Οικολογική και ασφαλής κινητικότητα, στους Δρόμους του Μέλλοντος Eco_Driving

Transcript

1 1 Οικολογική και ασφαλής κινητικότητα, στους Δρόμους του Μέλλοντος Eco_Driving Άρης Ζωγράφος, Ευ. Ματσούκης, Δημ. Ζευγώλης, Δημ. Καραμπούλας - (Παν. Πατρών, Ελληνικό Αν. Πανεπιστήμιο, Ζωγράφος Α.Ε.) Περίληψη Η οδήγηση του μέλλοντος θα είναι διαφορετική: δεν θα έχει καμία σχέση με τους σημερινούς κανόνες οδήγησης. Θα είναι οδήγηση οικολογική, φιλική προς τον άνθρωπο και προς το περιβάλλον, με μειωμένη κατανάλωση καυσίμων. Πρόκειται για έναν τρόπο οδήγησης που, όχι μόνο δε θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα, αλλά θα περικόπτει την ηχορύπανση, θα περιορίζει τα τροχαία ατυχήματα και το κόστος συντήρησης και λειτουργίας του αυτοκινήτου και θα ανακουφίζει από το στρες της οδήγησης. Και όλα αυτά, χωρίς σχεδόν καμία αύξηση στο χρόνο μετακίνησής μας. «Στους αγώνες οδήγησης του μέλλοντος, θα κερδίζει εκείνος που κάνει μια διαδρομή όχι στο συντομότερο χρόνο, αλλά με τη λιγότερη κατανάλωση ενέργειας...!». Σήμερα, τα αδιέξοδα από την αλόγιστη χρήση του αυτοκινήτου πληθαίνουν, με τις τιμές των ορυκτών καυσίμων να απογειώνονται, και τα τροχαία ατυχήματα να εξακολουθούν να προξενούν τη μεγαλύτερη αιμορραγία σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Οι ανάγκες μιας άλλης φιλοσοφίας οδήγησης, της οικολογικής οδήγησης, και μιας άλλης αυτοκίνησης, της οικολογικής αυτοκίνησης, θα ορίσουν στους δρόμους του μέλλοντος μια θέση διαφορετική για το αυτοκίνητο. Αυτό είναι το eco-driving. Είναι η ιδανική οδήγηση. Είναι η οίκο ΛΟΓΙΚΗ οδήγηση! 1. Εισαγωγή Τι χθες και το σήμερα της αυτοκίνησης απέχουν αρκετά. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει κατά πολύ ξεπεράσει τα προσδοκώμενα. Ωστόσο, όπου υπάρχει δράση, υπάρχει και αντίδραση η αρνητική πλευρά του αυτοκινήτου είναι πολυδιάστατη: Μολύνει το περιβάλλον Δημιουργεί θορύβους Εμπλέκεται σε ατυχήματα συχνά φονικά Αλλοιώνει την προσωπικότητα του ανθρώπου.

2 2 Πόσο άσχημα είναι, αλήθεια, τα νέα σήμερα; Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε: ατυχήματα το χρόνο, στα οποία τραυματίζονται άτομα ετησίως, ενώ θρηνούμε πάνω από νεκρούς ανά έτος. Το συνολικό κόστος των ατυχημάτων αυτών είναι 160 δισ. ανά έτος (το 2% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος στην ΕΕ), ενώ στην ΕΕ τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου ατόμων κάτω από 45 χρονών 2. Η Οδική Ασφάλεια Η κατοχύρωση της ασφάλειας κατά τις μετακινήσεις σε όλη τη χώρα, αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για ψυχολόγους, ερευνητές συμπεριφοράς, περιβαλλοντολόγους, μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, οικονομολόγους, επιδημιολόγους, εκπαιδευτές, νομοθέτες, καθώς και για την ίδια την κοινωνία, την οποία αυτοί οι επαγγελματίες αυτοί στοχεύουν να προστατεύσουν. Σήμερα, η οδική συμπεριφορά, δεν είναι μονάχα ένα στοιχείο της καθημερινότητάς μας, αλλά και του πολιτισμού αυτού καθαυτού. 3. Άνθρωπος + Μηχανή = Κινητικότητα Η σχέση αλληλεπίδρασης που υπάρχει ανάμεσα στον άνθρωπο, τη μηχανή και την κινητικότητα είναι πολύπλοκη και απέχει χιλιόμετρα από την επιθυμητή, πόσο μάλλον από την ιδανική, η οποία παραμένει όνειρο θερινής νυκτός. Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται κυρίως στο ότι η κινητικότητα που αναπτύσσεται κατά την αλληλεπίδραση του ατόμου με τη μηχανή διαφέρει, αλλάζει και καλλιεργείται ανάλογα με τον πολιτισμό, την ηθική, τη βούληση του ατόμου, και προπάντων από την εκπαίδευση. 4. Κινητικότητα + Οικολογική Συνείδηση = Οικολογική Κινητικότητα Τι είναι η Οικολογική Κινητικότητα [O I.K I ] στους δρόμους του μέλλοντος; Ας προσπαθήσουμε να την Ορίσουμε

3 3 α, β = συντελεστές βαρύτητας [0,1-0,9] e z i = eco-z, συντελεστής αξιολόγησης του οδηγού του μέλλοντος* λ e i = συντελεστής οικολογικής αξιολόγησης οχήματος α+β = 1 [Για την Ελλάδα α=0,8 & β=0,2] 5. Κινητικότητα και ρύπανση Το αυτοκίνητο έχει γίνει το υπ αριθμόν 1 μεταφορικό μέσο, αποτελεί όμως, συγχρόνως, και τη βασικότερη αιτία ρύπανσης του περιβάλλοντος. Επιβαρύνει το περιβάλλον με τα καυσαέρια, ενώσεις (μονοξείδιο του άνθρακα, υδρογονάνθρακες, οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, αιθάλη, μόλυβδο κ.ά.) οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στο αναπνευστικό, κυκλοφορικό και νευρικό σύστημα του ανθρώπου, ακόμη και καρκίνο. Η συμμετοχή της κυκλοφορίας στη συνολική ρύπανση της ατμόσφαιρας ανέρχεται στο 60% για το μονοξείδιο του άνθρακα, στο 30% για τα οξείδια του αζώτου, στο 50% για τους υδρογονάνθρακες και στο 3,5% για το διοξείδιο του θείου. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα καυσαέρια εκπέμπονται στο ύψος αναπνοής του ανθρώπου, τα αυτοκίνητα κατατάσσονται στους μεγαλύτερους ρυπαντές της ατμόσφαιρας των πόλεων, με ποσοστό συμμετοχής 80-90%'. 6. Αξιολόγηση ποιοτικών χαρακτηριστικών Τα δεδομένα για την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών της οδικής ασφάλειας ποικίλουν, ανάλογα με το κοινό παρονομαστή τον οποίο και αναζητούμε σήμερα: Υπάρχει ασφαλής δρόμος; Υπάρχει ασφαλές όχημα; Υπάρχει ασφαλής ή άριστος οδηγός; Υπάρχει οικολογική οδήγηση; Με τι δεδομένα μετράμε την ασφάλεια και με τι την οικολογική κινητικότητα; Έχουμε αλήθεια στην Ελλάδα τους ποιο κακούς και ενεργοβόρους οδηγούς του κόσμου; Κι αν όχι, γιατί φιγουράρουμε στις τελευταίες θέσεις των στατιστικών;

4 4 Και τέλος πάντων ποιοι είναι οι καλοί (ασφαλείς) και ποιοι είναι οι κακοί (επικίνδυνοι) οδηγοί; Απ όλες τις προσεγγίσεις που έχουν γίνει για την πραγματική αξιολόγηση των οδηγών, η παρακάτω σχέση περιγράφει με αρκετή ακρίβεια την αξιολόγηση του οδηγού του μέλλοντος, που είναι η αξιολόγηση eco-z (e z ): Μεταβλητές O B Παρατηρητικότητα S A Συνειδητοποίηση χώρου F O Προβλεπτικότητα A G Επιθετικότητα D I Απόσπαση προσοχής C O Ανταγωνιστικότητα R E Χρόνος αντίδρασης E O Έλεγχος οχήματος A N Αναμονή D e Επιβράδυνση I M Ανυπομονησία A C Επιτάχυνση R T Διακύβευση ρίσκου C S Αλλαγή ταχύτητας Βαθμολογία Κατάταξη Αξιολόγηση Ο οδηγός του μέλλοντος Οδηγός με υψηλό επίπεδο χαρακτηριστικών Μέτριος οδηγός με ανοδικές τάσεις Μέτριος οδηγός με καθοδικές τάσεις Κακός Οδηγός με επίπεδα βελτίωσης Κακός οδηγός Επικίνδυνος οδηγός Μπορούμε, λοιπόν, ως κοινωνία, ως χώρα, να κάνουμε κάτι; Και τι θα είναι αυτό;

5 5 Την τελευταία δεκαετία δώσαμε υπερβολική έμφαση και «γενναιόδωρες» χρηματοδοτήσεις στα ενεργητικά και παθητικά μέτρα ασφάλειας των οχημάτων, υποτιμώντας τη διάθεση των ίδιων των οδηγών να υιοθετήσουν ασφαλέστερες και περισσότερο οικολογικές συνήθειες οδήγησης Πρέπει να μάθουμε Πρέπει, λοιπόν, να οριστεί η διαδικασία εκείνη μέσω της οποίας θα αποκτούμε γνώσεις, θα αναπτύσσουμε δεξιότητες και θα καλλιεργούμε συναισθήματα έτσι ώστε όλα αυτά να οδηγήσουν σε μια μόνιμη αλλαγή της οδηγητικής συμπεριφοράς. Με ποια μέσα ; Στο πλαίσιο καταγραφής και αξιολόγησης διαφόρων δεξιοτήτων, κατά την διαδικασία του SAFE DRIVE έγινε αισθητή η ανάγκη για την ενσωμάτωση περισσότερο σύγχρονων εποπτικών μέσων, τους simulators (και, πιο συγκεκριμένα, simulators 4 ης γενιάς) προκειμένου να μετρηθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των οδηγών. Είναι χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα από 5 αξιολογήσεις και events: Κατανάλωση - lit/100 km 14 12,1 11, ,2 10,9 10,7 10, ,32 8,91 8, Jianssen Cilag Johnson & Johnson 3o Συνέδριο Οδικής Ασφάλειας Ημερίδα Πολυτεχνείου Rally Acropolis TNT 7. Δεδομένα και απλοί κανόνες Eco Driving σημαίνει, όχι μόνον οικολογική, αλλά και ασφαλέστερη οδήγηση. Η ασφαλέστερη οδηγητική συμπεριφορά προκύπτει από: Λιγότερες άσκοπες επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις Σταθερή μέση ταχύτητα Προβλεπτικότητα της απαιτούμενης επιτάχυνσης η επιβράδυνσης Σταθερή οδηγητική συμπεριφορά σε σχέση με τις ποιοτικές συνθήκες του οδοστρώματος. Λιγότερο επιθετικό και αγχώδες οδηγητικό προφίλ

6 6 8. Βασικοί και απλοί κανόνες Οίκο ΛΟΓΙΚΗΣ συμπεριφοράς 1. Διαλέξτε αυτοκίνητο σύμφωνα με τις ανάγκες μετακίνησή σας. 2. Μια μικρή μετακίνηση είναι πιο γρήγορη με τα πόδια παρά με το αυτοκίνητο [που να βρεις εξάλλου θέσεις παρκινγκ] 3. Φροντίστε να είναι το αυτοκίνητό σας σε άριστη μηχανική κατάσταση. 4. Ελέγχετε την πίεση του αέρα στα ελαστικά τουλάχιστον μια φορά το μήνα. Η σωστή πίεση συνεπάγεται μείωση της κατανάλωσης καυσίμων έως και 5%. 5. Αφαιρέστε μη απαραίτητα βάρη όπως και σχάρες οροφής εάν δε χρησιμοποιούνται 6. Μην γεμίζετε την δεξαμενή καυσίμου αν δεν πάτε ταξίδι 7. Μοιραστείτε το αυτοκίνητο με τους φίλους ή τους γείτονες που τυγχάνει να πηγαίνουν προς την ίδια κατεύθυνση. 8. Ακολουθήστε την παραδοσιακή συμβουλή και οδηγείτε με «ένα αβγό πάνω από το πεντάλ του γκαζιού»! Προσέξτε να μην το σπάσετε! 9. Οδηγήστε με μια ταχύτητα «πάνω», έτσι κρατάτε τις στροφές του κινητήρα όσο χαμηλότερα γίνεται ( σ.α.λ.) 10. Αλλάξτε σε μεγαλύτερη ταχύτητα το συντομότερο δυνατό κι όπου μπορείτε προσπεράστε μία σχέση 11. Διατηρήστε σταθερή πορεία χρησιμοποιώντας την υψηλότερη σχέση ταχύτητας 12. Επιταχύνετε και επιβραδύνετε ομαλά έχοντας ταχύτητα στο κιβώτιο 13. Προβλέψτε τον ρυθμό της κυκλοφορίας 14. Σβήστε την μηχανή όταν περιμένετε αρκετά (πάνω από 1 λεπτό) 15. Κλείστε τα παράθυρα, όταν κινείστε με μεγάλες ταχύτητες 16. Χρησιμοποιήστε το κλιματιστικό μόνο, όταν είναι απαραίτητο 17. Χρησιμοποιήστε τις συσκευές του αυτοκινήτου που βοηθούν το Eco Driving (cruise control, rev counter, on-board computer) 9. Συμπερασματικά Βάσει τόσο του παρόντος κειμένου, όσο και της πραγματικότητας, η ανάγκη για ριζοσπαστικές αλλαγές στον τομέα της οδηγητικής συμπεριφοράς, αλλά και της οδήγησης γενικότερα, είναι επιτακτικότατη. Δε χρειάζεται, όμως, αυτό να μας τρομάζει, καθώς αποδείξαμε παραπάνω, ότι μπορεί να βρεθεί λύση για κάθε ένα από τα σημερινά, φαινομενικά «δισεπίλυτα» προβλήματα. Η λύση είναι απλή και βασίζεται σε δύο, κυρίως, συστατικά: τη διεξοδική και ουσιαστική κατάρτιση εκπαιδευτών κι εκπαιδευομένων, καθώς και την

7 7 αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα σε όλους τους οδηγητικούς παράγοντες. Έτσι το Eco Driving, δηλαδή το μέλλον της ασφαλούς, ευχάριστης και οίκο - ΛΟΓΙΚΗΣ οδήγησης, θα καταστεί όχι μόνο τρόπος οδηγητικής συμπεριφοράς, αλλά και ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ Βιβλιογραφία (1) 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οδικής Ασφάλειας (Πάτρα 2005) SAFE DRIVE : Ζωγράφος Άρης, Κωτσόπουλος Σταύρος, Καραμπούλας Δημήτρης, An integrated method for the initial and continuous training and evaluation of drivers (2) Ε.Μ.Π. ( ): Κυκλοφοριακή Αγωγή και Νέες Τεχνολογίες, Άρης Ζωγράφος Η κοινωνία της Κυκλοφορίας. (3) Κ. Φυτιάνος ''Αυτοκίνηση Περιβάλλον και Οικονομία'' Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος Τμήμα Χημείας, Α.Π.Θ. (4) Λευκή βίβλος Η ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010 (5) Driver education: how to get the results we are looking for Lawrence P. Lonero and Kathryn M. Clinton Date: (6) Basch, C.E., DeCicco, I.M., & Malfetti, J.L. (1987). Perceptions, attitudes, motivations and behaviors of drivers 18 to 22 years old. Safety Research and Education Project, Teachers College, Columbia University. Falls Church, Virginia: AAA Foundation for Traffic Safety. (7) Elander, J., West, R., & French, D. (Date: ). Behavioral correlates of individual differences in road-traffic crash risk: An examination of methods and findings. Psychological Bulletin, 113, 2, (8) Gopher, D. (1992). The skill of attention control: Acquisition and execution of attention strategies. In D.E. Meyer & S. Kornblum (Eds.), Attention and performance XIV, Synergies in experimental psychology, artificial intelligence, and cognitive neuroscience (pp ). Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. (9) Malcolm Gladwell (Date: ) Wrong turn: how the fight to make America's highways safer went off course (pp 1-3) (10) Eco-Driving Europe, EVA informative leaflet, (11) Διαδίκτυο:

8 8 Abstract Ecology-oriented and Safe Mobility in the Roads of Future : ECO DRIVING Aris Zografos, Ev. Matsoukis, D. Zevgolis, D. Karaboulas (Uninersity of Patras, Free Open University, Zografos S.A.) Driving of the future will be totally different. It will have nothing to do with the current driving rules. It will be ecological. It will be friendly towards people and environment. Fuel consumption shall be on the decrease. This driving practice, not only will not burden the atmosphere, but is also going to reduce traffic noise, confine the road accidents and the costs of maintaining and operating the motor vehicles, alleviate from driving-stress. Of course, there won t be any increase in our commuting time. In driving races of the future, the winner shall be, not the one who makes the best time-score, but he who consumes the least amount of energy!. Nowadays, deadlocks created by thoughtless use of motor vehicles are multiplying, while the prices of mining fuels are taking off and road accidents still remain the main cause of death for most of the countries. The demand of a different driving philosophy, an ecological way of driving and of a different mobility, an ecological mobility, shall define, in the future way of life, a different and very special place for motor vehicles. So, this is ECO-DRIVING; It is the ideal way of driving. It is the eco LOGICAL way of driving!