Για παραπομπή : Μιχαήλ Ε Καλαφάτης

Transcript

1 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Περίληψη : Βυζαντινός αυτοκράτορας κατά την περίοδο της Μακεδονικής δυναστείας. Ανήκει στην οικογένειας των Παφλαγονών και ήταν ανιψιός του Μιχαήλ Δ και του πανίσχυρου ευνούχου Ιωάννη Ορφανοτρόφου, με τη βοήθεια του οποίου ανήλθε στο θρόνο. Η σύντομη βασιλεία του Μιχαήλ Ε ( ) σηματοδοτήθηκε από την απομάκρυνση της αυτοκράτειρας Ζωής. Η ανατροπή προκάλεσε την εξέγερση του λαού της πρωτεύουσας που τελικά οδήγησε στην καθαίρεση του αυτοκράτορα και την αποκατάσταση των εκπροσώπων της Μακεδονικής δυναστείας, των αυτοκρατειρών Ζωής και Θεοδώρας. Ο Μιχαήλ Ε τιμωρήθηκε με τύφλωση ως σφετεριστής, ενώ οι Παφλαγόνες έχασαν τον ρόλο τους στην πολιτική σκηνή. Τόπος και Χρόνος Γέννησης αρχές του 11ου αιώνα, Κωνσταντινούπολη (;) Τόπος και Χρόνος Θανάτου λίγο μετά το 1042, μονή Ελεγμών Κύρια Ιδιότητα αυτοκράτορας ( ) 1. Γέννηση οικογένεια Ο Μιχαήλ Ε γεννήθηκε κατά πάσα πιθανότητα στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του Στέφανος αναφέρεται ως καλαφάτης, εξ ου και το επώνυμο με το οποίο τον αποκαλούσαν περιφρονητικά οι κάτοικοι της πρωτεύουσας. Η μητέρα του Μαρία ήταν αδελφή του αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ και του πανίσχυρου τότε Ιωάννη Ορφανοτρόφου. Επειδή ανήκε στην οικογένεια των Παφλαγόνων, μέλη της οποίας είχαν καταλάβει ανώτατες θέσεις στο βυζαντινό κράτος στη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μιχαήλ Δ ( ) και χάρη στη δράση του Ιωάννη Ορφανοτρόφου, 1 ο Μιχαήλ θεωρήθηκε από τους θείους του ο κατάλληλος διάδοχος για να μείνει το αυτοκρατορικό στέμμα στην οικογένεια. 2. Άνοδος στο θρόνο Ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος, που είχε καταφέρει να εξασφαλίσει στον αδελφό του Μιχαήλ Δ το θρόνο, επιδίωκε να παραμείνει η εξουσία στα χέρια της οικογένειάς του. Καθώς ήταν καταφανές ότι ήταν αδύνατον να υπάρξει νόμιμος διάδοχος του θρόνου από το γάμο του Μιχαήλ με την αυγούστα Ζωή, γόνο της Μακεδονικής δυναστείας, λόγω της προχωρημένης ηλικίας της αλλά και λόγω της πλήρους διάστασης στην οποία ζούσαν, έπρεπε να εξασφαλιστεί η διαδοχή μέσω άλλης οδού. Επιπλέον, η ραγδαία επιδείνωση της υγείας του Μιχαήλ Δ, που έπασχε από επιληψία, καθιστούσε το ζήτημα πιο επείγον, καθώς έπρεπε να εξασφαλιστεί η διαδοχή πριν από έναν πιθανό πρόωρο θάνατο του αυτοκράτορα. Ο γάμος του Μιχαήλ Δ με τη Ζωή είχε οργανωθεί προσεκτικά από τον Ορφανοτρόφο, που γνώριζε ότι οι Παφλαγόνες χρειάζονταν μια δικαιολογία για την ανάληψη του αυτοκρατορικού στέμματος, την κάλυψη πίσω από τη δυναστική νομιμότητα που μπορούσε να προσφέρει η Ζωή ως μέλος της Μακεδονικής δυναστείας. 1 Προκειμένου λοιπόν για τη νομιμοποίηση ενός διαδόχου του Μιχαήλ Δ, ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος αποφάσισε να χρησιμοποιήσει και πάλι την αυτοκράτειρα Ζωή, με σκοπό να διαφυλάξει την εξουσία που είχε κερδίσει για λογαριασμό της οικογένειάς του. Επέλεξε τον ανιψιό του τον Μιχαήλ, γιο της αδελφής του, και μαζί με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ κατόρθωσαν να πείσουν τη Ζωή να τον υιοθετήσει, περίπου το Ταυτόχρονα με την υιοθεσία, ο μελλοντικός αυτοκράτορας Μιχαήλ Ε έλαβε και τον τίτλο του καίσαρα, ο οποίος του εξασφάλιζε ότι θα διαδεχόταν τον θείο του στον αυτοκρατορικό θρόνο. Στις 10 Δεκεμβρίου 1041 ο Μιχαήλ Δ, καταβεβλημένος από την ασθένειά του, αποσύρθηκε στη μονή των Αγίων Αναργύρων, όπου και πέθανε την ίδια μέρα. Τρεις μέρες αργότερα η αυτοκράτειρα Ζωή έστεψε τον Μιχαήλ Ε αυτοκράτορα, Δημιουργήθηκε στις 17/1/2017 Σελίδα 1/5

2 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια ο οποίος με τη σειρά του υποσχέθηκε ότι θα της απονέμει όλες τις αυτοκρατορικές τιμές και ότι θα τη σέβεται σαν μητέρα του. 2 Πολύ σύντομα μετά τη στέψη του, όμως, ο Μιχαήλ Ε αποφάσισε να προβεί σε σκληρές και απροσδόκητες ενέργειες. Κατ αρχάς, παραμέρισε τον πανίσχυρο θείο του Ιωάννη Ορφανοτρόφο από την εξουσία και τον έστειλε στην εξορία. Η κηδεμονία του Ορφανοτρόφου ενοχλούσε πιθανότατα όχι μόνο τον νεαρό Μιχαήλ, αλλά και άλλα μέλη της πολυμελούς οικογένειας των Παφλαγόνων. Από την άλλη πλευρά, όμως, απομακρύνοντας τον Ιωάννη Ορφανοτρόφο από την εξουσία, ο Μιχαήλ Ε έχασε έναν ισχυρό προστάτη και έναν από τους ισχυρότερους ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη. Αντί του Ιωάννη Ορφανοτρόφου, ο Μιχαήλ Ε ζήτησε την υποστήριξη του άλλου του θείου, του Κωνσταντίνου, ο οποίος άρχισε να ασκεί μεγάλη επιρροή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, μετά την απομάκρυνση του Ορφανοτρόφου, ο Μιχαήλ Ε απελευθέρωσε έναν από τους αντιπάλους του θείου του, τον Κωνσταντίνο Δαλασσηνό, θέλοντας να δείξει με τον τρόπο αυτό ότι διακόπτει την πολιτική διωγμών που εφάρμοζε, φοβούμενος τις εξεγέρσεις, ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος, ο οποίος είχε επιπλέον εξορίσει τον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Μονομάχο και τον κατοπινό πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο. Το μεγαλύτερο λάθος του Μιχαήλ Ε, όμως, ήταν η απόφαση που έλαβε, έπειτα από συμβουλή του θείου του Κωνσταντίνου, να εξορίσει την αυτοκράτειρα Ζωή. Ενθαρρυμένος από την απουσία αντιδράσεων σχετικά με την απομάκρυνση του Ορφανοτρόφου, ο Μιχαήλ Ε πίστευε ότι ούτε και για την εξορία της Ζωής θα συναντούσε σημαντικές αντιδράσεις. Επιπλέον, έχοντας δώσει μεγάλη έμφαση στο να κερδίσει την εύνοια του λαού της Κωνσταντινούπολης, ακόμα και με χρηματικά ανταλλάγματα, πίστευε ότι ο πληθυσμός τού ήταν πλέον αφοσιωμένος. Οργάνωσε μάλιστα δύο λιτανείες γύρω στο Πάσχα του 1042 και η θετική υποδοχή τους από τους πολίτες τον είχε πείσει ότι το λαϊκό αίσθημα ήταν υπέρ του. 3 Λίγες μέρες μετά εξόρισε την αυτοκράτειρα Ζωή στην Πρίγκηπο όπου την έκλεισε σε μοναστήρι. Για να δικαιολογήσει την απόφασή του, την κατηγόρησε δημόσια, διά στόματος του επάρχου της πόλεως, ότι επιβουλευόταν τη ζωή του, ενώ με την ίδια κατηγορία της συνωμοσίας εναντίον του προσπάθησε να εξορίσει και τον πατριάρχη Αλέξιο Στουδίτη, αν και η δεύτερη αυτή απόφαση δεν τέθηκε σε εφαρμογή. Η εξορία όμως της αυτοκράτειρας Ζωής αποτέλεσε την αιτία για ταραχές και τελικά εξέγερση στην πρωτεύουσα, που κόστισε στον νεαρό αυτοκράτορα το θρόνο. 3. Η εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη τον Απρίλιο του 1042 και το τέλος της βασιλείας των Παφλαγόνων Στις 19 Απριλίου 1042, μόνον οκτώ ημέρες μετά την επίσημη λιτανεία στην Κωνσταντινούπολη η οποία είχε δημιουργήσει στον Μιχαήλ Ε την εντύπωση ότι ο λαός της Κωνσταντινούπολης του ήταν αφοσιωμένος, οι δήμοι της πόλης ξεσηκώθηκαν όχι μόνο εναντίον του νεαρού αυτοκράτορα αλλά και ολόκληρης της οικογένειας των Παφλαγόνων, που χάρη στη δράση του Ορφανοτρόφου είχαν καταλάβει πολλά καίρια αξιώματα. Ο Μιχαήλ Ε είχε υποτιμήσει την αφοσίωση του λαού στη δυναστική ιδέα και την είχε πλήξει βάναυσα, και έτσι τώρα ο λαός της πρωτεύουσας απαιτούσε να επιστρέψουν στην εξουσία οι νόμιμοι εκπρόσωποι της Μακεδονικής δυναστείας, όχι μόνο η Ζωή, αλλά και η αδελφή της Θεοδώρα, την οποία, ωστόσο, η ίδια η Ζωή είχε αναγκάσει να γίνει μοναχή και να αποσυρθεί στη μονή του Πετρίου το Το εξοργισμένο πλήθος άρχισε να επιτίθεται και να καταστρέφει την περιουσία των συγγενών του Μιχαήλ και τελικά πολιόρκησε το παλάτι, εκφράζοντας την απαίτησή του για απομάκρυνση του Καλαφάτη και για επιστροφή της Ζωής και της Θεοδώρας. Πολιορκημένοι στο παλάτι από τον λαό, ο Μιχαήλ Ε και ο θείος του Κωνσταντίνος προσπάθησαν να κατευνάσουν την οργή του πλήθους επαναφέροντας τη Ζωή από την εξορία. Ωστόσο ο λαός συνέχισε να πολιορκεί το παλάτι, ενώ μια ομάδα εισέβαλε στη μονή του Πετρίου και ανάγκασε την αδελφή της Ζωής, τη Θεοδώρα, να τους ακολουθήσει στην Αγία Σοφία, όπου της αποδόθηκαν οι ίδιες αυτοκρατορικές τιμές με τη Ζωή. Η εξέγερση συνέχισε να μαίνεται και η προσπάθεια του Μιχαήλ Ε και του θείου του Κωνσταντίνου να την αντιμετωπίσουν με στρατό δεν έφερε αποτέλεσμα. Ακόμα και η άφιξη του Κατακαλών Κεκαυμένου με στρατεύματά του από τη Σικελία δεν στάθηκε ικανή να αλλάξει το συσχετισμό δύναμης υπέρ του αυτοκράτορα και έτσι στις 21 Απριλίου ο Μιχαήλ Ε αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Μέγα Παλάτιο. Μαζί με τον θείο του Κωνσταντίνο διέφυγαν με πλοίο στο δυτικότερο Δημιουργήθηκε στις 17/1/2017 Σελίδα 2/5

3 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια τμήμα της πόλης και προσπάθησαν να βρουν άσυλο στη Μονή Στουδίου και να γίνουν μοναχοί. Όμως η οργή των Κωνσταντινουπολιτών, που επιπλέον μετρούσαν έναν μεγάλο αριθμό θυμάτων από την εξέγερση, ήταν πολύ μεγάλη. Το πλήθος τούς πήρε με τη βία από τον κύριο ναό της Μονής Στουδίου και τους οδήγησε στο Σίγμα, όπου τους τύφλωσαν, όπως ήταν η συνηθισμένη τιμωρία των επίδοξων σφετεριστών. 5 Την εξουσία ανέλαβαν οι δύο αδελφές, εκπρόσωποι της Μακεδονικής δυναστείας, η Θεοδώρα και η Ζωή. Όμως η κοινή τους διακυβέρνηση διήρκησε μόνο ενάμιση μήνα. Ύστερα από αυτό η Ζωή παντρεύτηκε για τρίτη φορά, αυτή τη φορά τον Κωνσταντίνο Θ Μονομάχο, τον οποίο ο Ορφανοτρόφος και ο Μιχαήλ Δ είχαν εξορίσει στη Μυτιλήνη ως στενό συνεργάτη του Κωνσταντίνου Δαλασσηνού. Μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Μονομάχος εξόρισε τον Μιχαήλ Ε στη Χίο. 1. Lemerle, P., Cinq études sur le XIe siècle byzantin (Paris 1977), σελ Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire d'un siècle de Byzance ( ) I (Paris 1926), σελ Vryonis, S., Byzantine DEMOKRATIA and the Guilds in the Eleventh Century, Dumbarton Oaks Papers 17 (1963), σελ Janin, R., La géographie ecclésiastique de l'empire buzantin, première partie: Le siège de Constantinople et le Patriarchat Oecuménique III: Les églises et les monastères (Paris 1969), σελ Vryonis, S., Byzantine DEMOKRATIA and the Guilds in the Eleventh Century, Dumbarton Oaks Papers 17 (1963), σελ Βιβλιογραφία : Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michael Psellos, Chronographie ou histoire d un siècle de Byzance ( ), Ι-ΙΙ, Paris (ανατ. 1967) Μιχαήλ Ατταλειάτης, Ιστορία, Bekker, I. (ed.), Michaelis Attaliotae Historia, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1853 Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, Büttner-Wobst, T. (ed.), Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XVIII 1-3, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn Cheynet J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance ( ), Paris 1990, Byzantina Sorbonensia 9 Βραχέα Χρονικά, Schreiner P. (ed.), Die byzantinische Kleinchroniken 1-3, Wien Lemerle P., Cinq études sur le XIe siècle byzantin, Paris 1977 Μιχαήλ Ψελλός, Scripta Minora, Kurtz E. Fr. Drexl (eds), Michel Psellos, Scripta Minora magnam partem adhuc inedita, I-II, Milano Ι: 1936, ΙΙ: 1942 Μιχαήλ Ψελλός, Orationes panegyricae, Dennis, G.T. (ed.), Michaelis Pselli, Orationes panegyricae, Δημιουργήθηκε στις 17/1/2017 Σελίδα 3/5

4 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Stutgard-Lipsia 1994 Скабаланович Н., Византийское государство и церковь в ХІ веке, Санкт-Петербург 1884 Литаврин Г.Г., "Восстание в Константинополе в апреле 1042 г.", Византийский временник, 33, 1972, Stanković V., "The Alexios Stoudites' Patriarchate ( ): A Developmental Stage in Patriarchal Power", Zbornik Radova Vizantološkog Instituta, 39, 2001/02, Vryonis S., "Byzantine ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ and the Guilds in the Eleventh Century", Dumbarton Oaks Papers, 17, 1963, Δικτυογραφία : Medieval Sourcebook: Michael Psellus ( after 1078): Chronographia Michael Psellus ( after 1078): Chronographia Γλωσσάριo : αυγούστα, η Ισόβιος τιμητικός τίτλος που απονεμόταν από τον αυτοκράτορα στη σύζυγό του, την αυτοκράτειρα, συνήθως μετά τη γέννηση του γιου και διαδόχου. Πολύ σπάνια και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο τίτλος δινόταν και σε εξέχουσες προσωπικότητες του στενού οικογενειακού κύκλου του αυτοκράτορα. έπαρχος πόλεως, ο (λατ. praefectus urbi) Υψηλόβαθμο πολιτικό αξίωμα της Πρώιμης Ρωμαϊκής περιόδου, αρχικά με αστυνομικές αρμοδιότητες για την πόλη της Ρώμης. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο το αξίωμα αφορούσε την πόλη της Κωνσταντινούπολης. Ήταν η προϊστάμενη αρχή των πολιτών με αρμοδιότητες αστυνόμευσης και δικαστικές πολλοί νόμοι απευθύνονται στον έπαρχο πόλεως, που κάποτε λειτουργούσε ως ο «αντι-αυτοκράτωρ». Οι αρμοδιότητες του επάρχου σταδιακά επεκτάθηκαν στην οικοδομική και εμπορική δραστηριότητα, τον εφοδιασμό άρτου και τη διαχείριση των δημόσιων θεαμάτων. καίσαρας, ο Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ο τίτλος του καίσαρα απονεμόταν στον αυτοκράτορα. Επί Διοκλητιανού ( ) και μετέπειτα, καίσαρας αναγορευόταν ο νεαρός συναυτοκράτορας. Ήταν ο υψηλότερος τίτλος στην ιεραρχία της βυζαντινής αυλής, με διάσημα ένα στέμμα και ένα σταυρό. Τον 8ο αιώνα το αξίωμα του καίσαρα αποδιδόταν συνήθως στο διάδοχο του θρόνου. Τον ύστερο 11ο αιώνα, με τη μεταρρύθμιση του Αλεξίου Α Κομνηνού ( ), ο καίσαρας υποβαθμίστηκε, έγινε ο τρίτος στην ιεραρχία μετά τον αυτοκράτορα και το σεβαστοκράτορα. Από το 14ο αιώνα το αξίωμα αποδιδόταν κυρίως σε ξένους πρίγκιπες. καλαφάτης, o (ιταλ. calafato < αραβ. qalafat). Τεχνίτης που κλείνει με πίσσα τα διάκενα ανάμεσα στις σανίδες καραβιού. Ο όρος εμφανίζεται στην περίοδο 6ο 8ο αι. Οι καλαφάτες επιτελούσαν σημαντικό έργο στα ναυπηγία, ενώ παραμένει αδιευκρίνιστο αν υπήρξαν και ιδιοκτήτες ναυπηγείων. Πηγές Thurn, I. (ed.), Ioannes Scylitzes, Synopsis historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Berolinensis 5, Berlin New York 1973). Büttner Wobst, Th. (ed.), Ioannis Zonarae, Epitomis historiarum III (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonnae 1897). Bekker, I. (ed.), Michaelis Attaliotae historia (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1853). Dennis, G.T. (ed.), Michaelis Pselli orationes panegyricae (Stuttgart Lipsia 1994). Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) I (Paris 1926). Δημιουργήθηκε στις 17/1/2017 Σελίδα 4/5

5 Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Kurtz, E. Fr. Drexl (eds), Michel Psellos. Scripta Minora magnam partem adhuc inedita I II (Milano, Ι: 1936, ΙΙ: 1942). Schreiner, P., Die byzantinischen Kleinchroniken 1. Teil (Einleitung und Text) (Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Vindobonensis 12, Wien 1975), σελ Παραθέματα Το ξέσπασμα της εξέγερσης εναντίον του Μιχαήλ Ε μετά την εξορία της Ζωής νυκτὸς δὲ τὴν βασιλίδα κατασπᾷ τοῦ θρόνου καὶ περιορίζει εἰς Πρίγκιπον, ἀποκεῖραι τοῖς ἄγουσι κελεύσας αὐτὴν καὶ διακομίσαι τούτῳ τὰς τρἰχας αὐτῆς. καὶ οἱ μὲν πεμφθέντες ἐποίησαν, ὡς ἐκελεύσθησαν, ἕωθεν δ οὗτος ἀναφορὰν γράψας καὶ τῷ τῆς πόλεως ἐπάρχῳ δοὺς ἀναγνῶναι ἐν τῷ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου φόρῳ τοῖς πολίταις ἐκέλευσεν. ἐδήλου δὲ ἡ ἀναφορά, ὅτιπερ «κακόνους ἡ Ζωὴ περὶ τὴν βασιλείαν μου φανεῖσα ἐξώρισται παρ ἐμοῦ, συμφρονῶν δὲ ταύτῃ καὶ ὁ Ἀλέξιος ἐξεβλήθη τῆς ἐκκλησίας. ὑμεῖς δὲ ὁ ἐμὸς λαός, εἰ τὴν αὐτὴν διατηροίητε εὔνοιαν πρὸς ἐμέ, μεγάλων τιμῶν καὶ ἀγαθῶν τεύξεσθαι καὶ ζωὴν ἄλυπον καὶ καθαρὰν ζήσεσθαι.» ἀναγνόντος οὖν τοῦ ἐπάρχου τὴν ἀναφορὰν εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, φωνή τις ἐξηκούσθη, μηδενὸς εὑρεθέντος τοῦ κεκραγότος, ὡς «ἡμεῖς σταυροπάτην καλαφάτην βασιλέα οὐ θέλομεν, ἀλλὰ τὴν ἀρχέγονον καὶ κληρονόμον καὶ ἡμετέραν μητέρα Ζωήν.» καὶ εὐθὺς ἅπας ὁ λαὸς ὡς ἐκ μιᾶς φωνῆς ἐβόων «ἀνασκαφείη τὰ ὀστᾶ τοῦ καλαφάτου.» Thurn, Ι. (ed.), Ioannes Scylitzes, Synopsis historiarum (Berlin New York 1973), σελ. 420 Χρονολόγιο περί το 1035: H αυτοκράτειρα Ζωή υιοθετεί τον Μιχαήλ (Ε ), ο οποίος λαμβάνει τον τίτλο του καίσαρα 13 Δεκεμβρίου 1041: Mετά το θάνατο του Μιχαήλ Δ, η αυτοκράτειρα Ζωή στέφει τον Μιχαήλ Ε αυτοκράτορα λίγο μετά τις 13 Δεκεμβρίου 1041: Ο Μιχαήλ Ε εξορίζει τον θείο του Ιωάννη Ορφανοτρόφο. Κατόπιν εξορίζει από την Κωνσταντινούπολη και την αυτοκράτειρα Ζωή 19 Απριλίου 1042: Εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη εναντίον του Μιχαήλ Ε, υπέρ των αυτοκρατειρών Ζωής και Θεοδώρας 21 Απριλίου 1042: Ο Μιχαήλ Ε ανατρέπεται και τυφλώνεται στην Κωνσταντινούπολη 1042: Ο Μιχαήλ Ε εξορίζεται στη Χίο από τον Κωνσταντίνο Θ Μονομάχο Δημιουργήθηκε στις 17/1/2017 Σελίδα 5/5