσης των τουριστών και όχι να υπάρξει αναμονή ευαισθητοποίησης / ενημέρωσης του μόνιμου πληθυσμού για την αναγκαιότητα της ανακύκλωσης. Απώτερος στόχος με την οριοθέτησης της ΖΕΔΑ είναι να ορισθούν υποχρεωτικά μέτρα ανάπτυξης των υποδομών και της πρακτικής ανακύκλωσης. Η βασική παραγωγή αποβλήτων από τους τουρίστες πραγματοποιείται στα ξενοδοχειακά καταλύματα και στους χώρους μαζικής εστίασης, με αποτέλεσμα η πρακτική ανακύκλωσης να μετατοπίζεται αντικειμενικά στους ιδιοκτήτες κυρίως των ξενοδοχειακών μονάδων και εστιατορίων. Θα πρέπει επομένως να θεσπιστεί και το «ειδικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων στις επιχειρήσεις» που αναφέρεται παραπάνω, και μάλιστα με εξειδίκευση αυτού στη ΖΕΔΑ, ώστε να συμπεριλάβει και τους χώρους προσωρινής διαμονής (ενοικιαζόμενα δωμάτια, μικρά ξενοδοχεία κλπ.) και χώρους εστίασης ή αναψυχής (εστιατόρια, καφέ, μπαρ κλπ.) με λιγότερους από 20 εργαζόμενους. Επιπροσθέτως η ΖΕΔΑ απαιτείται να εφαρμοσθεί άμεσα, καθότι με τη θέσπιση αυτής, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να γίνει αναδιάταξη του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για τους ΦοΔΣΑ, ώστε να ληφθούν υπόψη οι «Καλλικρατικοί» Δήμοι, σε σχέση με τη γειτνίαση μικρών και μεγάλων νησιών μεταξύ τους, αλλά και με το κυρίως ηπειρωτικό σώμα της χώρας, καθώς επίσης και με τη παροχή ειδικών κινήτρων για την ίδρυση ΣΕΔ περιφερειακής τοπικής εμβέλειας. Μια ανάλογη προσέγγιση, θα μπορούσε ενδεχομένως να εφαρμοσθεί στις απομονωμένες και ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, όπου οι συνθήκες παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων διαφοροποιούνται σημαντικά από τα αστικά κέντρα Δημιουργία «Ηλεκτρονικής Αγοράς Αποβλήτων» (ΗΑΑ). Η Ηλεκτρονική Αγορά Αποβλήτων είναι εμπορική ηλεκτρονική ζώνη, όπου οι διαχειριστές αποβλήτων μπορούν να πραγματοποιούν έρευνα αγοράς σχετικά με διαθέσιμα είδη και ποσότητες αξιοποιήσιμων αποβλήτων, να εκδηλώνουν ενδιαφέρον για αυτά και να πωλούν ή αγοράζουν αξιοποιήσιμα απόβλητα. Σκοπός του εγχειρήματος της «Ηλεκτρονικής Αγοράς Αποβλήτων» είναι να ενθαρρυνθεί και να προωθηθεί η ανταλλαγή αποβλήτων, να μεγιστοποιηθεί η αξία τους, να ενισχυθεί η επαναχρησιμοποίηση και η επαναφορά των αποβλήτων στον οικονομικό κύκλο, και να προωθηθεί η «βιομηχανική συμβίωση» μεταξύ των εταιρειών. Τα οφέλη που θα αποκομίζουν οι συμβαλλόμενες εταιρείες είναι μεταξύ των άλλων μεγαλύτερο κέρδος από την εκποίηση αποβλήτων, μικρότερο κόστος στη διαχείριση αποβλήτων, ευκολότερες διαδικασίες, ταχύτητα και αξιοπιστία στις αγοροπωλησίες, χαμηλότερα λειτουργικά κόστη κ.α. Πάνω απ όλα όμως τους παρέχεται ένα ηλεκτρονικό εργαλείο, ώστε η εκποίηση των απόβλητων που μέχρι σήμερα θεωρείται μια δύσκολη και ακριβή σχετικά διαδικασία από πολλές επιχειρήσεις, να γίνει ευκολότερα και γρηγορότερα. Οι διαδικτυακοί τόποι-πλατφόρμες θα ιδρύονται και θα διαχειρίζονται από εταιρείες που έχουν ενδιαφέρον στην αγορά αποβλήτων και θα εγκρίνεται/ελέγχεται η λειτουργία τους από το ΥΠΕΚΑ. Σε αυτές θα μπορούν να συμμετέχουν εταιρείες/επιτηδευματίες που παράγουν απόβλητα παντός τύπου, ως εγγεγραμμένοι χρήστες, καταβάλλοντας μια ετήσια συνδρομή, καθώς και ένα μικρό ποσοστό από κάθε πράξη αγοροπωλησίας. Αυτό θα δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες που θα διαχειρίζονται τις πλατφόρμες να είναι οικονομικά ανεξάρτητες και το σύστημα αυτοχρηματοδοτούμενο, με αποκλειστική τους αποστολή την υπηρεσία προς το περιβάλλον και όχι το οικονομικό όφελος. 45

53 Σχεδιασμός και Υλοποίησης Δράσης «Δεν το Πετάω Το Χαρίζω» Προτείνεται ο σχεδιασμός και υλοποίηση ολοκληρωμένης δράσης για την ανταλλαγή και επαναχρησιμοποίηση πάσης φύσεως αντικειμένων που εν δυνάμει καταλήγουν ως Απόβλητα Αστικού τύπου. Στόχος της είναι να διευκολυνθεί η επαναχρησιμοποίηση ειδών από νοικοκυριά, επιχειρήσεις, ΟΤΑ κλπ σε όλη τη χώρα και με αυτό τον τρόπο να προωθηθεί αποτελεσματικά η επαναχρησιμοποίηση και η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, με απώτερο σκοπό την εξοικονόμηση πόρων, αλλά και εν γένει την προστασία του περιβάλλοντος. Δύναται να περιλαμβάνει μια ευρύτατη γκάμα αντικειμένων ΗΗΕ, έπιπλα, εργαλεία παντός είδους, εξοπλισμό γραφείου, βιβλία, παιχνίδια, μουσικά όργανα, είδη ιματισμού, οικοδομικά υλικά, είδη σπιτιού, είδη γυμναστικής κα. Η δράση θα περιλαμβάνει τις εξής επιμέρους υπο-δράσεις: Ορισμός του θεσμικού πλαισίου για τη διευκόλυνση της δημιουργίας, οργάνωσης και λειτουργίας Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας ανταλλαγής για επαναχρησιμοποίηση. Δημιουργία της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Η πλατφόρμα θα επιτρέπει στους χρήστες μετά από εγγραφή και πιστοποίηση των στοιχείων τους, να διαθέτουν δωρεάν σε τρίτους, ανεπιθύμητα πλέον για αυτούς αντικείμενα, που διαφορετικά θα κατέληγαν ως απόβλητα. Η υπηρεσία πρέπει να είναι δωρεάν στη χρήση της και χωρίς καμία οικονομική συναλλαγή μεταξύ των συμβαλλόμενων της. Εκτεταμένη και στοχευμένη εκστρατεία ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης (στα ΜΜΕ, σχολεία, ΟΤΑ κα), ώστε το ευρύ κοινό να γνωρίσει επισταμένα το νέο εργαλείο που είναι διαθέσιμο και συνειδητοποιώντας τη σπουδαιότητα Εξέταση επέκτασης εναλλακτικής διαχείρισης σε νέα ρεύματα αποβλήτων. Για την ένταξη νέων ρευμάτων, όπως για παράδειγμα το ύφασμα και τα έπιπλα, προτείνεται καταρχήν η προώθηση εκπόνησης σχετικής μελέτης σκοπιμότητας σε συνδυασμό με την υλοποίηση πιλοτικής εφαρμογής, ώστε να καταγραφούν όλα τα δεδομένα και να αξιολογηθεί η βιωσιμότητα της επέκτασης. Η πρόταση σχετίζεται με την εφαρμογή των προτάσεων για τη δημιουργία της «Ηλεκτρονικής Αγοράς Αποβλήτων» (ΗΑΑ) και την υλοποίηση της Δράσης «Δεν το Πετάω Το Χαρίζω», η προώθηση των οποίων δύναται να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την προώθηση της συγκεκριμένης πρότασης ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΣΔΑ Η επιτυχής υλοποίηση του εθνικού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων προϋποθέτει την ύπαρξη αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου των επιμέρους σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων και συνολικά της εφαρμογής του ΕΣΔΑ. Η ανάπτυξη και λειτουργία του συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου αποσκοπεί στην αποτύπωση της συνολικής εικόνας της κατάστασης και των εξελίξεων σε επιμέρους ζητήματα σε μια συνεχή βάση. Το σύστημα θα καταγράφει συνεχώς τις ανάγκες για περαιτέρω παρεμβάσεις, θα επικυρώνει ανά διαστήματα τις παραδοχές του αρχικού σχεδιασμού και θα αξιολογεί τις μελλοντικές εξελίξεις. Επίσης, θα συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση των προβλημάτων εφαρμογής ή των πιθανών αστοχιών του αρχικού προγραμματισμού, ώστε να είναι δυνατή η ανάληψη διορθωτικών ενεργειών. Ειδικότερα, το σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής του νέου ΕΣΔΑ θα σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη τις ακόλουθες βασικές αρχές: 46

54 Συστηματοποίηση της διαδικασίας συγκέντρωσης και επεξεργασίας των δεδομένων που απαιτούνται για να υποστηριχθεί και αξιολογηθεί ο ΕΣΔΑ και για να επιτευχθεί η συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις αναφοράς προς την ΕΕ. Παροχή δεδομένων από κάθε υπόχρεο υποβολής με μία και μοναδική διαδικασία στο σύστημα παρακολούθησης. Προκαθορισμός των απαιτούμενων δεδομένων και του επιπέδου επεξεργασίας των δεδομένων στις αναφορές. Προκαθορισμένη και εξασφαλισμένη προσβασιμότητα στα δεδομένα του συστήματος παρακολούθησης όλων των εμπλεκόμενων στην υλοποίηση των στόχων. Συστηματική παρακολούθηση της υλοποίησης των στόχων του ΕΣΔΑ, άμεσα συναρτώμενη με την παρακολούθηση της υλοποίησης των στόχων των ΠΕΣΔΑ. Καθορισμός συχνότητας παρακολούθησης του ΕΣΔΑ σε ετήσια βάση. Διαδικασία ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων φορέων και του κοινού μέσω της κοινοποίησης σχετικών αναφορών στο διαδίκτυο Υπόχρεοι παρακολούθησης της υλοποίησης των στόχων του ΕΣΔΑ Η παρακολούθηση και ο έλεγχος εφαρμογής του νέου ΕΣΔΑ θα γίνεται από το ΥΠΕΚΑ σε συνεργασία με τα εκάστοτε συναρμόδια Υπουργεία. Σε περίπτωση ίδρυσης του Εθνικού Οργανισμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΟΔΑ), την παρακολούθηση και τον έλεγχο εφαρμογής του ΕΣΔΑ θα αναλάβει ο νέος φορέας. Η διαδικασία παρακολούθησης της εφαρμογής του ΕΣΔΑ από το ΥΠΕΚΑ (του ΕΟΔΑ σε περίπτωση ίδρυσης του νέου φορέα) θα περιλαμβάνει τα εξής βασικά βήματα: α. Συγκέντρωση και επεξεργασία δεδομένων αποβλήτων. β. Αξιολόγηση των απολογιστικών εκθέσεων των Περιφερειακών ΦοΔΣΑ. γ. Αξιολόγηση προόδου εφαρμογής των τιθέμενων στόχων του ΕΣΔΑ. δ. Σύνταξη τακτικών και έκτακτων εκθέσεων προόδου συνολικά και ανά ρεύμα αποβλήτων. ε. Κατάρτιση ειδικών εκθέσεων για την επίσπευση της εφαρμογής του ΕΣΔΑ. στ. Ενδεχόμενη αναθεώρηση του ΕΣΔΑ στη βάση των εκτιμήσεων και αξιολογήσεων. ζ. Αποστολή των εκθέσεων του ΥΠΕΚΑ στα συναρμόδια Υπουργεία και στη ΕΕ. Σε περιφερειακό επίπεδο, υπεύθυνοι φορείς για την παρακολούθηση υλοποίησης των ΠΕΣΔΑ είναι οι Περιφέρειες. Η οργάνωση, ο συντονισμός και η λειτουργία του μηχανισμού παρακολούθησης θα πραγματοποιείται από τους περιφερειακούς ΦοΔΣΑ. Οι περιφερειακοί ΦοΔΣΑ θα αναφέρουν προς το ΥΠΕΚΑ τα αποτελέσματα προόδου εφαρμογής των ΠΕΣΔΑ. Σε περίπτωση ίδρυσης του νέου φορέα, οι περιφερειακοί ΦοΔΣΑ θα αναφέρουν προς τον ΕΟΔΑ τα αποτελέσματα προόδου εφαρμογής των ΠΕΣΔΑ. Ο έλεγχος εφαρμογής του ΕΣΔΑ και των ΠΕΣΔΑ, θα γίνεται από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες ΕΥΠΕ, ΕΥΕΠ του ΥΠΕΚΑ, τους Περιφερειακούς ΦΟΔΣΑ και τις αρμόδιες υπηρεσίες περιβάλλοντος των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των Περιφερειών Εργαλεία παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής του ΕΣΔΑ Η παρακολούθηση και έλεγχος της εφαρμογής του ΕΣΔΑ θα στηρίζεται στα ακόλουθα εργαλεία: Α. Συλλογή δεδομένων. Προϋπόθεση για την παρακολούθηση είναι η ύπαρξη ενός αποτελεσματικού συστήματος συλλογής δεδομένων για τα απόβλητα που να εξασφαλίζει την ιχνηλασιμότητά τους, από την παραγωγή έως την τελική διαχείριση, και τίθεται ως μια από τις βασικές γενικές κατευθύνσεις του νέου ΕΣΔΑ. Το σύστημα συλλογής δεδομένων θα είναι δυναμικό, προϋποθέτει έλεγχο ποιότητας των δεδομένων και απαιτεί να είναι προσβάσιμο από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς που υποχρεούνται να αναφέρουν προς τις αρμόδιες αρχές παρακολούθησης του ΕΣΔΑ. 47

55 Τα βασικά εργαλεία καταγραφής θα είναι: Ηλεκτρονικό Μητρώο Δεδομένων (επικίνδυνων και μη επικίνδυνων) Αποβλήτων (ΗΜΔΑ) (άρθρο 42 Ν. 4042/2012) που επίκειται να υπαχθεί στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), το οποίο θα είναι συνδεδεμένο με: Τα μητρώα των υπόχρεων (παραγωγών/ κατόχων/ φορέων διαχείρισης). Το σύστημα συλλογής δεδομένων διασυνοριακής μεταφοράς. Άλλα μητρώα του δημοσίου (π.χ. εθνική υποδομή γεωχωρικών πληροφοριών, εθνικό δίκτυο πληροφοριών περιβάλλοντος). Το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο που λειτουργεί στο ΥΠΕΚΑ σύμφωνα με το άρθρο 20 Ν.4014/2011. Κοινή πλατφόρμα για: Τη συγκέντρωση στοιχείων από όλους τους υπόχρεους υποβολής στοιχείων και τροφοδότησης του ηλεκτρονικού μητρώου. Την ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων από το ηλεκτρονικό μητρώο. Την υποβολή εκθέσεων αναφοράς σε εναρμόνιση με τις απαιτήσεις αναφοράς από την ΕΕ. Τη διάδοση της πληροφορίας στους ενδιαφερόμενους και το ευρύ κοινό. Σύστημα διασφάλισης ποιότητας δεδομένων. Η υποβολή των δηλώσεων των υπόχρεων θα γίνεται σε προκαθορισμένες φόρμες για τη συμπλήρωση των οποίων θα υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες. Οι υπόχρεοι θα υποβοηθούνται μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και τηλεφωνικά, στο βαθμό που αυτό είναι απαραίτητο. Η διαδικασία θα τυποποιηθεί και οι υπόχρεοι θα υπόκεινται σε κυρώσεις σε περίπτωση παραλείψεων, λαθών ή καθυστερήσεων στην υποβολή των εκθέσεων. Β. Δείκτες παρακολούθησης. Η εξέλιξη και πρόοδος υλοποίησης του ΕΣΔΑ μετράται και αποτιμάται στη βάση προκαθορισμένων δεικτών παρακολούθησης που θα αναπτυχθούν για τη δυνατότητα συνεχούς αξιολόγησης της επίδοσης του σχεδίου και σύγκρισής τους με τους στόχους που έχουν τεθεί για τα επιμέρους ρεύματα αποβλήτων και συνολικά για το ΕΣΔΑ. Οι δείκτες παρακολούθησης θα καθοριστούν στα επιμέρους ΣΔΑ, και θα επιλεχθούν ώστε να είναι κατανοητοί, εύκολα μετρήσιμοι, αντικειμενικοί και αντιπροσωπευτικοί των τιθέμενων στόχων διαχείρισης αποβλήτων. Γ. Εκθέσεις προόδου και αναφοράς. Τα μέσα αποτύπωσης της παρακολούθησης θα είναι οι εκθέσεις προόδου. Οι εκθέσεις θα έχουν απολογιστικό χαρακτήρα και θα μπορούν να τροφοδοτούν τις απαιτήσεις αναφοράς προς την ΕΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Οι εκθέσεις θα συνοδεύονται από θεματικούς χάρτες, όπως χάρτες υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, τομεακούς χάρτες, χάρτες εμβέλειας προγραμμάτων ανακύκλωσης, κλπ. Η συχνότητα υποβολής και οι υποχρεώσεις αναφοράς προκύπτουν από την Οδηγία Πλαίσιο, τις Οδηγίες οριζόντιου χαρακτήρα (πχ. υγειονομική ταφή) και τις Οδηγίες επιμέρους ρευμάτων (συσκευασίες, μπαταρίες, κλπ). Τα δεδομένα αποβλήτων και οι εκθέσεις θα χρησιμοποιηθούν και για την κάλυψη των σχετικών υποχρεώσεων αναφοράς της χώρας, σε σχέση και με τις αναλύσεις που δημοσιεύουν Ευρωπαϊκοί ή Διεθνείς Οργανισμοί, όπως η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης Νομοθετικές ρυθμίσεις για τα εργαλεία παρακολούθησης και ελέγχου. Για την κάλυψη των απαιτήσεων ενίσχυσης του μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου προκύπτουν οι παρακάτω νομοθετικές ρυθμίσεις: Σύσταση και συγκρότηση του ΕΟΔΑ για την οργάνωση και λειτουργία του μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου υλοποίησης του νέου ΕΣΔΑ. Ενίσχυση θεσμικών αρμοδιοτήτων ΦοΔΣΑ για την οργάνωση λειτουργίας του μηχανισμού παρακολούθησης του νέου ΕΣΔΑ, και σε περιφερειακό επίπεδο μέσω των ΠΕΣΔΑ. 48

56 Ρύθμιση για τη δημιουργία του ΗΜΔΑ (επικίνδυνων και μη επικίνδυνων), από την παραγωγή μέχρι τον τελικό προορισμό (σύστημα ιχνηλασιμότητας), το οποίο θα εμπεριέχει σύστημα διασφάλισης ποιότητας δεδομένων και την κεντρική βάση δεδομένων για τα στατιστικά της χώρας. Ρύθμιση για τη σύνδεση του ΗΜΔΑ με τα μητρώα των υπόχρεων (παραγωγών, φορέων διαχείρισης κλπ) και άλλα μητρώα του δημοσίου, καθώς και με το σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης και ελέγχου. Θέσπιση κυρώσεων για τη μη τήρηση των υποχρεώσεων από τους υπόχρεους υποβολής δηλώσεων (παραγωγούς/κατόχους) και τους υπόχρεους υποβολής απολογιστικών εκθέσεων (ΦοΔΣΑ, ΣΕΔ, φορείς διαχείρισης). 49

57 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. European Commission Directorate-General Environment, «Preparing a Waste Management Plan A methodological guidance note», Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008 για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών. 3. Νόμος υπ αριθ. 4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». 4. ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909Β) σχετικά με το Eθνικό σχέδιο διαχείρισης για τα μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα, ΕΣΔΑ ΚΥΑ 8668/2007 (ΦΕΚ 187/Β) σχετικά με το εθνικό σχέδιο διαχείρισης για τα επικίνδυνα απόβλητα, ΕΣΔΕΑ Υπ αριθμ /4110/ απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ σχετικά με το ειδικό εθνικό σχέδιο διαχείρισης για τα ΕΑΥΜ, ΕΕΣΔΕΑΥΜ ΕΕΔΣΑ, H νέα Οδηγία Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα απόβλητα και οι επιπτώσεις της στην Ελλάδα, Απρίλιος European Commission, Guidance on the interpretation of key provisions of Directive 2008/98/EC on waste, June Αιτιολογική Εκθεση σχεδίου Νόμου 4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ). 10. Ιστοσελίδα της ΕΕ για τα απόβλητα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Πολιτική της ΕΕ όσον αφορά τα απόβλητα: Το παρασκήνιο της Στρατηγικής», European Commission, The EU s approach to waste management, Ανακοίνωση της Επιτροπής «Ενα βήμα μπροστά για την αειφόρο χρήση των πόρων: Θεματική Στρατηγική για την πρόληψης της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων», COM(2005)666 final. 14. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Εκθεση της Επιτροπής σχετικά με τη θεματική στρατηγική για την πρόληψη και ανακύκλωση των αποβλήτων», COM(2011)13 final. 15. Ανακοίνωση της Επιτροπής, «Χάρτης πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη», COM(2011)0571 final. 16. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας», Πρόταση για το 7ο Πρόγραμμα Δράσης της Ενωσης για το Περιβάλλον, COM (2012)710 final. 17. Ευρώπη 2020, European Commission, Indicative Roadmap of Waste Policy and Legislation, February Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Πράσινη Βίβλος για τα διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ενωση», COM(2008) 811 final. 20. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Πράσινη Βίβλος σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά απόβλητα στο περιβάλλον», COM(2013)123 final. 21. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Πιο έξυπνα και πιο καθαρά- Βιώσιμη Κατανάλωση και Παραγωγή», Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 29η Ετήσια Εκθεση για τον έλεγχο της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ (2011), COM(2012)714 final. 50

58 23. Ιστοσελίδα της ΕΕ για την Εφαρμογή του Δικαίου της Ένωσης και τις Παραβάσεις Ιστοσελίδα της ΕΕ για το Περιβάλλον: Εφαρμογή της Ενωσιακής Νομοθεσίας για το Περιβάλλον και Παραβάσεις και Ιστοσελίδα Δικαστηρίου Ευρωπαϊκής Ένωσης WWF, Παρατηρητήριο Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας, ΥΠΕΚΑ, 8η Έκθεση Προόδου του Σχεδίου Δράσης για την παύση λειτουργίας και αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων στην Ελλάδα, Μάιος European Commission, «Support to Implementation - Municipal Waste», BiPRO GmbH, «Screening of waste management performance of EU Member State», /2011/606502/SER/C2 project for European Commission, July BiPRO GmbH, «Roadmap for Greece Support to Member States in improving waste management based on assessment of Member States performance», /2011/606502/SER/C2 project for European Commission, Der Bundes-abfallwirtschaftsplan 2011 (Bände 1 & 2), Bundesministerium für Land- und Forstwirtschaft, Umwelt und Wasserwirtschaft(BMLFUW), Wien-Österreich, Regeringens Affaldsstrategi & Affaldsstrategi 10, Danish Environmental Protection Agency, København 2009/ A Resource Opportunity,Waste Management Policy in Ireland, Department of the Environmental Community and Local Governrment, Dublin Biodegradable Municipal Waste for Italy, Eionet The European Topic Centre on Sustainable Consumption and Production waste/2009_edition/biodegradablemunicipalwaste/bycountry?country=it 35. Towards a material chain policy National Waste Management Plan (LAP) , version 2010, Directorate General for Environmental Protection, Den Haag Plano Estratégico para os Resíduos Sólidos Urbanos (PERSU II), Ministrerio da Agricultura, do Mar, do Ambiente e do Ordenamento do território/agência Portuguesa do Ambiente, Lisboa, Plano Nacional de Gestão de Resíduos /Proposta de PNGR, Ministrerio da Agricultura, do Mar, do Ambiente e do Ordenamento do território/agência Portuguesa do Ambiente, Lisboa, Mercado Organizado de Resíduos, Agência Portuguesa do Ambiente, «From waste management to resource efficiency» Sweden's Waste Plan , Report 6560, Swedish Environmental Protection Agency, Stockholm Waste management plan of the Czech Republic for , č.197/2003 Sb, The Ministry of the Environment (MoE), Prague Towards a recycling society The National Waste Plan for 2016, Ministry of the Environment of Finnland (Ympäristöministeriö), Helsinki ΥΠΕΚΑ, «Εκπόνηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης ιλύος, εκπόνηση Τεχνικών Προδιαγραφών και του σχετικού νομοθετικού πλαισίου», Υδροηλεκτρική - Υδρονομή - Αγγελική Κάλια Αντωνίου, ΥΠΕΧΩΔΕ, «Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων από Εγκαταστάσεις στον τομέα της Υγείας», LDK ECO,

59 44. Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, Ειδικό Τεύχος, «Διαχείριση Αποβλήτων: Θεσμικό πλαίσιο- Ρόλοι και αρμοδιότητες εμπλεκόμενων φορέων», Απρίλιος ο Διεθνές Συνέδριο ΕΕΔΣΑ «Διαχείριση στερεών αποβλήτων σε κρίση: Νέες προκλήσεις και προοπτικές», Δεκέμβριος Συμπεράσματα Πανελλήνιων Συνόδων Φο.Δ.Σ.Α. 47. Δίκτυο ΦοΔΙΣΑ, Οι θέσεις του Δικτύου για την «Διαχείριση των Απορριμμάτων στην Ελλάδα, στο προγραμματικό πλαίσιο μέχρι το 2013», όπως αυτές κατατέθηκαν στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων, Απρίλιος ΣΕΒ, Συμβούλιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, «Βιώσιµη Ανάπτυξη & ιαχείριση Βιοµηχανικών Αποβλήτων», Ιούνιος Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων, Κατευθύνσεις Αναπτυξιακής Στρατηγικής στους τομείς αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ, Κείμενο Βάσης προς Δημόσια Διαβούλευση, Μάιος Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων, Σχέδιο Συνοπτικού Κειμένου Κατευθύνσεων Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής που αφορά τους τομείς ευθύνης του ΥΠΕΚΑ. 51. Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων, Κείμενο προτάσεων ΥΠΕΚΑ (τομέας Περιβάλλον) για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων ΕΣΠΑ, «2η Εγκύκλιος Σχεδιασμού και Κατάρτισης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Περιόδου », Μάρτιος Θέση των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ανάπτυξη συμφωνίας εταιρικής σχέσης και προγραμμάτων στην Ελλάδα για την περίοδο , Νοέμβριος ΥΠΕΚΑ, Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγή, Αναπτυξιακός Προγραμματισμός Τομέα Ενέργειας, Περίοδος , Οκτώβριος

60 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ" ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ Ο ΝΕΟΣ ΕΣΔΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ (3 Παραδοτέο) ΤΕΥΧΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. δ.τ. Μονεμβασίας 27 TK , Μαρούσι Τηλ.: Fax: Επτανήσου 48 ΤΚ , Αθήνα Τηλ. / Fax: delphi_eng@tee.gr Αγ. Ειρήνης 3Γ ΤΚ 81100, Μυτιλήνη Τηλ. / Fax: xmandylas@gmail.com ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 Ευρωπαϊκή Ένωση Ταμείο Συνοχής