Απαιτήςεισ και χαρακτηριςτικά ψηφιακϊν ερευνητικϊν υποδομϊν για τισ ανθρωπιςτικζσ επιςτήμεσ. Η ευρωπαϊκή υποδομή DARIAH.

Transcript

1 Απαιτήςεισ και χαρακτηριςτικά ψηφιακϊν ερευνητικϊν υποδομϊν για τισ ανθρωπιςτικζσ επιςτήμεσ. Η ευρωπαϊκή υποδομή DARIAH. Πάνοσ Κωνςταντόπουλοσ Οικονομικό Πανεπιςτήμιο Αθηνϊν και Ε.Κ. «Αθηνά» Ημερίδα παρουςίαςησ του ζργου «CLARIN-EL: Δξεπλεηηθή Υπνδνκή Γισζζηθώλ Πόξσλ θαη Τερλνινγίαο» Δζληθό Ίδξπκα Δξεπλώλ,

2 Ψηφιακζσ υποδομζσ για τισ τζχνεσ και τισ ανθρωπιςτικζσ επιςτήμεσ Κατανομή θεςμικϊν αποθετηρίων Σφνθετο και πολυμεςικό υλικό Οργανιςμοί μνήμησ με διαφορετικζσ αποςτολζσ (μουςεία, αρχεία, βιβλιοθήκεσ) Μεγάλα ζργα ψηφιοποίηςησ Ψηφιακοί χϊροι ςυγκζντρωςησ υλικοφ: Google Books, TEL, Europeana digital scholarship 2

3 Οριςμζνεσ πρωτοβουλίεσ και προςεγγίςεισ Διεθνείσ μελζτεσ και πρωτοβουλίεσ ACLS Our cultural commonwealth report (2006) Research repositories-related work at the UK Digital Curation Centre Epistemic networks workshops and initiatives in the UK ( ) Digital curation and trusted repositories issue, JODI (2007) Ch. Borgman s magisterial synthesis Scholarship in the digital age (2007) Εςτιαςμζνεσ μονάδεσ Ε&Α ADS, DCC (UK) ΜΟΨΕ/ΙΠΣΥΠ-Ε.Κ. Αθηνά, ΚΠΠ/ΙΠ-ΙΤΕ Ζργα και δίκτυα DARIAH (EU) Digital Humanities Observatory (IR) TextGrid, ehum (D) arts-humanities.net (EU) ΔΥΑΣ 3

4 DARIAH The grand vision for DARIAH is to facilitate long-term preservation of and access to arts and humanities research data. Scholars can use DARIAH to: find and use a wide range of digital content from across Europe find and use tools that aid data interpretation participate in experimentation and innovation with other scholars from across multiple domains seek advice, and exchange ideas and knowledge on all aspects of digital scholarship ensure that they work to accepted standards and best practices ensure the long-term preservation of data 4

5 DARIAH πξνπαξαζθεπαζηηθό ζηάδην The preparatory phase addresses the following issues: Coordination Strategic Financial Governance Logistic Legal Technical Conceptual Preparing DARIAH overview Legal work Govern. and logistical work Strategic work Financial work Techn. work: Concept. mod. Techn. work: Reference archit. 5

6 Αρχιτεκτονική DARIAH Access layer Semantic layer connect collaborate use SERVICES Service toolkit SOAP / REST / OAI-PMH Semantic interoperability Conceptual work Repository layer discover access deliver Virtual repository Fedora / escidoc / EASY / Other national repository systems Technical work Basic infrastructure digitize curate preserve DATA Basic infrastructure EGEE / national grid infrastructures / other 6

7 DARIAH ςτάδιο εφαρμογήσ -1 Οργάνωςη

8 DARIAH ςτάδιο εφαρμογήσ -2 Virtual Competency Centres VCC1 : e-infrastructure VCC2 : Research & Education Liaison VCC3 : Scholarly Content Management VCC4 : Advocacy, Impact & Outreach

9 DARIAH ςτάδιο εφαρμογήσ -3 Εκτιμϊμενο κόςτοσ ανάπτυξησ και λειτουργίασ Φάςη καταςκευήσ 5-6 ζτη Φάςη λειτουργίασ Ελάχιςτοι πόροι 46 ΙΠΑ/ζτοσ 3,6 Μευρϊ/ζτοσ 19 ΙΠΑ/ζτοσ 2 Μευρϊ/ζτοσ Ιδανικοί πόροι 73,5 ΙΠΑ/ζτοσ 5,4 Μευρϊ/ζτοσ 47,5 ΙΠΑ/ζτοσ 3,5 Μευρϊ/ζτοσ

10 TextGrid Establishment of a Virtual Research Environment Development of a Grid based einfrastructure for humanities TextGrid: a generic platform for scientific text data processing Service Grid - Toolbox for collaborative work TextGrid Lab (Laboratory) Data Grid - Virtual archive(s) for research data curation TextGrid Rep (Repository) 10

11 ehum Overall objectives to create a strategy for the development of a research infrastructure within the humanities in Germany to develop a roadmap for the building of collaboration and partnerships between institutions and organizations for a national e-humanities infrastructure Specific objectives to analyze national and international merges in the field of e- Humanities to gather information about current activities especially in Europe and USA to creates overviews of such organizations to promote collaboration and synergies at German level 11

12 JISC e-infrastructure Programme Increase the benefits to, and use of, e-infrastructure by a wider user base Ensure that e-infrastructure builds on and shares common core services Explore the ways in which the benefits of the capabilities being developed in grid computing can be transferred to other domains The e-infrastructure programme is comprised of 4 thematic areas: 1) Community engagement and support Focusing on community engagement and support in the broader take up and more effective use of e-infrastructure 2) e-infrastructure security Creating solutions to issues of grid authentication, authorisation and security; establishing interoperability and consensus between access management regimes 3) Grid services and tools Developing production tools and services to broaden the research community take-up of the computational and data grid resources within the National Grid Service 4) Knowledge organisation and semantic services Exploring, developing and applying semantic grid technologies, semantics-aware services, protocols for the exchange of metadata, and the use of these to automate the creation of service workflows and virtual organisations 12

13 Ανάγκη για Ψηφιακή Επιμζλεια Κίνδυνοσ απϊλειασ ή αχρηςτίασ ςημαντικϊν επενδφςεων ςε ψηφιακό υλικό Ταχφτατα αυξανόμενοι όγκοι δεδομζνων από όλα τα επιςτημονικά πεδία, εκπαιδευτικό υλικό, αρχειακό υλικό και ποικίλα πολιτιςμικά τεκμήρια Αςφμφορο ή και αδφνατο ζνασ φορζασ να αναπτφξει μόνοσ τισ απαραίτητεσ δράςεισ Ανάγκη ςυνεργαςίασ ςε ευρφτερα ςχήματα με τη ςυμμετοχή εξειδικευμζνων επιςτημονικϊν μονάδων Παγκόςμια πραγματικότητα η υςτζρηςη φορζων ωσ προσ την μακροπρόθεςμη διατήρηςη και αξιοποίηςη του ψηφιακοφ υλικοφ 13

14 Διεργαςίεσ Ψηφιακήσ Επιμζλειασ τηθιακή επιμέλεια πλαίζιο αναθοπάρ κύκλορ ζυήρ τηθιακών πόπυν μονηέλα ζκοπού και σπήζηρ εκηίμηζη πόπυν εμπειπίερ σπήζηρ μονηέλα πεδίος ειζαγυγή καηαλογογπάθηζη εςπεηηπίαζη ηαξινόμηζη εμπλοςηιζμόρ γνώζηρ παποςζίαζη δημοζίεςζη διάδοζη οπολογία διασείπιζη αποθεηηπίος διαηήπηζη 14

15 Δπηκέιεηα ςεθηαθώλ πνιηηηζκηθώλ πιεξνθνξηώλ Δθεθηηθέο ζπλζήθεο Αλάπηπμε ηεο πξόηππεο νληνινγίαο πνιηηηζκηθήο ηεθκεξίσζεο CIDOC CRM (ISO 21127) Σηαδηαθή ζύγθιηζε ησλ πιεξνθνξηαθώλ ιεηηνπξγηώλ κνπζείσλ, βηβιηνζεθώλ θαη αξρείσλ Δπξύηεξε αληίιεςε ηνπ θύθινπ δσήο ησλ ςεθηαθώλ πόξσλ Απνηίκεζε Δκπεηξίεο ρξήζεο Σεκαζηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ πιαηζίνπ αλαθνξάο Μνληεινπνίεζε ζθνπνύ θαη ρξήζεο Μνληεινπνίεζε πεδίνπ 15

16 Μείδνλεο πξνθιήζεηο Πνιιαπιή εξκελεία θαη ζπκθξαδόκελα Δξκελεπηηθέο θνηλόηεηεο : γισζζηθέο, πνιηηηζκηθέο, επηζηεκνληθέο, Με «νξζνηνκηθέο» εξκελείεο Μεηαβιεηή - εμειηζζόκελε ζεκαζία Πξόνδνο ηεο έξεπλαο Αλαδηνξγάλσζε ζπιινγώλ θαη αλαλνεκαηνδόηεζε ζπκβόισλ Σηήξημε ησλ γλσζηαθώλ δηεξγαζηώλ 16

17 Παξάγνληεο ησλ πιεξνθνξηαθώλ δηεξγαζηώλ Καηά D. Bearman & J. Trant, 17

18 Μνληέιν εξεπλεηηθήο δξαζηεξηόηεηαο Βαζίδεηαη ζε θαζηεξσκέλα ελλνηνινγηθά κνληέια ηεο δξαζηεξηόηεηαο, όπσο ε έλλνηα ηεο δραζηηριόηηηας (activity) ζηελ νληνινγία CIDOC CRM θαη ε έλλνηα ηεο διεργαζίας ζηα κνληέια επηρεηξεζηαθώλ ζπζηεκάησλ. Σπληζηά θαη νπζίαλ κία ππόζεζε πξνο έιεγρνλ κέζσ εκπεηξηθώλ κειεηώλ, νη νπνίεο επίζεο επηηξέπνπλ ηελ εμεηδίθεπζε ησλ ελλνηώλ ηνπ κνληέινπ.

19 Δξεπλεηηθή δξαζηεξηόηεηα Σθόπηκε δηεξγαζία Δκπιέθεη νληόηεηεο δηαθνξεηηθώλ εηδώλ: Υλικά ανηικείμενα, θσζικά ή ηετνηηά Αληηθείκελα ή εξγαιεία ηεο εξγαζίαο Νοηηικά ανηικείμενα Έλλνηεο πνπ δεκηνπξγνύληαη, παξηζηάλνληαη, αλαθέξνληαη Λνγηθέο πξνηάζεηο πνπ δηαηππώλνληαη, απνδεηθλύνληαη, αληηθξνύνληαη, θιπ. Πληροθοριακά ανηικείμενα Δηδηθή θαηεγνξία λνεηηθώλ αληηθεηκέλσλ κε αληίζηνηρνπο πιηθνύο θνξείο Αλαθέξνληαη ζε θαη παξηζηάλνπλ πιηθά θαη λνεηηθά αληηθείκελα Γεκηνπξγνύληαη, αλαδεηνύληαη, θνηλσλνύληαη θαη γίλνληαη αληηθείκελν επηκέιεηαο θαηά ηε δηάξθεηα εξεπλεηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ

20 hasgoal Μνληέιν εξεπλεηηθήο δξαζηεξηόηεηαο Research Goal (E28) carriedoutby hasgoal partof develops previous Research Activity (E7) illustrates Concept (E55) refersto Proposition (E28) Actor (E39) partof represents isa refersto hasparticipant follows creates searches assignedto addressedby curates shares Information Object (E73) previous Procedure (E29) partof hasformat hastype employs Format (E55) requires Tool/Service (E71) supportedby representedin ResourceType (E55) Method (E29) supportedby handledby 20

21 hasgoal Μία πξαγκάησζε εξεπλεηηθήο δξαζηεξηόηεηαο Research Goal (E28) carriedoutby hasgoal partof develops previous Research Activity (E7) Literature study Concept (E55) refersto Proposition (E28) Actor (E39) Researcher XXX illustrates partof represents isa refersto follows creates searches assignedto addressedby curates shares Information Object (E73) LitWord1 document previous Procedure (E29) analysis/interpretation partof hasformat hastype employs requires Format (E55) MsWordDoc Tool/Service (E71) MS Word supportedby representedin ResourceType (E55) Method (E29) supportedby handledby 21

22 «Πξσηνγελείο» ελέξγεηεο (scholarly primitives) refersto supports isa research activity counters analyzes criticizes curates isa collects reads compares annotates refers samples modifies proposition information object 22

23 Αντιμετϊπιςη τησ ετερογζνειασ Σσνηακηική εηεξνγέλεηα: Πιαηθόξκεο θαη ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα Παξαζηάζεηο δεδνκέλσλ θαη ζπκβάζεηο πξόζβαζεο Σημαζιολογική εηεξνγέλεηα: ε δπζρεξέζηεξε ζηελ αληηκεηώπηζε Πξνζέγγηζε: Γηαηήξεζε ηεο πνηθηιίαο θαη ηεο ηνπηθόηεηαο Πξνώζεζε ζπκθσληώλ θαη ζεκαζηνινγηθήο ζπκβαηόηεηαο Μέζα: Παξάζηαζε γλώζεσλ Οληνινγίεο θαη δηαρείξηζε νξνινγίαο Πιαίζηα αλαθνξάο / ζπκθξαδόκελα 23

24 Σημαςιολογική διαλειτουργικότητα Ονηολογία Γενική: γενικές έννοιες και ζτέζεις Πεδίοσ: ειδικές επεκηάζεις Σημαζιολογικές περιγραθές πόρων <tag1> <tag2> <tag3> </tag1> Ποικιλία πληροθοριακών πόρων

25 Συμπζραςμα Προχποθζςεισ αποτελεςματικότητασ Διαςφάλιςη ςυμμετοχήσ Εξειδικευμζνη χρηςιμότητα (όχι καθολικότητα) Ενςωμάτωςη των ψηφιακϊν εργαλείων ςτισ ερευνητικζσ πρακτικζσ Επιχειρηςιακή απλότητα και κλιμάκωςη Νομική κατοχφρωςη Οικονομική βιωςιμότητα Ποιότητα και βιωςιμότητα υλικοφ Ψηφιακή επιμζλεια Αξιοπιςτία και κλιμάκωςη υπηρεςιϊν Τυποποίηςη Κατανεμημζνη ανάπτυξη Ανοικτά ςυςτήματα 25