Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν)"

Transcript

1 Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη ( ) Σελ ΑΘΗΝΑ 1960

2 TO EN ΧΩΝΑΙΣ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ( Μία Παλαιολόγειος είκών με ψευδή ύπογραφήν ) Ό μελετών τάς εικόνας, τάς φυλασσόμενος εις ιδιωτικός σύλλογος των Αθηνών, πού εδημιουργήθησαν εις παλαιοτέραν κάπως εποχήν, κατέχεται διαρκώς από σοβαρός αμφιβολίας δια την γνησιότητα τών υπογραφών γνωστών αγιογράφων τών μετά την ά'λωσιν χρόνων, τάς οποίας φέρουν πολλά από τα ζωγραφικά ταΰτα έργα. Αί άμφιβολίαι αύταί είναι απολύτως δικαιολογημένοι καί πολλάκις απεδείχθησαν δυστυχώς λίαν βάσιμοι. Οι παλαιότεροι συλλέκται εικόνων κατείχοντο από την σφαλεράν ΐδέαν δτι απείρως πολυτιμότεροι είναι αί φέρουσαι την ΰπογραφήν γνωστών αγιογράφων. Παρέβλεπον ούτοι το γεγονός δ'τι μεταξύ τών ως δευτερευοΰσης σημασίας θεωρουμένων ΰπ' αυτών ανυπόγραφων έργων ύπήρχον συχνά πίνακες πολύ ανωτέρας τέχνης, δχι δε σπανίως καί εποχής προγενεστέρας της αλώσεως 1. Την προτίμησιν αυτήν τών συλλογέων δια τα ενυπόγραφα έργα εκμεταλλευόμενοι οι άρχαιοπώλαι καί οι προμηθευταί εικόνων, έκριναν σκόπιμον καί επικερδές να προσθέτουν εις τους ανυπόγραφους πίνακας τα ονόματα γνωστών αγιογράφων, δχι δε σπανίως καί χρονολογίας. Το τελευταΐον τοϋτο είναι επίσης σοβαρόν. Αί πλαστοί αύταί χρονολογίαι έγιναν αφορμή παραπλανήσεως τών ερευνητών, δεδομένου δτι αί πηγαί δια τον χρόνον τής ακμής τών περισσοτέρων αγιογράφων, πού ήκμασαν κατά τους μετά τήν ά'λωσιν αιώνας, είναι, ως γνωστόν, λίαν πενιχραί καί κατά το πλείστον συγκεχυμένοι Χαρακτηριστικον τοιούτον παράδειγμα είναι ή λαμπρά είκών τοΰ "Αγίου 'Ιωάννου τοΰ Θεολόγου εις τήν Συλλογήν Δ. Λοβέρδου. Εις τήν εικόνα ταύτην ούδεμίαν δίδων σημασίαν ό κάτοχος τής Συλλογής, τήν είχεν άπερριμμένην εις μίαν σκοτεινήν γωνίαν. "Οπως όμως διεπίστωσα εξετάζων αυτήν, ή είκών είναι εξαιρετικής σημασίας ζωγραφικόν έργον του 12< αιώνος, προερχόμενον πιθανώτατα εκ Κωνσταντινουπόλεως. Ταΰτην έδημοσίευσα év Mélanges Henri Grégoire, II ( = Annuaire de l'institut de Philologie et d'histoire Orientales et Slaves, 10, 1950), σ καί πίν. Ι. Τήν εικόνα άνεδημοσίευσεν ό W. Felicetti-Liebeniels, Geschichte der byzantinischen Ikonenmalerei, Ölten - Lausanne 1956, πίν. 42. Βλ. καί σ Οϋτω εις μίαν εικόνα τοΰ Μουσείου Μπενάκη, παριστάνουσαν τα Είσόδια τής Θεοτόκου καί φέρουσαν τήν ύπογραφήν τοΰ 'Αντωνίου Κοντονή, υπάρχει ή χρο-

3 27 "Η παρούσα μικρά μελέτη σκοπόν έχει αφ' ενός την χρονολογικήν άποκατάστασιν μιας τοιαύτης εικόνος με ψευδή ύπογραφήν και αφ* ετέρου την λεπτομερή εΐκονογραφικήν και τεχνοτροπικήν εξέτασιν τοΰ ωραίου αΰτοϋ έργου, το όποιον ουδεμιάς έτυχε μέχρι τοΰδε προσοχής. Ι Ή μέλλουσα εδώ να μας απασχόληση εικών αύτη ανήκει εις την Συλλογήν Δ. Λοβέρδου. "Εχει διαστάσεις 0,38X0,30 καΐ παριστάνει το εν Χώναις θαΰμα τοΰ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ 1 (Πίν. 7 ). Εις την κάτω άριστεράν γωνίαν υπάρχει με λευκά κεφαλαία γράμματα ή υπογραφή : [Έ]μμανονήλον τον Τζανφορνάρι χείρ. Προτοΰ άσχοληφώμεν μέ την εικόνα και όρίσωμεν τήν έποχήν, εις την οποίαν αΰτη πράγματι ανήκει, είναι ανάγκη να εξετάσωμεν τήν γνησιότητα τής υπογραφής. "Αν συγκρίνωμεν τήν επί τής εικόνος αυτής ύπογραφήν προς τήν εύρισκομένην επί ενός των γνωστότερων έργων τοΰ Τζανφουρνάρη, τήν Κοίμησιν τοΰ Αγίου Έςρραιμ τοΰ Σΰρου, τήν άποκειμένην εις τήν Πινακοθήκην τοΰ Βατικανοΰ 8, εικόνα, εις τήν οποίαν ή γνησιότης τής υπογραφής δεν Όά ήδΰνατο κατ' οΰδένα τρόπον ν' άμφισβητηθή, dà καταλήξωμεν εις λίαν ενδιαφέρουσας διαπιστώσεις. Θα παρατηρήσωμεν δηλαδή δτι ή επί τής εικόνος τής Συλλ. Λοβέρδου υπογραφή, αν και εις τήν γενικήν της εμφάνισιν παρουσιάζει πλείστος ομοιότητας προς τήν επί τής εικόνος τοΰ Βατικανοΰ, εν τούτοις εις τάς λεπτομέρειας δΰναταί τις να διακρίνη αισθητός νολογία 1530, άπα τήν οποίαν πλανηθείς, κατέταξα τον ζωγράφον τούτον εις τον 16 ον αιώνα. Βλ. Α. Ξυγγοπούλου, Μουσειον Μπενάκη. Κατάλογος των εικόνων, 'Αθήναι 1936, σ. 13 κ.εξ. και πίν. 8. Άργότερον δμως νεώτεραι ερευναι μέ έπεισαν δτι ή χρονολογία αυτή ήτο ψευδής και δτι δ Α. Κοντονής ήκμασε κατά τάς αρχάς τοΰ 18 ου αιώνος. Πρβ. Α. Ξυγγοπούλου, Σχεδίασμα ιστορίας τής θρησκευτικής ζωγραφικής μετά τήν άλωσιν, 'Αθήναι 1957, 135 κ.εξ. 1. Περιγραφή, όχι άπηλλαγμένη παρανοήσεων, έν Δ. Σισιλιάνου, "Ελληνες αγιογράφοι μετά τήν άλωσιν, 'Αθήναι 1935, 229. 'Επίσης έν Α. Π απ άγια ν- νοπούλου-παλαιοϋ, Μουσειον Διονυσίου Λοβέρδου, 'Αθήναι 1946, σ. 54, αριθ Αδτη έχει πολλάκις άπεικονισθή. Βλ. Α. Munoz, Ι quadri bizantini della Pinacoteca Vaticana, Roma 1928, πίν. Ι και σ. 9 τής ΕΙσαγωγής, δπου αναγράφονται αί παλαιότεροι δημοσιεύσεις. 'Επίσης τοΰ αύτοϋ, L'art byzantin à l'exposition de Grottaferrata, Rome 1906, σ. 33, είκ. 24. Ο. Wulff-M. A 1- patoff, Denkmäler der Ikonenmalerei, Hellerau bei Dresden 1925, σ. 233, είκ. 99.

4 28 διαφοράς και εις την συνένωσιν ώρισμένων γραμμάτων, άλλα και εις τον τύπον τοΰ επιθέτου. Εις την απασχολούσαν δηλαδή ημάς εικόνα το έπίθετον τοΰ αγιογράφου έχει γραφή Τζανφορνάρι αντί τοΰ είς την εικόνα τοΰ Βατικανού Τζανφονρνάρι. Το έπίθετον όμως τοΰ αγιογράφου και εις αλλάς αδιαφιλονίκητου γνησιότητος ύπογραφάς του επί εικόνων, δπως αί τρεις εις τήν Έλληνικήν Κοινότητα (νΰν εις το Έλληνικόν Ίνστιτοϋτον Βυζαντινών καί Μεταβυζαντινών Σπουδών ) τής Βενετίας ι, άλλα καί εις τάς ιδιόχειρους ΰπογραφάς του επί εγγράφων 2, είναι πάντοτε Τζανφονρνάρις ή Τζανφονρνάρης, ουδέποτε δε Τζανφορνάρις. Μόνον εις ιταλικά έγγραφα συναντάται ό τΰπος Dzanfornari ή Zanfornari 3. 'Από τήν εξέτασιν λοιπόν αυτήν προκύπτει το ασφαλές, νομίζω, συμπέρασμα, δτι ή επί τής εικόνος τής Συλλ. Λοβέρδου υπογραφή τοΰ Τζανφουρνάρη δεν είναι γνησία καί δτι έχει αυτή προστεθή είς χρόνους νεωτάτους, προσέτι δε δτι ό γράψας αυτήν άπεμιμήθη κατά πάσαν πιθανότητα, μέ τινας δμως παρανοήσεις, τήν επί τοΰ πίνακος τοΰ Βατικανοΰ, τοΰ οποίου πολλαί απεικονίσεις έχουν άπο μακροΰ χρόνου δημοσιευθή. Το έ'ργον άλλωστε αυτό τοΰ Τζανφουρνάρη, ή εϊκών δηλαδή τής Πινακοθήκης τοΰ Βατικανοΰ, ήτο μέχρι πρό τίνος το μόνον, αν δεν άπατώμαι, δι" απεικονίσεως γνωστόν τοΰ αγιογράφου τούτου 4. 'Αλλά, πλην τής υπογραφής, ακόμη σπουδαιότερος ενδείξεις τοΰ δτι ή είκών δεν δύναται να είναι έργον τοΰ Τζανφουρνάρη, παρουσιάζει ή τεχνοτροπία της. Εΐς τα έργα πράγματι τοΰ Τζανφουρνάρη, εκτός από εκείνα, εις τα όποια τα Παλαιολόγεια πρότυπα τοΰ ζωγράφου έχουν άποδοθή μέ ίσχυράν ίταλικήν επίδρασιν, όπως ή Κοίμησις τοΰ Έφραίμ τοΰ Σΰρου είς 1. Βλ. S. Marconi έν Atti dell'istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, 107, 1948/9, σ. 248, αριθ. 27, 43 καί σ. 251, αριθ. 96. Είς τήν ύπ' αριθ. 27 εικόνα, παριστάνουσαν τήν Κυριακήν τής 'Ορθοδοξίας, τό επίθετον έχει αντιγραφή υπό τής Marconi λανθασμένος Τζανφορνάρη, αντί Τζανφονρνάρί, δπως είχε τήν καλωσύνην να μέ βεβαίωση ό κ. Μ. Χατζηδάκης, τόν όποιον καί από εδώ θερμότατα ευχαριστώ. Πρβ. καί Έλληνικόν Ίνστιτοϋτον Βυζαντινών καί Μεταβυζαντινών Σπουδών (Βενετίας). Μουσεΐον ίερών εικόνων, σ. 15, αριθ Βλ. Κ. Μ έ ρ τ ζ ι ο υ, Θωμάς Φλαγγίνης κα'ι ό μικρός Έλληνομνήμων, 'Αθήναι 1939, 236 κ.έξ. 3. Αυτόθι, 235, Κατά τρόπον παράδοξον, ό Τζανφουρνάρης είναι ό αγιογράφος, τοΰ οποίου ή υπογραφή προσετέθη συχνότερον είς ανυπόγραφους εικόνας. Είς τά έργα μέ τήν υπόπτου γνησιότητος υπογραφή ν τοΰ αγιογράφου τούτου νομίζω τώρα δτι θα πρέπη ίσως να καταταχθή καί ή Γέννησις τοΰ Χρίστου μέ τήν Προσκΰνησιν τών Μάγων, ή άποκειμένη είς τό Μουσεΐον Μπενάκη. Ξυγγοποΰλου, Μουσεΐον Μπενάκη, πίν. 16.

5 - 29 την Πινακοθήκην τοϋ Βατικανού, πού ανωτέρω άνεφέραμεν, και ό Ευαγγελισμός τοϋ Μουσείου Μπενάκη ι, γίνεται φανερά και μία άλλη ακόμη τάσις. Εις ωρισμένα δηλαδή σχετικώς ολιγάριθμα έργα, ανήκοντα πιθανώς εις τήν πρώτην περίοδον της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας τοϋ αγιογράφου, παρατηρείται προσπάθεια άπομιμήσεως, δσον το δυνατόν πιστοτέρας, τοϋ Παλαιολογείου προτύπου, το οποίον εΐχεν ούτος προ οφθαλμών. Της τάσεως αυτής τοϋ Τζανφουρνάρη χαρακτηριστικον παράδειγμα θα ήδΰνατο να θεωρηθή ή ωραία εικών τής Μεταμορφώσεως εις τήν Συλλ. Ε. Σταθάτου 2. Άλλα και εις τήν εικόνα αυτήν, εκτός τής τεχνικής εκτελέσεως, πού δεικνύει χρόνους μεταγενεστέρους τής αλώσεως, υπάρχουν και μερικαί λεπτόμέρειαι πείθουσαι δτι ό ζωγράφος, αντιγράφων το Παλαιολόγειον πρότυπον, δεν ήδυνήθη ν* αποφυγή ωρισμένας παρανοήσεις. Ή εικών δμως τής Συλλ. Λοβέρδου, ή Ιδώ απασχολούσα ημάς, ού'τε τοιαύτας παρανοήσεις παρουσιάζει, αλλ* ούτε καΐ τεχνικήν δυναμένην ν' άνήκΐ) εις τους περί το 1600 χρόνους, εις τήν εποχήν δηλαδή τής ακμής τοϋ Τζανφουρνάρη. Ούτω δύναται να θεωρηθή απολύτως, νομίζω, βέβαιον δτι ή εικών τής Συλλ. Λοβέρδου είναι χωρίς καμμίαν άμφιβολίαν έργον τών χρόνων τών Παλαιολόγων και ώς τοιούτον θα τήν εξετάσωμεν εις τήν προκειμένην μελέτην. II Εις το πρώτον επίπεδον τής εικόνος ( Πίν. 7 ), αριστερά, ως προς τον θεατήν, παρίσταται ό 'Αρχάγγελος Μιχαήλ, ή μορφή ή δεσπόζουσα τής δλης συνθέσεως. Ούτος εικονίζεται κατ* ενώπιον στρέφων το πρόσωπον ελαφρώς προς δεξιά. Τον δεξιον πόδα στηρίζει ό 'Αρχάγγελος ισχυρώς επί τοϋ εδάφους, ενώ ό αριστερός τείνεται προς τα πλάγια. Φορεί μακρόν χιτώνα με ταινίας «σημεία» κατά τάς πλαγίας ραφάς, επ' αυτού δε ίμάτιον πολύπτυχον, φέρον εις τήν προ τού στήθους δεξιάν παρυφήν χρυσοκόσμητον τετράγωνον, το «ταβλίον». Το ίμάτιον καλύπτει όλόκληρον το σώμα, άφήνον μόνον ασκεπές το δεξιον μέρος τού στήθους και τον ύιρούμενον δεξιον βραχίονα, μία δε άκρα αυτού ανεμίζεται προς τα οπίσω εις διεύθυνσιν παράλληλον προς το άκρον τής λοξώς σχεδιασμένης αριστεράς πτέρυγος τοϋ 'Αρχαγγέλου. Με τήν ύψωμένην δεξιάν χείρα καΐ με τήν υπό τοϋ ιματίου καλυπτομένην άριστεράν ό Μιχαήλ κρατεί μακρόν δόρυ, το κάτω άκρον τοϋ οποίου έχει εμπήξει εΐς τήν οπήν, δπου εισέρχονται τα ύδατα τοϋ όρμητικώς άνωθεν κατερχομένου κατακορύφως πόταμου. 1. Ξυγγοποΰλου, Μουσεϊον Μπενάκη, πίν. 17 Α και σ Ξ υ γγ οπ οΰ λο υ, Συλλογή Ε. Σταθάτου, 'Αθήναι 1951, πίν. 7. 'Επίσης έν Collection Hélène Stathatos. Les objets byzantins et postbyzantins, 1957, πίν. XIX, 117.

6 30 Εις tò δεξιον μέρος της εικόνος ί'σταται ό μοναχός "Αρχιππος * βλέπων προς τον Άρχάγγελον, προσκλίνων ελαφρώς και τείνων προς αυτόν ίκετευτικώς τας χείρας. Ό "Αρχιππος επάνω τοΰ ράσου φέρει κουκουλιον ερριμμένον προς τα οπίσω και κοντον μανδΰαν, κάτω τοΰ οποίου διακρίνεται το μοναχικον σχήμα. "Οπισθεν τοΰ Άρχίππου εικονίζεται κυκλικόν οικοδόμημα καλυπτόμενον υπό κυλινδρικού τροΰλλου, παρ' αυτό δε στενόν κτίσμα ύπο μορφήν μονοκλίτου βασιλικής με σαμαρωτήν στέγην. Το βάθος τέλος της εικόνος πληροϋσι δυο υψηλοί και απότομοι βράχοι, εκ των οποίων ό μεν πλαισιώνει τον Άρχάγγελον, ό δε τα οικοδομήματα και τον προ αυτών ϊστάμενον Άρχιππον. Οι βράχοι οΰτοι χωρίζονται από τον μεταξύ αυτών καταπίπτοντα ποταμόν, τον καταπινόμενον από το βάραθρον, το όποιον έχει ανοίξει με το δόρυ του δ 'Αρχάγγελος. Δια να εννοήσχι τις ευκόλως την επί της εικόνος παράστασιν, δέον να έ'χη προ οφθαλμών τάς διηγήσεις περί τοΰ εν Χώναις θαύματος τοΰ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ή συντομωτέρα τών διηγήσεων τούτων, ή οποία όμως, παρά την συντομίαν της, δίδει αρκετά σαφή ιδέαν τοΰ θέματος, είναι ή περιεχόμενη εις το Μηναΐον τής 6*1? Σεπτεμβρίου, οπότε ή 'Εκκλησία εορτάζει την μνήμην τοΰ θαύματος τούτου : «Φ&όνω τηκόμενοι επί τοις παραδόξως γενομένοις êv τω ναφ τοΰ αρχιστρατήγου Μιχαήλ άνδρες ίλληνίζοντες, τον παραρρέοντα έγγνΰεν ποταμόν έβονλενσαντο κατά τον ναον στρεψαι, ώστε καϊ τον ναον κατακλνσαι, και τον προσμένοντα εν αύτώ άνδρα τίμιον, τον "Αρχιππον, άπολέσαι. Φανείς δε και μόνον δ ΰεΐος αρχιστράτηγος, και υαρρεΐν εγκελενσάμενος τφ Άρχίππω, πλήσοει ράβδω την πέτραν, καϊ πάροδον εν αυτή" ποιήαας τοϋ ποταμού, εξ εκείνον καϊ μέχρι τον νυν παροδενων όραται χωνενόμενος» 2. Εις την εξεταζομένην δμως εικόνα υπάρχουν αρκετά! λεπτομέρειαι, τάς οποίας δεν δύναται να εξήγηση ή σύντομος αυτή διήγησις τοΰ Μηναίου, άλλα που μας ερμηνεύουν τα εκτενέστερα κείμενα. Προτοΰ ελθωμεν εις τάς λεπτομέρειας, είναι ανάγκη να ΐδωμεν πώς παρέστησε το θέμα ή προ τών Παλαιολόγων ζωγραφική. Τον γενικόν τΰπον τών παλαιοτέρων αυτών παραστάσεων μας τον δίδει ή μικρογραφία τοΰ περίφημου Μηνολογίου τοΰ Βατικανοΰ, το όποιον, δ'πως είναι γνωστόν, εγράφη και διεκοσμήθη περί το 986 προς χρήσιν τοΰ αΰτοκράτορος Βασιλείου Β' τοΰ Βουλγαροκτόνου 3 (εικ. 1). ΕΊς ταΰτην, ή οποία είναι, αν 1. Ή υπεράνω της μορφής επιγραφή είναι πιθανώς προσθήκη μεταγενέστερα, γενομένη υπό τοϋ ιδίου πού έγραψε και τήν ύπογραφήν τοϋ Τζανφουρνάρη. 2. Μηναΐον Σεπτεμβρίου, εκδ. Βενετίας, 1864, 41 Α. 3. Il Menologio di Basilio II, cod. Vatic, gr (Codices e Vaticanis

7 31 δεν άπατώμαι, ή παλαιοτέρα γνωστή άπεικόνισις τοϋ θέματος, όπως καί εις οίλλα συγγενή μνημεία των χρόνων των Κομνηνών 1, εικονίζονται δυο ποταμοί, σχηματίζοντες δυο τόξα, πού πλαισιώνουν, κατά τρόπον λίαν διακοσμητικόν, τάς μορφάς τής συνθέσεως, τον Άρχάγγελον δηλαδή καΐ τον "Αρχιππον, και έπειτα, συνενούμενοι, κατέρχονται κατακορΰφως προς τα Είκ. 1. Μικρογραφία τοϋ Μηνολογίου τοϋ Βασιλείου εις τήν Βιβλιοθηκην τοϋ Βατικανού. Β' κάτω. Οι δυο οΰτοί ποταμοί είναι δ Λυκόκαπρος και ό Κοΰφος, τους όποίουο αναφέρουν και ό Συμεών Μεταφραστής 2 και οίλλα κείμενα 3. 'Επίσης καΐ εις τήν μικρογραφίαν τοϋ Μηνολογίου τοϋ Βατικανού καΐ είς τάς αλλάς Κομνηνείους παραστάσεις ό ναός τοϋ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ παριστάνεται ως κυκλικόν οικοδόμημα, εις το όποιον είναι προσκολλημένη ήμικυλινδρική άψίς. selecti... vol. Vili), Torino 1907, πίν. 17. Προχείρως και έν Β. Λάζαρε φ, 'Ιστορία τής βυζαντινής ζωγραφικής ( ρωσ. ), Μόσχα , II, πίν. 69β. 1. Βλ. Γ. και Μ. Σωτηρίου, Εικόνες τής Μονής Σινά, ΆΌ-ήναι 1956, 1958, Ι, πίν. 65. Πρβ. και II, σ. 79 κ.έζ. Ε'ις τήν Μονήν Σινά υπάρχει και άλλη άπεικόνισις του έν Χώναις θαύματος τών ιδίων περίπου χρόνων, ευρισκομένη επί μεγάλου πίνακος τών άγιων και τών εορτών του μηνός Σεπτεμβρίου. Σωτηρίου, ενθ' άν., Ι, πίν. 140, II, σελ. 121 κ.έξ. Αδτη όμως δεν παρουσιάζει τίποτε το Ιδιαίτερον άπό εικονογραφικής απόψεως. 2. Μ. Bonnet έν Analecta Bollandiana, 8, 1889, Αυτόθι, 298.

8 32 Ή ζωγραφική των Παλαιολόγων διετήρησεν άμετάβλητον σχεδόν εϊς τάς γενικός γραμμάς την παράστασιν των δυο μορφών, τοϋ 'Αρχάγγελου καΐ τοΰ Άρχίππου, έπέφερεν όμως ουσιώδεις μεταβολάς εις την άπεικόνισιν τοϋ πόταμου, τοΰ βραχώδους τοπίου και τών οικοδομημάτων, των ευρισκομένων όπισθεν τοϋ Άρχίππου. Οι δυο ποταμοί, Κοΰφος καΐ Λυκόκαπρος, δεν σχηματίζουν πλέον δυο τόξα περιβάλλοντα τάς μορφάς. Έξ αυτών απέμεινε μόνον δ κατάκορΰφως κατερχόμενος, ό σχηματισθείς από την συνένωσίν των, καί χωνευόμενος εις το ΰπό τοΰ 'Αρχαγγέλου άνοιγέν βάραθρον. Ύπό την μορφήν αυτήν τον παριστάνουν καί το 1321 ή τοιχογραφία της Γκρα- ΕΙκ. 2. Τοιχογραφία είς την Γκρατσάνιτσαν τής Σερβίας. τσάνιτσας εϊς τήν Σερβίαν ' ( εΐκ. 2 ), δπως καί ή ενταΰθα εξεταζόμενη εικών της Συλλ. Λοβέρδου 2. Εις μίαν φορητί]ν εικόνα, προερχομένην εκ της αγιορείτικης σερβικής Μονής Χελανδαρίου και άποκειμένην εις το Μουσεΐον τοΰ Βελιγραδίου, ή οποία είναι, κατά τήν γνώμην μου, μεταγενέστερον λαϊκοΰ μάλλον χαρακτήρος άντίγραφον Παλαιολογείου προτύπου, παριστάνονται εις το άνω μέρος τών βράχων μικρά τμήματα τών δυο ποταμών, προ τής συνενώσεως των εις τον κατακορΰφως κατερχόμενον 3 (είκ. 3). Το πρότυπον, πού είχεν ΰπ' όψει του ό ζωγραφήσας τήν εικόνα αυτήν τοΰ Βελιγραδίου, άπετέλει οΰτω, ως προς τους ποταμούς, διά- 1. VI. Petkovid, La peinture serbe du moyen âge, II, Beograd 1934, πίν. LXX, δεξιά άνω. 2. Είς τήν περιγραφήν τής εικόνος ύπό Παπαγιαννοπούλου-Π α λά ιοΰ, ενθ' άν., αναφέρεται ότι από τα όπισθεν βουνά «κατέρχονται δύο ποταμοί συναντώμενοι έμπροσθεν τής εκκλησίας καί χωνευόμενοι είς τήν σχισμήν τοϋ λίθου». Είς τήν εικόνα όμως διακρίνεται σαφώς ετς καί μόνος ποταμός κατερχόμενος κατακορύφως εκ τοϋ δεξιοΰ βράχου. 3. Άπεικόνισις έν Felicetti-Liebenfels, ενθ' άν., πίν. 99. Πρβ.

9 Tò έν Χώναις Φαϋμα τοΰ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Είκών χής Συλλογής Δ. Λοβερδου. ΠΙΝΑΞ 7

10 33 μεσόν τίνα σταθμον μεταξύ των παλαιοτέρων και των Παλαιολογείων παραστάσεων 1. Την όριστικήν συνεπώς μορφήν τοΰ θέματος, δπως το διέπλασεν ή ζωγραφική των Παλαιολόγων, την αντιπροσωπεύει ή ημετέρα εΐκών 8. Ουσιώδης είναι επίσης ή διαφορά τών έργων της εποχής τών Παλαιολόγων από τα παλαιότερα και ως προ; την άπεικόνισιν τών βράχων. Εις τήν μικρογραφίαν τοΰ Μηνολογίου τοΰ Βατικανού ( εικ. 1 ) οί βράχοι είναι χαμηλοί και σχεδόν υποτυπώδεις, συντελοΰντες οΰτω δια τής μικρότητας των εις τήν εξαρσιν τής προ αυτών μεγαλόπρεπους μορφής τοΰ 'Αρχαγγέλου. Εις τήν εκ τών χρόνων τών Κομνηνών εικόνα τής Μονής Σινά, τήν οποίαν άνεφέραμεν ανωτέρω 8, οί βράχοι έχουν εξαφανισθή. Οΰτοι επανέρχονται εις τα μνημεία τών χρόνων τών Παλαιό- Είκ. 3. Είκών είς τό Μουσεϊον λόγων ύπό μορφήν επιβλητικήν, δε- Βελιγραδίου, σπόζοντες τής όλης συνθέσεως με το υψος των, δπως και με τα επάλληλα άποτόμως φωτοσκιαζόμενα επίπεδα των. Με τήν άπεικόνισιν αυτήν τών υψηλών καΐ απότομων βράχων ή ζωγραφική τών Παλαιολόγων επέτυχε κατά τρόπον λαμπρον τήν ρεαλιστικήν εικόνα τοΰ δρεινοΰ τοπίου, εις το όποιον εκτυλίσσεται ή σκηνή. Τα όπισθεν τοΰ Άρχίππου εικονιζόμενα οικοδομήματα δέον επ' ολίγον σ. 83 και 115, κεφ. XI, σημ. 2. Είς tò ανωτέρω βιβλίον ή είκών θεωρείται έργον τοΰ 14ου αιώνος. Τοΰτο είναι εντελώς άπίθ-ανον. 1. Είς τήν μικρογραφίαν τοΰ Μηνολογίου, τοΰ περιεχομένου είς τον κωδ. Gr. th. f. 1 της Βοδληιανής Βιβλιοθήκης τής "Οξφόρδης, άναγόμενον εις τόν 14 ν αιώνα, οί δύο ποταμοί σχηματίζουσι κατερχόμενοι όξεϊαν γωνίαν και συνενοΰνται, κατά τρόπον περίεργον, ολίγον υπεράνω τοΰ υπό τοΰ 'Αρχαγγέλου άνοιγέντος χάσματος. Πρόκειται, νομίζω, περί παρανοήσεως τών δύο βράχων, οί όποιοι πράγματι σχηματίζουν κατερχόμενοι όξεϊαν γωνίαν είς τα Παλαιολόγεια μνημεία. Άπεικόνισις έν Bodleian Picture Books, No 8 : Ο. Pacht, Byzantine Illumination, Oxford 1952, πίν. 24α. 2. Τήν ιδίαν μορφήν είχεν ασφαλώς και τό Παλαιολόγειον πρότυπον, το όποιον εχρησιμοποίησε κατά τόν 16 ν αιώνα ό Θεοφάνης ό Κρής είς τήν τοιχογραφίαν τής τραπέζης τής Λαύρας. Βλ. G. Millet, Monuments de l'athos I. Les peintures, Paris 1927, πίν ( μεσαία ζώνη, δεξιά). 3. Βλ. άνωτ., σ. 31, σημ. 1. Αελτϊον τής Χριστιανικής 'Αρχαιολογική; 'Εταιρείας, Α' 3

11 34 να μας απασχολήσουν. Περίεργος είναι ή εμμονή και τών παλαιοτέρων καί τών Παλαιολογείων παραστάσεων εις τήν άπεικόνισιν τοϋ κυκλικού ναοΰ, του στεγαζομένου με τροΰλλον. Δύναται να θεωρηθή, νομίζω, βέβαιον δτι τοΰτο προέρχεται από το γεγονός ότι δ περίφημος ναός τοϋ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ εις τάς Χώνας είχε πράγματι το περίκεντρον αυτό σχήμα, το όποιον δεικνύει άρχιτεκτονικήν παλαιοχριστιανικήν. Ό ζωγραφήσας τήν μικρογραφίαν τοϋ Μηνολογίου τοϋ Βατικανοϋ ( εικ. 1 ) φαίνεται άντιγράψας, δπως συμβαίνει συχνότατα με τάς εικόνας τοϋ χειρογράφου τούτου *, παλαιότερον πρότυπον, δημιουργηθέν αναμφιβόλως εις αύτας τάς Χώνας καΐ άποδίδον πιστώς τήν μορφήν τοϋ περίφημου ναοΰ. "Από τα κείμενα, τα σχετικά με το θαΰμα τοϋ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ, γνωρίζομεν δτι τον ναόν εις τάς Χώνας ανήγειρε, κατόπιν θαυματουργού ίάσεως δια τοϋ εκεί αναβλύζοντος ύδατος, «ανήρ èv τη πόλει τής Λαοδικείας αοεβής καί είδωλουντης» 2. Οΰτος «ώκοδόμησεν εκεί ενκτήριον μικρόν είς δνομα Μιχαήλ τον αρχιστρατήγου και εακεπαοεν το αγιον νδωρ εκείνο» 3. Αι μαρτυρίαι αύταί συνηγοροϋν, νομίζω, υπέρ τής γνώμης δ'τι το εικονιζόμενον κυκλικόν οικοδόμημα είχεν ίδρυθή εις έποχήν παλαιοχριστιανικήν. Καί ή μικρογραφία τοϋ Μηνολογίου καί ή εΐκών είς τήν Μονήν Σινά παριστάνουν, ώς εΐδομεν, εν μόνον οικοδόμημα, το κυκλικόν με τήν ήμικυλινδρινήν αψίδα. Εις τήν εικόνα δμως τής Συλλ. Λοβέρδου, πού εδώ μας απασχολεί, όπισθεν τοϋ περικέντρου κτίσματος υπάρχει, ως εΐπομεν, καί μικρά μονόκλιτος βασιλική με άμφικλινή στέγην, ταΰτην δε εΰρίσκομεν είκονιζομένην παρά το περιφερικον οικοδόμημα καί είς αλλάς παραστάσεις τής σκηνής εκ τών χρόνων τών Παλαιολόγων. Νομίζω δτι ή άπεικόνισις τής μικρός βασιλικής οφείλεται εϊς πιστοτέραν ίσως ερμηνείαν τών πηγών, καί τής ανωτέρω δηλαδή παρατεθείσης : «...καί φκοδόμησεν έκεΐ ενκτήριον μικρόν... καί εακεπαοεν το αγιον ύδωρ έκεΐνο», ιδίως δμως τοϋ κειμένου τοϋ Μεταφραστοΰ : «...ναοΰ τε τω άρχιστρατήγψ οίκοδομή και πολυτελής οροφή τφ άγιάσματι...» 4. Κατά ταϋτα είναι πολύ πιθανόν δτι ή μεν μικρά βασιλική εις τήν ήμετέραν εικόνα παριστάνει τον ναόν τοϋ 'Αρχιστρατήγου Μιχαήλ, το δε μέγα κυκλικόν οικοδόμημα είναι το στεγάζον το περίφημον θαυματουργόν άγιασμα Δια το ζήτημα τοΰτο βλ. G. Millet, L'art byzantin έν Α. Michel, Histoire de l'art, I. 1, 237 κ.έξ. 2. Bonnet έν Analecta Bollandiana, ενθ' άν., Αυτόθι, 292 κ.έξ. 4. Αυτόθι, Εις τήν ανωτέρω παρατεθεΐσαν εικόνα τοΰ Βελιγραδίου ( είκ. 3), είς το ΰπέρθυρον τοΰ έμπροσθεν οικοδομήματος, υπάρχει παράσιασις τοϋ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ έν προτομϋ. Πρόκειται πιθανώτατα περί τοϋ ναοΰ, όπισθεν τοΰ οποίου προβάλλει το κυκλικόν οικοδόμημα τοϋ αγιάσματος.

12 35 Καιρός ήδη να ελθωμεν είς τα δυο πρόσωπα της συνθέσεως, τον Αρχάγγελον και τον "Αρχιππον. Ό 'Αρχάγγελος Μιχαήλ εΐς την ήμετέραν εικόνα επαναλαμβάνει εις την δλην παράστασιν, πλην της διατάξεως των πτερύγων και τοϋ ιματίου, την μικρογραφίαν τοϋ Μηνολογίου τοϋ Βατικανού (εικ. 1 ), από την οποίαν έ'χει εκφΰγει κάπως ό ζωγραφήσας την εικόνα της Μονής Είκ. 4. "Ο εξολοθρευτής "Αγγελος. Λεπτομέρεια εκ τοιχογραφίας τοϋ παρεκκλησίου της Μονής της Χώρας Κωνσταντινουπόλεως. Σινά, τήν άνήκουσαν εις τους χρόνους τών Κομνηνών. Μεταξύ δμως τής μικρογραφίας τοϋ Μηνολογίου και τής απασχολούσης ημάς εικόνος τής Συλλ. Λοβέρδου υπάρχει αρκετά αισθητή διαφορά αντιλήψεων ως προς τήν άπόδοσιν τοΰ ανθρωπίνου σώματος και τής κινήσεως. Το λεπτόν και ΰψηλον σώμα τοΰ 'Αρχαγγέλου και τήν κάπως συγκρατημένην κίνησιν εις τήν μικρογροφίαν τοϋ Μηνολογίου δεν βλέπομεν πλέον εις τήν εξεταζομένην εικόνα, εις τήν οποίαν τοΰτο έχει πλάτος και ό'γκον, ή δε κίνησις είναι σφοδρότερα. Τήν ζωηρότητα αυτήν τής κινήσεως επιτείνει εις τήν ήμετέραν εικόνα ή κατά τρόπον ισχυρώς ρεαλιστικόν σχεδιασμένη πτυχολογία τοϋ ιματίου, και ιδίως το προς τα οπίσω άνεμιζόμενον άκρον αύτοϋ, δπως και το παραλλήλως προς αυτό διευθυνόμενον κάτω μέρος τοϋ πτεροΰ. Τήν ιδίαν περίπου στάσιν τοϋ 'Αρχαγγέλου με τήν ιδίαν σφοδραν κίνησιν εΰρίσκομεν μεταξύ τών εις τα πρώτα ετη τοΰ 14 ου αιώνος αναγομένων τοιχογραφιών τοΰ παρεκκλησίου τής Μονής τής Χώρας εις τήν Κωνσταντινοΰπολιν. Πρά-

13 36 γματι, εις την σκηνήν της εξολοθρεΰσεως των Άσσυρίων προ τής Ιερουσαλήμ ό εξολοθρευτής "Αγγελος παρουσιάζει, ώς προς τήν γενικήν παράστασιν τοΰ σώματος και ως προς τήν κίνησιν, πλήρη σχεδόν ομοιότητα προς τον Μιχαήλ της ημετέρας εικόνος 1 (εικ. 4). Ή μορφή αυτή τοΰ 'Αγγέλου με τήν σφοδράν κίνησιν φαίνεται δτι εΐχεν εύρεΐαν διάδοσιν εις τήν ζωγραφικήν των Παλαιολόγων. Ή υπό τοΰ ιματίου καλυπτόμενη αριστερά άκρα χειρ τοΰ Μιχαήλ, κατά τρόπον, ώστε να διαγράφεται το σχήμα της, δεν είναι επίσης στοιχεΐον άγνωστον εις τήν Παλαιολόγειον ζωγραφικήν. Ό τρόπος οΰτος της καλύψεως της χειρός, τον όποιον εΰρίσκομεν άπαράλλακτον σχεδόν καΐ εις τήν ανωτέρω παρατεθεΐσαν εικόνα τοΰ Μουσείου τοΰ Βελιγραδίου (εικ. 3), αντιπροσωπεύεται από πολλά παραδείγματα εις το παρεκκλήσιον της Μονής τής Χώρας, εις το Πρωτάτον τοΰ 'Αγίου "Ορους, εις τους Αγίους 'Αποστόλους τής Θεσσαλονίκης, δπως καΐ εΐς τον Μυστράν, δπου μάλιστα ή από τοΰ 1428 τοιχογραφία είς τήν Παντάνασσαν είναι λίαν χαρακτηριστική '. Ό τρόπος εξ άλλου τής πτυχώσεως τοΰ προς τα οπίσω άνεμιζομένου άκρου τοΰ ιματίου τοΰ 'Αρχάγγελου μας φέρει και πάλιν εις το παρεκκλήσιον τής Μονής τής Χώρας, δπου τον εΰρίσκομεν δμοιον σχεδόν εις τον 'Αδάμ τής μεγάλης συνθέσεως τής εις τον "Αδην καθόδου τοΰ Ίησοΰ, τής κοσμοΰσης τήν αψίδα 3. Τό πρόσωπον τέλος τοΰ 'Αρχαγγέλου, με το επίμηκες τριγωνικόν σχήμα, ευρίσκεται εγγύτατα προς γυναικείας τινός μορφάς μεταξύ των τοιχογραφιών τοΰ παρεκκλησίου τής Μονής τής Χώρας, ιδίως προς τήν μορφήν τής Εΰας εις τήν σκηνήν τής εις τον "Αδην καθόδου 4 και άλλων ακόμη 5. Τοΰτο παρουσιάζει επίσης συγγένειαν καΐ προς τους 'Αρχαγγέλους, που κοσμοΰν τον τροϋλλον τοΰ παρεκκλησίου 6, δπως και με τον αριστερά τής Θεοτόκου εικονιζόμενον εις τήν μεγαλοπρεπή σκηνήν τής Δευτέρας Παρουσίας 7. Ή παράστασις τοΰ Άρχίππου επί τής ημετέρας εικόνος ακολουθεί και αυτή αρκετά πιστώς τήν μικρογραφίαν τοΰ Μηνολογίου τοΰ Βατικανού. 1. Βλ. τήν τοιχογραφίαν μετά τον καθαρισμόν παρά P. Underwood εν Dumbarton Oaks Papers, 11, 1957, εικ. 35 κα'ι σ. 201 κ.εξ. Δια τάς παλαιοτέρας απεικονίσεις τής τοιχογραφίας και δια τό θέμα της παραστάσεως βλ. Α. Ξ υ γ γ ό- πουλον εις τήν 'Επετηρίδα τής 'Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, 21, 1951, 49 κ.εξ., δπου και σχεδίασμα τής παραστάσεως. 2. G. Millet, Monuments byzantins de Mistra, Paris 1910, πίν Underwood έν Dumbarton Oaks Papers, 9/10, 1956, εικ Αυτόθι, εικ Αυτόθι, εικ Αυτόθι, ε'ικ Underwood έν Dumbarton Oaks Papers, 12, 1958, ε'ικ. 35.

14 37 Άλλα και εδώ παρατηρούνται μικρά! διαφοραί, δπως εΐδομεν και δια τον Άρχάγγελον, οφειλόμεναι είς τάς αντιλήψεις της τέχνης των Παλαιολόγων. Ό Άρχιππος εις την ήμετεραν εικόνα δεν είναι ή υψηλή καί ραδινή, ή εξαϋλωμένη μορφή τοϋ Μηνολογίου και της Κομνηνείου εικόνος της Μονής Σινά. Είναι μία ογκώδης και ισχυρώς ρεαλιστική παράστασις τοϋ γέροντος μονάχου, πού διήλθε τήν μακράν ζωήν του υπηρετών τον ναόν τοϋ 'Αρχαγγέλου. Κα! εις τήν μικρογραφίαν τοϋ Μηνολογίου καί εις τήν εικόνα της Μονής Σινά ό Άρχιππος ΐσταται εύθυτενής με τάς χείρας τεταμένας προς τον Άρχάγγελον. Εις τήν ήμετεραν εικόνα οΰτος κλίνει μετά φόβου το άνω σώμα. Κα! δεν παρίσταται βεβαίως πρηνής επί τοϋ εδάφους από τον τρόμον του, όταν είδε τον Άρχάγγελον, όπως αναφέρουν αι εκτεταμέναι διηγήσεις 1, ή κλίσις όμως τοϋ άνω σώματος δεικνύει τον φόβον κα! τον θαυμασμόν του εις τήν θέαν τοϋ μεγαλόπρεπους Αρχαγγέλου κα! τοϋ υπ' αύτοϋ τελεσθέντος ύπερφυοΰς θαύματος. Σχετικώς τέλος με τήν παράστασιν τοϋ Άρχίππου είναι ανάγκη να προσθέσωμεν μίαν παρατήρησιν. Οΰτος δηλαδή φέρει κα! εις τα παλαιότερα μνημεία κα! εις τα εκ τών χρόνων τών Παλαιολόγων το σύνηθες, δπως εΐδομεν, μοναχικόν ένδυμα με τα διακριτικά τοϋ μεγάλου σχήματος. Κατά τα κείμενα δμως ό Άρχιππος έφόρει μόνον Ινα σάκκον, ενώ άλλος σάκκος τοϋ εχρησίμευεν ως στρωμνή, κατ' έτος δε άντήλλασσε τήν χρήσιν τών σάκκων, μεταχειριζόμενος τον μεν ως στρωμνήν χρησιμεύοντα ως ένδυμα κα! τον ως ένδυμα δια στρωμνήν*. Θα ένόμιζε κανε!ς δτι τήν λεπτομέρειαν αυτήν τοϋ ενδύματος τοϋ Άρχίππου ουδέποτε έλαβον υπ' δψιν οι ζωγράφοι. Αύτη δμως δεν έμεινεν ανεκμετάλλευτος από τήν ζωγραφικήν τών χρόνων τών Παλαιολόγων. Εις τήν από τοϋ 1321 τοιχογραφίαν τής Γκρατσάνιτσας εις τήν Σερβίαν, πού κα! ανωτέρω άνεφέραμεν ( εΐκ. 2 ), ό "Αρχιππος εικονίζεται πράγματι φέρων είδος σάκκου φθάνοντος μέχρι τών γονάτων, επ' αύτοϋ δε τον μανδΰαν τοϋ μεγάλου μοναχικού σχήματος. Πρόκειται βεβαίως περ! μεμονωμένου ίσως παραδείγματος, το οποίον δμως δεικνύει δτι ή ζωγραφική τών Παλαιολόγων δεν ήρκέσθη εις τα παραδεδομένα, αλλ* άνέτρεξεν εις τάς πηγάς προς πλουτισμόν τοϋ εικονογραφικού θεματολογίου της. 1. Bonnet, ενο ' άν., 303 : «'Εξελ&όντος Si τον μακαρίου καί &εαοαμένον τήν άπαστράπτονααν ΰέαν τής δόξης αντον (τοϋ Αρχαγγέλου) επεαεν εις το έδαφος ώοεί νεκρός». Acta Sanctorum Septembres, Vili, 46: «...ό δε ( "Αρχιππος ) τήν άπαοτράπτονοαν αι'γλην τής αγγελικής δόξης μη οτέργειν οΐός τε ων, είς άγωνίαν νπαχ&είς τε και φόβον, επί γής ώοεί νεκρός έπεσε». 2. Μεταφραστής παρά Bonnet, IvtV' άν., 312 : «"Ενδυμα δε αυτω αάκκοι δύο, δ μεν σκέπη τον οώματος ων, δ δε τής οτρωμνής, δια χρόνον τούτων εκάτερος τήν νπηρεσίαν άποπληρών ενιαντον μεν γαρ όλον ατερος αντώ τών σάκκων τήν γύμνωαιν περιεστελλε ν^ατερον τήν οτρωμνήν επικρντιτοντος, είτα τήν χρείαν αμείβοντες δ μεν ίμάτιον, ο δε στρωμνή πάλιν εγίνετο...». Πρβ. και σ. 294.

15 38 Με την τεχνικήν εκτέλεσιν της υπό μελέτην εικόνος δεν είναι δυστυχώς δυνατόν ν' άσχοληθώμεν λεπτομερώς. 'Επανειλημμένοι αδέξιοι καθαρισμοί και επιδιορθώσεις των κατεστραμμένων μερών έχουν αισθητώς αλλοιώσει την άρχικήν μορφήν τοΰ πίνακος. Το πρόσωπον τοϋ Άρχίππου, με τας μικράς λεύκας και εντόνως φωτεινάς κηλίδας επί τοΰ ελαφρώς σκιερού γενικού χρώματος τοΰ προπλασμοΰ οφείλεται χωρίς, νομίζω, άμφιβολίαν εΐς νεώτερον διορθωτήν. Τοΰτο, πράγματι, παρουσιάζει βασικός διαφοράς από το πρόσωπον τοΰ 'Αρχαγγέλου, το όποιον φαίνεται δτι εμεινεν άλώβητον από τάς επεμβάσεις τοΰ διορθωτοΰ. Εΐς αυτό το λευκοκίτρινον χρώμα, το δηλοΰν τάς ισχυρώς φωτιζομένας επιφανείας, δέν αποτελείται από μικρός κηλίδας, αλλ' απλοΰται εις εκτασιν επί τοΰ ελαφρώς σκοτεινοΰ προπλασμοΰ, ό όποιος είναι λίαν περιωρισμένος. Ή τεχνική αυτή χαρακτηρίζει σειράν εικόνων, δυναμένων να χρονολογήσουν από τοΰ τέλους τοΰ 13 ου ή από τών αρχών τοΰ 14 ου αιώνος 1. Τήν εύρίσκομεν δμως και εις τοιχογραφίας, όπως αί από τών πρώτων ετών τοΰ 14 ου αιώνος εΐς το παρεκκλήσιον της Μονής τής Χώρας 2, προς τάς οποίας, δ'πως εϊδομεν, ή ημετέρα εΐκών σχετίζεται και ως προς τήν όλην παράστασιν τοΰ 'Αρχαγγέλου και ως προς αλλάς ακόμη λεπτομέρειας. Ή ανωτέρω γενομένη λεπτομερής εξέτασις τής εικόνος οΰδεμίαν, νομίζω, επιτρέπει άμφιβολίαν ότι αΰτη είναι έργον τών χρόνων τών Παλαιολόγων και δτι θα ήδΰνατο να τοποθετηθή εΐς τα τέλη ίσως τοΰ 13 ου ή εΐς τάς αρχάς τοΰ 14 ου αιώνος. Ή αναμφισβητήτως στενή, δπως εϊδομεν, σχέσις αυτής προς τάς προσφάτως καθορισθείσας λαμπρας τέχνης τοιχογραφίας τοΰ παρεκκλησίου τής Μονής τής Χώρας, τοιχογραφίας πού προβάλλουν εΐς τους μελετητάς τής ζωγραφικής τών Παλαιολόγων πολλά καΐ δυσεπίλυτα προβλήματα, ή σχέσις αυτή θέτει το ερώτημα, αν ή εΐκών, ή οποία εδώ μας άπησχόλησε, προέρχεται από εργαστήριον τής Κωνσταντινουπόλεως. Εΐς το ερώτημα όμως τοΰτο ή άπάντησις είναι, αν μή αδύνατος, πάντως λίαν δυσχερής. Μία τοιαύτη εικασία θα ήδΰνατο ίσως να θεωρηθή λίαν πιθανή, άλλα δεν θα ήτο δυνατόν να φθάση μέχρι τής απολύτου βεβαιότητος. 1. "Οπως π.χ. ή εΐκών τής Παναγίας Περίβλεπτου εις τον "Αγιον Κλήμεντα της Άχρίδος. Προχβίρως έν Felicetti-L,iebenfels, ένθ ' άν., πίν. 90. Ή έκεΐ ( σ. 78 ) χρονολόγησις τής εικόνος άπο τών μέσων τοΰ 14 e αιώνος είναι απίθανος. "Εγχρωμος άπεικόνισις εις το περιοδ. Jugoslavia, 1952, σ. 87. Δια τήν εξέλιξιν τής τεχνικής κατά τήν έποχήν αυτήν βλ. Ξυγγοπούλου, Σχεδίασμα, 16 κ.εξ. 2. Underwood έν Dumbarton Oaks Papers, τόμ. 9/10, 1956, είκ. 69, 80. Τόμ. 11, 1957, είκ. 51.

16 39 Ή ανωτέρω τέλος γενομένη λεπτομερής εξέτασις της εις την Συλλ. Λοβέρδου εικόνος είναι, νομίζω, χρήσιμος και από άλλης απόψεως. Μας έδειξε δηλαδή με ποίον τρόπον ή ζωγραφική των Παλαιολόγων εχρησιμοποίησε τα παλαιά, από μακρών αιώνων δημιουργηθέντα εικονογραφικά θέματα και πώς τα προσήρμοσεν εις τάς αισθητικός αντιλήψεις της. Πώς αί εξαϋλωμέναι και εξω σχεδόν της πραγματικότητος, αί ιδεαλιστικοί μορφαί τής εποχής τών Μακεδόνων και τών Κομνηνών εξανθρωπίζονται, θα ήδΰνατό τις να εΐπχι, εις τήν Παλαιολόγειον τέχνην καΐ λαμβάνουν χαρακτήρα καταφανώς ρεαλιστικόν, χωρίς να διαταραχθή, εις το γενικον τουλάχιστον σχήμα της, ή παλαιά συνθεσις. Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966 Μία τοιχογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του ΙΑ αιώνος, εις τον ναόν του Αγίου Νικολάου της Στέγης (Κακοπετριά, Κύπρος).(Σημείωμα εις μνήμην του αειμνήστου Καθηγητού Γεωργίου Α. Σωτηρίου) (πίν. 75-76)

Διαβάστε περισσότερα

Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν.

Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν. Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν. 35-46) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 2 (1960-1961), Περίοδος Δ' Σελ. 77-100

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Τάσος ΜΑΡΓΑΡΙΤΩΦ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 144-148 ΑΘΗΝΑ 1960 ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II

Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II Ή ανωτέρω μελέτη τοΰ συναδέλφου κ. Ί. ΙΙαπαδημητρίου φέρει εις φως δυο σπουδαιοτάτας πληροφορίας άναφερομένας εις τον ζωγράφον Θ. ΓΙουλάκην' τον ακριβή δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας

Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 108-114 ΑΘΗΝΑ 1960 MEPIKAI ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου

Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 9 (1977-1979), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη της Μαρίας Γεωργίου Σωτηρίου (1888-1979) Σελ. 181-184 ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάς Ζωγράφου Πύργος Χελανδαρίου Πύργος Καρακάλλου Πύργος Σταυρονικήτα Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Κιόσκι Κιόσκι Αγίου Παύλου Ι.Μ. Διονυσίου,

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1892)

Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1892) Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου 1892-31 Δεκεμβρίου 1892) Δελτίον XAE 2 (1892-1894), Περίοδος A' Σελ. 107-111 ΑΘΗΝΑ 1894 107 ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΙ ΤΑΜΕΙΟΥ (1 Ιανουαρίου 18W 31 Δεκεμβρίου 1892). Ζ7ρος την Γενικην

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Δ: Υστεροβυζαντινή Τέχνη (1204-1453) Αρχιτεκτονική-Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ

Διαβάστε περισσότερα

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού 5 Νοεμβρίου 2017 Τα αντικείμενα μικροτεχνίας μουσείου της βιβλιοθήκης Βατικανού Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Η συλλογή αντικειμένων

Διαβάστε περισσότερα

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους] ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλα 2 0 1 0 Ο ορεινός οικισμός Θεολόγος είναι κτισμένος στο βάθος μιας ρεματιάς στο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Συνθήκη για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 1972, σηματοδότησε μια νέα εποχή στη διατήρηση των πολιτιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Παλαιχώρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ- ΠΑΛΑΙΧΩΡΙ Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι ένα μικρό παρεκκλήσι που χτίστηκε στις αρχές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ Είς τό Ιερόν Βήμα τοΰ Καθολικού τής άγ. Αικατερίνης τής Μονής τοΰ Σινό διασφζεται μεγά/π τοιχογραφία, παριστώσα την Θυσίαν τοΰ Αβραάμ (πίν.

Διαβάστε περισσότερα

Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία

Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία Οι εικόνες της Ανάστασης στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία Η γιορτή της Ανάστασης του Κυρίου είναι η σημαντικότερη, η λαμπρότερη, η πιο χαρούμενη μέρα μέσα στον εορταστικό κύκλο της Χριστιανοσύνης. Και

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987. Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (Καριγέ Τζαμί) ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ 3o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Β1

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (Καριγέ Τζαμί) ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ 3o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Β1 Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (Καριγέ Τζαμί) ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ 3o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΤΑΞΗ Β1 Η Mονή της Χώρας-Γενικά Μερικά από τα καλύτερα δείγματα των ψηφιδωτών της βυζαντινής τέχνης διατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ Είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών Είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΓΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΓΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΓΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Κατά τάς εργασίας επισκευής κα! έπαυξήσεως, τας άρξαμένας το 953 εις τον ναον των Ταξιαρχών, ήλθον εις φως αρχιτεκτονικοί τίνες λεπτομέρειας τας

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΜΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΔΗΝ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

Ο ΥΜΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΔΗΝ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ Ο ΥΜΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΔΗΝ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ Οί μέχρι τοΰδε άσχοληθέντες με τό είκονογραφικόν θέμα τής εις τον Άδην καθόδου τοΰ Ίησοΰ, τής συνήθως καλουμένης Άναστάσεως, διέκρι-

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ Σύντομο ιστορικό Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Παραλιμνίου Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου διαδέχθηκε το 19 ο αιώνα ένα παλαιότερο βυζαντινό ναό. Βρίσκεται στο κέντρο του

Διαβάστε περισσότερα

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας 4 Νοεμβρίου 2011 Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας Αφιερώματα / Μοναστήρια της Μακεδονίας Της Χρυσάνθης Σταυροπούλου-Τσιούμη Καθηγήτριας στο ΑΠΘ Να αναζητήσει κανείς τους ιδιαίτερους λόγους για τους οποίους

Διαβάστε περισσότερα

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια Ηγούμενος Χρυσορρογατίσσης Διονύσιος Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΥ Διόρθωση ανακρίβειας που προήλθε από παρεξήγηση Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια που αναφέρεται στο βιβλίο της Μαρίνας

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά

Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά 1 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ελληνικά 2 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ο Ναός της Παναγίας Ελεούσας Ποδύθου, ανήκει στη μεταβυζαντινή περίοδο και κτίστηκε στις αρχές του 16 ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24)

Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24) Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 4 (1964-1965), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου (1881-1965) Σελ. 53-70

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΤΡΙΤΟΥΣ Μόλις εΐχεν εκτυπωθή τό άρθρον μου «Βυζαντινά! έκκλησίαι τής Λέσβου»1, ότε κα'ιεκτον εις τα εκεί παρατιθέμενα. Ή παράλειψις είναι ασυγχώρητος, διότι τοΰτο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ,,

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ,, ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ,, ΥΠΟ ΑΝΔΡΕΟΥ ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΥ Ώς σημειον έκκινήσεως διά την ερευνάν τοΰ αρκετά σπανίου καί πολύπλοκου είκονογραφικοϋ δέματος τοΰ 'Αγ. Ίωάννου τοΰ Χρυσοστόμου ώς

Διαβάστε περισσότερα

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos.

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. A. Bryer καί D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. Χάρτες καί σχέδια τοΰ R. Anderson, σκίτσα τής Jane Winfield, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Studies XX, 1985, τόμοι I καί

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον XAE 4 (1904), Περίοδος A' Σελ. 20-23. Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ 1904

Δελτίον XAE 4 (1904), Περίοδος A' Σελ. 20-23. Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ 1904 Λόγος επικήδειος επί του νεκρού Αλεξάνδρου Βαρούχα, πρώτου προέδρου της Χριστιανικής Αρxαιολογικής Εταιρείας ρηθείς εν τω Αθήνησι Μτροπολιτικώ ναώ τη 1 Φεβρουαρίου 1899 Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ Δελτίον XAE 4

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα,

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιολόγειος εικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ

Παλαιολόγειος εικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Παλαιολόγειος εικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Μαρία ΣΩΤΗΡΙΟΥ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 80-86 ΑΘΗΝΑ 1960 ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΟΣ ΕΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Το Βυζαντινον

Διαβάστε περισσότερα

Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον XAE 1 (1884-1891), Περίοδος A' Σελ. 6-9 ΑΘΗΝΑ 1892 ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ "Αρθρον 1. Συνιστάται έν Αθήναις εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

5 Δευτέρα Ακολουθία των Μ. Ωρών, Θεία Λειτουργία & Αγιασμός. 7 Τετάρτη Θεία Λειτουργία «Σύναξις Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου»

5 Δευτέρα Ακολουθία των Μ. Ωρών, Θεία Λειτουργία & Αγιασμός. 7 Τετάρτη Θεία Λειτουργία «Σύναξις Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου» Ιανουάριος 1 Πέμπτη Θεία Λειτουργία «Περιτομή Του Κυρίου» 4 Κυριακή Θεία Λειτουργία 5 Δευτέρα Ακολουθία των Μ. Ωρών, Θεία Λειτουργία & Αγιασμός 6 Τρίτη Θεία Λειτουργία & Αγιασμός «Άγια Θεοφάνεια» 7 Τετάρτη

Διαβάστε περισσότερα

Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2)

Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 6 (1970-1972), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Παναγιώτη Μιχελή (1903-1969) Σελ. 1-12 ΑΘΗΝΑ 1972 Η ΠΤΕΡΩΤΗ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (ΠΙΝ. 1-2)

Διαβάστε περισσότερα

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν.

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν. . ίέ ι;κ ί ν. f >.. - i V. ;ΐ \ i i ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ 026000265336 i- ψ,. Ϊ 1». ί 1 ι ] Iτ I V.. ' ν' ;. V! 1 ] * /.. > ' > : ' >7' ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ JJ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ Υ Μ ΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585

Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585 Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585 νας του.-παν τουναντίον. Εσχάτως μάλιστα καθηγητής τις τής ιστορίας τοΰ Πανεπιστημίου τών Σκοπιών εν δημοσίφ όμιλίςι εβεβαίωσε το

Διαβάστε περισσότερα

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης BYZANTINH TEXNH:AΡXITEKTONIKH kαι ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ H Βυζαντινή αρχιτεκτονική και ως αναπόσπαστο τμήμα της η ζωγραφική: - Ψηφιδωτή και νωπογραφία- νοείται η τέχνη που γεννήθηκε και ήκμασε μεταξύ 4ου και 15ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923

Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923 Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923 Δελτίον XAE 11 (1924), Τεύχη α'-β', Περίοδος Β' Σελ. 90-94 ΑΘΗΝΑ 1924 ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑ! ΣΤΕΡΕΠΣΕΠΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΠΝ ΜΝΗΜΕΙΠΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Περί των μεταβυζαντινών εικόνων

Περί των μεταβυζαντινών εικόνων Περί των μεταβυζαντινών εικόνων Γεώργιος ΣΩΤΗΡΙΟΥ Δελτίον XAE 4 (1934-1936), Περίοδος Γ' Σελ. 81-84 ΑΘΗΝΑ 1938 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ 'Υπό Γ. Α. ΣΩΤΗΡΙΟΥ. ΠΕΡΙ TÖN ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ 1. Προέλευσις των εικόνων.

Διαβάστε περισσότερα

Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5)

Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5) Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 8 (1975-1976), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Βίκτωρα Λάζαρεφ (1897-1976)

Διαβάστε περισσότερα

Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και. Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου

Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και. Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου Εύη Σαμπανίκου Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Η παράσταση της Σταύρωσης στη Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου Η καταγωγή και εξέλιξη του εικονογραφικού

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου

Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου 28/02/2019 Η ιστορική Μονή του Σωτήρος Xριστού στο Kουμπέ Ρεθύμνου / Ιερές Μονές Η γυναικεία Mονή του Σωτήρος Χριστού είναι κτισμένη στον λόφο του Τιμίου Σταυρού, στο προάστιο του Κουμπέ Ρεθύμνου. Η μονή

Διαβάστε περισσότερα

Με αγιορειτική λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια εορτάστηκε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελαιοβρύτισσας.

Με αγιορειτική λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια εορτάστηκε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελαιοβρύτισσας. Με αγιορειτική λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια εορτάστηκε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελαιοβρύτισσας. Της πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Ηγούμενος της νόμιμης

Διαβάστε περισσότερα

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ

Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Μάριος Χειμαριός Μάριος Χειμαριός, Κέρκυρα, Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου (Αρχιτεκτονική/ Ιστορία ) www.24grammata.com1 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη

ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Το έργο και η εποχή του Θεοφάνη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γενικά για την Κρητική σχολή 3 Τεχνοτροπία 5 Εικόνες.9 Πηγές, συνεργασία, επικοινωνία 13 2 Γενικά για την Κρητική Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Η ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ, όπου υπάγονται οι ενορίες του Παλαιού Φαλήρου ιδρύθηκε το 1974 (Ν.Δ 411-134/16.5.1974) με έδρα τη Νέα Σμύρνη. Πρώτος μητροπολίτης εξελέγη ο Χρυσόστομος

Διαβάστε περισσότερα

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΓΕΝΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΊΩΝ/ΤΜΉΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό

Διαβάστε περισσότερα

Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly 12/01/2016 21:56:54 EET - 148.251.235.206

Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly 12/01/2016 21:56:54 EET - 148.251.235.206 3. ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΑΛΥΚΗΣ ΓΛΥΦΑΔΟΣ Την νέαν ταύτην άνασκαφήν παρά την 'Αλυκήν Γλυφάδος, οπού κατά τά έ'τη 1954 και 1955 ειχον άνασκαφή πολλοί μυκηναϊκών χρόνων θαλαμοειδείς τάφοι, κατέστησεν άναγκαίαν

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου 28/07/2019 Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου / Ορθόδοξες Προβολές Στη βορειοανατολική ακμή των τειχών της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου και σε απόσταση μόλις Παντελεήμονος.

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Σ Χ Ο Λ Η Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Τομέας 1 -Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΟΔΟΣ: ΠΑΤΗΣΙΩΝ 42, ΑΘΗΝΑ 10682 ΤΗΛ: 010-772

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής

Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής Αδαμάντιος ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ Δελτίον XAE 3 (1926), Τεύχη α -β, Περίοδος Β' Σελ. 79-82 ΑΘΗΝΑ 1926 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ [Εφέτος ή Χ ρ ι σ τ

Διαβάστε περισσότερα

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις 5 Φεβρουαρίου 2017 «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις «Η ορθόδοξη τέχνη στην Κύπρο πέρασε από πολλές δυσκολίες, κατάφερε όμως να διατηρήσει έναν αυθεντικό χαρακτήρα, κυπριακό. Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα 4 Δεκεμβρίου 2011 Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα Αφιερώματα / Μετέωρα Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, Ομότ. Καθηγητής Ιστορικού Τμήματος Ιονίου Πανεπιστημίου ( 2008) Η Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, που η ίδρυσή

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας

Διαβάστε περισσότερα

Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1891)

Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1891) Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου 1891-31 Δεκεμβρίου 1891) Δελτίον XAE 1 (1884-1891), Περίοδος A' Σελ. 121-124 ΑΘΗΝΑ 1892 121 ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ TOY TAMEIOT (1 Ιανουαρίου 1891 31 Δεκεμβρίου 1891.) Προς την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ της 19ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΜΕΡΟΣ Ι Κανονιστικά! Διοικητικά! Πράξεις

ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ της 19ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΜΕΡΟΣ Ι Κανονιστικά! Διοικητικά! Πράξεις Κ.Δ.Π. 173/75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ. 1220 της 19ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1975 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑΙ ΜΕΡΟΣ Ι ΠΡΑΞΕΙΣ Κανονιστικά! Διοικητικά! Πράξεις 'Αριθμός 173 Ο ΠΕΡΙ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική και Προεικονομαχική Εικονογραφία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον XAE 7 (1906), Περίοδος A' Σελ Λουκάς ΡΟΥΦΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ ΑΘΗΝΑ 1906

Δελτίον XAE 7 (1906), Περίοδος A' Σελ Λουκάς ΡΟΥΦΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ ΑΘΗΝΑ 1906 Αγόρευσις του εριτίμου βουλευτού Αττικής κ. Φωκίωνος Νέγρη υπέρ της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας γενομένη επί της συζητήσεως του νομοσχεδίου περί συγχωνεύσεως του Λαχείου της Αρχαιολογικής Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Μυστράς Η καστροπολιτεία απλώνεται στις πλαγιές του φυσικά οχυρού λόφου του βυζαντινού Μυζηθρά, που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό

Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό 264 Πρακτικά τής Αρχαιολογικής 'Εταιρείας 1950 12- ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΕΝ ΤΗΝΩι Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό παρόν έτος άνασκαφική μου εργασία έν Τήνφ δεν κατέστη δυνατόν λόγφ τοΰ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 6, 1972 Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Ανδρέας http://dx.doi.org/10.12681/dchae.805 Copyright 1972 To cite this article: ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Μυστράς Η καστροπολιτεία απλώνεται στις πλαγιές του φυσικά οχυρού λόφου του βυζαντινού Μυζηθρά, που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

Η πρώτη οπτική επαφή με τα Αμπελάκια δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι αυτό το χωριό διαφέρει από τα άλλα... και όντως αυτό συμβαίνει.

Η πρώτη οπτική επαφή με τα Αμπελάκια δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι αυτό το χωριό διαφέρει από τα άλλα... και όντως αυτό συμβαίνει. Πέντε χιλιόμετρα από τα στενά των Τεμπών, ανηφορίζοντας κανείς μπορεί να δει να ξεπροβάλουν τα Αμπελάκια Λάρισας, η Ιστορική Κοινότητα των Αμπελακίων όπως έχει επικρατήσει. Βρίσκεται στους πρόποδες του

Διαβάστε περισσότερα

Στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη-Μέξα αναγράφονται τα ακόλουθα

Στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη-Μέξα αναγράφονται τα ακόλουθα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ Στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη-Μέξα αναγράφονται τα ακόλουθα φυλλάδια : * 4932.- Επιστολή τοΰ Κυρίου 'Ερρίκου Δούνν, γραμματέως της προς σΰστασιν σχολείων εν Βρεττανία τε καΐ τοις

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΣίΝΑΤΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ 339

Η ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΣίΝΑΤΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ 339 Η ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΣίΝΑΤΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ 339 -----------. ^ Ό ΰπ άριθ. 339 κώδιξ τής μονής Σινά έγράφη κατά τον 12 ν αιώνα υπό Ιωσήφ καθηγουμένου τής έν Κων/πόλει Μονής τοϋ Παντοκρά- τορος καί άφιερώθη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ

ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ Τό μικρόν άντικείμενον, το μέλλον νά μας απασχόληση, εύρίσκετο κατά τό έτος 1932 εις Παρισίους, εις την Συλλογήν τοΰ μακαρίτου Ε. Σεγρεδάκη, δ οποίος λίαν εύγενώς μοΰ ειχεν επιτρέψει

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ Η σύσταση του Τάγματος έγινε στις 20 Μαΐου 1833. Ήταν η ανώτατη διάκριση του Ελληνικού Κράτους. Απονεμόταν σε Έλληνες και ξένους πολίτες οι οποίοι αρίστευσαν στον Αγώνα

Διαβάστε περισσότερα

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Όπου και να βρεθεί κανείς τον Δεκαπενταύγουστο μοσχοβολά η χάρη Της. Αυτή θα σε οδηγήσει να ανάψεις ένα κερί και να γιορτάσεις μαζί Της

Διαβάστε περισσότερα

6ΘΙ Δ.Π. 221/72. Ε.Ε. Παρ. Ill (I) Αρ. 975, 'Αριθμός ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣ,ΕΩΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΑΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΝΟΜΟΙ 1964 Ε^Σ, 1972

6ΘΙ Δ.Π. 221/72. Ε.Ε. Παρ. Ill (I) Αρ. 975, 'Αριθμός ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣ,ΕΩΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΑΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΝΟΜΟΙ 1964 Ε^Σ, 1972 Ε.Ε. Παρ. Ill (I) Αρ. 975, 24.11.72 6ΘΙ Δ.Π. 221/72 'Αριθμός 221 0.1 ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣ,ΕΩΣ ΤΗΣ ΤΡΟΧΑΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΝΟΜΟΙ 1964 Ε^Σ, 1972 Κανονισμοί δυνάμει τ OJ3J άρθρου 15 Το Ύπουργικόν Συμβούλιον, ενασκούν τάς

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων

Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Θεματική περιοχή δραστηριότητας: Θεολογία Δημιουργός παρουσίασης: Ξανθή Αλμπανάκη Επικοινωνία: xalbanaki@gmail.com Εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών 17/05/2019 Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών / Ιερές Μονές Το Μοναστήρι είναι κτισμένο στη Βορινή πλευρά ενός αντερείσματος που ενώνει τον Ταΰγετο με τα τελευταία προς Ανατολή προ βουνά

Διαβάστε περισσότερα

Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι

Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 4 (1927), Περίοδος Β' Σελ. 67-74 ΑΘΗΝΑ 1928 ΤΟ ΤΕΜΠΛΟΝ ΤΗΣ ΑΠΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΕΝ ΧΑΛΚΙΔΙ Κατά την (ίορείαν πλευραν τοΰ 'Ιεροΰ της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1 Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ Γιώργος Ε 1 ΣΩΤΗΡΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η Σωτήρα έχει Αγιολογική ονομασία: φέρει το όνομα του Σωτήρος Χριστού. Εξάλλου στις 6 Αυγούστου τελείται μεγάλο πανηγύρι κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή

Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή Στη στήλη αυτή σας παρουσιάζουμε μνημεία και χώρους, ευρισκόμενα στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή, τα οποία η Πολιτεία επισήμως

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

«Α σ τ ι κ ό π ε ρ ι β α λ λ ο ν τ ι κ ό μ ο ν ο π ά τ ι Λ α υ ρ ί ο υ»

«Α σ τ ι κ ό π ε ρ ι β α λ λ ο ν τ ι κ ό μ ο ν ο π ά τ ι Λ α υ ρ ί ο υ» Σχολικό έτος 2017-18 Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Σ Κ Ε Ψ Η Τ Η Σ Π Ε Ρ Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Η Σ Ο Μ Α Δ Α Σ Τ Ο Υ Ρ Α Λ Λ Ε Ι Ο Υ Γ Υ Μ Ν Α Σ Ι Ο Υ «Α σ τ ι κ ό π ε ρ ι β α λ λ ο ν τ ι κ ό μ ο ν ο π ά τ

Διαβάστε περισσότερα

δημοσίας ωφελείας τους αναφερομένους εν τω Διατάγματι δια περίοδον ενός έτους από της ημερομηνίας της δημοσιεύσεως του Διατάγματος'

δημοσίας ωφελείας τους αναφερομένους εν τω Διατάγματι δια περίοδον ενός έτους από της ημερομηνίας της δημοσιεύσεως του Διατάγματος' 925 < δημοσίας ωφελείας τους αναφερομένους εν τω Διατάγματι δια περίοδον ενός έτους από της ημερομηνίας της δημοσιεύσεως του Διατάγματος' Και επειδή ή ε'ιρημένη ακίνητος Ιδιοκτησία είναι εισέτι! αναγκαία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ Α'. ΔΥΟ ΕΡΓΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΙΣ ΤΗΝ WALTERS ART GALLERY ΤΗΣ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗΣ

ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ Α'. ΔΥΟ ΕΡΓΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΙΣ ΤΗΝ WALTERS ART GALLERY ΤΗΣ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗΣ ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ Α'. ΔΥΟ ΕΡΓΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΙΣ ΤΗΝ WALTERS ART GALLERY ΤΗΣ ΒΑΛΤΙΜΟΡΗΣ Τά δύο ζωγραφικά έργα τά άποκείμενα εις την Walters Art Gallery τής Βαλτιμόρης πού πρόκειται εδώ νά μας απασχολήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΠΛΑΝΟ 2 ΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ 12, 2007-2008 ΘΕΜΑ: «Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η τέχνη του Βυζαντίου διατήρησε διαχρονικά δεσμούς με την αρχαιοελληνική παράδοση είτε από την άποψη της θεματολογίας είτε

Διαβάστε περισσότερα

Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική

Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική 23 Νοεμβρίου 2016 Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Μαρία Ι.Καζαμία-Τσέρνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ «Καί ε πεν Θεός γενηθήτω

Διαβάστε περισσότερα

Αμφιπρόσωπος εικών του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών εκ της Ηπείρου

Αμφιπρόσωπος εικών του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών εκ της Ηπείρου Αμφιπρόσωπος εικών του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών εκ της Ηπείρου Μαρία ΣΩΤΗΡΙΟΥ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 135-143 ΑΘΗΝΑ 1960 ΑΜΦΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΙΚΩΝ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα