Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε. ΙΑΚΩΒΟΥ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΑΛΕΥΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΣ 4202 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : ΒΛΑΧΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΙΟΥΛΙΟΣ 2012

2 Πρόλογος Η παρούσα διπλωµατική εργασία µε τίτλο «Σχεδίαση Συνολικής Παραγωγής στην Αλευροβιοµηχανία» αποτελεί επίλογο των σπουδών µου στο Τµήµα Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης. Το αντικείµενο της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι η σχεδίαση συνολικής παραγωγής σε εργοστάσιο αλευροβιοµηχανίας βασισµένη σε προβλέψεις ζήτησης ηµιέτοιµων προϊόντων που διενεργήθηκαν. Οι προβλέψεις αυτές χαρακτηρίζονται από εποχιακή τάση. Με την εφαρµογή των µεθόδων που πραγµατοποιήθηκε και παρουσιάζεται στα κεφάλαια που ακολουθούν, επιδιώκεται να εξαχθούν χρήσιµα συµπεράσµατα για τον τρόπο λειτουργίας του εργοστασίου και να προταθεί συγκεκριµένο πρόγραµµα παραγωγής του. Στο πλαίσιο αυτό, διατυπώνονται προτάσεις για την υποστήριξη της λειτουργίας του και την εκτίµηση σηµαντικών παραµέτρων του. Ο στόχος της διπλωµατικής είναι η οµαλότερη και όσο τον δυνατόν καλύτερη και οικονοµικότερη λειτουργία του εξοπλισµού του για την ικανοποίηση της ζήτησης. Σε αυτό το σηµείο θα ήθελα να ευχαριστήσω όσους βοήθησαν άµεσα ή έµµεσα στην ολοκλήρωση της παρούσας διπλωµατικής. Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή της διπλωµατικής εργασίας µου, Επίκουρο Καθηγητή κ. Βλάχο ηµήτριο, ο οποίος µε βοήθησε σηµαντικά και µε καθοδήγησε σε όλη την πορεία της. Ακόµη θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Στράτο Ευγενίου, Πρόεδρο και ιευθύνοντα Σύµβουλο της εταιρείας Κυλινδρόµυλοι Χαλκιδικής που µου έδωσε την ευκαιρία να παραβρίσκοµαι στον χώρο του εργοστασίου και την δυνατότητα να έρθω σε άµεση επαφή µε την παραγωγική διαδικασία του. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Τεχνικό ιευθυντή και όλο το προσωπικού του εργοστασίου για την πολύτιµη παροχή πληροφοριών και την γενικότερη βοήθεια στην εκπόνηση της διπλωµατικής µου. Τέλος ευχαριστώ την οικογένεια µου και τους φίλους µου για την άµεση και συνεχή βοήθεια και συµπαράσταση τους. Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2012

3 i ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ i ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ iv 1 Εισαγωγή Γενικά Κλάδος της αλευροβιοµηχανίας Αγορά στον κλάδο Σκοπός της διπλωµατικής εργασίας Περιγραφή των εγκαταστάσεων Σύντοµη περιγραφή του εργοστασίου Περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας Παραλαβή σίτου Καθαρισµός σίτου Άλεση σίτου Αναµίξεις Μηχανολογικός εξοπλισµός Τµήµα ενσάκισης και χύδην εκφόρτωσης Ενσάκιση Πακετοποίηση Χύδην εκφόρτωση προϊόντος Έλεγχος και παλετοποίηση συσκευασιών Ταινιόδροµος µεταφοράς Παλετοποίηση Αποθήκευση 22

4 ii Σιλό αποθήκευσης Οριζόντια αποθήκη Ιχνηλασιµότητα Σύστηµα κωδικοποίησης Πρόγραµµα συνολικής παραγωγής Γενικά Μέθοδοι προβλέψεων Χρονοσειρές Ανάλυση χρονοσειρών Προβλέψεις µε εποχιακά κριτήρια και Μέθοδος Winters Σχεδίαση συνολικής παραγωγής Μαθηµατική διαµόρφωση γραµµικού προτύπου Επίλυση του προτύπου µεταφοράς Συλλογή στοιχείων Εφαρµογή µεθόδου πρόβλεψης Εφαρµογή της σχεδίασης συνολικής παραγωγής Υφιστάµενη κατάσταση και προτεινόµενες λύσεις Παρουσίαση και ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης Παρουσίαση του υφιστάµενου προγράµµατος παραγωγής Παρουσίαση των στοιχείων της υφιστάµενης κατάστασης Παρουσίαση προτεινόµενου προγράµµατος παραγωγής Προτάσεις βασισµένες στα αποτελέσµατα των εφαρµογών Επιπρόσθετες προτάσεις πάνω στην υποστήριξη της λειτουργίας 76 5 Συµπεράσµατα Βιβλιογραφία 84 Παραρτήµατα 85 Π.1 Συλλογή στοιχείων 85 Π.2 Αναλυτική εφαρµογή της µεθόδου Winters.. 91

5 iii Π.3 Αναλυτική εφαρµογή και επίλυση της σχεδίασης συνολικής παραγωγής ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήµα 2.1 : ιάγραµµα ροής παραγωγής αλευρού σιµιγδαλιού 12 Σχήµα 2.2 : ιάταξη µηχανηµάτων στον ταινιόδροµο µεταφοράς. 21 Σχήµα 2.3 : ιάγραµµα πορείας των διαδικασιών από τη µεταποίηση των ηµιέτοιµων προϊόντων µέχρι την παραγωγή των τελικών.. 25 Σχήµα 2.4 : ιάγραµµα διαδικασιών αποθήκης (logistics). 27 Σχήµα 2.5 : ιάγραµµα απεικόνισης των τύπων και των υποσυστηµάτων ιχνηλασιµότητας. 31 Σχήµα 3.1 : ιάγραµµα πραγµατικών και προβλεπόµενων τιµών της χρονοσειράς.. 52 Σχήµα 3.2 : Γραφική απεικόνιση της θέσης των βέλτιστων λύσεων. 61 Σχήµα 4.1 : ιάγραµµα πραγµατικής εβδοµαδιαίας παραγωγής ζήτησης Σχήµα 4.2 : ιάγραµµα σύγκρισης πραγµατικής συνολικής παραγωγής 69 Σχήµα 4.3 : ιάγραµµα σύγκρισης πραγµατικής συνολικής ζήτησης Σχήµα 4.4 : ιάγραµµα σύγκρισης παραγωγής στον ορίζοντα σχεδίασης.. 70 Σχήµα 4.5 : ιάγραµµα σύγκρισης προβλεπόµενης ζήτησης 71 Σχήµα 4.6 : ιάγραµµα εβδοµαδιαίας παραγωγής ζήτησης στον ορίζοντα σχεδίασης Σχήµα 4.7 : ιάγραµµα εβδοµαδιαίων ποσοτήτων παραγωγής σε υπερωριακή απασχόληση.. 74

6 iv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 3.1 : Κατάστρωση του πρότυπου µεταφοράς 45 Πίνακας 3.2 : ιαµορφωµένο πρότυπο µεταφοράς. 46 Πίνακας 3.3 : Πρόβλεψη ζήτησης για ηµιέτοιµα προϊόντα.. 53 Πίνακας Π.1.1 : Εβδοµαδιαία παραγωγή.. 85 Πίνακας Π.1.2 : Εβδοµαδιαία ζήτηση. 88 Πίνακας Π.2 : Προβλέψεις εβδοµαδιαίας ζήτησης Πίνακας Π.3.1 : Πρότυπο µε προσαρµοσµένα τα µοναδιαία κόστη Πίνακας Π.3.2 : Αρχική λύση του προτύπου µεταφοράς Πίνακας Π.3.3 : Βέλτιστη λύση του προτύπου µεταφοράς

7 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά Ο κλάδος της αλευροβιοµηχανίας που συµπεριλαµβάνεται στη βιοµηχανία των τροφίµων εµφανίζει µια ανθεκτικότητα στην έντονη οικονοµική κρίση και χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισµό. Επίσης τα εργοστάσια του κλάδου πρέπει να τηρούν την υπάρχουσα νοµοθεσία που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την παραγωγή τροφίµων µε πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας. Στην συνέχεια του συγγράµµατος θα γίνει προσπάθεια παρουσίασης της γενικότερης εικόνας του κλάδου, που θα περιγράφονται τα κύρια σηµεία του κλάδου όπως η ζήτηση, η προσφορά και η εγχώρια κυρίως και διεθνή αγορά Κλάδος της αλευροβιοµηχανίας στην Ελλάδα Στον κλάδο της αλευροβιοµηχανίας δραστηριοποιούνται πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν αλεύρι, σιµιγδάλι και υποπροϊόντα αυτών, από την άλεση σκληρού και µαλακού σίτου. Το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής συγκεντρώνεται σε λίγες µεγάλου µεγέθους αλευροβιοµηχανίες, οι οποίες λόγω της µαζικής παραγωγής µπορούν να προσφέρουν τα προϊόντα τους σε ανταγωνιστικές τιµές καθώς επιτυγχάνουν οικονοµίες κλίµακας και επίσης διαθέτουν σύγχρονο µηχανολογικό εξοπλισµό. Οι επιχειρήσεις είναι περίπου 135, αριθµός αρκετά µεγάλος για την ελληνική αγορά. Μεταξύ τους διατηρείται έντονος ανταγωνισµός και συνάπτονται στρατηγικές συνεργασίες. Ο αυξηµένος ανταγωνισµός στον κλάδο, οποίος έχει δηµιουργηθεί από συνθήκες υπερπροσφοράς, θα συνεχιστεί και στο µέλλον σύµφωνα µε την τελευταία µελέτη του ΙΟΒΕ (Ίδρυµα Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών). Ο ανταγωνισµός αυτός θα ωθεί τις επιχειρήσεις για αναζήτηση νέων κεφαλαίων κυρίως µέσω της κεφαλαιαγοράς µε σκοπό την δηµιουργία έργων υποδοµής, την περαιτέρω αυτοµατοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας και την βελτίωση των δικτύων διανοµή τους, µε στόχο να καλυφθεί όχι µόνο η εγχώρια ζήτηση αλλά και ένα µέρος της ευρύτερης βαλκανικής αγοράς. Σύµφωνα µε πρόσφατες µελέτες που έγιναν πάνω στον κλάδο της αλευροβιοµηχανίας, η εγχώρια αγορά αλεύρου και σιµιγδαλιού χαρακτηρίζεται από αυτάρκεια. Τα συµπεράσµατα στα οποία κατέληξαν οι µελέτες αυτές είναι τα ακόλουθα:

8 2 Οι επιχειρήσεις του κλάδου δεν εκµεταλλεύονται στο µέγιστο την εγκατεστηµένη δυναµικότητα τους, λόγω της αδυναµίας απορρόφησης από την αγορά των εν δυνάµει παραγόµενων ποσοτήτων. Η πλεονάζουσα αγορά οδηγεί την τιµή των προϊόντων σε επίπεδα στα οποία η συµπίεση των κερδών των εταιριών καθίσταται αναπόφευκτη. Ο ανταγωνισµός µεταξύ των εταιριών του κλάδου έχει επιφέρει επίσης τη βελτίωση των προσφερόµενων προϊόντων και έχει δηµιουργήσει την ανάγκη απόκτησης πιστοποιητικών διασφάλισης ποιότητας από εγκεκριµένους οργανισµούς ελέγχου. Οι επιχειρήσεις του κλάδου επενδύουν σε τεχνολογικό εξοπλισµό για τη βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικής τους διαδικασίας και τη µείωση του κόστους παραγωγής τους Αγορά στον κλάδο Οι ανάγκες της ελληνικής αγοράς και ζήτησης καλύπτονται πλήρως από την παραγωγή της εγχώριας αλευροβιοµηχανίας. Το επίπεδο των εισαγωγών είναι πολύ χαµηλό, και οι εξαγωγές καταλαµβάνουν µικρό µόνο µέρος της εγχώριας παραγωγής αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη αύξηση των εξαγωγών προς τις γειτονικές βαλκανικές χώρες. Η κατάσταση στην αγορά της ελληνικής αλευροποιίας εκτιµάται ότι θα παραµείνει σταθερή τα επόµενα χρόνια καθώς το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής συγκεντρώνεται σε λίγες, µεγάλες επιχειρήσεις και γιατί θεωρείται πολύ δύσκολη η είσοδος νέων επιχειρήσεων. Αυτή η θεωρεία ενισχύεται από το ότι ο κλάδος δεν είναι ελκυστικός γιατί απαιτεί υψηλές επενδύσεις για την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισµού και το ύψος της κερδοφορίας είναι χαµηλό. Επιπλέον δεν προβλέπεται να υπάρξει πρόγραµµα επιδότησης για την ίδρυση νέων µονάδων παραγωγής. Επίσης δεν θεωρείται πιθανό να υπάρξουν µεταβολές στο τοπίο της εγχώριας αγοράς από την διείσδυση εξωτερικών ανταγωνιστικών επιχειρήσεων λόγω των χαρακτηριστικών του προϊόντος, όπως το ότι είναι βαρύ και φθηνό µε απαιτήσεις αποθήκευσης και δυσκολίες µεταφοράς καθώς και ότι δεν κινδυνεύει από ανταγωνιστικά υποκατάστατα προϊόντα. Η παγκόσµια οικονοµική κρίση δεν φαίνεται να έχει ουσιαστική επιρροή στην ζήτηση των προϊόντων καθώς πρόκειται για βασικά διατροφικά αγαθά (ανελαστική ως προς το εισόδηµα) παρά την γενική καταναλωτική ύφεση, όµως η γενικότερη κατάσταση και η έλλειψη ρευστότητας µπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα περιθώρια κέρδους. Παρόλα αυτά, οι συνεχιζόµενες συνθήκες οικονοµικής ύφεσης που παραµένουν στην ίδια ένταση είναι πιθανόν να επηρεάσουν

9 3 αρνητικά και την ζήτηση. Επίσης προβλέπεται ότι θα επηρεάσει την αγορά των πρώτων υλών και θα συνεχιστεί η αστάθεια των τιµών τους και οι συνεχείς αυξοµειώσεις. Σε συνδυασµό µε την σταδιακή µείωση των αποθεµάτων σιτηρών προκαλείται αύξηση του κόστους παραγωγής και κυρίως συµπίεση των περιθωρίων κέρδους. Οι µεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου διατηρούν συνεργασίες µε πάρα πολύ µεγάλους ευρωπαϊκούς οµίλους (αυστριακούς, γερµανικούς, ελβετικούς κ.α) που έχει ως αποτέλεσµα την εισαγωγή στην ελληνική αγορά νέων προϊόντων. Επίσης δηµιουργούνται στρατηγικές συνεργασίες µεταξύ των εταιρειών που αποσκοπούν στην καλύτερη διαπραγµάτευση και κοινή αγορά πρώτων υλών καθώς επίσης και στην ορθολογική κατανοµή της παραγωγής µεταξύ των επιχειρήσεων (υπεργολαβίες) και στην δηµιουργία κοινού δικτύου διανοµής. Αιτία δηµιουργίας υπεργολαβιών είναι και οι αυξηµένες απαιτήσεις των πελατών καθώς υπάρχουν παραγγελίες µεγάλου όγκου που σε συνδυασµό µε την απαραίτητη πλήρη πιστοποίηση των προϊόντων προϋποθέτουν υψηλή δυναµικότητα των µύλων. Πρώτη ύλη Η πρώτη ύλη είναι το σκληρό, το µαλακό σιτάρι και το καλαµπόκι για την παραγωγή αλεύρων και σιµιγδαλιών. Στην Ελλάδα πραγµατοποιείται µεγάλη παραγωγή και εξαγωγή σκληρού σίτου, ενώ αντίθετα οι καλλιεργήσιµες εκτάσεις και η παραγωγή µαλακού σίτου είναι περιορισµένη και για αυτό είναι αναγκαστικές οι αυξηµένες εισαγωγές. Η τιµή του µαλακού σίτου καθορίζεται από τις συγκυρίες που επικρατούν στην διεθνή αγορά, ενώ η διακύµανση της τιµής του σκληρού δεν εξαρτάται τόσο αφού οι εγχώριες ανάγκες καλύπτονται από την εγχώρια παραγωγή. Επίσης η εγχώρια παραγωγή του καλαµποκιού έχει µειωθεί, ενώ παρατηρείται σηµαντική αύξηση στις βαλκανικές χώρες. Για την περίοδο 2012/13 προβλέπεται η παγκόσµια παραγωγή να είναι αυξηµένη αλλά η τιµή του καλαµποκιού θα παραµείνει σε υψηλά επίπεδα. Η εξάρτηση της τιµής του προϊόντος από τις εισαγωγές και τις τιµές των πρώτων υλών είναι αρκετά υψηλή, διότι το σιτάρι συµµετέχει σε µεγάλο ποσοστό στο κόστος παραγωγής των προϊόντων του. Η αύξηση της τιµής των πρώτων υλών οφείλεται σε τέσσερις βασικές αιτίες. Η πρώτη αιτία είναι τα ακραία καιρικά φαινόµενα που παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια, όπως η ξηρασία στην περίοδο της ανάπτυξης και οι πληµµύρες στην περίοδο της συγκοµιδής. Μια επιπλέον αιτία είναι η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, όπου ένα ισχυρό παράδειγµα που υπάρχει είναι η εντυπωσιακή αύξηση της ζήτησης προϊόντων

10 4 που προέρχεται από σιτάρι στην Κίνα και στην Ινδία, κάτι το οποίο επιβραδύνει την παγκόσµια αγορά σίτου. Τρίτον, στις αιτίες συγκαταλέγεται και η ελλειµµατική παγκόσµια παραγωγή, αφού η παραγωγή είναι µικρότερη της ζήτησης. Σηµαντική, τέλος, αιτία είναι και η παγκόσµια κατανάλωση σιταριού και καλαµποκιού για την παραγωγή βιοκαυσίµων. Οι ποσότητες που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή κυρίως βιοαιθανόλης αυξήθηκαν θεαµατικά και θεωρείται δεδοµένος ο στόχος να αυξηθούν και άλλο οι παραγωγές βιοκαυσίµων. Η καθιερωµένη περίοδο εµπορίας σίτου και καλαµποκιού αρχίζει την 1 Ιουλίου δηλαδή µετά την περίοδο συγκοµιδής και τελειώνει µετά από ένα ηµερολογιακό έτος στις 30 Ιουνίου. Ζήτηση προϊόντων αλευροβιοµηχανίας Η ζήτηση των αλεύρων και των σιµιγδαλιών είναι ανελαστική ως προς την τιµή και το εισόδηµα καθώς αυτά αποτελούν βασικά διατροφικά αγαθά. Η εξέλιξη ζήτησης των εξεταζοµένων προϊόντων επηρεάζεται κυρίως από την πορεία των κλάδων πελατών, όπως των ζυµαρικών, των µπισκότων, των κρουασάν και των αρτοπαρασκευασµάτων, το οποίο είναι και το µεγαλύτερο µέρος των προϊόντων του απορροφάται από την αρτοποιία και τις βιοµηχανίες παραγωγής τροφίµων. Οι ποσότητες που διατίθενται για άµεση κατανάλωση από το κοινό, δηλαδή κατευθείαν στα νοικοκυριά, είναι αρκετά περιορισµένες σε σχέση µε το σύνολο της παραγωγής. Αυτό συµβαίνει γιατί η κατανάλωση των νοικοκυριών αφορά κυρίως προϊόντα µε πρώτη ύλη το αλεύρι που φθάνουν µεταποιηµένα στην τελική τους µορφή. Προσφορά της αλευροβιοµηχανίας Οι εταιρίες του κλάδου προµηθεύονται τις πρώτες ύλες των προϊόντων τους (σίτος) είτε από εισαγωγές (κυρίως όσο αφορά τον µαλακό σίτο εφόσον η εγχώρια διάθεση µαλακού σίτου είναι µικρή) είτε από την εγχώρια παραγωγή (σκληρός σίτος). Οι µεγαλύτερες και καλά οργανωµένες επιχειρήσεις διαθέτουν δικά τους δίκτυα διανοµής και αντιπροσώπους, ενώ οι µικρότερες προωθούν τα προϊόντα τους µέσω πωλητών. Τα εµπορικά συστήµατα που προωθούν σε super market τα τυποποιηµένα προϊόντα σε συσκευασίες λιανικής είναι λίγα στον αριθµό και για αυτό οι επιχειρήσεις συνάπτουν συνεργασίες στρατηγικής σηµασίας µε εξωτερικούς συνεργάτες (merchandising) για προώθηση εναλλακτικών προσφορών. Οι επιχειρήσεις επιλέγουν να πραγµατοποιούν διαφηµιστικές καµπάνιες κάθε 2-3 χρόνια, εξαιτίας της ανελαστικής ζήτησης, για να παραµείνουν ζωντανές στην συνείδηση των

11 5 καταναλωτών καθώς δεν θέλουν να επιθυµούν να επιβαρύνουν τα προϊόντα τους µε τα ανάλογα κόστη. Οι διαφηµιστικές καµπάνιες γίνονται σχεδόν αποκλείστηκα για τυποποιηµένα προϊόντα καταναλωτικής χρήσης. Περιγραφή των προϊόντων και των πελατών Τα προϊόντα που παράγονται από τα εργοστάσια αλευροβιοµηχανίας είναι άλευρα και σιµιγδάλια από µαλακό, σκληρό σιτάρι και καλαµπόκι. Επιπλέον παράγονται και υποπροϊόντα αυτών όπως πίτουρο. Τα προϊόντα δεν κινδυνεύουν από ανταγωνισµό υποκατάστατων προϊόντων. Τα προϊόντα χωρίζονται σε επαγγελµατικά και καταναλωτικά. Τα προϊόντα επαγγελµατικής χρήσης διατίθενται στους πελάτες σε συσκευασίες 50, 25 kg ή χύδην. Οι πελάτες είναι βιοτεχνίες αρτοποιίας, οι οποίες απορροφούν το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής των αλεύρων καθώς και βιοµηχανίες τροφίµων που χρησιµοποιούν το αλεύρι σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή τελικών προϊόντων όπως αρτοπαρασκευασµάτων, ζυµαρικών, κρουασάν και µπισκότων. Την παραγωγή σιµιγδαλιού την απορροφούν κυρίως στις εταιρίες παραγωγής ζυµαρικών καθώς και σε ζυθοποιίες. Στους πελάτες συγκαταλέγονται και διάφοροι δηµόσιοι οργανισµοί. Τα προϊόντα καταναλωτικής χρήσης σε συσκευασίες των 5, 3 και 2 kg προωθούνται στο λιανεµπόριο (super market κυρίως) και σε ειδικούς συνεργάτες εµπόρους. Οι ποσότητες σε συσκευασίες λιανικής αποτελούν πολύ µικρό κοµµάτι της συνολικής παραγωγής. Τα υποπροϊόντα µε βασικότερα τα πίτουρα διανέµονται σε βιοµηχανίες ζωοτροφών χύδην ή συσκευασίες big bags. Τα προϊόντα πρέπει να πληρούν όλους τους όρους που καθορίζονται από τον ισχύοντα Κώδικα τροφίµων και από ειδικές αποφάσεις του Ανώτατου Χηµικού Συµβουλίου. Σύµφωνα µε τις πιστοποιήσεις από τον Ελληνικό Οργανισµό Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) κατά ΙSΟ 9001 και µε την σχετική αγρονοµική διάταξη υπάρχει συγκεκριµένος τρόπος σήµανσης των συσκευασιών των αλεύρων και των σιµιγδαλιών. Σε όλες τις συσκευασίες πρέπει να αναγράφονται η ηµεροµηνία παραγωγής και λήξεως καθώς και ο αριθµός παρτίδας έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα της πρώτης ύλης και να υπάρχει η ικανότητα ανάκλησης της παρτίδας σε περίπτωση που κάποια συσκευασία είναι εκτός προδιαγραφών. Επίσης οι επιχειρήσεις της αλευροβιοµηχανίας πρέπει να διατηρούν και να αναθεωρούν µια διαδικασία συστηµάτων διασφάλισης της ποιότητας προϊόντων τροφίµων µε βάση τις αρχές διεθνών προτύπων του συστήµατος Ανάλυσης Επικινδυνότητας Σηµείων Ελέγχου HACCP (Hazard Analysis Control Points).

12 6 1.2 Σκοπός της διπλωµατικής Ο σκοπός της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι η µελέτη του προγράµµατος παραγωγής σε εργοστάσιο αλευροβιοµηχανίας καθώς και η σχεδίαση συνολικής παραγωγής µε χρονικό ορίζοντα ενός έτους βασισµένη στις προβλέψεις εβδοµαδιαίας ζήτηση µε µεθόδους εποχιακών κριτηρίων. Η εκπόνηση του συγκεκριµένου συγγράµµατος έδωσε στον φοιτητή την ευκαιρία να βρεθεί σε καθηµερινή επαφή µε τα συνηθισµένα προβλήµατα της παραγωγικής διαδικασίας, σε βιοµηχανία που έχει παράδοση και έντονη δραστηριότητα στην εγχώρια αγορά, και να σχηµατίσει µια σαφή εικόνα για τον τρόπο λειτουργίας της και να είναι σε θέση να διαµορφώσει συγκεκριµένες προτάσεις για την ορθολογικότερη λειτουργία καθώς και αύξηση της απόδοσης του µηχανολογικού εξοπλισµού και αύξηση της παραγωγικότητας. Αιτίες εκπόνησης της διπλωµατικής εργασίας ήταν οι αρκετά αυξηµένες πιθανότητες ακριβής πρόβλεψης ζήτησης µε κύριο λόγο ότι το αλεύρι είναι βασικό διατροφικό αγαθό και χαρακτηρίζεται από ανελαστική ζήτηση, καθώς και ότι η σχεδίαση συνολικής παραγωγής θα βοηθούσε σηµαντικά στον καθορισµό πολλών κρίσιµων παραµέτρων του εργοστασίου όπως υπολογισµός των βαρδιών των εργοδηγών, πρόγραµµα παραγωγής του µηχανολογικού εξοπλισµού καθώς και υπολογισµός των αναγκών και των απαιτήσεων αποθήκευσης των πρώτων υλών. Η διπλωµατική εργασία έχει διατυπωθεί σε πέντε κεφάλαια. Αναλυτικότερα, στο δεύτερο κεφάλαιο πραγµατοποιείται η περιγραφή του εργοστασίου, της παραγωγικής διαδικασίας του και του µηχανολογικού εξοπλισµού αυτού και παρουσιάζονται τα διαγράµµατα ροής. Στη συνέχεια πραγµατοποιείται αναφορά στην ικανότητα ιχνηλασιµότητας και στην τήρηση και εφαρµογή των απαραίτητων κανόνων που αφορούν ένα εργοστάσιο παραγωγής τροφίµων και µε ποια µέσα πραγµατοποιούνται, διατηρούνται και παρακολουθούνται αυτές οι ικανότητες. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο των µεθόδων προβλέψεων µε εποχιακά κριτήρια που εφαρµόστηκαν για την πρόβλεψη της εβδοµαδιαίας ζήτησης. Στη συνέχεια περιγράφεται συγκεκριµένα η µέθοδος που επιλέχθηκε ως η κατάλληλη για να απεικονιστεί η εποχικότητα και η τάση, οι οποίες είναι σηµαντικοί παράγοντες που θα µελετηθούν. Με την ίδια φιλοσοφία, παρουσιάζεται το θεωρητικό υπόβαθρο που εφαρµόστηκε για την σχεδίαση συνολικής παραγωγής του εργοστασίου. Επίσης αναλύεται ο τρόπος κατάστρωσης και επίλυσης του µαθηµατικού γραµµικού

13 7 προτύπου που καθορίζεται από τους περιορισµούς της ικανότητας παραγωγής και αποθήκευσης του εργοστασίου καθώς και από τις προβλέψεις ζήτησης. Επιπλέον, παρουσιάζεται ο τρόπος εύρεσης της βέλτιστης λύσης, η οποία θα απεικονίζει τον καταλληλότερο τρόπο της λειτουργιάς και της ποσότητας παραγωγής για την ικανοποίηση της προβλεπόµενης ζήτησης. Μετέπειτα εφαρµόζεται η µέθοδος προβλέψεως µε εποχιακά κριτήρια, καταγράφονται τα αποτελέσµατα συνολικής ζήτησης οικογενειών προϊόντων και προσδιορίζεται η τάση και η εποχικότητα που προκύπτουν για τις περιόδους που αναµενόταν. Επιπλέον, µε βάση την εβδοµαδιαία προβλεπόµενη ζήτηση σε ηµιέτοιµα προϊόντα εφαρµόζεται η µέθοδος για την σχεδίαση συνολικής παραγωγής. Στο πέµπτο κεφάλαιο, αρχικά περιγράφεται η τωρινή φιλοσοφία που ακολουθεί το εργοστάσιο στο πρόγραµµα παραγωγής για να ικανοποιείται η ζήτηση, και µε ποιον τρόπο συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν τα στοιχεία ζήτησης και παραγωγής. Στο τέλος, η βέλτιστη λύση για κάθε µύλο προσαρµόζεται σε ένα ηµερολόγιο για το επόµενο έτος χωρισµένο σε εβδοµάδες, στο οποίο θα παρουσιάζεται η ηµερήσια παραγωγή στα πλαίσια των τεχνολογικών περιορισµών του εργοστασίου για την ικανοποίηση της προβλεπόµενης εβδοµαδιαίας ζήτησης. Στο τελευταίο κεφάλαιο αποτυπώνονται τα σηµαντικότερα στοιχεία της διπλωµατικής και εξάγονται τα συµπεράσµατα, τα οποία θεωρούνται σηµαντικά στην προσπάθεια του εργοστάσιου να λειτουργεί ορθολογικά ικανοποιώντας τη ζήτηση και τις απαιτήσεις των πελατών σε έναν πολύ ανταγωνιστικό κλάδο όπως αυτός της αλευροβιοµηχανίας.

14 8 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 Σύντοµη περιγραφή του εργοστασίου Το αντικείµενο εργασιών και δραστηριοτήτων είναι η παραγωγή αλεύρων, σιµιγδαλιών και των υποπροϊόντων τους από άλεση µαλακού, σκληρού σίτου και καλαµποκιού, καθώς και η διανοµή τους. Το εργοστάσιο διαθέτει ειδικούς αποθηκευτικούς χώρους δηµητριακών που αποτελούνται από επίπεδες αποθήκες και σιλό συνολικής δυναµικότητας τ.µ. Επίσης υπάρχει ξηραντήριο και ειδικά ψυκτικά µηχανήµατα για την σωστή διατήρηση συντήρηση της πρώτης ύλης, δηλαδή των σιταριών και του καλαµποκιού. Για την αποθήκευση τελικών προϊόντων υπάρχουν σύγχρονοι και λειτουργικοί αποθηκευτικοί χώροι. Επίσης διαθέτει ιδιόκτητο στόλο από σιλοφόρα, τριαξονικά και επικαθίµενα φορτηγά εξασφαλίζοντας έτσι την άµεση και αποτελεσµατική παράδοση και ασφαλή διακίνηση όλων των προϊόντων. 2.2 Περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας Η παρακολούθηση του προϊόντος σε κάθε στάδιο της παραγωγικής του διαδικασίας είναι απαραίτητη στα εργοστάσια τροφίµων. Υπάρχει διαδοχική εµφάνιση σταδίων από το αρχικό στάδιο που είναι η παραλαβή των πρώτων υλών (σιτάρι, καλαµπόκι) µέχρι το τελικό που είναι η παραγωγή των έτοιµων για διάθεση προϊόντων. Τα κύρια στάδια παραγωγής αλεύρων και σιµιγδαλιών είναι: Παραλαβή σίτου Καθαρισµός σίτου Άλεση σίτου Ανάµιξη

15 Παραλαβή σίτου Η παραλαβή σίτου και καλαµποκιού από τους προµηθευτές γίνεται µε φορτηγά, βαγόνια τρένων και πλοία. Όταν η παράδοση γίνεται µε πλοία ή τρένα τα σιτάρια µετά φορτώνονται σε φορτηγά του εργοστασίου. Φορτηγά Τα σιτάρια χύµα (συνηθέστερα) ή σε σακιά φθάνουν µε σιλοφόρα, τριαξονικά ή επικαθίµενα φορτηγά στο τµήµα παραλαβής του εργοστασίου. Σταθµεύουν στην γεφυροπλάστιγγα για να ζυγιστούν. Επίσης λαµβάνεται δείγµα από διαφορετικά σηµεία του φορτίου και σε περίπτωση που εγκριθούν καθορίζεται το σιλό αποθήκευσης σίτου που θα εισαχθούν.h εισαγωγή γίνεται µε την βοήθεια ειδικών ράµπων. Ο αριθµός του σιλό θα καταχωρείται και θα σηµειώνεται και στο δελτίο παραλαβής. Πλοία Τα πλοία φτάνουν και εκφορτώνονται στο λιµάνι που έχει µεγάλες αποθήκες και στην συνέχεια διανέµονται στο εργοστάσιο µε φορτηγά. Η εκφόρτωση γίνεται µε µηχανικά συστήµατα και πεπιεσµένο αέρα. Η δυναµικότητα της µεταφοράς, στις περιπτώσεις αυτές, είναι συνήθως πολύ µεγάλη. Με τα µηχανικά συστήµατα και µε την βοήθεια γερανού µεταφέρεται το σιτάρι διάµεσου µιας µεταφορικής ταινίας. Επίσης το φορτίο φτάνει µε ειδικά αναβατόρια στις πλάστιγγες, όπου ζυγίζεται. Τα φορτηγά πλοία συχνά εκφορτώνονται και µε ένα σύστηµα αναρρόφησης µε πνευµατικό αέρα Καθαρισµός σιταριών Μετά την παραλαβή των σιταριών και την αποθήκευσης τους στα µεταλλικά σιλό σιτηρών (α υλών), για να αρχίσει το στάδιο του καθαρισµού πρέπει να τροφοδοτηθούν τα σιλό καθαριστήριων-πλυντηρίων τα οποία βρίσκονται στον εσωτερικό χώρο του εργοστασίου. Στα σιλό καθαριστηρίων το σιτάρι παραµένει ξηρό χωρίς να έχει υποστεί ακόµη κάποια επεξεργασία. Την εντολή για την τροφοδοσία των σιλό την δίνει ο υπεύθυνος παραγωγής µε γνώµονα τις ανάγκες για πλυµένο σιτάρι που θα υπάρχουν τις επόµενες µέρες. Κατά την διαδικασία του καθαρισµού- πλυσίµατος του ξηρού σίτου, σταδιακά αποµακρύνονται οι φύρες ( άρρωστα στάρια, σκόνη κ.α) και οδηγούνται µε την

16 10 βοήθεια του αέρα του συστήµατος σωλήνων σε ξεχωριστό συγκεκριµένο σιλό. Και από εκεί πάνε στον σφυρόµυλο όπου αλέθονται για την παραγωγή υποπροϊόντων. Ξένα αντικείµενα όπως πέτρες, ξύλα και µέταλλα αποµακρύνονται από την διαδικασία. Στο τέλος της διαδικασίας καθαρισµού το πλυµένο σιτάρι τοποθετείται στα σιλό διαβροχής, όπου και µπορεί να παραµένει από 8-24 ώρες. Το σκληρό σιτάρι έχει τρία στάδια διαβροχής πριν τοποθετηθεί σε αντίθεση µε το µαλακό που έχει ένα. Σε κάθε βάρδια καταγράφεται µε ακρίβεια η ώρα έναρξης και λήξης της διαδικασίας καθαρισµού, η ποσότητα σιταριού που πλύθηκε και σηµειώνεται και τονίζεται η τυχών αλλαγή στην παρτίδα σιταριού που πλένεται. Και στο στάδιο του καθαρισµού διενεργείται έλεγχος καθώς µετριέται η υγρασία του σίτου. Σε περίπτωση που η τιµή της υγρασίας είναι διαφορετική από την επιθυµητή, τότε προστίθενται ποσότητες νερού. Η ρύθµιση αυτή γίνεται χειροκίνητα Άλεση σίτου Ο υπεύθυνος παραγωγής µε βάση τις ανάγκες για ηµιέτοιµα προϊόντα καθορίζει την ποσότητα και την ποιότητα σίτου που έχει ήδη καθαριστεί και που πρόκειται µετέπειτα να αλεσθεί. Πρέπει η εκτίµηση του να είναι ακριβής γιατί το πλυµένο σιτάρι µπορεί να παραµείνει στο σιλό διαβροχής 24 ώρες το µέγιστο. Με το που αρχίσει η διαδικασία της άλεσης το πλυµένο σιτάρι πάει κατευθείαν στους κυλίνδρους άλεσης που είναι από τα βασικότερα µηχανήµατα της. Τα προϊόντα στην διαδικασία της άλεσης είναι τα άλευρα, τα σιµιγδάλια και οι άλφες. Τα προϊόντα οµαδοποιούνται και αποθηκεύονται ξεχωριστά σε σιλό ηµιέτοιµων και έτοιµων προϊόντων. Επίσης παράγονται και υποπροϊόντα (πίτυρα, βήττες) που αποθηκεύονται σε συγκεκριµένα σιλό υποπροϊόντων (για ζωοτροφές). Αν κάποιο από τα ηµιέτοιµα προϊόντα δεν χρειάζεται την ανάµιξη βελτιωτικών τότε οµογενοποιείται και διαµέσου του αεροµεταφορέα καταλήγει σε συγκεκριµένο σιλό. Πρέπει να συµπληρώνονται έντυπα από τους υπεύθυνους εργοδηγούς στα οποία να καταγράφεται από ποιο σιλό διαβροχής και πόση ποσότητα σιταριού χρησιµοποιήθηκε, καθώς επίσης και οι ακριβείς ποσότητες των προϊόντων της άλεσης.

17 Αναµίξεις Είναι η διαδικασία στην οποία αναµιγνύονται ποσότητες ηµιέτοιµου προϊόντος ή ηµιέτοιµων προϊόντων (µεταξύ τους) µε τις κατάλληλες ποσότητες βελτιωτικών και επιτυγχάνεται η παραγωγή σύνθετων αλεύρων πέρα των βασικών. Η ανάµιξη γίνεται µε ειδικό αναµίκτη (µίξερ) χωρητικότητας 1tn ανά κύκλο ανάµιξης, ο οποίος βρίσκεται στο ισόγειο του εργοστασίου. Η δοσολογία της ανάµειξης των αλεύρων µε τα βελτιωτικά είναι συγκεκριµένη και πετυχαίνεται µε ηλεκτρονικό ελεγχόµενο σύστηµα οσµοµέτρησης. Οι συνταγές καθορίζονται από το εργαστήριο του χηµείου του εργοστασίου. Στο τέλος κάθε παρτίδας προϊόντων που προκύπτει από συγκεκριµένη ανάπτυξη είναι αναγκαίος και απαραίτητος ο ποιοτικός έλεγχος και ανάλυση του δείγµατος. Οι εργοδηγοί του αναµίκτη πρέπει να καταγράφουν τις ποσότητες και τις ποιότητες και από ποιο σιλό πήραν τα ηµιέτοιµα προϊόντα καθώς και την ποσότητα βελτιωτικών που χρησιµοποιήθηκε. Το έντυπο που θα συµπληρώσουν θα έχει την µορφή πίνακα και θα πρέπει να αναφέρει και τις ποσότητες έτοιµων προϊόντων που παράχθηκαν και τα συγκεκριµένα σιλό έτοιµων προϊόντων που τοποθετήθηκαν. Το έντυπο αυτό είναι πολύτιµο γιατί ξέρουµε την δυναµικότητα που έχει το εργοστάσιο µας κάθε στιγµή όσο αφορά την ενσάκιση και τις φορτώσεις που είναι εκτός σακιών. Το βασικότερο βελτιωτικό, η γλουτένη, βρίσκεται σε συγκεκριµένο σιλό και παρακολουθείται συνεχώς η ποσότητας της. Από το συγκεκριµένο,λοιπόν, σιλό αποσπάται και εν συνεχεία παίρνει µέρος στη διαδικασία της ανάµειξης. Παρακάτω, δίνεται το διάγραµµα ροής της συνολικής παραγωγής διαδικασίας του αλευριού σιµιγδαλιού.

18 12 ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΛΕΥΡΟΥ - ΣΙΜΙΓ ΑΛΙΟΥ 1.Παραλαβή σίτου σκληρού - µαλακού και καλαµποκιού 1α.Παραλαβή βελτιωτικού 1β.Παραλαβή υλικού συσκευασίας 2.Μεταφορά στα εξωτερικά σιλό 3.Αποθήκευση στα εξωτερικά σιλό 3α.Αποθήκευση βελτιωτικού 3β.Αποθήκευση υλικών συσκευασίας 4.Μεταφορά σίτου στα καθαριστήρια 5.Καθαρισµός 6. ιαβροχή 7.Παραµονή σε σιλό παραµονής 8.Μεταφορά προς άλεση 9.Άλεση 9.α Ζύγιση και προώθηση βελτιωτικού Αλεύρι Σιµιγδάλι 10.Αεροµεταφορά 11.Ενδιαµέση Αποθήκη 12.Κόσκινο 13.Συσκευασία 14.Ανιχνευτής µετάλλων 15.Μεταφορά και αποθήκευση προιόντος 16.Μεταφορά και διανοµή συσκευασµένου προιόντος Σχήµα 2.1: ιάγραµµα ροής παραγωγής αλεύρου - σιµιγδαλιού

19 Μηχανολογικός εξοπλισµός Ο µηχανολογικός εξοπλισµός σε ένα εργοστάσιο αλευροβιοµηχανίας είναι ακριβός και αποτελείται από µια πληθώρα µηχανηµάτων που είναι απαραίτητα και στις βασικές λειτουργίες του και στις διάφορες φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας. Εξοπλισµός για βασικές λειτουργίες Κοχλιοµεταφορέας (Screw conveyor) : Αποτελεί ένα κοµµάτι του µηχανολογικού εξοπλισµού το οποίο χρησιµοποιείται πολύ συχνά για την οριζόντια µεταφορά των χύµα προϊόντων στο τµήµα καθαρισµού του µύλου. Η χρήση του είναι ευρεία καθώς αποτελεί ένα οικονοµικό στοιχείο µεταφοράς. ονητικός κοχλίας (Screw vibrator) : Χρησιµοποιείται σε πολλούς τύπους µικρών κοντέινερ όπου οι µεµονωµένες παρτίδες προϊόντων πρέπει να µεταφέρονται µε τέτοιο τρόπο ώστε να σχηµατίσουν µια συνεχή ροή προϊόντων. Φίλτρο (Filter) : Ο διαχωρισµός των σωµατιδίων της σκόνης από ένα ρεύµα αέρα µπορεί να επιτευχθεί µε τη βοήθεια του φίλτρου. Αυτού του τύπου ο φιλτραρισµένος αέρας µπορεί γενικά να επανεισαχθεί στους χώρους παραγωγής ενός εργοστασίου αλέσεως. Ανεµιστήρας (Fan) : Στους περισσότερους ανεµιστήρες, ο πτερωτός τροχός που διαθέτουν εφαρµόζεται κατευθείαν στον άξονα του κινητήρα τους. Ο πτερωτός τροχός πρέπει να παράγει µια ορισµένη ποσότητα αέρα σε µια ορισµένη πίεση του αέρα έτσι ώστε το όλο σύστηµα να λειτουργεί ικανοποιητικά. Αεροφράκτης (Air lock) : Ο κύριος σκοπός του αεροφράκτη είναι να εισάγει το προϊών σε ένα ρεύµα πεπιεσµένου αέρα και να εξάγει τα προϊόντα τόσο από αρνητικό ρεύµα πίεσης όσο και από θετικό. Αναβατόρια (Bucket elevator) : Είναι κατάλληλα για κοκκώδη υλικό καθώς εξασφαλίζουν µια καλή πλήρωση. Όταν πρόκειται για αλευρώδη υλικό είναι καλύτερο να χρησιµοποιούνται κάδοι µε µεγαλύτερη διατοµή. Η ικανότητα και η ορθή λειτουργία από τα αναβατόρια εξαρτάται από τη σωστή ρίψη του προϊόντος στο άνω µέρος αυτών καθώς επίσης και από τους κάδους οι οποίοι γεµίζονται µε υλικό. ιαχωριστής προϊόντος και σκόνης (Product and dust separator) : Η σκόνη και τα µίγµατα προϊόντων που περιέχουν αέρα πρέπει να διαχωριστούν από το ρεύµα του αέρα. Ο διαχωρισµός αυτός µπορεί να γίνει είτε µε την αύξηση της ταχύτητας του αέρα, είτε µε φυγόκεντρο δύναµη και τέλος είτε µε διαχωρισµό µε τη βοήθεια της διήθησης.

20 14 Επίσης χρησιµοποιούνται πάρα πολλές ζυγαριές υψηλής ευαισθησίας (Weight control) καθώς η παρουσία τους είναι απαραίτητη για την οµαλή λειτουργία του εργοστασίου. Εξοπλισµός για καθαρισµό σίτου Τριέρι : Αποτελείται από δίσκους οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί και στις δύο πλευρές και διαθέτουν πάνω τους µικρά κύτταρα των οποίων οι διαστάσεις και το µέγεθος εξαρτάται από την εργασία του διαχωρισµού. Οι λεπίδες µεταφοράς συνδέονται µε τις ακτίνες των δίσκων για την µεταφορά του προϊόντος σε µια αξονική κατεύθυνση. ιαβροχέας (Washing machine) : Οι βρωµιές, οι οποίες είναι προσκολληµένες πάνω στο σιτάρι, διαβρέχονται από τους διαβροχείς και κοµµάτια άµµου και βαριά αντικείµενα αποµακρύνονται από το σιτάρι. Το σιτάρι απορροφά νερό συνεχώς κατά τη διάρκεια της µετάβασης του από το µηχάνηµα κάτι το οποίο θεωρείται σήµερα ως ένα µειονέκτηµα του συγκεκριµένου µηχανήµατος. Κόσκινο (Separator) : Οι προσµίξεις διαχωρίζονται από τα σιτηρά µέσω ενός κόσκινου. Τέτοιου είδους µηχανήµατα αποτελούνται από ένα κεντρικό κόσκινο για τον διαχωρισµό των ακαθαρσιών και ένα κόσκινο για τον διαχωρισµό της άµµου από το µίγµα των σιτηρών. Βούρτσα σίτου (Scouring machine) : Χρησιµοποιείται για το σκληρό τρίψιµο των προϊόντων. ιαθέτει ένα περιστροφικό τµήµα το οποίο έχει σχετικά µικρή διάµετρο πάνω στο οποίο είναι τοποθετηµένα διάφορα εξαρτήµατα τα οποία έχουν σχήµα κουπιού. ονητικό τραπέζι (Table separator) ; Η διαδικασία διαχωρισµού γίνεται σε αυτό το τραπέζι χωρίς να απαιτείται βοήθεια ενός ρεύµατος αέρα. Ο διαχωρισµός των ουσιών επιτυγχάνεται τόσο λόγω των διαφορών που υπάρχουν στα ειδικά βάρη αυτών όσο και λόγω της ελαστικότητας στην κατασκευή της εξωτερικής επιφάνειας. Πετροδιαλογέας (Stoner) ; Ο µοντέρνος πετροδιαλογέας µπορεί να εξάγει από ένα µίγµα πάνω από 90% της συνολικής ποσότητας σε πέτρες που υπάρχουν µέσα σε αυτό. Τα χονδροειδή αντικείµενα και οι ακαθαρσίες πρέπει να διαχωρίζονται από το σιτάρι πριν από των διαχωρισµό που γίνονται µε τους πετρδιαλογείς. Εξοπλισµός για την άλεση σίτου Κυλινδροµηχανή (Roller Mill) : Αποτελεί ένα από τα βασικότερα τµήµατα του µηχανολογικού εξοπλισµού στις αλευροβιοµηχανίες. Με το πέρασµα του χρόνου, υπάρχουν όλο και περισσότερες βελτιώσεις στον τρόπο σχεδίασης της

21 15 κυλινδροµηχανής καθώς επίσης βελτιώνονται και εκσυγχρονίζονται τα τµήµατα από τα οποία αυτή αποτελείται. Τα τµήµατα αυτά είναι τα εξής : Τροφοδοτικό της συσκευής : Η σωστή τροφοδότηση του προϊόντος σε συνδυασµό µε την ικανότητα ικανοποιητικής ρύθµισης της συσκευής ζωοτροφών καθώς και την προσαρµοστικότητα στις όλο και µεταβαλλόµενες ιδιότητες της ροής του προϊόντος είναι οι απαιτήσεις για την καλύτερη δυνατή απόδοση άλεσης. Ρουλεµάν : Η απαιτούµενη πορεία των ρολών επιτυγχάνεται µε την τοποθέτηση των κυλινδρικών ρουλεµάν ευθύγραµµα στο ρολό που χρησιµοποιείται για τα υψηλά φορτία. Προστατευτικά τµήµατα σταθεροποίησης : Ο σχεδιασµός αυτού του τµήµατος έχει ως σκοπό την πλήρη σταθεροποίηση των ρολών, χωρίς να αναλαµβάνουν τις δυνάµεις που αναπτύσσονται από τις εργασίες της άλεσης. Τα τµήµατα αυτά είναι κατασκευασµένα από συγκολληµένη λαµαρίνα. Μαχαίρι ξυσίµατος και πρόσθετες συσκευές: Το µαχαίρι ξυσίµατος αποτελείται από βούρτσες νάιλον οι οποίες εγκαθίστανται στα ρολά. Οι πρόσθετες συσκευές χρησιµοποιούνται για την παροχή πεπιεσµένου αέρα, την υποστήριξη του κυλινδρικού µύλου, την ψύξη του νερού, τη διαίρεση του κυλινδρικού µύλου και την εγκατάσταση αµπεροµέτρων. Κόσκινο (Plansifter) : Χρησιµοποιείται για το κοσκίνισµα και τον διαχωρισµό κατά τις διαδικασίες της άλεσης. Η λειτουργία αυτού του µηχανήµατος βασίζεται στην ίδια λογική µε το χειρωνακτικό κοσκίνισµα. Η κυκλική ταλάντωση δηµιουργείται από την κίνηση της αιωρούµενης µάζας µέσα στην σήτα. Ένα ακριβές αποτέλεσµα κοσκινίσµατος επιτυγχάνεται µε την επιλογή της κατάλληλης κίνησης του υλικού µέσα στη σήτα, µε τις κατάλληλες διαστάσεις της σήτας, το κατάλληλο µέγεθος των καλυµµάτων του κόσκινου και τον συνεχή καθαρισµό αυτού. Σιµιγδαλιέρα (The semolina purifier) : Ο κύριος σκοπός της είναι να απαλλάξει το σιµιγδάλι από τα τµήµατα του πίτουρου που υπάρχουν µέσα σε αυτό και να το κατατάξει µε τέτοιο τρόπο ώστε τα προϊόντα που λαµβάνονται να είναι όσο το δυνατόν πιο καθαρά και απαλλαγµένα από τέφρα. Αυτά τα καθαρισµένα και ταξινοµηµένα προϊόντα έχουν ιδιαίτερη σηµασία ειδικά κατά την άλεση του σκληρού αλευριού. Βούρτσα πίτουρων (Bran finisher) : Η βούρτσα για τα πίτουρα χρησιµοποιείται για την αφαίρεση των τµηµάτων του αλευριού που είναι προσκολληµένα. Το πίτουρο

22 16 απελευθερώνεται έτσι από τις µειωµένες προσµίξεις σε αλεύρι, ενώ το σχετικά σκούρο αλεύρι που προέρχεται από αυτή τη διαδικασία είναι κατάλληλο διότι διαθέτει πολύ καλές ιδιότητες κατά το ψήσιµο του και συµβάλλει στην αύξηση της ποιότητας του ψησίµατος. Εξοπλισµός για την ανάµειξη Αναµείκτης (Mixing machine): Έχουν ιδιαίτερη σηµασία στις εγκαταστάσεις, δεδοµένου ότι τα περισσότερα προϊόντα που περιέχουν διάφορα συστατικά και ποσότητες βελτιωτικών αναµειγνύονται σε αυτές τις συσκευές. Οι οριζόντιοι αναµείκτες µπορούν σε σύντοµο χρονικό διάστηµα να δώσουν ένα οµοιόµορφο µείγµα ανάµειξης. Τροφοδότης (Feeder) : Χρησιµοποιούνται για τη µέτρηση των προϊόντων έτσι ώστε να τοποθετούνται οµοιόµορφα σε µηχανές ή σε µεταφορείς. Οι µηχανές αυτές λειτουργούν µε υψηλές ταλαντώσεις µπορούν να ελεγχθούν χειροκίνητα. 2.4 Τµήµα ενσάκισης και χύµα εκφόρτωσης Τα προϊόντα που δηµιουργούνται µετά την διαδικασία της ανάµιξης ή τα ηµιέτοιµα προϊόντα που δεν χρειάζοµαι ανάµιξη, µπορούν να τοποθετηθούν στα αντίστοιχα σιλό για χύµα φόρτωση, στα σιλό ενσάκισης και στα σιλό πακετοποίησης. Το σιλό πακετοποίησης είναι το σιλό που το προϊόν συσκευάζεται σε ειδικές τσάντες (3kg, 5kg) µε ραφές που µετά πακετοποιούνται. Αν για το ίδιο προϊόν θέλουµε να ικανοποιήσουµε την παραγγελία είτε µε χαρτοσακούλες είτε χύµα, χωρίζουµε µε την µέθοδο του αεροδιαχωρισµού τα προϊόντα στα αντίστοιχα σιλό Ενσάκιση Τα προϊόντα που είναι τοποθετηµένα στο σιλό ενσάκισης µετά θα προωθηθούν στα αντίστοιχα σακιστικά µηχανήµατα και θα προκύψουν έτοιµα προϊόντα συσκευασµένα σε χαρτοσακούλες µε βαλβίδα (25kg και 50kg). Ειδικά για κοκκώδη προϊόντα για επαγγελµατική χρήση όπως το σιµιγδάλι ο συγκεκριµένος είναι ο καταλληλότερος τρόπος. Χρησιµοποιείται χαρτοσακούλα για να αποφεύγεται η σκόνη και γιατί είναι εναρµονισµένη απόλυτα µε τους κανόνες περί τροφίµων. Οι ενσακιστικές µηχανές που χρησιµοποιούνται είναι: Αυτόµατη Τετραπλή ενσάκιση

23 17 Έχει τέσσερις βαλβίδες γεµίσµατος θεωρητικής δυναµικότητας 600 σάκων/ ώρα. Χρησιµοποιείται για λευκά αλεύρια Αυτόµατη διπλή ενσάκιση Είναι µια µηχανή διπλής βαθµίδας γεµίσµατος δυναµικότητας σάκων/ ώρα. Χρησιµοποιείται για προϊόντα από καλαµπόκι ( κίτρινα). Η χαρτοσακούλα είναι συνδεδεµένη µε την βαλβίδα-στόµιο ενσάκισης. Οι χαρτοσακούλες παραµένουν ανοιχτές για να γεµίσουν µε προϊόν εξαιτίας του ελεγχόµενου πεπιεσµένου αέρα και µε την ελεγχόµενη σύσφιξη παραµένουν συνδεδεµένες µέχρι που να γεµίσουν. Οι µηχανές ενσάκισης είναι εφοδιασµένες µε ηλεκτρονικούς ζυγούς και έτσι προγραµµατίζεται το επιθυµητό βάρος. Ο υπεύθυνος εργοδηγός είναι απαραίτητο να είναι προσεκτικός και να καθαρίζει τις βαθµίδες σε κάθε αλλαγή γεµίσµατος προϊόντος. Επίσης προϋποθέτει καλή και οµαλή ροή προϊόντος από το σιλό στην βαλβίδα. Επιπλέον, πρέπει να καταγράφεται ο αριθµός των έτοιµων προϊόντων καθώς επίσης και των ελαττωµατικών από κάθε παρτίδα. Επίσης υπάρχει ενσακιστικό µηχάνηµα για ικανοποίηση παραγγελιών υποπροϊόντων (κυρίως πίτουρο) όχι χύµα αλλά σε σακιά. Το µηχάνηµα είναι συνδεδεµένο µε το µικρό σιλό υποπροϊόντων και το υλικό συσκευασίας είναι διαφορετικό. Οι παραγγελίες για πίτουρα συνήθως είναι χύµα. Μηχανή διπλής βαλβίδας µε θεωρητική δυναµικότητα 250 σακιά/ ώρα. Χρησιµοποιείται για την συσκευασία υποπροϊόντων. Ορίζεται κάποιος για να επιβλέπει την συσκευασία υποπροϊόντων. Η διαδικασία συσκευασίας των πίτουρων γίνεται µε κάθετο κοχλία, που πιέζει το υλικό να καταλήξει στο σακί. Ο κάθετος κοχλίας ενεργοποιείται µέσω του υπολογιστή από τον αντίστοιχο χειριστή και υποστηρίζεται από ρουλεµάν. Το περίβληµα του είναι από χάλυβα Πακετοποίηση Τα προϊόντα που είναι τοποθετηµένα στο σιλό πακετοποίησης, µετά από εντολή µέσω του υπολογιστή αφού πρώτα περάσουν από συγκεκριµένη ζυγαριά µεγάλης

24 18 ευαισθησίας φθάνουν στο κατάλληλο συσκευαστικό µηχάνηµα. Τα έτοιµα προϊόντα θα είναι συσκευασµένα σε χάρτινες ειδικές τσάντες µε ραφή ( 3kg, 5kg). Μηχανή ενσάκισης και ειδικής ραφής Έχει µία βαλβίδα τοποθετηµένη κάτω από την ζυγαριά ακριβείας και έχει θεωρητική δυναµικότητα 200 τσάντες/ ώρα. Άριστος εξοπλισµός και αυστηρή επίβλεψη της µηχανής χρειάζεται για την επίτευξη υψηλού ποσοστού ειδικών τσαντών τα οποία θα πρέπει να είναι επαρκή για τον ποιοτικό έλεγχο. Επειδή στην συνέχεια θα παλετοποιηθούν οι χάρτινες τσάντες, πρέπει να τοποθετηθούν σε χαρτοκιβώτια. Εποµένως πακετοποιούνται σε χαρτοκιβώτια και πλέον µονάδα παραγγελίας είναι το πακέτο. Συνηθίζεται το χαρτοκιβώτιο να έχει 8 χάρτινες τσάντες Χύδην εκφόρτωση προϊόντος Το τµήµα αυτό του εργοστασίου είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για την οικονοµική διαχείριση του συνολικού σχεδίου παραγωγής. Στο τµήµα αυτό πρέπει να λαµβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη ο τρόπος άφιξης και αναχώρησης των µεταφορικών φορτηγών, ο χρόνος αναµονής τους πριν, µετά και κατά την διάρκεια του φορτώµατος και η προετοιµασία του αποθέµατος που πρόκειται να φορτωθεί. Είναι σηµαντικό να βρεθεί η καλύτερη λύση µε περιορισµούς και εξαρτήσεις από τον διαθέσιµο χώρο του εργοστασίου, τους διαθέσιµους δρόµους πρόσβασης στο σηµείο της χύδην εκφόρτωσης και γενικά την υποδοµή των εγκαταστάσεων. Η πιο οικονοµική µέθοδος λειτουργίας είναι η χύµα εκφόρτωση και σε συνδυασµό µε την µέγιστη δυνατή και γρήγορη φόρτωση µπορεί να γίνει αρκετά κερδοφόρα. Απαιτείται εκτός από ειδικά σιλοφόρα οχήµατα και ένα µηχάνηµα αποδέκτης για να συνδέεται το: Στόµιο εκφόρτωσης Τα σιλό χύµα εκφόρτωσης µπορούν να αδειάζουν το προϊόν µε την βοήθεια πεπιεσµένου αέρα και διαµέσου του στοµίου εκφόρτωσης στα φορτηγά. Το στόµιο µπορεί να µετακινείται πάνω κάτω στον κατακόρυφο άξονα, κάτι το οποίο ελέγχεται χειροκίνητα. Το στόµιο σφραγίζεται κατάλληλα και έχει αεροστεγή σύνδεση µε το στόµιο πλήρωσης έτσι ώστε µα αξιοποιείται το σύστηµα πεπιεσµένου αέρα. Το υλικό

25 19 αναµειγνύεται µε τον αέρα και διοχετεύεται µε µεγάλη ταχύτητα στο φορτηγό. Ο αέρας που περισσεύει µετά την εκφόρτωση διαφεύγει µέσω ειδικής εγκατάστασης. Για την οµαλή λειτουργία ότι ποσότητα εισέρχεται στο σιλό χύµα εκφόρτωσης είναι µε ακρίβεια ζυγισµένη. Επίσης το φορτηγό πριν και µετά την φόρτωση ζυγίζεται σε ειδική γέφυρα ζυγίσµατος. 2.5 Έλεγχος και παλετοποίηση των συσκευασιών Η διάταξη που χρησιµοποιείται από το εργοστάσιο για τον έλεγχο και την παλετοποίηση είναι πάρα πολύ σηµαντική για αυτό γιατί καθορίζει τον τρόπο και την κατάσταση που φθάνει το προϊόν στον πελάτη. Με τους συγκεκριµένους µηχανισµούς που είναι σε µεγάλο βαθµό αυτοµατοποιηµένοι διευκολύνεται το προσωπικό καθώς µειώνεται πολύ το βαρύ φορτίο και επίσης βοηθάει την επιχείρηση στην οικονοµική αποθήκευση και φόρτωση των σάκων καθώς και στον περιορισµό των δαπανών για εργατικά Ταινιόδροµος (ιµάντας) µεταφοράς για χαρτοσακούλες Ο ταινιόδροµος κυλιόµενης µεταφοράς είναι ένας πλαστικός ιµάντας (πλάτους 80 mm) που µεταφέρει τους σάκους διαδοχικά σε σηµεία της διάταξης που βρίσκονται τα απαραίτητα µηχανήµατα τοποθετηµένα και εγκατεστηµένα. Η µεταφορά των σάκων γίνεται οριζόντια και όταν χρειάζεται να µεταφερθεί σε υψηλότερο επίπεδο µπορεί αυτή η πλαστική ζώνη να πάρει µια κλίση (30 ο µοίρες). Η διάταξη αποτελείται από τα παρακάτω µηχανήµατα: Μονάδα κωδικοποίησης Τυπώνει πάνω στην συσκευασία το αντίστοιχο barcode και έτσι ταυτοποιείται και κωδικοποιείται ο σάκος και αντιστοιχίζεται στην ανάλογη παρτίδα. Μηχανισµός απόρριψης Σταµατάει τον ιµάντα µεταφοράς αν κάποιο από τα προηγούµενα µηχανήµατα έχει ενεργοποιηθεί από ελαττωµατικό σάκο. Ο υπεύθυνος χειριστής πρέπει να το αποµακρύνει και όταν είναι όλα έτοιµα να συνεχίσει η διαδικασία. Εκλεκτής βάρους

26 20 Ζυγαριά υψηλής ακρίβειας ελέγχει για τελευταία φορά το σάκο για να επαληθεύσει αν η ποσότητα του περιεχοµένου είναι ίδια µε το επιθυµητό. Μεταλλικός ανιχνευτής Μπορεί κατά την διάρκεια της µεταφοράς του σάκου στον ιµάντα µεταφοράς να ανιχνεύσει την ύπαρξη µεταλλικού κοµµατιού στο περιεχόµενο του. Η ανίχνευση γίνεται από πηνίο εκποµπής- αποδοχής. Οι πιθανότητες να βρεθεί κάποιο µεταλλικό κοµµάτι είναι ελάχιστες γιατί υπάρχουν µεταλλικοί ανιχνευτές και µαγνήτες και στα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Η παρουσία του,λοιπόν, είναι εξαιρετικά απαραίτητη. Μηχάνηµα γυρίσµατος (ισιώµατος) σάκων Αλλάζει το προσανατολισµό των σάκων, και τους τοποθετεί σε οριζόντια θέση µε την επιλεγµένη κατεύθυνση ( βάση ή κορυφή του σάκου) Ισοπεδωτής σάκων Πιέζει µε κινητούς κυλίνδρους τους σάκους για να κατανέµεται οµοιόµορφα το περιεχόµενο τους. Είναι πολύ χρήσιµος και διευκολύνει την διαδικασία παλετοποίησης. Σφραγιαστικό θερµότητας σάκων Εφαρµόζει την εν θερµώ έγχυση της κόλλας σύντηξης στην κορυφή της συσκευασίας, διάµεσου σωλήνων που αντλούν την κόλλα από το ντεπόζιτο του µηχανήµατος. Ολισθητήρες σάκων Χρησιµοποιείται για την µεταφορά των σάκων από ένα αρκετά υψηλότερο επίπεδο σε ένα πιο χαµηλό. Μεταφέρει τους σάκους από το τµήµα ενσάκισης σε επιθυµητό σηµείο στην αποθήκη, έχοντας τους αποσπάσει µε οµαλό τρόπο από τον ιµάντα µεταφοράς. Τοποθετείται στο τέλος του ιµάντα. Στο παρακάτω σχήµα παρουσιάζεται η διάταξη του ταινιόδροµου µεταφοράς µε τα απαραίτητα µηχανήµατα για τον έλεγχο και τις διαδικασίες παλετοποίησης των συσκευασιών.

27 21 Μηχάνηµα ισοπέδωσης σάκων Σφραγιστικό θερµότητας Μεταλλικός ανιχνευτής Μηχανισµός απόρριψης Μηχ.τεντώµατος κάτω τµήµατος σάκων Μηχανισµός γυρίσµατος Ελεγκτής βάρους Μονάδα κωδικοποίησης φγδφγδδγ2.5.2 Παλετοποίηση Σχήµα 2.2: ιάταξη µηχανηµάτων στον ταινιόδροµο Παλετοποίηση Οι σάκοι που είναι έτοιµοι για φόρτωση βρίσκονται σε παλέτες. Η µεταβίβαση των παλετών γίνεται µε ανυψωτικά µηχανήµατα εντός της αποθήκης και εν συνεχεία από εκεί στα φορτηγά. Οι παλέτες που χρησιµοποιούνται έχουν συγκεκριµένες διαστάσεις, και στα εργοστάσια αλευροβιοµηχανίας χρησιµοποιούνται οι ανοικτές παλέτες ή αλλιώς παλέτες τετραπλής πρόσβασης. Απλοποιεί την διαχείριση των εµπορευµάτων και είναι συµβατή µε όλους τους τύπους ανυψωτικών µηχανηµάτων και οχηµάτων. Ανάλογα µε την βάρος των χαρτοσακών και των χαρτοκιβωτίων επιλέγεται ο αριθµός στους και συνηθέστερα στοιβάζονται σταυρωτά σε παλέτες. Στις ελάχιστες φορές που θα γίνει χειρονακτική παλετοποίηση, η µεταφορά των χαρτοσακών θα γίνει µέσω γερανογέφυρας. Αυτόµατο σύστηµα παλετοποίησης Προετοιµάζει τους σάκους ώστε να διαθέτουν το καλύτερο δυνατό ορθογώνιο σχήµα και µετέπειτα να τοποθετείται ο σωστός αριθµός αυτών µε το σωστό τρόπο στις παλέτες.

28 22 Αυτόµατη γραµµή περιτύλιξης παλέτας Οι παραγόµενες έτοιµες παλέτες περιτυλίγονται µε ειδικό πλαστικό (stretch film). Σπανιότερα περιτυλίγονται και χειρονακτικά Η διάταξη των παλετών πρέπει να γίνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η σωστή διαχείριση του αποθηκευτικού χώρου. Η ύπαρξη γερανογέφυρας είναι αρκετά βοηθητική. 2.6 Αποθήκευση Ένα εργοστάσιο αλευροβιοµηχανίας είναι απαραίτητο να διαχειρίζεται σωστά τους αποθηκευτικούς του χώρους. Είναι όµως ιδιαίτερα δύσκολο γιατί υπάρχουν µεγάλες ποσότητες για αποθήκευση και διαφορετικά αποθηκευτικά µέσα για πρώτες ύλες, προµήθειες, ηµιέτοιµα, τελικά και συσκευασµένα προϊόντα. Τα αποθηκευτικά µέσα και χώροι που διαθέτει το εργοστάσιο είναι τα σιλό και οι οριζόντιες αποθήκες Σιλό αποθήκευσης Υπάρχουν σιλό και εντός του εργοστασίου και στο εξωτερικό του χώρο τα οποία έχουν κυκλική ή ορθογωνική διατοµή. Σιλό εξωτερικών χώρων Τα µεταλλικά σιλό κυλινδρικής διατοµής βρίσκονται δίπλα στο κτίριο του εργοστάσιο. Χρησιµοποιούνται γιατί απαιτείται µεγάλη χωρητικότητα αφού οι ποσότητες πρώτων υλών είναι πάρα πολύ µεγάλες, επίσης έχουν ευνοϊκή κατανοµή γιατί είναι δυνατή η διαίρεση µιας σειρά σιλό σε σιλό διαφορετικών µεγεθών. Μεταλλικά κυλινδρικά σιλό είναι τα: Σιλό πρώτων υλών Κάθε σιλό πρέπει να διαθέτει µια ανθρωποθυρίδα για να υπάρχει πρόσβαση ώστε να γίνονται οι εργασίες καθαρισµού και συντήρησης. Στην οροφή του τοποθετείται µια θυρίδα που προστατεύεται από σχάρα και επικαλύπτεται µε ένα κάλυµµα για να είναι εύκολος ο έλεγχος του. Ειδικοί αισθητήρες υπάρχουν στο σιλό για να ειδοποιούν όταν γεµίζει. Τα σιλό αυτά είναι εφοδιασµένα µε αλυσίδα µεταφοράς µε ενδιάµεσες εξωτερικές βαλβίδες που ελέγχονται από τηλεχειριστήριο, µε βαρούλκο και σύστηµα

29 23 σωλήνων για να εξυπηρετεί το σύστηµα αναρρόφησης. Τα σιλό πρέπει να αερίζονται και να είναι όσο πιο στεγανοποιηµένα γίνεται από την σκόνη. Για την εξόντωση των παρασίτων χρησιµοποιούνται ταµπλέτες που εξατµίζονται µέσα στα σιλό. Ο εξοπλισµός, ο οποίος µετράει την ποσότητα των ταµπλέτων, είναι εγκατεστηµένος στη αλυσίδα µεταφοράς και αποτελεί σηµαντικό µέρος της εγκατάστασης. Σιλό εσωτερικών χώρων Τα σιλό εσωτερικών χώρων είναι όλα ορθογωνικής διατοµής. Τα µεγαλύτερα από αυτά είναι κατασκευασµένα από σκυρόδεµα ενώ τα µικρότερα από φύλλα και διαµορφώσεις χάλυβα. Στα σιλό θα πρέπει οι εξωτερικοί τοίχοι να είναι µονωµένοι και οι εσωτερικοί να µην έχουν τρύπες. Στο κάτω µέρος της εσωτερικής τους επιφάνειας θα πρέπει να έχουν σχήµα καµπυλώδες και να είναι επικαλυµµένη µε ένα λείο, µη πορώδες φινίρισµα για να είναι πιο εύκολη η ροή του προϊόντος. Επίσης πρέπει να καταλήγουν σε χοάνες ή σήραγγες για να µπορεί να προσαρµοστεί το σύστηµα εκκένωσης. Το φρεάτιο πρόσβασης βρίσκεται στην κορυφή του σιλό για να πραγµατοποιούνται οι εργασίες καθαρισµού και συντήρησης. Και σε αυτά τα σιλό το φρεάτιο προστατεύεται από σχάρα και επικαλύπτεται µε κάλυµµα. Με σύστηµα υπερπίεσης και αναρρόφησης του αέρα, διαµέσου του συστήµατος σωλήνων, γίνεται η µεταφορά και η εισαγωγή του προϊόντος στο σιλό. Με το σύστηµα αναρρόφησης µειώνεται επίσης και η δηµιουργία σκόνης. Εσωτερικά σιλό σκυροδέµατος είναι τα: Σιλό καθαριστηρίων- πλυντηρίων Σιλό διαβροχής εδοµένου ότι τα τελικά προϊόντα προϋποθέτουν υψηλότερες απαιτήσεις αποθήκευσης, λόγω της δοµής τους, καθίσταται απαραίτητη η προσεκτική παρακολούθηση της υγρασίας τους. Εσωτερικά σιλό από χάλυβα είναι τα: Σιλό ηµιέτοιµων προϊόντων Σιλό έτοιµων προϊόντων Σιλό χύµα εκφόρτωσης Σιλό ενσάκισης

30 24 Σιλό πακετοποίησης Η ροή του πίτουρο σε σιλό είναι αρκετά δύσκολη γιατί δηµιουργεί µορφές που την εµποδίζουν. Έτσι στο σιλό υποπροϊόντος τοποθετούνται δοχεία που αποτρέπουν το σχηµατισµό τέτοιον µορφών. Στη συνέχεια παρατίθεται σε σχηµατική µορφή οι διαδικασίες που ακολουθεί το προϊόν από την µεταποίηση του από ηµιέτοιµο προϊόν µέχρι την παράδοση του στο πελάτη, όπως περιγράφτηκε παραπάνω.

31 25 Hµιέτοιµα προιόντα Ανάµειξη Έτοιµο προιόν Αποθήκευση σε σιλό Σιλό πακετοποίησης Σιλό ενσάκισης Σιλό χύµα Τσάντες µε ραφές Πακετοποίηση Ενσάκιση µε χαρτοσακούλες Φόρτωση χύµα Παλετοποίηση Αποθήκευση έτοιµων προιόντων Απευθείας φόρτωση Σχήµα 2.3: ιάγραµµα πορείας των διαδικασιών από την µεταποίηση των ηµιέτοιµων προϊόντων µέχρι το τελικό προϊών

32 Οριζόντια αποθήκη Η οριζόντια αποθήκη χρησιµοποιείται για την αποθήκευση των συσκευασµένων έτοιµων προϊόντων καθώς και τις προµήθειες βελτιωτικών και υλικών συσκευασίας. Η αποθήκη συνορεύει µε το τµήµα ενσάκισης, όµως βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο µε αυτό, καθώς η αποθήκη βρίσκεται στο επίπεδο του εδάφους για να έχουν εύκολη πρόσβαση τα φορτηγά. Αντίθετα, το τµήµα ενσάκισης βρίσκεται στο ισόγειο του εργοστασίου. Όλα τα παραπάνω βρίσκονται στην αποθήκη τοποθετηµένα σε παλέτες (EUR). Το σύστηµα αποθήκευσης που χρησιµοποιεί το εργοστάσιο είναι των επάλληλων στρωµάτων παλετών (block stocking). H αποθήκη δεν διαθέτει ράφια και οι παλέτες τοποθετούνται σύµφωνα µε την ηµεροµηνία λήξης της παρτίδας και µε βάση την ζήτηση του προϊόντος. Οι παλέτες τοποθετούνται η µία πάνω στην άλλη δηµιουργώντας στοίβες (ντάνες). Η στοίβαξη των παλετών πρέπει να δηµιουργεί επίπεδες επιφάνειες για να είναι σωστή και ασφαλής. Στο σύστηµα αυτό εφαρµόζεται η αρχή LIFO (Last In- First Out), που είναι κατάλληλο αφού κάποιοι κωδικοί προϊόντων δηµιουργούν µεγάλο απόθεµα. Το µεγάλο απόθεµα που δηµιουργείται και διατηρείται στην αλευροβιοµηχανία µπορεί να δίνει το πλεονέκτηµα της εξασφάλισης της αποφυγής έλλειψης και ανικανοποίητης ζήτησης, όµως δηµιουργεί σηµαντικό κόστος διατήρησης αποθέµατος. Το κόστος διατήρησης αποθέµατος πρέπει να το λαµβάνουν σοβαρά υπόψη τους οι εταιρίες. Απαραίτητος είναι και ο εξοπλισµός ενδοαποθηκευτικής διακίνησης. Από την ενσάκιση, την τοποθέτηση στην αποθήκη µέχρι και την φόρτωση στα φορτηγά χρησιµοποιούνται κλαρκ περονοφόρα πετρελαιοκίνητα καθώς και κλαρκ χειροκίνητα. Ο αποθηκευτικός χώρος για τα συσκευασµένα προϊόντα είναι απαραίτητο να είναι στεγανός και να έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα µέτρα για να αποφευχθεί ο παρασιτισµός. Επίσης διαθέτει τα κατάλληλα συστήµατα για την εναλλαγή και προώθηση του αποθέµατος. Στη συνέχεια παρουσιάζεται το διάγραµµα των διαδικασιών αποθήκης (logistics).