Πέηξνπ Ηιίαο ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΦΤΙΚΗ

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΦΤΙΚΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «Εξέλιξη ηηρ παγκόζμιαρ θεπμοκπαζίαρ και ηος επιπέδος ηηρ θάλαζζαρ ζηον 21 ο αιώνα με ηη σπήζη ενόρ απλού μονηέλος.» Πέηξνπ Ηιίαο Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο : Κιεαξέηε Σνπξπάιε Θεζζαινλίθε 2011 ~ 1 ~

2 ~ 2 ~

3 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ θιηκαηηθή αιιαγή ηνπ πιαλήηε γε απνηειεί απφ ηα κεγαιχηεξα επηζηεκνληθά εξεπλεηηθά πεδία ηνπ αηψλα καο θαη παξαθνινπζείηαη κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ φρη κφλν απφ ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα αιιά θαη απφ ηηο θπβεξλήζεηο θαη ηνπο πνιίηεο απηψλ. Σν γεγνλφο απηφ δελ είλαη θάηη λέν ή θάηη πνπ καο πξνθαιεί έθπιεμε. Αληίζεηα απνηειεί κηα θπζηθή αληίδξαζε ησλ «θαηνίθσλ» απηνχ ηνπ πιαλήηε πνπ παξαηεξνχλ αιιαγέο γχξσ ηνπο, ζηε θχζε θαη ζην πεξηβάιινλ ηνπο θαη επεξεάδνπλ ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο έκκεζα ή άκεζα. Δξσηήκαηα φπσο «ζα αλεβεί ε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε θαη πφζν ηα επφκελα ρξφληα» ή «ζα αλεβεί θαη άιιν ε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο ζην άκεζν κέιινλ» έρνπλ γίλεη πιένλ θαζεκεξηλφηεηα θαη ζα καο απαζρνινχλ αθφκα γηα πνιχ θαηξφ αλ δελ ππάξμνπλ ζπληνληζκέλεο θαη επηζηεκνληθά πινπνηήζηκεο ιχζεηο ζε παγθφζκην επίπεδν. Θεσξψ ινηπφλ ζεκαληηθή ηελ επθαηξία πνπ κνπ δφζεθε ζηελ πηπρηαθή απηή εξγαζία λα αζρνιεζψ θαη εγψ κε έλα δήηεκα δσηηθήο ζεκαζίαο θαη λα είκαη ζε ζέζε λα εθηηκψ θαιχηεξα θαηαζηάζεηο θαη πξνβιέςεηο πνπ κέρξη πξσηίζησο απνηεινχζαλ γηα κέλα απιψο πιεξνθνξίεο. ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φινπο φζνπο κε βνήζεζαλ ζηελ εθπφλεζε ηεο πηπρηαθήο απηήο εξγαζίαο. Δπραξηζηψ ηνπο ζπλαδέιθνπο Σάηζε Υξήζην θαη Λάκπξνπ Αληψλην γηα ηελ ακέξηζηε ζηήξημε θαη ζπκπαξάζηαζε θαζψο γηα ηηο ζπκβνπιέο ηνπο ζηε δηάξθεηα απηήο. Κιείλνληαο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαίηεξα ηελ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηα Κιεαξέηε Σνπξπάιε γηα ηηο πιεξνθνξίεο, ην ρξφλν ηεο, ην ελδηαθέξνλ ηεο θαη ηελ επθαηξία πνπ κνπ έδσζε λα αζρνιεζψ κε έλα ηφζν ζεκαληηθφ δήηεκα. Πέηξνπ Ζιίαο ~ 3 ~

4 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΙΛΗΦΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Δηζαγσγή.7 1.1:Σν θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ 7 1.2:Σα ζεξκνθεπηθά αέξηα :Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO20) :Υισξνθζνξάλζξαθεο(CFCs), Τδξνρισξνθζνξάλζξαθεο (HCFC) :Μεζάλην (CH4) :Σν ππνμείδην ηνπ αδψηνπ (N2O) : Κιηκαηηθή αιιαγή :Αιιαγέο ζην θιίκα ηεο επηθάλεηαο (ζεξκνθξαζία) :Αιιαγέο ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο (Sea Level)...17 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ελάξηα Δθπνκπώλ (Emissions Scenarios) : Δηζαγσγή : Σα ζελάξηα εθπνκπψλ θαη ν ζθνπφο ηεο : Γνκή θαη πεξηγξαθή ησλ ζελαξίσλ : Ηζηνξηθά (Storyline) : ελάξηα κε ηζηνξηθά (Scenarios storylines) : A1 Storyline and scenario Family : Α2 Storyline and scenario family : B1 Storyline and Scenario family : Β2 Storyline and Scenario Family : Modeling Groups..34 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 IPCC (Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή): Σέηαξηε Έθζεζε Αμηνιόγεζεο (Fourth Assessment Report): Climate Change 2007(AR4) : Δηζαγσγή : Παξαηεξήζεηο ηεο κεηαβνιέο ηνπ θιίκαηνο απφ ηελ AR : Παγθφζκηεο θιηκαηηθέο πξνβιέςεηο απφ ηελ AR4 44 ~ 4 ~

5 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 Πεξηγξαθή Γηαδηθαζίαο θαη Απνηειεζκάησλ ηεο Υξήζεο ηνπ Μνληέινπ STUGE : Δηζαγσγή : Σν κνληέιν STUGE θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ : Δπεμεξγαζία θαη απνηειέζκαηα απφ ηελ ρξήζε ηνπ κνληέινπ STUGE 51 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 Πεξηγξαθή θαη Απνηειέζκαηα ηεο Υξήζεο Δλαιιαθηηθώλ ελαξίσλ : Δηζαγσγή : Σν ζελάξην ηνπ Κηφην : Σν ζελάξην ηνπ Μφληξεαι : Σν ζελάξην εμάιεηςεο ησλ εθπνκπψλ ηνπ CO2.72 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 πκπεξάζκαηα ύγθξηζε Σηκώλ..74 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 7 Βηβιηνγξαθία Ιζηνζειίδεο...80 ~ 5 ~

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ηελ εξγαζία απηή κειεηήζεθαλ ηα ζελάξηα εθπνκπήο ησλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίσλ,ηα ραξαθηεξηζηηθά απηψλ, θαζψο θαη ηα θιηκαηηθά κνληέια απφ ηα νπνία πξνήξζαλ ζχκθσλα κε ηελ ηέηαξηε έθζεζε αμηνιφγεζεο ηεο IPCC (Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή) ηεο AR4. Αθνινχζσο κειεηήζεθε ε θιηκαηηθή αιιαγή ζε παγθφζκην επίπεδν θαη ζπγθεθξηκέλα ε κεηαβνιή ηεο παγθφζκηαο ζεξκνθξαζίαο θαη ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο, ζχκθσλα κε ηα πξναλαθεξζέληα ζελάξηα γηα ηνλ 21 ν αηψλα θαη πξνεγνχκελεο πεξηφδνπο. Δπηπιένλ έγηλε ιεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν πξαγκαηνπνηήζεθε κηα εθηίκεζε ηεο εμέιημεο ηεο παγθφζκηαο ζεξκνθξαζίαο, ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο θαη ηεο κεηαβνιήο ηνπ radiative forcing, κέζσ ηεο απινχ κνληέινπ (STUGE). Ζ ελ ιφγσ εθηίκεζε έγηλε κέζσ ησλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ Α1,Α2,Β1 θαη Β2, ηα νπνία ζηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία πξνήξζαλ απφ δχν δηαθνξεηηθά κνληέια: ην IMAGE θαη ην ASF. θνπφο ηεο εξγαζίαο ηεο είλαη ε κειέηε ησλ εθηηκήζεσλ ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο, θαζψο θαη ν ζρνιηαζκφο ησλ απνηειεζκάησλ ηα νπνία παξνπζηάδνληαη κε ηε κνξθή γξαθηθψλ παξαζηάζεσλ. Οη εθηηκήζεηο απηέο ηέινο ζπγθξίλνληαη κε εθείλεο ηεο ηέηαξηεο έθζεζεο αμηνιφγεζεο AR4. SUMMARY Σhis project is a study on the emissions scenarios of greenhouse gases, their characteristics and their climate models from which originated according to the Fourth Assessment Report of IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) of AR4. Moreover, global climate change and specifically the change in global temperature and sea level were studied according to the above scenarios for the 21 st century and earlier periods. A detailed presentation follows next on how we made an assessment about the evolution of global temperature, sea level and radiative forcing by a simple climate model (STUGE). This assessment was made through the emission scenarios A1, A2, B1 and B2 which in this work originated from two different models: the IMAGE and ASF. The purpose of this project is to study the estimates for temperature and sea level and the discussion of the results presented in the form of graphs. Finally, these estimates are compared with those of the Fourth Assessment Report AR4. ~ 6 ~

7 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Δηζαγσγή 1.1: Σν θαηλόκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Σν θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη κηα θπζηθή δηαδηθαζία. Σν ρξεηαδφκαζηε γηα λα δηαηεξνχκε ηε Γε ηεο δεζηή, ψζηε λα ππάξρεη δσή θαη αλάπηπμε. Γίρσο απηφ, ε Γε ζα ήηαλ θξχα πεξίπνπ -20 o C, θαη δελ ζα κπνξνχζε λα ππάξρεη δσή. Αληηζέησο, ε κέζε ζεξκνθξαζία ηεο Γεο δηαηεξείηαη ζην επίπεδν ησλ 15 o C, ράξηο ζην θαηλφκελν απηφ. Σα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ (πνπ πεξηιακβάλνπλ θπξίσο ην CO2 θαη ηεο πδξαηκνχο) ζρεκαηίδνπλ έλα ζηξψκα πάλσ απφ ην έδαθνο ηεο Γεο ζε έλα νξηζκέλν χςνο, ψζηε αθνχ επηηξέςνπλ λα εηζέιζεη ε ππέξπζξε αθηηλνβνιία ηνπ ήιηνπ, απηή απνξξνθάηαη θαηά έλα κέξνο απφ ηε Γε θαη ηελ αηκφζθαηξα. Εικόνα 1.1:Σρεκαηηθή απεηθόληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ Πεγή: Ζ Γε δέρεηαη ζπλνιηθά ειηαθή αθηηλνβνιία, πνπ αληηζηνηρεί ζε ξνή πεξίπνπ 1366 watt αλά ηεηξαγσληθφ κέηξν, ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο. Έλα κέξνο ηεο απνξξνθάηαη απφ ην ζχζηεκα Γεο-αηκφζθαηξαο, ελψ ην ππφινηπν δηαθεχγεη ζην δηάζηεκα. Πεξίπνπ ην 30% ηεο εηζεξρφκελεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο αλαθιάηαη, ζε πνζνζηφ 6% απφ ηελ αηκφζθαηξα, 3% απφ ηα λέθε θαη 4% απφ ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο. Σν 70% ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απνξξνθάηαη, θαηά 16% απφ ηελ αηκφζθαηξα (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνχ ζηξψκαηνο ηνπ φδνληνο), θαηά 3% απφ ηα λέθε θαη θαηά ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ (51%) απφ ηελ επηθάλεηα θαη ηεο σθεαλνχο. Έλα κέξνο ινηπφλ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαηά ηελ είζνδν ηεο, πεξλά αλαιινίσηε ζηελ αηκφζθαηξα, θηάλεη ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη αθηηλνβνιείηαη ηεο ηα ~ 7 ~

8 πάλσ κε κεγαιχηεξν κήθνο θχκαηνο. Έλα κέξνο ηεο απνξξνθάηαη απφ ηελ αηκφζθαηξα, ηε ζεξκαίλεη θαη επαλεθπέκπεηαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο.σν ζηξψκα ησλ αεξίσλ ινηπφλ, επηηξέπεη ηε δηέιεπζε ηεο αθηηλνβνιίαο αιιά ηαπηφρξνλα ηελ εγθισβίδεη, κνηάδεη κε ηε ιεηηνπξγία ηεο ζεξκνθεπίνπ θαη ν Γάιινο καζεκαηηθφο Fourier ην νλφκαζε ην 1822 θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Πεξίπνπ ην 86% ηεο θαηαθξαηνχκελεο απφ ηελ αηκφζθαηξα γήηλεο αθηηλνβνιίαο, νθείιεηαη ζηελ παξνπζία πδξαηκψλ (H2O), δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) θαη λεθψλ. Οη πδξαηκνί απνηεινχλ ην πιένλ ελεξγφ ζπζηαηηθφ, θαηά πνζνζηφ 60%, ελψ κηθξφηεξε ζπλεηζθνξά έρνπλ θαη ηα αέξηα κεζαλίνπ (CH4), νμεηδίνπ ηνπ λαηξίνπ (N2O) θαη φδνληνο (O3) (πεξίπνπ 8%).Απνηειεί ινηπφλ κηα θπζηθή δηεξγαζία πνπ εμαζθαιίδεη ζηε Γε κηα ζηαζεξή ζεξκνθξαζία επηθάλεηαο εδάθνπο γχξσ ηεο 15 ν C. Σεο ηα ηειεπηαία ρξφληα ιέγνληαο θαηλφκελν Θεξκνθεπίνπ δελ αλαθεξφκαζηε ζηε θπζηθή δηεξγαζία, αιιά ζηελ έμαξζε ηεο, ιφγσ ηεο ξχπαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο απφ ηεο αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο. Οη ηειεπηαίεο, ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαζψο θαη ζηελ έθιπζε άιισλ ηρλνζηνηρείσλ, ηεο νη ρισξνθζνξάλζξαθεο (CFC s). Σα ηειεπηαία ρξφληα, θαηαγξάθεηαη κία αχμεζε ζηε ζπγθέληξσζε αξθεηψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ελψ εηδηθφηεξα ζηελ πεξίπησζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, ε αχμεζε απηή ήηαλ 31% ηελ πεξίνδν Σα ηξία ηέηαξηα ηεο αλζξσπνγελνχο παξαγσγήο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, νθείιεηαη ζε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ, ελψ ην ππφινηπν κέξνο πξνέξρεηαη απφ αιιαγέο πνπ ζπληεινχληαη ζην έδαθνο, θπξίσο κέζσ ηεο απνδάζσζεο. 1.2:Σα ζεξκνθεπηθά αέξηα Σε κεγαιχηεξε ζπλεηζθνξά ζην θπζηθφ θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ έρνπλ φπσο είδακε θαη παξαπάλσ νη πδξαηκνί. ηελ εξγαζία απηή φκσο θχξηα αζρνιία καο είλαη ηα αέξηα εθείλα ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ αλζξσπνγελείο παξάγνληεο θαη κάιηζηα ηα ηέζζεξα απφ απηά κε ηελ ζεηξά ηεο ζπλεηζθνξάο ηνπο ζην θαηλφκελν. Απηά είλαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα(co2), νη ρισξνθζνξάλζξαθεο(cfcs),ην κεζάλην (CH4) θαη ην ππνμείδην ηνπ αδψηνπ (Ν2Ο). ην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ν βαζκφο ζπλεηζθνξάο ηνπο ζπλνπηηθά. Αέξην πλεηζθνξά (%) CO CFCs CH N2O 5 Πίνακαρ 1.1: Θεξκνθεπηθά αέξηα θαη ν βαζκόο ζπλεηζθνξά ηνπο (πεγή: Φπζηθή αηκνζθαηξηθνύ πεξηβάιινληνο,γ.μειάο) Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO2) Ζ ζπλεηζθνξά ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη φπσο είδακε θαη παξαπάλσ ε κεγαιχηεξε θαη γηαπηφ ζα ιέγακε φηη είλαη θαη θαηαιπηηθή. Οη θπξηφηεξεο πεγέο ηνπ CO2 είλαη νη θαχζεηο νξπθηψλ θαπζίκσλ, ε παξαγσγή ηζηκέληνπ θαη αζβέζηεο θαη ε αιιαγή ~ 8 ~

9 ρξήζεο γεο, ελψ απνκαθξχλεηαη απφ ηελ αηκφζθαηξα θπξίσο κέζσ ησλ σθεαλψλ θαη ησλ δέλδξσλ. Σν CO2 έρεη ζρεηηθά κεγάιν ρξφλν δσήο θαη ζπγθεθξηκέλα 5-7 ρξφληα. Σα επίπεδα ηνπ CO2 ζηελ αηκφζθαηξα εθηηκάηαη φηη απμάλνληαη θαηά 3-4% θάζε δεθαεηία θαη θαηά 0,4-0,5 % πεξίπνπ θάζε ρξφλν. Αλ ν ξπζκφο απηφο ζπλερηζηεί ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ην έηνο 2030 ε ζπγθέληξσζε ηνπ CO2 ζα έρεη δηπιαζηαζηεί. Απηφ ζα έρεη ζαλ απνηέιεζκα πηζαλή αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαηά 3-5.Όκσο αθφκε θαη αλ ζηακαηήζεη ε απμαλφκελε εθπνκπή ηνπ CO2 ζηελ αηκφζθαηξα ε απνθαηάζηαζή ηνπ ζηα επηζπκεηά επίπεδα ζα θαζπζηεξήζεη πνιχ. Ζ ζπγθέληξσζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα κεηξάηαη κε πνιχ θαιή αθξίβεηα απφ ην 1957 ζε δχν ζηαζκνχο ζηνλ θφζκν. Ο πξψηνο βξίζθεηαη ζην Manua Loa, ζηελ Υαβάε θαη ν δεχηεξνο ζην Νφηην Πφιν. Μηα ηέηνηα κέηξεζε θαίλεηαη θαη παξαθάησ ζηελ εηθφλα 2. Εικόνα 1.2:Γξαθηθή απεηθόληζε ηεο κεηαβνιήο ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ CO2 από ηνλ ζηαζκό Mauna Loa γηα ηεο πεξίνδν (Πεγή: ~ 9 ~

10 1.2.2: Υισξνθζνξάλζξαθεο (CFC), Τδξνρισξνθζνξάλζξαθεο (HCFC) Οη ρισξνθζνξάλζξαθεο θαη νη πδξνρισξνθζνξάλζξαθεο είλαη απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αινγνλνχρεο ελψζεηο. Οη ρισξνθζνξάλζξαθεο είλαη ζεηξά ελψζεσλ πνπ πεξηέρνπλ άηνκα άλζξαθα, ρισξίνπ-θζνξίνπ ελψ νη πδξνρισξνθζνξάλζξαθεο είλαη ζεηξά ελψζεσλ πνπ πεξηέρνπλ άηνκα άλζξαθα, ριψξην, θζφξην θαη πδξνγφλν. Οη αινγνλνχρεο ελψζεηο εθιχνληαη ζην αηκνζθαηξηθφ πεξηβάιινλ απφ αλζξσπνγελείο θαη απφ βηνγελείο πεγέο. πγθεθξηκέλα, νη αινγνλνχρεο ελψζεηο δηαθεχγνπλ ζηελ αηκφζθαηξα θπξίσο απφ βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηε θχζε ζπλαληψληαη ζην αιάηη ηεο ζάιαζζαο θαη κε βηνινγηθέο δηεξγαζίεο παξάγνληαη αινγφλα ζε αέξηα θάζε. Οη ρισξνθζνξάλζξαθεο πνπ είλαη γλσζηέο νπζίεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαζηξνθή ηεο ζηνηβάδαο ηνπ φδνληνο ζηελ ζηξαηφζθαηξα δεκηνπξγήζεθαλ αξρηθά ην Οη ρισξνθζνξάλζξαθεο είλαη ηδηαίηεξα αδξαλείο ρεκηθά θαη δελ κεηαβάιιεηαη εχθνια ε ζχζηαζή ηνπο, νχηε φηαλ ειεπζεξψλνληαη ζε αέξηα θάζε. Σα CFCs απνξξνθνχλ έληνλα ζην ππέξπζξν θαη γηαπηφ ζα κπνξνχζακε λα ηα ραξαθηεξίζνπκε θαη σο δπλεηηθά ζεκαληηθά ζεξκνθεπηθά αέξηα. Ζ απνκάθξπλζε ησλ CFCs γίλεηαη κε νμείδσζε, θσηφιπζε, πγξή θαη μεξή ελαπφζεζε, κεραληζκνί απνκάθξπλζεο πνπ δελ είλαη ηδηαίηεξα ελεξγνί. Λφγσ ηνπ δελ είλαη εχθιεθηνη θαη έρνπλ ρακειή ηνμηθφηεηα, ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιιέο θαη δηάθνξεο εθαξκνγέο, φπσο ηα ζαλ ςπθηηθέο νπζίεο ζηα ςπγεία θαη ηα θιηκαηηζηηθά, σο πξνσζεηηθά αέξηα ζε δνρεία αεξνιπκάησλ θηι. Οη πδξνρισξνθζνξάλζξαθεο αλαπηχρζεθαλ σο ππνθαηάζηαηα ησλ CFCs, σο ςπθηηθέο νπζίεο θαη γηα ηελ παξαγσγή αθξσδψλ πιηθψλ. Παξφιν πνπ νη HCFCs έρνπλ ρακειφηεξε δπλαηφηεηα θαηαζηξνθήο ηνπ φδνληνο εμαθνινπζνχλ λα ην επεξεάδνπλ ζεκαληηθά. ηνλ πίλαθα 1.2 θαίλνληαη ηα αινγφλα πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ παξαθάησ. Ολνκαζία 1992 Αλαινγία κίγκαηνο (ppb) Αηκνζθαηξηθφ θνξηίν (Tg) ~ 10 ~ Υξφλνο δσήο (yr) Πεγέο Γεμακελέο απνζεκάησλ CFC-11 0,27 6,2 50±5 Α Strat.hv CFC-12 0,50 10,3 102 Α Strat.hv HCFC-22 0,11 1,5 13,3 Α Trop.OH Πίνακαρ 1.2: Αηκνζθαηξηθά Αινγόλα(Πεγή :Φπζηθή ηεο αηκόζθαηξαο, Α.Μπάεο, Γ.Μπαιή, Κι.Τνπξπάιε) Όπνπ Α= αλζξσπνγελείο, Strat.hv= θσηόιπζε ζηελ ζηξαηόζθαηξα θαη Trop.OH= ζεκειηώδεηο αληίδξαζε πδξνμπιίνπ ζηελ ηξνπόζθαηξα : Μεζάλην (CH4) Σν κεζάλην (CH4) είλαη ην κηθξφηεξν ζηαζεξφ κφξην πδξνγνλάλζξαθα κε έλα άηνκν άλζξαθα. Δίλαη αέξην πνπ θαίγεηαη κε ραξαθηεξηζηηθή θιφγα θπαλνχ ρξψκαηνο. Βξίζθεηαη ζε αθζνλία ζηε θχζε σο θχξην (ηππηθά: 75-90% ) ζπζηαηηθφ ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. Σν θπζηθφ αέξην δεκηνπξγήζεθε θαηά ηε

11 δηάξθεηα εθαηνκκπξίσλ ρξφλσλ, φπσο θαη ην πεηξέιαην, δειαδή κε αλαεξφβηα απνζχλζεζε κηθξνζθνπηθψλ ζαιάζζησλ νξγαληζκψλ θαη θπηηθψλ πιψλ, πνπ εγθισβίζζεθαλ ζε βαζηά πεηξψκαηα θαη ιάζπεο θαη ππέζηεζαλ πςειέο πηέζεηο θαη ζεξκνθξαζίεο. Σν θπζηθφ αέξην εθιχεηαη θαηά ηηο γεσηξήζεηο θαη απφ ηηο πεηξειαηνπεγέο ιφγσ ησλ πςειψλ πηέζεψλ ηνπ ζηα ππφγεηα ζηξ ψκα ηα Εικόνα 1.3: Παγθόζκηα κεηαβνιή ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ κεζαλίνπ.(πεγή:cdiac.ornl.gov) Σν κεζάλην απμάλεηαη θάζε ρξφλν θαηά 1-2%, σο απνηέιεζκα ηεο νινέλα απμαλφκελεο θαηαλάισζεο ηξνθίκσλ απφ ηνπο θαηνίθνπο ησλ αλεπηπγκέλσλ πεξηνρψλ ηνπ πιαλήηε. Σν κεζάλην έρεη ρξφλν δσήο 10 ρξφληα θαη παξαθάησ θαίλεηαη ε αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ :Σν Τπνμείδην ηνπ Αδώηνπ (Ν2Ο). Σν ππνμείδην ηνπ αδψηνπ απνηειεί έλα απφ ηα ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνπλ άηνκα αδψηνπ θαη είλαη ζπζηαηηθφ ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο γηα ηελ αηκφζθαηξα. Σν ππνμείδην ηνπ αδψηνπ παξάγεηαη θπζηθά απφ βαθηεξηαθή δξάζε ζην λεξφ θαη ην ρψκα θαη νη θπζηθέο πεγέο απνηεινχλ ην 60 %ησλ ζπλνιηθψλ πεγψλ πνπ δεκηνπξγνχλ Ν20 ζηελ αηκφζθαηξα. Οη αλζξσπνγελείο πεγέο ηνπ Ν2Ο απνηεινχλ ην 40 % ησλ ζπλνιηθψλ πεγψλ, νθείινληαη θπξίσο ζε αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο, βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο θαη ζηε θαχζε βηνκάδαο (ππξθαγηέο δαζψλ θηι). Σν ππνμείδην ηνπ αδψηνπ είλαη ηδηαίηεξα αδξαλέο ζηελ ηξνπφζθαηξα θαη σο εθ ηνχηνπ έρεη ηδηαίηεξα κεγάιν ρξφλν παξακνλήο (120±30 έηε). Αθφκε παξνπζηάδεη 300 θνξέο κεγαιχηεξε δπλακηθή ζέξκαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο ζε ζρέζε κε ην CO2 θαη γηαπηφ, παξφιν ηε κηθξή ηνπ ζπγθέληξσζε ηνπ ζε ζρέζε κε ην CO2 θαη ην H2O ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σέινο νη ζπγθεληξψζεηο ηνπ N2O απμάλνληαη θαηά 0,25-0,4% θάζε ρξφλν θαη ηδίσο ηνπο ηειεπηαίνπο ηξεηο αηψλεο έρεη παξνπζηάζεη κεγάιε αχμεζε. ~ 11 ~

12 1.3:Κιηκαηηθή Αιιαγή ην ζεκείν απηφ, αθνχ παξνπζηάζηεθαλ νη θχξηνη παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, θαηλφκελν ην νπνίν ζα καο απαζρνιήζεη παξαθάησ θαηά θφξνλ, ζα κειεηήζνπκε ην απνηέιεζκα ηνπ θαηλνκέλνπ, δειαδή ηεο πξφθιεζε θιηκαηηθήο αιιαγήο είηε ζε ηνπηθφ επίπεδν είηε ζε παγθφζκην. Με μερλάκε φηη ε θιηκαηηθή αιιαγή είλαη απηή πνπ καο ελδηαθέξεη είηε πξφθεηηαη γηα αιιαγή ζην θιίκα ηεο επηθάλεηαο (ζεξκνθξαζία) είηε πξφθεηηαη γηα αιιαγέο ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο. Αο δνχκε αξρηθψο φκσο ηη ζα κπνξνχζακε λα εξκελεχζνπκε σο θιηκαηηθή αιιαγή. Ο φξνο θιηκαηηθή αιιαγή ππνδειψλεη νπνηαδήπνηε ζπζηεκαηηθή κεηαβνιή ηεο ζηαηηζηηθήο θαηαλνκήο ησλ αηκνζθαηξηθψλ παξακέηξσλ (ζεξκνθξαζία, πγξαζία, άλεκνο) γηα εθηεηακέλε ρξνληθή πεξίνδν (δεθαεηηψλ ή αηψλσλ ή εθαηνκκπξίσλ εηψλ). Σελ ηξέρνπζα ρξνληθή πεξίνδν βηψλνπκε ηε κεηάβαζε ηνπ θιηκαηηθνχ ζπζηήκαηνο απφ ηελ παξνχζα, κάιινλ απνζηαζεξνπνηεκέλε θαηάζηαζε, ζε κία λέα ζέζε ηζνξξνπίαο. Ωζηφζν, είλαη ηδηαίηεξα πνιχπινθε ε δηεξεχλεζε ησλ αηηηψλ ηεο απνζηαζεξνπνίεζεο θαζψο θαη ε εθηίκεζε ηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο ησλ επηπηψζεσλ, ιφγσ ησλ πνιιψλ βαζκψλ ειεπζεξίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Με βάζε ηελ Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή (Intergovernmental Panel for Climate Change-IPCC) νη κεηαβνιέο ηνπ θιίκαηνο πξνέξρνληαη απφ δηαηαξαρέο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηνπ ζπζηήκαηνο αηκφζθαηξαο-πδξφζθαηξαο-ιηζφζθαηξαο θαη νθείινληαη πξσηνγελψο ζηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) θαη κεζαλίνπ (CH4) ζηελ αηκφζθαηξα. Σν θιίκα ηνπ πιαλήηε κεηαβάιιεηαη απφ θπζηθά αίηηα (ειηαθή δξαζηεξηφηεηα, αιιαγέο ηεο ηξνρηάο ηεο γεο, εθαηζηεηνγελή δξάζε), απφ αλζξσπνγελή αίηηα (αιιαγή ζηε ζχζηαζε ηεο αηκφζθαηξαο, αιιαγή ζηε ρξήζε γεο) θαη απφ ηελ εζσηεξηθή θιηκαηηθή κεηαβιεηφηεηα δειαδή ηηο αιιαγέο ηνπ θιίκαηνο ρσξίο ηελ παξνπζία ησλ παξαπάλσ αηηηψλ. Πνηά είλαη φκσο ηα ζηνηρεία πνπ ηεθκεξηψλνπλ ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο; Με βάζε δεδνκέλα παξαηεξήζεσλ ε κέζε παγθφζκηα ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο έρεη απμεζεί θαηά 0,70 C απφ ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα. Ζ δεθαεηία ηνπ 1990 απνδεηθλχεηαη σο ε ζεξκφηεξε ησλ ηειεπηαίσλ 1000 εηψλ ελψ θαηά ηελ πεξίνδν έρεη παξαηεξεζεί αχμεζε ησλ κέζσλ ειάρηζησλ ζεξκνθξαζηψλ πάλσ απφ ηελ μεξά θαηά 0,20 C. Ζ ζπλεηζθνξά ησλ σθεαλψλ ζηελ ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε είλαη πεξίπνπ ε κηζή ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε ηεο μεξάο (0,55 C θαη 0,90 C). Πξφζθαηα δεδνκέλα απφ ην National Climatic Data Center ησλ ΖΠΑ θαηαδεηθλχνπλ ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ-Απξηιίνπ 2010 σο ηε ζεξκφηεξε πνπ έρεη παξαηεξεζεί κε 1,24 C πάλσ απφ ηελ αληίζηνηρε κέζε ηηκή γηα ηνλ 20 ν αηψλα ελψ ην έηνο 2010 απνδεηθλχεηαη ην ζεξκφηεξν ησλ ηειεπηαίσλ 131 εηψλ. Σα παξαπάλσ ζηνηρεία ζπλδπάδνληαη κε ηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) ζηελ αηκφζθαηξα απφ 280 ppm (particles per million) ην 1750 ζε 375 ppm ην 2005 θαη ηνπ κεζαλίνπ (CH4) απφ 715 ppb (particles per billion) ην 1750 ζε 1774 ppb ην Ζ ρσξηθή δηάζηαζε ησλ επηπηψζεσλ εκθαλίδεηαη θαη απηή ηδηαίηεξα πνιχπινθε αιιά απνθαιππηηθή πξνβάιινληαο πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε κε έληνλεο πηέζεηο ζηελ επάξθεηα πδάηηλσλ πφξσλ, ζηελ δηαζεζηκφηεηα θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ (εξεκνπνίεζε), ζηελ ηξσηφηεηα ησλ ππνδνκψλ θαη ζηελ πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Ζ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Μεζνγείνπ ζεσξείηαη θιηκαηηθά επαίζζεηε ~ 12 ~

13 θαη αλακέλεηαη λα δερηεί ην ζχλνιν ησλ παξαπάλσ πηέζεσλ κε πνιιαπιέο δεπηεξνγελείο θαη ηξηηνγελείο επηπηψζεηο ζε νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν. Ζ εξεκνπνίεζε ησλ θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ ηεο Βνξείνπ Αθξηθήο ζα αλέπηπζζε κία κεηαλαζηεπηηθή πίεζε πξνο ηηο ρψξεο ηνπ επξσπατθνχ λφηνπ ελψ πηζαλή εξεκνπνίεζε πεξηνρψλ ηεο λνηηναλαηνιηθήο ηβεξηθήο ρεξζνλήζνπ ζα έζηξεθε ηελ ηνπηθή θνηλσλία πξνο ηελ αλάπηπμε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ αιηεία. Δίλαη πξνθαλέο πσο γεηηνληθέο πεξηνρέο ίδηνπ θιηκαηηθνχ ηχπνπ (Μεζνγεηαθνχ) εκθαλίδνπλ δηαθνξεηηθή απφθξηζε (κε γξακκηθή) ζε κία ζπγθεθξηκέλε επίπησζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Ζ ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά απνηειεί ηαπηφρξνλα ην βαζηθφ θαη πνιχπινθν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ θιηκαηηθνχ ζπζηήκαηνο. ε έλα κε γξακκηθφ δπλακηθφ ζχζηεκα, φπσο ην θιηκαηηθφ, αξθεί ε δηαηαξαρή ελφο παξάγνληα γηα λα νδεγήζεη ζε απνζηαζεξνπνίεζε ην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο κέζσ πνιχπινθσλ αλαδξάζεσλ κεηαμχ αηκφζθαηξαο, πδξφζθαηξαο θαη ιηζφζθαηξαο. Σν ζεξκνθξαζηαθφ ζήκα δελ απνηειεί ηε αηηία αιιά ηελ απφθξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζηελ κεηαβνιή ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ πνπ έρεη πξνέιζεη απφ ηελ αιιαγή ζηε ζχζηαζε ηεο αηκφζθαηξαο (εληζρπκέλν θαηλφκελν ζεξκνθεπίνπ). Ζ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ ζηελ αηκφζθαηξα, φπσο ηνπ CO2 θαη ηνπ CH4, επηθέξεη αχμεζε ηεο απνξξφθεζεο ηεο ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο θαη ηειηθά ζέξκαλζε ησλ θαηψηεξσλ αηκνζθαηξηθψλ ζηξσκάησλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε κεηαβνιή κπνξεί λα απνθέξεη αχμεζε ηνπ χςνπο ηεο κέζεο ζηάζκεο ζάιαζζαο θαηά 28-43cm ελψ ν Αξθηηθφο ζαιάζζηνο πάγνο ζα εμαθαληζηεί απφ ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 21 νπ αηψλα. Αλακέλεηαη επίζεο αχμεζε ηεο έληαζεο θαη ηεο ζπρλφηεηαο ησλ θπθιψλσλ θαζψο θαη ησλ αθξαίσλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ (θαχζσλεο, αθξαίεο βξνρνπηψζεηο πνπ νδεγνχλ ζε πιεκκπξηθά θαηλφκελα). Ζ δηαηαξαρή ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηεο αηκφζθαηξαο δελ πξνέξρεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ αιιαγή ζηε ζχζηαζε ηεο αηκφζθαηξαο. Οη κεηαβνιέο ζηε ρξήζε γεο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ εληαηηθή θαιιηέξγεηα, ηελ πινηνκία, ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο θαη ηελ επέθηαζε ησλ πφιεσλ απνηεινχλ γηα ηελ IPCC παξάγνληεο αλάινγεο επίδξαζεο ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή. Ζ αιιαγή ρξήζεο γεο θαηαηάζζεηαη απφ ηελ IPCC σο δεπηεξεχνλ αίηην ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο πίζσ απφ ηελ κεηαβνιή ηεο ζχζηαζεο ηεο αηκφζθαηξαο θαη ηελ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ. Άιινη αλζξσπνγελείο παξάγνληεο νη νπνίνη επεξεάδνπλ ην θιίκα είλαη ηα αεξνιχκαηα ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ζθφλεο θπζηθήο πξνέιεπζεο θαζψο θαη ηα λέθε πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ αεξνπινΐα (contrails). Ζ ζεκεξηλή γλψζε γηα ηελ επίδξαζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξαγφλησλ ζηελ ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε είλαη πεξηνξηζκέλε. Με δεδνκέλεο ηηο αβεβαηφηεηεο πνπ εληνπίδνληαη θαηά ηελ αλάιπζε ησλ παξακέηξσλ πνπ επηδξνχλ ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή έρεη δεκηνπξγεζεί έλα πνιηηηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ πεξηνξηζκνχ ησλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ αγλνψληαο ην αέξην κε ην ηζρπξφηεξν ζεξκνθεπηθφ ζήκα, ην λεξφ. Δπί παξαδείγκαηη, νη θαηαιπηηθνί κεηαηξνπείο ησλ νρεκάησλ απειεπζεξψλνπλ, κεηαμχ άιισλ, CO2 θαη H2O σζηφζν ην ζχλνιν ησλ πνιηηηθψλ εζηηάδεηαη ζηνλ απνθιεηζηηθφ πεξηνξηζκφ ηνπ CO2. Δπίζεο ζε θακία δηαθπβεξλεηηθή επηηξνπή ή ζχλνδν ησλ ηζρπξψλ θξαηψλ ηνπ πιαλήηε δελ έρεη ηεζεί ην ζέκα πεξηνξηζκνχ ησλ πηήζεσλ ή ηνπιάρηζηνλ ηνπ ειέγρνπ ησλ βίαησλ αιιαγψλ ρξήζεο γεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ πσο ε επηζηεκνληθή θνηλφηεηα βξίζθεηαη ~ 13 ~

14 αθφκα ζηε θάζε αλαθάιπςεο λέσλ ζεξκνθεπηαθψλ αεξίσλ κε πην πξφζθαην παξάδεηγκα ην ηξηθζνξηνχρν άδσην (NF3). Σν ζπγθεθξηκέλν αέξην είλαη θνξέο ηζρπξφηεξν απφ ην CO2 θαη ην ελδηαθέξνλ είλαη πσο απνηειεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ ησλ νζνλψλ πιάζκα θαζψο θαη ησλ ειηαθψλ θπςειψλ κνξθήο ιεπηψλ θηικ πνπ απνηεινχλ ην 30% ησλ παγθφζκησλ πσιήζεσλ. Δίλαη πξνθαλέο πσο δηαηάμεηο πνπ πξνσζνχληαη γηα ηελ παξαγσγή πξάζηλεο ελέξγεηαο θαίλεηαη λα εληζρχνπλ ηελ θιηκαηηθή αιιαγή! Σέινο, είλαη ζπλεπψο ζθφπηκν λα απνδίδεηαη νπνηαδήπνηε αιιαγή ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θιίκαηνο ζε αλζξσπνγελή αίηηα; Μέρξη ζηηγκήο δελ έρεη αλαιπζεί ε θπζηθή (εζσηεξηθή) κεηαβιεηφηεηα ηνπ θιίκαηνο, δειαδή ε εμέιημε ηεο αηκφζθαηξαο, ηεο ιηζφζθαηξαο θαη ηεο πδξφζθαηξαο σο έλα εληαίν ζχζηεκα ρσξίο ηελ επίδξαζε ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ ζηνλ πιαλήηε. Τπάξρεη, δειαδή, ε πηζαλφηεηα λα βηψλνπκε ηελ θνξπθή κίαο ζεξκήο θιηκαηηθήο πεξηφδνπ, φπσο έρεη ππάξμεη ζην παξειζφλ θαη ε αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα λα απηνηξνθνδνηεί ηε ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε. ε θάζε πεξίπησζε, ν αλζξψπηλνο πνιηηηζκφο νθείιεη λα ζέβεηαη ηε βηφζθαηξα ζηελ νπνία δεη θαη αλαπηχζζεηαη, λα δηαθπιάζζεη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ηνπ πιαλήηε θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη πσο έλα απνξπζκηζκέλν θιηκαηηθφ ζχζηεκα κπνξεί λα πξνθαιέζεη ηνλ αθαληζκφ ηνπ. Οη ζχγρξνλεο φκσο θνηλσλίεο έρνπλ αλαπηπρζεί ζε κία ηειείσο δηαθνξεηηθή βάζε φπνπ ην πεξηβάιινλ δελ ζπγθαηαιέγεηαη ζηηο βαζηθέο αξρέο ηεο παηδείαο θαη ησλ δνκψλ αλάπηπμήο ηνπο. Θεσξήζεθε ζπλεπψο αλαγθαία ε αλάδεημε κίαο θαηάζηαζεο πνπ ζα έδηλε ψζεζε ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ θαη ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηνπ αλζξψπνπ πξνο ην πεξηβάιινλ. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο επηλφεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. 1.4:Αιιαγέο ζην θιίκα ηεο επηθάλεηαο (ζεξκνθξαζία) Παξαηεξήζεηο απφ φξγαλα κέηξεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 157 ρξφλσλ δείρλνπλ φηη νη ζεξκνθξαζίεο ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο έρνπλ απμεζεί ζε παγθφζκην επίπεδν, κε ζεκαληηθέο πεξηθεξεηαθέο απνθιίζεηο. Γηα ηνλ παγθφζκην κέζν φξν, ε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνλ ηειεπηαίν αηψλα έρεη πξαγκαηνπνηεζεί ζε δχν θάζεηο, απφ ην 1910 έσο ην 1940 (0,35 C), θαη πην έληνλα απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 κέρξη θαη ζήκεξα (0,55 C). Έλαο απμαλφκελνο ξπζκφο αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο έρεη ιάβεη ρψξα θαηά ηα ηειεπηαία 25 ρξφληα, θαη ηα 11 απφ ηα 12 ζεξκφηεξα έηε πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί, ζεκεηψζεθαλ ζηα ηειεπηαία 12 ρξφληα. Πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα, νη παγθφζκηεο παξαηεξήζεηο απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950 δείρλνπλ φηη ε ηξνπφζθαηξα (έσο πεξίπνπ θαη 10 km) έρεη ζεξκαλζεί κε ιίγν κεγαιχηεξν ξπζκφ απφ ηελ επηθάλεηα, ελψ ε ζηξαηφζθαηξα (πεξίπνπ ζηα km) έρεη ςπρζεί αηζζεηά απφ ην Απηφ έξρεηαη ζε ζπκθσλία κε ηηο θπζηθέο πξνζδνθίεο θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο πιεηνςεθίαο ησλ κνληέισλ. Ζ επαιήζεπζε ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε βαζίδεηαη ζηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ σθεαλψλ, ηελ άλνδνο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, ηελ ηήμε ησλ παγεηψλσλ, ηελ ππνρψξεζε ησλ ζαιάζζησλ πάγσλ ζηελ Αξθηηθή θαη ζηε κεησκέλε ρηνλνθάιπςε ηνπ βνξείνπ εκηζθαηξίνπ. Γελ ππάξρεη έλα εληαίν ζεξκφκεηξν θαηακέηξεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πιαλήηε. Αλη απηνχ, νη κεκνλσκέλεο κεηξήζεηο πνπ ιακβάλνληαη θάζε κέξα ζε αξθεηέο ρηιηάδεο ζηαζκνχο απφ φιεο ηηο ρεξζαίεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ, ~ 14 ~

15 ζπλδπάδνληαη κε ηηο κεηξήζεηο απφ ηηο ρηιηάδεο πεξηζζφηεξεο κεηξήζεηο ηεο επηθαλεηαθήο ζεξκνθξαζίαο ηεο ζάιαζζαο πνπ εθρσξνχληαη απφ ηα πινία πνπ θηλνχληαη πάλσ ζηνπο σθεαλνχο πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηάζνπκε κηα εθηίκεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πιαλήηε θάζε κήλα. Γηα λα απνθηήζνπκε ζπλέπεηα ζηα δεδνκέλα κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, ε θχξηα αλάιπζε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αθνξά ηηο αλσκαιίεο (απνθιίζεηο απφ ηελ θιηκαηνινγηθή κέζε ζε θάζε πεξηνρή), θαζψο απηέο είλαη πην αλζεθηηθέο ζηηο φπνηεο κεηαβνιέο ηεο δηαζεζηκφηεηαο ησλ ζηνηρείσλ. Πιένλ είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ κεηξήζεηο απφ ην 1850 κέρξη θαη ζήκεξα, αλ θαη δελ κπνξνχκε λα πνχκε φηη είλαη παγθφζκηεο ζην δεχηεξν ήκηζπ ηνπ 19 νπ αηψλα. Μεηά ην 1957, φηαλ άξρηζαλ νη κεηξήζεηο ζηελ Αληαξθηηθή νη κεηξήζεηο είλαη πνιχ θαιχηεξεο, ελψ αζθαιψο κεηά πεξίπνπ απφ ην 1980, φηαλ άξρηζαλ θαη νη δνξπθνξηθέο κεηξήζεηο. Οη εθθξαδφκελεο σο παγθφζκηεο κέζεο ηηκέο, νη επηθαλεηαθέο ζεξκνθξαζίεο απμήζεθαλ πεξίπνπ θαηά 0,74 C, θαηά ηα ηειεπηαία εθαηφ ρξφληα (κεηαμχ 1906 θαη 2005, βιέπε Δηθφλα 1.4). Ωζηφζν, ε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο δελ ήηαλ νχηε ζηαζεξή νχηε θαη ε ίδηα ζε δηαθνξεηηθέο επνρέο ή ζε δηαθνξεηηθέο ηνπνζεζίεο. Γελ ππήξρε κηα ζπλνιηθή αιιαγή απφ ην 1850 έσο πεξίπνπ θαη ην 1915, πέξα απφ ηηο παιηλδξνκήζεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηε θπζηθή κεηαβιεηφηεηα, αιιά κπνξεί επίζεο λα πξνέθπςαλ ελ κέξεη απφ ηελ θαθή δεηγκαηνιεςία. Μηα αχμεζε (0,35 C) εκθαλίζηεθε ζηελ παγθφζκηα κέζε ζεξκνθξαζία απφ ην 1910 έσο ην 1940, αθνινπζνχκελε απφ ειαθξά ςχμε (0,1 C), θαη ζηε ζπλέρεηα κηα ηαρεία ζέξκαλζε (0,55 C) κέρξη ην ηέινο ηνπ 2006 (Δηθφλα 1.4 ). Σα πην ζεξκά ρξφληα ηεο ζεηξάο δεδνκέλσλ είλαη ηνπ 1998 θαη ηνπ 2005 (έηε ηα νπνία είλαη ζηαηηζηηθά δπζδηάθξηηα), θαη ηα 11 απφ ηα 12 ζεξκφηεξα έηε ζεκεηψζεθαλ ζηα ηειεπηαία 12 ρξφληα (1995 έσο 2006). Ζ ζέξκαλζε ζηνλ πιαλήηε, ηδηαίηεξα κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 1970, είλαη γεληθά κεγαιχηεξε ζηηο επεηξσηηθέο πεξηνρέο παξά ζηνπο σθεαλνχο. Δπνρηθά, ε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο είλαη ειαθξψο κεγαιχηεξε ζην ρεηκεξηλφ εκηζθαίξην. Ζ επηπιένλ ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε ζπκβαίλεη ζε πφιεηο θαη ζε αζηηθέο πεξηνρέο (πνπ ζπρλά αλαθέξνληαη σο ην αζηηθφ θαηλφκελν ησλ ζεξκηθψλ λεζίδσλ), αιιά πεξηνξίδεηαη ζε κηα ρσξηθή έθηαζε, θαη ηα απνηειέζκαηά ηεο παξαηεξνχληαη θαη ζηηο δχν, απνθιείνληαο φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πιεγείζεο πεξηνρέο πνπ επεξεάδνληαη απφ ηα παγθφζκηα δεδνκέλα ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη απφ ηελ αχμεζε ηνπ εχξνπο ζθάικαηνο. Λίγεο πεξηνρέο ςχρνληαη απφ ην 1901, θπξίσο ζην βφξεην Βφξεην Αηιαληηθφ, λφηηα ηεο Γξνηιαλδίαο. Ζ ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε θαηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηφδνπ είλαη εληνλφηεξε ζην εχξνο ηεο επεηξσηηθήο ελδνρψξαο ηεο Αζίαο θαη ηεο Βφξεηαο Ακεξηθήο. Ωζηφζν, θαζψο πξφθεηηαη γηα πεξηνρέο κε κεγάιεο θαη έηνο κεηαβιεηφηεηεο, ην πην μεθάζαξν πξνκήλπκα ηνπ πιαλήηε έρεη εκθαληζηεί ζε ηκήκαηα κεζαίσλ θαη ρακειφηεξσλ γεσγξαθηθψλ πιαηψλ, ηδηαίηεξα ησλ ηξνπηθψλ σθεαλψλ. Ζ αλάιπζε ησλ καθξνπξφζεζκσλ αιιαγψλ ζηηο θαζεκεξηλά αθξαίεο ζεξκνθξαζίεο πνπ ζεκεηψζεθαλ πξφζθαηα, θαηέζηε δπλαηή γηα πνιιέο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ (πεξηνρέο ηεο Βφξεηαο Ακεξηθήο θαη ηνπ λνηηφηεξνπ άθξνπ ηεο Νφηηαο Ακεξηθήο, Δπξψπεο, Βφξεηαο θαη Αλαηνιηθήο Αζίαο, Νφηηαο Αθξηθήο θαη ηελ Απζηξαιαζίαο). Ηδηαίηεξα κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 1950, ηα ζηνηρεία απηά δείρλνπλ κηα κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ πνιχ θξχσλ εκεξψλ θαη ~ 15 ~

16 λπρηψλ θαη κηα αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εμαηξεηηθά δεζηψλ εκεξψλ θαη δεζηψλ λπρηψλ. Ζ δηάξθεηα ηεο ρσξίο πάγν πεξηφδνπ έρεη απμεζεί ζηηο κεζαίεο θαη πςειέο πεξηνρέο γεσγξαθηθνχ πιάηνπο θαη ησλ δχν εκηζθαηξίσλ. ην βφξεην εκηζθαίξην, απηφ σο επί ην πιείζηνλ εθδειψλεηαη κε ηελ πξφσξε έλαξμε ηεο επνρήο ηεο άλνημεο. Δθηφο απφ ηα δεδνκέλα ηεο επηθάλεηαο, πνπ πεξηγξάθνληαη αλσηέξσ, νη κεηξήζεηο ηεο ζεξκνθξαζίαο πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα έγηλαλ κε κεηεσξνινγηθά κπαιφληα, κε κηα εχινγε θάιπςε έθηαζεο εδάθνπο απφ ην 1958, θαζψο θαη απφ δνξπθνξηθά δεδνκέλα απφ ην Όια ηα ζηνηρεία πξνζαξκφδεηαη ζηηο κεηαβνιέο ησλ κεραληζκψλ θαη ηηο πξαθηηθέο παξαηήξεζεο, φπνπ θξίλεηαη απαξαίηεην. Σα κηθξνθχκαηα δνξπθνξηθψλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε δεκηνπξγία «δνξπθνξηθήο θαηαγξαθήο ηεο ζεξκνθξαζίαο» γηα παρηά ζηξψκαηα ηεο αηκφζθαηξαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ηξνπφζθαηξαο (απφ ηελ επηθάλεηα κέρξη θαη πεξίπνπ 10 ρικ.) θαη ηεο θαηψηεξεο ζηξαηφζθαηξαο (πεξίπνπ ζηα 10 κε 30 ρικ.). Παξά ηηο πνιιέο λεψηεξεο αλαιχζεηο κε βειηησκέλε πνιιαπιή βαζκνλφκεζε [cross-calibration]ησλ 13 νξγάλσλ δηαθνξεηηθψλ δνξπθφξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην 1979 θαη κεηέπεηηα θαη ηελ ηζνζηάζκηζε ησλ αιιαγψλ ζηνλ παξαηεξνχκελν ρξφλν θαη ζην πςφκεηξν ηνπνζέηεζεο ηνπ δνξπθφξνπ, θάπνηεο αβεβαηφηεηεο παξακέλνπλ ζε εμέιημε. Γηα ηηο παγθφζκηεο παξαηεξήζεηο απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950, νη πην πξφζθαηεο εθδνρέο φισλ ησλ δηαζέζηκσλ ζπλφισλ ζηνηρείσλ θαηαδεηθλχνπλ φηη ε ηξνπφζθαηξα έρεη ζεξκαλζεί κε ιίγν κεγαιχηεξν ξπζκφ ζηελ επηθάλεηα, ελψ ε ζηξαηφζθαηξα έρεη ςπρζεί αηζζεηά απφ ην Απηφ έξρεηαη ζε ζπκθσλία κε ηηο θπζηθέο πξνζδνθίεο θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ πεξηζζφηεξσλ κνληέισλ, πνπ δείρλνπλ ην ξφιν ηεο αχμεζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ ηξνπνζθαηξηθή αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο ζηξαηνζθαηξηθήο ςχμεο. Ζ κείσζε ηνπ φδνληνο ζπκβάιιεη επίζεο αηζζεηά ζηελ ζηξαηνζθαηξηθή ςχμε. πλεπείο κε ηηο απμήζεηο ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηελ επηθάλεηα, ππήξμαλ θαη νη κεηψζεηο θαηά ην κήθνο ησλ πνηακψλ θαη ησλ ιηκλψλ ζε επνρή παγεηψλσλ. Δπηπιένλ, ππήξμε κηα ζρεδφλ παγθφζκηα κείσζε ηεο κάδαο ησλ παγεηψλσλ θαη ηεο έθηαζήο ηνπο ζηνλ 20 ν αηψλα. Ζ ηήμε ηνπ ζηξψκαηνο πάγνπ ηεο Γξνηιαλδίαο έρεη πξφζθαηα θαηαζηεί πξνθαλήο. Ζ ρηνλνθάιπςε έρεη κεησζεί ζε πνιιέο πεξηνρέο ηνπ Βνξείνπ Ζκηζθαηξίνπ. Σν πάρνο θαη ε έθηαζε ηνπ πάγνπ ηεο ζάιαζζαο έρεη κεησζεί ζηελ Αξθηηθή ζε φιεο ηηο επνρέο ηνπ ρξφλνπ, πην δξακαηηθά θαίλεηαη λα ιακβάλεη ρψξα ηελ άλνημε θαη ην θαινθαίξη. Οη σθεαλνί ππεξζεξκαίλνηαη. Ζ ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο απμάλεηαη ιφγσ ηεο ζεξκηθήο δηαζηνιήο ησλ σθεαλψλ θαη ηεο ηήμεο ησλ πάγσλ ηεο Γεο. ~ 16 ~

17 Εικόνα 1.4: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ηεο εμέιημεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηελ πεξίνδν (πάλσ) θαη ζρεκαηνκνξθέο ηεο παγθόζκηαο ηάζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηελ πεξίνδν γηα ηελ επηθάλεηα(αξηζηεξά) θαη γηα ηελ ηξνπόζθαηξα (δεμηά) ζε απόζηαζε 10 ρικ από ηελ επηθάλεηα.(πεγή : 1.5:Αιιαγέο ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο (Sea Level) Τπάξρνπλ ηζρπξέο ελδείμεηο φηη ε παγθφζκηα ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο απμήζεθε ζηαδηαθά θαηά ηνλ 20 ν αηψλα θαη ζήκεξα απμάλεηαη κε απμεκέλν ξπζκφ, κεηά απφ κηα πεξίνδν ειάρηζηεο κεηαβνιήο πνπ ζεκεηψζεθε κεηαμχ ηνπ 0 π.υ. θαη 1900 π.υ. Σν επίπεδν ηεο ζάιαζζαο αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά έλα αθφκα κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζε απηφλ ηνλ αηψλα. Οη δχν ζεκαληηθφηεξεο αηηίεο ηεο παγθφζκηαο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο είλαη ε ζεξκηθή δηαζηνιή ησλ σθεαλψλ (ην λεξφ δηαζηέιιεηαη θαζψο ζεξκαίλεηαη) θαη ε απψιεηα ησλ ρεξζαίσλ πάγσλ ιφγσ ηεο απμεκέλεο ηήμεσο. Ζ παγθφζκηα ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο αλεξρφηαλ θαηά πεξίπνπ ζηα 120 κέηξα θαηά ηε δηάξθεηα αξθεηψλ ρηιηεηηψλ πνπ αθνινχζεζαλ ην ηέινο ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ παγεηψλσλ (πεξίπνπ ρξφληα πξηλ), θαη είρε ζηαζεξνπνηεζεί κεηαμχ θαη εηψλ πξηλ. Οη δείθηεο κε ηα επίπεδα ηεο ζάιαζζαο δείρλνπλ φηη ε παγθφζκηα ζηάζκε ηεο δελ κεηαβιήζεθε ζεκαληηθά απφ ηφηε κέρξη θαη ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα. Ζ νξγαληθή θαηαγξαθή ζχγρξνλσλ αιιαγψλ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο εκθαλίδεη ελδείμεηο γηα ηελ έλαξμε ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 19 νπ αηψλα. Οη εθηηκήζεηο γηα ηνλ 20 ν αηψλα δείρλνπλ φηη ε παγθφζκηα κέζε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο αλήιζε ζε πνζνζηφ πεξίπνπ 1,7 ρηιηνζηά αλά έηνο -1. Οη δηαζέζηκεο παξαηεξήζεηο κέζσ δνξπθφξνπ απφ ηηο αξρέο ηεο ~ 17 ~

18 δεθαεηίαο ηνπ 1990, παξέρνπλ πην αθξηβή ζηνηρεία γηα ηε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο κε ζρεδφλ παγθφζκηα θάιπςε. Απηή ε ζε βάζνο δεθαεηίαο θαηαγξαθή δεδνκέλσλ δνξπθνξηθήο πςνκεηξίαο δείρλεη φηη απφ ην 1993, ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο έρεη αξρίζεη λα απμάλεηαη κε ξπζκφ πεξίπνπ 3 ρηιηνζηά αλά έηνο -1, πνπ είλαη αηζζεηά πνην πςειφ απφ ηνλ κέζν φξν θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνεγνχκελνπ κηζνχ αηψλα. Οη παξάθηηεο κεηξήζεηο παιίξξνηαο επηβεβαηψλνπλ ηε δηαπίζησζε απηή, θαη επηζεκαίλνπλ φηη παξφκνηα πνζνζηά ζεκεηψζεθαλ ζε θάπνηεο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο. ε ζπκθσλία κε ηα κνληέια ηνπ θιίκαηνο, ηα ζηνηρεία απφ δνξπθφξν θαη πδξνγξαθηθέο παξαηεξήζεηο, δείρλνπλ φηη ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο δελ αλεβαίλεη νκνηφκνξθα ζε φιν ηνλ θφζκν. ε νξηζκέλεο πεξηνρέο, νη ηηκέο είλαη έσο θαη αξθεηέο θνξέο πνιιαπιάζηα ηεο παγθφζκηαο κέζεο αχμεζεο, ελψ ζε άιιεο πεξηνρέο ε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο πέθηεη. Οη ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ζην εχξνο ησλ πνζνζηψλ κεηαβνιήο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, επίζεο, πξνθχπηεη απφ πδξνγξαθηθέο παξαηεξήζεηο. Ζ ρσξηθή κεηαβιεηφηεηα ησλ ζπληειεζηψλ ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο νθείιεηαη θπξίσο ζηηο κε εληαίεο αιιαγέο ζηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ αιαηφηεηα, πνπ ζρεηίδνληαη κε αιιαγέο ζηελ σθεάληα θπθινθνξία. Σα δεδνκέλα ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ σθεαλψλ ηα νπνία ηείλνπλ ηα ηεο γεο παγθνζκίσο, πνπ δηαηίζεληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα επηηξέπνπλ κηα άκεζε θαηαγξαθή ηεο ζεξκηθήο δηαζηνιήο. Πηζηεχεηαη φηη, θαηά κέζν φξν, ζηελ πεξίνδν , ε ζεξκηθή δηαζηνιή ζπλέβαιε πεξίπνπ θαηά έλα ηέηαξην ηεο παξαηεξεζείζα αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, ελψ ε ηήμε ησλ πάγσλ ηεο γεο αληηπξνζψπεπαλ ιηγφηεξν απφ ην κηζφ. πλεπψο, ην πιήξεο κέγεζνο ηεο παξαηεξνχκελεο αχμεζεο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαηά ηελ πεξίνδν απηή δελ εμεγείηαη ηθαλνπνηεηηθά απφ απηά ηα ζχλνια δεδνκέλσλ, φπσο αλαθέξζεθε ζηελ ηξίηε έθζεζε αμηνιφγεζε ηεο IPCC. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ( ), ζηα νπνία ε παξαηήξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη πνιχ θαιχηεξε, ε ζεξκηθή δηαζηνιή θαη ε ηήμε ησλ πάγσλ ηεο γεο αληηπξνζσπεχνπλ ην θαζέλα ην ήκηζπ πεξίπνπ ηεο παξαηεξνχκελεο αχμεζεο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, αλ θαη ππάξρεη θάπνηα αβεβαηφηεηα ζηηο πξνβιέςεηο. Ζ ινγηθή ζπκθσλία ηα ηειεπηαία έηε κεηαμχ ησλ παξαηεξνχκελσλ ξπζκψλ αχμεζεο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ αζξνίζκαηνο ηεο ζεξκηθήο δηαζηνιήο θαη απψιεηαο ησλ πάγσλ ηεο γεο ππνλνεί σο αλψηαην φξην ην κέγεζνο ηεο αιιαγήο ηα απνζέκαηα λεξνχ ζηελ μεξά, ηα νπνία είλαη ακπδξψο γλσζηά. Σα απνηειέζκαηα ηνπ κνληέινπ έδεημαλ φηη δελ παξαηεξείηαη κηα εκθαλήο ηάζε απνζήθεπζεο ηνπ λεξνχ πάλσ ζηελ μεξά ιφγσ ηνπ θιίκαηνο κε γλψκνλα ηηο δεδνκέλεο αιιαγέο, αιιά ππάξρνπλ κεγάιεο δηαθπκάλζεηο, ηφζν εληφο ηνπ ίδηνπ έηνπο φζν θαη ηεο ίδηαο δεθαεηίαο. Ωζηφζν, γηα ηελ πξφζθαηε πεξίνδν , ε κηθξή δηαθνξά κεηαμχ ηεο παξαηεξεζείζα αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ πνζνζηνχ ησλ ζπλδξνκψλ είλαη γλσζηφ φηη κπνξεί λα νθείιεηαη ζε θάπνην απξνζδηφξηζην κέγεζνο αλζξσπνγελψλ δηεξγαζηψλ (π.ρ., ιήςε ππφγεησλ πδάησλ, θαηαθξάηεζε ζε ππφγεηνπο ηακηεπηήξεο, απνζηξάγγηζε πγξνηφπσλ θαη απνςίισζεο δαζψλ). ~ 18 ~

19 Ζ ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο παγθνζκίσο πξνβιέπεηαη λα απμεζεί θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 21 νπ αηψλα κε κεγαιχηεξν ξπζκφ απφ φ, ηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζαξαθνληαεηίαο χκθσλα κε κηα εηδηθή έθζεζε ηεο IPCC γηα ηα ελάξηα Δθπνκπψλ (SRES), γηα παξάδεηγκα ην A1B ζελάξην απφ ηα κέζα ηνπ 2090, ε παγθφζκηα ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο θηάλεη 0,22-0,44 m πάλσ απφ ηα επίπεδα ηνπ 1990, θαη απμάλεηαη θαηά πεξίπνπ 4 ρηιηνζηά αλά έηνο -1. Όπσο θαη ζην παξειζφλ, ζην κέιινλ ε ζάιαζζα αιιάδεη επίπεδν θαη δελ ζα είλαη γεσγξαθηθά εληαίν, κε ηελ πεξηθεξεηαθή κεηαβνιή ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο λα πνηθίιιεη πεξίπνπ θαηά ± 0,15 m απφ ηε κέζε ζε κηα ηππηθή πξνβνιή ηνπ κνληέινπ. Ζ ζεξκηθή δηαζηνιή αλακέλεηαη λα ζπκβάιεη πεξηζζφηεξν απφ ην ήκηζπ ηεο κέζεο αχμεζεο, αιιά ν πάγνο ηεο γε ζα ράζεη ηε κάδα φιν θαη πην γξήγνξα κε ηελ πάξνδν ηνπ αηψλα. Ζ κεγάιε αβεβαηφηεηα ζρεηίδεηαη κε ην θαηά πφζνλ ε απαιιαγή ηνπ πάγνπ απφ ηα ζηξψκαηα πάγνπ, ζα ζπλερίζεη λα απμάλεηαη σο απνηέιεζκα ηεο επηηάρπλζεο ηεο ξνήο ηνπ πάγνπ, φπσο έρεη παξαηεξεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απηφ ζα πξνζζέζεη ζην πνζφ ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο, αιιά δελ κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ πξνβιέςεηο κε ζρεηηθά αζθαιή δηαζηήκαηα εκπηζηνζχλεο γηα ην πφζν ζα πξνζζέζεη, δεδνκέλεο ηεο πεξηνξηζκέλεο θαηαλφεζεο ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Εικόνα 1.5: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ηεο εμέιημεο ηεο κέζεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ζε παγθόζκην επίπεδν. Τελ πεξίνδν πξηλ ην 1870,όπνπ παξνπζηάδεηαη κε γθξη ρξώκα, κεηξήζεηο ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο ζε παγθόζκην επίπεδν δελ ήηαλ εθηθηέο. Η θόθθηλε γξακκή παξνπζηάδεη ηελ κεηαβνιή ηελ πεξίνδν θαη ε θόθθηλε πεξηνρή ην εύξνο απηήο ηεο κεηαβνιήο. Η πξάζηλε κηθξή γξακκή παξνπζηάδεη ηελ κεηαβνιή από δνξπθνξηθή πςνκεηξία. Τέινο ε κπιε πεξηνρή παξνπζηάδεη ην εύξνο ηε κεηαβνιήο κε βάζε ην SRES Α1Β ζελάξην γηα ηνλ 21ν αηώλα.(πεγή : ~ 19 ~

20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ελάξηα Δθπνκπώλ (Emissions Scenarios) 2.1:Δηζαγσγή ην θεθάιαην απηφ ζα πξνζπαζήζσ λα θάλσ κηα πεξηνξηζκέλε αιιά ζαθή θαη ιεπηνκεξή πεξηγξαθή ησλ emissions scenarios (SRES), ησλ ζελαξίσλ εθείλσλ εθπνκπψλ ηα νπνία καο απαζρφιεζαλ ζε απηήλ ηελ εξγαζία θαη βάζε απηψλ κπνξέζακε λα βγάινπκε ζεκαληηθά απνηειέζκαηα θαη ζπκπεξάζκαηα. Αο αξρίζνπκε ινηπφλ κε κία ζχληνκε ηζηνξηθή πεξηγξαθή. Ζ Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Αιιαγή ηνπ Κιίκαηνο (IPCC) απνθάζηζε ην επηέκβξην ηνπ 1996 ζε νινκέιεηα πνπ δηεμήρζε ζηελ Πφιε ηνπ Μεμηθνχ λα αλαπηχμεη κηα λέα ζεηξά ζελαξίσλ εθπνκπψλ. Απηή ε εηδηθή έθζεζε, ζρεηηθή κε ηα ελάξηα Δθπνκπψλ (SRES) πεξηγξάθεη ηα λέα ζελάξηα θαη κε πνην ηξφπν απηά αλαπηχρζεθαλ. Ζ ζπγγξαθηθή νκάδα ησλ SRES δηαηχπσζε κηα ζεηξά ελαξίσλ Δθπνκπψλ. Σα ζελάξηα απηά θαιχπηνπλ έλα επξχ θάζκα απφ ηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ησλ κειινληηθψλ εθπνκπψλ, απφ ηηο δεκνγξαθηθέο, ηηο ηερλνινγηθέο θαη ηηο νηθνλνκηθέο, ηέινο, εμειίμεηο. Σα ζελάξηα ζπκπεξηιακβάλνπλ δηάθνξεο κειινληηθέο εμειίμεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα επεξεάζνπλ ηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ (GHG), ηηο πεγέο θαη ηηο θαηαβφζξεο, φπσο ελαιιαθηηθέο δνκέο ελεξγεηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη αιιαγψλ ζηηο ρξήζεηο ησλ γαηψλ. Όπσο απαηηείηαη απφ ηνπο Όξνπο Αλαθνξάο, σζηφζν, θαλέλα απφ ηα ζελάξηα απηά ζην ζχλνιν ηνπο δελ ζπκπεξηιακβάλεη ηπρφλ κειινληηθέο πνιηηηθέο κέζσ ησλ νπνίσλ ζα αληηκεησπίδεηαη άκεζα κε ζπκπιεξσκαηηθέο πξσηνβνπιίεο ε αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο, αλ θαη νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ επεξεάδνληαη άκεζα απφ κεηαβνιέο ζηηο πνιηηηθέο πνπ δελ ζρεηίδνληαη άκεζα κε ην θιίκα, αιιά ζρεδηάδνληαη γηα κηα ζσξεία δηαθνξεηηθψλ ζθνπψλ. Σν ζχλνιν ησλ ελαξίσλ Δθπνκπψλ (SRES) βαζίδεηαη ζε κηα εθηελή αμηνιφγεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, ζε έμη ελαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο κνληεινπνίεζεο, θαη κηα «αλνηθηή δηαδηθαζία» κέζσ ηεο νπνίαο έγηλε αλνηθηφ θάιεζκα γηα επξεία ζπκκεηνρή θαη πιεξνθφξεζε απφ πνιιέο νκάδεο αιιά θαη άηνκα. Σν ζχλνιν ησλ ζελαξίσλ πεξηιακβάλεη ηηο αλζξσπνγελείο εθπνκπέο φισλ ησλ ζρεηηθψλ εηδψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (SΟ2), ηνπ κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO), δηάθνξα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (ΝΟρ), θαη άιιεο κε πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο. Οη εθπνκπέο αεξίσλ ζην κέιινλ θαη ε εμέιημε ησλ βαζηθψλ ππνθείκελσλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ ραξαθηεξίδνληαη απφ έλαλ πςειφ βαζκφ αβεβαηφηεηαο, φπσο, αληηθαηνπηξίδεηαη θαη απφ ην επξχηαην θάζκα ησλ κειινληηθψλ δηαδξνκψλ παξαγσγήο εθπνκπψλ θαζ' φιε ηε βηβιηνγξαθία, πνπ επίζεο έρεη θαηαγξαθεί απφ ηα ζελάξηα απηά. Γεδνκέλνπ φηη ε πξφβιεςε ησλ κειινληηθψλ αλζξσπνγελψλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη αδχλαηε, ηα ελαιιαθηηθά ζελάξηα εθπνκπψλ GHG θαζίζηαηαη έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ηελ αλάιπζε ησλ δπλεηηθψλ εμειίμεσλ ζε ηφζν κεγάιε απφζηαζε απφ ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη ησλ αληίζηνηρσλ πεγψλ εθπνκπψλ ~ 20 ~

21 αεξίσλ. Σα ζελάξηα εθπνκπψλ απνηεινχλ θεληξηθφ ζηνηρείν αμηνιφγεζεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Σα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη νη εθπνκπέο ζε S02 είλαη ηα βαζηθά ζηνηρεία γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ κειινληηθψλ θιηκαηηθψλ πξνηχπσλ κε απιά κνληέια ηνπ θιίκαηνο, θαζψο επίζεο θαη κε πεξίπινθα γεληθά κνληέια θπθινθνξίαο ηνπο (GCMS). Ζ ελδερφκελε θιηκαηηθή αιιαγή, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο κείδνλεο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ησλ κειινληηθψλ εθπνκπψλ, φπσο επίζεο θαη νη δεκνγξαθηθέο εμειίμεηο, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη νη πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο παξέρνπλ ηε βάζε γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εππάζεηαο, ηηο φπνηεο πηζαλέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο θαη ηηο πξνζαξκνγέο ζηηο ζηξαηεγηθέο θαη πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή. Οη βαζηθέο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ησλ κειινληηθψλ εθπνκπψλ παξέρνπλ επίζεο ηε βάζε γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πηζαλψλ ζηξαηεγηθψλ άκβιπλζεο θαη ησλ πνιηηηθψλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ απνηξνπή ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Σν λέν ζχλνιν ησλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ πξννξίδεηαη γηα ρξήζε ζε κειινληηθέο εθηηκήζεηο ηεο IPCC θαη απφ κηα επξχηεξε επηζηεκνληθή θνηλφηεηα θαη απφ ηα θέληξα ράξαμεο πνιηηηθήο γηα ηελ αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ κειινληηθψλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη γηα ηελ αλάπηπμε εμνκαιπληηθψλ θαη πξνζαξκνζηηθψλ κέηξσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ. 2.2: Σα ελάξηα Δθπνκπώλ θαη ν θνπόο ηνπο Σα ζελάξηα απνηεινχλ ζεάζεηο εηθφλσλ απφ ην κέιινλ, ή ελαιιαθηηθέο θαηαζηάζεηο κειινληηθήο εθπιήξσζεο. Γελ είλαη νχηε πξννξάζεηο νχηε θαη πξνβιέςεηο. Αληίζεηα, θάζε ζελάξην είλαη κηα ελαιιαθηηθή εηθφλα γηα ην πψο ην κέιινλ κπνξεί λα εμειηρζεί. Ωο εθ ηνχηνπ, εληζρχνπλ ηελ θαηαλφεζε καο γηα ην πψο ζπκπεξηθέξνληαη ηα ζπζηήκαηα, εμειίζζνληαη θαη αιιειεπηδξνχλ. Απνηεινχλ ρξήζηκα εξγαιεία γηα επηζηεκνληθέο αμηνινγήζεηο, καζαίλνληαο καο γηα ηελ πνιχπινθε ζπκπεξηθνξά ησλ ζπζηεκάησλ θαη γηα ηε ράξαμε πνιηηηθήο θαη καο βνεζάλε ζηελ αλάιπζε ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θιηκαηηθψλ κνληέισλ θαη ηελ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ, ηεο πξνζαξκνγήο θαη ηεο εμνκάιπλζήο ηνπο. Σα κειινληηθά επίπεδα ησλ παγθφζκησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη παξάγσγν ελφο πνιχ πεξίπινθνπ, δπζλφεηνπ δπλακηθνχ ζπζηήκαηνο, πνπ θαζνδεγείηαη απφ θηλεηήξηεο δπλάκεηο, φπσο ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε ηερλνινγηθή πξφνδνο, κεηαμχ άιισλ, θαζηζηψληαο έηζη ζηελ πξάμε ηηο καθξνπξφζεζκεο πξνβιέςεηο γηα ηηο εθπνκπέο ζρεδφλ αδχλαηεο. Ωζηφζν, νη βξαρππξφζεζκεο πνιηηηθέο κπνξεί λα έρνπλ ζνβαξέο καθξνπξφζεζκεο επηπηψζεηο πάλσ ζην θιίκα. Καηά ζπλέπεηα, νη ππεχζπλνη ράξαμεο πνιηηηθήο πξέπεη λα έρνπλ κηα πεξίιεςε ηνπ ηη ελλνείηαη κε ηηο πηζαλέο κειινληηθέο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, θαη δεδνκέλεο ηεο αβεβαηφηεηαο θαη ησλ δχν κνληέισλ ησλ εθπνκπψλ θαη ηεο θαηαλφεζεο καο γηα ηηο βαζηθέο θηλεηήξηεο δπλάκεηο, ηα ζελάξηα είλαη ηα θαηάιιεια εξγαιεία γηα ηε γηα ηε ζχλνςε ηφζν ηεο ηξέρνπζαο γηα ηα πξάγκαηα φζν θαη γηα ηηο ηξέρνπζεο αβεβαηφηεηέο καο. Σα ζελάξηα εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζπλήζσο βαζίδνληαη ζε κηα εζσηεξηθά ζπλεπή θαη αλαπαξαγψγηκε ζεηξά ππνζέζεσλ πνπ αθνξά ηηο πξσηαξρηθέο ζρέζεηο θαη ηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ηεο αιιαγήο, νη νπνίεο πξνέξρνληαη απφ ηελ θαηαλφεζε καο ηφζν ηνπ ηζηνξηθνχ ζθέινπο φζν θαη ηεο ζεκεξηλήο θαηάζηαζεο. πρλά ηα ζελάξηα απηά δηαηππψλνληαη κε ηε βνήζεηα ~ 21 ~

22 επίζεκσλ κνληέισλ. Μεξηθέο θνξέο, ηα ζελάξηα κε ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη ιηγφηεξν πνζνηηθά θαη πην πεξηγξαθηθά, ελψ ζε ιίγεο πεξηπηψζεηο δελ ζπλεπάγνληαη θακία επίζεκε αλάιπζε αιιά εθθξάδνληαη κε πνηνηηθνχο φξνπο. Σα ζελάξηα απηά αθνξνχλ ηφζν πνηνηηθά φζν θαη πνζνηηθά ζηνηρεία. Απνηεινχληαη απφ έλα αθεγεκαηηθφ κέξνο, ην νπνίν νλνκάδεηαη ηζηνξηθφ θαη κηα ζεηξά απφ αληίζηνηρα πνζνηηθά ζελάξηα γηα θάζε ηζηνξηθφ. Σα ζελάξηα SRES κπνξεί λα ζεσξεζνχλ σο έλα εξγαιείν πνπ ελζσκαηψλεη πνηνηηθέο αθεγήζεηο ή ηζηνξίεο πνπ αθνξνχλ ην κέιινλ θαη πνζνηηθέο ζπλζέζεηο πνπ βαζίδνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ηππηθέο πξνζεγγίζεηο κνληεινπνίεζεο. Αλ θαη θαλέλα ζελάξην δελ είλαη δίρσο αμία, ηα ζελάξηα είλαη πεξηγξαθηθά θαη δελ ζηνρεχνπλ λα γίλνπλ επηζπκεηά ή αλεπηζχκεηα απφ κφλα ηνπο. Έρνπλ δνκεζεί σο αμηφπηζηεο πεξηγξαθέο θαηαζηάζεσλ κειινληηθήο εθπιήξσζεο, σο ελαιιαθηηθέο πξαγκαηηθφηεηεο θαη φρη σο επηιεγκέλε αλαθνξά ζε εμειίμεηο. Ωζηφζν, ε ζχληαμε ζελαξίσλ γηα κηα πεξίνδν εθαηφ εηψλ είλαη έλα ζρεηηθά λέν πεδίν. Κάηη ηέηνην ηζρχεη φρη κφλν εμαηηίαο ησλ κεγάισλ επηζηεκνληθψλ αβεβαηνηήησλ θαη ησλ δεδνκέλσλ αλεπαξθεηψλ. Γηα παξάδεηγκα, ζηα πιαίζηα ησλ ηερλνινγηθψλ αζπλερεηψλ ηνπ 21 νπ αηψλα ζα πξέπεη λα αλακέλνληαη, θαη, ελδερνκέλσο, θάπνηεο ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ζηηο θνηλσληθέο αμίεο θαη ζηελ ηζνξξνπία ηεο γεσπνιηηηθήο ηζρχνο. Ζ κειέηε ησλ ηάζεσλ ηνπ παξειζφληνο επί ηφζν κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θσιχεηαη ηνπ γεγνλφηνο φηη νη πεξηζζφηεξεο βάζεηο δεδνκέλσλ είλαη ειιηπείο αλ πάκε πνιχ πην πίζσ απφ ηα 50 ρξφληα. Λφγσ απηψλ ησλ θελψλ ζηα δεδνκέλα, ηηο κεζφδνπο καο, θαη ζηελ θαηαλφεζε, ηα ζελάξηα είλαη ν θαιχηεξνο ηξφπνο λα ελζσκαηψζνπλ δεκνγξαθηθέο, νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη ηερλνινγηθέο γλψζεηο κε ηελ θαηαλφεζε ησλ νηθνινγηθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πεγψλ θαη ησλ θαηαβφζξσλ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σα ζελάξηα σο έλα εξγαιείν αμηνιφγεζεο ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο καο επηηξέπνπλ λα έρνπκε έλα δηαηζζεηηθφ ξφιν, λα αλαιχνπκε θαη λα ζπλζέηνπκε απνζπαζκαηηθά ζηνηρεία θαη, ζπλεπψο, ζηξεθφκαζηε πξνο ηα ζελάξηα γηα λα επσθειεζνχκε απφ απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά γηα πξνβνχκε ζε εθηίκεζε ηεο κειινληηθήο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ηηο επηπηψζεηο, ηα ηξσηά ζεκεία, ηελ πξνζαξκνγή θαη ηελ εμνκάιπλζε. Γεδνκέλνπ φηη ηα ζελάξηα εζηηάδνπλ ζε κηα ρξνληθή θιίκαθα αηψλνο, έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί εξγαιεία ηα νπνία αλαπηχρζεθαλ γηα ην ζθνπφ απηφ. Σα εξγαιεία απηά είλαη ιηγφηεξν θαηάιιεια γηα αλάιπζε ησλ βξαρππξφζεζκσλ εμειίμεσλ θαη ε παξνχζα έθζεζε δελ πξνηίζεηαη λα παξάζρεη αμηφπηζηεο πξνβιέςεηο γηα ην άκεζν κέιινλ. 2.3 : Γνκή θαη πεξηγξαθή ησλ ζελαξίσλ Ζ πξνζέγγηζε ηεο SRES (Δηδηθή Έθζεζε γηα ελάξηα Δθπνκπψλ) εκπιέθεη ηελ αλάπηπμε κηαο ζεηξάο ηεζζάξσλ "νηθνγελεηψλ" ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ. Κάζε νηθνγέλεηα απφ ζελάξηα SRES πεξηιακβάλεη ην πεξηγξαθηθφ κέξνο (πνπ νλνκάδεηαη «ηζηνξηθφ») θαη κηα ζεηξά απφ ελαιιαθηηθέο εξκελείεο θαη ηνλ πνζνηηθφ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θάζε ζελαξίνπ, ην νπνίν αλαπηχρζεθε απφ έμη δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηππνπνίεζεο (Modeling groups). Κάζε "ηζηνξηθφ "αλαιχεη ηε δεκνγξαθηθή, θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, ηερλνινγηθή, κειινληηθή πνιηηηθή πνπ ζα αθνινπζεζεί γηα θάζε κία απφ ηηο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ. Δληφο ηεο θάζε νηθνγέλεηαο, δηεξεπλψληαη πνηθίια ζελάξηα θαη δηαθπκάλζεηο ηφζν παγθφζκησλ φζν θαη πεξηθεξεηαθνί εμειίμεσλ αιιά επίζεο ~ 22 ~

23 θαη ησλ επηπηψζεψλ ηνπο ζηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ηηο πξφδξνκεο νπζίεο ηνπ φδνληνο θαη ηηο εθπνκπέο ζείνπ. Κάζε έλα απφ απηά ηα ζελάξηα είλαη ζπλεπή κε ην επξχ πιαίζην πνπ θαζνξίδεηαη απφ ην ηζηνξηθφ ηεο νηθνγέλεηαο απηήο ζελαξίνπ. Κάζε ηζηνξηθφ θαηά βάζε είλαη κηα κηθξή "ηζηνξία" ηεο πηζαλήο κειινληηθήο εμέιημεο πνπ εθθξάδεηαη σο ν ζπλδπαζκφο βαζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ζελαξίνπ. Απηέο νη πεξηγξαθέο ηππνπνηνχληαη θαη ζρεδηάδνληαη ψζηε λα δηεπθνιχλνπλ ηηο πξνδηαγξαθέο θαη ηελ πεξαηηέξσ εξκελεία ησλ πνζνηηθνπνηεκέλσλ κεηαβιεηψλ ηνπ εθάζηνηε ζελαξίνπ. ηα ηζηνξηθά εληνπίδεηαη κηα ηδηαίηεξε δπλακηθή, νξαηή ζηνλ θφζκν ζήκεξα, πνπ ελδέρεηαη λα έρεη ζεκαληηθέο επηξξνέο ζηηο κειινληηθέο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Απηά απνζθνπνχλ ζην λα δηεξεπλήζνπλ ηη ζα ζπλέβαηλε αλ νη θνηλσληθέο, νηθνλνκηθέο, ηερληθέο θαη πνιηηηθέο εμειίμεηο ειάκβαλαλ κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεχζπλζε ζε παγθφζκην επίπεδν. Απηά επίζεο είλαη γηα λα επηζηήζνπλ πξνζνρή ζηηο πεξηθεξεηαθέο δηαθνξέο θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηδηαίηεξα κεηαμχ ησλ αλαπηπζζφκελσλ θαη ησλ βηνκεραληθψλ ρσξψλ. Γεληθή ζπλνκνινγία ζην εζσηεξηθφ ηεο νκάδαο θαηαγξαθήο ζελαξίσλ SRES είλαη φηη ε ηξέρνπζα βηβιηνγξαθία δείρλεη ην κέιινλ λα είλαη εγγελψο απξφβιεπην θαη έηζη ηέηνηεο απφςεηο δηαθέξνπλ σο πξνο ην πνηα απφ ηηο ηζηνξίεο θαη ηα αληηπξνζσπεπηηθά ζελάξηα ζα κπνξνχζε λα είλαη πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν πηζαλφ. Ωο εθ ηνχηνπ, ε αλάπηπμε κηαο εληαίαο «βέιηηζηεο εθηίκεζεο» ή ηχπνπ ζελαξίνπ δελ είλαη νχηε επηζπκεηφ αιιά νχηε θαη δπλαηφ. Δπίζεο, δελ ζα πξέπεη ηα ηζηνξηθά θαη ηα ζελάξηα λα ιακβάλνληαη ππφςηλ σο ζπζηάζεηο ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Σα ηζηνξηθά αληηπξνζσπεχνπλ ην μεδίπισκα νξηζκέλσλ θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ παξαδεηγκάησλ, ηα νπνία ζα αληηκεησπίδνληαη ζεηηθά απφ κεξηθνχο αλζξψπνπο αιιά αξλεηηθά απφ θάπνηνπο άιινπο. Ζ ζπγγξαθηθή νκάδα ησλ SRES απνθάζηζε ηέζζεξηο ηζηνξίεο, ν δπγφο αξηζκφο βνεζά ψζηε λα απνθεπρζεί ε δεκηνπξγία ηεο εληχπσζεο κηαο «θεληξηθήο» ή «πνιχ πηζαλήο» πεξίπησζεο. Ζ νκάδα ήζειε πεξηζζφηεξν απφ δχν ηζηνξίεο κε ζηφρν λα πεξηγξάςεη φηη ην κέιινλ εμαξηάηαη απφ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο ππνθείκελεο δπλακηθέο. Ζ νκάδα ήζειε λα κελ ππεξβνχλ ηηο ηέζζεξηο ηζηνξίεο ψζηε λα απνθεπρζεί ε φπνηα πεξηπινθή ζηε δηαδηθαζία δίλνληαο πάκπνιιεο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο. Σα ζελάξηα θαιχπηνπλ έλα επξχ θάζκα, αιιά δελ είλαη ζε θακία πεξίπησζε ζπκβφιαηα κειινληηθήο εθπιήξσζεο. πγθεθξηκέλα, απνθαζίζηεθε φηη ζα πξέπεη λα απνθιεηζηνχλ νη φπνηεο πηζαλέο «εθπιήμεηο» θαη φηη δελ ζα ππήξρε θαλέλα θαηαζηξνθηθφ ζελάξην. Ζ νκάδα απνθάζηζε λα πξαγκαηνπνηήζεη δνθηκέο επαηζζεζίαο ζε κεξηθέο ηζηνξίεο εμεηάδνληαο ελαιιαθηηθά ζελάξηα κε δηαθνξεηηθά απνζέκαηα νξπθηψλ θαπζίκσλ, ξπζκνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, ή θαη πνζνζηά ηερλνινγηθψλ κεηαβνιψλ. Απηέο νη αλαιχζεηο επαηζζεζίαο εληάρζεθαλ ζε νκάδεο ζελαξίσλ ζε κηα δεδνκέλε νηθνγέλεηα ζελαξίσλ θαη ζε ελαιιαθηηθέο εξκελείεο ζελαξίσλ εληφο κηαο νκάδαο ζελαξίσλ ή νηθνγέλεηαο. Οη ηίηινη ησλ ζελαξίσλ νξίζηεθαλ εζθεκκέλα λα είλαη απινί : Α1, Α2, Β1 θαη Β2. Γελ ππάξρεη ζπγθεθξηκέλε ζεηξά ζηηο ηζηνξίεο (νξίζηεθαλ θαηά αιθαβεηηθή ζεηξά). ηελ Δηθφλα 2.1 θαίλεηαη φηη ηα ζελάξηα απηά βαζίδνληαη ζε βαζηθέο θηλεηήξηεο δπλάκεηο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Κάζε νηθνγέλεηα ζελαξίνπ βαζίδεηαη ζε θνηλέο πξνδηαγξαθέο ησλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ. ~ 23 ~

24 Εικόνα 2.1: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ ζελαξίσλ εθπνκπώλ βάζε ησλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ.(πεγή: Καη νη ηέζζεξηο ηζηνξίεο θαη νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ πεξηγξάθνπλ κειινληηθνχο θφζκνπο, πνπ είλαη γεληθά πην εχπνξνη ζε ζχγθξηζε κε ηε ζεκεξηλή θαηάζηαζε. Απηνί θπκαίλνληαη απφ κηα πνιχ γξήγνξε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηερλνινγηθή εμέιημε ζε πςειά επίπεδα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, απφ έλαλ παγθφζκην πιεζπζκφ ρακειφ κέρξη θαη απμεκέλν, θαζψο θαη απφ εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ πςειέο κέρξη θαη ρακειέο. Ίζσο ην πην ζεκαληηθφ, φιεο νη ηζηνξίεο πεξηγξάθνπλ ηηο δπλακηθέο αιιαγέο θαη ζε γεληθέο γξακκέο ηηο κεηαβάζεηο πξνο δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο. Οη ηζηνξίεο δελ πεξηιακβάλνπλ εηδηθέο πνιηηηθέο γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, αιιά ζπκπεξηιακβάλνπλ πνιιέο άιιεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαη πεξηβαιινληηθψλ πνιηηηθνί πνπ δελ αθνξνχλ ην θιίκα. Καζψο ν ρξφλνο εμειίζζεηαη, νη ηζηνξίεο απνθιίλνπλ κεηαμχ ηνπο ζε πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ θαιχπηνπλ έλα ζρεηηθφ θάζκα εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη δηάθνξνπο ζπλδπαζκνχο απφ ηηο θχξηεο πεγέο ηνπο. 2.4 : Ιζηνξηθά (Storylines) Πξσηαξρηθφο ζθνπφο ζηελ αλάπηπμε πνιιαπιψλ νηθνγελεηψλ ζελαξίσλ ήηαλ ε δηεξεχλεζε ησλ αβεβαηνηήησλ πνπ θξχβνληαη πίζσ απφ ελ δπλάκεη ηάζεηο παγθφζκησλ εμειίμεσλ θαη εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, θαζψο επίζεο θαη νη βαζηθέο θηλεηήξηεο δπλάκεηο πνπ επεξεάδνπλ απηέο. Ζ ζπγγξαθηθή νκάδα απνθάζηζε φηη ηα ηζηνξηθά πεξηγξαθηθνχ ραξαθηήξα, κε βάζε ηηο κειινληηθέο εθβάζεηο θαη ηα ζελάξηα πνπ εκθαλίδνληαη ζηε ~ 24 ~

25 βηβιηνγξαθία, ζα ήηαλ ν πιένλ ζπλεπήο ηξφπν γηα λα πεξηγξάςεη απηή ηα ζελάξηα ηεο, γηα ηνπο αθφινπζνπο ιφγνπο. 1)Γηα λα βνεζεζεί ε νκάδα λα αλαινγηζηεί κε ζπλέπεηα θαη ζπλνρή ηελ πεξίπινθε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ εληφο θαη κεηαμχ ησλ ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ θαη λα εληζρπζεί ε ζπλνρή ζε ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ δηαθνξεηηθέο παξακέηξνπο. 2)Γηα λα θαηαζηεί επθνιφηεξε ε εμήγεζε ησλ ζελαξίσλ ζηηο δηάθνξεο θνηλφηεηεο ρξεζηψλ, παξέρνληαο κηα αθεγεκαηηθή πεξηγξαθή ησλ ελαιιαθηηθψλ κειινληηθψλ εθβάζεσλ, νη νπνίεο ππεξβαίλνπλ ηα πνζνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζελαξίσλ. 3)Γηα λα θαηαζηαζνχλ ηα ζελάξηα πην ρξήζηκα, ηδίσο, γηα ηνπο αλαιπηέο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ IPCC ΟΔ II θαη III. Σν δεκνγξαθηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηθφ, θαη ηερλνινγηθφ πιαίζην πνπ πεξηγξάθεηαη κε ηα ηζηνξηθά ησλ ζελαξίσλ είλαη φια άμηα ζεκαζίαο θαηά ηελ αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ πνιηηηθψλ είηε ζηελ πξνζαξκνγή ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή ή ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 4)Γηα λα παξαζρεζεί έλαο νδεγφο κε πξφζζεηα ηεθκήξηα ψζηε λα γίλεη ιεπηνκεξήο αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ κεηαβνιήο ηνπ θιίκαηνο θαη κεηξηαζκφο θαηά ηελ αλάιπζε, δηφηη πξνο ην παξφλ δελ ππάξρεη κνληέιν ή ζελάξην πνπ λα κπνξεί ελδερνκέλσο λα αληαπνθξηζεί ζηελ αραλή πνηθηιία ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ δεδνκέλσλ θαη αλαγθψλ δηαθφξσλ θνηλνηήησλ ρξεζηψλ ππεχζπλσλ γηα καθξνπξφζεζκα ζελάξηα εθπνκπψλ. Οη ηέζζεξηο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ελφο επξέσο θάζκαηνο ζελαξίσλ πνπ εληνπίζηεθαλ ζηε βηβιηνγξαθία, φκσο δελ ζηεξίδεηαη απεπζείαο ζε θακία ζπγθεθξηκέλε ηαμηλφκεζε πνπ δεκνζηεχζεθε ή θάπνην ζχλνιν ζελαξίσλ. Αληηζέησο, ηα ηζηνξηθά ηεο θάζε νηθνγέλεηαο ζελαξίσλ αλαπηχρζεθαλ κε βάζε ηε γεληθή επίγλσζε ηεο ππάξρνπζαο βηβιηνγξαθίαο, θαζψο θαη ζηελ πξνζσπηθή εκπεηξία θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα ηεο ζπγγξαθηθήο νκάδαο. Ζ ζπγγξαθηθή νκάδα πέξαζε ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πξψηνπ έηνπο (1997) αζρνινχκελε κε ηε δηακφξθσζε ησλ ηζηνξηθψλ, ηα νπνία, ζηα επφκελα δχν έηε αλαζεσξήζεθαλ επαλεηιεκκέλα κε ηελ αλάπηπμε ζελαξίσλ κέρξη θαη ηελ νινθιήξσζε ηεο έθζεζεο. Σέζζεξηο ζχληνκεο " κειινληηθέο ηζηνξίεο" πνπ εληνπίζηεθαλ απφ ηα SRES ηζηνξηθά δηαθέξνπλ ζηνλ ηξφπν πνπ αιιειεπηδξνχλ νη παγθφζκηεο πεξηνρέο κεηαμχ ηνπο, ζην πψο νη λέεο ηερλνινγίεο δηαρένληαη, πψο νη πεξηθεξεηαθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο εμειίζζνληαη, πψο εθαξκφδεηαη ε πξνζηαζία ησλ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ πεξηβαιιφλησλ, θαη ζην πσο πξαγκαηνπνηνχληαη νη δεκνγξαθηθέο αιιαγέο. Απηά ηα «πνηνηηθά» ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηζηνξηθψλ πεξηιακβάλνπλ δηάθνξεο πνιηηηθέο, θνηλσληθέο, πνιηηηζηηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο ζπλζήθεο (π.ρ., ηχπνο δηαθπβέξλεζεο, θνηλσληθή δνκή θαη ην κνξθσηηθφ επίπεδν) πνπ ζπρλά δελ κπνξεί λα θαζνξηζηνχλ κε απζηεξά πνζνηηθά θξηηήξηα θαη δελ ζπλδξάκνπλ άκεζα ζηελ έθιπζε αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Απηέο νη πνηνηηθέο κεηαβιεηέο, σζηφζν, ζπλδξάκνπλ ζην ζπγθξφηεκα ησλ ζρέζεσλ «αίηηνπ-αηηηαηνχ" κε ηνπο πνζνηηθνχο νδεγνχο ησλ εθπνκπψλ (π.ρ., νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο, επίπεδα πιεζπζκνχ, θαηαλάισζε ελέξγεηαο). Ζ ξεηή ηνπο εκπινθή ζηε ~ 25 ~

26 δηαδηθαζία ηεο αλάπηπμεο ζελαξίσλ φρη κφλν θαζηζηά ηα ζελάξηα πεξηζζφηεξν "εχινγα" θαη "πηζηεπηά" αιιά δηαζθαιίδεη ην γεγνλφο φηη δελ γίλνληαη ζηε βάζε ελφο απζαίξεηνπ ζπλδπαζκνχ πνζνηηθψλ παξακέηξσλ. Σα ηζηνξηθά SRES δελ πεξηιακβάλνπλ ξεηέο ζηξαηεγηθέο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ή γηα ηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηελ αλακελφκελε παγθφζκηα θιηκαηηθή αιιαγή, γεγνλφο πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηνπο Όξνπο Αλαθνξάο SRES. Ωζηφζν, ηα πξνθίι ησλ δεκνγξαθηθψλ, θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ ηζηνξηθψλ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζε άιιεο κειέηεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αμηνιφγεζε θαη ην κεηξηαζκφ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ηεο πξνζαξκνγήο ησλ κέηξσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ ηνπο. Ζ αμηνιφγεζε απηή ελδερνκέλσο λα απαηηεί πξφζζεηεο (δεζκεπηηθέο) παξαδνρέο ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο θαη ηα κέηξα γηα λα επεξεάζεη ηα θιίκαηα ηνπ κέιινληνο θαη ηηο αλζξψπηλεο αληηδξάζεηο ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο, πνπ ζήκεξα απνπζηάδνπλ απφ ηα ηζηνξηθά. 2.5: ελάξηα κε ηζηνξηθά (Scenarios storylines) Παξά ην γεγνλφο φηη θαζεκία απφ ηηο ηέζζεξηο ηζηνξίεο SRES είλαη πηζαλφ λα εμειηρζεί κφλνλ εθφζνλ δνζεί έκθαζε πεξηζζφηεξν απφ άιιεο ζε νξηζκέλεο ηηκέο, δελ έρνπλ δηαηππσζεί ζαθείο απνθάζεηο απφ ηελ νκάδα SRES σο πξνο ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα ή ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο ηνπο. Σα ηζηνξηθά ζηε βηβιηνγξαθία, σζηφζν, ζπρλά πξννξίδνληαη ξεηά απφ ηνπο ζπγγξαθείο ηνπο λα έρνπλ κηα ζεηηθή ή κηα αξλεηηθή ρξνηά, θαη κεξηθέο θνξέο ζπκπεξηιακβάλνπλ ξεηά θπξίαξρνπο ή πξνηηκεηένπο ηχπνπο επηθπξηαξρίαο. Έηζη, ηα ηέζζεξα ηζηνξηθά SRES δηαθέξνπλ ξηδηθά σο πξνο ηελ άπνςε απηή ζε ζχγθξηζε κε πνιιά άιια αθεγεκαηηθά ζελάξηα ζηελ ππνθείκελε βηβιηνγξαθία. Γχν επηρεηξήκαηα ζρεηίδνληαη κε ην δεζκφ κεηαμχ ησλ ζελαξίσλ κε ηζηνξηθά θαη ηηο ππνθείκελεο βηβιηνγξαθίεο. Πξψηνλ, θάπνην ελδερφκελν κέιινλ πνπ ζεσξείηαη δπζνίσλν απφ θάπνηνπο αλζξψπνπο κπνξεί λα εθιεθζεί σο επνίσλν απφ θάπνηνπο άιινπο. Γεχηεξνλ, νη αθεγήζεηο εθπξνζσπνχλ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ ζελαξίσλ πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ ηφζν ηελ επηηπρία φζν θαη ηελ απνηπρία, αλάινγα κε ηελ νπηηθή γσλία ηνπ ζεαηή. ην ζεκείν απηφ παξαζέηνπκε ηνλ Wilkerson (1995): "Όπσο θαη ε πξαγκαηηθή δσή, απφ ηα νπνία έρνπλ πξνθαζνξηζηεί, ηα ζελάξηα είλαη αλαθαηεκέλεο ζαθνχιεο, είηε ζαπκάζηα θνβεξέο θαη θνβεξά ζαπκάζηεο." Δίλαη ζεκαληηθφ, ν "νπδέηεξνο" ή ν "αγλσζηηθηζηηθφο" ραξαθηήξαο ησλ ζελαξίσλ SRES απνηειεί ζαθέο ζεκείν εθθίλεζεο γηα ηα πεξηζζφηεξα ησλ ππνθεηκέλσλ αθεγεκαηηθψλ ζελαξίσλ ηεο ππάξρνπζαο βηβιηνγξαθίαο. Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζεκείν εθθίλεζεο θαη κηα κνλαδηθή θαηλνηνκία γηα ηελ πξνζέγγηζε SRES είλαη ε ρξήζε ηζηνξηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε πνιιαπιέο (έμη ζηνλ αξηζκφ) πξνζεγγίζεηο κνληεινπνίεζεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαηχπσζε κηαο δέζκεο πνζνηηθνπνηήζεσλ ή ζελαξίσλ πνπ είλαη ζην ζχλνιν ηνπο ζπλεπείο κε ηηο ππνθείκελεο ηζηνξίεο. Ζ πξνζέγγηζε απηή παξέρεη κηα απζηεξή δνθηκαζία κνληεινπνίεζεο ηεο ινγηθήο θαη ηεο δνκήο ηεο ηζηνξίαο, ελψ ε πηπρή ηεο αθήγεζε ηεο ηζηνξίαο εδξαηψλεη έλα επξχηεξν πεξηγξαθηθφ πιαίζην γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε θαη εξκελεία ησλ ζελαξίσλ. ~ 26 ~

27 2.5.1:A1 Storyline and scenario Family Σν ηζηνξηθφ Α1 είλαη κηα πεξίπησζε ηαρείαο θαη επηηπρνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, θαηά ηελ νπνία νη πεξηθεξεηαθνί κέζνη φξνη ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο ζπγθιίλνπλ - ελψ ε ηξέρνπζα δηάθξηζε κεηαμχ "θησρψλ" θαη "πινχζησλ" ρσξψλ ηειηθά ππνβαζκίδεηαη. Ζ θχξηα δπλακηθή είλαη νη εμήο: 1)Ηζρπξή δέζκεπζε γηα ιχζεηο πνπ βαζίδνληαη ζηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο. 2)Τςειά επίπεδα απνηακίεπζεο θαη δέζκεπζε γηα ηελ εθπαίδεπζε ζην επίπεδν ηνπ εθάζηνηε λνηθνθπξηνχ. 3)Τςειά πνζνζηά επελδχζεσλ θαη θαηλνηνκίαο ζηελ εθπαίδεπζε, ηελ ηερλνινγία, θαη ησλ ζεζκψλ ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. 4) Κηλεηηθφηεηα ζε δηεζλέο επίπεδν αλζξψπσλ, ηδεψλ θαη ηερλνινγίαο. Ζ κεηάβαζε πξνο ηα απνηειέζκαηα κίαο νηθνλνκηθήο ζχγθιηζεο απφ ηηο πξνφδνπο ζηελ ηερλνινγία ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ, ηηο κεηεμειίμεηο ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηελ εθπαίδεπζε, ηε δηεζλή ζπλεξγαζία γηα ηελ δεκηνπξγία εζληθψλ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ πνπ ζα εληζρχνπλ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηελ θπθινθνξία ηεο ηερλνινγίαο. ηελ Α1 νηθνγέλεηα ζελαξίσλ, νη δεκνγξαθηθέο θαη νηθνλνκηθέο ηάζεηο ζπλδένληαη άκεζα, φπσο ν πινχηνο ζπζρεηίδεηαη κε ηε κεγάιε δηάξθεηα δσήο θαη ηηο ζε αξηζκφ κηθξέο νηθνγέλεηεο (ε ρακειή ζλεζηκφηεηα θαη ε ρακειή γνληκφηεηα). Ο παγθφζκηνο πιεζπζκφο απμάλεηαη πεξίπνπ ζηα ελλέα δηζεθαηνκκχξηα κέρξη ην 2050 θαη κεηψλεηαη πεξίπνπ ζηα επηά δηζεθαηνκκχξηα κέρξη ην Ο κέζνο φξνο ειηθίαο απμάλεηαη, κε ηηο αλάγθεο ησλ ζπληαμηνχρσλ λα θαιχπηνληαη θπξίσο κέζσ ησλ ζπζζσξεπκέλσλ απνηακηεχζεψλ ηνπο ζε ηδησηηθά ζπληαμηνδνηηθά ζπζηήκαηα. Ζ παγθφζκηα νηθνλνκία αλαπηχζζεηαη κε κέζν εηήζην ξπζκφ πεξίπνπ ζην 3% έσο ην 2100, θζάλνληαο πεξίπνπ ηα $ 550 ηξηζεθαηνκκχξηα (φια ηα πνζά ζε δνιάξηα πνπ εθθξάδνληαη ζην παξφλ είλαη ζε δνιάξηα ηνπ1990, εθηφο αλ νξίδεηαη θάηη δηαθνξεηηθφ). Απηφ ηζνδπλακεί κε ηε κέζε παγθφζκηα αλάπηπμε απφ ην 1850, αλ θαη oη ζπλζήθεο πνπ νδεγνχλ ζε απηή ηελ παγθφζκηα αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο είλαη έλα άλεπ πξνεγνπκέλνπ ζελάξην ζηελ ηζηνξία. Οη παγθφζκηνη κέζνη ηνπ θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηνο θηάλνπλ πεξίπνπ ηα $ κέρξη ην Αλ θαη ην πςειφ κέζν επίπεδν ηνπ εηζνδήκαηνο αλά θάηνηθν ζπκβάιιεη ζηε κεγάιε βειηίσζε ηεο γεληθήο πγείαο θαη ησλ θνηλσληθψλ ζπλζεθψλ ζηελ πιεηνςεθία ηνπ ιανχ, απηφο ν θφζκνο δελ ζηεξείηαη πξνβιεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, πνιιέο θνηλφηεηεο ζα κπνξνχζαλ λα αληηκεησπίζνπλ κεξηθά απφ ηα πξνβιήκαηα ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηηο πινπζηφηεξεο ρψξεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20 νπ αηψλα, θαη ζε πνιιά κέξε ε αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο ζα κπνξνχζε λα αζθήζεη απμεκέλε πίεζε ζηα παγθφζκηα θνηλά αγαζά. Σα ελεξγεηαθά θαη νξπθηά απνζέκαηα είλαη ζε αθζνλία ζε απηή ηελ νηθνγέλεηα ζελαξίσλ, ιφγσ ηεο ηαρείαο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ, ε νπνία αθελφο κεηψλεη ηνπο πφξνπο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ελφο ζπγθεθξηκέλνπ επηπέδνπ παξαγσγήο θαη αθεηέξνπ απμάλεη ηα νηθνλνκηθά ~ 27 ~

28 απνζεκαηηθά πνπ απνδίδνληαη. Ζ ηειηθή ελεξγεηαθή έληαζε (θαηαλάισζε ελέξγεηαο αλά κνλάδα ΑΔΠ) κεηψλεηαη κε κέζν εηήζην ξπζκφ πεξίπνπ ζην 1,3%. Οη πεξηβαιινληηθέο παξνρέο απνηηκψληαη θαη ε ηαρεία ηερλνινγηθή πξφνδνο "απειεπζεξψλεη" ηνπο θπζηθνχο πφξνπο πνπ ζήκεξα δηαηίζεληαη γηα ηελ θάιπςε ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ γηα άιινπο ζθνπνχο. Ζ έλλνηα ηεο πεξηβαιινληηθήο πνηφηεηαο αιιάδεη ζε απηφ ην ζελάξην δίλνληαο έκθαζε ζηε «δηαηήξεζε» ηεο θχζεο γηα ηελ ελεξγφ «δηαρείξηζε» ησλ θπζηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ ππεξεζηψλ, γεγνλφο πνπ απμάλεη ηελ νηθνινγηθή αλζεθηηθφηεηα. Με ηελ ηαρεία αχμεζε ησλ εηζνδεκάησλ, αξρηθά νη δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο αιιάδνπλ πξνο κηα απμεκέλε θαηαλάισζε θξέαηνο θαη γαιαθηνθνκηθψλ πξντφλησλ, αιιά κπνξεί ζηε ζπλέρεηα λα κεησζεί ιφγσ ηεο απμαλφκελεο έκθαζεο πνπ ζα δίλεηαη ζηελ πγεία ηνπ πιεζπζκνχ ζε γήξαλζε. Σα πςειά εηζνδήκαηα, επίζεο, κεηαθξάδνληαη ζε πςειήο θπξηφηεηα απηνθηλήησλ, εμάπισζε δφκεζεο ζηα πξνάζηηα, ππθλά δίθηπα κεηαθνξψλ, ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. Οη δηάθνξεο νκάδεο ζελαξίσλ πνπ ζπγθαηαιέγνληαη ζηε Α1 νηθνγέλεηα ζελαξίσλ αληηθαηνπηξίδνπλ κηα αβεβαηφηεηα φζνλ αθνξά ηελ αλάπηπμε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ηερλνινγηψλ κεηαηξνπήο ζε απηφλ ηνλ ηαρέσο κεηαβαιιφκελν θφζκν. Μεξηθέο νκάδεο ζελαξίσλ εμειίζζνληαη θαηά κήθνο ησλ πινχζησλ ζε άλζξαθα ηξφπσλ αμηνπνίεζεο ηεο ελέξγεηαο ζχκθσλα κε ηελ ηξέρνπζα ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο ησλ ρσξψλ κε άθζνλνπο εγρψξηνπο πφξνπο άλζξαθα. Άιιεο νκάδεο ζελαξίσλ εληείλνπλ ηελ εμάξηεζε πξνο ην (αληηζπκβαηηθφ) πεηξέιαην θαη (ζην καθξνπξφζεζκν) θπζηθφ αέξην. Μηα ηξίηε νκάδα πξνβιέπεη κηα πην εληαηηθή ζηξνθή πξνο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη πηζαλψο, επίζεο, πξνο ηελ ππξεληθή ελέξγεηα. Μηα ηέηαξηε νκάδα (πνπ πεξηιακβάλεη ην ζελάξην ηνπ δείθηε Α1Β) πξνυπνζέηεη έλα ηζνξξνπεκέλν κείγκα ηερλνινγηψλ θαη πεγψλ εθνδηαζκνχ, κε βειηηψζεηο ηεο ηερλνινγίαο έηζη ψζηε λα κελ κπνξεί λα ππεξηεξήζεη κηα κνλαδηθή πεγή ελέξγεηαο. Οη επηπηψζεηο απηψλ ησλ ελαιιαθηηθψλ κνλνπαηηψλ αλάπηπμεο γηα ηηο κειινληηθέο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ Θεξκνθεπίνπ απνηεινχλ κηα πξφθιεζε: νη εθπνκπέο πνηθίιινπλ απφ ηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ηνπιάρηζηνλ φζν ε δηαθχκαλζε φισλ ησλ άιισλ θηλεηήξησλ δπλάκεσλ επηθαιχπηνληαη ζηα ππφινηπα ζελάξηα :Α2 Storyline and scenario family Ζ Α2 νηθνγέλεηα ζελαξίσλ αληηπξνζσπεχεη έλαο δηαθνξνπνηεκέλν θφζκν. ε ζχγθξηζε κε ηα Α1 ηζηνξηθά πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηηο ρακειφηεξεο ησλ εκπνξηθψλ ξνψλ, έλαο ζρεηηθά αξγφο θχθινο εξγαζηψλ ζηα κεηνρηθά θεθάιαηα, θαη κηα πην αξγή ηερλνινγηθή αιιαγή. Ο θφζκνο θαηά ην ηζηνξηθφ Α2 "ελνπνηείηαη" ζε κηα ζεηξά νηθνλνκηθψλ πεξηθεξεηψλ. Ζ απηνδπλακία απφ πιεπξάο πφξσλ θαη ε ιηγφηεξε έκθαζε ζηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, θαη πνιηηηζηηθή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ είλαη ραξαθηεξηζηηθφ γηα απηφ ην ελδερφκελν κέιινλ. Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε είλαη άληζε θαη ην εηζνδεκαηηθφ ράζκα κεηαμχ ησλ πιένλ βηνκεραληθψλ θαη ησλ αλαπηπζζφκελσλ πεξηνρψλ ηνπ θφζκνπ δηεπξχλεηαη, ζε αληίζεζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ ησλ Α1 θαη Β1. Ο θφζκνο θαηά ην Α2 ηζηνξηθφ εκπεξηέρεη πην ηζρλή δηεζλή ζπλεξγαζία ~ 28 ~

29 απφ ηνπο θφζκνπο πνπ πεξηγξάθνληαη ζηα Α1 ή Β1 αληίζηνηρα. Οη άλζξσπνο νη ηδέεο θαη ην θεθάιαην είλαη ιηγφηεξν θηλεηά κε ηέηνην ηξφπνπ πνπ ε ηερλνινγία δηαρέεηαη πην αξγά απφ φηη ζηηο άιιεο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ. Οη αληζφηεηεο ζε δηεζλέο επίπεδν ζηελ παξαγσγηθφηεηα θαη, ζπλεπψο, ζην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα, είλαη θαη ζε κεγάιν βαζκφ δηαηεξνχληαη ή απμάλνληαη ζε απφιπηνπο φξνπο. Ωο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή δσή θαη ηελ θνηλφηεηα, ηα πνζνζηά γνληκφηεηαο πέθηνπλ ζρεηηθά αξγά, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηνλ πιεζπζκφ ηνπ Α2 ην κεγαιχηεξν κεηαμχ ησλ ηζηνξηθψλ πνπ αλαιχνληαη (15 δηζεθαηνκκχξηα κέρξη ην 2100). Οη παγθφζκηνη κέζνη ζην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα ζην Α2 είλαη ρακεινί ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα ηζηνξηθά (εηδηθά ηα ΑΗ θαη Β1), θζάλνληαο πεξίπνπ US $ 7200 αλά θάηνηθν κέρξη ην 2050 KttL US $ ζην Μέρξη ην 2100 ην παγθφζκην ΑΔΠ θζάλεη πεξίπνπ ηα US $ 250 ηξηζ. Οη ηερλνινγηθέο αιιαγέο ζηνλ θφζκν ηνπ Α2 ζελαξίνπ είλαη επίζεο πην εηεξνγελείο απφ εθείλεο ζην ζελάξην Α1. Δίλαη ηαρχηεξεο απφ ηνλ κέζν φξν ζε νξηζκέλεο πεξηθέξεηεο θαη πην αξγέο αιινχ, θαζψο ε βηνκεραλία πξνζαξκφδεηαη ζηηο ηνπηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο πφξσλ, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηα επίπεδα εθπαίδεπζεο. Οη πεξηθέξεηεο κε άθζνλε ελέξγεηα θαη νξπθηφ πινχην εμειίζζνληαη ζε ζηηο ζεκαληηθφηεξεο νηθνλνκίεο, ελψ νη θησρέο ζε πφξνπο απνδίδνπλ κεγάιε πξνηεξαηφηεηα ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο εμάξηεζεο ηνπο απφ ηηο εηζαγσγέο κέζσ ηεο ηερλνινγηθήο θαηλνηνκίαο γηα ηε βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ πφξσλ ηνπο θαη θάλνληαο ρξήζε ζπληειεζηψλ ππνθαηάζηαζεο. Σν κείγκα θαη ην είδνο ησλ θαπζίκσλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο θαζνξίδεηαη θπξίσο απφ ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ αληίζηνηρσλ πφξσλ. Οη κε πςειφ εηζφδεκα αιιά θησρέο ζε πφξνπο πεξηθέξεηεο κεηαηνπίδνπλ ηε δξάζε ηνπο πξνο ηηο πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο επεμεξγαζίαο νξπθηψλ (αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ή ππξεληθήο ελέξγεηαο), ελψ νη πεξηθέξεηεο κε ρακειφ εηζφδεκα αιιά πινχζηνπο θπζηθνχο πφξνπο γεληθά ζηεξίδνληαη ζε παιαηφηεξεο ηερλνινγίεο επεμεξγαζίαο νξπθηψλ. Οη ηειηθέο ελεξγεηαθέο εληάζεηο ζην Α2 κεηψλνληαη κε ξπζκφ 0,5-0,7% εηεζίσο. ηνλ θφζκν ηνπ Α2 ηζηνξηθνχ, νη θνηλσληθέο θαη νη πνιηηηθέο δνκέο δηαθνξνπνηνχληαη. Οξηζκέλεο πεξηνρέο κεηαθηλνχληαη πξνο ηζρπξφηεξα ζπζηήκαηα πξφλνηαο θαη πξνο κείσζε ηεο εηζνδεκαηηθήο αληζφηεηαο, ελψ νη ππφινηπνη θηλνχληαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε κηαο «ειαθξφηεξεο» θπβέξλεζεο κε πην εηεξνγελείο θαηαλνκέο εηζνδήκαηνο. Οη αηζζεηά κεγάιεο απαηηήζεηο ζε ηξφθηκα, ε παξαγσγηθφηεηα ηεο γεσξγίαο ζηνλ θφζκν ηνπ Α2 είλαη έλαο απφ ηνπο θχξηνπο ηνκείο εζηίαζεο θαηλνηνκίαο θαη έξεπλαο θαη αλάπηπμεο. Σα αξρηθά πςειά επίπεδα δηάβξσζεο ηνπ εδάθνπο θαη ησλ πδάησλ ηειηθά γίλνληαη πην ήπηα κε ηελ ηνπηθή αλάπηπμε βηψζηκσλ πην απνδνηηθψλ ιχζεσλ ζηε γεσξγία. Αλ θαη δίλεηαη κεγάιε πξνζνρή ζην ελδερφκελν ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ πεξηβαιινληηθψλ δεκηψλ, απηφ δελ είλαη γεληθφ ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο. Σα παγθφζκηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα είλαη ζρεηηθά ππνηνληθά, αλ θαη γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα λα ηεζεί ε πεξηθεξεηαθή θαη ε ηνπηθή ξχπαλζε ππφ έιεγρν θαη λα δηαηεξεζεί ε πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο. Όπσο θαη ζε άιιεο ηζηνξίεο SRES, ε πξφζεζε ζε απηφ ην ζελάξην δελ είλαη λα ζπλαγάγνπκε φηη νη ππνθείκελεο δπλακηθέο ηνπ Α2 είλαη είηε θαιέο είηε θαθέο. Ζ βηβιηνγξαθία δείρλεη φηη έλαο ηέηνηνο θφζκνο ζα κπνξνχζε λα έρεη πνιιέο ζεηηθέο πηπρέο ζε ζχγθξηζε κε ηε ζεκεξηλή νπηηθή γηα ηα πξάγκαηα, φπσο ε απμαλφκελε ηάζε πξνο ηνλ πνιηηηζηηθφ πινπξαιηζκφ κε ηελ ακνηβαία απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηηο ζεκειηψδεηο δηαθνξέο. Σα δηάθνξα ~ 29 ~

30 ζελάξηα απφ ηε βηβιηνγξαθία κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε απηήλ ηελ νηθνγέλεηα ζελαξίσλ :B1 Storyline and Scenario family Σα θεληξηθά ζηνηρεία ηεο εθδνρήο Β1 γηα ην κέιινλ είλαη έλα πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη θνηλσληθήο ζπλείδεζεο ζε ζπλδπαζκφ κε κηα παγθνζκίσο ζπλεθηηθή πξνζέγγηζε γηα κηα πην βηψζηκε αλάπηπμε. Ζ απμεκέλε πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε κπνξεί λα επηθέξεη ζαθή απνδεηθηηθά ζηνηρεία φηη νη επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο θπζηθψλ πφξσλ, φπσο ε απνςίισζε ησλ δαζψλ, εμάληιεζε ηνπ εδάθνπο, ε ππεξαιίεπζε, θαη ε παγθφζκηα θαη πεξηθεξεηαθή ξχπαλζε, ζπληζηνχλ ζνβαξή απεηιή γηα ηε ζπλέρηζε ηεο αλζξψπηλεο δσήο ζηε Γε. ην Β1 ηζηνξηθφ, νη θπβεξλήζεηο, νη επηρεηξήζεηο, ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ην θνηλφ ζα δίλνπλ ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο πηπρέο ηεο αλάπηπμεο. Ζ ηερλνινγηθή αιιαγή δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Σαπηφρξνλα, φκσο, ε ηζηνξία δελ πεξηιακβάλεη θακία ζηξαηεγηθή ππέξ ηνπ θιίκαηνο, ψζηε λα επζπγξακκίδεηαη κε ηνπο φξνπο πνπ εθζέηνληαη ζηελ αλαθνξά ηεο SRES. Ωζηφζν, κηα ηέηνηα ελδερφκελε κειινληηθή εμέιημε δελ κπνξεί λα απνθιεηζηεί. Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζην Β1 είλαη ηζνξξνπεκέλε, θαη νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ επίηεπμε κηαο δίθαηεο θαηαλνκήο ηνπ εηζνδήκαηνο θξίλεηαη απνηειεζκαηηθή. Όπσο θαη ζην Α1, ην Β1 ηζηνξηθφ πεξηγξάθεη έλαλ ηαρέσο κεηαβαιιφκελν θφζκν θαη ζε ζχγθιηζε, φκσο νη πξνηεξαηφηεηεο θαη ζηα δχν κνληέια δηαθέξνπλ. Ο θφζκνο ηνπ Α1 επελδχεη ηα θέξδε απφ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο ηερλνγλσζίαο θπξίσο γηα πεξαηηέξσ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ελψ ζην Β1 θφζκν επελδχεη έλα κεγάιν κέξνο ησλ θεξδψλ ζηελ βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ρξήζεο ησλ πφξσλ ("απνυινπνίεζε"), ζηελ ηζφηεηα, ηνπο θνηλσληθνχο θνξείο, θαζψο θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Έλα ηζρπξφ δίθηπν πξφλνηαο απνηξέπεη ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ ζηε βάζε ηεο θηψρεηαο. Ωζηφζν, κπνξεί λα αλαπηπρζνχλ θηλήζεηο θφληξα ζην ξεχκα θαη ζε νξηζκέλα κέξε νη άλζξσπνη δελ κπνξνχλ λα είλαη ζχκθσλνη κε ηηο θχξηεο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πξνζέζεηο ηνπ ζπλφινπ ζε απηφ ην νηθνγελεηαθφ ζελάξην. Ζ καδηθή αλαδηαλνκή ηνπ εηζνδήκαηνο θαη θαηά πάζα πηζαλφηεηα ηα πςειά επίπεδα θνξνινγίαο ελδέρεηαη λα επεξεάζνπλ δπζκελψο ηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ παγθφζκησλ αγνξψλ. Μηα ηδηαίηεξε κεγάιε πξνζπάζεηα θαηαβάιιεηαη ζηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ πφξσλ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ πξναλαθέξνληαη. Σα ζπζηήκαηα απφδνζεο θηλήηξσλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξφνδν ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο, επηηξέπνπλ ηελ ηαρεία δηάδνζε ησλ "θαζαξφηεξσλ'» ηερλνινγηψλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ, ε R&D είλαη επίζεο βειηησκέλε, καδί κε ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ γηα κηα θαζαξή θαη δίθαηε αλάπηπμε. Σα νξγαλσηηθά κέηξα πνπ ιακβάλνληαη γηα ηε κείσζε ηεο ζπαηάιεο πιηθψλ κέζσ ηεο βειηηζηνπνίεζεο ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζήο ηνπο θαη ηεο αλαθχθισζεο. Ο ζπλδπαζκφο ησλ ηερληθψλ θαη ησλ δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ απνδίδεη πςειά επίπεδα εμνηθνλφκεζεο απνζεκάησλ πιηθνχ θαη ελέξγεηαο, θαζψο θαη κείσζε ξχπαλζεο. Ζ παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο απμάλεηαη, επίζεο, σο ππνπξντφλ ~ 30 ~

31 απηψλ ίσλ πξνζπαζεηψλ. Δμεηάδνληαη ελαιιαθηηθά ζελάξηα ζηελ Β1 νηθνγέλεηα πνπ πεξηιακβάλνπλ δηάθνξα πνζνζηά αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ θαη απνυινπνηεζε (π.ρ. κείσζε ηεο έληαζεο ελέξγεηαο θαη πιηθψλ). Ζ δεκνγξαθηθή κεηάβαζε ζε ρακειά πνζνζηά ζλεζηκφηεηαο θαη γνληκφηεηαο πξνθχπηεη κε ηνλ ίδην ξπζκφ φπσο θαη ζην Α1, αιιά γηα δηαθνξεηηθνχο φκσο ιφγνπο, θαζψο απηή βαζίδεηαη ελ κέξεη ζηηο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο αλεζπρίεο. Ο παγθφζκηνο πιεζπζκφο θηάλεη ηα ελλέα δηζεθαηνκκχξηα κέρξη ην 2050 θαη κεηψλεηαη πεξίπνπ ζηα επηά δηζεθαηνκκχξηα κέρξη θαη ην Απηφο είλαη ν θφζκνο κε ηα πςειά επίπεδα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο (έλα παγθφζκην ΑΔΠ γχξσ ζηα 350 ηξηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα ΖΠΑ απφ ην 2100) θαη ζεκαληηθή πξφνδν πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηεζλνχο θαη εζληθήο ηζφηεηαο ζηα εηζνδήκαηα. Σν παγθφζκην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα ην 2050 κε κέζνπο φξνπο δνιαξίσλ ΖΠΑ αλέξρεηαη ζηα δνιάξηα, έλα ηξίην ρακειφηεξν απφ ην Α1. Έλα πςειφ πνζνζηφ απφ ην εηζφδεκα δαπαλάηαη γηα απνιαβή ππεξεζηψλ θαη φρη ζε πιηθά αγαζά, θαζψο επίζεο θαη ζηελ πνηφηεηα παξά ζηελ πνζφηεηα, γηαηί ε έκθαζε ζε πιηθά αγαζά είλαη κηθξφηεξε ελψ, επίζεο, oη ηηκέο ησλ πφξσλ ζα απμεζνχλ ιφγσ ηεο επηβνιήο πεξηβαιινληηθήο, "πξάζηλεο" θνξνινγίαο. Σν Β1 ηζηνξηθφ πξνζβιέπεη ζε κηα ζρεηηθά νκαιή κεηάβαζε ζε ελαιιαθηηθά ζπζηήκαηα αμηνπνίεζεο ελέξγεηαο θαζψο ην ζπκβαηηθφ πιένλ πεηξέιαην θαη ην θπζηθφ αέξην θζίλεη. Γίλεηαη εθηεηακέλε ρξήζε ζπκβαηηθνχ θαη κε αεξίνπ σο ην θαζαξφηεξν νξπθηφ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ, αιιά ε κεγάιε ψζεζε πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή γίλεηαη πξνο ηηο ηερλνινγίεο πνπ ζα δηαδέρνληαη ηνπο νξπθηνχο πφξνπο, θάηη πνπ απνδίδεηαη θπξίσο ζηηο πεξηβαιινληηθέο αλεζπρίεο. Γεδνκέλεο ηεο πςειήο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο θαη ηεο ζεζκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ Β1 ηζηνξηθνχ, ε πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη πςειή, θαζψο νη πεξηζζφηεξν ελ δπλάκεη αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο πηπρέο ηεο ηαρείαο αλάπηπμεο κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ πην απνηειεζκαηηθά ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. Γηα παξάδεηγκα, ε δηαζπλνξηαθή ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο (φμηλε βξνρή) νπζηαζηηθά ζα εμαιεηθζεί ζε καθξνπξφζεζκε βάζε. Γίλεηαη πξνζεθηηθή ρξήζε ησλ γαηψλ γηα ηελ εμνπδεηέξσζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ κε δπλεηηθά επηβιαβείο ζπλέπεηεο γηα ην πεξηβάιινλ. Οη πφιεηο είλαη ζπκπαγείο θαη ζρεδηαζκέλεο γηα δεκφζηα θαη κε, κεραλνθίλεηα κέζα κεηαθνξάο, κε ηηο πξναζηηαθέο επεθηάζεηο λα ειέγρνληαη απζηεξά. Σα ηζρπξά θίλεηξα πνπ ηίζεηαη γηα ρακειέο εηζξνέο, κε ρακειέο επηπηψζεηο ζηε γεσξγία, θαζψο θαη κε ζπληήξεζε ησλ αραλψλ πεξηνρψλ άγξηαο θχζεο, ζπκβάιινπλ ζηηο πςειέο ηηκέο ησλ ηξνθίκσλ κε πνιχ ρακειφηεξα επίπεδα θαηαλάισζεο θξέαηνο απφ εθείλεο ζην Α1. Απηά ηα πξννξαηηθά ηνπηθά θαη πεξηθεξεηαθά πεξηβαιινληηθά κέηξα θαη πνιηηηθέο, επίζεο κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε ζρεηηθά ρακειά επίπεδα εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, αθφκε θαη ειιείςεη μεθάζαξσλ παξεκβάζεσλ ληα ηελ άκβιπλζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο :Β2 Storyline and Scenario Family ην θφζκν ηνπ ηζηνξηθνχ Β2 ππάξρεη έθζεηε κηα απμεκέλε αλεζπρία γηα ηελ πεξηβαιινληηθή θαη θνηλσληθή αεηθνξία ζε ζρέζε κε ην Α2. Όιν θαη πεξηζζφηεξν, νη θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο θαη νη ζηξαηεγηθέο ησλ επηρεηξήζεσλ ζε εζληθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν επεξεάδνληαη απφ πεξηβαιινληηθά ~ 31 ~

32 επαηζζεηνπνηεκέλνπο πνιίηεο, κε κηα ηάζε πξνο ηελ ηνπηθή απηάξθεηα θαη πξνο ηζρπξφηεξεο θνηλφηεηεο. Οη δηεζλείο νξγαληζκνί θζίλνπλ ζε ζεκαζία, κε κηα ζηξνθή πξνο ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο δνκέο ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηα ζεζκηθά φξγαλα. Ζ αλζξψπηλε επεκεξία, ε ηζφηεηα θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο πξέπεη λα ιάβεη πξψηηζηε πξνηεξαηφηεηα θαη λα απεπζχλνληαη κε θνηλσληθέο ιχζεηο θνηλνηηθήο βάζεο πέξαλ ησλ ηερληθψλ ιχζεσλ, αλ θαη ηα πνζνζηά εθαξκνγήο ζα δηαθνξνπνηνχληαη κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ.όπσο θαη κε ηηο ππφινηπεο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ, ε νηθνγέλεηα ζελαξίσλ Β2 πεξηιακβάλεη κειινληηθέο εθβάζεηο πνπ κπνξεί λα ζεσξεζνχλ σο ζεηηθέο ή αξλεηηθέο. Γίλεηαη κεγάιε πξνζπάζεηα πινπνίεζεο πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο θαη πξφλνηαο, γεγνλφο πνπ κεηψλεη ηε ζλεζηκφηεηα θαη, ζε κηθξφηεξν βαζκφ, ηε γνληκφηεηα. Ο πιεζπζκφο θηάλεη πεξίπνπ ζηα 10 δηζεθαηνκκχξηα αλζξψπνπο κέρξη ην 2100, ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο απφ ηα Ζλσκέλα Έζλε θαη ηελ NASA. Σν θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα απμάλεηαη ζε έλα ελδηάκεζν πνζνζηφ θαη θζάλεη πεξίπνπ ζηα US $ κέρξη ην Μέρξη ην 2100 ε παγθφζκηα νηθνλνκία ζα επεθηαζεί γηα λα θζάζεη πεξίπνπ ηα US $ 250 ηξηζ. Οη δηαθνξέο δηεζλψο ζηα εηζνδήκαηα ακβιχλνληαη, αλ θαη φρη κε ηνπο ίδηνπο ηαρείο ξπζκνχο πνπ αλαθέξνληαη ζηα ηζηνξηθά πεξηγξαθηθά κηαο κεγαιχηεξεο παγθφζκηαο ζχγθιηζεο. Ζ αληζφηεηα ηνπηθά έρεη κεησζεί ζεκαληηθά κε ηελ αλάπηπμε ηζρπξφηεξσλ δηθηχσλ ππνζηήξημεο ηεο θνηλφηεηαο. ε γεληθέο γξακκέο, ηα πςειά επίπεδα εθπαίδεπζεο πξνάγνπλ ηφζν ηελ αλάπηπμε φζν θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Πξάγκαηη, ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί κηαο απφ ηηο ιίγεο πξαγκαηηθά δηεζλείο θνηλέο πξνηεξαηφηεηεο πνπ παξακέλνπλ γηα ην Β2. Ωζηφζν, νη ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ παγθφζκησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνθιήζεσλ δελ απνηειεί έλα θεληξηθήο πξνηεξαηφηεηαο δήηεκα θαη είλαη, ζπλεπψο, ιηγφηεξν επηηπρεκέλν ζε ζχγθξηζε κε ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο πεξηβαιινληηθέο ζηξαηεγηθέο αληηκεηψπηζεο. Οη θπβεξλήζεηο ζπλαληνχλ δπζθνιίεο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηέηνησλ ζπκθσληψλ πνπ ζα ζπλδπάδνπλ ηελ παγθφζκηα πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, αθφκε θαη φηαλ ην ηειεπηαίν ζα κπνξνχζε λα ζπζρεηηζηεί κε ακνηβαία νηθνλνκηθά νθέιε. To Β2 ηζηνξηθφ παξνπζηάδεη έλα ηδηαίηεξα επλντθφ θιίκα γηα θάπνηα ελδερφκελε πξσηνβνπιία πνπ πξνέξρεηαη απφ ην έζσ ηεο θνηλφηεηαο θαη κε ζηφρν ηελ θνηλσληθή θαηλνηνκία, ηδίσο ζε ζπλδπαζκφ κε ην πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν. Σα ηερλνινγηθά φξηα σζνχληαη ιηγφηεξν απφ φηη ζηα Α1 θαη Β1, θαη νη θαηλνηνκίεο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν παξνπζηάδνληαη πην αλνκνηνγελείο. πλνιηθά, oη επελδχζεηο ζηελ ελεξγεηαθή R&D εμαθνινπζνχλ λα έρνπλ ηε ζεκεξηλή πησηηθή ηάζε (ΔΗΑ, 1997, 1999), θαη νη κεραληζκνί γηα ηε δηεζλή θπθινθνξία ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο ηερλνγλσζίαο εμαθνινπζνχλ λα είλαη αζζελέζηεξνη απφ φ, ηη ζηα ζελάξηα Α1 θαη Β1 (αιιά πςειφηεξε απφ φ,ηη ζην Α2). Οξηζκέλεο πεξηνρέο κε ηαρεία νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη πεξηνξηζκέλνπο θπζηθνχο πφξνπο δίλνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ δηκεξψλ ζπλεξγαζηψλ. Οη ηερληθέο αιιαγέο είλαη άληζεο. Ζ έληαζε ελέξγεηαο ηνπ ΑΔΠ κεηψλεηαη θαηά πεξίπνπ 1% εηεζίσο, ζχκθσλα κε ηα κέζα πνζά, βάζεη εκπεηξίαο, απφ ην Ζ ρξήζε γαηψλ γίλεηαη νινέλα θαη πην νινθιεξσκέλε ζε ηνπηθφ επίπεδν ζηνλ θαηά ην Β2 θφζκν. Οη αζηηθέο θαη νη κεηαθνξηθέο ππνδνκέο απνηεινχλ ~ 32 ~

33 ηδηαηηέξσο ην επίθεληξν ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ θνηλφηεηα, θαη ζπκβάιιεη ζε έλα ρακειφ επίπεδν εμάξηεζεο απφ ην απηνθίλεην θαη ιηγφηεξε αζηηθή εμάπισζε. Ζ έκθαζε ζηελ επηζηηηζηηθή απηνδπλακία ζπκβάιιεη ζηελ αιιαγή ηεο θαηεχζπλζεο ησλ δηαηξνθηθψλ ζπλεζεηψλ πξνο ηα ηνπηθά πιένλ πξντφληα, κε ζρεηηθά ρακειή θαηαλάισζε θξέαηνο ζηηο ρψξεο πςειήο ππθλφηεηαο πιεζπζκνχ. Σα ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα δηαθέξνπλ απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή, αλάινγα κε ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ αλάγθε ρξήζεο ελέξγεηαο θαη άιισλ πφξσλ κε απνηειεζκαηηθφηεξν ηξφπν δίλεη θίλεηξα ζηελ αλάπηπμε ησλ ιηγφηεξν πινχζησλ ζε άλζξαθα ηερλνινγηψλ, ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο. Ζ πηπρή ηεο ζπλεξγαζίαο ζε ζηξαηεγηθέο ππέξ ηνπ πεξηβάιινληνο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, νδεγεί ζηελ επηηπρή δηαρείξηζε νξηζκέλσλ δηαζπλνξηαθψλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ, φπσο ε νμίληζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ (S02), ηδίσο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο πεξηθεξεηαθήο απηάξθεηαο ζηε γεσξγηθή παξαγσγή. Ζ πεξηθεξεηαθή ζπλεξγαζία έρεη επίζεο σο απνηέιεζκα ρακειφηεξεο εθπνκπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ (ΝΟρ) θαη πηεηηθψλ νξγαληθψλ ελψζεσλ (VOCs), νη νπνίεο κεηψλνπλ ηε ζπρλφηεηα εκθάληζεο απμεκέλσλ επηπέδσλ ηξνπνζθαηξηθνχ φδνληνο. Παξά ην γεγνλφο φηη ζε παγθφζκην επίπεδν ην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα είλαη θαηά θχξην ιφγν έλα ζχζηεκα πνπ βαζίδεηαη ζηνπο πδξνγνλάλζξαθεο έσο ην 2100, επέξρεηαη κηα ζηαδηαθή κεηάβαζε απφ ην ζεκεξηλφ πνζνζηφ ησλ νξπθηψλ πφξσλ πξνο ηνλ ελεξγεηαθφ εθνδηαζκφ, κε κηα αληίζηνηρε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο άλζξαθα. Εικόνα2.2: Σρεκαηηθή απεηθόληζε ησλ SRES ζελαξίσλ(πεγή: ~ 33 ~

34 2.6:Modeling Groups Αθνχ έρνπλ πξνζδηνξηζηεί ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη νη θηλεηήξηεο δπλάκεηο γηα ηελ θαζεκία απφ ηηο ηέζζεξηο ηζηνξίεο, ε νκάδα ησλ SRES πνζνηηθνπνίεζε ηα κεγέζε ζηηο ηζηνξίεο ζε επηκέξνπο ζελάξηα κε ηε βνήζεηα επίζεκσλ κνληέισλ (κέζσ ππνινγηζηή). Δλψ ζηε ζπγγξαθηθή νκάδα θαη ζηηο νκάδεο ηππνπνίεζεο ζπκκεηείραλ εηδηθνί απφ φιν ηνλ θφζκν, θαη νη έμη νκάδεο ηππνπνίεζεο (Modeling Groups) εδξάδνληαη ζηελ Δπξψπε, ηε Βφξεηα Ακεξηθή θαη ζηελ Ηαπσλία. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, θάζε κνληέιν πνζνηηθνπνίεζεο ηεο ηζηνξίαο απνηειεί έλα ζελάξην, θαη φια ηα ζελάξηα κηαο ηζηνξίαο απνηεινχλ κηα νηθνγέλεηα ζελαξίσλ. Σα έμη κνληέια είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ησλ δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ κνληεινπνίεζεο ησλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ θαη ησλ δηαθφξσλ νινθιεξσκέλσλ πιαηζίσλ αμηνιφγεζεο ζηε βηβιηνγξαθία, θαη ζπκπεξηιακβάλνπλ ηα ιεγφκελα κνληέια "top-down" θαη 'bottom- up". Ζ ρξήζε δηαθνξεηηθψλ κνληέισλ εθπξνζσπεί ηηο αλάγθεο ησλ εθζέζεσλ SRES γηα ηελ κεζνδνινγηθή πνιπθσλία θαη γηα κηα αλνηθηή δηαδηθαζία. Ο αξηζκφο θαη ην είδνο ησλ πξνηχπσλ πνπ έρνπλ επηιεγεί θαηά ηελ αλνηθηή δηαδηθαζία νξίζηεθαλ ζε εζεινληηθή βάζε. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1997 ε Οκάδα Δξγαζίαο II ηεο Μνλάδαο Σερληθήο Τπνζηήξημεο ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή (IPCC WGII TSU) έζηεηιε επηζηνιέο πξνο ηηο θπβεξλήζεηο αλαδεηψληαο ππνςεθίνπο πνπ ζα ζηειέρσλαλ ηηο νκάδεο ηππνπνίεζεο πνπ ζα ζπλέβαιαλ ζηελ SRES θαη αλάξηεζαλ ζε δηάθνξα επηζηεκνληθά πεξηνδηθά ζέζεηο γηα ηππνπνηεηέο πνπ ζα ζπκκεηείραλ ζηελ SRES. Σειηθά, έμη δηαθνξεηηθέο νκάδεο ηππνπνίεζεο απφ Δπξψπε, Βφξεηα Ακεξηθή θαη Ηαπσλία πξνζθέξζεθαλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε δηακφξθσζε θαη αλάπηπμε ζελαξίσλ απαληψληαο αληηκεηψπηζε ηεο θιήζεο. Δίλαη επηπρέο ην γεγνλφο φηη απηά πξνέξρνληαη απφ ηξεηο δηαθνξεηηθέο επείξνπο θαη φηη, επίζεο, πεξηιακβάλνληαη δηαθνξεηηθέο κεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη αλά ηελ βηβιηνγξαθία γηα ηελ αλάπηπμε πνζνηηθψλ ζελαξίσλ εθπνκπψλ. Σα έμη κνληέια έρνπλ δηαθνξεηηθέο πεξηθεξεηαθέο νκαδνπνηήζεηο. Ζ ζπγγξαθηθή νκάδα απνθάζηζε λα θαηαηαγνχλ νη δηάθνξεο πεξηνρέο αλά ηελ πθήιην ζε ηέζζεξηο "κεγάιεο πεξηθέξεηεο", θνηλέο γηα φιεο ηηο πεξηθεξεηαθέο νκαδνπνηήζεηο θαη ζηα έμη κνληέια. Σα έμη κνληέια παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. Asian Pacific Integrated Model (AIM) Ζ (AIM) είλαη κηα κεγάιεο θιίκαθαο κνληέιν πξνζνκνίσζεο πνπ αλαπηχρζεθε απφ ην Δζληθφ Ηλζηηηνχην Πεξηβαιινληηθψλ Μειεηψλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Καζεγεηή Matsuoka, ην Παλεπηζηήκην ηνπ Κηφην θαη δηάθνξα εξεπλεηηθά ηδξχκαηα ηεο Αζίαο-Δηξεληθνχ. To AIM αμηνινγεί ηηο επηινγέο πνιηηηθήο γηα ηε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ παγθφζκηνπ θιίκαηνο, ηδίσο ζηηο ρψξεο ηεο Αζίαο-Δηξεληθνχ, κε ηνπο ζηφρνπο ηεο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηελ απνθπγή ησλ επηπηψζεσλ ηεο αιιαγήο ηνπ ~ 34 ~

35 θιίκαηνο. Integrated Model to Access the Greenhouse Effect (IMAGE) Σν IMAGE είλαη έλα νηθνινγηθφ-πεξηβαιινληηθφ πιαίζην πνπ πξνζνκνηψλεη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε φιν ηνλ θφζκν. Αληηπξνζσπεχεη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ηε βηφζθαηξα θαη ηνπ θιηκαηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηα ζέκαηα ηθαλφηεηαο ππνζηήξημεο, φπσο ε αιιαγή ηνπ θιίκαηνο, ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηελ επεκεξία ησλ αλζξψπσλ. Ο ζηφρνο ηεο έθδνζεο ηνπ IMAGE πνπ πεξηγξάθεηαη εδψ (έθδνζε 2.4 θπθινθφξεζε ην 2006) είλαη λα δηεξεπλήζεη ηε καθξνπξφζεζκε δπλακηθή ηεο παγθφζκηαο αιιαγήο, σο απνηέιεζκα ηεο αιιειεπίδξαζεο δεκνγξαθηθψλ, ηερλνινγηθψλ, νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηζηηθψλ θαη πνιηηηθψλ παξαγφλησλ. The Atmospheric Stabilization Framework (ASF) Model Ζ ηξέρνπζα έθδνζε ηεο ASF πεξηιακβάλεη ηελ ελέξγεηα, ηε γεσξγία, θαη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απνςίισζε ησλ δαζψλ θαη αηκνζθαηξηθά κνληέια θαη παξέρεη εθηηκήζεηο ησλ εθπνκπψλ γηα ελλέα πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ. ην κνληέιν ASF ε εμηζνξξφπεζε ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο επηηπγράλεηαη ηειηθά κε ηελ πξνζαξκνγή ησλ ηηκψλ ηεο ελέξγεηαο. Οη ηηκέο ηεο ελέξγεηαο δηαθέξνπλ θαηά πεξηνρή θαη απνηππψλεη ηηο πεξηθεξεηαθέο ζπλζήθεο ηεο αγνξάο, θαζψο θαη απφ ηνλ ηχπν ηεο ελέξγεηαο πνπ ζα αληηθαηνπηξίδεη πεξηνξηζκνχο ζηελ πξνζθνξά, ην θφζηνο κεηαηξνπήο, θαζψο θαη ηελ αμία ηεο ελέξγεηαο ζηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Ζ ASF εθηηκά ην ηζνδχγην πξνζθνξάο-δήηεζεο απφ κηα επαλαιεπηηθή ηερληθή έξεπλα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ηηκψλ πξνζθνξάο. Απηέο νη ηηκέο πξνζθνξάο, ηηο νπνίεο νη παξαγσγνί ελέξγεηαο επηβαξχλνπλ γηα ηα θαχζηκα θαηά ηε θξέαηνο ή ζην νξπρείν, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εθηίκεζε ησλ δεπηεξεπφλησλ ηηκψλ ηεο ελέξγεηαο ζε θάζε πεξηνρή. Γηα ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα, νη δεπηεξεχνλ ηηκέο αληαλαθινχλ ηηο ζρεηηθέο αλαινγίεο ηνπ θάζε θαπζίκνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν γεσξγηθφ κνληέιν ASF παξέρεη εθηηκήζεηο γηα ηελ παξαγσγή ησλ κεγάισλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ, φπσο ην θξέαο, ην γάια, θαη ην ζηηάξη, ην νπνίν νδεγείηαη απφ ηνλ πιεζπζκφ θαη ην αθαζάξηζην εζληθφ πξντφλ (ΑΔΠ) ηεο αλάπηπμεο. Σν κνληέιν απηφ ζπλδέεηαη κε ην κνληέιν ηεο απνςίισζεο ησλ δαζψλ ASF, πνπ εθηηκά ηελ έθηαζε ηεο γεο πνπ απνςηιψλεηαη εηεζίσο σο ζπλάξηεζε ηεο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο δήηεζεο γηα γεσξγηθά πξντφληα. To ASF GHG κνληέιν εθπνκπψλ ρξεζηκνπνηεί εμφδνπο ηεο ελέξγεηαο, ηεο γεσξγίαο, θαζψο θαη ηα κνληέια ηεο απνςίισζεο ησλ δαζψλ γηα ηελ εθηίκεζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζε θάζε πεξηνρή ηεο ASF. Γηα παξάδεηγκα, νη εθπνκπέο CH4 απφ ρψξνπο πγεηνλνκηθήο ηαθήο αληηζηνηρίδνληαη κε ηνλ πιεζπζκφ, ελψ νη εθπνκπέο C02 απφ ηελ παξαγσγή ηζηκέληνπ αληηζηνηρίδνληαη κε ην ΑΔΠ. Σέινο, ην ASF αηκνζθαηξηθφ κνληέιν ρξεζηκνπνηεί εθηηκήζεηο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ ζπγθεληξψζεσλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ζεξκνθξαζίαο. ~ 35 ~

36 Model for Energy Supply Strategy Alternatives and their General Environmental (MESSAGE) Σν MESSAGE είλαη έλα δπλακηθφ γξακκηθφ κνληέιν πξνγξακκαηηζκνχ πνπ ππνινγίδεη ην θφζηνο ειάρηζησλ δνκψλ εθνδηαζκνχ ππφ ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο δηαζεζηκφηεηαο πφξσλ, ην κελνχ ηεο δεδνκέλεο ηερλνινγίαο, θαζψο θαη ηε δήηεζε γηα ρξήζηκε ελέξγεηα. χκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ιεπηνκεξείο δνκέο ηεο ελέξγεηαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο, ηεο πξνζθνξάο, θαη ηηο εθπνκπέο πξφηππα, ζχκθσλα κε ηελ εμέιημε ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηνλ MACRO είλαη κηα ηξνπνπνηεκέλε έθδνζε ηνπ Global 2100 κνληέιν, πνπ αξρηθά δεκνζηεχζεθε ην 1992 (Manne θαη Richels, 1992) θαη ζηε ζπλέρεηα έρεη ρξεζηκνπνηεζεί επξέσο ζε πνιιέο κειέηεο ηεο ελέξγεηαο ζε φιν ηνλ θφζκν. Σν MACRO κεγηζηνπνηεί ηε δηαρξνληθή ζπλάξηεζε ρξεζηκφηεηαο απφ έλαλ κφλν παξαγσγφ-εθπξφζσπνο ησλ θαηαλαισηψλ ζε θάζε πεξηνρή ηνπ θφζκνπ θαη ηηο εθηηκήζεηο ηηο ζρέζεηο κεηαμχ καθξφ-νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο. MESSAGE θαη MACRO είλαη αιιειέλδεηα θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζε ζπλδπαζκφ, δηφηη αληηζηνηρνχλ ζε δχν δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο απφ ηηο νπνίεο ηα κνληέια ηεο ελέξγεηαο γίλεηαη ζπλήζσο topdown (καθξφ) θαη bottom-up (κήλπκα). Multiregional Approach for Resource and Industry Allocation Model (MARIA) Σν MARIA είλαη έλα ζπκπαγέο νινθιεξσκέλν κνληέιν αμηνιφγεζεο γηα ηελ εθηίκεζε ηεο αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ηεο νηθνλνκίαο, ηεο ελέξγεηαο, ησλ πφξσλ, ρξήζε γεο, θαη ηελ παγθφζκηα αιιαγή ηνπ θιίκαηνο (Mori θαη Takahashi, 1999, Mori 2000). Σν ΜΑΡΗΑ έρεη αλαπηπρζεί γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ηερλνινγίαο θαη πνιηηηθψλ επηινγψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε. Όπσο ε Global 2100 πνπ αλαπηχρζεθε απφ Manne θαη Richels (1992),ην ΜΑΡΗΑ είλαη ζήκεξα έλα κε-γξακκηθφ κνληέιν βειηηζηνπνίεζεο πνπ αζρνιείηαη κε ηηο δηεζλείο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ νθηψ πεξηθεξεηψλ NAM (ΖΠΑ θαη Καλαδάο), Ηαπσλία, άιιεο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ, ε Κίλα, ρψξεο ηεο ASEAN (Ηλδνλεζία, Μαιαηζία, Φηιηππίλεο, ηγθαπνχξε, Γεκνθξαηία ηεο Κνξέαο, Σατιάλδε), SAS (Ηλδία, ην Μπαγθιαληέο, ην Παθηζηάλ, ηε ξη-λάλθα), EEFSU (Αλαηνιηθή Δπξψπε θαη ηελ πξψελ νβηεηηθή Έλσζε), θαη ην ALM (Αθξηθή θαη Λαηηληθή Ακεξηθή). Πεξηιακβάλεη, επίζεο, ηηο ξνέο ελέξγεηαο θαη κηα απινπνηεκέλε παξαγσγή ηξνθίκσλ θαη αιιαγέο ρξήζεσλ γεο ψζηε λα γίλεη εκθαλέο νη δπλαηφηεηεο ζπλεηζθνξάο ηεο βηνκάδαο. The Mini Climate Assessment Model(ΜiniCAM) Σν ΜiniCAM είλαη έλα νινθιεξσκέλν κνληέιν αμηνιφγεζεο (IAM) πνπ ιεηηνπξγεί απφ ην Pacific Northwest National Laboratory. Όπσο θαη άιιεο IΑΜ, ην MiniCAM είλαη έλα πιήξεο κνληέιν κε ηελ έλλνηα φηη πεξηιακβάλεη φιε ηελ πδξφγεην θαη δελ πεξηιακβάλεη κφλν ηα αλζξψπηλα θαη νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα, αιιά θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηνπο κε θπζηθά ζπζηήκαηα. Σν MiniCAM εζηηάδεη ζηελ ελέξγεηα, ηε γεσξγία, θαη ηηο αγνξέο ηεο ρξήζεο γεο ζε 14 πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ, θαη είλαη αξθεηά ιεπηνκεξήο απφ ηελ άπνςε ηεο ηερλνινγίαο. ην πιαίζην απηφ, κεγάιν κέξνο ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο έρεη επηθεληξσζεί ~ 36 ~

37 ζηελ θαηάξηηζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηε ζρεηηθή ζεκαζία ησλ δηαθφξσλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ. ~ 37 ~

38 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 IPCC (Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή): Σέηαξηε Έθζεζε Αμηνιόγεζεο (Fourth Assessment Report): Climate Change 2007(AR4) 3.1: Δηζαγσγή ην θεθάιαην είλαη αλαγθαίν λα γίλεη κηα αλαθνξά ζηελ ηέηαξηε έθζεζε αμηνιφγεζεο ηεο IPCC (Γηαθπβεξλεηηθή Δπηηξνπή γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή) θαη ζηα ζηνηρεία πνπ άληιεζα απφ απηήλ ψζηε λα κπνξψ λα ζπγθξίλσ θαη λα εθηηκήζσ θαιχηεξα ηα απνηειέζκαηα, πνπ ζα πξνθχςνπλ κε ηελ ρξήζε ηνπ κνληέινπ STUGE φπσο ζα θαλνχλ ζην επφκελν θεθάιαην. Τπήξμε πξνζεθηηθή κειέηε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έθζεζεο, θαη ησλ εθηηκήζεσλ πνπ έρεη πξαγκαηνπνηήζεη. Απηή ε έθζεζε βαζίδεηαη ζηελ εθηίκεζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηηο ηξεηο Οκάδεο Δξγαζίαο (Working Groups I,II,III, ελ ζπληνκία ζα ηα αλαθέξνπκε σο WG) ηεο IPCC(Γηαθπβεξλεηηθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή). Παξέρεη κηα νινθιεξσκέλε άπνςε γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή σο ην ηειεπηαίν κέξνο ηεο ηέηαξηεο έθζεζεο αμηνιφγεζεο ηεο IPCC (AR4). Γηα λα έρνπκε κηα θαιχηεξε επνπηηθή εηθφλα αο δνχκε ηηο ηξείο απηέο νκάδεο εξγαζίαο θαη πνηνο είλαη ν βαζηθφο ηνπο ξφινο. 1)Ζ IPCC Οκάδα Δξγαζίαο Η (WG Η) αμηνινγεί ηηο θπζηθέο επηζηεκνληθέο πηπρέο ηνπ θιηκαηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο. Σα θπξηφηεξα ζέκαηα πνπ αμηνινγνχληαη απφ ηελ WG Η πεξηιακβάλνπλ: αιιαγέο ζηε αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη αεξνιπκάησλ ζηελ αηκφζθαηξα, παξαηεξνχκελεο αιιαγέο ζηνλ αέξα, ζηε ζεξκνθξαζία ηεο γεο θαη ησλ σθεαλψλ, ζηηο βξνρνπηψζεηο, παγεηψλεο θαη πάγνη, ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο θαη ησλ σθεαλψλ, ηζηνξηθή θαη παιαηνθιηκαηηθή πξννπηηθή γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, βηνγεσρεκεία, ηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα, αέξηα θαη αεξνιχκαηα, δνξπθνξηθά θαη άιια δεδνκέλα, θιηκαηηθά κνληέια, πξνβιέςεηο ηνπ θιίκαηνο, ηηο αηηίεο θαη ηελ απφδνζε ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο. 2)Ζ IPCC νκάδαο εξγαζίαο ΗΗ (WG II) αμηνινγεί ηελ εππάζεηα ησλ θνηλσληθν-νηθνλνκηθψλ θαη θπζηθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο, αξλεηηθψλ θαη ζεηηθψλ ζπλεπεηψλ ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο, θαζψο θαη επηινγέο γηα ηελ πξνζαξκνγή ζε απηήλ. Λακβάλεη επίζεο ππφςε ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ ηξσηψλ ζεκείσλ, ηελ πξνζαξκνγή θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Οη αμηνινγνχκελεο πιεξνθνξίεο ζεσξνχληαη απφ ηνπο ηνκείο (πδάηηλσλ πφξσλ, νηθνζπζηήκαηα, ηξφθηκα θαη ηα δάζε, παξάθηηα ζπζηήκαηα, βηνκεραλία, ηελ αλζξψπηλε πγεία) θαη ζηηο πεξηθέξεηεο (Αθξηθή, Αζία, Απζηξαιία θαη Νέα Εειαλδία, Δπξψπε, Λαηηληθή Ακεξηθή, Βφξεηα Ακεξηθή, πνιηθέο πεξηνρέο, Μηθξά Νεζηά ). ~ 38 ~

39 3)Ζ IPCC νκάδαο εξγαζίαο III (WG III) αμηνινγεί ελαιιαθηηθέο δπλαηφηεηεο γηα κεηξηαζκφ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο κε ηε κείσζε ή ηελ πξφιεςε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηελ ελίζρπζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ηα απνκαθξχλεη απφ ηελ αηκφζθαηξα. Οη θχξηνη ηνκείο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ ιακβάλνληαη ππφςε, ηφζν ζην εγγχο κέιινλ φζν θαη ζε κηα καθξνπξφζεζκε πξννπηηθή. Οη ηνκείο πεξηιακβάλνπλ ηελ ελέξγεηα, κεηαθνξέο, ηα θηίξηα, ηε βηνκεραλία, ηε γεσξγία, ηε δαζνθνκία, ηε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. 3.2:Παξαηεξήζεηο ζηηο κεηαβνιέο ηνπ θιίκαηνο από ηελ AR4 ηελ παξάγξαθν απηή είλαη ζεκαληηθφ λα θάλνπκε κηα αλαθνξά ζηηο παξαηεξήζεηο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ ηέηαξηε έθζεζε ηεο IPCC(AR4). Θα δνχκε ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ηελ θαηαλφεζε καο κέρξη ζήκεξα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ηνπο ιφγνπο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαζψο θαη εθηηκήζεηο γηα ην πσο κπνξεί απηή λα εμειηρζεί. Θα δνχκε επίζεο πσο γηα ηα δηάθνξα κνληέια (Α1,Α2,Β1 θαη Β2) πνπ εμεηάζακε παξαπάλσ, εθηηκάηαη φηη ζα κεηαβιεζεί ε ζεξκνθξαζία θαζψο θαη ηα επίπεδα ηεο ζάιαζζαο. Παξαηεξνύκελεο κεηαβνιέο θιίκαηνο θαη νη επηδξάζεηο ηνπο χκθσλα κε ηελ AR4 ε ππεξζέξκαλζε ζην θιηκαηηθφ ζχζηεκα ζεσξείηαη αλακθηζβήηεηε, φπσο πξνθχπηεη πιένλ επδηάθξηηα απφ ηηο παξαηεξνχκελεο απμήζεηο ησλ παγθφζκησλ κέζσλ ζεξκνθξαζηψλ ηεο αηκφζθαηξαο θαη ησλ σθεαλψλ, ην εθηεηακέλν ιηψζηκν ηνπ ρηνληνχ θαη πάγσλ θαη ηελ αχμεζε ηεο κέζεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο (Δηθφλα 3.1 ). Εικόνα 3.1: Σρεκαηηθή απεηθόληζε α) ηεο κεηαβνιήο ηεο ζεξκνθξαζίαο b)ηεο παγθόζκηαο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαη c)ηε ρηνλνθάιπςε ζην βόξεην εκηζθαίξην. Οη παξαπάλσ παξαηεξήζεηο αληηζηνηρνύλ ζηελ πεξίνδν (Πεγή :IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007) ~ 39 ~

40 Σα έληεθα απφ ηα ηειεπηαία δψδεθα ρξφληα ( ) ζπγθαηαιέγνληαη κεηαμχ ησλ δψδεθα ζεξκφηεξσλ εηψλ ζηα αμηνζεκείσηα ξεθφξ ηεο παγθφζκηαο ζεξκνθξαζίαο ηεο επηθάλεηαο (απφ ην 1850). Ζ 100- εηήο γξακκηθή ηάζε ( ), ηνπ 0,74 [0,56-0,92] C είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε ηάζε ηεο ηάμεο ηνπ 0,6 [0,4-0,8] C ( ) φπσο δίλεηαη ζηελ Σξίηε Έθζεζε Αμηνιφγεζεο (TAR) (Δηθφλα 3.2). Ζ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο είλαη δηαδεδνκέλε ζε φιε ηελ πδξφγεην θαη είλαη κεγαιχηεξε ζε πςειφηεξα, βφξεηα γεσγξαθηθά πιάηε. Οη επεηξσηηθέο πεξηνρέο ζεξκαίλνληαη ηαρχηεξα απφ ηηο αληίζηνηρεο ησλ σθεαλψλ (Δηθφλεο 3.2). Εικόνα 3.2: Σύγθξηζε ησλ παξαηεξνύκελσλ ζε επεηξσηηθή θαη παγθόζκηα θιίκαθα αιιαγώλ ζηε ζεξκνθξαζία ηεο επηθάλεηαο, κε απνηειέζκαηα πνπ εμνκνηώλνληαη από θιηκαηηθά πξόηππα πνπ ρξεζηκνπνηνύλ είηε θπζηθά είηε θπζηθνύο θαη αλζξσπνγελείο παξάγνληεο. Οη γξακκέο είλαη δηαθεθνκκέλεο όπνπ ρσξηθή θάιπςε είλαη κηθξόηεξε από 50%. Μπιε ζθηαζκέλεο δώλεο δείρλνπλ ην 5 έσο 95% εύξνο γηα ηηο 19 πξνζνκνηώζεηο από πέληε θιηκαηηθά πξόηππα πνπ ρξεζηκνπνηνύλ κόλν ην θπζηθό παξάγνληα ιόγσ ηεο ειηαθήο δξαζηεξηόηεηαο θαη ηα εθαίζηεηα. Κόθθηλν ζθηαζκέλεο δώλεο δείρλνπλ ην 5 έσο 95% εύξνο γηα 58 από ηηο 14 πξνζνκνηώζεηο θιηκαηηθά πξόηππα πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ηόζν ηνπο θπζηθνύο όζν θαη αλζξσπνγελείο παξάγνληεο.(πεγή : IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007) Ζ άλνδνο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ζπλάδεη κε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο (Δηθφλα 3.1). Ζ παγθφζκηα κέζε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο έρεη απμεζεί απφ ην 1961 θαηά κέζν φξν κε έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 1,8 [1,3-2,3] mm αλά έηνο θαη απφ ην 1993 ζην 3,1 [2,4-3,8] mm αλά έηνο, κε ζπληζηακέλεο κεηαβιεηέο φπσο ηε ζεξκηθή δηαζηνιή, ην ιηψζηκν ησλ παγεηψλσλ θαη ησλ πάγσλ, θαζψο θαη ησλ πνιηθψλ πάγσλ. Σν αλ έλαο ηαρχηεξνο ξπζκφο γηα ηα έηε αληηθαηνπηξίδεη κεηαβνιέο δεθαεηίαο ή κηα αχμεζε ηεο ηάζεο, καθξνπξφζεζκα, είλαη αζαθέο. Παξαηεξήζεθαλ κεηψζεηο ζηελ ρηφλη θαη έθηαζε ηνπ πάγνπ είλαη επίζεο ζχκθσλε κε ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο (Δηθφλα 3.1). Σα δνξπθνξηθά ~ 40 ~

41 δεδνκέλα απφ ην 1978 δείρλνπλ φηη ν εηήζηνο κέζνο φξνο ζηελ Αξθηηθή έθηαζε ηνπ πάγνπ έρεη ζπξξηθλσζεί θαηά 2,7 [2,1-3,3]% αλά δεθαεηία, κε ηηο κεγαιχηεξεο κεηψζεηο ην θαινθαίξη ηνπ 7,4 [5,0-9,8]% αλά δεθαεηία. Βνπλφ παγεηψλσλ θαη ηνπ ρηνληνχ, θαηά κέζν φξν έρνπλ κεησζεί θαη ζηα δχν εκηζθαίξηα. Απφ ην 1900 έσο ην 2005, απμήζεθαλ ζεκαληηθά νη βξνρνπηψζεηο ζηηο αλαηνιηθέο πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ θαη Ννηίνπ Ακεξηθήο, ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο θαη ηεο Βφξεηαο θαη Κεληξηθήο Αζίαο, αιιά κεηψζεθαλ ζηελ ππνζαράξηα Αθξηθή, ηε Μεζφγεην, ηε λφηηα Αθξηθή θαη ζε πεξηνρέο ηεο λφηηαο Αζίαο. Δίλαη πνιχ πηζαλφ φηη θαηά ηα ηειεπηαία 50 ρξφληα, θξχεο κέξεο, θξχεο λχρηεο θαη παγεηνί έρνπλ θαηαζηεί ιηγφηεξν ζπρλά ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ηεο γεο, θαη δεζηέο κέξεο θαη θαπηέο λχρηεο έρνπλ θαηαζηεί ην ζπρλφηεξν θαηλφκελν. Δίλαη πηζαλφ επίζεο φηη ηα θχκαηα θαχζσλα έρνπλ γίλεη πην ζπρλά ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ηεο γεο, ε ζπρλφηεηα ησλ ηζρπξψλ βξνρνπηψζεσλ έρεη απμεζεί, ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο, θαζψο θαη απφ ην 1975 ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο αθξαίσλ πςειψλ επηπέδσλ ηεο ζάιαζζαο έρεη απμεζεί ζε φιν ηνλ θφζκν. Τπάξρνπλ ζηνηρεία πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ παξαηήξεζε γηα αχμεζε ησλ ηξνπηθψλ έληνλσλ δξαζηεξηνηήησλ θπθιψλσλ ζηνλ Βφξεην Αηιαληηθφ πεξίπνπ απφ ην 1970 θαη κεηέπεηηα κε πεξηνξηζκέλεο ελδείμεηο γηα απμήζεηο θάπνπ αιινχ. Γελ ππάξρεη ζαθήο ηάζε ηνπ εηήζηνπ αξηζκνχ ησλ ηξνπηθψλ θπθιψλσλ. Δίλαη δχζθνιν λα εμαθξηβσζνχλ πην καθξνπξφζεζκεο ηάζεηο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ησλ θπθιψλσλ, ηδηαίηεξα πξηλ απφ ην Οη κέζεο ηνπ Βνξείνπ Ζκηζθαηξίνπ ζεξκνθξαζίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δεχηεξνπ κηζνχ ηνπ 20νχ αηψλα ήηαλ πνιχ πηζαλφλ πςειφηεξεο απφ νπνηαδήπνηε άιιε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 50-εηίαο ζηα ηειεπηαία 500 ρξφληα θαη πηζαλφλ ηα πςειφηεξα ηνπιάρηζηνλ θαηά ηα ηειεπηαία 1300 ρξφληα. Σα ζηνηρεία απφ παξαηήξεζε ζε φιεο ηηο επείξνπο θαη ηνπο πεξηζζφηεξνπο σθεαλνχο δείρλνπλ φηη πνιιά θπζηθά ζπζηήκαηα επεξεάδνληαη απφ ηηο ηνπηθέο θιηκαηηθέο αιιαγέο, ηδίσο ηε ζεξκνθξαζία λα απμάλεηαη. Αιιαγέο ζην ρηφλη, ηνλ πάγν θαη ηηο παγσκέλεο εθηάζεηο έρνπλ κε πςειή ζεκαληηθφηεηα απμήζεη ηνλ αξηζκφ θαη ην κέγεζνο ησλ παγσκέλσλ ιηκλψλ, έρνπλ απμήζεη ηελ αζηάζεηα ηνπ εδάθνπο ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο θαη ζε άιιεο κφληκα παγσκέλεο εθηάζεηο θαη έρνπλ νδεγήζεη ζε αιιαγέο ζε νξηζκέλα νηθνζπζηήκαηα ηεο Αξθηηθήο θαη ηεο Αληαξθηηθήο. Τπάξρεη κεγάιε ζπζρέηηζε ηνπ γεγνλφηνο φηη θάπνηα πδξνινγηθά ζπζηήκαηα, επίζεο, έρνπλ επεξεαζηεί κε ηελ αχμεζε ηεο απνξξνήο θαη ηελ έγθαηξε εθθαζάξηζε ησλ θνξπθψλ ηελ άλνημε ζε πνιινχο παγεηψλεο θαη πνηακνχο πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ην ιηψζηκν ησλ πάγσλ θαη απφ θαηλφκελα - επηπηψζεηο ζηε ζεξκηθή δνκή θαη ηελ πνηφηεηα ησλ πδάησλ ησλ πνηακψλ ηνπ πιαλήηε θαη ησλ ιηκψλ. ηα ρεξζαία νηθνζπζηήκαηα, ε πξνεγνχκελε ρξνληθή ζηηγκή ησλ γεγνλφησλ ηεο άλνημεο θαη νη κεηαβνιέο ζηνπο πφινπο θαη ηα άλσ ζηηο αιπζίδεο θπηψλ θαη δψσλ είλαη κε πνιχ πςειή ζπζρέηηζε ζπλδεδεκέλεο κε ηελ πξφζθαηε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. ε νξηζκέλα ζαιάζζησλ θαη γιπθνχ λεξνχ ζπζηήκαηα, νη κεηαηνπίζεηο ζηηο ζεηξέο θαη ηηο αιιαγέο ζηελ θπθηψλ, ~ 41 ~

42 πιαγθηφλ θαη ηελ αθζνλία ησλ ςαξηψλ ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ λεξνχ, θαζψο θαη ηηο ζρεηηθέο αιιαγέο ζηελ παγνθάιπςε, ηελ αιαηφηεηα, ηα επίπεδα νμπγφλνπ θαη ηελ θπθινθνξία. Απφ ηηο παξαηεξήζεηο ζε πάλσ απφ ζεηξέο δεδνκέλσλ, απφ 75 κειέηεο, πνπ δείρλνπλ αμηνζεκείσηε αιιαγή ζε πνιιά θπζηθά θαη βηνινγηθά ζπζηήκαηα, πεξηζζφηεξν απφ ην 89% ζπκθσλνχλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο αιιαγήο πνπ αλακέλεηαη σο απάληεζε ζηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο. Ωζηφζν, ππάξρεη θάπνηα ζεκαληηθή έιιεηςε γεσγξαθηθήο ηζνξξνπίαο, ζε ζηνηρεία ηεο βηβιηνγξαθίαο ζηηο παξαηεξνχκελεο κεηαβνιέο, κε εκθαλή έιιεηςε ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Τπάξρεη κηα κέζε εκπηζηνζχλε φηη νη άιιεο επηπηψζεηο ηεο πεξηθεξεηαθήο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο γηα ηα πεξηβάιινληα θχζεο θαη αλζξψπνπ είλαη ήδε αηζζεηέο, αλ θαη πνιιέο είλαη δχζθνιν λα ηηο δηαθξίλνπκε ιφγσ ηεο πξνζαξκνγήο ηνπο. Πεξηιακβάλνπλ επηπηψζεηο ησλ απμήζεσλ ηεο ζεξκνθξαζίαο: ζηε γεσξγηθή θαη δαζηθή δηαρείξηζε ζηα βφξεηα γεσγξαθηθά πιάηε, φπσο ε πξψηκε θχηεπζε θαιιηεξγεηψλ ηελ άλνημε, θαζψο θαη νη αιιαγέο ζηα θαζεζηψηα δηαηαξαρήο ησλ δαζψλ ιφγσ ησλ ππξθαγηψλ θαη ησλ παξάζηησλ, ζε νξηζκέλεο πηπρέο ηεο αλζξψπηλεο πγείαο, φπσο ε ζεξκφηεηα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηε ζλεζηκφηεηα ζηελ Δπξψπε, ε εμέιημε ησλ κνιπζκαηηθψλ θνξέσλ ηεο λφζνπ ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο, θαη ε αιιεξγηνγφλνο γχξε ζην Βφξεην Ζκηζθαίξην ζηα πςειά θαη ηα κεζαία γεσγξαθηθά πιάηε, νξηζκέλεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ πεξηνρή ηεο Αξθηηθήο (π.ρ. θπλήγη θαη νδνηπνξηθά πάλσ ζην ρηφλη θαη ηνλ πάγν) θαη ζε πεξηνρέο ησλ Άιπεσλ κε ρακειφηεξν πςφκεηξν (φπσο ηα νξεηλά αζιήκαηα). Αίηηα κεηαβνιώλ Οη παγθφζκηεο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ νθείινληαη ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο έρνπλ απμεζεί απφ ηελ πξνβηνκεραληθή επνρή, κε αχμεζε 70% κεηαμχ 1970 θαη 2004 (Δηθφλα 3.3). Εικόνα 3.3: (α) Παγθόζκηεο εηήζηεο εθπνκπέο ησλ αλζξσπνγελώλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ [5]. ~ (β) 42 Πνζνζηό ~ ησλ δηαθόξσλ αλζξσπνγελώλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζην ζύλνιν ησλ εθπνκπώλ ηνπ 2004 από πιεπξάο ηζνδπλάκνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2-eq). (γ) κεξίδην ησλ δηαθόξσλ ηνκέσλ ζην ζύλνιν ησλ αλζξσπνγελώλ εθπνκπώλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά ην 2004 όζνλ αθνξά ηηο εθπνκπέο CO2-eq.(Πεγή: IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007)

43 Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO2) είλαη ην πην ζεκαληηθφ αλζξσπνγελέο αέξην ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Οη εηήζηεο εθπνκπέο ηνπ απμήζεθαλ θαηά πεξίπνπ 80% κεηαμχ ηνπ 1970 θαη ηνπ Ζ καθξνπξφζεζκε ηάζε κείσζεο ησλ εθπνκπψλ CO 2 αλά κνλάδα ελέξγεηαο πνπ παξέρεηαη αληηζηξάθεθε κεηά ην Οη παγθφζκηεο αηκνζθαηξηθέο ζπγθεληξψζεηο CO 2, κεζαλίνπ (CH 4 ) θαη νμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ (N 2 O) έρνπλ απμεζεί ζεκαληηθά σο απνηέιεζκα αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ην 1750 θαη ηψξα μεπεξλνχλ θαηά πνιχ ηηο πξν ηεο βηνκεραληθήο επνρήο ηηκέο φπσο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηνπο ππξήλεο πάγνπ πνπ εθηείλνληαη ζε πνιιέο ρηιηάδεο έηε. Οη αηκνζθαηξηθέο ζπγθεληξψζεηο CO 2 (379 ppm) θαη CH 4 (1774ppb) ην 2005 ππεξέβεζαλ θαηά πνιχ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απηή ε παγθφζκηα αχμεζε ζπγθεληξψζεσλ CO 2 νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ, κε ηελ αιιαγή ζηε ρξήζε ησλ γαηψλ, ε νπνία παξέρεη κηα άιιε ζεκαληηθή αιιά θαη κηθξφηεξε ζπκβνιή. Δίλαη πνιχ πηζαλφ φηη ε παξαηεξνχκελε αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο CH 4 είλαη γεγνλφο φηη νθείιεηαη θπξίσο ζηε γεσξγία θαη ηε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ. Οη ξπζκνί αχμεζεο ηνπ CH 4 έρνπλ κεησζεί απφ ηηο αξρέο ηνπ 1990, ζχκθσλα κε ηηο ζπλνιηθέο εθπνκπέο (άζξνηζκα αλζξσπνγελψλ θαη θπζηθψλ πεγψλ) θαη εκθαλίδνληαη ζρεδφλ ζηαζεξέο θαηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηφδνπ. Ζ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο N 2 O νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηε γεσξγία. Τπάξρεη κηα πνιχ κεγάιε βεβαηφηεηα φηη ην θαζαξφ απνηέιεζκα ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο απφ ην 1750 ππήξμε έλα απφ ηα αίηηα ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ ηελ παξαηεξνχκελε αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο απφ ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα είλαη πνιχ πηζαλφ λα νθείιεηαη ζηελ παξαηεξεζείζα αχμεζε ζηηο αλζξσπνγελείο ζπγθεληξψζεηο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Δίλαη πηζαλφλ φηη έρεη ζεκεησζεί ζεκαληηθή αλζξσπνγελήο αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 50 εηψλ, θαηά κέζν φξν, ζε θάζε ήπεηξν (εθηφο απφ ηελ Αληαξθηηθή). Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 50 εηψλ, ην πνζφ ηεο ειηαθήο θαη ηεο εθαηζηεηαθήο ελέξγεηαο ζα κπνξνχζε πηζαλψο λα παξάγεη ςχμε. Σα παξαηεξνχκελα κνληέια αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ησλ κεηαβνιψλ ηνπο πξνζνκνηψλνληαη κφλν ζηα κνληέια πνπ πεξηιακβάλνπλ ηηο αλζξσπνγελείο επηδξάζεηο. Τθίζηαληαη κεγάιεο δπζθνιίεο ζηελ πξνζνκνίσζε θαη ζηελ απφδνζε ησλ παξαηεξνχκελσλ αιιαγψλ ζεξκνθξαζίαο ζε κηθξφηεξεο επεηξσηηθέο θιίκαθεο. Οη αλζξψπηλεο επηξξνέο: πνιχ πηζαλφλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ άλνδν ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαηά ην δεχηεξν ήκηζπ ηνπ 20 νπ αηψλα ελδέρεηαη λα ζπλέβαιαλ ζε αιιαγέο ζηε κνξθή ηνπ αλέκνπ, πνπ επεξεάδνπλ ππεξ- ηξνπηθέο ζχειιεο θαη κνηίβα ζεξκνθξαζηψλ πηζαλφλ λα επηδξνχλ ζε ζεξκνθξαζίεο ζε αθξαία δεζηέο λχρηεο, θξχεο λχρηεο θαη θξχεο κέξεο, πην πηζαλφ απφ ηνλ απμεκέλν θίλδπλν γηα ηα θχκαηα θαχζσλα, πεξηνρέο πνπ πιήηηνληαη απφ ηελ μεξαζία απφ ην 1970 θαη ηε ~ 43 ~

44 ζπρλφηεηα ηζρπξψλ βξνρνπηψζεσλ. Ζ αλζξσπνγελήο ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε θαηά ηηο ηξεηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο είρε πηζαλφλ κηα επδηάθξηηε επηξξνή ζε παγθφζκηα θιίκαθα ζηηο αιιαγέο πνπ παξαηεξνχληαη ζε πνιιά θπζηθά θαη βηνινγηθά ζπζηήκαηα. Ζ ρσξηθή ζπκθσλία κεηαμχ πεξηνρψλ ζεκαληηθήο ππεξζέξκαλζεο ζε φιν ηνλ θφζκν θαη ησλ ζέζεσλ ησλ ζεκαληηθψλ παξαηεξνχκελσλ κεηαβνιψλ ζε πνιιά ζπζηήκαηα ζχκθσλα κε ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο είλαη πνιχ απίζαλν λα νθείινληαη απνθιεηζηηθά κφλν θαη κφλν ζηηο θπζηθέο δηαθπκάλζεηο. Αξθεηέο κειέηεο ηππνπνίεζεο έρνπλ ζπλδέζεη νξηζκέλεο αληηδξάζεηο ζηα θπζηθά θαη βηνινγηθά ζπζηήκαηα κε ηελ αλζξσπνγελή ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε. Μηα πην πιήξεο ζπλεηζθνξά ησλ παξαηεξνχκελσλ αληηδξάζεσλ ησλ θπζηθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ αλζξσπνγελή ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε ζήκεξα παξεκπνδίδεηαη απφ κηα κηθξή ρξνληθά θιίκαθα πνιιψλ κειεηψλ επηπηψζεσλ, ηε κεγαιχηεξε θπζηθή κεηαβιεηφηεηα ηνπ θιίκαηνο ζε πεξηθεξεηαθή θιίκαθα, ηηο ζπλεηζθνξέο ησλ κε θιηκαηηθψλ παξαγφλησλ θαη ηελ πεξηνξηζκέλε γεσγξαθηθή θάιπςε ησλ κειεηψλ. 3.3:Παγθόζκηεο θιηκαηηθέο πξνβιέςεηο από ηελ AR4 Σα κειινληηθά απνηειέζκαηα ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο πνπ απνηηκψληαη ζηε ηέηαξηε έθζεζε αμηνιφγεζεο ηεο IPCC βαζίδνληαη ζε κηα ηεξαξρία κνληέισλ, πνπ θπκαίλνληαη απφ ηα Μνληέια Γεληθήο Κπθινθνξίαο Αηκφζθαηξαο-Ωθεαλψλ (AOGCM) θαη Μνληέια Γήηλνπ πζηήκαηνο Μέζεο Πνιππινθφηεηαο (EMIC) ζηα Μνληέια Απινχ Κιίκαηνο (SCM). Σα κνληέια απηά αληηπαξαβάιινληαη κε ζπγθεληξψζεηο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη άιισλ ζπζηαηηθψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ δηάθνξα ζελάξηα εθπνκπψλ, ηα νπνία θπκαίλνληαη απφ ζελάξηα ηεο κε κείσζεο κέρξη θαη εμηδαληθεπκέλα καθξνπξφζεζκα ζελάξηα. ε γεληθέο γξακκέο, έρνπλ αμηνινγεζεί πξνβιέςεηο κειινληηθψλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ πνπ δελ κεηξηάδνληαη ζε θιίκαθεο: παγθφζκηα κέρξη θαη εθαηνληάδεο ρηιηφκεηξα. Λφγσ ηεο άλεπ πξνεγνπκέλνπ, θνηλήο πξνζπάζεηαο απφ πνιιέο νκάδεο κνληεινπνίεζεο ζε φιν ηνλ θφζκν, νη πξνβιέςεηο γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο βαζίδνληαη πιένλ ζε πνιπεπίπεδα πξφηππα-κέζα, νη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ κνληέισλ κπνξεί λα πνζνηηθνπνηεζνχλ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ελψ νη εθηηκήζεηο φζνλ αθνξά ηελ πηζαλφηεηα κεηαβνιήο ζεκαληηθψλ παξακέηξσλ ηνπ θιηκαηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπκπιεξψλνληαη απφ ηηο απφςεηο εκπεηξνγλσκφλσλ. Σα λέα απνηειέζκαηα επηβεβαηψλνπλ ηα ήδε αλαθεξφκελα ζηελ ηξίηε έθζεζε αμηνιφγεζεο (TAR). Οη ζπλερηδφκελεο εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ηνπιάρηζηνλ ζε ηξέρνπζεο ηηκέο, ζα πξνθαιέζεη πεξαηηέξσ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη πνιιέο αιιαγέο ζην παγθφζκην θιηκαηηθφ ζχζηεκα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 21 νπ αηψλα, θάηη πνπ πηζαλέζηεξα λα είλαη κεγαιχηεξεο απφ απηέο πνπ παξαηεξήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20 νπ. ηελ εξγαζία απηή φπσο αλαθέξακε θαη πην πάλσ ζα αζρνιεζνχκε κε ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο πνπ αλαθέξνληαη ζηε κέζε ζεξκνθξαζία (mean temperature) θαη ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο (sea level). ~ 44 ~

45 Μέζε ζεξκνθξαζία Όια ηα κνληέια πνπ αμηνινγνχληαη ζηελ ΑR4, γηα φια ηα ζελάξηα κε κεηξηαζκνχ πνπ εμεηάδνληαη, νη απμήζεηο ζηελ παγθφζκηα κέζε ζεξκνθξαζία αέξα ηεο επηθάλεηαο (surface air temperature:sat), πνπ ζπλερίδνληαη ζην πέξαζκα ηνπ 21 νπ αηψλα, εμαηηίαο θπξίσο ησλ απμήζεσλ ζηηο αλζξσπνγελείο ζπγθεληξψζεηο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε ηελ αλάινγε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηηο ζπλδεδεκέλεο δπλάκεηο αθηηλνβνιίαο. Τπάξρεη ζηελή ζπκθσλία ηεο κέζεο παγθφζκηαο (SAT) αχμεζεο ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ζηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα γηα ηηο ζπγθεληξψζεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο ηξεηο κε κεηξηαζκέλεο εηδηθέο εθζέζεηο ηεο IPCC γηα ηα ζελάξηα εθπνκπψλ (SRES: Β1, Α1Β θαη Α2), ζελάξηα (πεξηιακβάλνληαο κφλν ηηο αλζξσπνγελείο επηδξάζεηο) πνπ δηεμάγνληαη απφ ηελ AOGCM (ε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαηά κέζν φξν γηα ζε ζχγθξηζε κε ην είλαη κεηαμχ 0,64 C θαη 0,69 C, κε έλα εχξνο ηεο ηάμεο κφλν ηνπ 0,05 C). Έηζη, απηφ ην πνζνζηφ ηνπ πιαλήηε επεξεάδεηαη ειάρηζηα απφ ηα δηαθνξεηηθά ππνζεηηθά ζελάξηα ή ηα δηαθνξεηηθά κνληέια επαηζζεζίαο, θαη είλαη ζπλεπή κε φζα παξαηεξήζεθαλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Πηζαλέο κειινληηθέο δηαθπκάλζεηο ησλ δπλάκεσλ (π.ρ, κηα κεγάιε εθαηζηεηαθή έθξεμε) ζα κπνξνχζε λα αιιάμεη, απηέο ηηο ηηκέο, αιιά πεξίπνπ ζην ήκηζπ απηψλ ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηψλα ηνπ πιαλήηε, κε ηελ έλλνηα φηη ζα ζπκβεί αθφκα θαη αλ νη αηκνζθαηξηθέο ζπγθεληξψζεηο παξέκελαλ ζηαζεξέο ζηηο ηηκέο ηνπ έηνπο Μέρξη θαη ηα κέζα ηνπ αηψλα ( ), ε επηινγή ηνπ ζελαξίνπ γίλεηαη φιν θαη πην ζεκαληηθή γηα ην κέγεζνο ηεο αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ πνιιαπιψλ κνληέισλ θαηά κέζν φξν ζε παγθφζκην επίπεδν SAT, κε ηηο ηηκέο ησλ 1,3 C, 1,8 C θαη 1,7 C απφ ηα AOGCM γηα B1, Α1Β θαη Α2 αληίζηνηρα. Μέρξη ηα ηέιε ηνπ αηψλα ( ), νη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ζελαξίσλ είλαη κεγάιεο, θαη κφλν ην 20% απηήο ηεο άλνδνο ηεο ζεξκνθξαζίαο πξνθχπηεη απφ ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο, ε νπνία έρεη ήδε δεζκεπηεί. Ζ αμηνιφγεζε βαζίδεηαη ζηηο AOGCM πξνβιέςεηο, ηηο πηζαλνηηθέο κεζφδνπο, ηα EMIC, έλα απιφ κνληέιν ζπληνληζκέλν κε ηηο απαληήζεηο ησλ AOGCM, θαζψο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε κνληέια ηνπ θιίκαηνο ηνπ θχθινπ ηνπ άλζξαθα, δείρλεη φηη γηα ηα ζελάξηα κε άκβιπλζεο, ε κειινληηθή αχμεζε ηεο παγθφζκηαο κέζεο SAT ελδερνκέλνπο λα εκπίπηεη θαηά 40-60% ηεο κέζεο αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πνιιαπινχ κνληέινπ AOGCM κεηά απφ πξνζνκνίσζε ζε έλα δεδνκέλν ζελάξην. Ζ κεγαιχηεξε αβεβαηφηεηα ζε πςειφηεξεο ηηκέο έξρεηαη ελ κέξεη σο απνηέιεζκα απφ ηηο αζάθεηεο φζνλ αθνξά ην πξφζζεην πιεξνθνξηαθφ ππφβαζξν γηα ηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα. Ζ κέζε ζεξκνθξαζία SAT ηνπ θαη ηα ζπλαθή εχξε αβεβαηφηεηαο γηα ηα έηε ζε ζρέζε κε ην είλαη: Β1 1.8 C (1.1 C έσο 2.9 C) Β2 Α1Β Α1Σ 2.4 C (1.4 C έσο 3.8 C) 2.8 C (1.7 C έσο 4.4 C) 2.4 C (1.4 C έσο 3.8 C) ~ 45 ~

46 Α2 Α1F1 3.4 C (2.0 C έσο 5.4 C) 4.0 C (2.4 C έσο 6.4 C) ε αληίζεζε κε ην TAR, νη αβεβαηφηεηεο ζηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα πεξηιακβάλνληαη πιένλ ζηηο ελ ιφγσ πεξηνρέο. Απηά ηα εχξε αβεβαηφηεηαο πεξηιακβάλνπλ κφλν ηπρφλ αλζξσπνγελή αλαγθαζηηθή αιιαγή. Σα γεσγξαθηθά πξφηππα ησλ πξνβιεπφκελσλ SAT δείρλνπλ ηε κεγαιχηεξε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο λα ζεκεηψλεηαη πάλσ απφ ηελ μεξά (πεξίπνπ ην δηπιάζην ηεο κέζεο παγθφζκηαο αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο), θαζψο θαη ζε κεγάια βφξεηα γεσγξαθηθά πιάηε, θαη κηθξφηεξε άλνδν ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πιαλήηε πάλσ απφ ηνπο λφηηνπο σθεαλνχο θαη ην Βφξεην Αηιαληηθφ, ζχκθσλα κε ηηο παξαηεξήζεηο θαηά ηα ηέιε ηνπ 20 νπ αηψλα. Σν κνηίβν ηεο δηδσληθήο κέζεο άλνδνο ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηελ αηκφζθαηξα, κε κέγηζηε ηηκή ζηελ αλψηεξε ηξνπφζθαηξα θαη ςχμε ζε φιε ηελ ζηξαηφζθαηξα, ήδε ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηψλα είλαη αμηνζεκείσηε, ελψ ε κέζε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνπο σθεαλνχο πξνρσξεί θαηά δψλεο θνληά ζηελ επηθάλεηα θαη ζην βφξεην κέζν γεσγξαθηθφ πιάηνο ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηψλα, κε ζηαδηαθή δηείζδπζε πξνο ηα θάησ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 21 νπ αηψλα. Δπίπεδα ζάιαζζαο Σν επίπεδν ηεο ζαιάζζεο ζχκθσλα κε ηελ ηέηαξηε έθζεζε AR4, αλακέλεηαη λα απμεζεί ζπγθξηηηθά κε ηελ παξνχζα θάζε ( ) θαη ην ηέινο απηνχ ηνπ αηψλα ( ) γηα ηα SRES ζελάξηα σο εμήο : Β1 0.18κ έσο 0.38κ Β2 0.20κ έσο 0.43κ Α1Β 0.21κ έσο 0.48κ Α1Σ 0.20κ έσο 0.45κ Α2 0.23κ έσο 0.51κ Α1F1 0.26κ έσο 0.59κ Απηά είλαη ηα εχξε απφ 5 έσο 95% θαη θπκαίλνληαη κε βάζε ην εχξνο ησλ απνηειεζκάησλ AOGCM, δίρσο λα ζπκπεξηιακβάλνληαη ε αβεβαηφηεηα γηα ην πιεξνθνξηαθφ ππφβαζξν ζηνλ θχθιν ηνπ άλζξαθα. Γηα θάζε ζελάξην, ην θεληξηθφ ζεκείν ηνπ θάζκαηνο είλαη εληφο ηνπ 10% ηνπ κέζνπ φξνπ ηνπ κνληέινπ TAR γηα ηα έηε Σα εχξε είλαη πην πεξηνξηζκέλα ζε ζρέζε κε ην TAR, θπξίνπο ιφγσ ηεο βειηίσζεο ηεο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε θάπνηεο αβεβαηφηεηεο ζρεηηθά κε ηηο πξνβιεπφκελεο εηζθνξέο. ε φια ηα ζελάξηα, ν κέζνο ξπζκφο αχμεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αηψλα είλαη πνιχ πηζαλφ λα ππεξβεί ην κέζν πνζνζηφ ησλ εηψλ (1,8 ± 0,5 ρηιηνζηά αλά έηνο). Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζην πιαίζην ηνπ Α1Β, ε θεληξηθή ~ 46 ~

47 εθηίκεζε ηνπ πνζνζηνχ ηεο αχμεζεο είλαη 3,8 ρηιηνζηά αλά έηνο. Γηα έλα κέζν κνληέιν, ην ζελάξην εμάπισζεο ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο είλαη κφλν 0,02 κ. έσο ηα κέζα ηνπ αηψλα, θαη κέρξη ην ηέινο ηνπ αηψλα 0,15 κ. Ζ ζεξκηθή δηαζηνιή είλαη ε κεγαιχηεξε ζπληζηψζα, ζπκβάιινληαο απφ 70 έσο θαη 75% ζηελ θεληξηθή εθηίκεζε ζε απηέο ηηο πξνβιέςεηο γηα φια ηα ζελάξηα. Οη παγεηψλεο, ηα πξνθαιχκκαηα πάγνπ θαη ηα ζηξψκαηα πάγνπ ηεο Γξνηιαλδίαο αλακέλεηαη επίζεο λα ζπκβάιεη ζεηηθά ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. Σα γεληθά κνληέια θπθινθνξίαο δείρλνπλ φηη ηα ζηξψκαηα πάγνπ ηεο Αληαξθηηθήο ζα δερηνχλ κηα απμεκέλε ρηνλφπησζε ρσξίο νπζηαζηηθά λα αληηκεησπίζνπλ ηήμε ζηελ επηθάλεηά ηνπο, θεξδίδνληαο έηζη κάδα θαη ζπκβάιινληαο θαηαζηξνθηθά ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο. Πεξαηηέξσ επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ θαηά ηε ξνή ηνπ πάγνπ ελφο είδνπο πνπ πξφζθαηα έρεη παξαηεξεζεί ζε νξηζκέλα παγσκέλα ξεχκαηα θαη παγεηψλεο ηεο Γξνηιαλδίαο θαη ηεο Γπηηθήο Αληαξθηηθήο ζα κπνξνχζε λα απμήζεη ζεκαληηθά ηε ζπλεηζθνξά ησλ πάγσλ. Γηα παξάδεηγκα, αλ ζε πεξίπησζε απνξξίςεσο πάγνπ απφ απηέο ηηο δηαδηθαζίεο αλαβάζκηζεο ζην κέιινλ αλάινγα κε ηελ παγθφζκηα κέζε κεηαβνιή ηεο ζεξκνθξαζίαο επηθαλείαο (σο κέηξν ηεο παγθφζκηαο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο), ζα πξνζηεζεί θαηά 0,1-0,2 κ απφ ην αλψηαην φξην ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο γηα ηα έηε ε απηφ ην παξάδεηγκα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ , ην πνζνζηφ θιηκάθσζεο πξνο ηα πάλσ ηνπ θνξηίνπ ηεο Αληαξθηηθήο ζα εμηζνξξνπνχζε πεξίπνπ ην αλακελφκελν πνζνζηφ αχμεζεο ηεο ζπζζψξεπζεο ηεο Αληαξθηηθήο, πνπ ππάγνληαη ζην Α1Β ζπληειεζηή 5 έσο θαη 10 πην πάλσ απφ ηα ηειεπηαία έηε. Ζ θαηαλφεζε απηψλ ησλ επηδξάζεσλ είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε πξνθεηκέλνπ λα εθηηκεζεί ε πηζαλφηεηα ηνπο ή λα δνζεί ε βέιηηζηε εθηίκεζε ηνπο. Ζ άλνδνο ηεο ζηάζκεο ηεο ζαιάζζηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 21 νπ αηψλα πξνβιέπεηαη λα έρεη ζεκαληηθέο γεσγξαθηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. Σν κνληέιν κέζεο ρσξηθήο ηππηθήο απφθιηζεο είλαη 0,08 κ ζην Α1Β. Σα πξφηππα απφ ηα δηαθνξεηηθά κνληέια δελ είλαη ζε γεληθέο γξακκέο παξφκνηα ζηηο ιεπηνκέξεηεο, αιιά έρνπλ θάπνηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη κηαο κηθξφηεξεο ηνπ κέζνπ φξνπ άλνδν ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ζην λφηην σθεαλφ, κεγαιχηεξν απφ ηνλ κέζν φξν ζηελ Αξθηηθή, θαζψο θαη κηα ζηελή ισξίδα έληνλεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο πνπ εθηείλεηαη θαηά κήθνο ηνπ Νφηηνπ Αηιαληηθνχ θαη ηνπ Ηλδηθνχ Ωθεαλνχ. ~ 47 ~

48 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 Πεξηγξαθή Γηαδηθαζίαο θαη Απνηειεζκάησλ ηεο Υξήζεο ηνπ Μνληέινπ STUGE. 4.1:Δηζαγσγή ην θεθάιαην απηφ ζα παξνπζηαζηεί κε ιεπηνκέξεηα ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε κέρξηο φηνπ θαηαγξάςακε δηάθνξεο εθηηκήζεηο γηα ηελ αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο θαζψο θαη γηα ηελ αχμεζε ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ζε παγθφζκην πάιη επίπεδν. Δπηπιένλ θαηαγξάςακε θαη εθηηκήζεηο γηα ηε κεηαβνιή ηνπ Radiative forcing. Ωο radiative forcing ή «κεηαβνιή ιφγσ επίδξαζεο ηεο αθηηλνβνιίαο» είλαη ε κεηαβνιή ζηελ νιηθή ξνή αθηηλνβνιίαο ζην χςνο ηεο ηξνπφπαπζεο, φηαλ κεηαβιεζεί ε ζπγθέληξσζε ελφο απφ ηα ζπζηαηηθά ηεο αηκφζθαηξαο ηα νπνία εκθαλίδνληαη ελεξγά σο πξνο ηελ αθηηλνβνιία (ζεξκνθεπηθά αέξηα, αεξνιχκαηα, λέθε), ζεσξψληαο φηη ε ζεξκνθξαζία ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη ζηελ ηξνπφπαπζε παξακέλεη ζηαζεξή. Δπηπιένλ ην radiative forcing είλαη ε άκεζε κέηξεζε ηεο παγθφζκηαο κέζεο ηηκήο ηνπ ξπζκνχ κεηαβνιήο ηεο ξνήο ελέξγεηαο ιφγσ ηεο γλσζηήο κεηαβνιήο ηεο ζπγθέληξσζεο ελφο ζεξκνθεπηθνχ αεξίνπ. Οη κεηαβνιέο ηεο ξνήο ελέξγεηαο ζην κέιινλ εμαξηψληαη απφ ην πψο ζα κεηαβιεζεί ε ζπγθέληξσζε ηνπ αεξίνπ. Φπζηθά γηα ηηο εθηηκήζεηο απηέο ρξεζηκνπνηήζεθαλ 4 δηαθνξεηηθά ζελάξηα (Α1,Α2,Β1 θαη Β2),ζελάξηα ησλ νπνίσλ ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά έρνπλ πεξηγξαθεί ζην θεθάιαην 2. Οη ηηκέο ησλ εθπνκπψλ ησλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίσλ (CO2,CH4,N20) κέρξη θαη ην έηνο 2100, ζηα ζελάξηα απηά πνπ ρξεζηκνπνίεζα πξνήιζαλ απφ δηαθνξεηηθά κνληέια θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ην IMAGE θαη ην ASF. Σα κνληέια απηά παξνπζηάζηεθαλ ιεπηνκεξψο πάιη ζην θεθάιαην 2. ην ζεκείν απηφ λα αλαθέξνπκε φηη ηα ζελάξηα πάξζεθαλ απφ ηελ ηζηνζειίδα :sres.ciesin.org/final_data.html φπνπ θαίλνληαη φια ηα SRES ζελάξηα (έθδνζε 1.1 Ηνχιηνο 2000). Απφ απηά φπσο πξναλέθεξα δηάιεμα εθείλα ηα ζελάξηα νη ηηκέο ησλ νπνίσλ πξνήιζαλ απφ ηα κνληέια IMAGE θαη ASFf. Γηα ηνπο ρισξνθζνξάλζξαθεο ηψξα (CFC-11 θαη CFC-12) θαη ηνλ πδξνρισξνθζνξάλζξαθα (HCFC-22) ρξεζηκνπνίεζα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε ζηηο ηηκέο πνπ κε ελδηέθεξαλ. Σν ζελάξην ησλ αινγνλαλζξάθσλ είλαη δηαθνξεηηθφ απφ απηφ ησλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίσλ θαη ε πεγή κνπ ήηαλ απηή: γηα ηνπο αινγνλάλζξαθεο απφ ηνλ Guus J.M Velders. Σν CCMVal (Chemistry Climate Validation Activity) δεκηνπξγήζεθε απφ ην SPARC ( Stratospheric Processes and their Role in Climate) ηνπ νπνίνπ ζθνπφο είλαη ε θαηαλφεζε ηνπ ξφινπ ηεο ζηξαηφζθαηξαο ζην θιίκα. θνπφο ηνπ CCMVal είλαη ε θαηαλφεζε ησλ Υεκηθψλ Κιηκαηηθψλ κνληέισλ (CCMs) θαη ησλ ~ 48 ~

49 ππεξθείκελσλ κνληέισλ γεληθήο θπθινθνξίαο GCMs (General Circulation Models) κέζσ πξνζαλαηνιηζκέλεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο θαη ζπληνληζκέλε αλάιπζε επηζηεκνληθψλ απνηειεζκάησλ. Σα παξαπάλσ ζελάξηα (φπνπ νη ηηκέο ησλ εθπνκπψλ ζα παξαζηνχλ παξαθάησ), αθνχ ζπιιέρζεθαλ θαη δηαρσξίζηεθαλ ρξεζηκνπνίεζα ην κνληέιν STUGE (T.M.L Wigley, T.Holt and S.C.B. Raper: Climatic Research Unit, Univesrity of East Anglia, Norwich, U.K) ε πεξηγξαθή θαη ε δηαδηθαζία ηνπ νπνίνπ αθνινπζνχλ ζηελ επφκελε παξάγξαθν. Με ηε ρξήζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απηνχ γηα θάζε ζελάξην, ηνπ νπνίνπ νη ηηκέο πξνήιζαλ απφ έλα δηαθνξεηηθφ κνληέιν (π.ρ. Α1 Message), πήξα θαη κηα δηαθνξεηηθή εθηίκεζε γηα ην πσο ζα εμειηρζεί ε παγθφζκηα ζεξκνθξαζία ηεο γεο, ε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο θαη ην radiative forcing. Κάλνληαο ηελ ίδηα δνπιεηά γηα φια ηα ζελάξηα πνπ πξνήξζαλ απφ ηα αληίζηνηρα κνληέια είρα κηα θαιχηεξε θαη επνπηηθή εηθφλα γηα πσο κπνξεί λα ζπκπεξηθεξζεί ε ζεξκνθξαζία, ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο θαη ην radiative forcing ηα επφκελα 100 ρξφληα. Φπζηθά, φπσο θάλακε μεθάζαξν θαη ζην θεθάιαην 2, δελ κηιάκε γηα πξνβιέςεηο αιιά γηα εθηηκήζεηο θαη γηα ην πσο ην κέιινλ κπνξεί λα μεδηπισζεί. Σέινο έρνληαο ζπιιέμεη φια ηα απνηειέζκαηα απφ ην κνληέιν STUGE, γηα φια ηα ζελάξηα, θαηέιεμα ζε δηάθνξεο ηηκέο ή εχξνο ηηκψλ, εμέιημεο ηεο παγθφζκηαο ζεξκνθξαζίαο θαη ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο θαη ήκνπλ ζε ζέζε πιένλ λα ζπγθξίλσ ηηο ηηκέο απηέο, κε εθείλεο ηεο IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007 (AR4), πνπ παξνπζηάζηεθε ζην θεθάιαην 3. Σα απνηειέζκαηα, νη ζπγθξίζεηο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα θαίλνληαη ζηηο παξαθάησ παξαγξάθνπο θαη θεθάιαηα. Αο δνχκε αξρηθά φκσο πσο δνπιέςακε. 4.2:Σν κνληέιν STUGE θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ. Σν STUGE (ελ ζπληνκία: Sea-Level and Temperature change Under the Greenhouse Effect) είλαη έλα κνληέιν πνπ αλαπηχρζεθε γηα ηνλ ππνινγηζκφ αιιαγψλ ζηελ εηήζηα, παγθφζκηα-κέζε αηκνζθαηξηθή ζεξκνθξαζία ζηελ επηθάλεηα θαη ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο, πνπ πξνέξρνληαη απφ έλα ζπγθεθξηκέλν ζελάξην ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Μεηαβνιέο ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο αλακέλνληαη απφ ην 1991 έσο ην 2100 Έλα ζελάξην κπνξεί λα νξίδεηαη βάζεη ησλ εθπνκπψλ ή ζπγθεληξψζεηο ησλ αθφινπζσλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ: Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO2) Μεζάλην (CH4) Τπνμείδην ηνπ αδψηνπ (Ν2Ο) Αινγνλάλζξαθεο (CFCs):a)CFC-11,b)CFC-12,c)HCFC- 22 Σα παξαπάλσ αέξηα κειεηήζεθαλ εθηελψο ζην θεθάιαην 1 θαη είλαη απηά ηα ζεξκνθεπηθά αέξηα πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ θαη εδψ. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ STUGE είλαη ζρεηηθά απιή δηαδηθαζία, καο παξέρεη σζηφζν ζεκαληηθά απνηειέζκαηα θαη ζρεδηαγξάκκαηα γηα ηελ εμέιημε ηεο ζεξκνθξαζίαο, ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο θαη ηνπ radiative forcing. ~ 49 ~

50 Αξρηθψο ην κνληέιν-πξφγξακκα καο δεηά λα πξνζδηνξίζνπκε κε πνηέο απφ ηηο ηξείο επηινγέο ζα αζρνιεζνχκε φπσο θαίλεηαη ζηε εηθφλα.4.1 (1Α) Εικόνα 4.1: πεγή: Δγρεηξίδην ηνπ stuge απν ηνπο T.M.L Wigley,T. Holt θαη S.C.B.Raper (Οθηώβξηνο 1991) Φπζηθά ε πξψηε επηινγή, φπσο δείρλεη ην βέινο, είλαη θαη απηή ε νπνία επέιεμα θαη ζηελ ζπλέρεηα καο απαζρφιεζε. ηε ζπλέρεηα πεξλάκε ζηελ επφκελε επηινγή φπσο θαίλεηαη θαη ζηελ εηθφλα 4.2 (4Α) φπνπ εδψ αξρίδνληαο γηα ην CO2 ην κνληέιν-πξφγξακκα καο παξέρεη δχν επηινγέο: είηε λα αθνινπζήζνπκε ην ζελάξην BAU (Business As Usual), είηε λα θαηαγξάςνπκε ηηο δηθέο καο ηηκέο. Σν ζελάξην BAU είλαη απηή πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ IPCC. Σν ζελάξην BAU είλαη κηα ηππηθή πεξίπησζε αλαθνξάο βάζεη ησλ νπνίσλ ζα θξίλνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ δηαθφξσλ πνιηηηθψλ ειέγρνπ ησλ εθπνκπψλ. Εικόνα 4.2: Παξάδεηγκα θαηαγξαθήο ησλ επηινγώλ ηνπ ρξήζηε γηα ηηο εθπνκπέο ηνπ CO2 κέρξη θαη ην 2100 όπσο θαίλνληαη ζην θάζε ζελάξην(πεγή: Δγρεηξίδην ηνπ stuge από ηνπο T.M.L Wigley,T. Holt θαη S.C.B.Raper (Οθηώβξηνο 1991) ~ 50 ~

51 Αθνχ θαηαγξάςακε ηηο ηηκέο πνπ πήξακε απφ ηηο παξαπάλσ πεγέο ην κνληέιν καο παξνπζηάδεη αξρηθψο πσο εμειίζζεηαη ην CO2 ζηα επφκελα 100 ρξφληα θαη έπεηηα αθνχ θάλνπκε ηελ ίδηα δηαδηθαζία γηα ηα ππφινηπα ζεξκνθεπηθά αέξηα πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ, ην πξφγξακκα καο παξνπζηάδεη ηελ εμέιημε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηα επφκελα 100 ρξφληα κε ηε κνξθή γξαθηθήο παξάζηαζεο φπσο θαίλεηαη θαη ζηε εηθφλα. 4.3 (4C).πνπ αθνινπζεί ζηελ επφκελε ζειίδα. Εικόνα 4.3:Γξαθηθή απεηθόληζε παξαδείγκαηνο ηεο εμέιημεο ηεο ζεξκνθξαζίαο κέρξη ην 2100 απν η ν Stuge.(Πεγή: Δγρεηξίδην ηνπ stuge απν ηνπο T.M.L Wigley,T. Holt θαη S.C.B.Raper (Οθηώβξηνο 1991) Παξφκνηα παξάζηαζε παίξλνπκε θαη γηα ηελ εμέιημε ηνπ επηπέδνπ ηεο ζάιαζζαο. Απφ ηηο ηξείο γξακκέο πνπ θαίλνληαη δηάιεμα ηελ ελδηάκεζε (Best Guess). Σα παξαπάλσ απνηειέζκαηα γηα θάζε παξάδεηγκα δίλνληαη απφ ην κνληέιν θαη κε ηεο κνξθή πηλάθσλ γηα πην ιεπηνκεξή κειέηε, φπσο ζα δνχκε θαη παξαθάησ. Έρνληαο δνπιέςεη γηα θάζε ζεξκνθεπηθφ αέξην μερσξηζηά θαη ζπλνιηθά γηα φια ηα κνληέια(image θαη Asf) θαηαιήμακε ζε πνιιά απνηειέζκαηα ηα νπνία ήκνπλ ζε ζέζε λα παξνπζηάζσ ζην ζχλνιν ηνπο θαη λα ηα ζπγθξίλσ κεηαμχ ηνπο. 4.3:Δπεμεξγαζία θαη απνηειέζκαηα από ηελ ρξήζε ηνπ κνληέινπ STUGE. Αξρηθψο ζα πξέπεη λα παξαζηνχλ ην ζχλνιν ησλ ηηκψλ, νη ηηκέο δειαδή ησλ αεξίσλ θαηά ηελ ρξνληθή ηνπο εμέιημε φπσο απηά ζπιιέρζεθαλ απφ ηηο πεγέο πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ. Όπσο αλαθέξακε θαη πην πάλσ,θάλακε μεθάζαξν φηη νη ηηκέο πνπ πήξακε γηα ηηο εμειίμεηο ησλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίσλ πξνήξζαλ απφ ηξία δηαθνξεηηθά κνληέια, ηα νπνία ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα πνζνηηθνπνηεζνχλ νη δηάθνξεο ππνζέζεηο ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε ησλ αεξίσλ απηψλ. ~ 51 ~

52 Πξψηα εμεηάζακε ηηο ηηκέο ησλ αεξίσλ πνπ πξνήξζαλ απφ ην κνληέιν IMAGE κέρξη ην έηνο 2100 θαη απηέο θαίλνληαη ζην παξαθάησ πίλαθα. γηα ην ζελάξην Α1. Αέπια CO2(Gtc) CH4(MtCH4) N2O(MtN2O- N) Γηα ην ζελάξην Α2 νη ηηκέο θαίλνληαη παξαθάησ. Αέπια CO2(Gtc) CH4(MtCH4) N2O(MtN2O- N) Γηα ην ζελάξην Β1 έρνπκε ηηο παξαθάησ ηηκέο. Αέπια CO2(Gtc) CH4(MtCH4) N2O(MtN2O- N) Γηα ην ζελάξην Β2 πήξακε ηηο παξαθάησ ηηκέο. Αέπια CO2(Gtc) CH4(MtCH4) N2O(MtN2O- N) Οη παξαπάλσ ηηκέο πξνήξζαλ φπσο αλαθέξακε απφ ηελ ηζηνζειίδα sres.ciesin.org/final_data.html. ~ 52 ~

53 Γηα ηνπο αινγνλάλζξαθεο φπσο επίζεο αλαθέξακε πην πάλσ ρξεζηκνπνηήζακε δηαθνξεηηθή πεγή θαη θαηαλνκή θαη απηήλ ηελ θαηαλνκή ηελ ρξεζηκνπνηήζακε γηα φια ηα κνληέια κνπ αζρνιεζήθακε θαη δνπιέςακε. Ζ θαηαλνκή απηή θαίλεηαη παξαθάησ θαη πιένλ ζα ηε ζεσξνχκε δεδνκέλε θαη γηα ηα ππφινηπα κνληέια θαη γηαπηφ ην ιφγν δελ ζα ηελ αλαθέξνπκε ζπλέρεηα αιιά κφλνλ ζην ζεκείν απηφ. Αλογονάνθπακερ CFC CFC HCFC Σα παξαπάλσ δεδνκέλα είλαη απηά ηα νπνία ρξεζηκνπνηήζακε ζην κνληέιν-πξφγξακκα STUGE γηα λα δνχκε πσο ζα εμειηρζεί ε κέζε παγθφζκηα ζεξκνθξαζία, ε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο θαη ην radiative forcing. Σα δεδνκέλα ρξεζηκνπνηήζεθαλ κε ηνλ ηξφπν πνπ αλαθέξζεθε πην πάλσ ζηε πεξηγξαθή ιεηηνπξγίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο STUGE. Αθνχ θαηαγξάςακε ηα δεδνκέλα ζην πξφγξακκα θαη αθνινχζεζε επεμεξγαζία απφ απηφ πήξακε ηα παξαθάησ απνηειέζκαηα. Γηα ην ζελάξην Α1 έρνπκε: Εικόνα 4.4:Παγθόζκηα εμέιημε ηεο ζεξκνθξαζία ζύκθσλα κε ην ζελάξην Α1πνπ πξνήξζε από ην κνληέιν IMAGE. ~ 53 ~

54 Εικόνα 4.5:Δμέιημε ηεο παγθόζκηαο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο ζύκθσλα κε ην ζελάξην Α1 πνπ πξνήξζε από ην κνληέιν IMAGE. Γηα ην ζελάξην Α2 ηψξα φκνηα κε ην παξαπάλσ απνηειέζκαηα έρνπκε: Εικόνα 4.2:Παγθόζκηα εμέιημε ζεξκνθξαζίαο ζύκθσλα κε ην ζελάξην Α2 πνπ πξνήξζε από ην κνληέιν IMAGE. ~ 54 ~