ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο: Η ΔΙΑΜΟΡΦΩ Η ΚΑΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΩΝ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΣΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ) 1. ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΟΤ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΗ ΚΑΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΩΝ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΣΩΝ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ) 1. ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΟΤ 1844 Η επανάςταςθ τθσ 3 ησ επτεμβρίου 1843 : Έδραςε καταλυτικά ςτθ διαμόρφωςθ των πολιτικϊν πραγμάτων οι πολιτικζσ και ιδεολογικζσ αντιλιψεισ των κομμάτων εκφράςτθκαν με μεγαλφτερθ ςαφινεια τα κόμματα παίηουν ενεργότερο ρόλο ςτθν πολιτικι ηωι τθσ χϊρασ γίνονται ςαφζςτερεσ οι διαφορζσ μεταξφ των κομμάτων τα κόμματα ιταν υπζρ τθσ παραχϊρθςθσ Συντάγματοσ το ηθτοφμενο ιταν ο περιοριςμόσ των εξουςιϊν του βαςιλιά Εκνοςυνζλευςθ ΤΝΣΑΓΜΑ Οι θγζτεσ των τριϊν κομμάτων: i. αποφεφγουν τισ ακραίεσ κζςεισ ii. iii. επιβάλλονται ςτισ ριηοςπαςτικζσ ομάδεσ των κομμάτων παίρνουν από κοινοφ αποφάςεισ για τισ ςυνταγματικζσ ρυκμίςεισ 2. κατοχφρωςθ κεμελιωδϊν δικαιωμάτων (ιςότθτα ςτο νόμο, απαγόρευςθ δουλείασ, απαραβίαςτο οικογενειακοφ αςφλου, ελευκερία γνϊμθσ και τφπου, προςταςία ιδιοκτθςίασ, δωρεάν εκπαίδευςθ) 3. κακοριςμόσ βαςιλικϊν εξουςιϊν (ςυμμετοχι βαςιλιά ςτθν άςκθςθ τθσ νομοκετικισ εξουςίασ, αρχθγία κράτουσ και ςτρατοφ ΑΛΛΑ ζπρεπε να προςυπογράφει ο αρμόδιοσ υπουργόσ) 4. κακολικι ψθφοφορία για άντρεσ 5. εκλογικι διαδικαςία: κετικι ψιφοσ ςε όςουσ υποψθφίουσ ικελαν, ακόμα και με ψθφοδζλτια διαφορετικϊν Συνδυαςμϊν 6. φπαρξθ Βουλισ και Γερουςίασ 7. ΚΑΜΙΑ πρόβλεψθ για κόμματα Αδυναμία: δεν κατοχυρϊκθκε το δικαίωμα του ςυνζρχεςκαι και ςυνετερίηεςκαι

2 Αποτελζςματα 1. ΚΑΜΙΑ πρόβλεψη για κόμματα θ ςφνκεςθ των κοινοβουλευτικϊν επιτροπϊν κα γινόταν με κλιρωςθ, γεγονόσ που οδθγοφςε ςε διαβουλεφςεισ ι ςυναίνεςθ 2. καθολική ψηφοφορία για άντρεσ νζοι όροι για τθν πολιτικι και κομματικι δράςθ, γιατί ανοίχτθκε ευρφ πεδίο για τθ ςυμμετοχι πολιτϊν και κομμάτων ςτο δθμόςιο βίο. Ναι μεν οι φιλελεφκερεσ πολιτικζσ διαδικαςίεσ και θ λειτουργία των κομμάτων ιταν προϊόν μιασ μικρισ πολιτικισ ελίτ, και δεν ανταποκρινόταν ςτισ ανάγκεσ τθσ ελλθνικισ κοινωνίασ και δεν αναπτφχκθκαν κατά μίμθςθ δυτικϊν προτφπων, αλλά ο κοινοβουλευτιςμόσ ςτθν Ελλάδα ρίηωςε και ακολοφκθςε τουσ δικοφσ του δρόμουσ. Άλλωςτε για τθ ςταδιακι ςυγκρότθςθ ενόσ κράτουσ δικαίου δεν κα ιταν αρκετι μια απλι διαδικαςία μίμθςθσ.

3 Οριςμοί Αςκήςεισ Κλειςτοφ Σφπου Β.1. ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΟΤ 1844 Σωςτό-Λάθοσ και διόρθωςη 1. Μετά τθν Επανάςταςθ τθσ 3 θσ Σεπτεμβρίου τα κόμματα άρχιςαν να παίηουν πιο ενεργό ρόλο ςτθν πολιτικι ηωι. 2. Το ρωςικό κόμμα διαφϊνθςε με τθν παραχϊρθςθ ςυντάγματοσ.. 3. Οι θγζτεσ των κομμάτων πρωτοςτάτθςαν ςτισ ςυηθτιςεισ τθσ Εκνοςυνζλευςθσ του Με το Σφνταγμα του 1844 κατοχυρϊκθκε ςυνταγματικά το δικαίωμα του ςυνζρχεςκαι και ςυνεταιρίηεςκαι. 5. Σφμφωνα με τθν εκλογικι διαδικαςία που κακιερϊκθκε το 1844, οι εκλογείσ μποροφςαν να δϊςουν κετικι ψιφο ςε όςουσ υποψθφίουσ ικελαν, ςυμπλθρϊνοντασ ψθφοδζλτια, ακόμθ και διαφορετικϊν Συνδυαςμϊν.. 6. Το Σφνταγμα του 1844 κακιζρωςε τθν κακολικι ψθφοφορία, ρφκμιςθ που επζτρεψε τθν πιο ενεργό ςυμμετοχι των κομμάτων και των πολιτϊν ςτο δθμόςιο βίο.. Επιλογήσ 1. Η επανάςταςθ τθσ 3 θσ Σεπτεμβρίου 1843 υπιρξε: α. γζννθμα τθσ παρακμισ των ξενικϊν κομμάτων β. αποτζλεςμα τθσ επζμβαςθσ των ξζνων δυνάμεων ςτθν εςωτερικι πολιτικι του νεοςφςτατου ελλθνικοφ κράτουσ γ. καταλυτικόσ παράγοντασ για τθ διαμόρφωςθ των πολιτικϊν πραγμάτων δ. αποτζλεςμα τθσ δυναμικισ παρουςίασ του ρωςικοφ κόμματοσ 2. Ποιο από τα ακόλουκα δε ςυνάδει με τθν ιςτορικι αφιγθςθ ςε ό,τι αφοροφςε τθ διαμόρφωςθ των πολιτικϊν ηθτθμάτων με τθν Επανάςταςθ τθσ 3 θσ Σεπτεμβρίου 1843; α. θ ζκφραςθ με μεγαλφτερθ ςαφινεια των πολιτικϊν και ιδεολογικϊν αντιλιψεων των κομμάτων β. ο ενεργότεροσ ρόλοσ των κομμάτων ςτθν πολιτικι ηωι τθσ χϊρασ γ. θ ςυρρίκνωςθ των διαφορϊν μεταξφ των τριϊν ξενικϊν κομμάτων δ. θ κοινι πολιτικι και των τριϊν κομμάτων υπζρ του Συντάγματοσ

4 3. Ποιο από τα ακόλουκα κεμελιϊδθ δικαιϊματα δεν κατοχυρϊκθκε με το Σφνταγμα του 1844; α. το απαραβίαςτο του ιδιωτικοφ βίου β. θ ιςότθτα απζναντι ςτο νόμο γ. θ ελευκερία τθσ γνϊμθσ και του Τφπου δ. θ δωρεάν εκπαίδευςθ 4. Ποιο από τα ακόλουκα δεν αποδεικνφει τθ δυναμικι παρουςία των κομμάτων ςτθν πολιτικι ηωι τθσ χϊρασ; α. θ από κοινοφ διεφκυνςθ των εργαςιϊν τθσ Εκνοςυνζλευςθσ κατά το β. θ αποφυγι των ακραίων κζςεων εκ μζρουσ και των τριϊν θγετϊν γ. θ επιβολι του ςτισ ριηοςπαςτικζσ ομάδεσ των κομμάτων τουσ δ. ο περιοριςμόσ μζςω του Συντάγματοσ όλων των βαςιλικϊν αρμοδιοτιτων 5. Ποιο από τα ακόλουκα δεν υπιρξε ςυντθρθτικό ςτοιχείο του Συντάγματοσ; α. θ μθ ςυνταγματικι κατοχφρωςθ του ςυνζρχεςκαι και ςυνετερίηεςκαι β. ςυμμετοχι βαςιλιά ςτθν άςκθςθ τθσ νομοκετικισ εξουςίασ, αρχθγία κράτουσ και ςτρατοφ γ. ο διοριςμόσ των γερουςιαςτϊν από το βαςιλιά με ιςόβια κθτεία δ. θ κατοχφρωςθ με ελάχιςτουσ περιοριςμοφσ του δικαιϊματοσ τθσ κακολικισ ψθφοφορίασ για τουσ άνδρεσ Ερωτήςεισ φντομησ Απάντηςησ Β. ΧΕΙΡΑΦΕΣΗΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΟΡΦΩΗ 1. Σο φνταγμα του Πϊσ επθρζαςε θ επανάςταςθ τθσ 3 θσ Σεπτεμβρίου 1843 τθν πολιτικι ηωι τθσ Ελλάδοσ; 2. Ποια ςτάςθ τιρθςαν τα κόμματα κατά τθ διάρκεια των ςυηθτιςεων για το Σφνταγμα του 1844; 3. Να αναφζρετε τα κεμελιϊδθ δικαιϊματα που κατοχυρϊκθκαν από το Σφνταγμα του 1844.

5 4. Τι προζβλεπε το Σφνταγμα του 1844 ςχετικά με : α) τισ βαςιλικζσ εξουςίεσ β) το δικαίωμα ψιφου γ) τθν εκλογικι διαδικαςία δ) τθ νομοκετικι εξουςία (Βουλι- Γερουςία) ε) τισ κοινοβουλευτικζσ επιτροπζσ 5. Να αναλφςετε τθ ςθμαςία τθσ κακιζρωςθσ ωσ ςυνταγματικισ αρχισ του δικαιϊματοσ τθσ κακολικισ ψθφοφορίασ για τουσ άνδρεσ ςτθν πολιτικι ηωι τθσ Ελλάδασ ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑ ΣΟΤ Αξιοποιϊντασ τισ πληροφορίεσ από τα παρακάτω κείμενα και τισ ιςτορικζσ ςασ γνϊςεισ ςχετικά με το φνταγμα του 1844: α) να αναφερθείτε ςτισ βαςιλικζσ εξουςίεσ και ςτη ςημαςία του δικαιϊματοσ τησ καθολικήσ ψηφοφορίασ. β) να αποτιμήςετε τη ςημαςία τησ θζςπιςησ του υντάγματοσ του 1844 ςτην εξζλιξη του κοινοβουλευτιςμοφ ςτην Ελλάδα. Κείμενο Α Σφνταγμα μοναρχικό, τον ςυντθρθτιςμό του οποίου δεν αναιροφςαν οι αρκετζσ φιλελεφκερεσ διατάξεισ που κατάφεραν να επιβάλουν τα προοδευτικότερα ςτοιχειά τθσ Εκνοςυνζλευςθσ, * +, το Σφνταγμα του 1844 ςυμπλθρωνόταν με ζναν επαναςτατικό για τθν εποχι εκλογικό νόμο. Πρόκειται για τον εκλογικό νόμο τθσ 18 θσ Μαρτίου 1844 που ψιφιςε θ Εκνοςυνζλευςθ * + και που αναγνϊριηε το δικαίωμα του εκλζγειν «εισ όλουσ τουσ εντόσ του βαςιλείου γεννθκζντασ Έλλθνασ» που είχαν ςυμπλθρϊςει το 25 ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ και είχαν «ιδιοκτθςίαν τινά εντόσ τθσ επαρχίασ», είτε κινθτι, όπωσ διευκρινίςτθκε ςτθ ςχετικι ςυηιτθςθ, είτε ακίνθτθ «προςοδοφόρον και φοροτελι*», ι που εξαςκοφςαν «οιονδιποτε επάγγελμα ι ανεξάρτθτον επιτιδευμα» * +. Κακιερϊνοντασ ζτςι ουςιαςτικά τθν κακολικι και με μια ςειρά άλλων διατάξεων- τθν άμεςθ ψθφοφορία για τθ ανάδειξθ τθσ Βουλισ, θ Εκνοςυνζλευςθ * + πρωτοποροφςε ςε ςχζςθ με τα ιςχφοντα ςτισ περιςςότερεσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ τθσ εποχισ. *Ιδιοκτηςία φοροτελή: θ ιδιοκτθςία που υπόκειται ςε φορολογία. Νίκοσ Κ. Αλιβιηάτοσ, Ειςαγωγή ςτην Ελληνική Συνταγματική Ιςτορία, Ακινα-Κομοτθνι 1981, ςελ Κείμενο Β Στθ βακμιαία ενίςχυςθ του ρόλου του κοινοβουλίου και ςτον ςυνακόλουκο περιοριςμό των υπερτροφικϊν εξουςιϊν του μονάρχθ ςυνετζλεςε και θ κακιζρωςθ με νόμο τθσ ςχεδόν κακολικισ και άμεςθσ ψθφοφορίασ (όλοι ςχεδόν οι Έλλθνεσ πάνω από 25 χρονϊν είχαν δικαίωμα ψιφου). * + Η κακολικι ψθφοφορία προϊκθςε ςταδιακά τθν πολιτικι

6 χειραφζτθςθ των λαϊκϊν ςτρωμάτων και, όπωσ όλοι οι κοινοβουλευτικοί κεςμοί, ςυνζβαλε ςτθ διαμόρφωςθ μιασ δθμοκρατικισ ιδεολογίασ. Γιϊργοσ Αναςταςιάδθσ, Κοινοβοφλιο και Μοναρχία ςτην Ελλάδα, Θεςςαλονίκθ 1995, ςελ.20-21