ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΕΚ. 2011

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΕΚ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ BS 8800:2004 ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΪΖΙΑΣ ΑΡ. ΜΗΤΡΩΟΥ: 3254 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘ: Ρ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Κ. ΜΑΡΧΑΒΙΛΑΣ Καβάλα, Ιούνιος 2012

2 Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία, με τίτλο Αποτύπωση του Βρετανικού Προτύπου ΒS 8800:2004 Σύστημα ιαχείρισης Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, έχει ως στόχο την αναπαραγωγή του προτύπου αυτού στην Ελληνική γλώσσα, ώστε να μπορεί να είναι κατανοητό, εφαρμόσιμο και εύχρηστο στον κάθε Έλληνα οπουδήποτε στον κόσμο και αν εργάζεται. Επιπλέον με την εφαρμογή της Εργασίας αυτής και κατ' επέκταση με την τήρηση του παρόντος προτύπου, μπορεί να επιτευχθεί βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων, αλλά και αύξηση της παραγωγικότητας κάθε οργανισμού. Οι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των εσόδων σε κάθε παραγωγικό τομέα, με συνεπακόλουθο την απώλεια μεγάλου αριθμού θέσεων εργασίας και αύξηση της ανεργίας. Με αυτά τα δεδομένα οι Ασφαλείς και Υγιείς συνθήκες εργασίας έρχονται σε δεύτερη μοίρα αφού η ανάγκη για παραμονή στην εργασία υποχρεώνει τον εργαζόμενο να προβεί σε εκπτώσεις σε θέματα Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Έτσι αυξάνονται οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι που έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση σειράς προβλημάτων Υγείας αλλά και την αύξηση των πιθανοτήτων να προκληθούν εργατικά ατυχήματα. Για την μακροπρόθεσμη όμως ανάπτυξη ενός οργανισμού, η Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες. Με αυτά τα δεδομένα η παρούσα Πτυχιακή Εργασία μπορεί να αποτελέσει αναπόσπαστο βοήθημα για κάθε υγιή οργανισμό ο οποίος, ακόμα και εν μέσω οικονομικής κρίσης, στοχεύει στην ανάπτυξη. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 1 από 273

3 Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη 3 Κατάλογος Πινάκων 5 Εισαγωγή 6 Γενικά 13 Κεφάλαιο 1 Πεδίο εφαρμογής 17 Κεφάλαιο 2 Ορολογίες και ορισμοί 18 Κεφάλαιο 3 Παράρτημα Α Στοιχεία των συστημάτων διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας Σύγκριση με άλλα πρότυπα συστημάτων διαχείρισης Παράρτημα Β Οδηγίες για την οργάνωση 72 Παράρτημα Γ Προωθώντας ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας 82 Παράρτημα Οδηγίες σχεδιασμού και εφαρμογής 97 Παράρτημα Ε Οδηγίες για την εκτίμηση και τον έλεγχο των κινδύνων 120 Παράρτημα ΣΤ Μέτρηση της αποδοτικότητας και έλεγχος 172 Παράρτημα Ζ ιερεύνηση επικίνδυνων συμβάντων 195 Πρακτική Εφαρμογή 218 Σύνοψη Συμπεράσματα 265 Βιβλιογραφία 271 Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 2 από 273

4 Περίληψη Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα αποτύπωση στα ελληνικά του Βρετανικού ( ιεθνούς) Προτύπου ιαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας BS 8800:2004 έχει την δυνατότητα να καθοδηγήσει τα στελέχη ενός οργανισμού οποιουδήποτε μεγέθους και τομέα ασχολίας, ή και εξωτερικούς συμβούλους, για τη δημιουργία και εξέλιξη ενός λειτουργικού συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Απώτερος σκοπός είναι η εφαρμογή του προτύπου χωρίς περιορισμούς, πάντοτε ανάλογα με τις περιστάσεις και τις ανάγκες του κάθε οργανισμού. Για την ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να αναπτυχθούν όλα τα υφιστάμενα σχετικά στοιχεία του οργανισμού σύμφωνα πάντα με το μέγεθος του, τη φύση των δραστηριοτήτων του, τις πηγές των κινδύνων και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργεί. Πέραν από την αξιοποίηση υφιστάμενων σχετικών στοιχείων, το πρότυπο αυτό και, κατ επέκταση, η εν λόγω αποτύπωση καθοδηγεί τον αναγνώστη στη θέσπιση διαδικασιών για τον καθορισμό, την καταγραφή και την έγκριση πολιτικής Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, περιλαμβάνοντας δεσμεύσεις για την προστασία της Ασφάλειας και Υγείας των ατόμων στην εργασία, αλλά και τρίτων που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις δραστηριότητες του οργανισμού. ίνει επίσης μια σαφή εικόνα για την ενσωμάτωση και τη σύγκριση του προτεινόμενου συστήματος Ασφάλειας και Υγείας με τυχόν άλλα συστήματα διαχείρισης που χρησιμοποιούνται στους οργανισμούς οι οποίοι θα επιχειρήσουν να το θέσουν σε εφαρμογή. Επιπλέον, το παρόν πρότυπο παρέχει καθοδήγηση ούτως ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να προβεί σε ορθή κατανομή των αρμοδιοτήτων καθώς και οργάνωση των πόρων, των ατόμων και των επικοινωνιών για τον καθορισμό και την εφαρμογή της πολιτικής, όπως και για την αποτελεσματική διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 3 από 273

5 Περίληψη Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 Προσδιορίζει τις ευθύνες και τις σχέσεις που θα βοηθήσουν στη δημιουργία και προώθηση μιας καλής κουλτούρας, η οποία θα καθορίσει την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας, το βαθμό εμπιστοσύνης μεταξύ του προσωπικού σε όλα τα επίπεδα, το βαθμό στον οποίον όλο το προσωπικό ενθαρρύνεται να προωθεί τη βελτίωση της απόδοσης της Ασφάλειας και τη δέσμευση του καθενός στην επίτευξη των γενικών στόχων του οργανισμού. Επιπρόσθετα, διατυπώνει οδηγίες που μπορούν να βοηθήσουν στο να ξεπεραστούν δυσκολίες στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του συστήματος καθώς και στην εκπόνηση προγραμμάτων εκτίμησης και ελέγχου των κινδύνων. Επίσης καθοδηγεί τον αναγνώστη στο να οργανώσει την διαδικασία εκτίμησης των κινδύνων σύμφωνα με το μέγεθος και τις δραστηριότητες του οργανισμού. Μετά την εφαρμογή των πιο πάνω, χώρα παίρνει η μέτρηση της αποδοτικότητας και ο έλεγχος του συστήματος, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο όλο σύστημα. Αυτά θα πρέπει να γίνονται από ικανό και καταρτισμένο προσωπικό με σκοπό τη διερεύνηση της εφαρμογής και της επιτυχίας των στόχων του σχεδιασμού, της εφαρμογής των ελέγχων διαχείρισης των κινδύνων, του κατά πόσον λαμβάνονται υπόψη οι αποτυχίες του συστήματος διαχείρισης, κλπ. Τέλος, αναφορά γίνεται στις διαδικασίες καταγραφής και διερεύνησης επικίνδυνων συμβάντων, ασθενειών, ατυχημάτων, κλπ. ούτως ώστε να διευκρινίζονται οι άμεσες ή/και έμμεσες αιτίες, να προσδιορίζεται η ενδεχόμενη ανάγκη για λήψη προληπτικών μέτρων, περιλαμβανομένων βελτιώσεων στα συστήματα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, και να παρέχονται πληροφορίες για τη διαδικασία της εκτίμησης των κινδύνων. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 4 από 273

6 Περίληψη Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 Σχήμα 1 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Στοιχεία επιτυχημένης διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας σύμφωνα με την προσέγγιση του HSG65 16 Πίνακας A.1 Σύγκριση του BS 8800:2004 και BS EN ISO 9001:2000 Πίνακας A.2 Σύγκριση του BS 8800:2004 και BS EN ISO 14001:2005 Πίνακας A.3 Σύγκριση της BS 8800:2004 και OHSAS 18001: Πίνακας A.4 Σύγκριση του BS 8800:2004 και του ILO-OSH Σχήμα.1 ιαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας 104 Σχήμα.2 Σχεδιασμός και εφαρμογή επανεξέτασης 112 Σχήμα E.1 Η διαδικασία αξιολόγησης και ελέγχου των 132 κινδύνων Πίνακας Ε.1 Παραδείγματα κατηγοριών βλαβών 149 Πίνακας E.2 Παραδείγματα κατηγοριών για πιθανότητες βλάβης 153 Πίνακας E.3 Μια απλή εκτίμηση κινδύνου 156 Πίνακας E.4 Απλή κατηγοριοποίηση των κινδύνων 157 Πίνακας E.5 Απλό σχέδιο δράσης με βάση τον κίνδυνο 159 Πίνακας 1 Εκτίμηση Κινδύνων σε Αποθήκη 241 Πίνακας 2 Εκτίμηση Κινδύνων για την χρήση Μηχανών 246 Περιτύλιξης Πλαστικού Πίνακας 3 Εκτίμηση Κινδύνων για την χρήση Περονοφόρων 250 Πίνακας 4 Εκτίμηση Κινδύνων σε Εξωτερικούς Χώρους 256 Σχήμα 2 Παράγοντες που επιδρούν στην παραγωγικότητα 218 Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 5 από 273

7 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αξία μιας ανθρώπινης ζωής δεν μπορεί να κοστολογηθεί, όπως δεν μπορούν επίσης να υπολογιστούν οι αρνητικές συνέπειες τις οποίες δύναται να επιφέρει μια θέση εργασίας σε έναν οργανισμό όπου δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα Ασφάλειας και Υγείας. Μπορούν όμως να κοστολογηθούν και να συγκριθούν, οι εργατοώρες ενός εργαζομένου σε έναν οργανισμό που δίνει πρώτιστο στόχο στην οργάνωση γενικότερα αλλά και στη διαχείριση των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας ειδικότερα, με τις εργατοώρες ενός εργαζομένου σε έναν οργανισμό ο οποίος δεν εφαρμόζει κάποιο σύστημα διαχείρισης. Σαφέστατα, το αποτέλεσμα της σύγκρισης θα αποκάλυπτε ότι οι εργατοώρες του πρώτου εργαζομένου κοστίζουν λιγότερο απ ότι του δεύτερου. Επομένως, ένας οργανισμός ο οποίος εφαρμόζει συστήματα διαχείρισης είναι πολύ πιο πιθανόν να παραστεί βιώσιμος και κερδοφόρος. Με βάσει λοιπόν τα πιο πάνω προσδιορίζεται αναλυτικότερα ο στόχος της παρούσας Πτυχιακής Εργασίας, ο οποίος είναι η συμβολή στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην Ελλάδα και την Κύπρο, μέσω της ανάπτυξης ενός Ασφαλούς και Υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των ατυχημάτων, την αύξηση της διάθεσης για εργασία, τη βελτίωση της παραγωγικότητας αλλά και την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής, τόσο των εργοδοτουμένων όσο και των εργοδοτών. Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία βασίζεται στην αποτύπωση του Βρετανικού ( ιεθνούς) Προτύπου ιαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας BS 8800:2004 (Technical Committee HS/1, Occupational health and safety management (2004)), στην ελληνική γλώσσα, πετυχαίνοντας έτσι την καλύτερη εφαρμογή του από τον ελληνικό πληθυσμό. Εφαρμόζοντας το πρότυπο αυτό ο κάθε οργανισμός έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει ένα πλαίσιο για την ορθή διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο την καλύτερη προστασία των εργαζομένων αλλά και τρίτων, των οποίων η Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 6 από 273

8 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 Ασφάλεια και Υγεία πιθανόν να επηρεάζονται από τις δραστηριότητες του εν λόγω οργανισμού. Στο εν λόγω πρότυπο και κατ επέκταση στην παρούσα αποτύπωση, παρέχεται καθοδήγηση αναφορικά με τα στοιχεία μιας επιτυχούς διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας. Ειδικότερα, στο πρώτο Κεφάλαιο του προτύπου γίνεται αναφορά στα πεδία εφαρμογής του και στις καθοδηγήσεις που παρέχει το πρότυπο όσον αφορά την εφαρμογή ορθών πρακτικών Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Στο δεύτερο Κεφάλαιο παρατίθενται οι ορολογίες και οι ορισμοί που χρησιμοποιούνται εκτενώς στο πρότυπο, όπως π.χ. το ατύχημα, ο έλεγχος, κ.λπ. Στο τρίτο Κεφάλαιο γίνεται αναλυτική και εκτενής αναφορά στα στοιχεία του προτεινόμενου συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Για την εφαρμογή του εν λόγω συστήματος πρέπει πρώτα να αξιοποιηθούν στοιχεία που πιθανόν να βρίσκονται ήδη σε ισχύ, όπως είναι οι εκτιμήσεις κινδύνων, η πολιτική Ασφάλειας και Υγείας, κλπ. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να εντάσσονται στο όλο σύστημα διαχείρισης και να αναπτύσσονται μαζί με τα νέα στοιχεία. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να διενεργείται μια αρχική ανασκόπηση από αρμόδια πρόσωπα σε συνεννόηση με το εργατικό δυναμικό ή τους αντιπροσώπους του, για να αποκαλύπτεται η υφιστάμενη θέση του οργανισμού αναφορικά με τη διαχείριση των κινδύνων. Σκοπός της ανασκόπησης είναι να καθοριστεί σε ποιο βαθμό έχουν γίνει ρυθμίσεις για εντοπισμό και εφαρμογή των απαιτήσεων των Νόμων και Κανονισμών, καθώς και για την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών, τον καθορισμό υψηλών επιδόσεων, την εξασφάλιση ή την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών, τη διαβούλευση εντός του οργανισμού, τον εντοπισμό, την πρόβλεψη και την εκτίμηση των κινδύνων και των πηγών τους, τη διασφάλιση της Ασφάλειας και Υγείας όσων ασχολούνται ή επηρεάζονται από τις δραστηριότητες του οργανισμού, τη δημιουργία και εφαρμογή αποτελεσματικών ελέγχων, τον υπολογισμό και αξιολόγηση της απόδοσης Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 7 από 273

9 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 καθώς και τη δημιουργία αποτελεσματικών ρυθμίσεων για την αναθεώρηση και τον έλεγχο του συστήματος διαχείρισης. Μια από τις διαδικασίες της διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας είναι η θέσπιση πολιτικής. Μέσα από την Πολιτική της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας ο οργανισμός θα πρέπει να καταδεικνύει τη δέσμευσή του σε σχέση με τα εν λόγω θέματα. Άμεση ευθύνη για τη θέσπιση διαδικασιών, καθώς και για τον καθορισμό, την καταγραφή και την έγκριση της πολιτικής έχει η διοίκηση του οργανισμού, η οποία μέσο του ανώτατου διευθυντή-ο οποίος έχει και την άμεση ευθύνη-πρέπει να επικυρώνει την πολιτική υπογράφοντας την. Μέσω της οργάνωσης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας μπορεί να επιτευχθεί μια καλή κουλτούρα στον τομέα αυτό, καθώς και η συνεχής ανάπτυξη της πολιτικής της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας του κάθε οργανισμού. Για την οργάνωση προαπαιτείται ο καταμερισμός τον αρμοδιοτήτων και των ευθυνών, καθώς και η λήψη οργανωτικών διευθετήσεων σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού. Ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας θα πρέπει να προγραμματίζεται για να ελέγχει τους κινδύνους, να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και να διατηρεί μια θετική κουλτούρα για την Ασφάλεια και την Υγεία. Κατά τον σχεδιασμό του εν λόγω συστήματος, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη των κινδύνων και των πηγών τους μέσα από τον προσδιορισμό, την εξάλειψη και τον έλεγχο τους. Επιπλέον, ο κάθε οργανισμός πρέπει να καθιερώνει και να διατηρεί ρυθμίσεις ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των εκάστοτε Νομικών απαιτήσεων αναφορικά με την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία, σύμφωνα με τις δραστηριότητες και τις υπηρεσίες του. Όλοι οι εργαζόμενοι εντός του οργανισμού θα πρέπει να γνωρίζουν και να κατανοούν της Νομικές απαιτήσεις. Όσον αφορά τις μετρήσεις των επιδόσεων, αυτές θα πρέπει να πραγματοποιούνται με σειρά ερωτήσεων, τόσο προληπτικά όσο και Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 8 από 273

10 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 αναδρομικά και θα πρέπει να περιλαμβάνουν δείκτες αναφορικά με την απόδοση. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων συμβάλλουν στη στήριξη, τη λειτουργία και την ανάπτυξη του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας έτσι ώστε να ελέγχονται οι κίνδυνοι. Στο σύστημα θα πρέπει επομένως να υπάρχουν ρυθμίσεις οι οποίες, με την εμπλοκή των αρμοδίων προσώπων, να εξασφαλίζουν τη συνεχή και ενδελεχή διερεύνηση των κατώτερων επιδόσεων, συμπεριλαμβανομένων και των ατυχημάτων, εντοπίζοντας έτσι τα πεδία τα οποία χρήζουν βελτίωσης. Επιπλέον της μέτρηση της απόδοσης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας και των περιοδικών αναθεωρήσεων της κατάστασης, θα πρέπει να πραγματοποιούνται και περιοδικοί έλεγχοι που θα επιτρέπουν μια βαθύτερη και πιο αναλυτική αξιολόγηση όλων των στοιχείων του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Η περιοδική επανεξέταση της κατάστασης έχει σκοπό τη διαπίστωση της επάρκειας της απόδοσης σε ολόκληρο τον οργανισμό. Τα αποτελέσματα της θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη κατάσταση και το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των ελλείψεων, ή την αντιστάθμιση για την επίτευξη των επιθυμητών αλλαγών. Για τη διοικητική ανασκόπηση, αναφέρεται ότι η ανώτατη διοίκηση θα πρέπει να επανεξετάζει το σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας του οργανισμού ανά τακτά χρονικά διαστήματα και να εξασφαλίζει πάντα την καταλληλότητα, την επάρκεια και την αποτελεσματικότητά του. Το πρότυπο συμπληρώνεται με την προσθήκη επτά Παραρτημάτων τα οποία βοηθούν στην κατανόηση και την καλύτερη εφαρμογή του. Στο Παράρτημα Α γίνεται σύγκριση του προτεινόμενου συστήματος με άλλα συστήματα διαχείρισης. Επιπρόσθετα, δίνεται σαφής εικόνα για την ενσωμάτωση και τη σύγκριση του παρόντος συστήματος διαχείρισης με άλλα συστήματα διαχείρισης που πιθανόν να χρησιμοποιούνται στους οργανισμούς οι οποίοι θα επιχειρήσουν να το θέσουν σε εφαρμογή και Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 9 από 273

11 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 καταγράφει τις διαφορές μεταξύ του παρόντος προτύπου και των προτύπων BS EN ISO 9001:2000, BS EN ISO 9001:2000, BS EN ISO 14001:20051, BS EN ISO 14001:2005, OHSAS 18001:1999, ILO-OSH Στο Παράρτημα Β γίνεται εκτενής αναφορά για ορθή εφαρμογή. Η οργάνωση των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την ορθή εφαρμογή του προτύπου, τόσο σύμφωνα με τη φύση των εργασιών του οργανισμού, το μέγεθος του, τις πηγές κινδύνων κλπ, όσο και για την συμμετοχή του προσωπικού του οργανισμού στα εν λόγω θέματα. Το προσωπικό, σε όποια βαθμίδα της διοικητικής δομής και αν απασχολείται, πρέπει να εκπαιδεύεται κατάλληλα καθώς και να αξιολογείται σχετικά. Θα πρέπει επίσης να τηρείται αρχείο εκπαίδευσης του προσωπικού. Λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που μπορεί να προκύψουν στον τομέα της διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας, στη Νομοθεσία ή στην ανάγκη λήψης νέων πληροφοριών για τον εντοπισμό των πηγών κινδύνου, ο οργανισμός πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει τις κατάλληλες ρυθμίσεις για να λαμβάνει πληροφόρηση σχετικά με τα θέματα αυτά. Επιπρόσθετα, ο οργανισμός πρέπει να αναπτύξει κατάλληλες επικοινωνίες για την ορθή και κατανοητή πληροφόρηση του προσωπικού, πετυχαίνοντας με αυτό τον τρόπο τον προσδιορισμό των αναγκών της πληροφόρησης, κάνοντας αναφορά για τις πηγές του κινδύνου και τις αδυναμίες των εν λόγω ρυθμίσεων κλπ. Πέραν τούτου, οι οργανισμοί οφείλουν να λαμβάνουν εξειδικευμένες συμβουλές και υπηρεσίες σύμφωνα με τις δραστηριότητες τους. Στο Παράρτημα Γ γίνεται εκτενής αναφορά στους παράγοντες οι οποίοι προάγουν μια θετική κουλτούρα Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Αναφέρονται επίσης οι προς αποφυγή παράγοντες, οι οποίοι επιδρούν αρνητικά στην κουλτούρα του οργανισμού στα θέματα αυτά. Με τη χρήση ερωτηματολογίου παρέχεται η δυνατότητα της αξιολόγησης των αντιλήψεων και των συμπεριφορών οι οποίες επηρεάζουν την κουλτούρα Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 10 από 273

12 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η λήψη των σωστών μέτρων για τη βελτίωση της στάσης των εργαζομένων στα θέματα Ασφάλειας και Υγείας. Στο Παράρτημα δίνονται οδηγίες για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή συστημάτων Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας δεν πρέπει να διαφέρει από τον σχεδιασμό του οργανισμού σε σχέση με τις υπόλοιπες αλλαγές σε κάθε πτυχή των δραστηριοτήτων του. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πετυχαίνονται ιεραρχώντας τους στόχους στα θέματα Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας και καταγράφοντάς τους σε μία λίστα. Στη συνέχεια, καθορίζεται ο τρόπος μέτρησης του κάθε στόχου, προετοιμάζεται σχέδιο για την επίτευξη του, καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα μετρηθεί η εφαρμογή του σχεδίου και εφαρμόζεται το σχέδιο. Ακολούθως διενεργείται μέτρηση για εξακρίβωση της εφαρμογής του σχεδίου και παράλληλα και την επίτευξη του στόχου. Τέλος, γίνεται επανεξέταση του σχεδίου και του στόχου. Η εκτίμηση και ο έλεγχος των κινδύνων είναι το αντικείμενο του Παραρτήματος Ε. Σε αυτό δίνονται οδηγίες για την εκτίμηση και τον έλεγχο των κινδύνων. Ο σχεδιασμός για τον οποίο γίνεται αναφορά στην προηγούμενη παράγραφο, μπορεί να εφαρμοστεί και για την εκτίμηση των κινδύνων του οργανισμού. Ο γενικός σκοπός της αξιολόγησης των κινδύνων και του ελέγχου είναι να γίνουν κατανοητοί οι κίνδυνοι που θα προκύψουν κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων του οργανισμού και να διασφαλιστεί ότι οι κίνδυνοι αυτοί είναι αποδεκτοί ή ανεκτοί. Για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων ταξινομούνται αρχικά οι εργασιακές δραστηριότητες, προσδιορίζονται οι κίνδυνοι και οι έλεγχοι των κινδύνων και εκτιμάται και προσδιορίζεται η ανοχή του κινδύνου. Ακολούθως προετοιμάζεται ένα σχέδιο δράσης για έλεγχο και βελτίωση του ελέγχου των κινδύνων ανάλογα με τις ανάγκες και επανεξετάζεται η επάρκεια του σχεδίου δράσης, επιβεβαιώνοντας έτσι κατά πόσον οι Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 11 από 273

13 Εισαγωγή Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 κίνδυνοι είναι πλέον αποδεκτοί ή βρίσκονται σε ανεκτά επίπεδα. Τέλος, επανεκτιμάται ο κίνδυνος, διασφαλίζοντας ότι η αξιολόγηση και ο έλεγχος των κινδύνων είναι αποτελεσματικοί και ενημερωμένοι. Στο Παράρτημα ΣΤ γίνεται αναφορά για την μέτρηση της αποδοτικότητας και τον έλεγχο του συστήματος. Για να καθοριστεί κατά πόσον τα σχέδια Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας εφαρμόζονται, πετυχαίνονται οι στόχοι τους, ελέγχονται και εφαρμόζονται οι έλεγχοι διαχείρισης κινδύνων κλπ, πρέπει ο οργανισμός να προβεί στη μέτρηση της αποδοτικότητας. Για τη διασφάλιση της εφαρμογής των σχεδίων Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας και για τον καθορισμό των επιπέδων συμμόρφωσης με το σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, καθώς και για τον εντοπισμό στοιχείων κινδύνου τα οποία δεν επήλθαν στην προσοχή του οργανισμού, πρέπει να διενεργούνται προληπτικοί και αναδρομικοί έλεγχοι. Στο Παράρτημα Ζ δίνονται κατευθυντήριες γραμμές για τη διερεύνηση Επικίνδυνων Συμβάντων. Στις περιπτώσεις όπου τα μέτρα τα οποία έχουμε λάβει δεν ήταν ικανοποιητικά ή δεν προβλέψαμε κάποιο κίνδυνο με αποτέλεσμα την πρόκληση κάποιου επικίνδυνου συμβάντος, θα πρέπει να προβαίνουμε στην διερεύνηση των συμβάντων, εξακριβώνοντας έτσι τα αίτια που το προκάλεσαν, τα οποία κατά γενική ομολογία είναι πολλαπλά. ιερευνώντας το κάθε επικίνδυνο συμβάν οποιουδήποτε μεγέθους, μπορούμε να εντοπίσουμε τα αίτια και να προβούμε στις απαραίτητες ρυθμίσεις ούτως ώστε να μην επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο. Τέλος και πριν από τα συμπεράσματα γίνεται μερική εφαρμογή του προτύπου σε οργανισμό διαχείρισης εμπορευμάτων. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 12 από 273

14 Γενικά Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΓΕΝΙΚΑ Τα συστήματα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας είναι ζωτικής σημασίας όσον αφορά στη διατήρηση ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. Τα μέτρα που λαμβάνονται προς έλεγχο των κινδύνων πρέπει να διαχειρίζονται με βάση τους Κανονισμούς ιαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία του 1999 [5], εξασφαλίζοντας έτσι την εφαρμογή τους και την αποτελεσματικότητα τους στην όσο το δυνατό μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου. Πολλά μέρη μπορούν να επιδείξουν εύλογο ενδιαφέρον για την προσέγγιση ενός οργανισμού ως προς την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, πελατών, προμηθευτών, του κοινού, των μετόχων, εργολάβων, ασφαλιστών, καθώς και ρυθμιστικών οργανισμών. Ο στόχος του οργανισμού είναι να εξασφαλίσει ότι τα συστήματα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας ανταποκρίνονται στις ανάγκες όλων των ενδιαφερόμενων μερών κατά ισορροπημένο τρόπο. Η σημασία της αποτελεσματικής διαχείρισης των συστημάτων Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία, αποτελεί όλο και περισσότερο αντικείμενο αναφοράς, τόσο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και σε επίσημες εκθέσεις μεγάλων ατυχημάτων, με αποτέλεσμα να δίδεται μεγαλύτερη έμφαση στη διαχείριση των συστημάτων αυτών από την Νομοθεσία. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη αναγνώριση της ανάγκης για προστασία των ατόμων που εκτίθενται σε κινδύνους εν ώρα εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις υγειονομικές ανάγκες των ατόμων αυτών. Η διαχείριση της Ασφάλειας και Υγείας προσθέτει αξία στις επιχειρήσεις και συμβάλλει στη βελτίωση της συνολικής τους απόδοσης. Όλο και περισσότεροι οργανισμοί αποδίδουν ίση σημασία στην επίτευξη υψηλών στόχων όσον αφορά τη διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, όπως δίνουν σε άλλες βασικές πτυχές των Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 13 από 273

15 Γενικά Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων. Αυτό απαιτεί την υιοθέτηση μιας δομημένης προσέγγισης για τον προσδιορισμό των πηγών των κινδύνων καθώς και για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων που σχετίζονται με την εργασία. Ο παρών Οδηγός έχει σκοπό να βοηθήσει τους οργανισμούς να αναπτύξουν ένα πλαίσιο για την ορθή διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, πετυχαίνοντας με αυτόν τον τρόπο την επαρκή προστασία των εργαζομένων και άλλων ατόμων, των οποίων η Ασφάλεια και Υγεία επηρεάζονται από τις δραστηριότητες του οργανισμού. Πολλά από τα χαρακτηριστικά της αποτελεσματικής διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας είναι τα ίδια με τις πρακτικές διαχείρισης της ποιότητας και της άριστης επιχειρηματικότητας. Συνεπώς, οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές βασίζονται στις γενικές αρχές που διέπουν τη σωστή διοίκηση και αποσκοπούν στην δυνατότητα ενσωμάτωσης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας στο σύνολο του συστήματος διαχείρισης ενός οργανισμού. ιάφορες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να εφαρμοστούν εξίσου καλά, αλλά ο παρών Οδηγός βασίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές του HSE για επιτυχή διαχείριση της Ασφάλειας και Υγείας (HSG65 [4]) και είναι σχεδιασμένος για οργανισμούς που στοχεύουν στο να διαμορφώσουν τα συστήματα διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση. Οι ανθρώπινοι παράγοντες, περιλαμβανομένου της κουλτούρας, της στάσης και των πιστεύω μέσα σε ένα οργανισμό, μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την αποτελεσματικότητα κάθε συστήματος διαχείρισης, γι αυτό και πρέπει να χρησιμοποιείται ιδιαίτερος χειρισμός κατά την εφαρμογή του παρόντος Οδηγού. Το Σχήμα 1 απεικονίζει μέρος ενός κύκλου μέσω του οποίου μπορεί να επιτευχθεί η συνεχής βελτίωση της διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας και η ενσωμάτωση της στο συνολικό σύστημα διαχείρισης. Ακολουθώντας τα στάδια στο Σχήμα 1, όπως περιγράφεται Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 14 από 273

16 Γενικά Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 στο Κεφάλαιο 3, οι οργανισμοί είναι σε θέση να καθορίσουν την πολιτική και τους στόχους για τη διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, να θέσουν διαδικασίες για την υλοποίησή τους και να καταδείξουν την επιτυχία τους με βάση τα προκαθορισμένα κριτήρια. Παρόλο που οι γενικές αρχές που περιγράφονται στα παραρτήματα ισχύουν για όλους τους οργανισμούς, οι μικροί οργανισμοί πρέπει να λάβουν υπόψη την αρχή της αναλογικότητας κατά την εφαρμογή των κατευθυντήριων αυτών γραμμών. Οι οδηγίες που περιέχονται σε αυτό το Βρετανικό πρότυπο θα βοηθήσουν τους οργανισμούς στη συνεχή βελτίωση της επίδοσής τους πέραν από την νομική τους συμμόρφωση. Σημειώνεται ότι οι λίστες που περιέχονται σε αυτόν τον Οδηγό δεν είναι οριστικές ή διεξοδικές. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 15 από 273

17 Γενικά Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 Αρχική ή περιοδική αναθεώρηση κατάστασης Πολιτική ΕΛΕΓΧΟΣ Οργάνωση Σχεδιασμός & Υλοποίηση Υπολογισμός απόδοσης Ροή πληροφοριών εσμός συνεχούς βελτίωσης Σχήμα 1: Στοιχεία επιτυχημένης διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας σύμφωνα με την προσέγγιση του HSG65 Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 16 από 273

18 Πεδίο Εφαρμογής Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΕ ΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ O παρών Οδηγός έχει ως στόχο να βοηθήσει τα άτομα που είναι υπεύθυνα να ελέγχουν και να βεβαιώνονται ότι υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση των θεμάτων Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, στο να αναπτύξουν και να διατηρήσουν το δικό τους σύστημα. Το Βρετανικό αυτό πρότυπο παρέχει καθοδήγηση σχετικά με: α) το σχεδιασμό και την εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας β) την αξιολόγηση της αποτελεσματικής διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας με σκοπό τη συνεχή βελτίωση γ) τις σχέσεις και την ενσωμάτωση ενός συστήματος διαχείρισης Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας με τα πρότυπα άλλων συστημάτων διαχείρισης Αυτός ο Οδηγός προορίζεται για χρήση από οργανισμούς όλων των μεγεθών, ανεξάρτητα από τη φύση των δραστηριοτήτων τους. Σκοπός του είναι η εφαρμογή ανάλογα με τις περιστάσεις και τις ανάγκες του συγκεκριμένου οργανισμού. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 17 από 273

19 Ορολογίες και Ορισμοί Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΡΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Για τους σκοπούς του παρόντος Βρετανικού προτύπου ισχύουν οι ακόλουθες ορολογίες και ορισμοί: ατύχημα: Ανεπιθύμητο γεγονός που οδήγησε σε θάνατο, ασθένεια, βλάβη. έλεγχος: Συστηματική και ανεξάρτητη διαδικασία κατά την οποία συγκεντρώνονται αποδεικτικά στοιχεία και αξιολογούνται αντικειμενικά, ούτως ώστε να προσδιοριστεί ο βαθμός στον οποίο πληρούνται καθορισμένα κριτήρια ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ανεξάρτητη διαδικασία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αυτή προέρχεται από παράγοντες εκτός οργανισμού αρμόδιο πρόσωπο: Πρόσωπο το οποίο διαθέτει τον κατάλληλο συνδυασμό ικανοτήτων, γνώσης και εμπειρίας συνεχής βελτίωση: Επαναλαμβανόμενη διαδικασία βελτίωσης του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας προκειμένου να επιτευχθεί βελτίωση στη γενικότερη απόδοση σε θέματα Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, σύμφωνα με την πολιτική του οργανισμού στα θέματα αυτά ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Η διαδικασία δεν χρειάζεται να λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 18 από 273

20 Ορολογίες και Ορισμοί Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: [Προσαρμοσμένο από το Βρετανικό πρότυπο: BS EN ISO 14001] πηγή κινδύνου: πηγή ή κατάσταση που ενδέχεται να επιφέρει θάνατο, ασθένεια ή τραυματισμό, ή ένα συνδυασμό αυτών προσδιορισμός της πηγής κινδύνου: Η διαδικασία εντοπισμού του κίνδυνου και καθορισμός των χαρακτηριστικών του επικίνδυνο συμβάν: Συμβάν το οποίο έχει ως αποτέλεσμα, ή έχει τη δυνατότητα να έχει ως αποτέλεσμα, ένα ατύχημα (αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μακροχρόνια έκθεση) στόχοι της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας: Στόχοι, σε σχέση με την απόδοση σε θέματα Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία, τους οποίους επιθυμεί ο οργανισμός να επιτύχει επίβλεψη της Υγείας: Η παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων με στόχο την ανίχνευση ενδείξεων ή συμπτωμάτων επαγγελματικής ασθένειας, ούτως ώστε να μπορούν να ληφθούν μέτρα προς εξάλειψη ή μείωση της πιθανότητας για περαιτέρω βλάβη κακή κατάσταση της Υγείας: Αναγνωρίσιμη ασθένεια ή δυσμενής κατάσταση της υγείας, η οποία κρίνεται ότι έχει προκληθεί ή επιδεινωθεί από την εργασιακή δραστηριότητα ή το εργασιακό περιβάλλον του ατόμου ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτό μερικές φορές αναφέρεται ως ασθένεια που σχετίζεται με την εργασία περιστατικό: Επικίνδυνο συμβάν που δεν προκαλεί βλάβη ενσωμάτωση: Ο συνδυασμός των στοιχείων ενός συστήματος Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 19 από 273

21 Ορολογίες και Ορισμοί Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας με τα στοιχεία ενός άλλου συστήματος, π.χ. του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ενδιαφερόμενο πρόσωπο: Άτομο ή ομάδα που έχει επηρεαστεί από, ή προσβλέπει στο να επηρεάσει, την απόδοση του οργανισμού σε θέματα Ασφάλειας και Υγείας σύστημα διαχείρισης: Σειρά από στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό πολιτικής, στόχων και ρυθμίσεων, με στόχο την υλοποίηση και τη συνεχή βελτίωση οργανισμός: Εταιρεία, συνεταιρισμός, επιχείρηση, αρχή ή ίδρυμα, ή μέρος ή συνδυασμός αυτών, συσταθέν ή όχι, δημόσιο ή ιδιωτικό, το οποίο διαθέτει κάποια αυτονομία ως προς τη διοίκησή του ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Σε οργανισμούς με περισσότερες από μία μονάδες σε λειτουργία, μία μονάδα μπορεί να οριστεί ως οργανισμός ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: [Προσαρμοσμένο από BS EN ISO 14001] κίνδυνος: Ο συνδυασμός της πιθανότητας και των συνεπειών ενός καθορισμένου επικίνδυνου συμβάντος εκτίμηση του κινδύνου: Η διαδικασία εντοπισμού των πηγών κινδύνου και αξιολόγησης των κινδύνων στην Ασφάλεια και Υγεία, οι οποίοι προκύπτουν από τις εν λόγω πηγές κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τα υφιστάμενα μέτρα ελέγχου των κινδύνων (ή, στην περίπτωση μιας νέας δραστηριότητας, τα προτεινόμενα μέτρα ελέγχου) έλεγχος των κινδύνων: Επιλογή και εφαρμογή κατάλληλων μέτρων για τη μείωση του κινδύνου Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 20 από 273

22 Ορολογίες και Ορισμοί Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 αναθεώρηση της κατάστασης: Επίσημη αξιολόγηση του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας κουλτούρα Ασφάλειας: Συνέπεια ατομικών και ομαδικών αξιών, συμπεριφορών, ικανοτήτων και μοτίβων συμπεριφοράς που καθορίζουν τη δέσμευση, το ύφος και την επάρκεια της προσέγγισης ενός οργανισμού προς τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας εκπροσώπηση των εργαζομένων: Εκπρόσωπος οργανισμού σε θέματα Ασφάλειας και Υγείας ή/και αντιπρόσωπος της Ασφάλειας και Υγείας των εργαζομένων Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 21 από 273

23 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ 3.1 Γενικά Σε μερικούς οργανισμούς, ορισμένα από τα στοιχεία του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας πιθανόν να βρίσκονται ήδη σε ισχύ, όπως για παράδειγμα, πολιτικές και αρχεία εκτίμησης των κινδύνων, ενώ άλλα πρέπει να αναπτυχθούν περισσότερο. Ωστόσο, είναι σημαντικό όπως όλα τα στοιχεία αυτού του Οδηγού ενσωματωθούν στο σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, όμως ο τρόπος και ο βαθμός στον οποίο τα επιμέρους στοιχεία πρέπει να εφαρμόζονται εξαρτάται από παράγοντες όπως το μέγεθος του οργανισμού, τη φύση των δραστηριοτήτων του, τις πηγές των κινδύνων και τις συνθήκες στις οποίες λειτουργεί. Παρόλο που υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για να αναπτυχθούν τα στοιχεία αυτά, συνίσταται όπως ακολουθούνται οι κατευθυντήριες γραμμές που διατυπώνονται στα Παραρτήματα Β έως Ζ. 3.2 Αρχική Ανασκόπηση της Κατάστασης Σε όσους οργανισμούς δεν υπάρχει ένα εγκαθιδρυμένο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, θα πρέπει να διενεργείται μία αρχική ανασκόπηση των συνθηκών. Η ανασκόπηση αυτή θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες σχετικά με το Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 22 από 273

24 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης πεδίο εφαρμογής, την επάρκεια και την εφαρμογή του ισχύοντος συστήματος διαχείρισης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ένα επίσημο σύστημα διαχείρισης, ή αν ο οργανισμός είναι νεοσυσταθείς, η αρχική ανασκόπηση των συνθηκών θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για τον καθορισμό των ρυθμίσεων που χρειάζεται να γίνουν για να διασφαλιστεί η δημιουργία και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Η αρχική ανασκόπηση θα πρέπει να υποδείξει την παρούσα θέση του οργανισμού αναφορικά με τη διαχείριση των κινδύνων. Η ανασκόπηση θα πρέπει να διενεργείται από αρμόδια πρόσωπα σε συνεννόηση με το εργατικό δυναμικό ή αντιπροσώπους του, με σκοπό να καθορίζει σε ποιο βαθμό έχουν γίνει ρυθμίσεις για: α) τον εντοπισμό και την εφαρμογή των απαιτήσεων των νόμων και κανονισμών που αφορούν τη διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (βλ ) β) τον εντοπισμό και την εφαρμογή της βέλτιστης πρακτικής και καθορισμό υψηλών επιδόσεων στον τομέα της απασχόλησης και σε άλλους συναφείς τομείς (π.χ. από συμβουλευτικές επιτροπές σχετικές με την Ασφάλεια και Υγεία στην εργασία και κατευθυντήριες γραμμές από άλλα επαγγελματικά σώματα) (βλ ) γ) την εξασφάλιση ή την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών αναφορικά με τη διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας και την διάθεσή τους σε όλο τον οργανισμό (βλ ) Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 23 από 273

25 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης δ) τη διαβούλευση εντός του οργανισμού και την παροχή πληροφοριών σε όλο τον οργανισμό (βλ ) ε) τον εντοπισμό, την πρόβλεψη και την εκτίμηση των κινδύνων και των πηγών τους για την Ασφάλεια και Υγεία οι οποίοι προκύπτουν από το εργασιακό περιβάλλον και το είδος των δραστηριοτήτων του οργανισμού (βλ ) στ) τη διασφάλιση της Ασφάλειας και Υγείας όσων ασχολούνται ή επηρεάζονται από τις δραστηριότητες της εργασίας (βλ ) ζ) τη δημιουργία και εφαρμογή αποτελεσματικών ελέγχων για την εξάλειψη των πηγών κινδύνου και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων για την Ασφάλεια και την Υγεία (βλ ) η) τον υπολογισμό και αξιολόγηση της απόδοσης όσον αφορά τη διαχείριση της Ασφάλειας και Υγείας (βλ. 3.6) θ) τη δημιουργία αποτελεσματικών ρυθμίσεων για την αναθεώρηση και τον έλεγχο του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (βλ. 3.8 και 3.9) Τα αποτελέσματα της αρχικής ανασκόπησης θα πρέπει: 1) να καταγράφονται 2) να αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη και εφαρμογή του συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 24 από 273

26 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης 3) να παρέχουν μια βάση από την οποία να μπορεί να αξιολογείται η συνεχής βελτίωση Μια αποτελεσματική προσέγγιση προς την αρχική ανασκόπηση της κατάστασης είναι να αναθεωρηθεί το κάθε στοιχείο του υφιστάμενου ή προτεινόμενου συστήματος διαχείρισης σε σχέση με τις κατευθυντήριες γραμμές που δίνονται για το κάθε στοιχείο της διαδικασίας που διατυπώνεται στο παρόν πρότυπο. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα Παραρτήματα παρέχουν πληροφορίες ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η κάλυψη των βασικών δραστηριοτήτων 3.3 Πολιτική Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας Μια αποτελεσματική πολιτική Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας θα πρέπει να καταδεικνύει τη δέσμευση του οργανισμού ως προς την Εργασιακή Ασφάλεια και Υγεία. Θα πρέπει επίσης να συμβάλλει σε όλες τις πτυχές της απόδοσης του οργανισμού, ως μέρος μιας προφανούς δέσμευσης στη συνεχή βελτίωση και ανάπτυξη των ανθρώπινων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της κουλτούρας, της νοοτροπίας και των πεποιθήσεων που κυριαρχούν μέσα στον οργανισμό. Η διοίκηση του οργανισμού πρέπει να θεσπίσει διαδικασίες για τον καθορισμό, την καταγραφή και την έγκριση της πολιτικής Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί για να διασφαλιστεί ότι η πολιτική περιλαμβάνει δεσμεύσεις για την προστασία της Ασφάλεια και Υγείας των ατόμων στην εργασία, αλλά και τρίτων που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις δραστηριότητές των ατόμων αυτών. Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 25 από 273

27 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης Η καλή πρακτική υποδεικνύει ότι τα πιο πάνω μπορούν να επιτευχθούν: α) αναγνωρίζοντας και εφαρμόζοντας την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της βελτίωσης της επιχειρησιακής απόδοσης β) επιτυγχάνοντας ένα υψηλό επίπεδο απόδοσης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, και τη δέσμευση στη συνεχή και οικονομικά αποτελεσματική βελτίωση της απόδοσης ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προσοχή δίνεται στη νομική υποχρέωση για μείωση του κινδύνου στο χαμηλότερο εφικτό επίπεδο γ) ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο και ενισχύοντας την πρόληψη τραυματισμών, προβλημάτων Υγείας, ασθενειών και ατυχημάτων δ) αναγνωρίζοντας ότι οι άνθρωποι είναι ο σημαντικότερος πόρος και προωθώντας τη γενική Ασφάλεια και Υγεία των εργαζομένων ε) παρέχοντας επαρκείς και κατάλληλους πόρους για την εφαρμογή της πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε εξειδικευμένες συμβουλές όπου κρίνετε αναγκαίο στ) καθορίζοντας και δημοσιεύοντας τους στόχους της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας, τουλάχιστον μέσω εγκυκλίων, εντός του οργανισμού ζ) θέτοντας τη διαχείριση της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας ως πρωταρχική ευθύνη της διεύθυνσης του οργανισμού, ξεκινώντας Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 26 από 273

28 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης από τα πιο υψηλόβαθμα στελέχη και καταλήγοντας στους διευθυντές και επιστάτες των πιο μικρών ομάδων η) διασφαλίζοντας την κατανόηση, την υλοποίηση και τη διατήρηση της πολιτικής σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού θ) εξασφαλίζοντας την εμπλοκή, συμμετοχή και διαβούλευση των εργαζομένων, με σκοπό την επίτευξη μεγαλύτερης δέσμευσης στην πολιτική και την εφαρμογή της ι) διασφαλίζοντας ότι οι εργαζόμενοι σε όλα τα επίπεδα λαμβάνουν την κατάλληλη εκπαίδευση και είναι σε θέση να ασκούν τις ευθύνες και τα καθήκοντα τους κ) επανεξετάζοντας περιοδικά την πολιτική, το σύστημα διαχείρισης και τον έλεγχο της συμμόρφωσης με την πολιτική, με σκοπό τη συνεχή βελτίωση λ) ετοιμάζοντας περιοδικές αναφορές για την απόδοση της διαχείρισης της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας, τόσο για τον ίδιο τον οργανισμό όσο και για εξωτερικούς συμβούλους, ανάλογα με την περίπτωση Η πολιτική της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας του οργανισμού πρέπει να διατυπώνεται σε μια σύντομη δήλωση πολιτικής η οποία να καλύπτει τα βασικά θέματα που παρατίθενται πιο πάνω. Η δήλωση αυτή πρέπει να υπογράφεται από τον ανώτατο διευθυντή ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την ευθύνη για την Εργασιακή Ασφάλεια και Υγεία, και να σημειώνεται η ημερομηνία της υπογραφής. Η δήλωση πολιτικής μπορεί Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 27 από 273

29 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης να περιλαμβάνει περισσότερες λεπτομέρειες ανάλογα με το είδος του οργανισμού και τους κινδύνους που προκύπτουν από τις λειτουργίες του. Η πολιτική Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας και η δήλωση πολιτικής πρέπει να αναθεωρούνται, να επανα-επικυρώνονται και, αν κρίνεται απαραίτητο, να αναπροσαρμόζονται από την ανώτερη διοίκηση όσο πιο συχνά χρειάζεται. Περαιτέρω, θα πρέπει να ανακοινώνονται και να τίθενται στη διάθεση όλων των ατόμων (στο χώρο εργασίας τους), επίσης να παρέχονται σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη ανάλογα με την περίπτωση (βλ ). 3.4 Οργάνωση Γενικά Κρίνεται αναγκαίο να προσδιοριστούν οι ευθύνες και οι σχέσεις οι οποίες προωθούν καλή κουλτούρα για την Ασφάλεια και Υγεία, και διασφαλίζουν την υλοποίηση και τη συνεχή ανάπτυξη της πολιτικής της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας. Η διοικητική δομή και οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται εντός του οργανισμού θα πρέπει να: α) εξασφαλίζουν και να διατηρούν τον έλεγχο των ρυθμίσεων της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας β) προωθούν τη συνεργασία μεταξύ ατόμων, εκπροσώπων Ασφάλειας και ομάδων, έτσι ώστε η Ασφάλεια και η Υγεία να είναι μια συλλογική προσπάθεια γ) εξασφαλίζουν την κοινοποίηση σχετικών πληροφοριών σε όλο τον οργανισμό Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 28 από 273

30 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης δ) εξασφαλίζουν την ικανότητα των υπαλλήλων και την επιλογή των κατάλληλων εργολάβων ε) παρέχουν σαφή και ορατή ηγεσία για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία στ) διασφαλίζουν τη συνεχή βελτίωση Αρμοδιότητες Αρμοδιότητες ιεύθυνσης Η τελική ευθύνη για την Εργασιακή Ασφάλεια και Υγεία ανήκει στον διευθύνοντα σύμβουλο, στο διοικητικό συμβούλιο ή στο συμβούλιο διαχείρισης, κατά περίπτωση (βλ. Ευθύνες συμβούλων HSE για την Ασφάλεια και την Υγεία [6] για περισσότερες πληροφορίες). Σε πολύ μικρούς οργανισμούς την ευθύνη φέρει ο ιδιοκτήτης ή ο ανώτερος διευθυντής / συνέταιρος. Η ορθή πρακτική θα ήταν να διοριστεί ένα μέλος της ανώτερης διοίκησης (π.χ. σε ένα μεγάλο οργανισμό, ένα μέλος του ιοικητικού Συμβουλίου ή μιας Εκτελεστικής Επιτροπής) ο οποίος να έχει συγκεκριμένη ευθύνη και εξουσία για: α) να διασφαλίζει ότι το σύστημα διαχείρισης της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας είναι κατάλληλα αναπτυγμένο, εφαρμόζεται και ανταποκρίνεται στις προσδοκίες σε όλους τους χώρους και τους τομείς δραστηριότητας του οργανισμού (βλ. Παράρτημα Γ) β) να βεβαιώνεται ότι, όταν κρίνεται απαραίτητο, ένα ή περισσότερα αρμόδια πρόσωπα θα διορίζονται για να αναλάβουν τα αναγκαία μέτρα Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 29 από 273

31 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης γ) την επίτευξη όλων των στόχων αναφορικά με την Εργασιακή Ασφάλεια και Υγεία δ) τη διευθυντική αναθεώρηση (βλ ) και την αξιολόγηση του συστήματος διαχείρισης της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας, και ε) την περιοδική και εκτενή αναφορά στην ανώτατη διοίκηση σχετικά με την απόδοση της διαχείρισης της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας Η ανώτατη διοίκηση οφείλει να επιδείξει έμπρακτα τη δέσμευσή της με το να συμμετέχει ενεργά στη συνεχή βελτίωση της απόδοσης της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας Γενικές Αρμοδιότητες Το προσωπικό του οργανισμού θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο και να έχει πλήρη επίγνωση της σημασίας και της κρισιμότητας των δραστηριοτήτων του καθώς και τους τρόπους που μπορεί να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας του οργανισμού (βλ. Β.4). Όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να καθίστανται ενήμεροι για τα ακόλουθα: α) την ευθύνη τους αναφορικά με την Ασφάλεια και την Υγεία κατά την εργασία για προστασία των ιδίων και των υφισταμένων τους, καθώς επίσης και για την προστασία άλλων προσώπων με τα οποία εργάζονται μαζί ή/και συνεργάζονται β) την ευθύνη τους για την Ασφάλεια και την Υγεία ατόμων των Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 30 από 273

32 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης ανθρώπων που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις δραστηριότητες που ασκούν, π.χ. εργολάβους και ιδιώτες γ) την επιρροή που μπορεί να έχει η δράση ή η αδράνειά τους, στην αποτελεσματικότητα του συστήματος διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας Το σύστημα διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας πρέπει να ενθαρρύνει τους εργοδοτούμενους να αναφέρουν τις ελλείψεις αναφορικά με την διαχείριση της Ασφάλειας και Υγείας, κάνοντας προτάσεις για βελτιώσεις ή/και να συμμετέχουν, όπου αυτό είναι εφικτό, στην ανάπτυξη νέων ή βελτίωση των ρυθμίσεων και διαδικασιών που αφορούν την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία Κατανομή Ευθυνών Οι ατομικές ευθύνες για την υλοποίηση της εφαρμογής της πολιτικής Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία πρέπει να κατανέμονται ξεκάθαρα και να κοινοποιούνται στους εμπλεκόμενους. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να ακολουθηθούν τα πιο κάτω: α) Να ορίζονται με σαφήνεια οι ατομικές ευθύνες της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας για όλους τους εμπλεκόμενους σύμφωνα με τις θέσεις εργασίας β) Οι ευθύνες πρέπει να είναι εύλογες και όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν την αναγκαία εξουσία και πόρους(περιλαμβανομένου του χρόνου) για την εκτέλεση των καθηκόντων τους Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 31 από 273

33 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης γ) θα πρέπει να υπάρχουν κατάλληλες ρυθμίσεις σύμφωνα με τις οποίες οι εργαζόμενοι θα είναι υπόλογοι για την εκτέλεση των καθηκόντων και των ευθυνών τους δ) Η ιεράρχηση των σχέσεων θα πρέπει να είναι σαφής και ξεκάθαρη ε) Σε περίπτωση που υπάρχουν συστήματα αξιολόγησης προσωπικού αναφορικά με την απόδοση σε θέματα της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, αυτά θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται και στην αξιολόγηση των συστημάτων Εκτός από την οποιαδήποτε κατανομή των αρμοδιοτήτων, όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν μια γενική ευθύνη για την δική τους Ασφάλεια και Υγεία καθώς και των υπολοίπων (βλ. Β.4) Οργανωτικές ιευθετήσεις Είναι σημαντικό η Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία, με την ευρύτερη της έννοιά, να είναι πλήρως ενσωματωμένη σε όλο τον οργανισμό και σε όλες τις δραστηριότητες, ανεξαρτήτως του μεγέθους ή της φύσης των εργασιών (βλ. Παράρτημα Β). Κατά την οργάνωση και την εφαρμογή της πολιτικής και την αποτελεσματική διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, ο οργανισμός πρέπει: α) να έχει (ή να έχει πρόσβαση σε) επαρκή γνώση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, δεξιότητες και εμπειρία για διαχείριση των δραστηριοτήτων του με Ασφάλεια και σύμφωνα με τις Νομικές απαιτήσεις Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 32 από 273

34 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης β) να καθιερώσει αποτελεσματικές διευθετήσεις για τον εντοπισμό και την εξάλειψη ή τον έλεγχο των κινδύνων και των πηγών τους και να προάγει την Υγεία στο χώρο εργασίας (βλ ) γ) να καθορίζει την κατανομή αρμοδιοτήτων και ευθυνών στη διοικητική δομή (βλ ) δ) να εξασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα και εξουσιοδότηση για την διεξαγωγή των καθηκόντων τους ε) να διαθέτει επαρκείς πόρους ανάλογα με το μέγεθος του οργανισμού και τη φύση των δραστηριοτήτων στ) να καταγράφει τις υφιστάμενες δεξιότητες, τη γνώση, την εμπειρία, και να τις συγκρίνει με τις ικανότητες που απαιτούνται στην πραγματικότητα, εντοπίζοντας τα κενά μεταξύ τους. Αυτό θα πρέπει να πραγματοποιείται σε όλα τα επίπεδα εντός του οργανισμού, και θα πρέπει να παρέχεται η αναγκαία κατάρτιση ζ) να διασφαλίζει αποτελεσματικές ρυθμίσεις για τη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαβούλευση ή την εκπροσώπηση ανάλογα με την περίπτωση η) να διασφαλίζει την αποτελεσματική επικοινωνία όλων των ενδιαφερομένων μερών, σε πληροφορίες για θέματα Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας θ) να διασφαλίζει την αποτελεσματική επικοινωνία με τους εξωτερικούς οργανισμούς, (όπως τις υπηρεσίες επιβολής της Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 33 από 273

35 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης Νομοθεσίας, υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης κλπ.) ανάλογα με την περίπτωση 3.5 Σχεδιασμός και υλοποίηση Γενικά Ο σχεδιασμός είναι αναπόσπαστο μέρος της όλης διαδικασίας ενός συστήματος διαχείρισης Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας, όπως περιγράφεται στο Κεφάλαιο 3 και φαίνεται στο Σχήμα 1. Ωστόσο, σε αυτή τη διάταξη ο προγραμματισμός αφορά ρητά την ανάπτυξη των σχεδίων για την διαρκή βελτίωση και τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή της εκτίμησης των κινδύνων και τον έλεγχο τους. Ένα αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας θα πρέπει να προγραμματιστεί για να: α) ελέγχει τους κινδύνους β) ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις γ) διατηρεί μια θετική κουλτούρα για την Ασφάλεια και την Υγεία Ο αποτελεσματικός σχεδιασμός ασχολείται με την πρόληψη μέσα από τον προσδιορισμό, την εξάλειψη και τον έλεγχο των κινδύνων και των πηγών τους. Αυτό είναι εξίσου σημαντικό όταν πρόκειται για κινδύνους που σχετίζονται με την Υγεία και μπορούν να γίνουν αισθητοί μόνο μετά από μια μακρά περίοδο λανθάνουσας κατάστασης. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να είναι μια συλλογική προσπάθεια που να περιλαμβάνει άτομα σε όλο τον οργανισμό. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος για να αποδειχθεί και Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 34 από 273

36 Στοιχεία Συστημάτων Αποτύπωση του διεθνούς προτύπου ΒS 8800:2004 ιαχείρισης να εξασφαλισθεί η δέσμευση στη συνεχή βελτίωση, όπως επίσης και για να προωθηθεί μια θετική κουλτούρα Ασφάλειας και Υγείας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το Παράρτημα Γ παρέχει πρακτική καθοδήγηση για το πώς να αναπτυχθεί ένα σύστημα διαχείρισης Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας με τρόπο που να προωθεί μια θετική κουλτούρα. Προσφέρει επίσης οδηγίες για την αξιολόγηση και την βελτίωση της κουλτούρας της Ασφάλειας ενός οργανισμού. Ο σχεδιασμός ενός συστήματος διαχείρισης της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας περιλαμβάνει: 1) τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και εγκατάσταση κατάλληλων ρυθμίσεων διαχείρισης, τα προληπτικά μέτρα στο χώρο εργασίας και τα συναφή συστήματα ελέγχου του κινδύνου ανάλογα με τις ανάγκες, τους κινδύνους και των πηγών κινδύνων του οργανισμού (βλ. Παράρτημα Ε), και 2) την λειτουργία, συντήρηση και βελτίωση του συστήματος για να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και να επεξεργάζεται τους κινδύνους και τις πηγές τους Το Παράρτημα παρέχει καθοδήγηση σχετικά με μια διαδικασία σχεδιασμού που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη κάθε πτυχής του συστήματος διαχείριση της Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας. Η διαδικασία σχεδιασμού θα πρέπει να καλύψει τους ακόλουθους βασικούς τομείς: - τον καθορισμό στόχων (βλ ) - την εκτίμηση και τον έλεγχο των κινδύνων (βλ ) Παναγιώτης Λοϊζιάς Σελ. 35 από 273