ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΡΟΔΙΣΤΙΑΚΟ ΡΑΝΕΡΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΡΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΡΟΔΙΣΤΙΑΚΟ ΡΑΝΕΡΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΡΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Πνομα:Σκεφθ Στρατθγία Δανάθ Α.Μ: Διδάςκοντεσ: Αντρζασ Γ. Δθμθτρόπουλοσ Ρανεπιςτθμιακό ζτοσ: Α ζτοσ/ Α εξάμθνο Τίτλοσ μακιματοσ:συνταγματικό Δίκαιο Τίτλοσ κζματοσ:διμοι Ρεριφζρειεσ Αποκεντρωμζνεσ Διοικιςεισ

2 ΡΕΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ 3. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Β.ΟΓΑΝΩΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Γ. ΚΕΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΕΙΦΕΕΙΑΚΗ ΟΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Κεντρικι II. Ρεριφερειακι 4. ΟΜΗ ΤΩΝ ΟΤΑ Α' ΚΑΙ Β' ΒΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΟΚΕΝΤΩΜΕΝΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (Α.ΔΗΜΟΙ Β.ΡΕΙΦΕΕΙΕΣ) Β.ΟΓΑΝΩΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Τρόποσ Εκλογισ Οργάνων Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ II. Εκλογιµότθτα και ιάρκεια Θθτείασ III. Αρµοδιότθτεσ και Υποχρεϊςεισ Αιρετϊν IV. Αντιµιςκία-Αποηθµίωςθ Γ.ΕΡΟΡΤΕΙΑ ΟΤΑ Δ. ΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΡΟΛΙΤΗ ΑΡΟ ΤΙΣ ΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Διοικθτικι προςταςία II. Δικαςτικι προςταςία Ε.ΑΝΑΡΤΥΞΙΑΚΑ ΡΟΓΑΜΜΑΤΑ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Ζςοδα ΟΤΑ II. Κεντρικοί Αυτοτελείσ Ρόροι (ΚΑΡ) III. Ρεριουςία Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ IV. ιαχείριςθ εκµετάλλευςθ ακίνθτθσ περιουςίασ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ V. Κινθτι περιουςία τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ VI. Καταγραφι περιουςίασ ιµων & Ρεριφερειϊν VII. Ζςοδα από Φορολογία*2+ VIII. Ανταποδοτικά και υνθτικά Τοπικά Τζλθ*3+ και ικαιϊµατα IX. Φόροι, τζλθ, δικαιϊµατα και ειςφορζσ X. Οικονομικι Διαχείριςθ XI. Μεταβίβαςθ Αρµοδιοτιτων και Μεταφορά Ρόρων XII. Δανειςμόσ XIII. Ειδικό Ρρόγραµµα Εξυγίανςθσ XIV. Οικονοµικόσ ζλεγχοσ των Ο.Τ.Α. α' & β' βακµοφ 5.ΔΗΜΟΙ Α. Βαςικά ςτοιχεία Β. Πργανα Διμων Γ. Άλλα Πργανα Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Α βακµοφ Δ. Συλλογικά Πργανα Εκπροςϊπθςθσ

3 Ε. Νομικά Ρρόςωπα και επιχειριςεισ ΟΤΑ α βακμοφ 6.ΡΕΙΦΕΕΙΕΣ Α. Διαίρεςθ ςε Ρεριφζρειεσ Β. Πργανα Ρεριφερειϊν Γ. Πργανα ιοίκθςθσ Ρεριφερειϊν µε αρµοδιότθτεσ µθτροπολιτικοφ χαρακτιρα Δ. Συλλογικό όργανο Εκπροςϊπθςθσ Ε. Νοµικά Ρρόςωπα και Επιχειριςεισ ΟΤΑ β βακμοφ 7. ΑΡΟΚΕΝΤΩΜΕΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ 8.ΕΙΔΙΚΕΣ ΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΙΜΕΝΕΣ ΡΕΙΟΧΕΣ: ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΟΥΣ 9.ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ - ΡΗΓΕΣ

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΓΟΣ Η παροφςα μελζτθ αφορά ςτον τρόπο λειτουργίασ τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ, όπωσ αυτι εκδθλϊνεται μζςα από τθν τοπικιαυτοδιοίκθςθ και τθν αποκεντρωμζνθκρατικιεξουςία. Ο τίτλοσ τθσ εργαςίασ είναι «Διμοι Κοινότθτεσ ΑποκεντρωμζνεσΔιοικιςεισ» και ουςιαςτικά πρόκειται για μια αναγκαία αλλαγι του δοκζντοσαπό τον κακθγθτι τίτλου: «Διμοι και Κοινότθτεσ ΝομαρχιακζσΑυτοδιοικιςεισ Ρεριφζρειεσ». Η μεταβολι αυτι προιλκε φυςικά λόγω τθσ ευρφτερθσ αναδιάρκρωςθσ του διοικθτικοφτομζα από τθν κρατικιεξουςία, ςτα πλαίςια του νζουνόμου 3852 «Νζα Αρχιτεκτονικι τθσ Αυτοδιοίκθςθσ και τθσ Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ-Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ», ΦΕΚ Α 87/ Η αλλαγι εξάλλου, είναι ςφμφωνθ με τισ ανακεωριςεισ του ςυγγράμματοσ του κ. Ανδρζα Γ. Δθμθτρόπουλου «ΣφςτημαΣυνταγματικοφΔικαίου»εκδόςεισ Σάκκουλα 2011 κακϊσ και με τισ δθμοςιεφςεισ του Υπουργείου Εςωτερικϊν «ομι και Λειτουργία τθσ Τοπικισ και ΡεριφερειακισΔθμοκρατίασ, Ελλάδα 2012» Σκοπόσ τθσ εργαςίασ είναι θ παρουςίαςθ τθσ δομισ και του τρόπου λειτουργίασ τθσ ςφγχρονθσελλθνικισδιοίκθςθσ. Αναλφεται ειδικότερα, θ υπό ευρεία ζννοιαπεριφερειακιοργάνωςθτου κράτουσ που διακρίνεται ςε άμεςθ και ζμμεςθ. Από τθ μια πλευρά, θ άμεςθ κρατικι οργάνωςθ περιλαμβάνει τθν αποκεντρωμζνθδιοίκθςθ (άρκρο 101 παρ.1 Σ) και από τθν άλλθ θ ζμμεςθκρατικιοργάνωςθ τθν τοπικιαυτοδιοίκθςθ (άρκρο 102 Σ). Συμπεραςματικά, δεδομζνου ότι το κζμα τθσ διοικθτικισοργάνωςθσ του κράτουσ είναι ιδιαιτζρωσευρφ και περιλαμβάνειζναμεγάλοφάςμαςυνταγματικϊν και κυρίωσνομοκετικϊνρυκμίςεων, μζςα από τθν μελζτθ επιδιϊχκθκε θ γενικότερθ και πολφπλευρθ προςζγγιςθ του κζματοσ. Αντικζτωσ δεν δόκθκε ιδιαίτερθ βάςθ ςτθν εξζταςθ του κάκε επιμζρουσ νομοκετιματοσ και ςτθν εμβάκυνςθ ςε λεπτομερείσδιατάξεισ του νόμου, με τθ λογικι ότι μια πιο ενδελεχισ ζρευνα κα απαιτοφςε και ζνα ειδικότεροεργαςιακό αντικείμενο.

5 2. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ Η νομικιβάςθαποτελεί τθ ςυνταγματικικαι νομοκετικι κεμελίωςθ του κζματοστθσ περιφερειακισ διοικθτικισ οργάνωςθσ του κράτουσ. Συνταγματικζσ διατάξεισ Το Σφνταγμα τθσ Ελλθνικισ δθμοκρατίασ του 1975, όπωσ αυτό ανακεωρικθκε το 2001 και τo2008, κυρίωσ τα άρκρα 101 και 102, αποτελεί τθ κεςµικι βάςθ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ: Άρκρο ιοικθτικι Αποκζντρωςθ 1.Η διοίκθςθ του Κράτουσ οργανϊνεται ςφµφωνα µε το αποκεντρωτικό ςφςτθµα. 2.Η διοικθτικι διαίρεςθ τθσ Χϊρασ διαµορφϊνεται µε βάςθ τισ γεωοικονοµικζσ, κοινωνικζσ και ςυγκοινωνιακζσ ςυνκικεσ. 3.Τα περιφερειακά όργανα του Κράτουσ ζχουν γενικι αποφαςιςτικι αρµοδιότθτα για τισ υποκζςεισ τθσ περιφζρειάσ τουσ. Τα κεντρικά όργανα του Κράτουσ, εκτόσ από ειδικζσ αρµοδιότθτεσ, ζχουν τθ γενικι κατεφκυνςθ, το ςυντονιςµό και τον ζλεγχο νοµιµότθτασ των πράξεων των περιφερειακϊν οργάνων, όπωσ νόµοσ ορίηει. 4.Ο κοινόσ νοµοκζτθσ και θ διοίκθςθ όταν δρουν κανονιςτικά ζχουν υποχρζωςθ να λαµβάνουν υπόψθ τισ ιδιαίτερεσ ςυνκικεσ των νθςιωτικϊν περιοχϊν και ορεινϊν περιοχϊν, µεριµνϊντασ για τθν ανάπτυξι τουσ. Άρκρο Οργανιςµοί Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ 1.Η διοίκθςθ των τοπικϊν υποκζςεων ανικει ςτουσ οργανιςµοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ πρϊτου και δεφτερου βακµοφ. Υπζρ των οργανιςµϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ ςυντρζχει τεκµιριο αρµοδιότθτασ για τθ διοίκθςθ των τοπικϊν υποκζςεων. Νόµοσ κακορίηει το εφροσ και τισ κατθγορίεσ των τοπικϊν υποκζςεων, κακϊσ και τθν κατανοµι τουσ ςτουσ επί µζρουσ βακµοφσ. Με νόµο µπορεί να ανατίκεται ςτουσ οργανιςµοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ θ άςκθςθ αρµοδιοτιτων που ςυνιςτοφν αποςτολι του Κράτουσ. 2.Οι Οργανιςµοί Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ ζχουν διοικθτικι και οικονοµικι αυτοτζλεια. Οι Αρχζσ τουσ εκλζγονται µε κακολικι και µυςτικι ψθφοφορία, όπωσ νόµοσ ορίηει. 3.Με νόµο µπορεί να προβλζπονται για τθν εκτζλεςθ ζργων ι τθν παροχι υπθρεςιϊν ι τθν άςκθςθ αρµοδιοτιτων των οργανιςµϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ αναγκαςτικοί ι εκοφςιοι ςφνδεςµοι οργανιςµϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που διοικοφνται από αιρετά όργανα. 4.Το Κράτοσ αςκεί ςτουσ οργανιςµοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ εποπτεία που ςυνίςταται αποκλειςτικά ςε ζλεγχο νοµιµότθτασ και δεν επιτρζπεται να εµποδίηει τθν πρωτοβουλία και τθν ελεφκερθ δράςθ τουσ. O ζλεγχοσ νοµιµότθτασ αςκείται, όπωσ νόµοσ ορίηει. Ρεικαρχικζσ ποινζσ ςτα αιρετά όργανα τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, εκτόσ από τισ περιπτϊςεισ που ςυνεπάγονται αυτοδικαίωσ ζκπτωςθ ι αργία, επιβάλλονται µόνο φςτερα

6 από ςφµφωνθ γνϊµθ ςυµβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψθφία από τακτικοφσ δικαςτζσ, όπωσ νόµοσ ορίηει. 5.Το Κράτοσ λαµβάνει τα νοµοκετικά, κανονιςτικά και δθµοςιονοµικά µζτρα που απαιτοφνται για τθν εξαςφάλιςθ τθσ οικονοµικισ αυτοτζλειασ και των πόρων που είναι αναγκαίοι για τθν εκπλιρωςθ τθσ αποςτολισ και τθν άςκθςθ των αρµοδιοτιτων των οργανιςµϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ µε ταυτόχρονθ διαςφάλιςθ τθσ διαφάνειασ κατά τθ διαχείριςθ των πόρων αυτϊν. Νόµοσ ορίηει τα ςχετικά µε τθν απόδοςθ και κατανοµι, µεταξφ των οργανιςµών τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, των φόρων ι τελών που κακορίηονται υπζρ αυτϊν και ειςπράττονται από το Κράτοσ. Κάκε µεταβίβαςθ αρµοδιοτιτων από κεντρικά ι περιφερειακά όργανα του Κράτουσ προσ τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ ςυνεπάγεται και τθ µεταφορά των αντίςτοιχων πόρων. Νόµοσ ορίηει τα ςχετικά µε τον κακοριςµό και τθν είςπραξθ τοπικϊν εςόδων απευκείασ από τουσ οργανιςµοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ. *1+ Σθµειϊνεται ότι δεν γίνεται αναφορά ςτθν ανακεϊρθςθ του Συντάγµατοσ του 1986, κακϊσ αυτι δεν επθρζαςε ςε τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ. Βαςικά Νοµοκετικά κείµενα Ο Ν.1850/1989 (ΦΕΚ Α 114) µε τισ επιφυλάξεισ ςτα άρκρα 5, 7 ( 2), 8 ( 2) και 10 ( 10) που αφορά ςτθν Κφρωςθ του Ευρωπαϊκοφ Χάρτθ τθσ Τοπικισ Αυτονοµίασ ςυνιςτά ζνα από τα βαςικότερα ςχετικά νοµοκετικά κείµενα αναφορικά µε τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ. Άλλα ςχετικά κείµενα είναι: o το Ρ.. 30/1996 (ΦΕΚ Α 21) Κϊδικασ Νοµαρχιακισ Αυτοδιοίκθςθσ, που ιςχφει και για τισ νζεσ Ρεριφζρειεσ του Κράτουσ, όπωσ αυτζσ ςυςτικθκαν µε το ν. 3852/2010. o ο Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ 114 Αϋ) Κφρωςθ θµοτικοφ και Κοινοτικοφ Κϊδικα, µε τον οποίο κωδικοποιείται ςε ενιαίο κείµενο θ ιςχφουςα νοµοκεςία για τθ λειτουργία των διµων και κοινοτιτων o ο Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α ) - Νζα Αρχιτεκτονικι τθσ Αυτοδιοίκθςθσ και τθσ Αποκεντρωµζνθσ ιοίκθςθσ Ρρόγραµµα Καλλικράτθσ, µε τον οποίο αναςυγκροτείται θ διοικθτικι δοµι τθσ χϊρασ ςτο επίπεδο τθσ Αυτοδιοίκθςθσ αϋ και βϋ βακµοφ µε διµουσ και περιφζρειεσ και ςυςτινονται οι 7 Αποκεντρωµζνεσ ιοικιςεισ τθσ Χϊρασ ωσ ενιαίεσ αποκεντρωµζνεσ µονάδεσ διοίκθςθσ του κράτουσ, που υπειςζρχονται αυτοδίκαια από τθν ζναρξθ λειτουργίασ τουσ και χωρίσ άλλθ διατφπωςθ ςε όλα τα δικαιϊµατα και τισ υποχρεϊςεισ των καταργοφµενων κρατικϊν περιφερειϊν.

7 3.ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Δεδομζνου ότι το κζμα τθσ παροφςασ εργαςίασ αφορά ςτθ δομι και ςτθ λειτουργία τθσ τοπικισ και αποκεντρωμζνθσ διοίκθςθσ κρίνεται αναγκαίο να αναφερκοφν οι βαςικοί τρόποι λειτουργίασ τθσ ελλθνικισ διοίκθςθσ. Εξάλλου οι διμοι, οι περιφζρειεσ και οι αποκεντρωμζνεσ διοικιςεισ αποτελοφν τμιμα τθσ διοίκθςθσ του ελλθνικοφ κράτουσ, για αυτό και κεωρικθκε ςκόπιμο να υπάρξει μια ςυνοπτικι παρουςίαςθ του γενικότερου τρόπου λειτουργίασ τθσ διοικθτικισ οργάνωςθσ. Ασ ςθμειωκεί αρχικά ότι με τον όρο διοίκθςθ εδϊ, εννοείται θ δημόςια διοίκθςθ, αφοφ αυτι είναι που ςχετίηεται άρρθκτα με το κράτοσ. Με τον όρο Δθμόςια Διοίκθςθ λοιπόν, χαρακτθρίηεται γενικά το ςφνολο των μζςων και των ενεργειϊν που αποςκοποφν ςτθν επίτευξθ ςυγκεκριμζνου αποτελζςματοσ για τθν ικανοποίθςθ του γενικοφ ςυμφζροντοσ των πολιτϊν ενόσ κράτουσ. Η Δθμόςια Διοίκθςθ μιασ Χϊρασ αποτελεί μζροσ του κρατικοφ μθχανιςμοφ τθσ και ειδικότερα τθσ εκτελεςτικισ εξουςίασ. Σθμειϊνεται ότι υπό τθ ςτενι ζννοια θ Κυβζρνθςθ διαφζρει τθσ Διοίκθςθσ ςτο ότι κινείται με απόλυτθ (νόμιμθ) πρωτοβουλία και είναι αυτι που χαράςςει τισ κατευκυντιριεσ γραμμζσ, ενϊ θ δεφτερθ περιορίηεται ςτθν εφαρμογι και παρακολοφκθςθ τθσ κυβερνθτικισ κζλθςθσ. Δθμόςια Διοίκθςθ υφίςταται ςε όλεσ τισ Χϊρεσ του κόςμου, ανεξάρτθτα του πολιτεφματόσ τουσ. Ο όροσ διοίκθςθ ζχει 2 διαςτάςεισ άρρθκτα ςυνδεδεμζνεσ μεταξφ τουσ. Η πρϊτθ είναι θ τυπικι ι οργανικι ζννοια τθσ διοίκθςθσ, ςτα λατινικάcorpus και θ δεφτερθ θ ουςιαςτικι ι λειτουργικι ζννοια, ςτα λατινικά animus. Το corpus αφορά ςτα τυπικά ςτοιχεία οργάνωςθσ τθσ διοίκθςθσ, δθλαδι ςτο ςφνολο των οργάνων που τθν αποτελοφν. Εκεί περιλαμβάνεται όλο το φάςμα τθσ κρατικισ οργάνωςθσ και δραςτθριότθτασ, εκτόσ από τθ νομοκεςία (Βουλι) και τθ δικαιοςφνθ(δικαςτιρια) που ανικουν ςτο κράτοσ ωσ ζννοια ευρφτερθ. Το animus αντίκετα αφορά ςτα ουςιαςτικά ςτοιχεία οργάνωςθσ τθσ διοίκθςθσ, δθλαδι ςτο παραγόμενο ζργο από τθν υπό οργανικι ζννοια διοίκθςθ, δθλαδι ςτθ διαχείριςθ των υποκζςεων. Η διοίκθςθ διακρίνεται ςε κυριαρχική και ςυναλλακτική. Στο πλαίςιο τθσ κυριαρχικισ Διοίκθςθσ το κράτοσ εμφανίηεται ωσ κυρίαρχο. Η κυριαρχικι είναι θ παραδοςιακι μορφι διοίκθςθσ και υποδιαιρείται ςε περιοριςτικι, παροχικι και ρυκμιςτικι. Από τθν άλλθ ςτο πλαίςιο τθσ ςυναλλακτικισ διοίκθςθσ το κράτοσ δρα ςε επίπεδο ιςότθτασ. Η διοικθτικι δράςθ ςτθ ςυνζχεια, αποτελεί το ςφνολο των ενεργειϊν τθσ διοίκθςθσ θ οποία δρα με δφο τρόπουσ. Αφενόσ διενεργεί υλικζσ ενζργειεσ και αφετζρου εκδίδει πράξεισ. Στο πλαίςιο τθσ δράςθσ τθσ ανικει και θ ςφναψη διοικητικϊν ςυμβάςεων κακϊσ επίςθσ και θ ςυναλλακτική τησ δράςη. Ριο ςυγκεκριμζνα θ υλικι ενζργεια είναι θ ίδια ενζργεια του φορζα του οργάνου, όπωσ για παράδειγμα είναι θ ςφλλθψθ ενόσ κακοποιοφ. Από τθν άλλθ θ ζκδοςθ πράξεων διακρίνεται ςε δφο κατθγορίεσ, ςτισ κανονιςτικζσ πράξεισ και ςτισ ατομικζσ διοικθτικζσ πράξεισ. Στθν πρϊτθ περίπτωςθ θ διοίκθςθ κζτει κανόνεσ

8 δικαίου και ςυμμετζχει ςτθ γενικότερθ διαδικαςία παραγωγισ δικαϊκϊν κανόνων, ενϊ ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ εφαρμόηει δίκαιο. Αξιοςθμείωτο είναι βζβαια ότι θ διοίκθςθ χρειάηεται κανονιςτικι εξουςιοδότθςθ είτε άμεςθ εκ του ςυντάγματοσ(ςυνταγματικι) είτε ζμμεςθ εκ του νόμου(νομοκετικι) για να μπορεί να εκδίδει κανονιςτικζσ πράξεισ, δεδομζνου ότι το φυςικό νομοκετικό όργανο είναι θ Βουλι. Ζπειτα με βάςθ τθν ελευκερία ενζργειασ τθσ διοίκθςθσ, θ δράςθ τθσ διακρίνεται ςε δεςμευμζνη και ςε διακριτική. Τα διοικθτικά όργανα υποχρεοφνται να υπακοφουν ςτο Σφνταγμα καιςτουσ νόμουσ, επομζνωσ ο νομοκζτθσ προςδιορίηει καταρχάσ το περιεχόμενο τθσ δράςθσ τουσ. Ανάλογα όμωσ από το αν το δίκαιο κακορίηει το περιεχόμενο των πράξεων τθσ διοίκθςθσ ι αν αφινεται ςτθ διοίκθςθ θ επιλογι ανάμεςα ςε περιςςότερεσ νόμιμεσ λφςεισ μιλάμε για δεςμευμζνθ δράςθ και για διακριτικι ευχζρεια αντίςτοιχα. Ζνα εξίςου ςθμαντικό ηιτθμα είναι ο ζλεγχοσ που κα πρζπει να αςκείται ςτθ διοίκθςθ ςτα πλαίςια τθσ καλισ λειτουργίασ του δθμοκρατικοφ πολιτεφματοσ. Αυτόσ διακρίνεται ςε κοινοβουλευτικό, ςε δικαςτικό και ςε διοικθτικό (αυτο)ζλεγχο. Στα τρία αυτά είδθ ζχει προςτεκεί και ο ζλεγχοσ πουαςκοφν ςτθ διοίκθςθ οι ανεξάρτθτεσ διοικθτικζσ αρχζσ, ο οποίοσ υπάγεται ςτο ευρφτερο πλαίςιο του διοικθτικοφ ελζγχου. Β. ΟΓΑΝΩΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Η ζννοια τθσ οργάνωςθσ μπορεί να οριςτεί ωσ θ ςυςτθματικιδιάρκρωςθ των μερϊν ενόσ ςυνόλου. Εφλογα ωσ οργάνωςθ μπορεί να νοθκεί και το ίδιο το ςφνολο ωσ οργανωτικι μονάδα. Ανάλογθ λοιπόν προσ τθν κλαςικι τριχοτόμθςθ των εξουςιϊν (νομοκετικι, δικαςτικι, εκτελεςτικι) είναι και θ διάκριςθ τθσ κρατικισ οργάνωςθσ ςε νομοκετικι, δικαςτικι και διοικθτικι. Ωσ μζροσ τθσ κρατικισ οργάνωςθσ θ διοικθτικι διακρίνεται και αυτι ςε άμεςθ και ζμμεςθ. Η διάκριςθ αυτι ζχει ιδιαίτερθ νομικι ςθμαςία αφοφ βαςίηεται ςτο κακαρά νομικό κριτιριο τθσ νομικισ προςωπικότθτασ. Η άμεςη διοικθτικι οργάνωςθ περιλαμβάνει όλα τα κρατικά όργανα, άμεςα ι ζμμεςα ςτα οποία εκφράηεται το ίδιο το κράτοσ και δεν ζχουν δικι τουσ νομικι προςωπικότθτα. Τζτοια είναι το Κοινοβοφλιο, θ Κυβζρνθςθ, οι Υπουργοί, ο Ρρόεδροσ τθσ Δθμοκρατίασ, οι Δικαςτζσ. Η άμεςθ οργάνωςθ ειδικότερα οργανϊνεται είτε κατά το ςυγκεντρωτικό, είτε κατά το αποκεντρωτικό ςφςτθμα. Η ζμμεςηδιοικθτικι οργάνωςθ περιλαμβάνει όλουσ αυτοφσ τουσ οργανωτικοφσ ςχθματιςμοφσ που ζχουν τθ δικι τουσ νομικι προςωπικότθτα δθμοςίου ι ιδιωτικοφ δικαίου, με προχπόκεςθ ςτουσ ςχθματιςμοφσ δθμοςίου δικαίου τθ διοίκθςθ να αςκεί το κράτοσ ι άλλο νομικό πρόςωπο δθμοςίου δικαίου. Σε αυτοφ του είδουσ τθν οργάνωςθ ανικουν οι Διμοι, οι περιφζρειεσ, τα ανϊτατα εκπαιδευτικά ιδρφματα, οι ανϊνυμεσ εταιρίεσ των οποίων το ςφνολο ι τθν πλειοψθφία των μετοχϊν ζχει το κράτοσ. πχ ΟΤΕ.Στθν ζμμεςθ οργάνωςθ ανικει τόςο θ τοπική όςο και θ ειδική αυτοδιοίκθςθ. Η τοπικι οργανϊνεται με βάςθ το τοπικό κριτιριο, ενϊ θ ειδικι με βάςθ τθν κακ φλθν αρμοδιότθτα, δθλαδι τθν επιτζλεςθ ςυγκεκριμζνου ζργου (ουςιαςτικό κριτιριο). Στθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ ανικουν οι διμοι, οι περιφζρειεσ κ.λ.π. ενϊ ςτθν ειδικι αυτοδιοίκθςθ ανικουν τα ΑΕΙ, θ Ορκόδοξθ Εκκλθςία τθσ Ελλάδασ κ.λ.π. Σθμαντικό είναι επίςθσ το ότι το

9 Σφνταγμα προβλζπει και προςτατεφει γενικά τθν αυτοδιοίκθςθ των οργανιςμϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, ενϊ θ αναφορά του ςτθν ειδικι αυτοδιοίκθςθ είναι περιπτωςιολογικι και ςυγκεκριμζνθ. Αξιοςθμείωτθ είναι θ διαφοροποίθςθ μεταξφ αποκζντρωςθσ και αυτοδιοίκθςθσ. Η πρϊτθ ανικει ςτθν άμεςθ διοικθτικι οργάνωςθ και υποδθλϊνει τθ μεταφορά εξουςίασ από το κζντρο ςτθν περιφζρεια, ενϊ θ δεφτερθ ςτθν ζμμεςθ διοικθτικι οργάνωςθ και πραγματοποιείται με τθ δθμιουργία ίδιου νομικοφ προςϊπου διαφορετικό από εκείνο του κράτουσ. Τα διοικητικά όργανα μπορεί να είναι είτε όργανα του κράτουσ, είτε άλλων νομικϊν προςϊπων δθμοςίου δικαίου (ΝΡΔΔ). Τα διοικθτικά όργανα που ανικουν ςτο νομικόπρόςωπο του κράτουσ είναι κρατικά όργανα, ζτςιλοιπόν ωσ κρατικά, τα διοικθτικάόργαναταυτίηονται με το κράτοσ. Διακρίνονται όμωσ από τουσ φορείσ των κρατικϊνοργάνων, δθλαδι τα ςυγκεκριμζναφυςικάπρόςωπα τα οποία τα απαρτίηουν. Τα φυςικά πρόςωπα αποτελοφν τθν ενςάρκωςθ του κρατικοφ οργάνου, τα οποία διαδζχονται το ζνα το άλλο, τθ ςτιγμι που το κρατικό όργανο ωσ νομικό πρόςωπο παραμζνει αμετάβλθτο. Τα διοικθτικά όργανα από τθν άλλθ, μπορεί να είναι και νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου, να αςκοφν δθλαδι κρατικζσ και δθμόςιεσ λειτουργίεσ αλλά να μθν είναι κρατικά όργανα. Αυτι θ ανάγκθ άςκθςθσ κρατικϊν αρμοδιοτιτων από άλλα μθ κρατικά μορφϊματα είναι επιτακτικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι λόγω τθσ πολυπλοκότθτασ τθσ κρατικισ διαδικαςίασ και τθσ γενικότερθσ διεφρυνςθσ τθσ κρατικισ περιοχισ. Τζλοσ τα διοικθτικά όργανα μπορεί να αςκοφν κρατικζσ αρμοδιότθτεσ ωσ νομικά πρόςωπα ιδιωτικοφ δικαίου, φςτερα όμωσ από εξουςιοδότθςθ. Οι διακρίςεισ που γίνονται μεταξφ των κρατικϊν και κατ επζκταςθ των διοικθτικϊν οργάνων είναι οι ακόλουκεσ: Α) Διακρίνονται ςε άμεςα όταν προβλζπονται και ιδρφονται άμεςα από το Σφνταγμα και ζμμεςα όταν θ κζςθ τουσ προςδιορίηεται με πράξεισ άλλων, κυρίωσ άμεςων οργάνων. Β) Διακρίνονται ςε μονοπρόςωπα και ςυλλογικά ανάλογα με τον αρικμό των φυςικϊν προςϊπων που τα αποτελοφν. Γ) Διακρίνονται ςε κεντρικά όταν θ αρμοδιότθτα τουσ επεκτείνεται ςε όλθ τθν επικράτεια και ςε περιφερειακά όταν θ αρμοδιότθτα τουσ περιορίηεται ςε ςυγκεκριμζνθ εδαφικι περιφζρεια. Δ) Διακρίνονται ςε γενικά εφόςον δεν υπάρχει κατά κανόνα περιοριςμόσ τθσ κακ φλθν αρμοδιότθτασ τουσ και ςε ειδικά που ζχουν περιοριςμζνθ κακ φλθν αρμοδιότθτα. Γενικά είναι θ Κυβζρνθςθ, ο Ρεριφερειάρχθσ κλ.π., ενϊ ειδικά είναι για παράδειγμα ο Υπουργόσ Υγείασ που αςχολείται μόνο με κζματα υγείασ. Γ. ΚΕΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΕΙΦΕΕΙΑΚΗ ΟΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Κεντρικι Τα κεντρικά όργανα του κράτουσ ζχουν αρμοδιότθτεσ που επεκτείνονται ςε όλθ τθν Επικράτεια. Ζχουν επίςθσ τθ γενικι κατεφκυνςθ, τον ςυντονιςμό και τον ζλεγχο νομιμότθτασ των πράξεων των περιφερειακϊν οργάνων, όπωσ ορίηει ο νόμοσ. Τζτοια όργανα είναι ο Ρρόεδροσ τθσ

10 Δθμοκρατίασ, θ Κυβζρνθςθ, οι Υπουργοί, οι Υφυπουργοί κ.λ.π. Τθ μόνθ εξαίρεςθ αποτελοφν τα Υπουργεία Μακεδονίασ- Θράκθσ και τουπουργείο Αιγαίου και Νθςιωτικισ Ρολιτικισ, των οποίων θ αρμοδιότθτα δεν επεκτείνεται ςε όλα τθν επικράτεια, αλλά είναι ςε ςυγκεκριμζνθ περιφζρεια. II. Ρεριφερειακι Τα περιφερειακά όργανα και καλφτερα ο όροσ περιφερειακι οργάνωςθ γίνονται αντιλθπτά υπό δφο ζννοιεσ, μια ςτενι και μια ευρεία. Α) Υπό ςτενι ζννοια(strictosensu) περιφερειακι οργάνωςθ αναφζρεται ςτο νομικό πρόςωπο του κράτουσ, δθλαδι είναι μόνο θ άμεςθ περιφερειακι οργάνωςθ. Εφόςον αυτοφ του είδουσ θ οργάνωςθ είναι άμεςθ δεν διακρίνεται από το νομικό πρόςωπο του κράτουσ, ανικει ςε αυτό και ταυτίηεται με τθν κρατικι περιφερειακι οργάνωςθ. Οι υπάλλθλοι και οι λειτουργοί που τθν πλαιςιϊνουν είναι κατά κανόνα κρατικά όργανα και ςτο πλαίςιο αυτισ τθσ οργάνωςθσ ανικει το αποκεντρωτικό ςφςτθμα και όχι θ αυτοδιοίκθςθ. Β) Υπό ευρεία ζννοια(latosensu) περιφερειακι οργάνωςθ είναι κάκε οργάνωςθ τθσ περιφζρειασ ανεξάρτθτα από τθ νομικι τθσ μορφι, είναι δθλαδι και θ άμεςθ και θ ζμμεςθ περιφερειακι οργάνωςθ. Ρεριλαμβάνει ζτςι τόςο τα περιφερειακά κρατικά όργανα που αποτελοφν προζκταςθ τθσ ίδιασ τθσ κεντρικισ κρατικισ οργάνωςθσ και μζςα ςτο πλαίςιο του νομικοφ προςϊπου του κράτουσ, όςο και τουσ οργανιςμοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, που αποτελοφν ιδιαίτερα αυτοδιοικοφμενα νομικά πρόςωπα. Αφενόσ, ςτα περιφερειακά κρατικά όργανα ανικει θ αποκζντρωςθ, θ οποία υποδθλϊνει τθ μεταφορά εξουςίασ από το κζντρο ςτθν περιφζρεια και αφετζρου ςτουσ οργανιςμοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ θ αυτοδιοίκθςθ, θ οποία πραγματοποιείται με τθν δθμιουργία ίδιου νομικοφ προςϊπου διαφορετικό από εκείνο του κράτουσ. Το ελλθνικό ςφςτθμα περιφερειακισ οργάνωςθσ υπό ευρεία ζννοια είναι αυτό που κααπαςχολιςει ςτο κφριο μζροσ τθσ εργαςίασ και το οποίο προχπζκετε βζβαια μια ευςφνοπτθ παρουςίαςθ του βαςικοφ κορμοφ διάρκρωςθσ τθσ ελλθνικισ διοίκθςθσ. Η χϊρα διακρίνεται ςε διοικθτικοπολιτικζσ περιφζρειεσ κατά το αποκεντρωτικό ςφςτθμα ςφμφωνα με το άρκρο 101 του Συντάγματοσ. Ραράλλθλα κατοχυρϊνονται και οργανιςμοί τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ. Το ιςχφον ςφςτθμα άμεςθσ και ζμμεςθσ περιφερειακισ οργάνωςθσ όπωσ ζχει διαμορφωκεί ςιμερα διακρίνεται ςε τρία βαςικά επίπεδα. Ρροτοφ όμωσ περάςουμε ςτθν ανάλυςθ των επιπζδων αυτϊν χρειάηεται να ειπωκεί ότι με βάςθ τισ διατάξεισ του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α' 87) «Νζα Αρχιτεκτονικι τθσ Αυτοδιοίκθςθσ και τθσ αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ - Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ» το ςφςτθμα ευρείασ περιφερειακισ οργάνωςθσ τθσ χϊρασ αναμορφϊκθκε ουςιωδϊσ. Το προθγοφμενο τριαδικό ςφςτθμα περιφερειακισ διοίκθςθσ αποτελοφνταν από τα εξισ επίπεδα: α) Διμοι και Κοινότθτεσ β) Νομαρχιακι αυτοδιοίκθςθ γ) Ρεριφζρειεσ.

11 Το ςθμερινό ζρχεται να αντικαταςτιςει το παλαιό ωσ εξισ: α) Διμοι β) Ρεριφζρειεσ γ) Αποκεντρωμζνεσ Διοικιςεισ Και ςχθματικά ωσ εξισ: Διμοι και Κοινότθτεσ Νομαρχιακζσ Αυτοδιοικιςεισ Ρεριφζρειεσ Διμοι Ρεριφζρειεσ Αποκεντρωμζνεσ Διοικιςεισ 4. ΟΜΗ ΤΩΝ ΟΤΑ Α' ΚΑΙ Β' ΒΑΘΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΟΚΕΝΤΩΜΕΝΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ

12 Η Τοπικι Αυτοδιοίκθςθ ςτθν Ελλάδα οργανϊνεται διαχρονικά ςε δφο βακµοφσ. Η δοµι αυτισ τθσ οργάνωςθσ τα τελευταία χρόνια αναµορφϊκθκε, µε ςτόχο θ αυτοδιοίκθςθ να καταςτεί πιο αποδοτικι, αποτελεςµατικι, λειτουργικι, υπεφκυνθ και πλζον διαφανισ τόςο ωσ προσ τθν λειτουργία τθσ όςο και ωσ προσ τισ υπθρεςίεσ τθσ ςτουσ πολίτεσ. Η τρζχουςα διοικθτικι διαίρεςθ τθσ Ελλάδασ διαµορφϊκθκε από το πρόγραµµα «Καλλικράτθσ» και ιςχφει από τθν 1 θ Ιανουαρίου Σφµφωνα µε αυτιν, οι Οργανιςµοί Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ πρϊτου και δεφτερου βακµοφ αναςυγκροτικθκαν χωρικά και πλθκυςµιακά ςε µεγαλφτερεσ γεωγραφικζσ µονάδεσ, µε τθ ςυνζνωςθ διµων και κοινοτιτων και νοµαρχιακϊν αυτοδιοικιςεων, αντίςτοιχα, µε αποτζλεςµα θ χϊρα να διαιρείται ςε: -325 διµουσ (Οργανιςµοί Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ α βακµοφ), -13 περιφζρειεσ (Οργανιςµοί Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ β βακµοφ) -7 αποκεντρωµζνεσ διοικιςεισ. Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ (Α.ΔΗΜΟΙ Β.ΡΕΙΦΕΕΙΕΣ) Εφόςον οι ΟΤΑ α (διμοι) και β (περιφζρειεσ) βακμοφ ςτελεχϊνουν τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ είναι ςκόπιμο να γίνει μια αναφορά ςτο γενικότερο εννοιολογικό τθσ περιεχόμενο. Ειδικότερα, πρόκειται για τθν αυτοδιοίκθςθ που οργανϊνεται πάνω ςτθ βάςθ του εδαφικοφ κριτθρίου. Με το ςφςτθμα αυτό ιδρφονται ιδιαίτερανομικάπρόςωπαδιακρινόμενα από το νομικόπρόςωπο του κράτουσ, δθλαδιαυτοδιοικοφμενεστοπικζσεξουςίεσ. Η διοίκθςθ των οργανιςμϊν τθσ τοπικισαυτοδιοίκθςθσ δενοργανϊνεται από τθν κεντρικιεξουςία, αλλά αναδεικνφεται από τουσ εκλογείσ τθσ εδαφικισπεριφζρειασ του νομικοφπροςϊπου. Η εξουςίααςκείται από το ίδιο το αυτοδιοικοφμενονομικόπρόςωπο με ίδιαόργανα, χωρίσωςτόςο αυτι να είναι πρωτογενισ όπωσ εκείνθ του κράτουσ. Μάλιςτα τα ςτοιχεία που ςυναποτελοφν το κράτουσ, δθλαδι λαόσ, χωρά και κρατικι εξουςία απαντϊνται και ςτουσ ΟΤΑ. Η ςθμαςία τθσ είναι πολφ μεγάλθκακϊσ ζνα μεγάλομζροσ τθσ ηωισ των πολιτϊνεξαρτάται απ αυτιν. Ρολφ μεγάλθ ςφνδεςθ υπάρχει ανάμεςα ςτθν τοπικιαυτοδιοίκθςθ και ςτθν δθμοκρατία. Η διαμόρφωςθπλιρουσ και οργανωμζνουςυςτιματοστοπικισπολιτικισοργάνωςθσ είναι πολφ περιςςότερο βαςικό υποςτιριγμα τθσ δθμοκρατίασ. Συνικωσ θ τοπικιαυτοδιοίκθςθεξετάηεται ςτο πλαίςιο του διοικθτικοφςυςτιματοσ, ωσ ςφςτθμαδιαφορετικό από το όλοςφςτθμα και ιδίωσ αυτό τθσ κεντρικισπολιτικισηωισ. Αυτόσ όμωσ ο ξεχωριςτόσ και μεμονωμζνοστρόποσαντιμετϊπιςθσ από το όλοπολιτικόςφςτθμαπροζρχεται από τθν εςφαλμζνθαντίλθψθ ότι Δθμοκρατία είναι μόνον θ κεντρικιδθμοκρατία και αφοράμόνο τα κεντρικάπολιτικάόργανα. Μπορεί ο εκδθμοκρατιςμόσ τθσ κεντρικισεξουςίασ να προθγικθκειςτορικά εκ τθσ φφςθσ των πραγμάτων, όμωσ πλζον θ ςφγχρονθδθμοκρατίαζχει και τοπικι- περιφερειακιδιάςταςθ. Εξάλλου οι κεςμοί τθσ τοπικισαυτοδιοίκθςθσ είναι από τθ φφςθ τουσ κεςμοίπολιτικοί. Δεν είναι αςφαλϊστυχαίο ότι ςε ανϊμαλεσςυνταγματικάπεριόδουσ θ κατάργθςθ τθσ Δθμοκρατίασεπεκτείνεται και ςε περιφερειακό επίπεδο. Είναι θ ολοκλιρωςθ τθσ Δθμοκρατίασ που απαιτεί τθν επζκταςι τθσ και ςε τοπικόεπίπεδο. Τθν

13 άποψθ αυτι ενιςχφουν και τα παράδειγμα του παρελκόντοσ. Ο Κλειςκζνθσ ςτθν αρχαίαακινα πιο ςυγκεκριμζνα, με τθν αποκατάςταςθ τθσ δθμοκρατίασπροχϊρθςεαμζςωσ ςτθν αναδιάρκρωςθ και ςτθ κεμελίωςθ τθσ τοπικισαυτοδιοίκθςθσ. Ιδιαίτεραεξελιγμζνοσιταν ο κεςμόσ και ςτθν αρχαίασπάρτθ. Αλλά και επίτουρκοκρατίασ θ τοπικιαυτοδιοίκθςθαναδείχτθκε ςε κεματοφφλακα των παραδόςεων του ζκνουσ και λειτουργοφςε υποβοθκθτικά για τθ διατιρθςθ του ελλθνιςμοφ, δεδομζνου ότι δεν υπιρχεκεντρικιπολιτικιεξουςία. Ζνα ακόμθ ςθμαντικό ηιτθμα είναι το δίκαιο τθσ τοπικισαυτοδιοίκθςθσ, το οποίοαποτελεί ζναν ιδιαίτεροκλάδοδικαίου που ςυνικωσχαρακτθρίηεται ωσ κλάδοσ του ειδικοφδιοικθτικοφδικαίου. Το δίκαιο τθσ τοπικισαυτοδιοίκθςθσδιακρίνεται: Α) ςε ςυνταγματικό. Το Σφνταγμακάνειλόγο για τθν τοπικιαυτοδιοίκθςθ ςτο άρκρο 102, το οποίουπζςτθμεταβολζσμετά τθν ανακεϊρθςθ του Β) ςε κοινόδίκαιο. Ειδικότερα με το βδ τθσ ειςιχκθ ο Διμοσ ωσ οργανιςμόσαυτοδιοίκθςθσπρϊτουβακμοφ. Από τθν ζκδοςθ του νδ 2888/1954 «περίκυρϊςεωσδθμοτικοφ και κοινοτικοφκωδικόσ» θ ςχετικινομοκεςίατροποποιικθκεεπανειλθμμζνα. Οι διατάξεισ του κοινοφδικαίου, που ρυκμίηουν τθν τοπικιαυτοδιοίκθςθ, περιζχονταικυρίωσ ςτον δθμοτικό και κοινοτικόκϊδικα, όπωσ επίςθσ και ςε άλλεσ διατάξεισ τθσ κοινισνομοκεςίασ και ςε κανονιςτικζσπράξεισ. Το 2006 ψθφίςτθκε ο νόμοσ 3463/2006 (ΦΕΚ 114/Α / ) «Κφρωςθ του κϊδικαδιμων και Κοινοτιτων». Ήδθ, με τισ διατάξεισ του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α' 87) «Νζα Αρχιτεκτονικι τθσ Αυτοδιοίκθςθσ και τθσ Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ - Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ» αναμορφϊκθκε ουςιωδϊσ το οικείο νομικό πλαίςιο. Ρριν από τθ κζςπιςθ του Ρρογράμματοσ Καλλικράτθσ, όπωσ όριηε το πριν από τθν ανακεϊρθςθ 2001 Σφνταγμα (άρκρ. 102 παρ. 1 εδ. α ) τθν πρϊτθ βακμίδα τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ αποτελοφςαν οι διμοι και οι κοινότθτεσ. Η προθγοφμενθ ςυνταγματικι κατοχφρωςθ των διμων και κοινοτιτων είχε ωσ αποτζλεςμα τθν ανάλογθ δζςμευςθ του κοινοφ νομοκζτθ ωσ προσ τθ νομοκετικι τουσ μεταχείριςθ. Η ιςχφουςα ςυνταγματικι ρφκμιςθ κάνει λόγο για ΟΤΑ πρϊτου και δεφτερου βακμοφ, χωρίσ να τουσ αναφζρει ονομαςτικά. Η διάταξθ εξειδικεφεται με τθν κοινι νομοκεςία. Σφμφωνα με το άρκρο 1 του Ν. 3852/2010 προβλζπεται ότι τον πρϊτο βακμό τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ αποτελοφν οι διμοι, οι οποίοι είναι αυτοδιοικοφμενα κατά τόπο νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου. Ο κοινόσ νομοκζτθσ, μετά από όχι μικρι κακυςτζρθςθ, υλοποίθςε τθ ςυνταγματικι επιταγι με τον ν.1622/1986, ο οποίοσ ειςιγαγε τθ νομαρχιακι αυτοδιοίκθςθ ωσ δεφτερο βακμό αυτοδιοίκθςθσ. Ο ν. 1878/1990 τροποποίθςε οριςμζνεσ από τισ διατάξεισ του νόμου αυτοφ. Ήδθ κατά τον ν.3852/2010 τον δεφτερο βακμό ΟΤΑ αποτελοφν οι περιφζρειεσ που ςυγκροτοφνται κατά το άρκρο 3 του νόμου αυτοφ.

14 Β.ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΑΙΕΤΩΝ ΑΝΤΙΡΟΣΩΡΩΝ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ I. Τρόποσ Εκλογισ Οργάνων Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Οι αρχζσ των Οργανιςτϊν Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ αϋ και βϋ βακιοφ εκλζγονται µε άμεςθ κακολικι και µυςτικιψθφοφορία κάκε πζντε (5) χρόνια. Η εκλογι ςτα ανωτζρω αξιϊµατα από τθν επόµενθ εκλογικι αναµζτρθςθ και ςτο εξισ κα γίνεται τθν ίδια θµζρα διενζργειασ τθσ ψθφοφορίασ για τθν εκλογι των Ελλινων µελϊν του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και ςτα ίδια εκλογικά τμιματα. Τα µζλθ του περιφερειακοφ και δθµοτικοφ ςυµβουλίου εκλζγονται ςε εκλογικζσ περιφζρειεσ. Εκλογικζσ περιφζρειεσ ςε πρϊτο βακµό αποτελοφν οι διµοι, ενϊ ςε δεφτερο βακµό οι περιφερειακζσ ενότθτεσ. Από το ςφνολο των εδρϊν του περιφερειακοφ και του δθµοτικοφ ςυµβουλίου τα 3/5 ανικουν ςτον επιτυχόντα ςυνδυαςµό και τα 2/5 κατανζµονται ςτουσ επιλαχόντεσ, ανάλογα µε τον αρικµό των ζγκυρων ψθφοδελτίων που ζλαβε ο κακζνασ. Σε όλεσ τισ περιφζρειεσ και όλουσ τουσ διµουσ, ανεξαρτιτωσ πλθκυςµοφ, επιτυχϊν κεωρείται ο ςυνδυαςµόσ που ζλαβε ποςοςτό µεγαλφτερο του 50% (50% +1 ψιφο) του ςυνόλου των ζγκυρων ψθφοδελτίων. II. Εκλογιµότθτα και ιάρκεια Θθτείασ Οι υποψιφιοι για το αξίωµα του δθµάρχου πρζπει να είναι Ζλλθνεσ πολίτεσ δθµότεσ του διµου, να ζχουν τθν ικανότθτα του εκλζγειν και να ζχουν ςυµπλθρϊςει το 21ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ κατά τθν θµζρα διενζργειασ των εκλογϊν. Οι υποψιφιοι για το αξίωµα του δθµοτικοφ ςυµβοφλου πρζπει να είναι Ζλλθνεσ πολίτεσ ι πολίτεσ των λοιπϊν 26 κρατϊν- µελϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ι οµογενείσ ι νοµίµωσ διαµζνοντεσ υπικοοι τρίτων χωρϊν δθµότεσ του διµου, να ζχουν τθν ικανότθτα του εκλζγειν και να ζχουν ςυµπλθρϊςει το 18ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ κατά τθν θµζρα διενζργειασ των εκλογϊν. Οι υποψιφιοι για το αξίωµα του περιφερειάρχθ και του αντιπεριφερειάρχθ πρζπει να είναι εγγεγραµµζνοι ςτον εκλογικό κατάλογο διµου τθσ οικείασ περιφζρειασ, να ζχουν τθν ικανότθτα του εκλζγειν και να ζχουν ςυµπλθρϊςει το 21ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ κατά τθν θµζρα διενζργειασ των εκλογϊν. Για το, δε, αξίωµα του περιφερειακοφ ςυµβοφλου πρζπει να ζχουν τθν ικανότθτα του εκλζγειν και να ζχουν ςυµπλθρϊςει το 18ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ. Ρεριφερειακόσ Σφµβουλοσ που δεν ζχει ςυµπλθρϊςει το 21ο ζτοσ τθσ θλικίασ του, δεν µπορεί να οριςκεί αντιπεριφερειάρχθσ. Υπζρ τθσ προάςπιςθσ του δθµοςίου ςυµφζροντοσ, δικαςτικοί λειτουργοί, αξιωµατικοί των ενόπλων δυνάµεων και των ςωµάτων αςφαλείασ, κρθςκευτικοί λειτουργοί κακϊσ και όποιοι ςυνδζονται µε τθν περιφζρεια ι το διµο ι τα νοµικά τουσ πρόςωπα και εκείνοι που είναι, από οποιαδιποτε αιτία, οφειλζτεσ τθσ περιφζρειασ ι του διµου δεν µποροφν να εκλεγοφν ι να είναι περιφερειάρχεσ, διµαρχοι, αντιπεριφερειάρχεσ, αντιδιµαρχοι και µζλθ περιφερειακοφ ι δθµοτικοφ ςυµβουλίου. Η υποψθφιότθτα και ςτουσ δφο βακµοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ απαγορεφεται, ενϊ ςφµπτωςθ ςτο ίδιο πρόςωπο τθσ ιδιότθτασ αιρετοφ του πρϊτου βακµοφ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ και του δεφτερου βακµοφ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ αποκλείεται.

15 III. Αρµοδιότθτεσ και Υποχρεώςεισ Αιρετών Ο διµαρχοσ υλοποιεί το πρόγραµµα τθσ δθµοτικισ αρχισ, εκπροςωπεί το διµο δικαςτικϊσ και εξωδίκωσ, δίνει κατευκφνςεισ για τθν δράςθ των δθµοτικϊν υπθρεςιϊν ςτισ οποίεσ προΐςταται, ςυνυπογράφει τουσ βεβαιωτικοφσ καταλόγουσ και τα χρθµατικά εντάλµατα πλθρωµισ δαπανϊν, εκδίδει άδειεσ και πιςτοποιθτικά που ανικουν ςτθν αρµοδιότθτά του και υπογράφει τισ ςυµβάςεισ που ςυνάπτει ο διµοσ. Εκτελεί τισ αποφάςεισ του δθµοτικοφ ςυµβουλίου, τθσ οικονοµικισ επιτροπισ και τθσ επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ, ορίηει τουσ αντιδθµάρχουσ, προεδρεφει τθσ εκτελεςτικισ επιτροπισ και ςυςτινει οµάδεσ εργαςίασ και οµάδεσ ζργου εντόσ του διµου κακορίηοντασ τον τρόπο οργάνωςθσ και λειτουργίασ τουσ. Ο περιφερειάρχθσ ζχει τθν ευκφνθ για τθν υλοποίθςθ του ςχεδίου τθσ περιφερειακισ ανάπτυξθσ, τθν ζκδοςθ όλων των πράξεων µθ κανονιςτικοφ χαρακτιρα τθν εκπροςϊπθςθ τθσ περιφζρειασ δικαςτικϊσ και εξωδίκωσ, προΐςταται των υπθρεςιϊν και του προςωπικοφ τθσ περιφζρειασ, διατάςςει τθν είςπραξθ των εςόδων, αποφαςίηει για τθ διάκεςθ των πιςτϊςεων του προχπολογιςµοφ και υπογράφει τισ ςυµβάςεισ που ςυνάπτει θ περιφζρεια. Εκτελεί τισ αποφάςεισ του περιφερειακοφ ςυµβουλίου, τθσ οικονοµικισ επιτροπισ και τθσ επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ, προεδρεφει τθσ εκτελεςτικισ επιτροπισ, ςυςτινει οµάδεσ εργαςίασ και οµάδεσ ζργου εντόσ τθσ περιφζρειασ κακορίηοντασ τον τρόπο οργάνωςθσ και λειτουργίασ τουσ, ςυγκροτεί ςυλλογικά όργανα και µεταβιβάηει άςκθςθ αρµοδιοτιτων ςεµζλθ του περιφερειακοφ ςυµβουλίου. Σε περίπτωςθ που τα ιδιωτικά ςυµφζροντα του δθµάρχου, του περιφερειάρχθ ι ςυγγενι τουσ ςυγκροφονται µε τα ςυµφζροντα του διµου ι τθσ περιφζρειασ, υποχρεοφνται να απζχουν και τα αντίςτοιχα κακικοντα αςκεί αντιδιµαρχοσ ι αντιπεριφερειάρχθσ αντίςτοιχα. Οι διµαρχοι, οι αντιδιµαρχοι, οι περιφερειάρχεσ, οι αντιπεριφερειάρχεσ και οι πρόεδροι δθµοτικϊν και περιφερειακϊν ςυµβουλίων, που ζχουν τθν ιδιότθτα του δθµοςίου υπαλλιλου ι υπαλλιλων ΝΡ ι κρατικϊν ΝΡΙ και επιχειριςεων λαµβάνουν υποχρεωτικά ειδικι άδεια, άνευ αποδοχϊν, από τθν υπθρεςία τουσ κακ όλθ τθ διάρκεια τθσ κθτείασ τουσ. Οι διµαρχοι, οι αντιδιµαρχοι, τα µζλθ τθσ οικονοµικισ επιτροπισ και τθσ επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ είναι υποχρεωµζνοι να υποβάλλουν ετιςια διλωςθ για τθν περιουςιακι τουσ κατάςταςθ και να τθ δθµοςιοποιοφν µε ανάρτθςθ ςτθν ιςτοςελίδα του διµου. IV. Αντιµιςκία-Αποηθµίωςθ Οι διµαρχοι, αντιδιµαρχοι, οι περιφερειάρχεσ, οι αντιπεριφερειάρχεσ και οι πρόεδροι δθµοτικϊν και περιφερειακϊν ςυµβουλίων λαµβάνουν αντιµιςκία, θ οποία καταβάλλεται από το διµο ι από τθν περιφζρεια, αντίςτοιχα. Ρροβλζπεται, επίςθσ, αποηθµίωςθ για τισ ςυνεδριάςεισ των περιφερειακϊν ι δθµοτικϊν ςυµβουλίων και των οικονοµικϊν επιτροπϊν, κακϊσ και τθσ επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ των διµων ι των διοικθτικϊν επιτροπϊν των περιφερειϊν, µε εξαίρεςθ το διµαρχο και τον περιφερειάρχθ, τουσ αντιδθµάρχουσ και τουσ αντιπεριφερειάρχεσ και τουσ προζδρουσ δθµοτικϊν και περιφερειακϊν ςυµβουλίων, οι οποίοι λαµβάνουν αντιµιςκία.

16 Γ.ΕΡΟΡΤΕΙΑ ΟΤΑ Το Σφνταγμα κεςπίηει τθν κρατικι εποπτεία των πρωτοβάκμιων και δευτεροβάκμιων ΟΤΑ. Σφμφωνα με το άρκρο 214 ν. 3852/2010 ορίηεται ότι ςτουσ διμουσ και ςτισ περιφζρειεσ, κακϊσ και ςτα νομικά πρόςωπα αυτϊν αςκείται εποπτεία από το Κράτοσ, θ οποία ςυνίςταται αποκλειςτικά ςε ζλεγχο νομιμότθτασ των πράξεϊν τουσ και ςε πεικαρχικό ζλεγχο των αιρετϊν. Ακόμθ, θ εποπτεία δεν επιτρζπεται να εμποδίηει τθν πρωτοβουλία και τθν ελεφκερθ δράςθ των οργανιςμϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, οφτε να κίγει τθ διοικθτικι και τθν οικονομικι αυτοτζλειά τουσ. Για το ςκοπό αυτό, ςφμφωνα με το άρκρο 215 του ίδιου νόμου προβλζπεται ότι ςτθν ζδρα κάκε Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ ιδρφεται «Αυτοτελισ Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ», που αποτελεί αποκεντρωμζνθ υπθρεςία του Υπουργείου Εςωτερικϊν, Αποκζντρωςθσ και Ηλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ, υπαγόμενθ απευκείασ ςτον Υπουργό. Με το π.δ. 134/2010 «Οργάνωςθ τθσ Αυτοτελοφσ Υπθρεςίασ Εποπτείασ ΟΤΑ» (ΦΕΚ Αϋ 227/ και διόρκωςθ ςφαλμάτων ςε ΦΕΚ Α 248/ ) ρυκμίςκθκαν κατ εξουςιοδότθςθ του άρκρου 222 του ν. 3852/2010 τα κζματα οργάνωςθσ τθσ εν λόγω υπθρεςίασ. Ρεραιτζρω, κατά το άρκρο 216 του νόμου προβλζπεται ότι ςε κάκε Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ ςυνιςτάται κζςθ προϊςταμζνου αυτισ, που φζρει τον τίτλο «Ελεγκτισ Νομιμότθτασ», ο οποίοσ είναι ανϊτατοσ υπάλλθλοσ που διορίηεται με πενταετι κθτεία κατόπιν δθμόςιασ ανοικτισ διαδικαςίασ, απαιτείται να ζχει αυξθμζνα τυπικά προςόντα και λαμβάνει αποδοχζσ υπαλλιλου με βακμό 1 ο κατθγορίασ ειδικϊν κζςεων. Τζλοσ, κατά το άρκρο 223 του νόμου ςτο Υπουργείο Εςωτερικϊν, Αποκζντρωςθσ και Ηλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ ςυςτάκθκε Συμβοφλιο Ελεγκτϊν Νομιμότθτασ ςτο οποίο προεδρεφει ο Υπουργόσ Εςωτερικϊν, Αποκζντρωςθσ και Ηλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ, ωσ πρόεδροσ, και ςυμμετζχουν οι Ελεγκτζσ Νομιμότθτασ των Αυτοτελϊν Υπθρεςιϊν Εποπτείασ ΟΤΑ ωσ μζλθ. Το Συμβοφλιο Ελεγκτϊν Νομιμότθτασ ςυγκαλείται από τον Υπουργό Εςωτερικϊν, Αποκζντρωςθσ και Ηλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ και αποςκοπεί ςτο ςυντονιςμό τθσ δράςθσ των Αυτοτελϊν Υπθρεςιϊν Εποπτείασ ΟΤΑ, κακϊσ και ςτθν αντιμετϊπιςθ ςθμαντικϊν ηθτθμάτων που ανακφπτουν τόςο κατά τθν οργάνωςθ και τθ λειτουργία τουσ όςο και κατά τον ζλεγχο των ΟΤΑ. Επιςθμαίνεται ότι ςφμφωνα με το άρκρο 224 του νόμου, οι αποφάςεισ των ςυλλογικϊν και μονομελϊν οργάνων των διμων και των περιφερειϊν και των νομικϊν προςϊπων δθμοςίου δικαίου αυτϊν είναι εκτελεςτζσ αφότου εκδοκοφν, με τθν επιφφλαξθ τυχόν χοριγθςθσ αναςτολισ εκτζλεςθσ από τον Ελεγκτι νομιμότθτασ κατά το άρκρο 228. Τζλοσ, ςθμειϊνεται ότι ςφμφωνα με το άρκρο 238 ν. 3852/2010, μζχρι τθν ζναρξθ λειτουργίασ τθσ Αυτοτελοφσ Υπθρεςίασ Εποπτείασ ΟΤΑ ο ζλεγχοσ νομιμότθτασ πράξεων ΟΤΑ αςκείται από τον Γενικό Γραμματζα τθσ οικείασ Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ και τισ Ειδικζσ Επιτροπζσ του άρκρου 152 του Κ.Δ.Κ, οι οποίεσ βρίςκονται ςτισ ζδρεσ των περιφερειϊν που ανικουν ςτθν ανωτζρω Αποκεντρωμζνθ Διοίκθςθ, κακϊσ και τισ Επιτροπζσ Ελζγχου των Ρράξεων του άρκρου 68 του Κϊδικα Νομαρχιακισ Αυτοδιοίκθςθσ (π.δ. 30/1996), που βρίςκονται ςτθν ζδρα τθσ οικείασ Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ. Ζλεγχοσ νομιμότθτασ από τθν Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ: Η Αυτοτελισ Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ είναι αρμόδια για τον ζλεγχο νομιμότθτασ των πράξεων των ΟΤΑ και για τον πεικαρχικό ζλεγχο των αιρετϊν κατά το άρκρο 102 παράγραφοσ 4 του Συντάγματοσ.

17 Επιπλζον, μπορεί να εκδίδει οδθγίεσ αυτεπαγγζλτωσ με ςκοπό τθ διαςφάλιςθ τθσ νομιμότθτασ ςτθ δράςθ τουσ. Σφμφωνα με το άρκρο 225 ν. 3852/2010, οι αποφάςεισ των ςυλλογικϊν οργάνων των διμων και των περιφερειϊν αποςτζλλονται υποχρεωτικά για ζλεγχο νομιμότθτασ ςτθν Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ, εφόςον αφοροφν: α) ρυκμίςεισ κανονιςτικοφ περιεχομζνου, β) τθν ανάκεςθ ζργων, υπθρεςιϊν, μελετϊν και προμθκειϊν, γ) τθν αγορά και εκποίθςθ ακινιτων, δ) τθν κιρυξθ αναγκαςτικϊν απαλλοτριϊςεων, ε) τθν επιβολι φόρων, τελϊν, δικαιωμάτων, ςτ) τθ ςφναψθ κάκε μορφισ ςυμβάςεων, ςτισ οποίεσ ςυμπεριλαμβάνονται και εκείνεσ που προβλζπονται από ειδικζσ διατάξεισ τθσ κείμενθσ νομοκεςίασ, η) τθ ςφναψθ δανείων, θ) τθ διενζργεια τοπικοφ δθμοψθφίςματοσ όταν τοφτο προβλζπεται από τθν κείμενθ νομοκεςία και κ) τισ διαδικαςίεσ κατάρτιςθσ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων. Επίςθσ αποςτζλλονται προσ ζλεγχο νομιμότθτασ οι αποφάςεισ των επιχειριςεων των διμων και των περιφερειϊν, εκτόσ από τισ αποφάςεισ των ανωνφμων εταιρειϊν ςτισ οποίεσ οι φορείσ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ δεν ζχουν τθν πλειοψθφία, που αφοροφν: α) αφξθςθ του μετοχικοφ κεφαλαίου, β) εκποίθςθ παγίων περιουςιακϊν ςτοιχείων και γ) λιψθ δανείων. Κατά τθν παρ.12β άρκρ.44 ν.3979/2011 (ΦΕΚ Α 138/ ) ορίςκθκε ότι ςτον υποχρεωτικό ζλεγχο νομιμότθτασ του ν. 3852/2010 περιλαμβάνονται και οι αποφάςεισ των Ρεριφερειακϊν Ταμείων Ανάπτυξθσ. Ακόμθ κατά τθν παρ. 10ιηϋ άρκρου 18 ν.3870/2010 (ΦΕΚ Α 138/ ) ορίςκθκε ότι ςτον υποχρεωτικό ζλεγχο νομιμότθτασ του άρκρου 225 περιλαμβάνονται και οι αποφάςεισ των Ν.Ρ.Δ.Δ. των διμων και των περιφερειϊν. Κάκε απόφαςθ αποςτζλλεται για ζλεγχο νομιμότθτασ ςυνοδευόμενθ από αντίγραφο του αποδεικτικοφ δθμοςίευςθσ και από τα ζγγραφα ςτοιχεία που είναι αναγκαία για τθ νόμιμθ ζκδοςθ τθσ, μζςα ςε προκεςμία δεκαπζντε (15) θμερϊν από τθ ςυνεδρίαςθ του ςυλλογικοφ οργάνου. Οι διμοι, οι περιφζρειεσ και οι επιχειριςεισ τουσ υποχρεοφνται να διαβιβάηουν και κάκε επιπλζον ςτοιχείο που ηθτείται από τθν Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ. Ο Ελεγκτισ Νομιμότθτασ ελζγχει τθ νομιμότθτα τθσ απόφαςθσ μζςα ςε αποκλειςτικι προκεςμία ςαράντα (40) θμερϊν από τθν περιζλευςθ τθσ ςτθν Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ ΟΤΑ και εκδίδει υποχρεωτικά ειδικι πράξθ. Σε περίπτωςθ που διαπιςτωκεί ότι θ απόφαςθ είναι παράνομθ, τότε αυτι ακυρϊνεται. Κατά το άρκρο 226 ν. 3852/2010, ο Ελεγκτισ Νομιμότθτασ μπορεί αυτεπαγγζλτωσ να ακυρϊςει οποιαδιποτε απόφαςθ των ςυλλογικϊν ι μονομελϊν οργάνων των διμων και των περιφερειϊν, των νομικϊν προςϊπων δθμοςίου δικαίου αυτϊν και των επιχειριςεων τουσ, εκτόσ από τισ αποφάςεισ των ανωνφμων εταιρειϊν ςτισ οποίεσ οι φορείσ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ δεν ζχουν τθν πλειοψθφία, κακϊσ και των ςυνδζςμων για λόγουσ νομιμότθτασ, μζςα ςε προκεςμία δφο μθνϊν αφότου θ απόφαςθ ζχει δθμοςιευκεί ι εκδοκεί. Οι διμοι, οι περιφζρειεσ, τα νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου αυτϊν και οι επιχειριςεισ τουσ, κακϊσ και οι ςφνδεςμοι υποχρεοφνται να παρζχουν κάκε ςτοιχείο που ηθτείται από τθν Αυτοτελι Υπθρεςία Εποπτείασ Ο.Τ.Α. με ςκοπό τθν άςκθςθ του ελζγχου νομιμότθτασ. Άςκηςη και εξζταςη προςφυγϊν: Σφμφωνα με το άρκρο 227 ν. 3852/2010, οποιοςδιποτε ζχει ζννομο ςυμφζρον μπορεί να προςβάλει τισ αποφάςεισ των ςυλλογικϊν ι μονομελϊν οργάνων των διμων, των περιφερειϊν, των νομικϊν προςϊπων δθμοςίου δικαίου αυτϊν και των ςυνδζςμων για λόγουσ νομιμότθτασ, μζςα ςε προκεςμία δεκαπζντε

18 (15) θμερϊν από τθ δθμοςίευςθ τθσ απόφαςθσ ι τθν ανάρτθςθ τθσ ςτο διαδίκτυο ι από τθν κοινοποίθςθ τθσ ι αφότου ζλαβε γνϊςθ αυτισ. Ρροςφυγι επιτρζπεται και κατά παράλειψθσ οφειλόμενθσ νόμιμθσ ενζργειασ των οργάνων τθσ προθγοφμενθσ παραγράφου. Στθν περίπτωςθ αυτι θ προςφυγι αςκείται εντόσ δεκαθμζρου από τθν άπρακτθ παρζλευςθ τθσ ειδικισ προκεςμίασ που, τυχόν, τάςςει ο νόμοσ για τθν ζκδοςθ τθσ οικείασ πράξθσ, διαφορετικά μετά τθν παρζλευςθ τριμινου από τθν υποβολι τθσ ςχετικισ αίτθςθσ του ενδιαφερομζνου. Ο Ελεγκτισ Νομιμότθτασ αποφαίνεται επί τθσ προςφυγισ μζςα ςε αποκλειςτικι προκεςμία δφο (2) μθνϊν από τθν υποβολι τθσ. Αν παρζλκει θ ανωτζρω προκεςμία χωρίσ να εκδοκεί απόφαςθ κεωρείται ότι θ προςφυγι ζχει ςιωπθρϊσ απορριφκεί. Η άςκθςθ τθσ εν λόγω ειδικισ διοικθτικισ προςφυγισ αποτελεί προχπόκεςθ για τθν άςκθςθ ενδίκων βοθκθμάτων ενϊπιον των αρμόδιων δικαςτθρίων. Ρεραιτζρω, ο Ελεγκτισ Νομιμότθτασ είναι αρμόδιοσ να αποφαίνεται επί (α) αιτιςεων κεραπείασ για ζργα με προχπολογιςμό μζχρι ευρϊ προ Φ.Ρ.Α., μελετϊν και υπθρεςιϊν που υπάγονται ςτισ διατάξεισ του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α) και αφοροφν διμουσ και (β) αιτιςεων κεραπείασ για ζργα με προχπολογιςμό μζχρι ευρϊ προ Φ.Ρ.Α., μελετϊν και υπθρεςιϊν που υπάγονται ςτισ διατάξεισ του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α) και αφοροφν περιφζρειεσ. Οι αποφάςεισ του Ελεγκτι Νομιμότθτασ, οι οποίεσ εκδίδονται ςφμφωνα με τισ διατάξεισ των άρκρων 225 ζωσ 228 του ν. 3852/2010, κοινοποιοφνται ςτα οριηόμενα από τισ διατάξεισ αυτζσ νομικά πρόςωπα, κακϊσ και ςε αυτόν που ζχει αςκιςει τθν προςφυγι εντόσ πζντε θμερϊν από τθν ζκδοςι τουσ. Οι αποφάςεισ αυτζσ αναρτϊνται ςτο διαδίκτυο αμελλθτί και δθμοςιεφονται υποχρεωτικά ςτο κατάςτθμα των οικείων ΟΤΑ. Για τθ δθμοςίευςθ αυτι ςυντάςςεται αποδεικτικό ενϊπιον δφο (2) μαρτφρων. Σφμφωνα με το άρκρο 230 ν.3852/2010, οι αποφάςεισ του Ελεγκτι Νομιμότθτασ προςβάλλονται ςτα αρμόδια δικαςτιρια με τα ζνδικα βοθκιματα που προβλζπονται από τθν κείμενθ νομοκεςία και δεν προβλζπεται άςκθςθ κατ αυτϊν ειδικισ ι ενδικοφανοφσ διοικθτικισ προςφυγισ. Δ.ΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΡΟΛΙΤΗ ΑΡΟ ΤΙΣ ΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Κάκε πολίτθσ, ο οποίοσ ζχει ζννοµο ςυµφζρον ι/και κίγεται από πράξεισ ι παραλείψεισ τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, δφναται να προςτατευκεί είτε διοικθτικά είτε δικαςτικά µε τουσ ακόλουκουσ τρόπουσ: I. ιοικθτικι Ρροςταςία Προςφυγή Ενϊπιον του Ελεγκτή Νοµιµότητασ: Ρρόκειται για διαδικαςία διοικθτικοφ ελζγχου τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που λαµβάνει χϊρα ςε αποκεντρωµζνο κρατικό επίπεδο. Η ςυγκεκριµζνθ ειδικι διοικθτικι προςφυγι γίνεται ενϊπιον του Ελεγκτι Νοµιµότθτασ κατά πράξθσ - απόφαςθσ των ςυλλογικϊν ι µονοµελϊν οργάνων των διµων, των περιφερειϊν και των νοµικϊν τουσ προςϊπων ι κατά παράλειψθσ οφειλόµενθσ από αυτοφσ νόµιµθσ ενζργειασ εντόσ δεκαπζντε (15) θµερϊν από τθ δθµοςίευςι τθσ ι τθν ανάρτθςι τθσ ςτο διαδίκτυο ι από τθν κοινοποίθςι τθσ ι αφότου ζλαβε γνϊςθ αυτισ.

19 Ο ελεγκτισ νοµιµότθτασ αποφαίνεται επί τθσ προςφυγισ µζςα ςε αποκλειςτικι προκεςµία τριάντα (30) θµερϊν από τθν υποβολι τθσ. Σε περίπτωςθ άπρακτθσ παρζλευςθσ τθσ ανωτζρω προκεςµίασ θ προςφυγι κεωρείται ότι απορρίφκθκε ςιωπθρϊσ. Ο ελεγκτισ νοµιµότθτασ µπορεί ςτο πλαίςιο άςκθςθσ τθσ ειδικισ διοικθτικισ προςφυγισ να αναςτζλλει τθν εκτζλεςθ τθσ πράξθσ, εφόςον υποβλθκεί ςχετικό αίτθµα από τον ενδιαφερόµενο, µε τθν επίκλθςθ τθσ πρόδθλθσ βαςιµότθτασ τθσ προςφυγισ ι ανεπανόρκωτθσ βλάβθσ µζχρι τθν εξζταςθ τθσ προςφυγισ του. Ρρόκειται για τθ µοναδικι περίπτωςθ που ςυνεπάγεται κάµψθ του γενικοφ κανόνα τθσ άµεςθσ εκτελεςτότθτασ των πράξεων των οργάνων των ιµων και των Ρεριφερειϊν. Καταγγελία ςτον Γενικό Επιθεωρητή ηµόςιασ ιοίκηςησ και ςτο Σϊµα Επιθεωρητϊν Ελεγκτϊν ηµόςιασ ιοίκηςησ: Ρρόκειται για διαδικαςία διοικθτικοφ ελζγχου τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που λαµβάνει χϊρα ςε κεντρικό επίπεδο.ο πολίτθσ δφναται να καταγγείλει φαινόµενα κακοδιοίκθςθσ είτε ςτον Γενικό Επικεωρθτι θµόςιασ ιοίκθςθσ είτε ςτo Σϊµα Επικεωρθτϊν - Ελεγκτϊν θµόςιασ ιοίκθςθσ. - Ο Γενικόσ Επικεωρθτισ θµόςιασ ιοίκθςθσ ζχοντασ ωσ αποςτολι τθ διαςφάλιςθ τθσ εφρρυκµθσ και αποτελεςµατικισ λειτουργίασ τθσ δθµόςιασ διοίκθςθσ, περιλαµβανοµζνθσ και τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, τθν παρακολοφκθςθ και αξιολόγθςθ του ζργου του Σϊµατοσ και όλων των άλλων Σωµάτων και Υπθρεςιϊν Επικεϊρθςθσ και Ελζγχου τθσ δθµόςιασ διοίκθςθσ (πλθν τθσ Επικεϊρθςθσ του Υπουργείου Οικονοµικϊν Επικεωρθτϊν - Ελεγκτϊν θµόςιασ ιοίκθςθσ ) δφναται να αςκιςει ι να διατάξει τθν άςκθςθ πεικαρχικισ δίωξθσ ι τθ λιψθ άλλων διοικθτικϊν µζτρων, κατόπιν καταγγελίασ. - Το Σϊµα Επικεωρθτϊν - Ελεγκτϊν θµόςιασ ιοίκθςθσ ωσ όργανο εςωτερικοφ ελζγχου του ςυνόλου τθσ δθµόςιασ διοίκθςθσ, ςυµπεριλαµβανοµζνων των Ο.Τ.Α. αϋ και βϋ βακµοφ και των νοµικϊν τουσ προςϊπων, δζχεται καταγγελίεσ και διενεργεί επικεωριςεισ, ελζγχουσ και ζρευνεσ (επιτόπιεσ ι µθ) εντοπίηοντασ φαινόµενα κακοδιοίκθςθσ, αναποτελεςµατικότθτασ και χαµθλισ παραγωγικότθτασ και ποιότθτασ των παρεχόµενων υπθρεςιϊν και επιµερίηει τισ διαπιςτωκείςεσ ευκφνεσ ςτουσ υπαιτίουσ µε άςκθςθ πεικαρχικοφ ελζγχου ι και ποινικισ δίωξθσ. Αναφορά ςτο Συνήγορο Του Πολίτη: Ρρόκειται για διαδικαςία διοικθτικοφ ελζγχου τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που λαµβάνει χϊρα ςε κεντρικό επίπεδο και µάλιςτα ςε ανεξάρτθτθ διοικθτικι αρχι. Ο Συνιγοροσ του Ρολίτθ δεν ελζγχεται από τα κυβερνθτικά όργανα και λειτουργεί υπό ςυνκικεσ ουδετερότθτασ και ανεξαρτθςίασ από τθν πολιτικι εξουςία διακζτοντασ αυξθµζνο κφροσ. ρα φςτερα από καταγγελίεσ πολιτϊν, ωσ εξωδικαςτικόσ µθχανιςµόσ επίλυςθσ των διαφορϊν τουσ µε τουσ διάφορουσ φορείσ τθσ δθµόςιασ διοίκθςθσ και τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ και ο ρόλοσ του είναι κακαρά διαµεςολαβθτικόσ, κακϊσ δε διακζτει κυρωτικζσ ι κανονιςτικζσ αρµοδιότθτεσ. Αναφορά ςτο Συµπαραςτάτη του ηµότη και τησ Επιχείρηςησ ή τον Περιφερειακό Συµπαραςτάτη του Πολίτη και τησ Επιχείρηςησ. Ρρόκειται για διαδικαςία εςωτερικοφ διοικθτικοφ ελζγχου που γίνεται ςε τοπικό επίπεδο ςε µια προςπάκεια επίλυςθσ τυχόν προβλθµάτων µε βάςθ τθν αρχι τθσ επικουρικότθτασ. Ο ςυµπαραςτάτθσ δζχεται καταγγελίεσ άµεςα κιγόµενων πολιτϊν και επιχειριςεων για κακοδιοίκθςθ των υπθρεςιϊν τθσ αυτοδιοίκθςθσ και διαµεςολαβεί, προκειµζνου να επιλυκοφν τα ςχετικά προβλιµατα

20 ςτο πλαίςιο του ίδιου του Ο.Τ.Α., ϊςτε να αποτρζπονται πρόςκετεσ διαδικαςίεσ, όπωσ προςφυγι ςε ελεγκτικοφσ µθχανιςµοφσ ι ςτθ δικαιοςφνθ. II. ικαςτικι Ρροςταςία Κάκε πολίτθσ, ο οποίοσ ζχει ζννοµο ςυµφζρον ι/και κίγονται δικαιϊµατα ι ςυµφζροντά του από πράξεισ ι παραλείψεισ τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, δικαιοφται να προςφφγει ςτα δικαςτιρια.η προςφυγι γίνεται ςτα διοικθτικά δικαςτιρια είτε ςτα διοικθτικά πρωτοδικεία είτε ςτα διοικθτικά εφετεία είτε ακόµθ και ςτο Συµβοφλιο τθσ Επικρατείασ, που είναι το ανϊτερο διοικθτικό δικαςτιριο. Σθµειϊνεται, δε, ότι ο διοικθτικόσ ζλεγχοσ, κυρίωσ θ προςφυγι ενϊπιον του Ελεγκτι Νοµιµότθτασ αλλά και θ καταγγελία ςτον Γενικό Επικεωρθτι ι ςτο Σϊµα Επικεωρθτϊν- Ελεγκτϊν θµόςιασ ιοίκθςθσ µπορεί να καταλιξει ςε δικαςτικό ζλεγχο, όταν επιβλθκεί πεικαρχικι ποινι ενϊπιον των διοικθτικϊν δικαςτθρίων. Σε κάκε περίπτωςθ, θ διοίκθςθ υποχρεοφται να ςυµµορφϊνεται προσ τισ δικαςτικζσ αποφάςεισ εντόσ ευλόγου χρόνου. Ε.ΑΝΑΡΤΥΞΙΑΚΑ ΡΟΓΑΜΜΑΤΑ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Στο πλαίςιο υλοποίθςθσ του Ρρογράµµατοσ «Καλλικράτθσ» και για τθν ενίςχυςθ τθσ τοπικισ και περιφερειακισ ανάπτυξθσ και τθν άµβλυνςθ των περιφερειακϊν ανιςοτιτων, προβλζπεται το Εκνικό Αναπτυξιακό Ρρόγραµµα Αυτοδιοίκθςθσ «Ελλθνικι Αρχιτεκτονικι ιοίκθςθσ και Αυτοδιοίκθςθσ -ΕΛΛ.Α..Α.». Σκοπόσ του προγράµµατοσ είναι θ δθµιουργία ενόσ νζου αναπτυξιακοφ προτφπου για τθν αυτοδιοίκθςθ που: α) ολοκλθρϊνει βαςικζσ υποδοµζσ αρµοδιότθτασ τθσ αυτοδιοίκθςθσ, β) προςτατεφει το περιβάλλον,. δ) ςτθρίηει υψθλοφ επιπζδου εικαςτικζσ παρεµβάςεισ ςτο χϊρο, ε) υποςτθρίηει ιδιαίτερα τουσ ορεινοφσ, δυςπρόςιτουσ και νθςιωτικοφσ διµουσ, ςτ) επιβραβεφει τθν καινοτοµία και τισ νζεσ ιδζεσ, η) προωκεί τον κεςµό των ςυνεργαςιϊν τθσ αυτοδιοίκθςθσ µε τον ιδιωτικό τοµζα και ενκαρρφνει τθν επιχειρθµατικότθτα. Επιπλζον, ςτο πλαίςιο ενίςχυςθσ των τοπικϊν κοινωνιϊν ςτθν τρζχουςα δθµοςιονοµικι ςυγκυρία, καταρτίςκθκε το πρόγραµµα «Αυτοδιοίκθςθ- Κοινωνικι Συνοχι- Ιςόρροπθ Ανάπτυξθ Α.Κ.Σ.Ι.Α.». Το νζο αναπτυξιακό πρόγραµµα ςτοχεφει ςτθ βελτίωςθ των όρων τθσ τοπικισ οικονοµίασ, τθ βιϊςιµθ ανάπτυξθ, τθν κοινωνικι ςυνοχι και τθν απαςχόλθςθ µζςα κυρίωσ από τθν εκτζλεςθ ζργων τοπικισ ςθµαςίασ µε διαδικαςίεσ αυτεπιςταςίασ µε παράλλθλθ τόνωςθ τθσ απαςχόλθςθσ και βελτίωςθσ των υποδοµϊν. ΣΤ.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ I. ΕΣΟΔΑ ΟΤΑ Τα ζςοδα των ιµων και των Ρεριφερειϊν χωρίηονται ςε τακτικά και ζκτακτα.

21 Τακτικά ζςοδα είναι αυτά που προζρχονται από: - Θεςµοκετθµζνουσ υπζρ αυτϊν πόρουσ, ιτοι Κεντρικοφσ Αυτοτελείσ Ρόρουσ (ΚΑΡ) - Τα ειςοδιµατα τθσ κινθτισ και ακίνθτθσ περιουςίασ τουσ, - Ανταποδοτικά τζλθ και δικαιϊµατα, - Φόρουσ, τζλθ, δικαιϊµατα και ειςφορζσ, - Τοπικά δυνθτικά τζλθ, δικαιϊµατα και ειςφορζσ. Ζκτακτα ζςοδα είναι αυτά που προζρχονται από: - άνεια, δωρεζσ, κλθροδοτιµατα και κλθρονοµιζσ, - ιάκεςθ, εκποίθςθ και εν γζνει εκµετάλλευςθ περιουςιακϊν ςτοιχείων, - Συµµετοχι ςε επιχειρθµατικι δραςτθριότθτα - Τα κάκε είδουσ πρόςτιµα ι άλλεσ διοικθτικζσ κυρϊςεισ, - Κάκε άλλθ πθγι. II. Κεντρικοί Αυτοτελείσ Ρόροι (ΚΑΡ) Διμοι: Οι Κεντρικοί Αυτοτελείσ Ρόροι (Κ.Α.Ρ.) των ιµων είναι οι πόροι που αποδίδονται κάκε χρόνο από το κράτοσ ςτουσ ιµουσ και προζρχονται από τισ εξισ πθγζσ εςόδων του ΚρατικοφΡροχπολογιςµοφ:α) Το Φόρο Ειςοδιµατοσ Φυςικϊν και Νοµικϊν Ρροςϊπων (ςε ποςοςτό 20% των ςυνολικϊν ειςπράξεων του φόρου αυτοφ),β) Το Φόρο Ρροςτικζµενθσ Αξίασ -ΦΡΑ (ςε ποςοςτό 12% των ςυνολικϊν ειςπράξεων του φόρου αυτοφ),γ) Το Φόρο Ακίνθτθσ Ρεριουςίασ- ΦΑΡ (ςε ποςοςτό 50% των ςυνολικϊν ειςπράξεων του φόρου αυτοφ). Από τα παραπάνω ποςά τα 2/3 των εςόδων από το Φόρο Ειςοδιµατοσ Φυςικϊν και Νοµικϊν Ρροςϊπων κακϊσ και το ςφνολο των Εςόδων από το ΦΡΑ και το ΦΑΡ αφοροφν ςτθν κάλυψθ λειτουργικϊν και λοιπϊν γενικϊν δαπανϊν των ιµων. Το υπόλοιπο 1/3 των εςόδων από το Φόρο Ειςοδιµατοσ Φυςικϊν και Νοµικϊν Ρροςϊπων προορίηεται για κάλυψθ των επενδυτικϊν δαπανϊν των ιµων. Η κατανοµι των ΚΑΡ ςτουσ ιµουσ γίνεται κατόπιν πρόταςθσ τθσ Κεντρικισ Ζνωςθσ ιµων Ελλάδασ βάςει των δθµογραφικϊν, γεωµορφολογικϊν, διοικθτικϊν, οικονοµικϊν, κοινωνικϊν, περιβαλλοντικϊν και πολιτιςτικϊν χαρακτθριςτικϊν τουσ. Στα ανωτζρω χαρακτθριςτικά ςυνεκτιµάται το ςτοιχείο τθσ διοικθτικισ υποςτιριξθσ που παρζχεται από το ιµο προσ εξυπθρζτθςθ λειτουργικϊν αναγκϊν άλλων διµων και ςτακµίηονται ιδιαίτερα οι πάγιεσ ανάγκεσ εξυπθρζτθςθσ των νθςιωτικϊν και ορεινϊν ιµων. Ρεριφζρειεσ:Οι Κεντρικοί Αυτοτελείσ Ρόροι (Κ.Α.Ρ.) των Ρεριφερειϊν είναι οι πόροι που αποδίδονται κάκε χρόνο από το κράτοσ ςτισ περιφζρειεσ και προζρχονται από τισ εξισ πθγζσ εςόδων του Κρατικοφ Ρροχπολογιςµοφ:α) Το Φόρο Ειςοδιµατοσ Φυςικϊν και Νοµικϊν Ρροςϊπων (ςε ποςοςτό 2,40% των ςυνολικϊν ειςπράξεων του φόρου αυτοφ), β) Το Φόρο Ρροςτικζµενθσ Αξίασ -ΦΡΑ (ςε ποςοςτό 4% των ςυνολικϊν ειςπράξεων του φόρου αυτοφ). Τα ποςοςτά που προορίηονται για τθν κάλυψθ των λειτουργικϊν και των επενδυτικϊν δαπανϊν των Ρεριφερειϊν κακορίηονται µε κοινι απόφαςθ των Υπουργϊν Εςωτερικϊν και Οικονοµικϊν, φςτερα από γνϊµθ τθσ Ζνωςθσ Ρεριφερειϊν. Η κατανοµι των ΚΑΡ ςτισ Ρεριφζρειεσ γίνεται κατόπιν πρόταςθσ τθσ Ζνωςθσ Ρεριφερειϊν Ελλάδασ

22 βάςει των δθµογραφικϊν, γεωµορφολογικϊν, διοικθτικϊν, οικονοµικϊν, κοινωνικϊν, περιβαλλοντικϊν και πολιτιςτικϊν χαρακτθριςτικϊν τουσ κακϊσ και τθσ άµβλυνςθσ των περιφερειακϊν ανιςοτιτων. III. Ρεριουςία Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Η ακίνητη περιουςία των διµων είναι το ςφνολο των ακινιτων που ανικουν κατά κυριότθτα ςε αυτόν. Η περιουςία αυτι διακρίνεται : α) Στθ δθµόςια (δθµοτικι) περιουςία, β) Στθν ιδιωτικι περιουςία, γ)στισ βοςκζσ βοςκότοπουσ, που διατίκενται για εκµετάλλευςθ ςτουσ ιµουσ αποκλειςτικά και µόνο για τθν ικανοποίθςθ κτθνοτροφικϊν αναγκϊν. Η δηµόςια (δημοτική) ακίνητη περιουςία των διµων αποτελείται από τα ακίνθτα, τα οποία εξυπθρετοφν άµεςα το δθµόςιο ςυµφζρον και διακρίνονται ςτα κοινόχρθςτα και ςτα προοριςµζνα για τθν εξυπθρζτθςθ δθµοτικϊν ςκοπϊν. Στα κοινόχρηςτα πράγµατα περιλαµβάνονται ενδεικτικά οδοί, πλατείεσ, άλςθ, πάρκα, κιποι, παιδικζσ χαρζσ, χϊροι αναψυχισ κ.ά, που ανικουν ςτουσ διµουσ, εφόςον ο νόµοσ δεν ορίηει διαφορετικά, και διατίκενται από αυτοφσ για τθν άµεςθ εξυπθρζτθςθ του κοινοφ. Πράγµατα (κινητά ή ακίνητα) για την εξυπηρζτηςη δηµοτικϊν ςκοπϊν: Στθν κατθγορία αυτι, ενδεικτικά περιλαµβάνονται: δθµοτικά καταςτιµατα, δίκτυα φδρευςθσ - αποχζτευςθσ, εγκαταςτάςεισ διαχείριςθσ απορριµµάτων και βιολογικϊν κακαριςµϊν, κτίρια πολιτιςτικϊν καλλιτεχνικϊν χριςεων, ακλθτικζσ εγκαταςτάςεισ, ςχολεία, νεκροταφεία, κζντρα αποτζφρωςθσ νεκρϊν, δθµοτικζσ αγορζσ, ςφαγεία, κτίρια και εγκαταςτάςεισ παροχισ κοινωνικϊν υπθρεςιϊν, αιγιαλόσ, παραλία, όχκεσ και παρόχκιεσ ηϊνεσ µεγάλων λιµνϊν και πλεφςιµων ποταµϊν (θ χριςθ τουσ ζχει παραχωρθκεί από το ελλθνικό δθµόςιο ςτουσ διµουσ) κ.α. Ρρόκειται για πράγµατα-ακίνθτα που ζχουν ςτθ διάκεςθ τουσ οι δθµοτικζσ αρχζσ, για να διευκφνουν και να ρυκµίηουν όλεσ τισ τοπικζσ υποκζςεισ, µε ςτόχο τθν προςταςία, τθν ανάπτυξθ και τθ ςυνεχι βελτίωςθ των ςυµφερόντων και τθσ ποιότθτασ ηωισ τθσ τοπικισ κοινωνίασ. Στθν ιδιωτική περιουςία των δήµων ενδεικτικά περιλαµβάνονται οικόπεδα, κτίρια, διαµερίςµατα και άλλα αςτικά ακίνθτα, αγροτεµάχια, αγροτικζσ καταςκευζσ και άλλα αγροτικά ακίνθτα, µεταλλεία, ορυχεία, ιαµατικζσ πθγζσ, αλυκζσ, ιχκυοτροφεία, δάςθ - δαςικζσ εκτάςεισ, βοςκότοποι. Τα ακίνθτα αυτά που ανικουν ςτουσ ΟΤΑ δεν εξυπθρετοφν άµεςα κανζνα δθµόςιο ςυµφζρον. Η διάκριςθ µεταξφ δθµοτικισ (δθµόςιασ) και ιδιωτικισ περιουςίασ ζγκειται ςτο ότι ςτθν πρϊτθ εφαρµόηονται οι διατάξεισ του δθµόςιου δίκαιου, ενϊ ςτθ δεφτερθ αυτζσ του ιδιωτικοφ δικαίου. Οι ιδιϊτεσ µποροφν να διακζτουν απεριόριςτα τθν περιουςία τουσ, ενϊ οι ΟΤΑ υπόκεινται ςε οριςµζνεσ ουςιαςτικζσ και διαδικαςτικζσ προχποκζςεισ που ορίηονται κυρίωσ ςτον Κϊδικα ιµων και Κοινοτιτων. Οι ουςιαςτικζσ προχποκζςεισ αφοροφν ςτον ςκοπό τθσ διάκεςθσ και ςτθν απαιτοφµενθ ωφζλεια των ΟΤΑ, ενϊ οι διαδικαςτικζσ είτε ςτθ λιψθ αποφάςεων ςυγκεκριµζνων αιρετϊν οργάνων (οικονοµικι επιτροπι) είτε και ςτθν τιρθςθ τθσ διαδικαςίασ τθσ δθµοπραςίασ.

23 Η ιδιωτικι περιουςία των ΟΤΑ υπόκειται ςε χρθςικτθςία και είναι δυνατό να απαλλοτριωκεί. IV. ιαχείριςθ εκµετάλλευςθ ακίνθτθσ περιουςίασ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Οι ιµοι οφείλουν να διατθροφν, να προςτατεφουν και να διαχειρίηονται τθν κάκε είδουσ περιουςία τουσ.ειδικζσ ρυκµίςεισ ιςχφουν για κζµατα διαχείριςθσ-εκµετάλλευςθσ τθσ δθµοτικισ περιουςίασ, από τθν οποία προζρχονται και τα ζςοδα, οι κυριότερεσ των οποίων αφοροφν ςτθν: - Εκποίθςθ ακινιτων, κακϊσ επιτρζπεται µόνο εφόςον προκφπτει ωφζλεια του ΟΤΑ. Τα ακίνθτα που µποροφν να εκποιθκοφν αφοροφν ςτθν ιδιωτικι περιουςία των ΟΤΑ, ενϊ θ εκποίθςθ γίνεται µε δθµοπραςία και για τθν κατάρτιςθ τθσ ςφµβαςθσ µεταβίβαςθσ τθσ κυριότθτασ ακινιτων ι ςφςταςθσ εµπραγµάτων δικαιωµάτων απαιτείται εκτίµθςθ τθσ αγοραίασ αξίασ τουσ από το Σϊµα Ορκωτϊν Εκτιµθτϊν. - Εκποίθςθ ακινιτων µε χρθµατοδοτικι µίςκωςθ (leasing) - Εκµίςκωςθ ακινιτων - Εκµίςκωςθ δθµοτικϊν καλλιεργιςιµων εκτάςεων, για γεωργικι ι δενδροκοµικι καλλιζργεια - Απευκείασ εκµίςκωςθ του δικαιϊµατοσ εκµεταλλεφςεωσ λατοµείων αδρανϊν υλικϊν και λατοµείων µαρµάρων. - ωρεάν παραχϊρθςθ κυριότθτασ δθµοτικϊν ακινιτων ςε ακίγγανουσ και οµογενείσ, οι οποίοι ζχουν ενταχκεί ςε κρατικά προγράµµατα ςτεγαςτικισ αποκατάςταςθσ. Οι διατάξεισ που ιςχφουν ςτουσ διµουσ για τθν διαχείριςθ και εκµετάλλευςθ τθσ περιουςίασ τουσ εφαρµόηονται αναλογικά και ςτα νοµικά πρόςωπα των διµων µε εξαίρεςθ τισ επιχειριςεισ αυτϊν, οι οποίεσ λειτουργοφν ωσ νοµικά πρόςωπα ιδιωτικοφ δικαίου ςφµφωνα µε τουσ κανόνεσ τθσ ιδιωτικισ οικονοµίασ. Αντίςτοιχεσ ρυκµίςεισ για τθν διατιρθςθ και προςταςία τθσ περιουςίασ τουσ ιςχφουν και για τισ περιφζρειεσ, θ ακίνθτθ περιουςία των οποίων περιλαµβάνει ακίνθτα που ανικουν ςτθν ιδιωτικι περιουςία (κατά κφριο λόγο κτίρια που ςτεγάηουν υπθρεςίεσ των Ρεριφερειϊν). V. Κινθτι περιουςία τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Οι ιµοι και οι Ρεριφζρειεσ διακζτουν εκτόσ τθσ ακίνθτθσ περιουςίασ τουσ και κινθτι (π.χ. χρθµατικά διακζςιµα ςε τράπεηεσ, αξίεσ, όπωσ χρεόγραφα, µθχανιµατα και εξοπλιςµό), θ οποία καταγράφεται, επίςθσ, ςτα οικεία βιβλία τουσ και προςτατεφεται, διατθρείται και διαχειρίηεται ςφµφωνα µε τισ ιςχφουςεσ προσ τοφτο διατάξεισ. VI. Καταγραφι περιουςίασ ιµων & Ρεριφερειών Πλθ θ κινθτι και ακίνθτθ περιουςία των διµων καταγράφεται υποχρεωτικά ςτα βιβλία τουσ, ενϊ οι διµοι οφείλουν να καταρτίηουν και να τθροφν κτθµατολόγιο των ακινιτων τουσ. Αντίςτοιχθ υποχρζωςθ για τθν κατάρτιςθ και τιρθςθ κτθµατολογίου, ζχουν και οι Ρεριφζρειεσ τθσ Χϊρασ.Με τισ διατάξεισ του προγράµµατοσ «ΚΑΛΛΙΚΑΤΗΣ», όλοι οι

24 διµοι είναι υποχρεωµζνοι να τθροφν µθτρϊο παγίων ςτοιχείων, ςτο οποίο επίςθσ καταγράφονται και αποτιµϊνται τα πάγια περιουςιακά τουσ ςτοιχεία. Αντιςτοίχωσ, προβλζπεται ότι οι διατάξεισ περί εφαρµογισ του κλαδικοφ λογιςτικοφ ςχεδίου των διµων εφαρµόηονται, κατϋ αναλογία, για το ιπλογραφικό Σφςτθµα Γενικισ και Αναλυτικισ Λογιςτικισ των Ρεριφερειϊν από 1θσ Ιανουαρίου VII. Ζςοδα από Φορολογία [2] Η οικονοµικι αυτοτζλεια των ΟΤΑ ςυνίςταται ςτο να ζχουν ικανοφσ πόρουσ, ϊςτε να είναι οικονοµικά αυτόνοµοι. Στο πλαίςιο αυτό, το κράτοσ κεςπίηει νοµοκετικά πθγζσ εςόδων (φόρουσ)υπζρ των ΟΤΑ και παράλλθλα τουσ δίνει τθ δυνατότθτα να κζςουν µε κανονιςτικζσ τουσ πράξεισ τζλθ, ειςφορζσ και δικαιϊµατα. Τα προερχόµενα εξ αυτϊν ζςοδα ανάλογα τθσ νοµικισ τουσ φφςθσ οι ΟΤΑ δφνανται είτε να τα ιςοςκελίςουν µε τα ζξοδα των παρεχόµενων υπθρεςιϊν είτε να τα διαχειριςτοφν ελεφκερα για τθν εκπλιρωςθ των ςκοπϊν τουσ. Η ενεργοποίθςθ των πθγϊν εςόδων από τθ φορολογία που ζχουν ςτθ διάκεςι τουσ οι ΟΤΑ είτε γίνεται υποχρεωτικά είτε εναπόκειται ςτθ διακριτικι τουσ ευχζρεια. VIII. Ανταποδοτικά και υνθτικά Τοπικά Τζλθ [3] και ικαιώµατα [4] Τα τζλθ, τα οποία επιβάλλουν οι πρωτοβάκµιοι ΟΤΑ για τθν πλιρθ κάλυψθ του κόςτουσ παραγωγισ µιασ υπθρεςίασ π.χ. κακαριότθτασ, κατανάλωςθσ νεροφ, άρδευςθσ ονοµάηονται ανταποδοτικά τζλθ και αποτελοφν το αντίτιµο των παρεχοµζνων υπθρεςιϊν από τουσ ΟΤΑ ςτουσ δθµότεσ τουσ ενόψει τθσ ωφζλειασ που απολαµβάνουν. Τζλθ ανταποδοτικοφ χαρακτιρα ζχουν κεςπιςτεί είτε µε νόµο είτε µε αποφάςεισ των αρµοδίων οργάνων των διµων. Τα ζςοδα από τα τζλθ αυτά καλφπτουν υποχρεωτικά δαπάνεσ αφοροφςεσ τθ διεξαγωγι των εν λόγω υπθρεςιϊν. Ρεριπτϊςεισ ανταποδοτικϊν τελϊν, τα οποία ερείδονται ςε ειδικζσ διατάξεισ νόµων αποτελοφν: - τα τζλθφδρευςθσ, άρδευςθσκαιαποχζτευςθσ - τα τζλθκακαριότθτασκαιφωτιςµοφ - το τζλοσ χριςθσ κοινόχρθςτων χϊρων, που επιβάλλεται ςε όςουσ χρθςιµοποιοφν διαρκϊσ ι πρόςκαιρα πεηοδρόµια, οδοφσ, πλατείεσ και εν γζνει κοινόχρθςτουσχϊρουσ, - το τζλοσ ςτάκµευςθσ οχθµάτων που αφορά ςτθν ελεγχόµενθ ςτάκµευςθ µε καταβολι ανάλογου αντιτίµου ςε προκακοριςµζνουσ από το διµο χϊρουσ - το δικαίωµαχριςθσδθµοτικϊνικοινοτικϊν ςφαγείων - το δικαίωµαβοςκισ - τα δικαιϊµατα ι τζλθ που επιβάλλονται για τισ δαπάνεσ λειτουργίασ των κοιµθτθρίων - το τζλοσ επί τθσ αξίασ των ακατζργαςτωνλατοµικϊνβιοµθχανικϊνορυκτϊν. υνατότθτα παρζχεται ςτουσ ΟΤΑ µε απόφαςι τουσ να επιβάλλουν και τοπικά δυνθτικά ανταποδοτικά τζλθ και δικαιϊµατα για υπθρεςίεσ ι τοπικά ζργα τθσ περιοχισ τουσ,

25 πουςυµβάλλουν ςτθν ποιότθτα ηωισ, ςτθν ανάπτυξθ τθσ περιοχισ και ςτθν καλφτερθ εξυπθρζτθςθ των πολιτϊν. [2] Φόροσ: είναι θ αναγκαςτικι χρθµατικι παροχι που καταβάλλουν οι πολίτεσ και οι επιχειριςεισ ςτο κράτοσ, χωρίσ άµεςθ και ειδικι αντιπαροχι, µε ςκοπό τθν κάλυψθ δθµοςίων δαπανϊν. Στθν γενικότερθ αυτι ζννοια του φόρου, περιλαµβάνεται και θ ζννοια του θµοτικοφ Φόρου, ο οποίοσ προςδιορίηεται ωσ θ αναγκαςτικι χρθµατικι ειςφορά των δθµοτϊν προσ τουσ ΟΤΑ. Τα βαςικά ςτοιχεία του φόρου είναι θ χρθµατικι καταβολι, ο υποχρεωτικόσ τθσ χαρακτιρασ και θ µθ παροχι ςυγκεκριµζνθσ υπθρεςίασ από τθν Τ.Α. [3] Τζλοσ: Τα τζλθ αποτελοφν ουςιαςτικά τιµολογιακι πολιτικι ςε παροχι υπθρεςιϊν και επιβαρφνουν εξ ολοκλιρου τον χριςτθ. Τζλοσ κεωρείται θ υποχρεωτικι χρθµατικι ειςφορά προσ τθν Τ.Α. ζναντι ειδικοφ ανταλλάγµατοσ, το οποίο αντιςτοιχεί ςε ςυγκεκριµζνθ παροχι αγακοφ ι υπθρεςίασ. Τα ςτοιχεία που διαφοροποιοφν τον φόρο από το τζλοσ είναι θ ςχζςθ ανταλλάγµατοσ και ειςφοράσ που πρζπει να είναι ανάλογθ του οφζλουσ που απολαµβάνει ο φορολογοφµενοσ, δθλαδι υπάρχει το ςτοιχείο του ανταποδοτικοφ χαρακτιρα. [4] ικαίωµα: ζχει ανάλογθ ζννοια µε το τζλοσ µε τθν διαφορά ότι µπορεί να ειςπράττεται ανεξάρτθτα από τθν προθγοφµενθ χριςθ (από τουσ δθµότεσ) του ζργου ι τθσ υπθρεςίασ. ιαφοροποιείται από το τζλοσ επειδι δεν είναι ανταποδοτικό και ςτθ µθ απαραίτθτθ χριςθ του αγακοφ ι υπθρεςίασ [5] Ειςφορά: αφορά ςτθν χρθµατικι παροχι που καταβάλλεται ςτον ΟΤΑ ( ιµο) ενόψει ςυγκεκριµζνθσ αντιπαροχισ µεγαλφτερθσ αξίασ (π.χ. πολεοδοµικζσ εφαρµογζσ). ιαφοροποιείται από το τζλοσ ςτο φψοσ τθσ, που είναι µικρότερο του οφζλουσ που απολαµβάνει ο φορολογοφµενοσ. Ρθγι: άλλθσ, Ι., Τα ζςοδα των ΟΤΑ, Ρεριοδικό Επιχείρθςθ, Τεφχοσ 33, ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Ιανουάριοσ 2008 IX. Φόροι, τζλθ, δικαιώµατα και ειςφορζσ [5] Χαρακτθριςτικζσ περιπτϊςεισ κεςπιςµζνων φόρων, τελϊν και δικαιωµάτων που καταβάλλονται υπζρ των ΟΤΑ υποχρεωτικά αποτελοφν - το Τζλοσ Ακίνθτθσ Ρεριουςίασ, το οποίο επιβάλλεται ςτθν εν γζνει ακίνθτθ περιουςία που βρίςκεται ςτθν περιφζρειά των διµων και το φψοσ του λαµβάνεται µε απόφαςθ του δθµοτικοφ ςυµβουλίου ςτα όρια που τάςςει ο νόµοσ. - ο Φόροσ Ηλεκτροδοτοφµενων Χϊρων, του οποίου θ επιβολι εναπόκειται ςτθ διακριτικι ευχζρεια των διµων και επιβάλλεται ςε εν γζνει θλεκτροδοτοφµενουσ χϊρουσ. - το Τζλοσ ιαφιµιςθσ για διαφθµίςεισ που λαµβάνουν χϊρα ςτθν περιφζρεια των διµων, µε το φψοσ του τζλουσ να κακορίηεται από αυτοφσ µζςα ςτα νόµιµα όρια. Επιπλζον, επιβάλλονται υποχρεωτικά και ςε οριςµζνεσ περιπτϊςεισ προαιρετικά: - τα Τζλθ ιαµονισ Ραρεπιδθµοφντων ςε ξενοδοχειακζσ επιχειριςεισ κάκε λειτουργικισ µορφισ (ξενοδοχεία, motels, campings, κ.τ.ό.) - τα Τζλθ επί των ακακαρίςτων εςόδων των κζντρων διαςκζδαςθσ, εςτιατορίων και ςυναφϊν καταςτθµάτων. - το ικαίωµα Εµπορίασ Ρόςιµων Ιαµατικϊν Ή Μθ Ιαµατικϊν Νερϊν, που αποτελεί φόρο επί των ςυναλλαγϊν και,

26 Χάριν δθµοςίασ ωφζλειασ ζχει κεςπιςτεί θ ειςφορά ςε χριµα, χρθµατικό ποςό που επιβάλλεται ςτουσ ιδιοκτιτεσ των ακινιτων που περιλαµβάνονται ςε περιοχζσ ζνταξθσ ι επζκταςθσ του ςχεδίου πόλθσ µε δικαιοφχο τον οικείο ΟΤΑ. Ρρόκειται για ειςφορά ειδικοφ ςκοποφ, που διατίκεται από τον ΟΤΑ αποκλειςτικά για τθν εκπόνθςθ πολεοδοµικϊν µελετϊν και τθν εκτζλεςθ βαςικϊν κοινόχρθςτων πολεοδοµικϊν ζργων. Στθν πλειονότθτά τουσ, φόροι, τζλθ, δικαιϊµατα και ειςφορζσ ειςπράττονται από τουσ ίδιουσ τουσ ΟΤΑ είτε από άλλα νοµικά πρόςωπα (π.χ. ΕΗ) για λογαριαςµό των ΟΤΑ. Ωςτόςο, κάποια από αυτά ειςπράττονται από το κράτοσ υπζρ των ΟΤΑ και αποδίδονται εκ των υςτζρων µε υπουργικζσ αποφάςεισ. Χαρακτθριςτικά παραδείγµατα των τελευταίων ςυνιςτοφν: - το τζλοσ διαφιµιςθσ που επιβάλλεται ςε ςυγκεκριµζνθ κατθγορία διαφθµιςτικϊν ενεργειϊν (διαφιµιςθ που διενεργείται, θµερολόγια, δϊρα, ζντυπα, προβολι προϊόντων ςε χϊρουσ καταςτθµάτων, Happenings, κλπ), - το τζλοσ διενζργειασ ψυχαγωγικϊν παιγνίων, - ο φόροσηφκου, - τα τζλθπαροπλιηοµζνωνπλοίων, - το τζλοσ ακίνθτθσ περιουςίασ (το 15% του τζλουσ που ειςπράττεται µζςω λογαριαςµϊν ρεφµατοσ) - τα αυτοτελι πρόςτιµα για παραβάςεισ του Κϊδικα Οδικισ Κυκλοφορίασ και τα πρόςτιµα για πολεοδοµικζσ παραβάςεισ. X. Οικονοµικι ιαχείριςθ ιµοι: Στο πλαίςιο τθσ διαδικαςίασ εκςυγχρονιςµοφ τθσ οργάνωςθσ και λειτουργίασ των ΟΤΑ, κεςµοκετικθκε θ υποχρζωςθ εκπόνθςθσ Ρενταετοφσ Επιχειρθςιακοφ Ρρογράµµατοσ (Ε.Ρ) από τουσ διµουσ τθσ χϊρασ, µε ςτόχο τθν ειςαγωγι µόνιµων διαδικαςιϊν προγραµµατιςµοφ, παρακολοφκθςθσ και αξιολόγθςθσ τθσ δράςθσ των ΟΤΑ αϋ βακµοφ, τθν ενίςχυςθ τθσ διαφάνειασ και τθν καλφτερθ διαχείριςθ του ανκρϊπινου και υλικοφ δυναµικοφ των διµων. Το Επιχειρθςιακό Ρρόγραµµα πενταετοφσ διάρκειασ περιγράφει τον ςτρατθγικό, επιχειρθςιακό και οικονοµικό προγραµµατιςµό του διµου ςε βάκοσ πενταετίασ. Ο προγραµµατιςµόσ αυτόσ απαιτεί διαδθµοτικι και διαβακµιδικι ςυνεργαςία, ενεργοποιεί όλεσ τισ Υπθρεςίεσ και τα νοµικά πρόςωπα του διµου και τίκεται ςε διαβοφλευςθ ςτθν τοπικι κοινωνία. Εξειδικεφεται, δε, ςτο Ετιςιο Ρρόγραµµα ράςθσ (Ε.Ρ. ), το οποίο περιζχει τον ετιςιο προχπολογιςµό, τισ δράςεισ και τα ζργα που κα εκτελεςκοφν µζςα ςτο ζτοσ κακϊσ, επίςθσ, και αναλυτικι καταγραφι των πόρων χρθµατοδότθςθσ. Στο πλαίςιο τθσ οικονοµικισ διαχείριςθσ των διµων, ο προχπολογιςµόσ, το ετιςιο πρόγραµµα δράςθσ, θ ειςθγθτικι ζκκεςθ τθσ οικονοµικισ επιτροπισ και οι αποφάςεισ του δθµοτικοφ ςυµβουλίου που αφοροφν τθν επιβολι των φόρων, τελϊν, δικαιωµάτων και ειςφορϊν υποβάλλονται ςτον Ελεγκτι Νοµιµότθτασ για ζλεγχο. Η ςυνοπτικι οικονοµικι κατάςταςθ του προχπολογιςµοφ του διµου, όπωσ τελικϊσ ζχει ψθφιςκεί από το δθµοτικό ςυµβοφλιο αναρτάται υποχρεωτικά ςτθν ιςτοςελίδα του οικείου διµου και δθµοςιεφεται ςε µία (1) τουλάχιςτον θµεριςια ι εβδοµαδιαία τοπικι

27 εφθµερίδα. Στθν ιςτοςελίδα του οικείου διµου αναρτάται και θ τριµθνιαία ζκκεςθ για τα αποτελζςµατα εκτζλεςθσ του προχπολογιςµοφ, που υποβάλλεται ςτο δθµοτικό ςυµβοφλιο, κατά το προθγοφµενο τθσ ζκκεςθσ τρίµθνο από τθν οικονοµικι επιτροπι, µετά από ειςιγθςθ του υπευκφνου οικονοµικϊν υπθρεςιϊν του οικείου διµου,.η ταµειακι λειτουργία των διµων διεξάγεται από ειδικι υπθρεςιακι µονάδα, θ οποία αποτελεί µζροσ τθσ οικονοµικισ υπθρεςίασ και ςυνιςτάται µε τον Οργανιςµό Εςωτερικισ Υπθρεςίασ (Ο.Ε.Υ.) Ρεριφζρειεσ:Οι περιφζρειεσ, ςτα πλαίςια του µεςοπρόκεςµου προγραµµατιςµοφ, οφείλουν να καταρτίςουν πενταετζσ επιχειρθςιακό πρόγραµµα ςτο πρϊτο εννιάµθνο τθσ εκλογισ τουσ. Το πενταετζσ επιχειρθςιακό πρόγραµµα εξειδικεφεται ςε Ετιςιο Ρρόγραµµα ράςθσ και ετιςιο προχπολογιςµό. Ο προχπολογιςµόσ, το Ετιςιο Ρρόγραµµα ράςθσ, θ ειςθγθτικι ζκκεςθ τθσ περιφερειακισ επιτροπισ και οι αποφάςεισ του περιφερειακοφ ςυµβουλίου που αφοροφν ςτθν επιβολι των φόρων, τελϊν, δικαιωµάτων και ειςφορϊν, υποβάλλονται ςτον Ελεγκτι Νοµιµότθτασ. Σε ειδικό παράρτθµα του προχπολογιςµοφ αναφζρονται οι δράςεισ που αφοροφν ςτισ µθτροπολιτικζσ λειτουργίεσ τθσ περιφζρειασ Αττικισ, τισ αντίςτοιχεσ τθσ µθτροπολιτικισ ενότθτασ Θεςςαλονίκθσ τθσ περιφζρειασ Κεντρικισ Μακεδονίασ. Συνοπτικι οικονοµικι κατάςταςθ του προχπολογιςµοφ, όπωσ ζχει ψθφιςκεί από το περιφερειακό ςυµβοφλιο αναρτάται ςτθν ιςτοςελίδα τθσ οικείασ περιφζρειασ και δθµοςιεφεται ςε µία (1) τουλάχιςτον θµεριςια ι εβδοµαδιαία εφθµερίδα που εκδίδεται ςτα όρια τθσ οικείασ περιφζρειασ. XI. Μεταβίβαςθ Αρµοδιοτιτων και Μεταφορά Ρόρων Κάκε µεταβίβαςθ αρµοδιοτιτων από κεντρικά ι περιφερειακά όργανα του Κράτουσ προσ τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ προχποκζτει και τθ µεταφορά των αντίςτοιχων πόρων. Η κοςτολόγθςθ κάκε αρµοδιότθτασ πριν τθ µεταφορά τθσ ςτθν αυτοδιοίκθςθ περιλαµβάνει: α) προςδιοριςµό του κόςτουσ λειτουργίασ τουσ, µαηί µε τισ υποδοµζσ και κάκε είδουσ εξοπλιςµό που χρθςιµοποιείται κατά το χρόνο µεταφοράσ, β) προςδιοριςµό του ςυνολικοφ απαιτοφµενου κόςτουσ τθσ αρµοδιότθτασ κατά τθν άςκθςι τθσ από τουσ διµουσ και τισ περιφζρειεσ. XII. ανειςµόσ Οι διµοι και οι περιφζρειεσ τθσ χϊρασ δφνανται να ςυνοµολογοφν δάνεια µε το Κράτοσ, αναγνωριςµζνα πιςτωτικά ιδρφµατα ι χρθµατοπιςτωτικοφσ οργανιςµοφσ τθσ Ελλάδασ ι του εξωτερικοφ, κακϊσ και µε κάκε είδουσ δθµόςιουσ οργανιςµοφσ και νοµικά πρόςωπα δθµοςίου δικαίου. Ωσ βαςικζσ προχποκζςεισ για να µπορζςει ζνασ ΟΤΑ να καταφφγει ςε δανειςµό κεωροφνται: α) το προϊόν του δανειςµοφ να χρθµατοδοτεί αποκλειςτικά επενδφςεισ ι το χρζοσ του ΟΤΑ β) θ ςχζςθ τοκοχρεολυςίων / ετιςιων τακτικϊν εςόδων και γ) θ ςχζςθ ςυνολικοφ χρζουσ / ςυνολικϊν ετθςίων εςόδων

28 Επίςθσ, κεςµοκετοφνται κανόνεσ διαφάνειασ ςτισ προπλθρωµζσ από τουσ Κ.Α.Ρ. των διµων. XIII. Ειδικό Ρρόγραµµα Εξυγίανςθσ Το Ειδικό Ρρόγραµµα Εξυγίανςθσ εφαρµόηεται ςε διµουσ και περιφζρειεσ, όπου αξιολογείται ότι υπάρχουν ιδιαίτερα οξυµζνα οικονοµικά προβλιµατα. Σε αυτό εντάςςονται οι διµοι και οι περιφζρειεσ µετά από ςχετικό αίτθµά τουσ και µόνο ςτθν περίπτωςθ που ςυντρζχουν ςυγκεκριµζνοι λόγοι µπορεί κατ εξαίρεςθ να ενταχκεί διµοσ ι περιφζρεια ςτο ειδικό πρόγραµµα εξυγίανςθσ χωρίσ προθγοφµενθ αίτθςθ. Για να ενταχκεί δθµοτικι ενότθτα, διµοσ ι περιφζρεια ςτο πρόγραµµα εξυγίανςθσ κεωροφνται απαραίτθτζσ: o θ απόφαςθ µε αυξθµζνθ πλειοψθφία, του δθµοτικοφ / περιφερειακοφ ςυµβουλίου, o θ εκτίµθςθ τθσ οικονοµικισ κατάςταςθσ του διµου ι τθσ περιφζρειασ από ορκωτοφσ ελεγκτζσ και o θ εκπόνθςθ από το διµο ι τθν περιφζρεια ςυγκεκριµζνου προγράµµατοσ εξυγίανςθσ µε µζτρα, δράςεισ και χρονοδιάγραµµα. Με τον τρόπο αυτό ο διµοσ ι θ περιφζρεια εκφράηουν τθ βοφλθςι τουσ για εξυγίανςθ τθσ οικονοµικισ τουσ κατάςταςθσ, προγραµµατίηουν και εµπλζκονται ςτθ διαδικαςία αντιμετϊπιςθσ τθσ δθµιουργϊντασ τισ προχποκζςεισ για τοπικι και περιφερειακι ανάπτυξθ. Το πρόγραµµα χρθµατοδοτείται από τουσ ΚΑΡ και το ποςό ςυγκεντρϊνεται ςε Λογαριαςµό Εξυγίανςθσ και Αλλθλεγγφθσ τθσ Αυτοδιοίκθςθσ ςτο Ταµείο Ραρακατακθκϊν και ανείων. Το Ειδικό Ρρόγραµµα Εξυγίανςθσ διαχειρίηεται θ Ελεγκτικι Επιτροπι. Επιςθµαίνεται ότι οι διµοι και οι περιφζρειεσ που δεν µποροφν να ιςοςκελίςουν τουσ προχπολογιςµοφσ τουσ ζχουν τθ δυνατότθτα, πριν τθν προςφυγι ςτο Ρρόγραµµα Εξυγίανςθσ, να εγγράψουν το ποςό που αντιςτοιχεί αποκλειςτικά και µόνο για τα χρζθ που ζχουν προκφψει µζχρι , ςτο ςκζλοσ των εςόδων που αφορά ςτα δάνεια, προκειµζνου να καλυφκεί µε ςυνοµολόγθςθ δανείου µε το Ταµείο Ραρακατακθκϊν και ανείων ι µε πιςτωτικά ιδρφµατα. XIV. Οικονοµικόσ ζλεγχοσ των Ο.Τ.Α. α' & β' βακµοφ Ρρολθπτικόσ Ζλεγχοσ Είςπραξθσ Εςόδων: Οι δαπάνεσ των διµων, των περιφερειϊν και των νοµικϊν πρόςωπων δθµοςίου δικαίου αυτϊν, εξαιρουµζνων των ςχολικϊν επιτροπϊν, κακϊσ και των κοινωφελϊν επιχειριςεων, των.ε.υ.α. και των δθµοτικϊν ανϊνυµων εταιρειϊν ανεξαρτιτωσ πλθκυςµοφ υπάγονται ςε προλθπτικό ζλεγχο που διενεργείται από το Ελεγκτικό Συνζδριο. Ο προλθπτικόσ ζλεγχοσ εςόδων των ΟΤΑ και των νοµικϊν τουσ προςϊπων, κακϊσ και των νοµίµωσ βεβαιωκζντων χρεϊν, οφειλϊν ι προςτίµων ςε βάροσ τρίτων, αςκείται από τον Επίτροπο του Ελεγκτικοφ Συνεδρίου που είναι αρµόδιοσ για τον προλθπτικό ζλεγχο των δαπανϊν. Σε περίπτωςθ που διαπιςτωκεί αδράνεια είςπραξθσ των ανωτζρω, οφειλόµενθ ςε δόλο ι βαριά αµζλεια των αιρετϊν ι των αρµοδίων υπαλλιλων, ενεργοποιείται θ

29 προβλεπόµενθ διαδικαςία για τον καταλογιςµό τοφτων µε το ποςό τθσ ηθµίασ που προξζνθςαν. Καταςταλτικόσ Ζλεγχοσ: Το Ελεγκτικό Συνζδριο διεξάγει υποχρεωτικά καταςταλτικό ζλεγχο των λογαριαςµϊν των διµων, των περιφερειϊν και των νοµικϊν τουσ προςϊπων δθµοςίου δικαίου, κακϊσ και των κοινωφελϊν επιχειριςεων, των επιχειριςεων φδρευςθσ αποχζτευςθσ και των δθµοτικϊν ανωνφµων εταιρειϊν. Ο ζλεγχοσ είναι ετιςιοσ τακτικόσ και δειγµατολθπτικόσ, εκτόσ εάν από το δειγµατολθπτικό ζλεγχο προζκυψαν λόγοι που επιβάλλουν τθ γενίκευςθ του καταςταλτικοφ ελζγχου και διενεργείται µετά το τζλοσ κάκε οικονοµικισ χριςθσ ι είναι ζκτακτοσ γενικόσ ι ειδικόσ ι κεµατικόσ και ςυνίςταται ςτον ζλεγχο νοµιµότθτασ και κανονικότθτασ τθσ διαχείριςθσ. Αρµόδιοσ για τον καταςταλτικό ζλεγχο είναι ο ίδιοσ Επίτροποσ που είναι αρµόδιοσ για τον προλθπτικό ζλεγχο των υπόχρεων φορζων, ενϊ θ ςχετικι ζκκεςθ περί των αποτελεςµάτων του διενεργθκζντοσ καταςταλτικοφ ελζγχου, διαβιβάηεται ςτουσ Υπουργοφσ Εςωτερικϊν και Οικονοµικϊν κακϊσ και ςτθν Επιτροπι ιαφάνειασ και Θεςµϊν τθσ Βουλισ.

30 5. ΔΗΜΟΙ Α. Βαςικά Στοιχεία Το πρϊτο επίπεδο περιφερειακισ οργάνωςθσ υπό ευρεία ζννοια (latosensu), ςτο οποίο ανικουν οι διμοι, αποτελείται μόνο από ΟΤΑ(οργανιςμοφσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ) α βακμοφ. Η υπό ευρεία ζννοια περιφερειακι οργάνωςθ πρϊτου επιπζδου είναι αποκλειςτικά ζμμεςθ οργάνωςθ, θ εξουςία τθσ δθλαδι δεν πθγάηει άμεςα από το κράτοσ, παρά με άμεςεσ δθμοτικζσ εκλογζσ που αναδεικνφουν τα τοπικά όργανα.με τον ν. 2539/1997 (ΦΕΚ Α 244/ ), «Συγκρότηςη τησ Πρωτοβάθμιασ Τοπικήσ Αυτοδιοίκηςησ» πραγματοποιικθκε για πρϊτθ φορά αναγκαςτικι ςυνζνωςθ διμων και κοινοτιτων. Με το άρθρο 1 του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α' 87) «Νζα Αρχιτεκτονική τησ Αυτοδιοίκηςησ και τησ Αποκεντρωμζνησ Διοίκηςησ - Πρόγραμμα Καλλικράτησ» ζγινε εκ νζου ςυνζνωςθ των υφιςτάμενων διμων και κοινοτιτων ςε μικρότερο αρικμό νζων διμων. Ακόμθ, κατά το άρθρο 2 του ίδιου νόμου ορίςκθκε ότι θ εδαφικι περιφζρεια του κάκε διμου που ςυςτάκθκε με τον νόμο αυτό αποτελείται από τισ εδαφικζσ περιφζρειεσ των ςυνενοφμενων ΟΤΑ. Οι εδαφικζσ αυτζσ περιφζρειεσ αποτελοφν τισ δθμοτικζσ ενότθτεσ του νζου διμου και φζρουν το όνομα του πρϊθν διμου ι τθσ κοινότθτασ. Τα τοπικά διαμερίςματα που ορίηονται ςτο άρκρο 2 του Κϊδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που κυρϊκθκε με το άρκρο πρϊτο του ν. 3463/2006 (Κ.Δ.Κ.) (ΦΕΚ 114 Α), μετονομάςκθκαν ςε τοπικζσ κοινότθτεσ, εφόςον ζχουν πλθκυςμό ζωσ και κατοίκουσ και ςε δθμοτικζσ κοινότθτεσ εφόςον ζχουν πλθκυςμό μεγαλφτερο από κατοίκουσ. Τοπικζσ ι δθμοτικζσ κοινότθτεσ αποτελοφν και οι διμοι ι οι κοινότθτεσ που καταργικθκαν φςτερα από εκελοφςια ςυνζνωςθ ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του π.δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α) ι ςυνενϊκθκαν με τον ν. 3852/2010 και δεν αποτελοφνται από τοπικά διαμερίςματα. Δθμοτικι κοινότθτα ςυγκροτοφν τα τοπικά διαμερίςματα νθςιϊν που ζχουν πλθκυςμό άνω των χιλίων (1.000) κατοίκων. Επίςθσ, ςυγκροτοφν δθμοτικι κοινότθτα ανεξαρτιτωσ πλθκυςμοφ πρϊθν κοινότθτεσ ι τοπικά διαμερίςματα που εκτείνονται ςε όλθ τθν περιφζρεια του νθςιοφ και δεν αποτελοφν διμο ςφμφωνα με το άρκρο 1 του νόμου. Τζλοσ, τα δθμοτικά διαμερίςματα ςτα οποία διαιροφνται οι διμοι άνω των κατοίκων μετονομάςκθκαν ςε δθμοτικζσ κοινότθτεσ. Β. Πργανα των Διμων Τα όργανα των Διμων είναι αιρετάκαι είναι τα εξισ:: 1. Ο δήµαρχοσ, ο οποίοσ προαςπίηει τα τοπικά ςυµφζροντα, κατευκφνει τισ δράςεισ του διµου για τθν υλοποίθςθ του ςχεδίου ανάπτυξθσ, διαςφαλίηει τθν ενότθτα τθσ τοπικισ κοινωνίασ, εκτελεί τισ αποφάςεισ του δθµοτικοφ ςυµβουλίου και ορίηει αντιδθµάρχουσ. 2. Οι αντιδήµαρχοι που διορίηονται από τον διµαρχο είναι ςφµβουλοι τθσ πλειοψθφίασ. Επικουροφν τον διµαρχο ςτθν άςκθςθ αρµοδιοτιτων κακ φλθν και κατά τόπο, κατόπιν απόφαςισ του που προςδιορίηει το είδοσ των αρµοδιοτιτων που τουσ ανακζτει. Ο αρικµόσ τουσ εξαρτάται από τον πλθκυςµό του διµου και τον αρικµό των δθµοτικϊν

31 ενοτιτων εντόσ αυτοφ, ενϊ θ κθτεία τουσ δεν µπορεί να είναι µικρότερθ των δυόµιςι ετϊν.επιςθµαίνεται, δε, ότι οι αρµοδιότθτεσ του αντιδθµάρχου ςτθ δθµοτικι κοινότθτα που εκτείνεται ςτθν εδαφικι περιφζρεια ενόσ νθςιοφ είναι εκτεταµζνεσ. 3. Το δηµοτικό ςυµβοφλιο ζχει το τεκµιριο αρµοδιότθτασ για όλα τα κζµατα του διµου, εκτόσ από εκείνα που ανικουν εκ του νόµου ςτθν αρµοδιότθτα του δθµάρχου ι άλλου οργάνου του διµου. 4. Η Εκτελεςτική Επιτροπήπου αποτελεί ςυλλογικό, εκτελεςτικό και ςυντονιςτικό όργανο του διµου για τθν κατάρτιςθ, ειςιγθςθ και υλοποίθςθ του προγράµµατοσ τθσ δθµοτικισ αρχισ. Αςκεί, µεταξφ άλλων, αρµοδιότθτεσ ςχετικζσ µε τθν παρακολοφκθςθ και εκτζλεςθ των αποφάςεων του δθµοτικοφ ςυµβουλίου. Συγκροτείται ςε διµουσ µε περιςςότερουσ από ζναν αντιδιµαρχο και αποτελείται από το διµαρχο ωσ πρόεδρο και τουσ αντιδθµάρχουσ. 5. Η Οικονοµική Επιτροπή που αςκεί αρµοδιότθτεσ οικονοµικοφ ελζγχου και τακτικισ παρακολοφκθςθσ τθσ υλοποίθςθσ του προχπολογιςµοφ του διµου και ειςθγείται κζµατα ςχετικά µε τθν επιβολι τελϊν, δικαιωµάτων και ειςφορϊν προσ το δθµοτικό ςυµβοφλιο. Συγκροτείται από το διµαρχο και οριςµζνο αρικµό δθµοτικϊν ςυµβοφλων, τουσ οποίουσ εκλζγει το δθµοτικό ςυµβοφλιο. 6. Η Επιτροπή Ποιότητασ Ζωήσ, θ οποία ςυςτινεται ςε διµουσ άνω των δζκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων και ςυγκροτείται από το διµαρχο και οριςµζνο αρικµό δθµοτικϊν ςυµβοφλων, τουσ οποίουσ εκλζγει το δθµοτικό ςυµβοφλιο. Αςκεί αρµοδιότθτεσ ςε τοµείσ πολεοδοµίασ, χωροταξίασ, περιβάλλοντοσ, αδειοδοτιςεων καταςτθµάτων και επιχειριςεων, κακοριςµοφ χϊρων λαϊκϊν αγορϊν, υπαίκριου εµπορίου κ.ά.. Επίςθσ, λαµβάνει ειδικι µζριµνα και δράςεισ που αποβλζπουν ςτθν αναβάκµιςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ των κατοίκων του διµου. Ο αρικµόσ των µελϊν τθσ οικονοµικισ επιτροπισ και τθσ επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ εκτόσ από τον διµαρχο ι τον οριηόµενο από αυτόν αντιδιµαρχο ωσ πρόεδρο κακορίηεται ωσ εξισ: Μζλθ δθµοτικοφ ςυµβουλίου Επιτροπισ και επιτροπισ ποιότθτασ ηωισ ζωσ 27 6 ζωσ 45 8 από 45 και πάνω 10 Αρικµόσ µελϊν οικονοµικισ Επίςθσ, όργανα γνωµοδοτικοφ και διαµεςολαβθτικοφ χαρακτιρα των διµων είναι: Η θµοτικι Επιτροπι ιαβοφλευςθσ Το Συµβοφλιο Ζνταξθσ Μεταναςτϊν Ο Συµπαραςτάτθσ του θµότθ και τθσ Επιχείρθςθσ Γ. Άλλα Πργανα Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Α βακµοφ

32 ηµοτικζσ Κοινότητεσ: Πργανα τθσ δθµοτικισ κοινότθτασ είναι το ςυµβοφλιο τθσ δθµοτικισ κοινότθτασ και ο πρόεδροσ του ςυµβουλίου. Ανάλογα µε τον πλθκυςµό κάκε δθµοτικισ κοινότθτασ τα ςυµβοφλια είναι: 5µελι, για δθµοτικζσ κοινότθτεσ µε πλθκυςµό ζωσ κατοίκουσ 11µελι, για δθµοτικζσ κοινότθτεσ µε πλθκυςµό από ζωσ κατοίκουσ 15µελι, για δθµοτικζσ κοινότθτεσ µε πλθκυςµό από κατοίκουσ και άνω. Ο πρόεδροσ του ςυµβουλίου τθσ δθµοτικισ κοινότθτασ, ο οποίοσ εκλζγεται µεταξφ των µελϊν του ςυµβουλίου τθσ, εκπροςωπεί το ςυµβοφλιο για κζµατα που αφοροφν τθ δθµοτικι κοινότθτα και ςυνεργάηεται µε το διµαρχο και τα άλλα αρµόδια όργανα του διµου για τθν αντιµετϊπιςθ τα προβλθµάτων τθσ δθµοτικισ κοινότθτασ. Επιςθµαίνεται, δε, ότι οι αρµοδιότθτεσ του προζδρου δθµοτικισ κοινότθτασ που εκτείνεται ςτθν εδαφικι περιφζρεια ενόσ νθςιοφ είναι εκτεταµζνεσ. Τοπικζσ Κοινότητεσ: Πργανα τθσ τοπικισ κοινότθτασ είναι ο εκπρόςωποσ τθσ τοπικισ κοινότθτασ ςε τοπικζσ κοινότθτεσ µε πλθκυςµό ζωσ τριακόςιουσ (300) κατοίκουσ. Σε τοπικζσ κοινότθτεσ µε πλθκυςµό από τριακόςιουσ ζναν (301) ζωσ δφο χιλιάδεσ (2.000) κατοίκουσ όργανο τθσ τοπικισ κοινότθτασ είναι το 3µελζσ ςυµβοφλιο τοπικισ κοινότθτασ, ςτο οποίο περιλαµβάνεται και ο πρόεδρόσ του. Γενικά, τα όργανα των δθµοτικϊν και τοπικϊν κοινοτιτων εκφζρουν γνϊµθ και διατυπϊνουν προτάςεισ προσ το δθµοτικό ςυµβοφλιο και τα άλλα όργανα του διµου για τθν εξυπθρζτθςθ των αναγκϊν τθσ δθµοτικισ και τοπικισ κοινότθτασ, αντίςτοιχα, και ςυµµετζχουν ςτο δθµοτικό ςυµβοφλιο µε δικαίωµα ψιφου, όταν ςυηθτείται κζµα που αφορά τθ δθµοτικι ι τοπικι κοινότθτα. Δ. Συλλογικά Πργανα Εκπροςώπθςθσ Για τθν οργανωµζνθ ςυνεργαςία, προαγωγι κοινϊν ςκοπϊν και εκπροςϊπθςθ των διµων ςυνιςτϊνται: Α) Ρεριφερειακζσ Ενϊςεισ ιµων (Ρ.Ε. ), ςτισ οποίεσ ςυµµετζχουν υποχρεωτικά ωσ µζλθ δια των εκπροςϊπων τουσ όλοι οι διµοι τθσ αντίςτοιχθσ χωρικισ αρµοδιότθτασ των περιφερειϊν. Οι ΡΕ ζχουν τθν ζδρα τουσ ςτθν ζδρα κάκε περιφζρειασ. Β) Κεντρικι Ζνωςθ ιµων Ελλάδασ(Κ.Ε..Ε), ςτθν οποία ςυµµετζχουν υποχρεωτικά ωσ µζλθ δια των εκπροςϊπων τουσ όλεσ οι περιφερειακζσ Ενϊςεισ ιµων. Η Κ.Ε..Ε ςυνιςτά νοµικό πρόςωπο ιδιωτικοφ δικαίου µε ζδρα τθν Ακινα που εποπτεφεται από τον Υπουργό Εςωτερικϊν και διατυπϊνει τισ απόψεισ τθσ ςτα ςχζδια νόµων που αφοροφν τουσ διµουσ. Ε. Νομικά Ρρόςωπα και επιχειριςεισ ΟΤΑ α βακμοφ Νοµικά Πρόςωπα ηµοςίου ικαίου (ΝΠ ):Κάκε διµοσ µπορεί να διακζτει : α) δθµοτικά ιδρφµατα, όπωσ βρεφοκοµεία, ορφανοτροφεία, γθροκοµεία, µουςεία ι άλλα επιςτθµονικά ιδρφµατα β) ζωσ δφο νοµικά πρόςωπα δθµοςίου δικαίου, ζνα για τουσ τοµείσ αρµοδιοτιτων κοινωνικισ προςταςίασ και αλλθλεγγφθσ και παιδείασ και ζνα για τουσ τοµείσ πολιτιςµοφ, ακλθτιςµοφ και περιβάλλοντοσ.

33 γ) ζωσ δφο ςχολικζσ επιτροπζσ, µία για τισ ςχολικζσ µονάδεσ τθσ πρωτοβάκµιασ και µία για τισ ςχολικζσ µονάδεσ τθσ δευτεροβάκµιασ εκπαίδευςθσ δ) ζνα νοµικό πρόςωποδθµοςίου δικαίουγιατθδιοίκθςθκαι διαχείριςθηϊνθσλιµζνα ε) ζνα νοµικό πρόςωπο δθµοςίου δικαίου που διατθρείται ωσ αυτοτελζσ λόγω τθσ αναγνϊριςθσ τθσ δράςεϊσ του και τθσ ιδιαίτερθσ µακρόχρονθσ προςφοράσ του ςε ςυγκεκριµζνουσ τοµείσ. ςτ) ζνανι περιςςότερουσ Συνδζςµουσ ιµων µε ειδικό ςκοπό Νοµικά Πρόςωπα Ιδιωτικοφ ικαίου (ΝΠΙ ): Κάκε διµοσ µπορεί να διακζτει: α) µία κοινωφελι επιχείρθςθ µε ςκοπό τθν οργάνωςθ λειτουργιϊν ι δραςτθριοτιτων και τθν παροχι υπθρεςιϊν ςυναφϊν ι ςυνδεόµενων µε αρµοδιότθτζσ ςτουσ τοµείσ κοινωνικισ προςταςίασ και αλλθλεγγφθσ, τθσ παιδείασ, του πολιτιςµοφ, του ακλθτιςµοφ και του περιβάλλοντοσ, β) µίαδθµοτικι επιχείρθςθ φδρευςθσ & αποχζτευςθσ, γ)µίαεπιχείρθςθµεειδικό ςκοπότθλειτουργίαραδιοφωνικοφι τθλεοπτικοφςτακµοφ δ) µία δθµοτικι ανϊνυµθ εταιρεία µε ςκοπό τθν αξιοποίθςθ τθσ δθµοτικισ ακίνθτθσ περιουςίασ ι τθν εκµετάλλευςθ κοινόχρθςτων χϊρων ε) ανϊνυµεσ εταιρείεσ. Σθµειϊνεται ότι εάν ςε ζνα διµο λειτουργοφν περιςςότερεσ από µία ανϊνυµεσ εταιρίεσ τθσ ίδιασ κατθγορίασ, αυτζσ ςυγχωνεφονται υποχρεωτικά ςε µία ανϊνυµθ εταιρεία. ςτ)υφιςτάµενεσ αςτικζσ εταιρίεσ µθ κερδοςκοπικοφ χαρακτιρα θ) υφιςτάµενεσ διαδθµοτικζσεπιχειριςεισ

34 6.ΡΕΙΦΕΕΙΕΣ Ρθγι: Οργανιςµόσ Κτθματολογίου και Χαρτογραφιςεων Ελλάδασ (ΟΚΧΕ) Α. Διαίρεςθ ςε Ρεριφζρειεσ Το δεφτερο επίπεδο υπό ευρεία ζννοια περιφερειακισ οργάνωςθσ περιλαμβάνει τισ Ρεριφζρειεσ, κακϊσ καταργοφνται οι Νομαρχιακζσ Αυτοδιοικιςεισ που προβλζπονταν ςτο παρελκόν. Οι Ρεριφζρειεσ του ν. 3852/2010 είναι αυτοδιοικοφμενα κατά τόπο νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου τα οποία αποτελοφν το δεφτερο βακμό τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ. Κατά κανόνα, ςυγκροτοφνται ςτα όρια των νοµϊν και των πρϊθν νθςιωτικϊν επαρχείων τθσ χϊρασ περιφερειακζσ ενότθτεσ, οι οποίεσ παίηουν ςθµαντικό ρόλο ςτθν ενίςχυςθ τθσ ενδοπεριφερειακισ αποκζντρωςθσ, κακϊσ ςε αυτζσ εδρεφουν οι υπθρεςίεσ των πρϊθν νοµαρχιακϊν αυτοδιοικιςεων ςυντελϊντασ ςτθν απρόςκοπτθ εξυπθρζτθςθ των πολιτϊν. Αυτζσ ςχεδιάηουν, προγραμματίηουν και υλοποιοφν πολιτικζσ ςε περιφερειακό επίπεδο ςτο πλαίςιο των αρμοδιοτιτων τουσ, ςφμφωνα με τισ αρχζσ τθσ αειφόρου ανάπτυξθσ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ τθσ χϊρασ, λαμβάνοντασ υπόψθ και τισ εκνικζσ και ευρωπαϊκζσ πολιτικζσ. Μεταξφ των δφο βακμϊν τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ δεν υφίςτανται ςχζςεισ ελζγχου και ιεραρχίασ, αλλά ςυνεργαςίασ και ςυναλλθλίασ, οι οποίεσ αναπτφςςονται βάςει του

35 νόμου, κοινϊν ςυμφωνιϊν, κακϊσ και με το ςυντονιςμό κοινϊν δράςεων. Η υπαγωγι ςυγκεκριμζνθσ τοπικισ υπόκεςθσ ςτθν αρμοδιότθτα τθσ πρωτοβάκμιασ ι δευτεροβάκμιασ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ είναι ςε πολλζσ περιπτϊςεισ δυςχερισ. Στο άρκρο 186 ν. 3852/2010 επιχειρείται εκτενισ καταγραφι των αρμοδιοτιτων των Ρεριφερειϊν, ενϊ προβλζπεται δυνατότθτα ανάκεςθσ ςε αυτζσ και περαιτζρω αρμοδιοτιτων. Στο πλαίςιο του δεφτερου βακµοφ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ αναλαµβάνονται επιπλζον µθτροπολιτικζσ αρµοδιότθτεσ, οι οποίεσ ςυνδζονται µε τθν ενιαία αντιµετϊπιςθ υπερτοπικοφ χαρακτιρα προβλθµάτων και αναγκϊν ενιαίου ςχεδιαςµοφ και ανάπτυξθσ των περιοχϊν που αφοροφν, µε ςκοπό τθν καλφτερθ εξυπθρζτθςθ των πολιτϊν των δφο µεγαλφτερων αςτικϊν κζντρων τθσ χϊρασ. Ειδικότερα, θ Ρεριφζρεια Αττικισ αποτελεί ςτο ςφνολό τθσ Μθτροπολιτικι Ρεριφζρεια, ενϊ αντίςτοιχα, ςτθν Ρεριφζρεια Κεντρικισ Μακεδονίασ, οι µθτροπολιτικζσ λειτουργίεσ αςκοφνται µόνο ςτθ Μθτροπολιτικι Ενότθτα Θεςςαλονίκθσ, δθλαδι εντόσ των ορίων του οικείου πολεοδοµικοφ ςυγκροτιµατοσ. Η δευτεροβάκμια αυτοδιοίκθςθ θ οποία κακιερϊκθκε το 1994 (ν. 2218/1994, ΦΕΚ Α 90), περιλαμβάνει μετά τθ κζςπιςθ του ν. 3852/2010 και τθν κατάργθςθ των νομαρχιακϊν αυτοδιοικιςεων τισ Ρεριφζρειεσ που ςυςτάκθκαν με το άρκρο 3 του νόμου αυτοφ. Η χϊρα διαιρείται ςε 13 περιφζρειεσ ωσ εξισ: 1. Αττικισ, 2. Κριτθσ, 3. Ηπείρου, 4. Θεςςαλίασ, 5. Ιονίων Νιςων, 6. Νοτίου Αιγαίου, 7. Ρελοποννιςου, 8. Δυτικισ Ελλάδασ, 9. Στερεάσ Ελλάδασ, 10. Βορείου Αιγαίου, 11. Δυτικισ Μακεδονίασ, 12. Κεντρικισ Μακεδονίασ, 13. Ανατολικισ Μακεδονίασ και Θράκθσ Β. Πργανα Ρεριφερειών Τα όργανα των περιφερειϊν είναι αιρετά και είναι τα εξισ: Περιφερειάρχησ: Τον Ρεριφερειάρχθ επικουροφν οι Αντιπεριφερειάρχεσ, οι οποίοι εκλζγονται άμεςα κατ αντιςτοιχία προσ τον αρικμό των περιφερειακϊν ενοτιτων και οι οποίοι δεν καταλαμβάνουν κζςθ περιφερειακοφ ςυμβοφλου. Τόςο ο Ρεριφερειάρχθσ όςο και οι Αντιπεριφερειάρχεσ εκλζγονται με άμεςθ, μυςτικι και κακολικι ψθφοφορία.ο περιφερειάρχθσ προαςπίηει το δθµόςιο ςυµφζρον, κατευκφνει τθν υλοποίθςθ του ςχεδίου περιφερειακισ ανάπτυξθσ και αςκεί τα κακικοντά του µε γνϊµονα τισ αρχζσ τθσ διαφάνειασ και τθσ αποτελεςµατικότθτασ.

36 Αντιπεριφερειάρχεσ: Οι αντιπεριφερειάρχεσ, οι οποίοι επικουροφν τον περιφερειάρχθ, διακρίνονται ςτουσ εκλεγµζνουσ και ςτουσ οριηόµενουσ από τον περιφερειάρχθ. Οι εκλεγµζνοι αντιπεριφερειάρχεσ εκλζγονται κατ αντιςτοιχία προσ τον αρικµό των περιφερειακϊν ενοτιτων και δεν καταλαµβάνουν κζςθ περιφερειακοφ ςυµβοφλου. Επιπλζον, ο Ρεριφερειάρχθσ µπορεί µε απόφαςι του να ορίςει ζωσ τρεισ (3) αντιπεριφερειάρχεσ, ςτουσ οποίουσ µεταβιβάηει ςυγκεκριµζνεσ αρµοδιότθτεσ. Ο περιφερειάρχθσ µπορεί µε απόφαςι του να ανακζτει ςε όλουσ τουσ αντιπεριφερειάρχεσ τθν άςκθςθ τοµζων αρµοδιοτιτων τθσ περιφζρειασ, µε εξαίρεςθ τθν ζκδοςθ χρθµατικϊν ενταλµάτων πλθρωµισ. Περιφερειακό Συμβοφλιο: Αποτελείται από ςαράντα ζνα (41) μζλθ ςε περιφζρειεσ με πλθκυςμό ζωσ κατοίκουσ, πενιντα ζνα (51) μζλθ ςε περιφζρειεσ με πλθκυςμό από ζωσ κατοίκουσ, εβδομιντα ζνα (71) μζλθ ςε περιφζρειεσ άνω των κατοίκων. Το περιφερειακό ςυμβοφλιο τθσ περιφζρειασ Αττικισ αποτελείται από εκατόν ζνα (101) μζλθ. Το περιφερειακό ςυμβοφλιο Νοτίου Αιγαίου αποτελείται από πενιντα ζνα (51) μζλθ. Τα μζλθ του Ρεριφερειακοφ Συμβουλίου εκλζγονται με άμεςθ, μυςτικι και κακολικι ψθφοφορία. Με απόφαςθ του Ρεριφερειακοφ Συμβουλίου μπορεί να ςυςτινονται μζχρι δφο (2) επιτροπζσ, ςτισ οποίεσ το ςυμβοφλιο μεταβιβάηει αρμοδιότθτεσ του για ςυγκεκριμζνουσ τομείσ περιφερειακισ πολιτικισ που ορίηονται από αυτό ανάλογα με τα χαρακτθριςτικά και τισ ιδιαιτερότθτεσ τθσ οικείασ περιφζρειασ. Μζλθ των επιτροπϊν αυτϊν ορίηονται περιφερειακοί ςφμβουλοι ανάλογα τθσ δφναμθσ των περιφερειακϊν παρατάξεων. Το Ρεριφερειακό Συμβοφλιο ζχει γενικι αρμοδιότθτα για τισ τοπικζσ υποκζςεισ κάκε περιφζρειασ.το Ρεριφερειακό Συµβοφλιο ζχει το τεκµιριο αρµοδιότθτασ για όλεσ τισ υποκζςεισ τθσ περιφζρειασ, εκτόσ από εκείνεσ που ζχουν ανατεκεί µε ρθτι διάταξθ νόµου ςε άλλο όργανο τθσ περιφζρειασ. Οικονομική Επιτροπή: Η Οικονομικι Επιτροπι αποτελείται από τον Ρεριφερειάρχθ ι τον οριηόμενο από αυτόν Αντιπεριφερειάρχθ ωσ πρόεδρο τθσ και ζξι ζωσ δζκα μζλθ αναλόγωσ του πλθκυςμοφ τθσ κάκε περιφζρειασ, τα οποία εκλζγονται από το Ρεριφερειακό Συμβοφλιο. Είναι όργανο που αςκεί τον οικονοµικό ζλεγχο και παρακολουκεί τθν υλοποίθςθ του προχπολογιςµοφ τθσ περιφζρειασ. Αποτελείται από τον περιφερειάρχθ ι τον οριηόµενο από αυτόν αντιπεριφερειάρχθ, ωσ πρόεδρο, µε τθ ςυµµετοχι περιφερειακϊν ςυµβοφλων που εκλζγονται για το ςκοπό αυτό από το περιφερειακό ςυµβοφλιο. Εκτελεςτική Επιτροπή:. Η Εκτελεςτικι Επιτροπι αποτελείται από τον Ρεριφερειάρχθ, ωσ πρόεδρο, και τουσ Αντιπεριφερειάρχεσ. Η Εκτελεςτικι Επιτροπι είναι ςυλλογικό ςυντονιςτικό και εκτελεςτικό όργανο τθσ Ρεριφζρειασ και παρακολουκεί τθν εφαρμογι τθσ περιφερειακισ πολιτικισ ςε όλουσ τουσ τομείσ αρμοδιότθτασ τθσ Ρεριφζρειασ, κακϊσ και τθν εφαρμογι του προγράμματοσ περιφερειακισ ανάπτυξθσ. Στισ ςυνεδριάςεισ τθσ Εκτελεςτικισ Επιτροπισ καλείται υποχρεωτικά και ςυμμετζχει χωρίσ δικαίωμα ψιφου ο Εκτελεςτικόσ Γραμματζασ τθσ Ρεριφζρειασ, ενϊ καλοφνται επίςθσ, όποτε κρίνεται αναγκαίο, οι προϊςτάμενοι των γενικϊν διευκφνςεων, διευκφνςεων και λοιπϊν οργανικϊν μονάδων τθσ Ρεριφζρειασ.Αποτελεί ςυλλογικό εκτελεςτικό και ςυντονιςτικό όργανο τθσ περιφζρειασ και παρακολουκεί τθν εφαρµογι τθσ περιφερειακισ πολιτικισ ςε όλουσ τουσ τοµείσ αρµοδιότθτασ τθσ περιφζρειασ, κακϊσ και τθν εφαρµογι

37 του προγράµµατοσ περιφερειακισ ανάπτυξθσ. Αποτελείται από τον περιφερειάρχθ, ωσ πρόεδρο και τουσ αντιπεριφερειάρχεσ. Επίςθσ, όργανα γνωµοδοτικοφ και διαµεςολαβθτικοφ χαρακτιρα των Ρεριφερειϊν είναι: Η Ρεριφερειακι Επιτροπι ιαβοφλευςθσ Ο Συµπαραςτάτθσ του Ρολίτθ και τθσ Επιχείρθςθσ Η Ρεριφερειακι Επιτροπι Ιςότθτασ των Φφλων Γ. Πργανα ιοίκθςθσ Ρεριφερειών µε αρµοδιότθτεσ µθτροπολιτικοφ χαρακτιρα Για τθν άςκθςθ των µθτροπολιτικϊν αρµοδιοτιτων τθσ Ρεριφζρειασ Αττικισ το Ρεριφερειακό Συµβοφλιο ςυνεπικουρείται από ζωσ τζςςερισ (4) µθτροπολιτικζσ επιτροπζσ, οι οποίεσ προετοιµάηουν και ειςθγοφνται ςτο Ρεριφερειακό Συµβοφλιο όλα τα κζµατα. Ρρόεδροσ τθσ Επιτροπισ ορίηεται για κάκε µία ζνασ Αντιπεριφερειάρχθσ. Για τθν άςκθςθ των µθτροπολιτικϊν αρµοδιοτιτων τθσ Μθτροπολιτικισ Ενότθτασ Θεςςαλονίκθσ ςυγκροτείται Μθτροπολιτικι Επιτροπι από µζλθ του Ρεριφερειακοφ Συµβουλίου. Η Μθτροπολιτικι αυτι Επιτροπι, κατά τθν άςκθςθ των αρµοδιοτιτων τθσ, ζχει τισ αρµοδιότθτεσ του περιφερειακοφ ςυµβουλίου και ο Αντιπεριφερειάρχθσ Θεςςαλονίκθσ ςυντονίηει το ζργο τθσ. Δ. Συλλογικό όργανο Εκπροςώπθςθσ Για τθν οργανωµζνθ ςυνεργαςία, προαγωγι κοινϊν ςκοπϊν και εκπροςϊπθςθ των περιφερειϊν ςυνιςτάται θ Ζνωςθ Ρεριφερειϊν Ελλάδασ (ΕΝ.Ρ.Ε), ςτθν οποία ςυµµετζχουν υποχρεωτικά ωσ µζλθ δια των εκπροςϊπων τουσ όλεσ οι περιφζρειεσ τθσ χϊρασ. Η ΕΝ.ΡΕ ςυνιςτά νοµικό πρόςωπο ιδιωτικοφ δικαίου µε ζδρα τθν Ακινα που εποπτεφεται από τον Υπουργό Εςωτερικϊν και διατυπϊνει τισ απόψεισ τθσ ςτα ςχζδια νόµων που αφοροφν τισ περιφζρειεσ. Ε. Νοµικά Ρρόςωπα και Επιχειριςεισ ΟΤΑ β βακμοφ Νοµικά Πρόςωπα ηµοςίου ικαίου (ΝΠ ): Κάκε περιφζρεια µπορεί να διακζτει: α) ιδρφµατα των πρϊθν νοµαρχιακϊναυτοδιοικιςεων, τα οποία περιιλκαν αυτοδίκαια µαηί µε το προςωπικό τουσ ςτισ περιφζρειεσ και λειτουργοφν, πλζον, ωσ περιφερειακά ιδρφµατα. β) ζναν ι περιςςότερουσ διαβακµιδικοφσ ςυνδζςµουσ, οι οποίοι ςυςτινονται από µια περιφζρεια µαηί µε ζναν ι περιςςότερουσ διµουσ που ζχουν τθν ζδρα τουσ ςε αυτι µε ειδικό ςκοπό. γ) Ρεριφερειακό Σφνδεςµο ΦΟ ΣΑ µε τθ µορφι ανϊνυµθσ εταιρείασ ςτον οποίο µετζχουν υποχρεωτικά όλοι οι διµοι τθσ περιφζρειασ και ο οποίοσ λειτουργεί εντόσ των διοικθτικϊν ορίων κάκε περιφζρειασ. Σκοπόσ του είναι θ ολοκλθρωµζνθ διαχείριςθ των ςτερεϊν αποβλιτων, ειδικότερα θ προςωρινι αποκικευςθ, µεταφόρτωςθ, καλάςςια µεταφορά,

38 επεξεργαςία, ανάκτθςθ και διάκεςθ των ςτερεϊν αποβλιτων τθσ χωρικισ του αρµοδιότθτασ. Ειδικότερα, ςτο προαναφερκζν πλαίςιο ςθµειϊνεται ότι θ Ρεριφζρεια Αττικισ διακζτει Ρεριφερειακό Σφνδεςµο µε τθν επωνυµία «Ειδικόσ Ρεριφερειακόσ Σφνδεςµοσ Νοµοφ Αττικισ (ΕΣ ΝΑ)» που λειτουργεί ςτθν µθτροπολιτικι περιφζρεια Αττικισ και ςτον οποίο µετζχουν θ µθτροπολιτικι περιφζρεια Αττικισ και οι διµοι τθσ περιφερειακισ ενότθτασ Αττικισ µε ςκοπό τθν ολοκλθρωµζνθ διαχείριςθ ςτερεϊν αποβλιτων Νοµικά Πρόςωπα Ιδιωτικοφ ικαίου (ΝΠΙ ): Κάκε Ρεριφζρεια µπορεί να διακζτει: α) Μία επιχείρθςθ µε τθ µορφι ανϊνυµθσ αναπτυξιακισ εταιρείασ µε αντικείµενο 1) τθν επιςτθµονικι και τεχνικι υποςτιριξθ των περιφερειϊν, τθσ Ζνωςθσ Ρεριφερειϊν και άλλων φορζων τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, 2) τθν προϊκθςθ τθσ επιχειρθµατικισ, οικονοµικισ και γενικότερα βιϊςιµθσ ανάπτυξθσ τθσ περιφζρειασ, κακϊσ και τθν ανάπτυξθ δραςτθριοτιτων προςταςίασ του περιβάλλοντοσ, 3) τθ ςυµµετοχι τουσ ςε αντίςτοιχα προγράµµατα ι τθν εφαρµογι ςχετικϊν πολιτικϊν ςε διαπεριφερειακό ι ςε ευρφτερο γεωγραφικό χϊρο. β) Ανϊνυµεσ εταιρείεσ των πρϊθν νοµαρχιακϊν αυτοδιοικιςεων γ) Υφιςτάµενεσ αςτικζσεταιρίεσµθκερδοςκοπικοφχαρακτιρα δ) Ρεριφερειακό Ταµείο Ανάπτυξθσ που λειτουργεί ςτθν ζδρα κάκε περιφζρειασ ωσ νοµικό πρόςωπο ιδιωτικοφ δικαίου, εποπτευόµενο από τον Υπουργό Εςωτερικϊν και µε ςκοπό τθ διαχείριςθ, ςφµφωνα µε τισ αποφάςεισ του περιφερειακοφ ςυµβουλίου, πιςτϊςεων του προγράµµατοσ δθµοςίων επενδφςεων, χρθµατοδοτιςεων φορζων του δθµοςίου τοµζα και άλλων νοµικϊν προςϊπων, χρθµατοδοτιςεων προερχόµενων από προγράµµατα τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και άλλων διεκνϊν οργανιςµϊν και λοιπϊν φορζων του εξωτερικοφ, οι οποίεσ αφοροφν τα περιφερειακά και τα ειδικά αναπτυξιακά προγράµµατα τθσ περιοχισ τθσ Ρεριφζρειασ.

39 7. ΑΡΟΚΕΝΤΩΜΕΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ Το τρίτο επίπεδο περιφερειακισ οργάνωςθσ περιλαμβάνει τισ αποκεντρωμζνεσ κρατικζσ διοικιςεισ, οι οποίεσ ανικουν ςτθν άμεςθ διοικθτικι οργάνωςθ και διαρκρϊνονται ςε επτά (7) Αποκεντρωµζνεσ ιοικιςεισ, θ κακεµία από τισ οποίεσ εκτείνεται ςτα όρια µίασ (Αττικισ, Κριτθσ) ι περιςςότερων περιφερειϊν. Οι αποκεντρωµζνεσ ιοικιςεισ, οι οποίεσ απολαµβάνουν διοικθτικισ και δθµοςιονοµικισ αυτοτζλειασ, αςκοφν αποκεντρωµζνεσ αρµοδιότθτεσ αµιγϊσ κρατικοφ χαρακτιρα. Ειδικότερα ςυγκροτοφνται ωσ ενιαίεσ μονάδεσ για τισ αποκεντρωμζνεσ υπθρεςίεσ του κράτουσ και αςκοφν γενικι αποφαςιςτικι αρμοδιότθτα ςτισ κρατικζσ υποκζςεισ τθσ περιφζρειασ τουσ, ςφμφωνα με το άρκρο 101 του Συντάγματοσ.Η αποκεντρωμζνθ κρατικι διοίκθςθ Σφμφωνα με το άρκρο 6 ν. 3852/2010 ςυςτάκθκαν ωσ ενιαίεσ αποκεντρωμζνεσ μονάδεσ Διοίκθςθσ του κράτουσ οι Αποκεντρωμζνεσ Διοικιςεισ. Κατά το άρκρο 280 του ίδιου νόμου, οι Αποκεντρωμζνεσ Διοικιςεισ αςκοφν τισ αρμοδιότθτεσ των κρατικϊν Ρεριφερειϊν, περιλαμβανομζνων και εκείνων των αντίςτοιχων ςυλλογικϊν οργάνων τουσ, όπωσ αυτζσ κακορίηονταν ςτον ιδρυτικό τουσ νόμο 2503/1997 (ΦΕΚ 107 Α), κακϊσ και ςτουσ μεταγενζςτερουσ ειδικοφσ νόμουσ και ςτισ ςχετικζσ κανονιςτικζσ διατάξεισ, όπωσ ιςχφουν, με εξαίρεςθ τισ αρμοδιότθτεσ που περιζρχονται με το άρκρο 186 του ν. 3852/2010, ςτισ Ρεριφζρειεσ.