Οδοντική σύντηξη και οδοντική διδυμία στο νεογιλό φραγμό

Transcript

1 ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ (2): Οδοντική σύντηξη και οδοντική διδυμία στο νεογιλό φραγμό Νταουτίδου Σ. *, Δερματά Α. *, Δημητράκη Δ. *, Αραποστάθης Κ. ** * Μεταπτυχιακές φοιτήτριες Παιδοδοντιατρικής ** Επίκουρος καθηγητής Παιδοδοντιατρικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Οδοντιατρική Σχολή, Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής Ο όρος «διπλά δόντια» περιγράφει την οδοντική σύντηξη και την οδοντική διδυμία που αποτελούν μορφολογικές ανωμαλίες του σχήματος και του μεγέθους των δοντιών. Οι οδοντικές αυτές ανωμαλίες είναι πιο συνήθεις στο νεογιλό παρά στο μόνιμο φραγμό. Η σύντηξη προκύπτει ως αποτέλεσμα συνένωσης δύο οδοντικών σπερμάτων ενώ η διδυμία ως αποτέλεσμα της προσπάθειας διαχωρισμού ενός οδοντικού σπέρματος. Σε κάποιες περιπτώσεις προκύπτουν δυσκολίες στη διαφοροδιάγνωση μεταξύ των ανωμαλιών αυτών. Η διάγνωση τελικά στηρίζεται στο συνολικό αριθμό των δοντιών του φραγμού καθώς και στην κλινική και ακτινογραφική τους εικόνα. Η ύπαρξη σύντηξης ή διδυμίας συνδέεται σε άλλοτε άλλο βαθμό με ποικίλα προβλήματα όπως τερηδονικές και πολφικές βλάβες, ορθοδοντικά προβλήματα και προβλήματα αισθητικής. Λέξεις ευρετηρίου: Διδυμία, σύντηξη, διπλά δόντια, διαφοροδιάγνωση, αντιμετώπιση

2 68 ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΞΗ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΔΙΔΥΜΙΑ ΣΤΟ ΝΕΟΓΙΛΟ ΦΡΑΓΜΟ Dental fusion and gemination in primary dentition Ntaoutidou S, Dermata A, Dimitraki D, Arapostathis K. Dental fusion and gemination are morphological abnormalities of the shape and size of the teeth. The term double teeth is often used to describe both these abnormalities. Fusion and gemination are more common in the primary dentition. Fusion is recognized as a union of two separate tooth buds at some stage of their development while gemination is the result of the attempt of a single tooth germ to divide. Occasionally difficulties arise in regard to differential diagnosis of these disturbances. The diagnosis is based on counting the teeth present, as well as taking into consideration the findings of the clinical and radiographic examination. The presence of fusion or gemination is associated with problems such as esthetic impairment, caries, pulp involvement, tooth crowding and occlusal disharmony. Keywords: Gemination, twinning, fusion, double teeth, differential diagnosis, treatment Εισαγωγή Οι μορφογενετικές ανωμαλίες που συναντώνται τόσο στη μόνιμη όσο και στη νεογιλή οδοντοφυΐα, διαχωρίζονται ανάλογα με το είδος τους σε ανωμαλίες μεγέθους, σχήματος, αριθμού και δομής χωρίς να αποκλείεται η συνύπαρξη αυτών. Η ανωμαλία που θα προκύψει εξαρτάται από το είδος του αιτίου πρόκλησης και το χρόνο δράσης του 1. Ο όρος διπλά δόντια, που στη διεθνή βιβλιογραφία συναντάται συνήθως ως double teeth 2,3,4,5, double formations, joined teeth 3, fused teeth 3,6 ή dental twinning 7, συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει την οδοντική σύντηξη ή συνοδόντωση και την οδοντική διδυμία ή διχασμό που αποτελούν μορφολογικές ανωμαλίες του σχήματος και του μεγέθους των δοντιών. Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενοι όροι για τις παραπάνω οδοντικές ανωμαλίες είναι οδοντική σύντηξη και διδυμία αντίστοιχα. Η οδοντική σύντηξη αφορά στη συνένωση δύο οδοντικών σπερμάτων ενώ η οδοντική διδυμία αναφέρεται στην ατελή διαίρεση ενός οδοντικού σπέρματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις η διαφοροδιάγνωση των ανωμαλιών αυτών καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής 8. Τα διπλά δόντια απαντώνται συχνότερα στο νεογιλό φραγμό και η εμφάνιση τους συνδέεται με πρωτογενείς και δευτερογενείς διαταραχές του μηχανισμού της οδοντογένεσης 9,10,11. Η συχνότητα εμφάνισης τους στα νεογιλά δόντια ποικίλει στις διάφορες μελέτες και κυμαίνεται μεταξύ 0,1%-1,6% ενώ πολύ πιο σπάνια παρουσιάζεται αμφίπλευρα (0,01-0,04%) 12. Παρόλο που ο επιπολασμός των διπλών δοντιών είναι μικρός στην Καυκάσια φυλή 13,14,15, η εμφάνιση τους παρουσιάζει ενδιαφέρον καθώς σχετίζονται με διάφορα κλινικά προβλήματα όπως τερηδoνικές αλλοιώσεις, καθυστερημένη απόπτωση των νεογιλών, υπεράριθμα δόντια, συγγενή έλλειψη ή έγκλειση των διαδόχων μονίμων κ.α. 2. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με την αιτιολογία, τη συχνότητα εμφάνισης, τη διάγνωση και τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν από την παρουσία των δύο αυτών οδοντικών ανωμαλιών στο νεογιλό και μόνιμο φραγμό. ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ

3 ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ (2): Οδοντική σύντηξη Η οδοντική σύντηξη, που στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως tooth fusion, είναι η συνένωση δύο φυσιολογικών διαδοχικών σπερμάτων, ενώ σπανιότερα αποτελεί συνένωση φυσιολογικού και υπεράριθμου σπέρματος και ακόμη πιο σπάνια συνένωση υπεράριθμων οδοντικών σπερμάτων 16. Η σύντηξη μπορεί να είναι τέλεια ή ατελής ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης των οδοντικών σπερμάτων κατά το οποίο θα δράσει το βλαπτικό ερέθισμα και οφείλεται σε πρωτογενείς ή δευτερογενείς διαταραχές του μηχανισμού της οδοντογένεσης 17. Ως βασική αιτία αναφέρεται η δράση διαφόρων τοπικών παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν σε παραμονή πέραν του φυσιολογικού της μεσοδόντιας οδοντικής ταινίας κατά την δημιουργία του οδοντικού σπέρματος 1. Ο τραυματισμός των αναπτυσσόμενων οδοντικών σπερμάτων, η άσκηση πίεσης από τα δόντια κατά την ανατολή τους λόγω έλλειψης χώρου στο οδοντικό τόξο καθώς και η τοπική φλεγμονή αποτελούν πιθανά τοπικά αίτια 9,11,18. Ο Lowell και συν. αναφέρουν ότι η στενή γειτνίαση μεταξύ δύο γειτονικών οδοντικών σπερμάτων, ως αποτέλεσμα δράσης διαφόρων τοπικών παραγόντων, ευνοεί τη συνένωση του οργάνου της αδαμαντίνης με την οδοντική θηλή 19 ενώ οι Moody και Montgomery 20 υποστηρίζουν πως η εμφάνιση της οδοντικής σύντηξης ίσως καθορίζεται και από γενετικούς παράγοντες 21,22. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι η γενετική μεταβίβαση του φαινοτυπικού αυτού χαρακτηριστικού γίνεται με τον αυτοσωμικό επικρατή με μειωμένη διεισδυτικότητα τύπο κληρονομικότητας 1. Η οδοντική σύντηξη συναντάται στη μόνιμη και νεογιλή οδοντοφυΐα, με συχνότητα εμφάνισης 0,1-0,2% και 0,5-1,6% αντίστοιχα 1. Ωστόσο, ο επιπολασμός της σύντηξης παρουσιάζει διακυμάνσεις στις διάφορες φυλές 1,23. Αφορά κατά κανόνα τα πρόσθια δόντια και κυρίως τους τομείς, όμως έχουν αναφερθεί περιπτώσεις σύντηξης σε κυνόδοντες, προγομφίους και γομφίους. Όσον αφορά τον επιπολασμό μεταξύ των δύο φύλων, δεν αναφέρεται κάποια διαφορά 1,16. Τέλος, υπολογίζεται ότι στο 30-50% των διαταραχών σύντηξης στα νεογιλά δόντια συνυπάρχουν διαταραχές και στους μόνιμους διαδόχους 1. Οι διαταραχές αυτές αφορούν συνήθως έλλειψη ενός εκ των 2 μόνιμων διαδόχων, μικροδοντία καθώς και καθυστέρηση στο σχηματισμό και στην ανατολή των μόνιμων διαδόχων 24. Στην περίπτωση που η σύντηξη συμβεί σε πρώιμο στάδιο της οδοντικής ανάπτυξης, η διαταραχή θα επηρεάσει το δόντι σε όλο το μήκος του με αποτέλεσμα το σχηματισμό ενός δοντιού σχεδόν φυσιολογικού μεγέθους (Εικ. 1). Εάν η σύντηξη συμβεί μεταγενέστερα, θα επηρεαστεί μόνο η ρίζα, έχοντας ως αποτέλεσμα τη συνένωση της οδοντίνης 1γ Εικόνες 1α,β,γ. (α και β) Κορίτσι 30 μηνών όπου εμφανίζεται σύντηξη των #73,72 και 83,82 με διαταραχή αριθμού των νεογιλών δοντιών (έλλειψη 2 δοντιών). Τα δόντια με σύντηξη εμφανίζουν μία μύλη (διακρίνεται η χαρακτηριστική εγκοπή στο κοπτικό χείλος), μία ρίζα με ένα μυλικό και ριζικό σωλήνα και ενιαία πολφική κοιλότητα. (γ) Προληπτική κάλυψη της εγκοπής με ρητίνη για την αποφυγή τερηδονισμού. και της οστεΐνης και το σχηματισμό ενός δοντιού μεγάλου μεγέθους ή ενός δοντιού με εντομή στη μύλη 1. Αυτό συμβαίνει όταν έχει αρχίσει ο σχηματισμός δύο ανεξάρτητων μυλών, και πριν ολοκληρωθούν οι μύλες, επέρχεται η σύντηξη. Εάν έχουν σχηματιστεί πλήρως οι δύο μύλες, τότε μόνο οι ρίζες, σε διαφορετικό βαθμό κάθε φορά, θα παρουσιάσουν σύντηξη. Αναλυτικά οι μορφολογικές παραλλαγές που μπορούν 1α 1β

4 70 ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΞΗ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΔΙΔΥΜΙΑ ΣΤΟ ΝΕΟΓΙΛΟ ΦΡΑΓΜΟ 2β 2α Εικόνες 2α,β,γ,δ,ε. (α) Ακτινογραφική εικόνα κάτω προσθίων από αγόρι 5 ετών όπου εμφανίζεται σύντηξη των #81,82 με διαταραχή αριθμού των νεογιλών δοντιών (έλλειψη 1 νεογιλού δοντιού). Συνυπάρχει συγγενής έλλειψη ενός πλαγίου μονίμου τομέα. (β) Σε ηλικία 6 ετών, ανέτειλε το δόντι #31 ενώ το νεογιλό δόντι με σύντηξη δεν εμφανίζει κινητικότητα. Το δόντι εμφανίζει μία μύλη (διακρίνεται η χαρακτηριστική εγκοπή σε όλο το μήκος της μύλης) και μία ρίζα με δύο φαινομενικά ανεξάρτητες πολφικές κοιλότητες, που όμως στην πραγματικότητα επικοινωνούν μεταξύ τους με μεσοσωλήνιες συνδέσεις. (γ και δ) Εξαγωγή του νεογιλού δοντιού με σύντηξη. Τα δόντια είναι ενωμένα σε όλο το μήκος της ρίζας. (ε) Ανατολή του δοντιού #41 μερικούς μήνες μετά. να εμφανιστούν ανάλογα με την έκταση της σύντηξης είναι οι εξής16: 1. Μία μύλη, μία ρίζα με ένα μυλικό και ριζικό σωλήνα, ενιαία πολφική κοιλότητα. (Εικ1) 2. Μία μύλη και μία ρίζα με δύο φαινομενικά ανεξάρτητες πολφικές κοιλότητες, που όμως στην πραγματικότητα επικοινωνούν μεταξύ τους με μεσοσωλήνιες συνδέσεις (Εικ.2). 3. Μία μύλη, δύο ρίζες, με ενιαίο μυλικό πολφό και διαφορετικούς ριζικούς σωλήνες (Εικ.3) 4. Δύο μύλες και μία ρίζα με δύο ανεξάρτητες πολφικές κοιλότητες. Συνηθέστερα, στην οδοντική σύντηξη διακρίνεται κλινικά ευρεία μύλη με μία χαρακτηριστική εντομή που τη διαχωρίζει σε εγγύς και άπω τμήμα, ενώ ακτινογραφικά διαπιστώνονται δύο ριζικοί σωλήνες και 1 ή 2 ρίζες8,17,22,25,26,27 (Εικ.2). Στην περίπτωση σύντηξης δύο διαδοχικών φυσιολογικών σπερμάτων αναμένεται μειωμένος αριθμός 2γ 2δ δοντιών στο οδοντικό τόξο (Εικ. 1 και 2), ενώ σε σύντηξη φυσιολογικού οδοντικού σπέρματος με υπεράριθμο ο αριθμός των δοντιών παρουσιάζεται φυσιολογικός (Εικ. 3). Στην τελευταία αυτή περίπτωση καθίσταται δύσκολη η διαφοροδιάγνωση της οδοντικής σύντηξης από την οδοντική διδυμία8. Οδοντική Διδυμία Ως οδοντική διδυμία ή οδοντικός διχασμός αναφέρεται η διαίρεση του οδοντικού σπέρματος, η οποία μπορεί ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ

5 ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ (2): α 3β Εικόνες 3α,β. Αγόρι 36 μηνών όπου εμφανίζεται σύντηξη του 51 με υπεράριθμο δόντι. Δεν εμφανίζεται διαταραχή αριθμού νεογιλών ή μονίμων τομέων δοντιών. Το δόντι με σύντηξη εμφανίζει μία μύλη, δύο ρίζες, με ενιαίο μυλικό πολφό και διαφορετικούς ριζικούς σωλήνες. Προληπτική κάλυψη της εγκοπής με ρητινωδώς τροποποιημένη υαλοιονομερή κονία για την αποφυγή τερηδονισμού αλλά για αισθητικούς λόγους. να είναι ατελής ή τέλεια. Στον ατελή ή μερικό οδοντικό διχασμό (gemination), η διαίρεση του οδοντικού σπέρματος σταματά πριν την ολοκλήρωση της οδοντικής διάπλασης. Το δόντι που προκύπτει έχει διαστάσεις μεγαλύτερες του φυσιολογικού ενώ η μύλη του συχνά φέρει χαρακτηριστική εγκοπή στο κοπτικό χείλος, αύλακα κατά μήκος της μύλης ή σε άλλες περιπτώσεις εμφανίζονται δύο μύλες 1,28. Η ρίζα του δοντιού είναι συχνότερα μία, με ενιαία εκτεταμένη πολφική κοιλότητα η οποία μπορεί να εμφανίζει μερικό διχασμό, συνήθως στο μυλικό της τμήμα (Εικ 4). Στην περίπτωση της τέλειας διαίρεσης του οδοντικού σπέρματος, προκύπτουν δύο ανεξάρτητα δόντια εκ των οποίων το ένα υπολείπεται σε διαστάσεις, δίνοντας την εντύπωση υπεράριθμου δοντιού. Κάποιες φορές τα δόντια που προκύπτουν είναι όμοια μεταξύ τους, εμφανίζοντας ομοιότητα αντικειμένου-ειδώλου (twinning) 28. Στη διεθνή βιβλιογραφία χρησιμοποιείται ο όρος gemination για να περιγράψει την ατελή διαίρεση του οδοντικού σπέρματος ενώ ο όρος twinning περιγράφει περιπτώσεις τέλειας διαίρεσης 28,29. Στην ελληνική βιβλιογραφία οι όροι οδοντική διδυμία και οδοντικός διχασμός έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν είτε την ατελή είτε την τέλεια διαίρεση του οδοντικού σπέρματος χωρίς να υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ τους. Ο σπανιότερα χρησιμοποιούμενος όρος μυλοσχιστία περιγράφει την ατελή διαίρεση του οδοντικού σπέρματος 18. Η διδυμία προκύπτει ως αποτέλεσμα αναπτυξιακής ανωμαλίας του εξωδέρματος και του μεσοδέρματος που προκαλεί εγκόλπωση του οδοντικού σπέρματος. Οφείλεται συχνά σε υπερλειτουργία της οδοντικής ταινίας λόγω μετα- 4α 4β Εικόνες 4α,β. Αγόρι 38 μηνών όπου εμφανίζεται διδυμία στο δόντι #51. Συνυπάρχει δυσχρωμία και ακρορριζική αλλοίωση με απορρόφηση ρίζας λόγω οδοντικού τραύματος. Η μύλη φέρει την χαρακτηριστική εγκοπή στο κοπτικό χείλος και αύλακα σε όλο το μήκος της. Η ρίζα του δοντιού είναι ενιαία, με εκτεταμένη πολφική κοιλότητα η οποία εμφανίζει μερικό διχασμό. Η ενδοδοντική θεραπεία έχει φτωχή πρόγνωση και η εξαγωγή είναι η θεραπεία εκλογής.

6 72 ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΞΗ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΔΙΔΥΜΙΑ ΣΤΟ ΝΕΟΓΙΛΟ ΦΡΑΓΜΟ βολικών διαταραχών κατά τη διάρκεια της μορφοδιαφοροποίησης του οδοντικού σπέρματος. Η ακριβής αιτιολογία παραμένει άγνωστη, ενώ αναφέρεται δράση γενετικών, συστηματικών και τοπικών παραγόντων 1,29. Η διδυμία συνιστά σπάνια κλινική οντότητα 5. Η συχνότητα εμφάνισής της στα νεογιλά δόντια κυμαίνεται μεταξύ 0,5-1,6% ενώ στα μόνιμα συναντάται ακόμη πιο σπάνια με συχνότητα 0,1 0,2%. Διδυμία που εμφανίζεται στο νεογιλό φραγμό συνοδεύεται από παρόμοιες ανωμαλίες στο μόνιμο φραγμό σε ποσοστό 30-50% 1,5,30. Εμφανίζεται εξίσου συχνά και στα δύο φύλα. Μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιοδήποτε δόντι του νεογιλού ή μόνιμου φραγμού καθώς και σε υπεράριθμα δόντια. Ωστόσο συνήθως αφορά πρόσθια δόντια και κυρίως τομείς. Διδυμία παρατηρείται συχνότερα σε δόντια της άνω γνάθου 30. Διαφοροδιάγνωση Η οδοντική διδυμία και η σύντηξη παρουσιάζουν συχνά παρόμοια κλινική και ακτινογραφική εικόνα. Συνεπώς, η σαφής διάκρισή τους είναι πολλές φορές δύσκολη εώς αδύνατη. Ωστόσο, η διαφοροδιάγνωση μεταξύ οδοντικής διδυμίας και σύντηξης στηρίζεται σε κλινικά και ακτινογραφικά κριτήρια 8,28. Η σύντηξη προκύπτει ως αποτέλεσμα ένωσης δύο οδοντικών σπερμάτων ενώ η διδυμία ως προσπάθεια διαχωρισμού ενός οδοντικού σπέρματος. Κλινικά, όταν η διδυμία προκύπτει ως αποτέλεσμα ατελούς διαίρεσης του οδοντικού σπέρματος, ο συνολικός αριθμός δοντιών παραμένει φυσιολογικός. Αν η διαίρεση του οδοντικού σπέρματος είναι τέλεια προκύπτει μεγαλύτερος αριθμός δοντιών. Αντίθετα, στην οδοντική σύντηξη ο αριθμός των δοντιών εμφανίζεται τις περισσότερες φορές μειωμένος 8. Δυσκολίες στη διαφοροδιάγνωση προκύπτουν όταν συμβαίνει σύντηξη μεταξύ σπέρματος φυσιολογικού δοντιού και υπεραρίθμου που έχει ως αποτέλεσμα φυσιολογικό αριθμό δοντιών στο φραγμό 27,31. Για τη διαφοροδιάγνωση στην περίπτωση αυτή εκτιμάται το σχήμα του διπλού δοντιού λαμβάνοντας υπ όψιν ότι οι υπεράριθμοι τομείς είναι συχνά μη φυσιολογικής μορφολογίας, και πολλές φορές κωνικού σχήματος. Έτσι, σύντηξη ενός υπεραρίθμου με ένα φυσιολογικό οδοντικό σπέρμα θα έχει ως αποτέλεσμα διακριτές διαφορές μεταξύ των δύο ημίσεων της μύλης (Εικ 4). Αντίθετα στην οδοντική διδυμία, τα δύο τμήματα της μύλης παρουσιάζουν εικόνα αντικειμένου-ειδώλου 8. Η μορφολογία της ρίζας διαφέρει μεταξύ της σύντηξης και της διδυμίας, και πρέπει να εκτιμηθεί κατά την ακτινολογική εξέταση. Στην περίπτωση της σύντηξης συνήθως διακρίνονται δύο διαφορετικοί ριζικοί σωλήνες 8,22,26,27, ενώ στη διδυμία κατά κύριο λόγο υπάρχει ένας ευμεγέθης ριζικός σωλήνας 8,27. Προβλήματα στο φραγμό Η σύντηξη και η διδυμία είναι δυνατόν να αποτελέσουν αιτία ποικίλων προβλημάτων. Το είδος του προβλήματος εξαρτάται από το σχήμα, το μέγεθος της μύλης και της ρίζας καθώς και τη θέση των δοντιών αυτών στο οδοντικό τόξο 16,32,33. Έτσι, τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν μπορούν να καταταχθούν σε διάφορες κατηγορίες, παρόλο που συχνά συνυπάρχουν. Αναπτυξιακές διαταραχές στους διαδόχους μονίμους Η ύπαρξη διπλών δοντιών στο νεογιλό φραγμό είναι πιθανόν να συνοδεύεται από ανωμαλίες μεγέθους και αριθμού στο μόνιμο φραγμό, όπως υποδοντία, ύπαρξη διπλών μόνιμων δοντιών, ύπαρξη υπεράριθμων δοντιών και κωνικού σχήματος μόνιμοι διάδοχοι 5,34,35. Στην έρευνα των Brook και συν η υποδοντία στο μόνιμο φραγμό αναφέρεται ως το συνηθέστερα παρατηρούμενο εύρημα που σχετίζεται με ύπαρξη διπλών νεογιλών δοντιών αποτελώντας το 50% των ευρημάτων στο μόνιμο φραγμό 3. Σε έρευνα των Sekerci και συν το συνολικό ποσοστό διπλών νεογιλών δοντιών με συνοδές ανωμαλίες στο μόνιμο φραγμό ήταν 81,8%. Από αυτές η συνηθέστερη ήταν η έλλειψη του μόνιμου διαδόχου σε ποσοστό 77,2%, ενώ οι δυσπλασίες στο μόνιμο διάδοχο αποτελούσαν το 4,6% των ανωμαλιών στο μόνιμο φραγμό 35. Ο White και συν 36 αναφέρουν ότι η σύντηξη ενός νεογιλού κυνόδοντα με έναν νεογιλό πλάγιο τομέα σχετίζεται με συγγενή έλλειψη του μόνιμου πλάγιου τομέα κάτι που συνάδει και με τα αποτελέσματα της μελέτης του Gellin και συν 37. Προβλήματα ανατολής μονίμων Σε περιπτώσεις ύπαρξης διπλών δοντιών ενδέχεται να παρατηρηθεί καθυστέρηση ανατολής των μονίμων διαδόχων 38,39. Οι διαταραχές της ανατολής των διαδόχων και των γειτονικών δοντιών εξαιτίας της διαφοράς μεγέθους και του διαθέσιμου χώρου, μπορεί να οδηγήσει σε έκτοπη ανατολή, έγκλειση του μονίμου και σταυροειδή σύγκλειση. Λύση στο πρόβλημα αποτελεί η παρακολούθηση, η σε κατάλληλο χρόνο εξαγωγή του νεογιλού και η μετέπειτα παρακολούθηση της ανατολής του μονίμου και η υποβοήθησή της, αν κριθεί απαραίτητο 38,39,40,41. Συχνά αρκεί η απλή παρακολούθηση έως την απόπτωση του νεογιλού και την ανατολή του μονίμου σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει ένδειξη για άμεση επέμβαση 42,43,44. (Εικ. 1) ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ

7 ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ (2): Τερηδόνα Η δυσμορφική μύλη των δοντιών που εμφανίζουν ανωμαλίες τύπου σύντηξης και διδυμίας μπορεί, μέσω της μεγαλύτερης κατακράτησης πλάκας και αδυναμίας καθαρισμού των αυλάκων να επιταχύνει τον τερηδονισμό τους και ως συνέπεια την εμπλοκή του πολφού. Επίσης, εξαιτίας της σύνθετης μορφολογίας των ριζικών σωλήνων η ενδοδοντική τους θεραπεία καθίσταται δυσχερής 45,46,47,48. Συνεπώς, προτείνεται η προληπτική κάλυψη των περιοχών των διπλών δοντιών όπου ευνοείται η κατακράτηση μικροβιακής πλάκας, ενώ σε εκτεταμένες τερηδονικές αλλοιώσεις εξετάζεται και η επιλογή της εξαγωγής 35. Άλλα προβλήματα Η παρουσία δοντιών που εμφανίζουν σύντηξη ή διδυμία είναι δυνατόν να προκαλέσουν διαταραχές στη μάσηση και στη σύγκλειση 49. Η βαρύτητα των προβλημάτων εξαρτάται από την εντόπιση καθώς και από το μέγεθος των προσβεβλημένων δοντιών. Όταν τα προσβεβλημένα δόντια εντοπίζονται στην πρόσθια αισθητική ζώνη μπορεί να αποτελέσουν αιτία διαταραχής της αισθητικής του χαμόγελου, εξαιτίας της διαφοράς σχήματος και μεγέθους που μπορεί να παρουσιάζουν σε σύγκριση με το φυσιολογικό 16,50. Επίσης, έχουν αναφερθεί εκδηλώσεις ερεθισμού της γλώσσας σε περιπτώσεις παρουσίας δοντιών με σύντηξη ή διδυμία 51. Συμπεράσματα Η σύντηξη προκύπτει ως αποτέλεσμα ένωσης δύο οδοντικών σπερμάτων ενώ η διδυμία είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας διαχωρισμού ενός οδοντικού σπέρματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις οδοντικής σύντηξης ο συνολικός αριθμός δοντιών εμφανίζεται μειωμένος ενώ διακρίνονται δύο ριζικοί σωλήνες. Στην οδοντική διδυμία ο αριθμός των δοντιών του φραγμού εμφανίζεται φυσιολογικός και υφίσταται ένας ευμεγέθης ριζικός σωλήνας. Η διαφοροδιάγνωση μεταξύ οδοντικής σύντηξης και διδυμίας καθίσταται πολλές φορές δύσκολη, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις σύντηξης φυσιολογικού με υπεράριθμο οδοντικό σπέρμα. Ανεξάρτητα από τη διαφοροδιάγνωσή τους, η παρουσία οδοντικής σύντηξης ή διδυμίας μπορούν να οδηγήσουν σε ποικίλα προβλήματα, τα οποία περιλαμβάνουν αναπτυξιακές διαταραχές και προβλήματα στην ανατολή των διαδόχων μονίμων, τερηδονισμό των προσβεβλημένων νεογιλών καθώς και αισθητικά προβλήματα.. Η ύπαρξη διπλών νεογιλών δοντιών απαιτεί παρακολούθηση ως την απόπτωσή τους και την ανατολή του διαδόχου μονίμου.

8 74 ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΞΗ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΔΙΔΥΜΙΑ ΣΤΟ ΝΕΟΓΙΛΟ ΦΡΑΓΜΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ligidakis NA, Laskari MG: Dental Defects. In Color Atlas of Oral Diseases in Children and Adolescents. Laskaris G (1 st edition). Stuttgart Staudigl-Druck GmbH, Co. 1999, pp Aguiló L, Gandia JL, Cibrian R, Catala M. Primary double teeth. A retrospective clinical study of their morphological characteristics and associated anomalies. Int J Paediatr Dent 1999;9(3): Brook AH, Winter GB. Double teeth. A retrospective study of geminated and fused teeth in children. Br Dent J 1970;129(3): Gellin ME. The distribution of anomalies of primary anterior teeth and their effect on the permanent successors. Dent Clin North Am 1984;28(1): Nik-Hussein NN, Abdul Majid Z. Dental anomalies in the primary dentition: distribution and correlation with the permanent dentition. J Clin Pediatr Dent 1996;21(1): Pereira AJ, Fidel RA, Fidel SR. Maxillary lateral incisor with two root canals: fusion, gemination or dens invaginatus. Braz Dent J 2000;11(2): Chaudhry SI, Sprawson NJ, Howe L, Nairn RI. Dental twinning. Br Dent J 1997;182(5): Vegh T. Gemination and fusion. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1975;40(6): Shafer WG, Hine MK, Levy MB: A textbook of Oral Pathology, 4th ed., Philadelphia W.B. Saunders Company, 1983, pp Koch G, Thesleff I: Developmental Disturbances in Number and Shape of Teeth and Their Treatment. In: Pediatric Dentistry. Koch G., Poulsen S. cds Copenhagen Munksgaard. 2001, pp Μήτσης ΦΙ: Παθολογία των Σκληρών Οδοντικών Ιστών. Αθήνα, Επιστημονικές εκδόσεις Γρ. Κ. Παρισιάνος. 1985, pp Sekerci AE, Sisman Y, Yasa Y, Sahman H, Ekizer A. Prevalence of fusion and gemination in permanent teeth in Coppadocia region in Turkey. Pakistan Oral & Dental Journal 2011;31: Ravn JJ. Aplasia, supernumerary teeth and fused teeth in the primary dentition. Scand J Dent Res 1971;79(1): Brook AH. Dental anomalies of number, form and size: Their prevalence in British school children. J Int Assoc Dent Child 1974;5(2): Magnusson TE. Hypodontia, hyperdontia, and double formation of primary teeth in Iceland. Acta Odontol Scand 1984;42(3): Συνοδινός Φ.Ν., Σίσκος Γ.Ι. Συνολική αντιμετώπιση της οδοντικής σύντηξης και του οδοντικού διχασμού. Ανασκόπηση και παρουσίαση κλινικής περίπτωσης. Ενδοδοντολογία 2009;4(2): Aldrigui JM, Silva AC, Guedes CC, Bussadori SK. Endodontic and restorative treatment of fused primary anterior teeth Case report. Pediatric Dental Journal 2011;21(1): Στασινόπουλος Ε: Οδοντική Παθολογία και Θεραπευτική τόμος Γ. Αθήνα 1982, pp Lowell R J, Solomon AL. Fused Teeth. JADA 1964;68: Moody E, Montgomery LB. Hereditary Tendencies in Tooth Formation. JADA 1934;21(10): Braun A, Appel T, Frentzen M. Endodontic and surgical treatment of a geminated maxillary incisor. Int Endod J 2003;36(5): Hülsmann M, Bahr R, Grohmann U. Hemisection and vital treatment of a fused tooth-literature review and case report. Endod Dent Traumatol 1997;13(6): Nishimura F, Sekiguchi H, Hara A. Morphological characteristics on the mandibular fused deciduous anterior teeth with Micro-CT. Pediatric Dental Journal 2009;19(1): Tsujino K, Yonezu T, Shintani S. Effects of different combinations of fused primary teeth on eruption of the permanent successors. Pediatr Dent 2013;35(2):E Garattini G, Crozzoli P, Brenna F. Bilateral dental fusion of the upper central incisors: a multidisciplinary approach. J Esthet Dent 1999;11(3): Braham RL. Developmental anomalies of the dentition a scientific review. Pediatric Dental Journal 1995;5: Good DL, Berson RB. A supernumerary tooth fused to a maxillary permanent central incisor. Pediatr Dent 1980;2: Spuller RL, Harrington M. Gemination of a maxillary permanent central incisor treated by autogenous transplantation of a supernumerary incisor: case report. Pediatr Dent 1986;8(4): Duncan WK, Helpin ML. Bilateral fusion and gemination: a literature analysis and case report. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1987;64(1): Marinelli A, Giuntini V, Franchi L, Tollaro I, Baccetti T, Defraia E. Dental anomalies in the primary dentition and their repetition in the permanent dentition: a diagnostic performance study. Odontology 2012;100(1): Kayalibay H, Uzamis M, Akalin A. The treatment of a fusion between the maxillary central incisor and supernumerary tooth: report of a case. Journal of Clinical Pediatric Dentistry 1996;20: Delany GM, Goldblatt LI. Fused Teeth: A Multidisciplinary Approach to Treatment. JADA 1981;103(5): Sammartino G, Cerone V, Gasparro R, Riccitiello F, Trosino O. Multidisciplinary approach to fused maxillary central incisors: a case report. Journal of Medical Case Reports 2014:8(1): Yuen SW, Chan JC, Wei SH. Double primary teeth and their relationship with the permanent successors: a radiographic study of 376 cases. Pediatr Dent 1987;9(1): Sekerci AE, Sisman Y, Ekizer A, Sahman H, Gumus H, ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ

9 ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ (2): Aydinbelge M. Prevalence of double (fused/geminated) primary teeth in Turkey, a study. Pakistan Oral & Dental Journal 2011:31; White SC, Pharoah MJ: Dental anomalies. Oral radiology Principles and Interpretation. Penny R., 5 th ed., St. Louis Mosby Inc., 2004, pp Gellin ME. The distribution of anomalies of primary anterior teeth and their effect on the permanent successors. Dent Clin North Am 1984;28: Atkins CO, Mourino AP. Management of a supernumerary tooth fused to a permanent maxillary central incisor. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1986;61: Veerakumar R, Pari MA, Prabhu MN. Caution! We are erupting as twins. Journal of Clinical and Diagnostic Research 2011;5(5): Meadors LW, Jones HL. Fused primary incisors with succedaneous supernumerary in the area of a cleft lip: case report. Pediatr Dent 1992;14(6): Tomizawa M, Shimizu A, Hayashi S, Noda T. Bilateral maxillary fused primary incisors accompanied by succedaneous supernumerary teeth: report of a case. Int J Paediatr Dent 2002;12: Eidelman E. Fusion of maxillary primary central and lateral incisors bilaterally. Pediatr Dent 1981;3(4): Rajashekhara B, Dave B, Manjunatha B, Poonacha K, Sujan SG. Bilateral fusion of primary mandibular lateral incisors and canines: a report of a rare case. Revista Odonto Ciência (Online) 2010;25(4): Barberio GS, da Costa SV, Rios D, de Oliveira TM, Machado MA de AM. Rare Case of Bilateral Gemination in Deciduous Teeth. Int J Morphol, 2013;31(2): Tsesis I, Steinbock N, Rosenberg E, Kaufman AY. Endodontic treatment of developmental anomalies in posterior teeth: treatment of geminated/fused teeth--report of two cases. Int Endod J 2003;36: Ballal NV, Kundabala M, Acharya S. Esthetic management of fused carious teeth: a case report. J Esthet Restor Dent 2006;18(1): Ballal S, Sachdeva GS, Kandaswamy D. Endodontic Management of a Fused Mandibular Second Molar and Paramolar with the Aid of Spiral Computed Tomography: A Case Report. J Endod 2007;33(10): Sachdeva GS, Malhotra D, Sachdeva LT, Sharma N, Negi A. Endodontic management of mandibular central incisor fused to a supernumerary tooth associated with a talon cusp: A case report. Int Endod J 2012;45: Rani AK, Metgud S, Yakub SS, Pai U, Toshniwal NG, Bawaskar N. Endodontic and Esthetic Management of Maxillary Lateral Incisor Fused to a Supernumerary Tooth Associated with a Talon Cusp by Using Spiral Computed Tomography as a Diagnostic Aid: A Case Report. J Endod 2010;36(2): Mitta N. Double tooth: The clinical problems and possible decision tree for treatment planning. Journal of Cranio- Maxillary Diseases 2014;3(2): Hattab FN. An Unusual Case of Talon Cusp on Geminated Tooth. J Can Dent Assoc 2001;67:263-6.