Αςπαςία Παυλοποφλου Δρ Αρχαίασ Ιςτορίασ - Εκπαιδευτικόσ ΠΕ02

Transcript

1 «Ο ΡΟΛΟ ΣΗ ΜΟΤΙΚΗ ΣΗ ΖΩΗ ΣΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ: χζδιο μακιματοσ για τθν Αρχαία Ελλθνικι Γλώςςα Γ Γυμναςίου με τθν μζκοδο τθσ Ερευνθτικισ Εργαςίασ και χριςθ ΣΠΕ» Αςπαςία Παυλοποφλου Δρ Αρχαίασ Ιςτορίασ - Εκπαιδευτικόσ ΠΕ02 Διδακτικι Ενότθτα: 6η Ενότητα Διδακτικοφ Εγχειριδίου: «Η ΜΟΤΙΚΗ ΕΞΗΜΕΡΩΝΕΙ» Πολφβιου, Ιςτορίαι Χρονικι διάρκεια:2 διδακτικζσ ϊρεσ Χώροσ: ςτο ςχολικό εργαςτήριο πληροφορικήσ Μζκοδοσ: ςυνεργατική μάθηςη με την υποςτήριξη υπολογιςτή ςε ομάδεσ και Η/Τ - βιντεοπροβολζα εκπόνηςη εργαςίασ των ομάδων εναλλάξ ςε πραγματικό και ψηφιακό περιβάλλον Προχποκζςεισ για τθν ανάπτυξθ τθσ διδακτικισ: Αρχικι προχπόκεςθ αποτελεί θ φπαρξθ ενόσ ςυνόλου ψθφιακϊν εκπαιδευτικϊν πόρων (ιςτοςελίδεσ με αξιόλογο πλθροφοριακό υλικό, λογιςμικά κ.ο.κ.), το οποίο ζχει ςυγκροτθκεί από τον κακθγθτι και ςυνιςτά ζνα προδιαμορφωμζνο πλαίςιο εργαςίασ, ςτο οποίο καλείται ο μακθτισ να «ειςζλκει» για να επεξεργαςτεί το υπάρχον υλικό, να το αξιοποιιςει κατά τθν κρίςθ του, πικανϊσ να το αναςυνκζςει ι και να το αναπτφξει περαιτζρω, παράγοντασ ζνα νζο προϊόν. Επίςθσ θ ςυγκεκριμζνεσ δραςτθριότθτεσ προχποκζτουν τθν φπαρξθ ιςτοςελίδασ, θ οποία μπορεί να είναι κοινι για περιςςότερα τμιματα ι και για όλθ τθν ΓϋΓυμναςίου (εφόςον ο κακθγθτισ είναι υπεφκυνοσ για του μακιματοσ τθσ Αρχαίασ Ελλθνικισ Γλϊςςασ ςε όλα τα τμιματα ι κατόπιν ςυμφωνίασ για ςυνεργατικι δράςθ με τουσ κακθγθτζσ των άλλων τμθμάτων). Θ ιςτοςελίδα λειτουργεί ωσ διαδικτυακό περιβάλλον ςυνεργατικοφ-διαλεκτικοφ τφπου εργαςίασ, θ οποία εκπονείται μεταξφ του κακθγθτι (ι των κακθγθτϊν) και των μακθτϊν και, κυρίωσ, μεταξφ των ίδιων μακθτϊν, ςτθ βάςθ εγγράφων google docs / Drive. Oι μακθτζσ είναι εξοικειωμζνοι από προθγοφμενεσ δραςτθριότθτεσ αφενόσ με το ςυνεργατικό ςχιμα εργαςίασ, αφετζρου με τθν χριςθ γενικά ψθφιακοφ υλικοφ, ειδικότερα ανοικτϊν ςυςτθμάτων ψθφιακισ επικοινωνίασ και ςυνεργατικϊν περιβαλλόντων μάκθςθσ.

2 Προχπόκεςθ για τθν εκπόνθςθ του μακιματοσ αποτελεί, επίςθσ, ςτάδιο προεργαςίασ, το οποίο ζχει ιδθ λάβει χϊρα κατά τθ διάρκεια των 2 ωρϊν μακιματοσ τθσ προθγοφμενθσ εβδομάδασ (βλ.κατ.). Θεωρθτικό πλαίςιο: Το πλαίςιο τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ είναι ομαδοςυνεργατικό. Οι μακθτζσ τθσ τάξθσ χωρίηονται ςε ομάδεσ των 4-6 μελϊν και αναλαμβάνουν να εκπονιςουν μία ςειρά από εργαςίεσ διερευνθτικοφ, ερμθνευτικοφ και ςυνκετικοφ τφπου. Στο αρχικό ςτάδιο θ διερευνθτικι διαδικαςία είναι περιοριςμζνθ και ςε μεγάλο βακμό κατευκυνόμενθ. Θ κακοδιγθςθ εκ μζρουσ του κακθγθτι ςυνίςταται κυρίωσ: α) ςτθν παροχι προεπιλεγμζνου και προεπεξεργαςμζνου από εκείνον υλικοφ ςε ςχετικό φφλλο εργαςίασ και β) ςτθν αρχικι υπόδειξθ κάποιων βαςικϊν ιςτοτόπων αναηιτθςθσ υλικοφ, προκειμζνου οι μακθτζσ να μθν οδθγθκοφν ςε μία διάχυςθ τθσ προςοχισ τουσ εντόσ του πλικουσ των ςχετικϊν (και ςυχνά αφερζγγυων) καταχωριςεων που υπάρχουν ςτο διαδίκτυο, επιπλζον προκειμζνου να αποτραπεί θ απϊλεια πολφτιμου χρόνου εργαςίασ. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ μελζτθσ του βαςικοφ υλικοφ βζβαια που παρζχεται από τον κακθγθτι, οι μακθτζσ μποροφν να πλοθγθκοφν εντόσ του κυβερνοχϊρου, προκειμζνου να αυξιςουν τθν πλθροφόρθςι τουσ ςχετικά με το υπό πραγμάτευςθ ηιτθμα και να δθμιουργιςουν ζναν «αποκζτθ» ψθφιακοφ υλικοφ, κατάλλθλο για τθν ςφνκεςθ τθσ τελικισ παρουςίαςισ τουσ.

3 Επίςθσ, ςτα μζρθ του μακιματοσ που αναπτφςςονται διαλογικά ο κακθγθτισ μπορεί: γ) να κζτει ςτισ επιμζρουσ ομάδεσ ι ςτο ςφνολο τθσ τάξθσ «ανοιχτά» ερωτιματα που ενκαρρφνουν τθ διερευνθτικι διαδικαςία ι τθν ανανεϊνουν, όταν οι ςυλλογιςμοί των μακθτϊν ι και ο μεταξφ τουσ διάλογοσ φαίνεται να οδθγείται ςε αδιζξοδο (Κοςςυβάκθ 2003, Θassan 2006, Mατςαγγοφρασ, 2007), δ) επίςθσ μπορεί να ςυγκεντρϊνει τισ διαφορετικζσ απόψεισ και να ανακεφαλαιϊνει όςα αναφζρκθκαν παρζχοντασ μία πιο ολοκλθρωμζνθ και λογικά δομθμζνθ εικόνα του ηθτιματοσ που αναπτφχκθκε από τουσ μακθτζσ (Ματςαγγοφρασ 2007, Ματςαγγοφρασ, 2011). Στο πλαίςιο όλθσ τθσ παραπάνω διαδικαςίασ ο κακθγθτισ δεν παρεμβαίνει επικριτικά αλλά ενκαρρυντικά, επιςθμαίνοντασ και επιβραβεφοντασ αξιόλογουσ ςυλλογιςμοφσ ι εφςτοχεσ επιμζρουσ παρατθριςεισ των μακθτϊν. Γενικότερα, ενκαρρφνει τθν γραπτι ι προφορικι ζκφραςθ ποικίλων απόψεων αξιολογϊντασ τθν ζκφραςθ ενδιαφζροντοσ και ςυμμετοχισ του κάκε μακθτι ςε όλα τα ςτάδια τθσ δράςθσ (Halliday, 1978; Mατςαγγοφρασ 2000). Τζλοσ, ο κακθγθτισ παρεμβαίνει ςτον ελάχιςτο δυνατό βακμό ςτον ςχεδιαςμό και τθ ςφνκεςθ του τελικοφ προϊόντοσ ψθφιακισ παρουςίαςθσ των εργαςιϊν εντόσ τθσ τάξθσ. Οφείλει, ωςτόςο, να διορκϊςει τα τμιματα κειμζνου που περιλαμβάνονται ςτο αρχείο παρουςίαςθσ (ppt), το οποίο καλοφνται να ςυνκζςουν οι ομάδεσ, από ορκογραφικά λάκθ, εκφραςτικζσ αδυναμίεσ, αςάφειεσ, ανακρίβειεσ, αοριςτολογίεσ κ.ο.κ. Από τθν παραπάνω διαδικαςία γίνεται ςαφζσ ότι θ κακοδιγθςθ του διδάςκοντα όςον αφορά ςτθν ςφνκεςθ του ζργου των μακθτϊν φκίνει ςταδιακά, ενϊ αντιςτοίχωσ αυξάνουν τα περικϊρια αυτενζργειασ των μακθτϊν, βάςει μίασ ςειράσ μθ κακοδθγοφμενων δραςτθριοτιτων που αναλαμβάνουν να εκπονιςουν και να παρουςιάςουν -ιςτοεξερεφνθςθ, ςχεδίαςθ ψθφιακοφ πίνακα, ειςαγωγι υπερςυνδζςεων, ςφνκεςθ λογιςμικοφ παρουςίαςθσ (αρχείου ppt) (Ματςαγγοφρασ 2007, Ματςαγγοφρασ 2011).

4 Τζλοσ, οι μακθτζσ είναι ελεφκεροι να επιλζξουν τον τρόπο δόμθςθσ τθσ θλεκτρονικισ τουσ παρουςίαςθσ και να διαμορφϊςουν τον χαρακτιρα που κα προςλάβει θ ανακοίνωςθ των αποτελεςμάτων τθσ ζρευνάσ τουσ ςτθν τάξθ. Προαπαιτοφμενεσ γνώςεισ: Στο πλαίςιο αυτό οι μακθτζσ ζχουν ιδθ προςεγγίςει το κείμενο βάςει τεςςάρων κριτθρίων και των αντίςτοιχων μεκόδων εργαςίασ, ςυγκεκριμζνα: βάςει των εξωκειμενικϊν δεδομζνων που επιτρζπουν τθν κατανόθςθ του πλαιςίου ςυγγραφισ του ζργου με τθν φιλολογικι-ιςτορικοϊδεολογικι προςζγγιςθ: βιογραφία του ςυγγραφζα, ιςτορικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιςτικό πλαίςιο του ζργου, πλθροφορίεσ για το λογοτεχνικό γζνοσ-είδοσ, ςτοιχεία ςχετικά με τα μετζχοντα πρόςωπα (Halliday 1978, Aκαναςίου 2001), βάςει γλωςςικϊν γνωριςμάτων μζςω τθσ κειμενοκεντρικισ μεκόδου διδαςκαλίασ: λεξιλόγιο, ςυντακτικι δομι, γραμματικι, δομι, ςχιματα λόγου, αφθγθματικοί τρόποι (Cope & Kalantzis 1993; Knap & Watkins 2005; Ματςαγγοφρασ 2003), βάςει τθσ μετάφραςθσ του κειμζνου μζςω τθσ διαγλωςςικισ προςζγγιςθσ, που ολοκλθρϊνει το γλωςςικό ςκζλοσ επεξεργαςίασ του κειμζνου (Halliday 1976, Halliday 1978), βάςει τθσ ψθφιακισ ςυγκζντρωςθσ, ταξινόμθςθσ και παρουςίαςθσ του υλικοφ ςε αρχείο προβολισ, μζςω του μοντζλου μεικτισ μάκθςθσ με υποςτιριξθ ΤΠΕ (Χαραλαµπόπουλοσ 2003, Κουτςογιάννθσ 2009, Γιάννου, 2014).

5 Πιο ςυγκεκριμζνα: Οι μακθτζσ, χωριςμζνοι ςε ομάδεσ των 4-5 ατόμων, ζχουν επεξεργαςτεί τα βιογραφικά ςτοιχεία του ςυγγραφζα, Πολφβιου Μεγαλοπολίτθ, το νοθματικό περιεχόμενο, τθ μετάφραςθ και τθ ςφνταξθ του κειμζνου. Αρχικά, αναηιτθςαν υλικό από ιςτοςελίδεσ του διαδικτφου για τον βίο και το ζργο του Πολφβιου. Στθ ςυνζχεια, ζχουν κάνει μία πρϊτθ ανάγνωςθ και επεξεργαςία του κειμζνου από προδιαμορφωμζνα φφλλα εργαςίασ που δόκθκαν από τον κακθγθτι. *βλ. Παράρτθμα: «ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ Α»+ Επίςθσ, ζχουν επεξεργαςτεί ςυντακτικά και γραμματικά το κείμενο και ζχουν πραγματευτεί τα αντίςτοιχα φαινόμενα, εκπονϊντασ περιςςότερεσ αςκιςεισ επ αυτϊν. Στο πλαίςιο αυτό ζχουν διδαχκεί τισ ενότθτεσ «Απρόςωπα ριματα και απρόςωπεσ εκφράςεισ» και «Κατθγορθματικοί Προςδιοριςμοί» και ζχουν εξαςκθκεί ςτθν κλιςθ περιςςότερων απρόςωπων ρθμάτων και κατθγορθματικϊν προςδιοριςμϊν. Στθ ςυνζχεια ζχουν ςχεδιάςει ψθφιακοφσ πίνακεσ και αρχεία προβολισ ppt, ςτα οποία τα ςτοιχεία δόκθκαν με τθ μορφι ςειράσ ηευγϊν ερωτιςεων και απαντιςεων. Ο τρόποσ παρουςίαςθσ περιλάμβανε τθν υποβολι ερωτιματοσ, τθν οποία ακολουκοφςε κάκε φορά απάντθςθ, θ οποία «ξεδιπλωνόταν» τμθματικά με κινιςεισ «Αnimation», οφτωσ ϊςτε θ παρουςίαςθ των αρχείων εικόνασ ςτθν τάξθ να λάβει τον χαρακτιρα εκπόνθςθσ άςκθςθσ από το ςφνολο των μακθτϊν. Με τον τρόπο αυτό θ κάκε ομάδα είχε ςτθ διάκεςι τθσ ζναν «αποκζτθ» ψθφιακοφ υλικοφ, το οποίο κάλυπτε μία ςυγκεκριμζνθ επιμζρουσ ενότθτα του μακιματοσ. Στθ ςυνζχεια οι ομάδεσ ανζλαβαν να ενοποίθςουν τα αρχεία και να ςυνκζςουν ζνα ενιαίο αρχείο παρουςίαςθσ ppt. Για τθν τελικι ζκδοςθ τoυ αρχείου παρουςίαςθσ ppt οι μακθτζσ ςυνζλεξαν εικονογραφικό υλικό με κζμα «Η μουςικι ςτθν ελλθνικι αγγειογραφία» και φιλοτζχνθςαν τισ διαφάνειεσ.

6 Το τελικό προϊόν αναρτικθκε ςτον Ιςτότοπο του μακιματοσ. *βλ. ωσ ςυνθμμζνο του παρόντοσ αρχείου «ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΡΟΤΙΑΗ 1»+ Με όλα τα ανωτζρω, οι μακθτζσ ζχουν ολοκλθρϊςει τθν μετάφραςθ και ζχουν αναλφςει λεξιλογικά, γραμματολογικά και ςυντακτικά το κείμενο, ςυνδυάηοντασ τον παραδοςιακό με τον νζου τφπου γραμματιςμό. Ζχουν δε ςτθ διάκεςι τουσ ζνα εφχρθςτο πολυτροπικό αρχείο, το οποίο τουσ επιτρζπει τθν εφκολθ επανάλθψθ τθσ ενότθτασ. Επίςθσ, ζχει διαμορφωκεί το πλαίςιο, προκειμζνου οι μακθτζσ να προχωριςουν ςτθ νοθματικι ανάλυςθ του κειμζνου, θ οποία κα πραγματοποιθκεί με τθν μζκοδο τθσ Ερευνθτικισ Εργαςίασ ςτο πλαίςιο αρχαιογνωςτικισ και ουμανιςτικισ προςζγγιςθσ. Mε τον τρόπο αυτό οι μακθτζσ κα υπειςζλκουν ςε ειδικότερα ηθτιματα, τα οποία αφοροφν ςτθν εκπαίδευςθ των νζων, ςτα μζςα ψυχαγωγίασ, ςτθν κρθςκεία, ςτθν πολιτικι και φιλοςοφικι ςκζψθ κατά τθν αρχαιότθτα, κα αναςυνκζςουν μία εικόνα του αρχαίου ελλθνικοφ πολιτιςμοφ και κα ζρκουν ςε επαφι με μία ζκφανςθ πνευματικισκαλλιτεχνικισ δθμιουργίασ και, παράλλθλα, με μία πλευρά του δθμόςιου και ιδιωτικοφ βίου των αρχαίων Ελλινων. Υπό το πρίςμα αυτό κα προςλάβουν τθν αρχαία ελλθνικι όχι ωσ μία «νεκρι γλϊςςα», αλλά ωσ αντιπροςωπευτικό (και μάλιςτα ωσ εξαιρετικά ςθμαντικό) ςτοιχείο του «βιωμζνου χρόνου» (Κοςςυβάκθ 2003, Θassan 2006). Θ διαδικαςία αυτι κα τουσ επιτρζψει να προςεγγίςουν τθν απϊτερθ περίοδο του πολιτιςμοφ μασ ωσ κριτικά ςκεπτόμενοι άνκρωποι και να κατανοιςουν τισ ρίηεσ τθσ ςκζψθσ του ςφγχρονου δυτικοφ πολιτιςμοφ.

7 τόχοι: Βαςικό ςτόχο του μακιματοσ αποτελεί θ κατανόθςθ τθσ ςχζςθσ που είχε θ μουςικι με κάκε πτυχι του βίου των αρχαίων Ελλινων (πολιτικό, κρθςκευτικό, ςτρατιωτικό, κακθμερινό βίο), επίςθσ θ ςθμαςία που τθσ απζδιδαν οι αρχαίοι Ζλλθνεσ ωσ αναντικατάςτατο μζςο εκπαίδευςθσ και καλλιζργειασ του ανκρϊπου. Διδακτικι πορεία: 1 θ Διδακτικι ώρα: Θ ςυγκεκριμζνθ δραςτθριότθτα πραγματοποιείται ςτο εργαςτιριο πλθροφορικισ του ςχολείου και αφορά ςτθν πραγμάτευςθ του κζματοσ: «Η ςθμαςία και ο ρόλοσ τθσ μουςικισ ςτθν ηωι των αρχαίων Ελλινων». 1. Ο εκπαιδευτικόσ παρουςιάηει ωσ αφόρμθςθ αρχείο YouTube (Video) ι αρχείο ιχου με ζργο μουςικισ που ζχει ςυντεκεί κατόπιν ζρευνασ του αρχαίου ελλθνικοφ μζλουσ από τουσ ςφγχρονουσ μουςικολόγουσ. Ενδεικτικά: Ο εκπαιδευτικόσ, αρχικά, παροτρφνει τουσ μακθτζσ να αναηθτιςουν και να μελετιςουν, χωριςμζνοι ςε ομάδεσ των 4-6 ατόμων, προςχεδιαςμζνο και προδιαμορφωμζνο από τον ίδιο υλικό, το οποίο παρζχεται ςε φφλλο εργαςίασ, που ζχει αναρτθκεί ςτθν ιςτοςελίδα του μακιματοσ.

8 Σο φφλλο εργαςίασ περιλαμβάνει: α. μεγαλφτερο απόςπαςμα από το ζργο του Πολφβιου, ςυγκεκριμζνα: ΠΟΛΥΒΙΟΥ, Ἱςτορίαι 4, και τα εξισ παράλλθλα κείμενα: β. Ομιρου Οδφςςεια, ραψ. Α, γ. Ομιρου Οδφςςεια, ραψ. Δ, δ. Θςιόδου Η αςπίδα του Ηρακλή Οι απαντιςεισ των μακθτϊν ςτα ερωτιματα του φφλου εργαςίασ κα δοκοφν εντόσ τθσ τάξθσ και κα αποτελζςουν τθν αφόρμθςθ για τθν πραγμάτευςθ του κζματοσ. *βλ. Παράρτθμα «ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ Β»+ 2. ΕΡΓΑΙΑ ΤΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΙΣΟΕΞΕΡΕΤΝΗΗ: Στθ ςυνζχεια οι ομάδεσ εργαςίασ πρζπει να αναηθτιςουν ςτο διαδίκτυο υλικό γφρω από το κζμα από ςυγκεκριμζνεσ ιςτοςελίδεσ που ζχει προεπιλζξει ο κακθγθτισ και παρζχει ςτουσ μακθτζσ: - Από το ιςτολόγιο του Μουςείου Κυκλαδικισ Τζχνθσ: - Από τθν ιςτοςελίδα τθσ wikipedia: CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BC%CE%BF%CF%8 5%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE -Από τθν ιςτοςελίδα του «Metropolitan Museum of Art»:

9 - Επίςθσ, οι μακθτζσ μποροφν να μελετιςουν υλικό που ζχει επεξεργαςτεί ο κακθγθτισ μζςω ψθφιακισ «ςάρωςθσ» από ςχετικι βιβλιογραφία, το οποίο ζχει αναρτθκεί ςε αρχείο pdf ςτθν ιςτοςελίδα του μακιματοσ. Ενδεικτικά παρατίκενται οι ακόλουκεσ βιβλιογραφικζσ αναφορζσ: o M.L.West, Aρχαία Ελλθνικι Μουςικι, εκδ. Παπαδιμα, Ακινα 2004 o Σηωρτηάτου, Π. (επιμ.), Μουςικι παιδεία και δθμοκρατία ςτθν κλαςικι Ακινα, Κδρυμα τθσ Βουλισ των Ελλινων Ακινα Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ μελζτθσ των παραπάνω, και εφόςον ο χρόνοσ επαρκεί, οι μακθτζσ μποροφν να προχωριςουν ςε αναηιτθςθ επιπλζον πλθροφοριϊν μζςω ελεφκερθσ ιςτοεξερεφνθςθσ. 2 θ Διδακτικι ώρα 3. Βάςει του ανωτζρω υλικοφ θ κάκε ομάδα καλείται να ςυνκζςει αρχείο παρουςίαςθσ (ppt) για ζνα επιμζρουσ υποερϊτθμα του προσ μελζτθ κζματοσ. Συγκεκριμζνα: ΟΜΑΔΑ Α: Ποιεσ είναι οι πρϊτεσ πλθροφορίεσ που διακζτουμε από τον χϊρο τθσ προϊςτορικισ περιόδου ςτον ελλαδικό χϊρο γφρω από τθ μουςικι και τθν όρχθςθ; ΟΜΑΔΑ Β: Ποια είναι θ ςθμαςία τθσ μουςικισ ςτθν ψυχαγωγία (ςυμπόςιον) των αρχαίων Ελλινων; ΟΜΑΔΑ Γ: Ποιοσ είναι ο ρόλοσ τθσ μουςικισ ςτθν πνευματικι αλλά και τθν πολιτικι διαπαιδαγϊγθςθ των νζων, ειδικότερα των αγοριϊν και των κοριτςιϊν; ΟΜΑΔΑ Δ: Ποιεσ είναι οι προςτάτιδεσ κεότθτεσ τθσ μουςικισ και ποιεσ κατθγορίεσ μουςικισόρχθςθσ ςασ είναι γνωςτζσ από τον αρχαίο ελλθνικό κόςμο; Ποια είναι θ κοινωνικι και πολιτιςμικι τουσ ςθμαςία; ΟΜΑΔΑ Ε: Ποιοσ είναι ο ρόλοσ που επιτελεί θ μουςικι κατά τθ διεξαγωγι των πολεμικϊν επιχειριςεων; Από τον κακθγθτι διευκρινίηεται ότι το αρχείο παρουςίαςθσ (ppt) κα πρζπει να ςτθρίηεται ςε υλικό από τα αγγεία και τα ανάγλυφα τθσ ελλθνικισ αρχαιότθτασ. Συγκεκριμζνα, οι μακθτζσ οφείλουν να επιλζξουν και να χρθςιμοποιιςουν μνθμεία τζχνθσ που ζχουν ςτθ διάκεςι τουσ από τον «αποκζτθ» που δθμιοφργθςαν κατά το προθγοφμενο δίωρο μακιματοσ (βλ. ςελ.3)

10 και να κζςουν περιςςότερα επιμζρουσ ερωτιματα ςτο «κοινό» τουσ (ολομζλεια μακθτϊν τθσ τάξθσ) επί των εικόνων, προκειμζνου, κατά τθν παρουςίαςθ του αρχείου, από τισ απαντιςεισ των μακθτϊν για τθν ερμθνεία τθσ κάκε παράςταςθσ να αναςυρκοφν οι πλθροφορίεσ που μελζτθςαν αυτοί από τισ ιςτοςελίδεσ και να δοκοφν προφορικά. Προγραμματιςμόσ επόμενου μακιματοσ: Κατά το επόμενο μάκθμα προβλζπεται θ παρουςίαςθ των εργαςιϊν από τισ ομάδεσ. Τα αρχεία όλων των ομάδων δθμοςιεφονται ςτθν ειδικι ςελίδα του ιςτολογίου του μακιματοσ. Από αυτά είναι δυνατόσ ο ςχεδιαςμόσ ενόσ ενιαίου αρχείου παρουςίαςθσ από το ςφνολο των μακθτϊν ι από εκπροςϊπουσ των ομάδων. Θ χριςθ του ιςτολογίου παρζχει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να διαςταυρϊςουν τα δεδομζνα των εργαςιϊν τουσ, αλλά και να είναι ςε κζςθ να εργαςκοφν περαιτζρω ςε επίπεδο ςεναριακισ διεπίδραςθσ κατά το χρόνο εκτόσ του ςχολικοφ ωραρίου και χωρίσ να είναι αναγκαία θ φυςικι τουσ παρουςία ςε ζναν χϊρο (Κουτςογιάννθσ 2009, Κουτςογιάννθσ, 2012, Γιάννου 2014). Θ ςφνκεςθ αυτοφ του τελικοφ προϊόντοσ (ενιαίου αρχείου προβολισ) προχποκζτει τθν διόρκωςθ των κειμζνων από τον κακθγθτι, κακϊσ και τθν ςτυλιςτικι ενοποίθςθ των επιμζρουσ αρχείων από τουσ μακθτζσ. Οι μακθτζσ δθμοςιεφουν το τελικό προϊόν τθσ εργαςίασ τουσ ςτο ιςτολόγιο του μακιματοσ. *βλ. το τελικό αποτζλεςμα τθσ δράςθσ ωσ ςυνθμμζνο του παρόντοσ κειμζνου «ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΡΟΤΙΑΗ 2»+

11 Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α - Ακαναςίου, Λ. (2001) Γλϊςςα - Γλωςςική Επικοινωνία και Διδαςκαλία ςτην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευςη, Ιωάννινα: Πανεπιςτθμιακζσ εκδόςεισ 2 θ ζκδοςθ (1 θ ζκδοςθ: 1993). - Γιάννου, Τρ. (2014). «Οι ΤΠΕ ςτο μάκθμα των αρχαίων ελλθνικϊν», ςτο: Επιμορφωτικό Τλικό για την επιμόρφςωη των εκπαιδευτικϊν ςτα Κζντρα τήριξησ Επιμόρφωςησ. Τεφχοσ 3. Κλάδοσ ΠΕ02. ΙΤΥΕ Διόφαντοσ. Διεφκυνςθ Επιμόρφωςθσ και Πιςτοποίθςθσ, Πάτρα 2014, ς Green, S. (1990). Toward a Dialectical Theory of Composition. Occasional Paper n. 17. Berkeley. CA: Center of the Study of Writing. - Halliday, M.A.K. (1976). Learning How to Mean: Explorations in the Development of Language. London: Edward Arnold. - Halliday, M.A.K. (1978). Language as social semiotic: Σhe Social Interpretation of Language and Meaning. London: Εdward Arnold. - Halliday, M.A.K. (1993). «Τοwards the language-based Theory of Learning», Linguistics and Education, v. 5, [καταχωρθμζνο ςτο διαδίκτυο: - Hassan, R. (2006), «Γραμματιςμόσ, Κακθμερινι Ομιλία και Κοινωνία», ςτο: Α. Χαραλαμπόπουλοσ (επιμ.), Γραμματιςμόσ, Κοινωνία και Εκπαίδευςη. Θεςςαλονίκθ: Ινςτιτοφτο Νεοελλθνικϊν Σπουδϊν. - Κοςςυβάκθ, Φ. (2003). Εναλλακτική Διδακτική. Προτάςεισ για μετάβαςη από τη Διδακτική του Αντικειμζνου ςτη Διδακτική του Ενεργοφ Τποκειμζνου. Ακινα: εκδ. Gutenberg. - Κουτςογιάννθσ, Δ. (2009). «Επανεξζταςθ τθσ ζρευνασ ωσ προσ τισ πρακτικζσ ψθφιακοφ γραμματιςμοφ των παιδιϊν. Ζνα παράδειγμα». ςτο: Κουτςογιάννθσ Δ. & Αραποποφλου, Μ. (2009) (επιμ.). Γραμματιςμόσ, νζεσ τεχνολογίεσ, εκπαίδευςη, Θεςςαλονίκθ: Ηιτθ. Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ - Κουτςογιάννθσ, Δ. (2012). «Ο ρόμβοσ τθσ γλωςςικισ εκπαίδευςθσ», ςτο: Μελζτεσ για την ελληνική γλϊςςα, 32, ς Θεςςαλονίκθ: ΙΝΣ *Καταχωρθμζνο ςτο διαδίκτυο: δευςθσ] - Knapp, P. & Watkins, M. (2005), Context-text Grammar. Broadway, NSW:Text Publicatin

12 - Ματςαγγοφρασ, Θλ. (2000). Η χολική Σάξη. Κειμενοκεντρική Προςζγγιςη του Γραπτοφ Λόγου. Ακινα: Γρθγόρθσ 3 θ ζκδοςθ (1 θ ζκδοςθ: 1998). - Ματςαγγοφρασ, Θ. (2003), Κειμενοκεντρική Προςζγγιςη του Γραπτοφ Λόγου. Ακινα: Γρθγόρθσ. - Ματςαγγοφρασ, Θλ. (2007). χολικόσ Εγγραμματιςμόσ Λειτουργικόσ Κριτικόσ Επιςτημονικόσ. Ακινα: εκδ. Γρθγόρθσ. - Ματςαγγοφρασ, Θλ. (2011). Θεωρία και Πράξη τησ Διδαςκαλίασ: ΙΙ. τρατηγικζσ διδαςκαλίασ. Ακινα: εκδ. Gutenberg - Γιϊργοσ & Κϊςτασ Δαρδανόσ. - Ματςαγγοφρασ, Θλ. (2012). Επιμορφωτικό Τλικό για τον χολικό Εγγραμματιςμό. Ακινα: αυτοζκδοςθ. - Χαραλαµπόπουλοσ, Α. (2003). «Νζεσ τεχνολογίεσ, πολυτροπικότθτα ςτθ γλϊςςα». Φιλόλογοσ, 113,

13 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ

14 ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ Α ΕΝΟΣΗΣΑ 6η

15 6θ Ενότθτα, Η μουςικι εξθμερώνει Μουσικήν [...] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Είναι ωφέλεια για όλους τους ανθρώπους να ασκούν τη μουσική Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [...] για τους Αρκάδες όμως είναι και αναγκαὶο. [...] Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι Γιατί μόνο στους Αρκάδες πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων πρώτα πρώτα τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους συνηθίζουν να τραγουδούν σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, τους ύμνους και τους παιάνες, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια με τους οποίους ο καθένας, σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα, τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι υμνεί τους τοπικούς ήρωες και τους θεούς μετὰ δὲ ταῦτα [...]πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι και μετά από αυτά με ισχυρό πνεύμα άμιλλας χορεύουν Κατ ἐνιαυτόν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις [...] κάθε χρόνο με τη συνοδεία των αυλητών του Διονύσου στα θέατρα [...] καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων Και από τα άλλα μαθήματα ἀρνηθῆναί τι μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρόν ἡγοῦνται, δε θεωρούν καθόλου ντροπή να παραδεχτούν ότι δε γνωρίζουν κάτι, τήν γε μὴν ᾠδήν οὔτ ἀρνηθῆναι δύνανται το τραγούδι όμως ούτε μπορούν να αρνηθούν, διὰ τὸ κατ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν, επειδή υποχρεωτικά όλοι το μαθαίνουν, οὔθ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι ούτε, αν το παραδεχτούν, μπορούν να απαλλαγούν από αυτό διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. [...] επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στην κοινωνία τους. [...] Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν Αυτά μου φαίνεται ότι τα θέσπισαν οι παλαιοί οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου, ἀλλά θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν αλλά επειδή παρατηρούσαν το μόχθο του καθενός καὶ συλλήβδην και με λίγα λόγια τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, τον κόπο και τη σκληρότητα της ζωής τους, θεωροῦντες δὲ τὴν ταῶν ἠθῶν αὐστηρίαν, και επειδή έβλεπαν την αυστηρότητα των ηθών, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται η οποία τους ακολουθεί διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα εξαιτίας του ψύχους και της τραχύτητας του τόπου στον οποίο ζουν τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν. και η οποία υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος αυτών των τόπων. Πολύβιος, Ἱστορίαι

16 ΤΝΣΑΞΗ Μουσικὴν [.] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [.] Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι μετὰ δὲ ταῦτα [ ] πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι κατ ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις [.]. Καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί τι μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν ἡγοῦνται, τήν γε μὴν ᾠδὴν οὒτ ἀρνηθῆναι δύνανται διὰ τὸ κατ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν, οὒθ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. [ ] Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν.

17 ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ Β ΕΡΓΑΙΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΤ ΠΟΛΤΒΙΟ, Ἱςτορίαι 4, Η δύναμη της μοσσικής Εμηζηνξώληαο ν Πνιύβηνο ζην ηέηαξην βηβιίν ηα γεγνλόηα ησλ εηώλ π.χ., αλαθέξεηαη ζηηο επηζέζεηο ησλ Αηησιώλ ηεο ζεκαληηθόηεξεο δύλακεο ζηελ θπξίσο Ειιάδα ηελ επνρή απηή ελαληίνλ ησλ Αραηώλ. Ιδηαίηεξε ζεκαζία δίλεη ζηελ θαηάιεςε ηεο Κύλαηζαο, πόιεο ζηα βόξεηα ηεο Αξθαδίαο (θνληά ζηα ζεκεξηλά Καιάβξπηα) πνπ αλήθε ζηελ Αρατθή Σπκπνιηηεία. Οη Κπλαηζείο, πνπ «ζπληαξάζζνληαλ εδώ θαη πνιιά ρξόληα», όπσο γξάθεη ν Πνιύβηνο, «από αθαηάπαπζηεο θαη κεγάιεο εζσηεξηθέο δηακάρεο θαη είραλ γίλεη κεηαμύ ηνπο πνιιέο ζθαγέο, εμνξίεο, αξπαγέο πεξηνπζηώλ θαη αλαδαζκνί ηεο γεο» (4, 17, 4), είραλ δερηεί, επηζπκώληαο ηε ζπκθηιίσζε, λα επηζηξέςνπλ ζηελ πόιε νη πεξίπνπ ηξηαθόζηνη πνιηηηθνί εμόξηζηνη. Εθείλνη όκσο κόιηο επέζηξεςαλ άξρηζαλ ακέζσο λα επηβνπιεύνληαη ηελ πόιε ηνπο, ηελ νπνία έπεηηα από ιίγν παξέδσζαλ κε πξνδνζία ζηνπο Αηησινύο. Τν απνηέιεζκα ήηαλ ιεειαζίεο θαη ζθαγέο από ηνπο Αηησινύο. Η ζπκπεξηθνξά ησλ Κπλαηζέσλ δίλεη ζηνλ Πνιύβην ηελ αθνξκή γηα κηα παξέθβαζε, ζηελ νπνία ζπδεηά ηελ επίδξαζε ηεο κνπζηθήο ζηνπο αλζξώπνπο. Οη απόςεηο πνπ παξνπζηάδεη ζηεξίδνληαη ζηε ζεσξία όηη ν ραξαθηήξαο ηνπ αλζξώπνπ δηακνξθώλεηαη από ην εμσηεξηθό πεξηβάιινλ. Πξώηε θνξά βξίζθνπκε ηε ζεσξία απηή δηαηππσκέλε ζηελ ηππνθξαηηθή πξαγκαηεία «Πεξὶ ἀ έξσλ ὑ δάησλ ηόπσλ», ν Πνιύβηνο ζα κπνξνύζε σζηόζν λα ηε γλσξίδεη θαη κέζσ ησλ ζησηθώλ. [ ] Κυναιθεῖς δὲ μεγάλοις ἀτυχήμασιν ὑπ Αἰτωλῶν καὶ μεγάλαις συμφοραῖς περιπεσόντες ὅμως πάντων ἀνθρώπων ἔδοξαν ἠτυχηκέναι δικαιότατα. [4.20.1] ἐπειδὴ δὲ κοινῇ τὸ τῶν Ἀρκάδων ἔθνος ἔχει τινὰ παρὰ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπ ἀρετῇ φήμην, οὐ μόνον διὰ τὴν ἐν τοῖς ἤθεσι καὶ βίοις φιλοξενίαν καὶ φιλανθρωπίαν, μάλιστα δὲ διὰ τὴν εἰς τὸ θεῖον εὐσέβειαν, [4.20.2] ἄξιον βραχὺ διαπορῆσαι περὶ τῆς Κυναιθέων ἀγριότητος, πῶς ὄντες ὁμολογουμένως Ἀρκάδες τοσοῦτο κατ ἐκείνους τοὺς καιροὺς διήνεγκαν τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ὠμότητι καὶ παρανομίᾳ. [4.20.3] δοκοῦσι δέ μοι, διότι τὰ καλῶς ὑπὸ τῶν ἀρχαίων ἐπινενοημένα καὶ φυσικῶς συντεθεωρημένα περὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν Ἀρκαδίαν, ταῦτα δὴ πρῶτοι καὶ μόνοι τῶν Ἀρκάδων ἐγκατέλιπον. [4.20.4] μουσικὴν γάρ, τήν γε ἀληθῶς μουσικήν, πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [4.20.5] οὐ γὰρ ἡγητέον μουσικήν, ὡς Ἔφορός φησιν ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς ὅλης πραγματείας, οὐδαμῶς ἁρμόζοντα λόγον αὑτῷ ῥίψας, ἐπ ἀπάτῃ καὶ γοητείᾳ παρεισῆχθαι τοῖς ἀνθρώποις [4.20.6] οὐδὲ τοὺς παλαιοὺς Κρητῶν καὶ Λακεδαιμονίων αὐλὸν καὶ ῥυθμὸν εἰς τὸν πόλεμον ἀντὶ σάλπιγγος εἰκῇ νομιστέον εἰσαγαγεῖν, [4.20.7] οὐδὲ τοὺς πρώτους Ἀρκάδων εἰς τὴν ὅλην πολιτείαν τὴν μουσικὴν παραλαβεῖν ἐπὶ τοσοῦτον ὥστε μὴ μόνον παισὶν οὖσιν ἀλλὰ καὶ νεανίσκοις γενομένοις ἕως τριάκοντ ἐτῶν κατ ἀνάγκην σύντροφον ποιεῖν αὐτήν, τἆλλα τοῖς βίοις ὄντας αὐστηροτάτους. [ ] Οζ Κοκαζεείξ όιςξ, ιμθμκόηζ είπακ οπμζηεί ηόζμ θμαενέξ δοζηοπίεξ ηαζ ηαηαζηνμθέξ από ημοξ Αζηςθμύξ, εεςνήεδηακ άλζμζ, πενζζζόηενμ από ηάεε άθθμκ, βζα ηδ ζοιθμνά ημοξ. [4,20,1] Επεζδή όθμ ημ έεκμξ ηςκ Ανηάδςκ έπεζ θαιπνή θήιδ ακάιεζα ζε όθμοξ ημοξ Έθθδκεξ βζα ηδκ ανεηή ημο, όπζ ιόκμ πάνδ ζημ θζθόλεκμ παναηηήνα ηαζ ηδκ ακενςπζά ζηδ ζοιπενζθμνά αθθά, [2] πνμπάκηςκ, πάνδ ζηδκ εοζέαεζά ημο, αλίγεζ κα ενεοκήζμοιε θίβμ από πμύ πνμένπεηαζ δ αβνζόηδηα ηςκ Κοκαζεέςκ. Πώξ, εκώ ήηακ ακαιθίαμθα Ανηάδεξ, λεπώνζζακ ηόζμ πμθύ εηείκμ ημκ ηαζνό από ημοξ οπόθμζπμοξ Έθθδκεξ ζε ςιόηδηα ηαζ εβηθδιαηζηόηδηα; [3] Πζζηεύς πςξ δ αζηία είκαζ όηζ, όζα μζ παθαζμί ζςζηά είπακ επζκμήζεζ ηαζ εεζπίζεζ θαιαάκμκηαξ εύζημπα οπόρδ ημ θοζζηό πενζαάθθμκ, όπμο γμύζακ όθμζ μζ Ανηάδεξ, αοηά αηνζαώξ πνώημζ ηαζ ιόκμζ από όθμοξ ημοξ Ανηάδεξ άθδζακ. [4] Η ιμοζζηή δδθαδή, δ αθδεζκή αέααζα ιμοζζηή, είκαζ ςθέθζιδ άζηδζδ, βζα όθμοξ ημοξ ακενώπμοξ, βζα ημοξ Ανηάδεξ όιςξ είκαζ ακαβηαία. [5] Γζαηί δεκ πνέπεζ κα εεςνμύιε, ηαεώξ μ Έθμνμξ1 θέεζ ζηδκ εζζαβςβή ηδξ Ιζημνίαξ ημο θόβμξ, πμο δεκ ημο ηαίνζαγε ηαεόθμο, πςξ μζ άκενςπμζ έπμοκ εζζαβάβεζ ηδ ιμοζζηή βζα κα απαημύκ ηαζ κα βμδηεύμοκ. [6] Δεκ πνέπεζ αηόιδ κα πζζηεύμοιε πςξ μζ παθαζμί Κνδηζημί ηαζ Λαηεδαζιόκζμζ ηοπαία ακηζηαηέζηδζακ ηδ ζάθπζββα ιε ημ νοειζηό παίλζιμ ημο αοθμύ ζημκ πόθειμ, [7] μύηε πςξ αζοθθόβζζηα μζ πνώημζ Ανηάδεξ δέπηδηακ ζε όθεξ ηζξ εηδδθώζεζξ ηδξ ημζκήξ γςήξ ηδ ιμοζζηή ζε ηέημζμ ααειό, ώζηε ιε ηδκ οπμπνεςηζηή ιμοζζηή αβςβή κα ακαηνέθμοκ όπζ ιόκμ ηα παζδζά αθθά ηαζ ημοξ κεανμύξ ώξ ηα ηνζάκηα ημοξ αοημί, μζ αοζηδνόηαημζ ζηδκ άθθδ γςή ημοξ.

18 [4.20.8] ταῦτα γὰρ πᾶσίν ἐστι γνώριμα καὶ συνήθη, διότι σχεδὸν παρὰ μόνοις Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι [4.20.9] μετὰ δὲ ταῦτα τοὺς Φιλοξένου καὶ Τιμοθέου νόμους μανθάνοντες πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι κατ ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις, οἱ μὲν παῖδες τοὺς παιδικοὺς ἀγῶνας, οἱ δὲ νεανίσκοι τοὺς τῶν ἀνδρῶν λεγομένους. [ ] ὁμοίως γε μὴν καὶ παρ ὅλον τὸν βίον τὰς ἀγωγὰς τὰς ἐν ταῖς συνουσίαις οὐχ οὕτως ποιοῦνται διὰ τῶν ἐπεισάκτων ἀκροαμάτων ὡς δι αὑτῶν, ἀνὰ μέρος ᾄδειν ἀλλήλοις προστάττοντες. [ ] καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί τι μὴ γινώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν ἡγοῦνται, τήν γε μὴν ᾠδὴν οὔτ ἀρνηθῆναι δύνανται διὰ τὸ κατ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν, οὔθ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. [ ] καὶ μὴν ἐμβατήρια μετ αὐλοῦ καὶ τάξεως ἀσκοῦντες, ἔτι δ ὀρχήσεις ἐκπονοῦντες μετὰ κοινῆς ἐπιστροφῆς καὶ δαπάνης κατ ἐνιαυτὸν ἐν τοῖς θεάτροις ἐπιδείκνυνται τοῖς αὑτῶν πολίταις οἱ νέοι. [8] Γζαηί είκαζ αέααζα παζίβκςζημ ηαζ ημζκόξ ηόπμξ πςξ ζπεδόκ ιόκμ ζηδκ Ανηαδία δζδάζημοκ πνώηα πνώηα ηα παζδζά, από ηδ κδπζαηή δθζηία, κα ηναβμοδμύκ ζςζηά ημοξ ύικμοξ ηαζ ημοξ παζάκεξ ιε ημοξ μπμίμοξ, όπςξ είκαζ παηνμπανάδμημ, οικεί ηάεε πόθδ ημοξ επζπώνζμοξ ήνςεξ ηαζ εεμύξ. [9] Ύζηενα, ιαεαίκμκηαξ ηα ιμοζζηά ιέθδ ημο Φζθόλεκμο ηαζ ημο Σζιμεέμο,2 ηάεε πνόκμ ζημ εέαηνμ ιε γςδνή δζάεεζδ άιζθθαξ πμνεύμοκ ηναβμοδώκηαξ, εκώ ημοξ ζοκμδεύμοκ επαββεθιαηίεξ δζμκοζζαημί αοθδηέξ, ηα παζδζά ζημοξ θεβόιεκμοξ παζδζημύξ αβώκεξ ηαζ μζ κέμζ ζημοξ ακδνζημύξ. [4.2.10] Όιμζα ηαζ ζε όθδ ημοξ ηδ γςή, ζηζξ ζοιπμζζαηέξ δζαζηεδάζεζξ, δεκ ηαθμύκ λέκμοξ ηναβμοδζζηέξ, αθθά ιόκμζ ημοξ ροπαβςβμύκηαζ, οπμπνεώκμκηαξ μ έκαξ ημκ άθθμκ όηακ θηάζεζ δ ζεζνά ημο κα ηναβμοδήζεζ. [11] Καζ εκώ δεκ εεςνμύκ κηνμπή κα πμοκ πςξ δεκ λένμοκ, ηάπμζμ από ηα άθθα ιαεήιαηα, όιςξ ημ ηναβμύδζ δεκ ιπμνμύκ κα ημ ανκδεμύκ, αθμύ όθμζ οπμπνεςηζηά ημ δζδάζημκηαζ, μύηε όηακ παναδέπμκηαζ πςξ λένμοκ κα ηναβμοδμύκ ημ απμθεύβμοκ, βζαηί ημ εεςνμύκ αζζπνό. [12] Μαεαίκμοκ αηόια μζ κέμζ ειααηήνζα πμθειζηά ηαεώξ πανεθαύκμοκ ιε ζοκμδεία αοθμύ, αζημύκηαζ ηαζ ζημ πμνό, ηαζ ηάεε πνόκμ ζημ εέαηνμ ηάκμοκ επζδείλεζξ βζα ημοξ ζοιπμθίηεξ ημοξ ιε δδιόζζα θνμκηίδα ηαζ δαπάκδ. [4.21.1] ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν, ᾧ συνεξομοιοῦσθαι πεφύκαμεν πάντες ἄνθρωποι κατ ἀνάγκην [4.21.2] οὐ γὰρ δι ἄλλην, διὰ δὲ ταύτην τὴν αἰτίαν κατὰ τὰς ἐθνικὰς καὶ τὰς ὁλοσχερεῖς διαστάσεις πλεῖστον ἀλλήλων διαφέρο-μεν ἤθεσί τε καὶ μορφαῖς καὶ χρώμασιν, ἔτι δὲ τῶν ἐπιτηδευμάτων τοῖς πλείστοις. [4.21.3] βουλόμενοι δὲ μαλάττειν καὶ κιρνᾶν τὸ τῆς φύσεως αὔθαδες καὶ σκληρόν, τά τε προειρημένα πάντα παρεισήγαγον, καὶ πρὸς τούτοις συνόδους κοινὰς καὶ θυσίας πλείστας ὁμοίως ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ κατείθισαν, ἔτι δὲ χοροὺς παρθένων ὁμοῦ καὶ παίδων, [4.21.4] καὶ συλλήβδην πᾶν ἐμηχανήσαντο, σπεύδοντες τὸ τῆς ψυχῆς ἀτέραμνον διὰ τῆς τῶν ἐθισμῶν κατασκευῆς ἐξημεροῦν καὶ πραΰνειν. [4.21.5] ὧν Κυναιθεῖς ὀλιγωρήσαντες εἰς τέλος, καὶ ταῦτα πλείστης δεόμενοι τῆς τοιαύτης ἐπικουρίας διὰ τὸ σκληρότατον παρὰ πολὺ τῆς Ἀρκαδίας ἔχειν ἀέρα καὶ τόπον, πρὸς αὐτὰς δὲ τὰς ἐν ἀλλήλοις παρατριβὰς καὶ φιλοτιμίας ὁρμήσαντες, [4.21.6] τέλος ἀπεθηριώθησαν οὕτως ὥστε μηδ ἐν ὁποίᾳ γεγονέναι τῶν Ἑλληνίδων πόλεων ἀσεβήματα μείζονα καὶ συνεχέστερα. [4.21.1] Πζζηεύς πςξ μζ παθαζμί ηα εέζπζζακ όπζ βζα πμθοηέθεζα ηαζ ηέθζ, αθθά βζαηί έαθεπακ ηδκ ηναπεζά δμοθεζά ημο ηαεεκόξ ηαζ βεκζηά ηδκ επίπμκδ ηαζ ζηθδνή γςή ζηδκ Ανηαδία, ηαζ παναηδνμύζακ αηόιδ ημκ άβνζμ παναηηήνα ηςκ ηαημίηςκ, πμο μθείθεηαζ ζηδκ ηνύα ηαζ ζημηεζκή αηιόζθαζνα πμθύ ζοκδεζζιέκδ ηαηάζηαζδ ζηα ιένδ εηείκα, ιε ηδκ μπμία ακαβηαζηζηά ηαζ από θοζζημύ ιαξ όθμζ μζ άκενςπμζ ελμιμζςκόιαζηε. [2] Γζα ημ θόβμ άθθςζηε αοηόκ ηαζ όπζ βζα άθθμκ, έεκδ ηαζ θαμί πμο απέπμοκ πάνα πμθύ ιεηαλύ ημοξ πανμοζζάγμοκ ιεβάθεξ δζαθμνέξ ζημ παναηηήνα, ζηδ ιμνθή, ζημ πνώια ηαζ ζηζξ πενζζζόηενεξ αζπμθίεξ. [4.21.3] Επεζδή θμζπόκ μζ παθαζμί Ανηάδεξ ήεεθακ κα ιαθαηώζμοκ ηαζ κα ιεηνζάζμοκ ηδκ αβνζόηδηα ηαζ ηδκ ηναπύηδηα ηδξ θύζδξ, εέζπζζακ όθα ηα παναπάκς, ηαζ αηόιδ ζοκήεζζακ ημοξ άκηνεξ ηαζ ηζξ βοκαίηεξ ζε ζοπκέξ ημζκέξ ζοκάλεζξ ηαζ εοζίεξ, ζε πμνμύξ ημνζηζζώκ ηαζ αβμνζώκ. [4] Γεκζηά, πνδζζιμπμίδζακ όθδ ημοξ ηδκ επζκμδηζηόηδηα βζα κα ελδιενώζμοκ ηαζ κα πναΰκμοκ ηδκ ροπζηή ζηθδνόηδηα ιε ηδκ επζαμθή ηςκ εείιςκ. [5] Όθα ημύηα ηα εβηαηέθεζρακ εκηεθώξ μζ Κοκαζεείξ, ηαζ ιάθζζηα εκώ είπακ ακάβηδ ζδζαίηενα από ηέημζα αμήεεζα, αθμύ έπμοκ ημκ ηναπύηενμ ηόπμ ηαζ ηθίια όθδξ ηδξ Ανηαδίαξ. Ρίπηδηακ ύζηενα ζε εζςηενζηέξ ζοβηνμύζεζξ ηαζ δζαιάπεξ, ηαζ ηεθζηά απμεδνζώεδηακ ηόζμ, [6] ώζηε ζε ηαιζά εθθδκζηή πόθδ κα ιδκ έπμοκ βίκεζ ηόζμ ιεβάθα ηαζ πμθθά εβηθήιαηα.

19 ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: 1 ο ΚΕΙΜΕΝΟ «Σμοξ ηναβμοδμύζε μ θδιζζιέκμξ αμζδόξ, ηζ εηείκμζ ηαεζζιέκμζ ημκ αημύκ ιε ηδ ζζςπή ημοξ ηςκ Απαζώκ ημκ κόζημ ηναβμοδμύζε, πζηνόκ όπςξ ημκ όνζζε ημκ βονζζιό ημοξ απ ηδκ Σνμία δ Αεδκά Παθθάδα. Σόηε 365. από ημ οπενώμ ρδθά ζοκάημοζε ημ εείμ ηναβμύδζ, ηαζ ηδκ άββζλε, ημο Ιηανίμο δ ηόνδ, δ Πδκεθόπδ, ζηεθηζηή ηαζ θνόκζιδ από ημκ εάθαιό ηδξ ηαηεααίκεζ ηδκ ρδθή ημο ζηάθα δεκ ήηακ ιόκδ, ηδκ ζοκόδεοακ μζ δομ ηδξ αάβζεξ. Κζ όηακ ημκηά ιε ημοξ ικδζηήνεξ ανέεδηε, δ εεία βοκαίηα, 370. ζηήεδηε ζηδκ ημθόκα εηείκδ πμο ηναηεί ζηενεή ηδ ζηέβδ, ηδ θαιπενή ιακηίθα ηδξ ηνααώκηαξ βύνς ζηα ιάβμοθά ηδξ. Κζ εκώ πζζηέξ μζ αηόθμοεεξ, δελζά ηζ ανζζηενά, ηδξ παναζηέημοκ, εηείκδ δαηνοζιέκδ ιίθδζε ζημκ εεσηό αμζδό: «Φήμιε, ηο ξέπειρ πωρ μποπείρ να θέλγειρ ηοςρ θνηηούρ» 375. και μ άλλα καηοπθώμαηα μεγάλα, ανθπώπων και θεών, ηων αοιδών ηα γνώπιμα ηπαγούδια έκα απ αοηά παναηαεήιεκμξ ηναβμύδδζε, ηζ αοημί αξ πίκμοκ ημ ηναζί ημοξ ζζςπδθμί εημύημ ιόκμ ημ ηναβμύδζ ιδκ ημ ζοκεπίζεζξ, εθζαενό ηζ ααάζηαηημ ζπανάγεζ ηδκ ηανδζά ιμο 380. ιεξ ζηα ζηήεδ, αθόημο ιε ηαημίηδζε πέκεμξ ιεβάθμ ηζ αθδζιόκδημ. Σέημζμ ημ πνόζςπμ πμο εβώ πμεώ, ηαζ ζοκεπώξ ηδ ικήιδ ιμο πθδβώκεζ δ ιμνθή ημο ακηνόξ ιμο, ιε δόλα απένακηδ, απθςιέκδ ζηδκ Εθθάδα ηαζ ιέζα ζημ Άνβμξ. 5» Σδξ ακηζιίθδζε όιςξ μ βκςζηζηόξ Σδθέιαπμξ: 385. «Μδηένα ιμο, πώξ εέθεζξ κ ανκδεείξ ζημκ ηζιδιέκμ ιαξ αμζδό πανά κα δίκεζ ι ό,ηζ αάγεζ μ κμοξ ημο; Φηαίπηεξ δεκ είκαζ μζ αμζδμί μ Δίαξ ίζςξ είκαζ μ αίηζμξ, πμο δίκεζ ζημοξ θζθόπμκμοξ ακενώπμοξ ό,ηζ εεθήζεζ εηείκμξ ζημκ ηαεέκα. Δεκ πνέπεζ δ αβακάηηδζδ ζ αοηόκ κα πέθηεζ, 390. πμο ράθθεζ ηδκ ηαηή ιμίνα ηςκ Δακαώκ. Ξέπειρ, οι άνθπωποι ηιμούν και πποηιμούν εκείνο ηο ηπαγούδι πος ηοςρ θανηάζει ακούγονηαρ, ηο ηελεςηαίο. Θάννμξ θμζπόκ πνεζάγεζαζ ηαζ ζθίλε ηδκ ηανδζά ζμο κα η αημύζεζξ δεκ ήηακ ιόκμξ μ Οδοζζέαξ πμο πςνίζηδηε ζηδκ Σνμία 395. από ημο κόζημο ημο ηδ ιένα ηζ άθθμζ πμθθμί, βεκκαίμζ άκηνεξ, πάεδηακ ηαζ πάκε.» Ομήροσ Οδύζζεια Α ο ΚΕΙΜΕΝΟ Έηζζ ιεξ ζημ ρδθόνμθμ λεθάκηςκακ παθάηζ βείημκεξ ηαζ ζοιπέεενμζ ημο έκδμλμο Αηνείδδ ηαζ παίνμκηακ. ηαζ δίπθα ημοξ ηναηώκηαξ ηδκ ηζεάνα μ έλμπμξ ηναβμοδζζηήξ ηναβμύδαβε. ηδ ιέζδ δομ αηνμαάηεξ πόνεοακ ζηνζθμβονκώκηαξ όθμ Ομήροσ Οδύζζεια Δ 56-60

20 ΚΕΙΜΕΝΟ «Καζ μ ηόζιμξ ζε πακδβύνζα ηαζ πμνμύξ παζνόηακ. Άθθμζ ζε αιάλζα ι ςναίμοξ ηνμπμύξ βοκαίηα ζημ ζπίηζ ημο βαιπνμύ μδδβμύζακε ηαζ ημ κοθζάηζημ ηναβμύδζ γςδνό ορςκόηακ. Μαηνοά απ ηα θθεβόιεκα δαδζά ημ θςξ ημοξ ζηνοθμβύνκαβε, ζακ ηα ηναηάβακε ζηα πένζα ημοξ μζ δμύθεξ. Κζ εηείκεξ, ιε ηδ βζμνηή πανμύιεκεξ, πδβαίκακ ιπνμξ ηαζ πίζς ημοξ, αημθμοεμύζακ παίγμκηαξ πμνμί. Οζ άκηνεξ, ηάης από ημκ ήπμ ηςκ βθοηόθςκςκ ζονίββςκ, αθήκακε θςκή απ ηα απαθά ημοξ ζηόιαηα ηαζ βύνς ημοξ δ δπώ ζημνπμύζε. Καζ μζ βοκαίηεξ, ηάης απ ηδξ θόνιζββαξ ημκ ήπμ, ενάζιζμ έζενκακ πμνό. Ησιόδοσ Η αζπίδα ηος Ηπακλή ΕΡΓΑΙΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΤ: Αθμύ ιεθεηήζεηε ημ πθήνεξ ηείιεκμ ημο Πμθύαζμο ζπεηζηά ιε ηδκ εηηνάποκζδ ηςκ Κύκαζεςκ θόβς ηδξ απμιάηνοκζήξ ημοξ από ηδκ ιμοζζηή παζδεία, επίζδξ αθμύ δζααάζεηε ηα πανάθθδθα ηείιεκα, κα ακαθένεηε πμζα ήηακ, ηαηά ηδ βκώιδ ζαξ, δ πνμζθμνά ηδξ ιμοζζηήξ ηάης από ηζξ πενζζηάζεζξ πμο πενζβνάθμκηαζ ζε αοηά. οιιενίγεζηε ηδκ άπμρδ ημο ζοββναθέα, ζύιθςκα ιε ηδκ μπμία δ ιμοζζηή θοηνώκεζ από ηα πάεδ ηαζ ελεοβεκίγεζ ημ πκεύια ηαζ, ακ καζ, ιε πμζμ ηνόπμ πζζηεύεηε όηζ ημ επζηοβπάκεζ;