Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Συλλογικός εργάτης ή εργάτης μάζα; (Σημειώσεις για μια κριτική του εργατισμού) Ηλίας Ιωακείμογλου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Συλλογικός εργάτης ή εργάτης μάζα; (Σημειώσεις για μια κριτική του εργατισμού) Ηλίας Ιωακείμογλου"

Transcript

1 Συλλογικός εργάτης ή εργάτης-μάζα (Σημειώσεις για μια κριτική του εργατισμού) του Ηλία Ίωακείμογλου Ο ιταλικός εργατισμός, πολιτικό ρεύμα που πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60, αρχίζει να γίνεται σιγά σιγά γνωστός και στην Ελλάδα είτε μέσα από κάποιες εκδόσεις κειμένων των Αντόνιο Νέγκρι, Μάριο Τρόντι, Ρανιέρο Παντσιέρι και άλλων 1 είτε μέσα από τις ειδήσεις γύρω από τη δίκη του Αντόνιο Νέγκρι. Φαίνεται πως όχι μόνο ορισμένα από τα θεωρητικά συμπεράσματα αλλά και κυρίως η εργατίστικη ιδεολογία που υιοθετεί αυτό το ρεύμα αρχίζουν να αποκτούν θετική απήχηση και στη χώρα μας. Τόσο σε κάποιες μερίδες της αριστερής διανόησης όσο και σε κάποιους αγωνιστές που συσπειρώνονται γύρω από τα εργοστασιακά συμβούλια, τα οράματα της αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης. Έτσι, η συζήτηση γύρω από τα θεωρητικά πορίσματα και τις πολιτικές προτάσεις του ιταλικού εργατισμού παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Το άρθρο του Σάκη Δρόσου «Κοινωνία, Κράτος και εργατική δύναμη» στις «Θέσεις» No 1 στάθηκε αφορμή για τη δική μου παρέμβαση. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, η τοποθέτηση του Σ.Δ. είναι έντονα επηρεασμένη από τον ιταλικό εργατισμό, ιδιαίτερα στην ενότητα που ονόμασε: «οι Καπιταλιστικές Σχέσεις Παραγωγής». Ο ιταλικός εργατισμός παρουσιάζει μία ιδιομορφία σε σχέση με τις παραλλαγές του εργατισμού που εμφανίστηκαν σε άλλες Ιστορικές συγκυρίες. Δηλαδή, δεν αρκείται σε ένα εργατικό πρακτικισμό, αλλά επιχειρεί να συγκροτήσει μία θεωρητική βάση γι' αυτόν τον πρακτικισμό, με αφετηρία το έργο του Μαρξ. Έχει αναληφθεί, λοιπόν, από τους θεωρητικούς του ιταλικού εργατισμού το εγχείρημα της «αποκατάστασης» και ριζικής «ανασκευής» του Ιστορικού υλισμού. Εγχείρημα, που όπως θα δούμε δεν μπορεί παρά να κριθεί σαν τουλάχιστον ατυχές. Δεν είναι στις προθέσεις αυτού του άρθρου να παρακολουθήσει σημείο προς σημείο τις περιπέτειες αυτού του εγχειρήματος, θα περιοριστούμε λοιπόν εδώ σε μερικές σημειώσεις για: 1) Την κριτική της έννοίας εργάτης-μάζα ως εννοίας αντίπαλης αυτής του συλλογικού εργάτη, τόσο επειδή ο εργάτης-μάζα είναι η έννοια αποφασιστικός κρίκος του ιδεολογικού μορφώματος του εργατισμού, όσο κι επειδή η έννοια του συλλογικού εργάτη είναι στρατηγικής σημασίας για την Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας. 2) Την κριτική ορισμένων θέσεων που βρίσκονται στο κείμενο του Σ.Δ. και που έχουν σχέση με τη θεωρία της υπεραξίας του Μαρξ, επειδή και αυτή είναι στρατηγικής σημασίας για τον ιστορικό υλισμό. Επειδή πολλές απόψεις του Σ.Δ. βασίζονται στην παραχάραξη κλασικών προτάσεων της κριτικής της πολιτικής οικονομίας, η παράθεση αποσπασμάτων από το Κεφάλαιο ήταν αναγκαία. Επειδή όμως ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται δεν θα δυσκολευτεί ν' ασχοληθεί περισσότερο μόνος του, έχοντας στη διάθεση του τη βιβλιογραφία που θα βρει στα δύο άρθρα, η παράθεση αυτή περιορίστηκε στο ελάχιστο. Συλλογικός εργάτης η εργάτηςμάζα Ο καθηγητής Νέγκρι και οι φίλοι του, ανέπτυξαν τη θέση της εμφάνισης ήδη από τη δεκαετία του '20 ενός Σελίδα 1 / 9

2 καινούργιου τύπου εργάτη, τον οποίο ονόμασαν εργάτη μάζα. Πρόκειται για τον εργάτη που το κεφάλαιο τον καταδικάζει σε κατατεμαχισμένη, επαναληπτική και στοιχειώδη εργασία, του αφαιρεί την ειδίκευση και τον υποβιβάζει σε εξάρτημα της μηχανής μέσα στο σύγχρονο εργοστάσιο. Ο εργάτης-μάζα είναι αποτέλεσμα της «πραγματικής υποταγής της εργασίας στο κεφάλαιο». Ο Σ.Δ. τον περιγράφει σαν τον εργάτη που είναι ικανός για οποιασδήποτε μορφής εργασία εφ' όσον αυτή τείνει να απαιτεί συνεχώς λιγότερες ειδικές γνώσεις. Η ανάγνωση του Κεφαλαίου που επιχειρήθηκε ήδη 20 χρόνια πριν, από τους θεωρητικούς του ιταλικού εργατισμού 2 και που ήταν στην πραγματικότητα ανάγνωση μόνο του τέταρτου μέρους του πρώτου βιβλίου, αλλά και μια σειρά από αναλύσεις της καπιταλιστικής οργάνωσης της εργασίας μέσα στο σύγχρονο εργοστάσιο, 3 έφεραν στο θεωρητικό προσκήνιο τη συζήτηση γύρω από την αποειδίκευση του εργάτη (η ακόμη καλύτερα, όπως την ορίζει ο Μαγκαλίν, την καταστροφή της αξίας χρήσης της εργατικής δύναμης). Η βασική θέση του εργατισμού, έντονα ενισχυμένη από τις παραπάνω αναλύσεις, είναι ότι η εκμηχάνιση τροποποιεί τη διαδικασία της εργασίας έτσι ώστε οι εργάτες δουλεύοντας στην αλυσίδα παραγωγής χάνουν την ειδίκευσή τους, την τέχνη τους, τις τεχνικές τους γνώσεις, στοιχεία που ήταν το κύριο όπλο τους απέναντι στο κεφάλαιο. Η κίνηση αυτή της απειδίκευσης πήρε την ιστορική μορφή του Ταιηλορισμού και του Φορντισμού. Συνοπτικά, ο ταιηλορισμός με στόχο την εντατικοποίηση της εργασίας την κατατεμαχίζει στο έπακρο, ενώ φορντισμός εισάγει στην εργασιακή διαδικασία μηχανές που αυξάνουν την παραγωγικότητα της εργασίας οργανώνοντας την έτσι ώστε να επιτευχθεί ο άριστος κατατεμαχισμός της. Και οι δυο αποειδικεύουν τον εργάτη: τις γνώσεις του, τις δεξιότητες που έχει αναπτύξει μέσα στη δουλειά, τις ιδιοποιείται το κεφάλαιο και τις ενσωματώνει στις μηχανές. Ταυτόχρονα η εργασία διαιρείται σε διανοητική και χειρωνακτική, εργασία διεύθυνσης και εργασία εκτέλεσης, και οι επιστήμες γίνονται αυτόνομη παραγωγική δύναμη που ελέγχεται από το κεφάλαιο. Ο Ταιηλορισμός και ο Φορντισμός εμφανίζονται έτσι σαν απόπειρα του κεφαλαίου (τέλεια πετυχημένη κατά τον εργατισμό) να αποειδικεύσει τον εργάτη, να καταστρέψει την αξία χρήσης της εργατικής δύναμης με σκοπό: - την μετατροπή του συσχετισμού δυνάμεων προς όφελος του - την εξαγωγή πρόσθετης σχετικής υπεραξίας μέσω της υποτίμησης της εργατικής δύναμης και μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας - την εξαγωγή απόλυτης υπεραξίας με την εντατικοποίηση της εργασίας. Οι θέσεις αυτές στηρίζονται στη μαρξιστική παράδοση: μπορεί να βρει κανείς πολλές σελίδες του Μαρξ που δίνουν στις θέσεις αυτές τους τίτλους της εγκυρότητας τους. Τα θέματα με τα όποια ασχολήθηκαν οι παραπάνω αναλύσεις βρίσκονται ήδη μέσα στο Κεφάλαιο, ιδιαίτερα στα κεφάλαια πάνω στη μανουφακτούρα και τη μεγάλη βιομηχανία. 4 Συνοπτικά και πάλι, για τον Μαρξ η βασική αρχή της οργάνωσης της εργασίας είναι, την εποχή της μεγάλης βιομηχανίας, η συνεχής αντικατάσταση της εργασίας από μηχανικές λειτουργίες (λειτουργίες του συστήματος των μηχανών). Στη μανουφακτούρα, το μέσο εργασίας και η εργατική δύναμη αποτελούν μία αδιάσπαστη ενότητα: ο εργάτης κατέχει ένα σύνολο δεξιοτήτων και γνώσεων που είναι απαραίτητο στη χρησιμοποίηση του εργαλείου. Η μανουφακτούρα κατά συνέπεια, φέρνει σε σχέση εργάτες και μόνο μέσω αυτών φέρνει σε σχέση μέσα παραγωγής. Η εκμηχάνιση μετατρέπει τη σχέση του εργάτη με τα μέσα εργασίας: η εργαλειομηχανή χωρίζει το μέσο εργασίας από τον άμεσο παραγωγό και εγκαθιδρύει μια νέα ενότητα, που είναι η ενότητα μέσου και αντικειμένου εργασίας. Έτσι, ο εργάτης χάνει την Ικανότητα να βάζει σε λειτουργία μόνος του τα εργαλεία της κοινωνικής εργασίας. Χάνει τη δεξιότητα της τέχνης του μια κι αυτή δεν αντιστοιχεί πια στο χαρακτήρα των μέσων παραγωγής. Μαζί με το εργαλείο περνάει από τον εργάτη στη μηχανή και η δεξιοτεχνία Σελίδα 2 / 9

3 του χειρισμού του. Η νέα ενότητα μέσου και αντικειμένου εργασίας επιτρέπει στην επιστήμη να γίνει παραγωγική δύναμη ανεξάρτητη από την εργασία των άμεσων παραγωγών και επιτρέπει την οργάνωση των μέσων εργασίας σε σύστημα μηχανών. Σ' αυτές τις κλασικές προτάσεις του Ιστορικού υλισμού στηρίχθηκαν οι θέσεις του εργατισμού για τον εργάτη-μάζα και οι αναλύσεις της «ιστορικής αποειδίκευσης» του εργάτη από τον Ταιηλορισμό και τον Φορντισμό. Στο ίδιο όμως το Κεφάλαιο, στο τέταρτο μέρος, αλλά και άλλου, βρίσκει κανείς χωρία που από τυπική άποψη μπορούν να θεωρηθούν αλληλοσυγκρουόμενα και που στη πραγματικότητα αντανακλούν τις δυο πλευρές μιας αντιφατικής τάσης. Οι αναλύσεις που προαναφέραμε στηρίχθηκαν σε μια ανάγνωση του τέταρτου μέρους που έβλεπε μόνο τη μια πλευρά της αντίφασης. «Αυτό το πέρασμα [η αντικατάσταση εργασίας από μηχανικές λειτουργίες] που είναι εδώ το αντικείμενο μας, εμφανίζεται σαν μία τάση με την αυστηρή έννοια που έδινε ο Μαρξ σ' αυτόν τον όρο, δηλαδή σαν μια δομική ιδιότητα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής: η φύση των παραγωγικών δυνάμεων στον ΚΤΠ είναι η διαρκής μετάβαση από την εργασία του εργάτη στη μηχανική εργασία» 5 (υπογράμμιση δική μου Η. Ι.). Η τάση είναι ένας νόμος που η ολοκληρωτική του πραγματοποίηση εμποδίζεται από αίτιες που δρουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αυτές οι αίτιες δεν είναι εξωτερικές ως προς το νόμο: αυτός είναι που καθορίζει τη δράση τους, δηλαδή τα ίδια του τα όρια. Έτσι, όταν ο Μαρξ αντιφάσκει δεν κάνει τίποτ' άλλο από το να αναφέρεται άλλοτε στη μια και άλλοτε στην άλλη πλευρά της αντιφατικής τάσης, που είναι η αντικατάσταση της εργασίας από λειτουργίες του συστήματος των μηχανών και όλα όσα επιφέρει. Στη μια πλευρά της αντίφασης αναφερθήκαμε ήδη. Είναι αυτή πάνω στην οποία στηρίχτηκαν οι αναλύσεις του Ταιηλορισμού κ.λπ. Προσπαθώντας να περιγράψουμε την άλλη πλευρά, σημειώνουμε μερικά αποσπάσματα από τον Μαρξ: «Εδώ, το συνολικό προτσές [εργασίας] αυτό καθαυτό, αναλύεται αντικειμενικά στις φάσεις που το συγκροτούν και το πρόβλημα της διεκπεραίωσης κάθε μερικότερου προτσές και της σύνδεσης των διαφόρων μερικότερων προτσές μεταξύ τους λύνεται με την τεχνική χρησιμοποίηση της μηχανικής, της χημείας κ.λπ., οπότε, φυσικά, όπως γίνεται πάντα, η θεωρητική σύλληψη πρέπει να τελειοποιείται με βάση την πρακτική πείρα τη συσσωρευμένη σε μεγάλη κλίμακα». 6 (υπογράμμιση δική μου Η.Ι.). Η εφαρμογή λοιπόν των φυσικών επιστημών στην παραγωγή συνοδεύεται στη μεγάλη βιομηχανία από μία πρακτική πείρα συσσωρευμένη σε μεγάλη κλίμακα. Κι αυτή την πείρα την αποκτά μόνο ο συλλογικός εργάτης: «Μονάχα η πείρα του συλλογικού εργάτη ανακαλύπτει και δείχνει... πως να εφαρμοστούν με τον απλούστερο τρόπο ανακαλύψεις που έγιναν, ποιες πρακτικές δυσκολίες πρέπει να ξεπεραστούν στην εφαρμογή της θεωρίας, στη χρησιμοποίηση της μέσα στη διαδικασία παραγωγής...» 7 Η συσσωρευμένη πείρα του συλλογικού εργάτη είναι μάλιστα όρος για την αύξηση της εντατικότητας της εργασίας. «Είναι αυτονόητο ότι με την πρόοδο των μηχανών και με τη συσσωρευμένη πείρα μιας ειδικής τάξης εργατών που δουλεύουν με μηχανές αύξανα φυσιολογικά η ταχύτητα και μαζί της η εντατικοποίηση της εργασίας». 8 Επομένως, μέσα στο σύγχρονο εργοστάσιο, απ' τη μια μεριά το κεφάλαιο ιδιοποιείται τις γνώσεις, τις πρακτικές γνώσεις, τις δεξιότητες του εργάτη, τον αποειδικεύει, χωρίζει τη διανοητική από τη χειρωνακτική εργασία, όρθωνα απέναντι του την επιστήμη σαν αυτόνομη παραγωγική δύναμη υλοποιημένη μέσα στο σύστημα των μηχανών, χωρίζει τις εργασίες διεύθυνσης από τις εργασίες εκτέλεσης, αλλά απ' την άλλη μεριά και ταυτόχρονα δημιουργεί τους όρους για τη συγκρότηση ενός συλλογικού εργάτη που ανανεώνει ακατάπαυστα τις γνώσεις του, τις πρακτικές του γνώσεις, αναπτύσσει καινούργιες πρακτικές και δεξιότητες, συσσωρεύει απέναντι στο Σελίδα 3 / 9

4 κάθε τόσο ανανεωμένο σύστημα των μηχανών πρακτική πείρα χωρίς την οποία το σύστημα των μηχανών δεν μπορεί να λειτουργήσει. Το κεφάλαιο κάνει λοιπόν διαδοχικές προσπάθειες ιδιοποίησης των γνώσεων του συλλογικού εργάτη προτάσσοντας του ένα νέο σύστημα μηχανών και κάθε φορά ο συλλογικός εργάτης κατακτά καινούργια πρακτική πείρα. Και η ύπαρξη ενός τέτοιου συλλογικού εργάτη είναι όρος της άμεσης διαδικασίας παραγωγής. Έτσι καταλαβαίνουμε γιατί η μετάβαση από την εργασία του εργάτη στη μηχανική εργασία είναι διαρκής, γιατί δεν ολοκληρώνεται ποτέ, γιατί είναι μία τάση με την έννοια που έδινε ο Μαρξ σ' αυτόν τον όρο. Η έννοια του εργάτη-μάζα είναι λοιπόν το προϊόν μιας εκλεκτικής ανάγνωσης του Κεφαλαίου, και προϊόν μιας αδυναμίας κατανόησης της έννοιας της αντιφατικής τάσης όπως την εννοούσε ο Μαρξ. Πέρα όμως από τη θεωρητική της ανεπάρκεια, η έννοια του εργάτη-μάζα γυρίζει την πλάτη στην πραγματικότητα. Μερικά παραδείγματα είναι αρκετά. Επιγραμματικά: 1. Από το 1960, αρχίζει η προσπάθεια του κεφαλαίου να διεθνοποιήσει την παραγωγή με μετατόπιση παραγωγικών δραστηριοτήτων προς τον τρίτο κόσμο (σιδηρουργία, πετροχημικά, τσιμέντο, υφαντουργία, αυτοκινητοβιομηχανία κ.λπ.). Το σχέδιο αυτό της μετατόπισης, που δημιούργησε και όλη τη φιλολογία γύρω από τις πολυεθνικές εταιρείες, είχε μερική μόνο επιτυχία. Το κεφάλαιο επέλεξε τελικά μερικές χώρες: στις υπόλοιπες σταμάτησε τις άμεσες επενδύσεις. Η δυσκολία του κεφαλαίου να μετατοπίσει παραγωγικές δραστηριότητες σε χώρες του τρίτου κόσμου οφείλεται στην αδυναμία συγκρότησης στις χώρες αυτές ενός συλλογικού εργάτη ικανού να συσσωρεύει γρήγορα, απέναντι στο σύστημα των μηχανών, την πρακτική πείρα χωρίς την οποία το κεφάλαιο δεν μπορεί ν' αξιοποιηθεί. Οι χώρες όπου οι άμεσες επενδύσεις συνεχίστηκαν ήταν εκείνες στις όποιες η συγκρότηση της εργατικής τάξης είχε αρχίσει δεκαετίες νωρίτερα (Μεξικό, Βραζιλία) και κάποιες άλλες (Νότια Κορέα, Χονγκ Κόνγκ, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη) όπου η επέκταση της μισθωτής εργασίας έγινε με ιδιόμορφο τρόπο, τέτοιο ώστε η συγκρότηση ενός συλλογικού εργάτη, τέτοιον που τον περιγράψαμε, να είναι δυνατή. 2. Στην ιδιόμορφη περίπτωση της Αλγερίας, της οποίας η κρατική αστική τάξη κατόρθωσε να εφοδιαστεί με σημαντικά σε όγκο μέσα παραγωγής, η δυσκολία συγκρότησης συλλογικού εργάτη που συσσωρεύει, κ.λπ., έχει σαν αποτέλεσμα οι μονάδες παραγωγής να δουλεύουν συχνά στο 30-40% της δυναμικότητας τους. (Σ' αυτό συμβάλλουν συχνά κι άλλες ελλείψεις, τηλεπικοινωνιών, μεταφοράς και γενικά ελλείψεις υποδομής). Αυτή η δυσκολία συγκρότησης δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, αλλά έχει άμεση σχέση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κοινωνικού σχηματισμού (Διαίρεση της κρατικής αστικής τάξης σε δύο μερίδες πολιτικής εξουσίας οικονομικής εξουσίας, αυξημένο βάρος άλλων τρόπων παραγωγής κ.λπ.). Ο αναγνώστης θα βρει ίσως ενδιαφέρον ν' ασχοληθεί περισσότερο με την προσπάθεια διεθνοποίησης της παραγωγής, την περίπτωση της Αλγερίας 10, η την περίπτωση της Νότιας Κορέας Η θεωρία του εργάτη μάζα, όπως είδαμε στην αρχή, στηρίζεται πάνω στις αναλύσεις του Ταιηλορισμού και του Φορντισμού. Αλλά η ταιηλορική φορντική οργάνωση της εργασίας άφορα κύρια τους κλάδους όπου, η πρώτη όλη υφίσταται κάποιο μηχανικό η άλλο φυσικό μετασχηματισμό: αυτοκινητοβιομηχανία, ηλεκτρονική, υφαντουργία, ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, κ.λπ. οι κλάδοι που λειτουργούν με βάση την αρχή της οδήγησης των χημικών αντιδράσεων, και όπου η ροή του αντικειμένου εργασίας είναι συνεχής, μικρή σχέση έχουν με τον Ταιηλορισμό και τον Φορντισμό, και μεγάλη με τον αυτοματισμό. 12 Η θεωρία του εργάτη-μάζα δεν σταματάει σε όσα είδαμε. «Αυτή η κατατεμαχισμένη, καθαρά επαναληπτική, τέλεια αλλοτριωμένη εργασία, του εργάτη μάζα, Ισοδυναμεί με εργασία που παρουσιάζεται αυθόρμητα σαν αφηρημένη εργασία, με την έννοια ότι είναι καθαρή ενεργοποίηση μιας δύναμης χωρίς ακριβές περίγραμμα, μιας δύναμης της οποίας το μόνο χαρακτηριστικό είναι η κινητικότητα...» 13 Σελίδα 4 / 9

5 Και ο Σ.Δ. σημειώνει για την εργατική δύναμη πως «το περιεχόμενο της δεν είναι συγκεκριμένο τείνει να γίνεται όλο και πιο αφηρημένο». Η εργασία του εργάτη-μάζα είναι λοιπόν αφηρημένη εργασία. Για τον Μαρξ, η εργασία πρέπει πρώτα να είναι συγκεκριμένη για να νοηθεί ως ανάλωση ανθρώπινης εργασίας με την αφηρημένη Εννοια του όρου ακριβώς όπως το εμπόρευμα πρέπει να είναι αξία χρήσης για να είναι αξία. 14 Η συγκεκριμένη εργασία είναι παραγωγική δραστηριότητα που ορίζεται από το σκοπό της, τον τρόπο δράσης της, το αντικείμενο της, τα μέσα που χρησιμοποιεί και το αποτέλεσμα της. Είναι χρήσιμη εργασία και εμφανίζεται μέσα στη χρησιμότητα του προϊόντος της, την αξία χρήσης. Είναι η εργασία που μπορεί κανείς «να τη δει με τα μάτια του». Η αφηρημένη εργασία, είναι ανάλωση ανθρώπινης δύναμης εργασίας ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη μορφή υπό την οποία αναλώθηκε αυτή η δύναμη. Η έννοια της αφηρημένης εργασίας είναι ο λογικός κρίκος ανάμεσα στη συγκεκριμένη εργασία και την αξία: το συστατικό στοιχείο της αξίας είναι η αφηρημένη εργασία, η κοινωνικά αναγκαία εργασία. Η θεωρία της αξίας κάνει αφαίρεση των υλικών προσδιορισμών που αναφέρονται στην αξία χρήσης: συγκεκριμένη εργασία, παραγωγική δύναμη της εργασίας κ.λπ. Μέσα στο σύστημα αφηρημένων εννοιών της κριτικής της πολιτικής οικονομίας (που η εσωτερική τους σχέση εκφράζει νόμους) δεν μπορούμε να διανοηθούμε την εργασία παρά μόνο σαν αφηρημένη έννοια, δηλαδή αφού της αφαιρέσουμε τους υλικούς (εμπειρικούς) προσδιορισμούς της: το σκοπό της, τον τρόπο δράσης της, τα μέσα που χρησιμοποιεί κ.λπ. Η μαρξιστική αφαίρεση είναι αποκλεισμός, απομάκρυνση εμπειρικών προσδιορισμών. Η συγκεκριμένη εργασία, δεν είναι επομένως εκδήλωση, έκφραση, φαινομενική μορφή μιας ουσίας, δηλαδή της αφηρημένης εργασίας. Η έννοια της αφηρημένης εργασίας υποδεικνύει λοιπόν μια συγκεκριμένη πραγματικότητα «που κάλλιστα υπάρχει αλλά που δεν μπορούμε ούτε να "πιάσουμε με τα χέρια" ούτε να τη "δούμε με τα μάτια"». 15 Παρ' βλ' αυτά, ο εργατισμός, κι ο Σ.Δ., ισχυρίζονται ότι η αφηρημένη εργασία παρουσιάζεται αυτοπροσώπως, δηλαδή μπροστά στα μάτια μας, μέσα στα σύγχρονα εργοστάσια: είναι, λένε, η εργασία του εργάτη μάζα. Μ' αυτή τη θεωρητική επιπολαιότητα ο εργατισμός προσπάθησε να ανοίξει το δρόμο σε μια κριτική, όχι της καπιταλιστικής οργάνωσης της εργασίας, αλλά της εργασίας. (ο εργατισμός, κάποια στιγμή, λάνσαρε το σύνθημα «άρνηση της εργασίας»). Εργάτης, εργασία και εργατική δύναμη Ο Νέγκρι μιλάει για εξύμνηση της αξίας χρήσης της εργασίας και ο Σ.Δ. για αξία που πληρώνεται ο εργάτης για την εργασία που προσέφερε. Συγχέουν δηλαδή την εργατική δύναμη με την εργασία. Άλλη σύγχυση: ανάμεσα στον εργάτη και στην εργατική δύναμη: «Το αγοραζόμενο εμπόρευμα η εργατική δύναμη είναι αδιαχώριστο από τον κάτοχο του τον εργάτη. Δεν είναι ιδιοκτησία του: είναι αυτός ο ίδιος. Είναι ένα υποκείμενο». (Σ.Δ.). Όμως για την κριτική της πολιτικής οικονομίας, η εργατική δύναμη είναι ένα εμπόρευμα που όπως όλα τ' άλλα εμπορεύματα έχει αξία χρήσης και αξία. Η αξία χρήσης της δεν ορίζεται καθ' εαυτή. 'ορίζεται: 1) απ' την άποψη της διαδικασίας της εργασίας, ως το σύνολο των φυσικών και διανοητικών ικανοτήτων που υπάρχουν μεσ' το σώμα του εργάτη και που όταν τεθούν σε κίνηση μπορούν να παράγουν αξίες χρήσης και 2) απ' την άποψη της διαδικασίας αξιοποίησης του κεφαλαίου, ως η ικανότητα της (της εργατικής δύναμης) όταν Σελίδα 5 / 9

6 καταναλωθεί παραγωγικά να παράγει αξία. Όσο για την αξία της εργατικής δύναμης, για την οποία ο Σ.Δ. λέει ότι δεν προσδιορίζεται όπως αυτή των άλλων εμπορευμάτων, αυτή καθορίζεται από τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο για την παραγωγή της (χρόνος που αναλύεται στον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο για την παραγωγή των μέσων συντήρησης και αναπαραγωγής της). «Όταν λέμε ικανότητα για εργασία, δεν λέμε εργασία, όπως όταν λέμε ικανότητα για χώνεψη, δεν λέμε χώνεψη. Για τη δεύτερη λειτουργία χρειάζεται όπως είναι γνωστό κάτι παραπάνω από ένα γερό στομάχι». 16 Η εργασία στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής είναι παραγωγική κατανάλωση της εργατικής δύναμης απ' το κεφάλαιο. εργάτης, εργασία και εργατική δύναμη, είναι τρεις διαφορετικές πραγματικότητες. Η σύγχυση ανάμεσα σ' εργατική δύναμη κι εργάτη καθιστά δυνατή τη σύγχυση ανάμεσα σε προλετάριο και σε σκλάβο, και δημιουργείται έτσι το γόνιμο έδαφος πάνω στο όποιο μπορεί ν' αναπτυχθεί μια ολόκληρη φιλολογία για τον "Άνθρωπο που πουλιέται, που υποβιβάζεται σε εμπόρευμα ενώ είναι ελεύθερος άνθρωπος, και άλλα τέτοια. Η αλλοτρίωση είναι απ' τ' αγαπημένα θέματα του ιταλικού εργατισμού. Άλλα το κυριότερο είναι η σύγχυση ανάμεσα σ' εργατική δύναμη και εργασία. Αυτή ακριβώς η διάκριση ανάμεσα σ' εργασία κι εργατική δύναμη, είναι η διάκριση που επέτρεψε στον Μαρξ την ανακάλυψη της υπεραξίας. Η κατάργηση αυτής της διάκρισης καταργεί τη θεωρία της υπεραξίας του Μαρξ και επιτρέπει την εισαγωγή μιας άλλης θεωρίας όπου, όπως θα δούμε παρακάτω, η υπεραξία εμφανίζεται σαν το αποτέλεσμα μιας άνισης ανταλλαγής. Σφαίρα κυκλοφορίας και σφαίρα παραγωγής Για τον Μαρξ: «...ο μετασχηματισμός του χρήματος σε κεφάλαιο, αρθρώνεται σε δυο αυτόνομες διαδικασίες που ανήκουν σε δυο σφαίρες απόλυτα διαφορετικές και χωρισμένες η μια από την άλλη. Η πρώτη διαδικασία αντιστοιχεί στη σφαίρα της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και διεξάγεται επομένως μέσα στην αγορά: είναι η αγορά πώληση της εργατικής δύναμης. Η δεύτερη διαδικασία είναι η κατανάλωση της εργατικής δύναμης που αγοράστηκε δηλαδή μ' άλλα λόγια η διαδικασία παραγωγής». 17 Ο Σ.Δ. έχει διαφορετική γνώμη. «Η εργατική δύναμη» λέει «πωλείται και κυκλοφορεί μόνο μέσα στη σφαίρα παραγωγής». Υπεραξία και άνιση ανταλλαγή Αυτό τον βοηθάει να προχωρήσει παρακάτω. Όχι μόνο, λέει, η εργατική δύναμη ανταλλάσσεται μέσα στη σφαίρα παραγωγής, αλλά επιπλέον, η εν λόγω ανταλλαγή είναι άνιση: «η αξία που πληρώνεται ο εργάτης για την εργασία [εδώ ξαναβρίσκουμε τη σύγχυση εργασίας και εργατικής δύναμης και τι εξυπηρετεί Η.Ι.] που προσέφερε δεν μπορεί να είναι ίση με την αξία που παρήγε». Έτσι κατορθώνει να εμφανίσει την υπεραξία σαν μια διαφορά που προκύπτει από μια άνιση ανταλλαγή νεκρής εργασίας έναντι ζωντανής εργασίας. Ο Μαρξ έγραφε για την πολιτική οικονομία ότι: «...ταύτισε την ανταλλαγή μιας καθορισμένης ποσότητας αντικειμενοποιημένης εργασίας έναντι εργατικής δύναμης, ανταλλαγή που πραγματοποιείται μέσα στη διαδικασία της κυκλοφορίας, με την απορρόφηση Σελίδα 6 / 9

7 ζωντανής εργασίας από την αντικειμενοποιημένη εργασία που έχει μορφή μέσων παραγωγής, απορρόφηση που πραγματοποιείται μέσα στη διαδικασία παραγωγής. Αυτό είχε σαν συνέπεια τη σύγχυση ανάμεσα στη διαδικασία ανταλλαγής μεταβλητού κεφαλαίου έναντι εργατικής δύναμης και τη διαδικασία απορρόφησης ζωντανής εργασίας από το σταθερό κεφάλαιο μέσα στη διαδικασία παραγωγής». 18 Η ίδια ακριβώς σύγχυση κυριαρχεί μέσα στο κείμενο του Σ.Δ. Ας αφήσουμε όμως τις διαφωνίες του Σ.Δ. με τον Μαρξ, κι ας δούμε μερικές θεωρητικές και πρακτικές συνέπειες των θέσεων που εξετάσαμε. Εάν η υπεραξία προέρχεται απ' την άνιση ανταλλαγή νεκρής έναντι ζωντανής εργασίας, τότε είναι προφανές ότι για να πραγματοποιηθεί η εν λόγω ανταλλαγή, η ύπαρξη μιας σχέσης εξουσίας είναι αναγκαία συνθήκη. Η άνιση ανταλλαγή, λέει ο Σ.Δ., επιβάλλεται στον εργάτη από το κεφάλαιο με την υπαγωγή του στους ρυθμούς της μηχανής η της αλυσίδας, στο χρονόμετρο, στον επιστάτη και στην εργοστασιακή αστυνομία. Μέσα σ' αυτό το θεωρητικό σχήμα, είναι λοιπόν η σχέση εξουσίας που αναγκάζει τον εργάτη να δεχτεί την άνιση ανταλλαγή, και οι μηχανές εμφανίζονται σαν μέσα άσκησης εξουσίας (υπαγωγή του εργάτη στους ρυθμούς της μηχανής ο εργάτης εξάρτημα της μηχανής). Αυτή η εξουσία πηγάζει από α) την οικονομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, και β) την «κατοχή» των μέσων παραγωγής. Αυτό το θεωρητικό σχήμα παραμερίζει από τη θεωρία, όλα τα προβλήματα που προέρχονται και εξαρτώνται από την έννοια της υλικής ιδιοποίησης των μέσων παραγωγής από τον άμεσο παραγωγό μέσα στη διαδικασία της εργασίας, δηλαδή από την έννοια των παραγωγικών δυνάμεων. Από λογική άποψη, εάν η υπεραξία είναι αποτέλεσμα της άνισης ανταλλαγής, η παραγωγική σχέση της υλικής ιδιοποίησης των μέσων παραγωγής από τον άμεσο παραγωγό, είναι άχρηστη: Το παρακάτω θεωρητικό σχήμα στέκει στα πόδια του χωρίς αυτήν. Μ' άλλα λόγια: πάρτε το κλασικό μαρξιστικό σχήμα των παραγωγικών σχέσεων, κόψτε του τη σχέση της υλικής ιδιοποίησης των μέσων παραγωγής από τον άμεσο παραγωγό, και έχετε το θεωρητικό σχήμα που προτείνει ο Σ.Δ.: σχήμα που το δέχεται κατευθείαν από τον ιταλικό εργατισμό. 20 Για τον εργατισμό λοιπόν, οι μηχανές ορθώνονται απέναντι στον εργάτη-μάζα σαν μέσα άσκησης της εξουσίας του κεφαλαίου, κι εκείνος έχει χάσει τα όπλα που είχε άλλοτε: τις γνώσεις του, τις δεξιότητες του κ.λπ. Αυτό έχει δύο (τουλάχιστο) συνέπειες: 1) Το μόνο που του απομένει να κάνει είναι το σαμποτάζ. «Η κυριαρχία και το σαμποτάζ» είναι ένα από τα βιβλία του Νέγκρι. Η κυριαρχία είναι του κεφαλαίου και το σαμποτάζ είναι ο μόνος τρόπος ανααξιοποίησης της εργατικής δύναμης. 2) Όταν ήταν ειδικευμένος αγωνιζόταν να υπερασπιστεί την ειδίκευσή του. Τώρα, αποειδικευμένος, δεν έχει να υπερασπιστεί παρά μόνο την ανθρώπινη φύση του, την υποκειμενικότητα του όπως λέει ο Σ.Δ. Το θέμα της αλλοτρίωσης επανεισάγεται έτσι ξανά στη θεωρία με όλες τις γνωστές συνέπειες. 21 Ο ιταλικός εργατισμός, με τη θεωρία του των παραγωγικών σχέσεων ως σχέσεων εξουσίας, με την πρακτική του εργατικού σαμποτάζ, με την αγάπη του για την «υποκειμενικότητα» του εργάτη, με το σύνθημα του «άρνηση της εργασίας», ακόμη και με το λυρισμό του (μόνο η εξύμνηση της Ανθρώπινης Φύσης μπορεί να βγάλει τις ψηλές νότες του «Κυριαρχία και Σαμποτάζ») συναντάει τις καλύτερες παραδόσεις του αναρχισμού. Και αυτή η συνάντηση περνάει από μια ιδεαλιστική ανάγνωση του Μαρξ: από το σαμποτάζ της κριτικής της πολιτικής οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο που αυτή η ανάγνωση εκμεταλλεύεται σε βάθος τα Grundrisse 22, πρόχειρα χειρόγραφα σημειώσεων του Μαρξ που δεν είχαν δημοσιευτεί από τον ίδιο και που, όπως λέει ο Αλτουσέρ, «Μαζί με την Γερμανική ιδεολογία, τα Grundrisse θα παρέχουν όλα τα αμφιλεγόμενα εδάφια που έχουν ανάγκη οι ιδεαλιστικές ερμηνείες της μαρξιστικής θεωρίας: μπορεί κανείς να το προβλέψει με σιγουριά». 23 Σελίδα 7 / 9

8 Υποσημειώσεις 1. Για μια σύντομη εισαγωγή στις θέσεις του Ιταλικού εργατισμού βλέπε «Νεοκαπιταλισμός και Επαναστατικό κίνημα» με κείμενα των Ρανιέρο Παντσιέρι, Αντόνιο Νέγκρι, Μάριο Τρόντι, στις εκδόσεις Κομμούνα. 2. Βλέπε στο ίδιο, το κείμενο του Παντσιέρι. 3. Βλέπε κύρια τις αναλύσεις του Β. Corial, ιδιαίτερα «L' Atelier et le Chronomètre» C. Bourgois, 1979 και «Science, Technique et Capital» Seuil. Επίσης H. Braverman «Travail et Capitalisme» Maspero Κ. Μάρξ. «Το Κεφάλαιο». Βιβλίο πρώτο, κεφάλαιο 12 και L. Althusser, E. Baiibar «Lire le Capital» II, σελίδα Κ. Μαρξ «Το Κεφάλαιο» Βιβλίο Πρώτο, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, σελίδα Κ. Marx «Le Capital» (Σε τρεις τόμους), Βιβλίο τρίτο, Editions Sociales, 1977, σελίδα «Το Κεφάλαιο», Βιβλίο ποώτο σελ Για μια συνολική ανάλυση, βλέπε το 5ο κεφάλαιο στο «De la socialisation» του C. Palloix Maspeio Βλέπε στο Le monde diplomatique, Νοέμβριος 82 σχετικό αφιέρωμα καθώς κα (C. Palloix «La formation de la classe ouvrière algérienne» στο Tiers Monde Ιουλίου - Σεπτεμβρίου Βλέπε Le monde diplomatique, Δεκέμβριος '82, και «De la socialisation» δ.π. σελ Βλέπε το άρθρο του Β. Coriat «Ouvriers et automates» στο βιβλίο «Usines et ouvriers» Maspero Στο ίδιο, J.P. de Gaudemar, εισαγωγή στο κείμενο του Νέγκρι. 14. Βλέπε «Το Κεφάλαιο», Βιβλίο πρώτο, κεφάλαιο πρώτο, την παράγραφο 2 «Ο διπλός χαρακτήρας της εργασίας που περιέχεται στα εμπορεύματα». 15. L. Althusser, πρόλογος στο «Κεφάλαιο» εκδόσεις Flammarion. 16. «Το Κεφάλαιο», σελ. 186 πρώτο βιβλίο. 17. Κ. Marx «Un chapitre inédit du Capital» 10 18, σελ Στο ίδιο σελ Για τη σχέση της ιδιοποίησης βλέπε «Lire ie Capital II», σελ Βλέπε Παντσιέρι δ.π. σελίδα 79, (ιδιοκτησία, δεσποτισμός και ορθολογικοποίηση). Σελίδα 8 / 9

9 21. Μας τις ικανέ γνωστές το έργο του Αλτουσέρ. 22. A. Negri «Marx audelà de Marx. Cahier de Travail sur les Grundrisse» C. Bourgois Λ. Άλτουσέρ, Εισαγωγή στο Κεφάλαιο, ό.π. Σελίδα 9 / 9

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Για την έννοια του συλλογικού εργάτη Ηλίας Ιωακείμογλου

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Για την έννοια του συλλογικού εργάτη Ηλίας Ιωακείμογλου του Ηλία Ιωακείμογλου Στα δύο προηγούμενα τεύχη των θέσεων ο αναγνώστης μπόρεσε ίσως να παρακολουθήσει μία προσπάθεια προσέγγισης και χρήσης της Εννοίας συλλογικός εργάτης. Ο στόχος αυτής της προσπάθειας

Διαβάστε περισσότερα

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57

Η σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57 Για την πληρέστερη κατανόηση της μεθοδολογίας, με την οποία γίνεται από το μαρξισμό ο διαχωρισμός της αστικής κοινωνίας στο σύνολό της σε τάξεις, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε τον κλασικό ορισμό που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η θέση της «κυκλοφορίας» στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος... Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η θέση της «κυκλοφορίας» στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος... Γιώργος Σταμάτης Η θέση της "κυκλοφορίας" στην αναπαραγωγή του οικονομικού συστήματος και στην παραγωγή υπεραξίας και κέρδουςτου Γιώργου Σταμάτη Είναι ευρέως δεδομένη η άποψη, ότι, κατά τον Μαρξ, ο τομέας της «κυκλοφορίας»,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι

Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης Άξιες και τιμές παραγωγής: Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» του Γιώργου Σταμάτη 1. Εισαγωγή Σκοπός μας δεν είναι να δείξουμε απλώς, ότι μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου»

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική Κοινωνιολογία

Οικονομική Κοινωνιολογία Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης Εαρινό Εξάμηνο 2016-17 Οικονομική Κοινωνιολογία Διδάσκων: Δημήτρης Λάλλας Μαρξική Οικονομική Κοινωνιολογία: Ο καπιταλισμός στη σκέψη του Καρλ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Βασική υπόθεση: Διαφορετική παραγωγική διάρθρωση Ειδίκευση Περιφερειών Αρχή Συγκριτικού Πλεονεκτήματος Η κάθε Περιφέρεια ειδικεύεται σε προϊόντα και υπηρεσίες που παράγει

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αυτοματοποίηση της παραγωγής και συλλογικός εργάτης Ηλίας Ιωακείμογλου

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αυτοματοποίηση της παραγωγής και συλλογικός εργάτης Ηλίας Ιωακείμογλου του Ηλία Ίωακείμογλου «Η πάλη των τάξεων δεν διεξάγεται στον αέρα... έχει τις ρίζες της στον τρόπο παραγωγής, δηλαδή στον τρόπο εκμετάλλευσης που χαρακτηρίζει μια ταξική κοινωνία. Πρέπει λοιπόν να παίρνουμε

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία

Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία Εργασιακή Θεωρία της Αξίας του Μαρξ Σημειώσεις του Λευτέρη Τσουλφίδη Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Ο Νόμος της Αξίας του Μαρξ Ο καπιταλισμός ορίζεται ως το σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Στους γονείς μου, ως ελάχιστη αναγνώριση Ο Λουί Αλτουσέρ κατέχει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη σκέψη. Προσπάθησε να διαμορφώσει στοιχεία μιας πρωτότυπης μαρξιστικής φιλοσοφίας και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγικές Έννοιες... 25 1.1 Η Οικονομική Επιστήμη και οι Σχολές Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ : ανέπτυξε τη θεωρία περί «άνισης ανταλλαγής». Η θεωρία του αποτελεί μέρος μιας πιο λεπτομερούς ερμηνείας της μεταπολεμικής

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Mea culpa (?) Γιώργος Η. Οικονομάκης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Mea culpa (?) Γιώργος Η. Οικονομάκης MEA CULPA (?) του Γιώργου Η. Οικονομάκη Κύριε Διευθυντή. Μέχρι τη στιγμή που γράφω το σημείωμα τούτο γνωρίζω ότι για μια, τουλάχιστο, διατύπωση - θέση του τελευταίου άρθρου μου στο περιοδικό έγινα αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα:

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η χρησιµότητα της Πολιτικής Οικονοµίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που µας παρέχει να επεµβαίνουµε στο οικονοµικό σύστηµα για να βελτιώνουµε τους όρους ζωής του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου. Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές

Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου. Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές Η εξέλιξη των αυτοματισμών, όπως ήταν φυσικό, ακολούθησε την πορεία εξέλιξης

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδική Ένωση Λιθογράφων Μισθωτών Γραφικών Τεχνών Τύπου-Χάρτου-Μ.Μ.Ε. & Συναφών Επαγγελμάτων. Ανακοίνωση

Πανελλαδική Ένωση Λιθογράφων Μισθωτών Γραφικών Τεχνών Τύπου-Χάρτου-Μ.Μ.Ε. & Συναφών Επαγγελμάτων. Ανακοίνωση Πανελλαδική Ένωση Λιθογράφων Μισθωτών Γραφικών Τεχνών Τύπου-Χάρτου-Μ.Μ.Ε. & Συναφών Επαγγελμάτων Αριστοτέλους 11 15, 6ος ορ. Αθήνα, τηλ: 210 5223756, fax: 210 5223721 Ανακοίνωση Ήρθε η ώρα να μπει ένα

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Οικονομική της Τεχνολογίας Διάλεξη 6 η: Οικονομική Θεωρία και το Ζήτημα της Τεχνολογικής Αλλαγής: & II 1 Ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2.

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2. Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΕΠΙΜΕΕΙΑ: ΝΙΚΟΑΟ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΟΓΟ ΠΡΟΟΜΟΙΩΗ ΔΙΑΓΩΝΙΜΑΤΩΝ 2 Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Ομάδα Α Ερωτήσεις ωστού

Διαβάστε περισσότερα

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.]

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.] ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Η χρησιμότητα της Πολιτικής Οικονομίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που μας παρέχει να επεμβαίνουμε στο οικονομικό σύστημα για να βελτιώνουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.5 Αναρχισμός 4.5 ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ 1/13 Αναρχισμός

Διαβάστε περισσότερα

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική*

Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* 2 Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* Πιστεύω, σ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, ότι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της παρούσης ιστορικής περιόδου και, ειδικά, η ανάπτυξη του ύστερου καπιταλισμού

Διαβάστε περισσότερα

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία

Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Προσόντα με υψηλή αξία για τους εργοδότες σε σχέση με την αναπηρία Απρίλιος 2013 Χαρακτηριστικά που ζητούν οι εργοδότες αναπηρία Πως θα όριζες τη λέξη προσόν ή τη λέξη δεξιότητα ; Και τι εννοούν οι εργοδότες

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα. Βύρων Κοτζαμάνης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Μέθοδοι Έρευνας. Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα. Βύρων Κοτζαμάνης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μέθοδοι Έρευνας Ενότητα 2.7: Τα συμπεράσματα Βύρων Κοτζαμάνης Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης του Π, Παρασκευαίδη 1 1. Εισαγωγή Είναι γνωστό ότι στη μελέτη της θεωρίας της αναπαραγωγής που διατύπωσε ο Marx, η βαρύτητα έχει δοθεί στην «αξιοποίηση» τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά της διευρυμένης

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι συνθήκες πραγματοποίησης της παραγωγής στην απλή αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Παρασκευάς Παρασκευαΐδης του Π, Παρασκευαίδη 1 1. Εισαγωγή Είναι γνωστό ότι στη μελέτη της θεωρίας της αναπαραγωγής που διατύπωσε ο Marx, η βαρύτητα έχει δοθεί στην «αξιοποίηση» τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά της διευρυμένης

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Διατήρηση Ορμής Επιμέλεια: ΑΓΚΑΝΑΚΗΣ A.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Φυσικός htt://hyiccore.wordre.co/ Βασικές Έννοιες Μέχρι τώρα έχουμε ασχοληθεί με την μελέτη ενός σώματος και μόνο. Πλέον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία. Εισαγωγή του συγγραφέα... 21

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία. Εισαγωγή του συγγραφέα... 21 Βιομηχανική Κοινωνιολογία και Βιομηχανικές Σχέσεις 9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ 1ο ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Οργάνωση Εργασία - Τεχνολογία Πρόλογος Καθηγητή Βασίλη Φίλια... 17 Εισαγωγή του συγγραφέα... 21 1. Η

Διαβάστε περισσότερα

η αντικειμενική πραγματικότητα και η οικολογική αριστερά ζητήματα θεμελίωσης του οικολογικού λόγου

η αντικειμενική πραγματικότητα και η οικολογική αριστερά ζητήματα θεμελίωσης του οικολογικού λόγου η αντικειμενική πραγματικότητα και η οικολογική αριστερά ζητήματα θεμελίωσης του οικολογικού λόγου γνωστική ιδιοποίηση του κόσμου οτρόπος με τον οποίο η σκέψη ιδιοποιείται τον κόσμο η απόσταση του πραγματικού

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία 2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία Α Μέρος: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Τα επίπεδα συνείδησης Ύπνος Μισοξύπνιο Αφύπνιση Ελάχιστη εργασία των εξωτερικών αισθήσεων Με εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

ηµόσια ιδιοκτησία και Κοινοκτηµοσύνη

ηµόσια ιδιοκτησία και Κοινοκτηµοσύνη Άντον Πάννεκουκ ηµόσια ιδιοκτησία και Κοινοκτηµοσύνη Πηγή:http://sites.google.com/site/syrizaorizontia/in-thenews/ademosieutastaellenikaarthratouantonpanekouk ( ηµοσιεύτηκε στο περιοδικό Western Socialist,

Διαβάστε περισσότερα

Ημέρα 2. (α) Θεμελιώδεις διαφορές της οικονομικής θεωρίας από την μαρξιστική κριτική της (β) Η έννοια του οικονομικού νόμου στον Μαρξ

Ημέρα 2. (α) Θεμελιώδεις διαφορές της οικονομικής θεωρίας από την μαρξιστική κριτική της (β) Η έννοια του οικονομικού νόμου στον Μαρξ Ημέρα 2. (α) Θεμελιώδεις διαφορές της οικονομικής θεωρίας από την μαρξιστική κριτική της (β) Η έννοια του οικονομικού νόμου στον Μαρξ Άτομα ή κοινωνία; H οικονομική θεωρία έχει ως σημείο εκκίνησης ιδέα

Διαβάστε περισσότερα

Φορντισμός και Γεωγραφία

Φορντισμός και Γεωγραφία Φορντισμός και Γεωγραφία Ο Άνταμ Σμίθ αναφέρεται στα οφέλη που προκύπτουν από τον καταμερισμό. Ο Αμερικανός Friedrich Taylor (1856-1915) εισάγει την έννοια του «επιστημονικού management» όπου η αποτελεσματικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι Εισαγωγή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουμε αναφέρει ότι η κοστολόγηση προϊόντος είναι η διαδικασία υπολογισμού και διανομής του κόστους παραγωγής στα παραγόμενα αγαθά Η κατανόηση της διαδικασίας αυτής

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Ιστορικοί τρόποι παραγωγής, Καπιταλιστικό σύστημα και Γεωργία Γιώργος Οικονομάκης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Ιστορικοί τρόποι παραγωγής, Καπιταλιστικό σύστημα και Γεωργία Γιώργος Οικονομάκης ΓΙΩΡΓΟΣ Η. ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙA Εισαγωγή Γιάννης Μηλιός ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ στην Ελπίδα Ευχαριστίες: Στον

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 11: Το αγρο-τροφικό σύστημα 1/2 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Η ενότητα αυτή επιχειρεί να συνδέσει

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η έννοια της κρίσης υπερσυσσώρευσης στο «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ Ηλίας Ιωακείμογλου, Γιάννης Μηλιός

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η έννοια της κρίσης υπερσυσσώρευσης στο «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ Ηλίας Ιωακείμογλου, Γιάννης Μηλιός H έννοια της κρίσης υπερσυσσώρευσης στο «Κεφάλαιο» τoυ Karl Marx Γιάννη Μηλιού των Ηλία Ιωακείμογλου και Εισαγωγή Δύο σχεδόν δεκαετίες τώρα, όσο διαρκεί η οικονομική κρίση στις δυτικές καπιταλιστικές χώρες,

Διαβάστε περισσότερα

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης;

22/2/2014 ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Επιστήμη Διοίκησης Επιχειρήσεων. Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Πότε εμφανίστηκε η ανάγκη της διοίκησης; Κεφάλαιο 2 ο Η επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Όταν το άτομο δημιούργησε ομάδες. Για ποιο λόγο

Διαβάστε περισσότερα

Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα

Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα Διοίκηση ΜΜΕ και Επιχειρηματικότητα Διάλεξη 1 η (2017-18) Ο Επιχειρηματίας και η Επιχειρηματικότητα Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος:

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές δέχονται κυρίως γνώσεις που είτε τις απομνημονεύουν για ένα χρονικό διάστημα, είτε

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε χημική αντίδραση παριστάνεται με μία χημική εξίσωση. Κάθε χημική εξίσωση δίνει ορισμένες πληροφορίες για την χημική αντίδραση που παριστάνει.

Κάθε χημική αντίδραση παριστάνεται με μία χημική εξίσωση. Κάθε χημική εξίσωση δίνει ορισμένες πληροφορίες για την χημική αντίδραση που παριστάνει. Ενέργεια 1 Χημική Κινητική ( Ταχύτητα Χημικής Αντίδρασης ) Κάθε χημική αντίδραση παριστάνεται με μία χημική εξίσωση. Κάθε χημική εξίσωση δίνει ορισμένες πληροφορίες για την χημική αντίδραση που παριστάνει.

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Η επανάσταση μόλις αρχίζει

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. Η επανάσταση μόλις αρχίζει ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Η επανάσταση μόλις αρχίζει Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ: Πρώτες ύλες Μηχανήματα και τεχνική υποστήριξη Εργασία Από ανθρώπους Από μηχανές (ρομπότ) Πολλές εργασίες που γίνονται από ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας 1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας Η εργασία επιτελεί τέσσερεις βασικές λειτουργίες στις σύγχρονες κοινωνίες: την παραγωγή του πλούτου της κοινωνίας την αναπαραγωγή των ατόμων την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων 2.1. Εισαγωγικές έννοιες Ο επιστημονικός κλάδος

Διαβάστε περισσότερα

1. ΚΕΙΜΕΝΟ. Τα Θετικά της Εξειδίκευσης

1. ΚΕΙΜΕΝΟ. Τα Θετικά της Εξειδίκευσης 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Τα Θετικά της Εξειδίκευσης Σήμερα, δεν θα είχαμε τα οικονομικά πλεονεκτήματα της μαζικής παραγωγής, στα οποία στηρίζεται το σύγχρονο βιοτικό επίπεδο, αν η παραγωγή ήταν οργανωμένη έτσι ώστε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ-ΤΕΕ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ-ΤΕΕ Αφιέρωμα στο Γ Συνέδριο «Τεχνολογία & Αυτοματισμός» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ-ΤΕΕ Νίκος Γλώσσας Καθηγητής Δευτεροβάθμιας

Διαβάστε περισσότερα

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά.

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. Γ. Οι μαθητές και τα Μαθηματικά. Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. ΠΙΝΑΚΑΣ 55 Στάση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ του Παν. Λ. Θεοδωρόπουλου 0

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ του Παν. Λ. Θεοδωρόπουλου 0 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ του Παν. Λ. Θεοδωρόπουλου 0 Η Θεωρία Πιθανοτήτων είναι ένας σχετικά νέος κλάδος των Μαθηματικών, ο οποίος παρουσιάζει πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία. Επειδή η ιδιαιτερότητα

Διαβάστε περισσότερα

panagiotisathanasopoulos.gr

panagiotisathanasopoulos.gr Χημική Ισορροπία 61 Παναγιώτης Αθανασόπουλος Χημικός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών Χημικός Διδάκτωρ Παν. Πατρών 62 Τι ονομάζεται κλειστό χημικό σύστημα; Παναγιώτης Αθανασόπουλος Κλειστό ονομάζεται το

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η εργασιακή δύναμη ως εμπόρευμα στο Κεφάλαιο του Κ. Μαρξ Κώστας Στεργιόπουλος

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η εργασιακή δύναμη ως εμπόρευμα στο Κεφάλαιο του Κ. Μαρξ Κώστας Στεργιόπουλος του Kώστα Στεργιόπουλου 1. Οι δύο όψεις του εμπορεύματος: αξία χρήσης και αξία Το εμπόρευμα, ως αφετηριακό αντικείμενο της μαρξικής ανάλυσης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, συμπυκνώνει ποιοτικά

Διαβάστε περισσότερα

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων

Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Επιμέλεια Καραβλίδης Αλέξανδρος. Πίνακας περιεχομένων Γ Γυμνασίου: Οδηγίες Γραπτής Εργασίας και Σεμιναρίων. Πίνακας περιεχομένων Τίτλος της έρευνας (title)... 2 Περιγραφή του προβλήματος (Statement of the problem)... 2 Περιγραφή του σκοπού της έρευνας (statement

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Τετάρτη, 10 Ιουνίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΉΜΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ Γ.Σ.Ε.Ε.

ΤΜΉΜΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ Γ.Σ.Ε.Ε. ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑ ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΏΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΉΜΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΔΡΑ: ΑΘΗΝΑ Τ.Κ. 104 32 - ΣΟΛΩΜΟΥ 65, 6ος ΟΡΟΦΟΣ - ΤΗΛ.: 52 34 017 - FAX: 52 45 806 F EDERATION DES ELETROTECNICIENS

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Γιάννης Θεοδωράκης & Μαίρη Χασάνδρα : Εκδόσεις Χριστοδουλίδη Α. & Π. Χριστοδουλίδη

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία της Οργάνωσης Σημαίνει τη διαδικασία δημιουργίας μιας οργανωτικής δομής

Η λειτουργία της Οργάνωσης Σημαίνει τη διαδικασία δημιουργίας μιας οργανωτικής δομής ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΩΡΟΣ ΜΑΥΡΙΑΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 Η λειτουργία της Οργάνωσης Σημαίνει τη διαδικασία δημιουργίας μιας οργανωτικής δομής Ο όρος Οργανωτική Δομή Περιγράφει

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΑ. Σύντομη αναφορά στον όρο «Χημική κινητική» ΠΩΣ ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΑ ΑΝΤΙΔΡΩΝΤΑ

ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΑ. Σύντομη αναφορά στον όρο «Χημική κινητική» ΠΩΣ ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΑ ΑΝΤΙΔΡΩΝΤΑ ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΑ Σύντομη αναφορά στον όρο «Χημική κινητική» ΠΩΣ ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΑ ΑΝΤΙΔΡΩΝΤΑ Α] ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ Arrhenius Για να αντιδράσουν δυο μόρια πρέπει να συγκρουστούν αποτελεσματικά, δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Καπιταλιστική πόλη και αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης Μάιρα Στογιαννίδου

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Καπιταλιστική πόλη και αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης Μάιρα Στογιαννίδου Η καπιταλιστική πόλη και η αξία της εργασιακής δύναμης της Μάιρας Στογιαννίδου Εισαγωγή Τα φαινόμενα βιομηχανικής αναδιάρθρωσης αποκέντρωσης που έχουν παρατηρηθεί σε εθνικές κλίμακες στη διάρκεια του τελευταίου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή στη µακροοικονοµική

Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή στη µακροοικονοµική Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη µακροοικονοµική Περίγραµµα κεφαλαίων Ποιο είναι το αντικείµενο της µακροοικονοµικής Με τι ασχολούνται οι µακροοικονοµολόγοι; Γιατί διαφωνούν οι µακροοικονοµολόγοι Ποιο είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 βιβλιο_layout 1 20/6/2014 4:43 πμ Page 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 ΚΕφAλαιο 1: Ένα μοντέλο αναγνωστικής κατανόησης Η εξέλιξη της έννοιας «αναγνωστική κατανόηση»...

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Μια ανοιχτή οικονομία δημιουργεί δύο ειδών αλληλεπιδράσεις με τις άλλες οικονομίες: Πρώτον, αγοράζει

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη (Κοµµουνιστική) ιεθνής εύτερο Συνέδριο 1920. ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ Κοµµουνιστική Αποχική Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος

Τρίτη (Κοµµουνιστική) ιεθνής εύτερο Συνέδριο 1920. ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ Κοµµουνιστική Αποχική Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος Τρίτη (Κοµµουνιστική) ιεθνής εύτερο Συνέδριο 1920 ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ Κοµµουνιστική Αποχική Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος 1. Ο κοινοβουλευτισµός είναι η µορφή πολιτικής εκπροσώπησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / Γ ΕΠΑΛ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΙΤΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΟΘ Γ ΕΠΑΛ 4/11/2018 ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / Γ ΕΠΑΛ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΙΤΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΟΘ Γ ΕΠΑΛ 4/11/2018 ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ / Γ ΕΠΑΛ 04/11/2018 ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΙΤΣΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΑΟΘ Γ ΕΠΑΛ 4/11/2018 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α1. α) Λάθος β) Σωστό γ) Λάθος δ) Σωστό ε) Λάθος Α2. δ Α3. γ Μονάδες 15 Μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ 6-7 ΙΟΥΝΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΣ ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ ΤΑΞΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Ταξική Ενότητα Εργαζομένων Forthnet - Netmed

ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ 6-7 ΙΟΥΝΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΝΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΣ ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ ΤΑΞΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Ταξική Ενότητα Εργαζομένων Forthnet - Netmed Ταξική Ενότητα Εργαζομένων Forthnet - Netmed ΟΡΓΑΝΩΝΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΣ ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ 6-7 ΙΟΥΝΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΜΑΣ Πέμπτη 6/6 /2013, 11:00-19:00 Γραφεία ΟΓΕ, Πλ.Ατταλείας,

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της αλλοτρίωσης στον Μαρξ: βάζοντας στο επίκεντρο τα Χειρόγραφα του

Η έννοια της αλλοτρίωσης στον Μαρξ: βάζοντας στο επίκεντρο τα Χειρόγραφα του Η έννοια της αλλοτρίωσης στον Μαρξ: βάζοντας στο επίκεντρο τα Χειρόγραφα του 1844. 1 Επιβλέποντες καθηγητές Περικλής Βαλλιάνος Γεράσιμος Κουζέλης Μιχάλης Σπουρδαλάκης Φιλοσοφικές πλευρές Η μαρξική έννοια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό κατά τον 20 ο αιώνα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό κατά τον 20 ο αιώνα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό κατά τον 20 ο αιώνα ΕΠΟ 41 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1 ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2007-2008 ΘΕΜΑ: «Παρουσιάστε τα βασικά σημεία των ιστορικών τρόπων παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Στις εξισώσεις σχεδιασμού υπεισέρχεται ο ρυθμός της αντίδρασης. Επομένως, είναι βασικό να γνωρίζουμε την έκφραση που περιγράφει το ρυθμό.

Στις εξισώσεις σχεδιασμού υπεισέρχεται ο ρυθμός της αντίδρασης. Επομένως, είναι βασικό να γνωρίζουμε την έκφραση που περιγράφει το ρυθμό. Βασικές Εξισώσεις Σχεδιασμού (ΣΔΟΥΚΟΣ 2-, 2-) t = n i dn i V n i R και V = n i dn i t n i R Στις εξισώσεις σχεδιασμού υπεισέρχεται ο ρυθμός της αντίδρασης. Επομένως, είναι βασικό να γνωρίζουμε την έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

Η Πόλη του Κεφαλαίου

Η Πόλη του Κεφαλαίου Η Πόλη του Κεφαλαίου Ηλίας Ιωακείμογλου Κάθε διαφορετική βαθμίδα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής μεταγράφεται στον χώρο ως βαθμίδα της καπιταλιστικής πόλης, διαθέτει την σχετική αυτονομία της και

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η )

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) 1 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ JACKSON POLLOCK ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ WILLIAM WRIGHT ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1950. Το καλοκαίρι του 1950 o δημοσιογράφος William Wright πήρε μια πολύ ενδιαφέρουσα ηχογραφημένη

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα»

1. Εισαγωγή. 2. Τεχνικές και «κρατούμενα» 1. Εισαγωγή Η προσέγγιση των Μαθηματικών της Β Δημοτικού από το παιδί προϋποθέτει την κατανόηση των μαθηματικών εννοιών που παρουσιάστηκαν στην Α Δημοτικού και την εξοικείωση του παιδιού με τις πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε το χαρακτηρισμό Σ (σωστό) ή Λ (λάθος). 1.

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 11 η : Χημική ισορροπία. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής.

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 11 η : Χημική ισορροπία. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 11 η : Χημική ισορροπία Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Η Κατάσταση Ισορροπίας 2 Πολλές αντιδράσεις δεν πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οικιακή εργασία και πραγματικό ωρομίσθιο των εργαζομένων Γιώργος Σταμάτης

Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οικιακή εργασία και πραγματικό ωρομίσθιο των εργαζομένων Γιώργος Σταμάτης του Γιώργου Σταμάτη Θα ασχοληθούμε στα ακόλουθα με τη σχέση μεταξύ οικιακής εργασίας και πραγματικού ωρομισθίου των μισθωτών εργαζομένων και θα δείξουμε ότι, όσο αυξάνεται το ποσοστό της οικιακής εργασίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη

Νοητική Διεργασία και Απεριόριστη Νοημοσύνη (Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο). ΜΙΑ ΣΥΝΟΨΗ Η κατανόηση της νοητικής διεργασίας και της νοητικής εξέλιξης στην πράξη απαιτεί τη συνεχή και σε βάθος αντίληψη τριών σημείων, τα οποία είναι και τα βασικά σημεία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ

Η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 5: Η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ Salviati: Εκεί όπου δεν μας βοηθούν οι αισθήσεις πρέπει να παρέμβει η λογική, γιατί μόνο αυτή θα επιτρέψει να εξηγήσουμε τα φαινόμενα ΓΑΛΙΛΑΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» Θέμα Εισήγησης: «Η αξιοποίηση των έργων τέχνης στην εκπαίδευση ενηλίκων» Σωπασή Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ κ. ΦΟΥΤΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ &ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των αποφοίτων ΤΕΕ στην Ελληνική Βιομηχανία

Ο ρόλος των αποφοίτων ΤΕΕ στην Ελληνική Βιομηχανία Σύλλογος Τεχνικών Επιστημόνων Βιομηχανίας Κτίριο ΕΚΑ (Γραφείο 521), Γ Σεπτεμβρίου 48Β & Μάρνη, TK 10433, Αθήνα Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: info@steb.gr - Ιστοσελίδα: www.steb.gr Ο ρόλος των αποφοίτων ΤΕΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση Ent-teach κεφαλαιο 3 - Ανάλυση Αγοράς Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές από όλους

Διαβάστε περισσότερα

Πέραν της θεωρίας του Piaget. Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ

Πέραν της θεωρίας του Piaget. Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Πέραν της θεωρίας του Piaget Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Siegler, R. (2002) Πώς Σκέφτονται τα Παιδιά. Αθήνα: Gutenberg. Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Η γνωστική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ Δεν παραγνωρίζουμε τη διαστρωμάτωση μέσα και γύρω από την τάξη των μισθωτών εργαζομένων, τις δυσκολίες που δημιουργεί στη συνειδητοποίηση των εργατών και τα εμπόδια

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου.

Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου. Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου. Επιβλέπων Καθηγητής: Ε. Μαυρικάκης Ομάδα Έ Χαριτάκη Χαρά Ξενάκη Μαρία Παπαδημητράκη Αρετή Πετράκη Κατερίνα Πιτσικάκη Σοφία Ο ρόλος και

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο

Εισαγωγή. Παίγνια Αποφάσεων 9 ο Εξάμηνο Εισαγωγή Στόχοι του μαθήματος Πρακτική εφαρμογή των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί στα μαθήματα της ροής Γνωριμία με εργαλεία στρατηγικής και λήψης αποφάσεων Κατανόηση του τρόπου με τον οποίο συνδυάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων. Δρ Αντώνης Λιβιεράτος

Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων. Δρ Αντώνης Λιβιεράτος Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων Δρ Αντώνης Λιβιεράτος 1. Εισαγωγή Προς μια νέα θεώρηση Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80 αναπτύχθηκαν κυρίως θεωρίες που συνέδεαν την στρατηγική με το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

2.2. Η έννοια της Διοίκησης

2.2. Η έννοια της Διοίκησης 2.2. Η έννοια της Διοίκησης 1) Εισαγωγή (ιστορία, ορισμός, παραδείγματα) Η ανάγκη της διοίκησης εμφανίστηκε από τότε που οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να σχηματίσουν ομάδες και ήταν απαραίτητη για τον συντονισμό

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοοικονομική ανάλυση των ΜΜΕ

Χρηματοοικονομική ανάλυση των ΜΜΕ Χρηματοοικονομική ανάλυση των ΜΜΕ Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων Ένας από τους σκοπούς της χρηματοοικονομικής επιστήμης αποτελεί η αξιολόγηση και αξιοποίηση των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί και καταγραφεί

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού

Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Η Θεωρία των Διεθνών Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Θεωρητική Προσέγγιση των Αιτίων των Μετακινήσεων Εργατικού Δυναμικού Η Κλασική Οικονομική Σκέψη και η Μετανάστευση Η Μαρξιστική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΚΟΛ. Παίζοντας την μπάλα στην πλάτη της άμυνας που αμύνεται ψηλά (1) Ρεάλ Μαδρίτης 5-1 Ρεάλ Σοσιεδάδ (5 0 Γκολ): Ρονάλντο - Ασίστ: Ιγκουαΐν

ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΚΟΛ. Παίζοντας την μπάλα στην πλάτη της άμυνας που αμύνεται ψηλά (1) Ρεάλ Μαδρίτης 5-1 Ρεάλ Σοσιεδάδ (5 0 Γκολ): Ρονάλντο - Ασίστ: Ιγκουαΐν ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΚΟΛ Παίζοντας την μπάλα στην πλάτη της άμυνας που αμύνεται ψηλά (1) 24-Μαρ-12 Ρεάλ Μαδρίτης 5-1 Ρεάλ Σοσιεδάδ (5 0 Γκολ): Ρονάλντο - Ασίστ: Ιγκουαΐν Ο αντίπαλος έχει συνοχή, κόντα τις γραμμές

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Η Συνδυαστική προσέγγιση του Basil Bernstein Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 13ο (σελ. 282 302) 2 Η συνδυαστική Προσέγγιση του Bernstein

Διαβάστε περισσότερα