Διοίκηση Παραγωγής και Υπηρεσιών

Transcript

1 Διοίκηση Παραγωγής και Υπηρεσιών Παρουσίαση Μαθήματος Γιώργος Ιωάννου, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής

2 Στόχος του μαθήματος Το μάθημα αποσκοπεί στην εισαγωγή του φοιτητή σε θέματα που αφορούν στο σχεδιασμό, ανάλυση, ανασχεδιασμό, βελτιστοποίηση και λειτουργική Διοίκηση Βιομηχανικών-Κατασκευαστικών Εταιριών και Εταιριών Παροχής Υπηρεσιών, καθώς και στην προβολή της ανάγκης για αποτελεσματικό μάνατζμεντ των περιορισμένων πόρων των συστημάτων που τις αποτελούν. Μέσααπότομάθημα, ο φοιτητής θα μπορέσει να κατανοήσει την οργανωτική δομή και τα ουσιώδη στοιχεία - υποσυστήματα - λειτουργίες ενός Συστήματος Παραγωγής ή Παροχής Υπηρεσιών Επίσης, ο φοιτητής θα αποκτήσει και μια ουσιώδη γνώση των προβλημάτων που παρουσιάζουν τα συστήματα αυτά κατά το σχεδιασμό και τη λειτουργία τους, καθώς και των μεθόδων επίλυσης των προβλημάτων αυτών τόσο με αναλυτικές όσο και με υπολογιστικές τεχνικές. 2

3 Στόχος του μαθήματος Στη θεματολογία του μαθήματος περιλαμβάνονται όλες οι περίπλοκες επιχειρησιακές διαδικασίες που συνθέτουν τις δυναμικές λειτουργικές δομές των εταιριών, π.χ.: σχεδιασμός διαδικασιών - προϊόντων - υπηρεσιών προβλέψεις ζήτησης χρονικός και ποσοτικός προγραμματισμός πόρων επιλογή τοποθεσίας και χωροταξικός σχεδιασμός συστήματα διαχείριση πόρων Τέλος, στο μάθημα παρουσιάζονται οι σημαντικότερες κάθετες αγορές με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, οριοθετούνται τα πρακτικά και θεωρητικά προβλήματα που διέπουν τη λειτουργία τους και αναλύονται οι σύγχρονες στρατηγικές και τακτικές διοίκησης τους. ΜέσααπότομάθηματηςΔιοίκησηςΠαραγωγήςκαιΥπηρεσιώνθα αναδυθεί ο σημαντικός ρόλος των Μάνατζερ Παραγωγής, που σε συνεργασία κι αλληλοσυμπληρώνοντας τους Μάνατζερ Οικονομικών (Finance) και Μάρκετινγκ αποτελούν τους κύριους διοικητικούς πυλώνες που στηρίζουν την επιτυχία μιας επιχείρησης. 3

4 Προαπαιτούμενα - βαθμολογία Προαπαιτούμενα: Το μάθημα της Διοίκησης Παραγωγής προαπαιτεί βασική γνώση: διακριτών μαθηματικών (ειδικά Γραμμικού Προγραμματισμού) Στατιστικής, Υπολογιστών και Αλγορίθμων Τα περισσότερα από τα θέματα που καλύπτει όμως το μάθημα είναι αυτόνομα. Βαθμολογία: Η βαθμολογία στο μάθημα προκύπτει από την απόδοση του φοιτητή στην τελική γραπτή εξέταση. Η τελική εξέταση περιλαμβάνει ένα μικρό αριθμό θεωρητικών ερωτήσεων για να ελεγχθεί η κριτική ικανότητα του φοιτητή καθώς και ο βαθμός κατανόησης των θεμάτων που το μάθημα καλύπτει. Κυρίως όμως, η εξέταση περιλαμβάνει ασκήσεις πάνω στις αναλυτικές και αλγοριθμικές μεθόδους που αναπτύχθηκαν στο μάθημα 4

5 Εκπαιδευτικά βοηθήματα Το κύριο βιβλίο του μαθήματος είναι: Γιώργος Ιωάννου, Διοίκηση Παραγωγής και Υπηρεσιών, Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. Στη βιβλιοθήκη υπάρχει μεγάλη συλλογή βιβλίων (κυρίως στην Αγγλική γλώσσα) γιατοχώροτουproduction and Operations Management. Ενδεικτικά αναφέρονται: Hopp, W.J. and Spearman M.L., Factory Physics: Foundations of Manufacturing Management, 2nd Edition, Irwin, Chicago. Krajewski, L. and L. Ritzman, Operations Management: Processes and Value Chains, Pearson Prentice Hall, 7th Edition, New Jersey. Η πολύ μεγάλη βιβλιογραφία του χώρου, τόσο σε επίπεδο πανεπιστημιακών συγγραμμάτων όσο και σε επίπεδο επιστημονικών δημοσιεύσεων αναδεικνύουν τη σημαντικότητά του. 5

6 Οργάνωση του μαθήματος Η θεματολογία που ο χώρος του Production and Operations Management περιλαμβάνει είναι εξαιρετικά ευρεία και δεν μπορεί να καλυφθεί πλήρως και σε βάθος σε ένα μόνο ακαδημαϊκό εξάμηνο. Για το λόγο αυτό, ορισμένα θέματα θα προβληθούν σύντομα άλλα περιεκτικά, ενώ όσα κρίνονται βασικά κι απαραίτητα θα αναπτυχθούν σε βάθος. Το μάθημα δομείται γύρω από 24 δίωρες διαλέξεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται θεωρητικές παραδόσεις, πρακτικές εφαρμογές και φροντιστηριακές ασκήσεις. Οι διαλέξεις πραγματοποιούνται από τον καθηγητή, ενώ οι πρακτικές εφαρμογές και οι φροντιστηριακές ασκήσεις από υποψήφιους διδάκτορες. Η παρουσία των φοιτητών κρίνεται απαραίτητη μια και τα θέματα που το μάθημα πραγματεύεται αποτελούν κυρίως νέα γνώση που δεν έχει εξετασθεί σε άλλα μαθήματα. 6

7 Εισαγωγή στις βασικές έννοιες και θεματολογία του χώρου του Production and Operations Management: Το Σύστημα Παραγωγής σαν ένα σύστημα μετασχηματισμού βασικών πόρων σε τελικά προϊόντα ή παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι βασικοί κόμβοι ενός Συστήματος Παραγωγής (κατ επέκταση μιας εφοδιαστικής αλυσίδας) Oι λειτουργίες και τα προβλήματα σε κάθε κόμβο. Η σημασία του ορθού - αποτελεσματικού μάνατζμεντ της παραγωγής. Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της επιτυχημένης Διοίκησης Παραγωγής: μεγιστοποίηση της πρόσθετης αξίας του συστήματος ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας βάσει της αποτελεσματικής κατανομής των περιορισμένων πόρων σε υποσυστήματα και λειτουργίες της επιχείρησης (3 παραδόσεις) 7

8 Μορφές βιομηχανικής οργάνωσης σχεδιαστικά προβλήματα: συστήματα για μικρές παρτίδες σύνθετες ροές (job shops) συστήματα για μεγάλες παρτίδες μεταβλητές ροές (batch manufacturing systems) γραμμές παραγωγής με προκαθορισμένη συνεχή ροή (production lines) συστήματα συνεχούς ροής (continuous manufacturing) κυψελωτά (cellular) συστήματα παραγωγής μίνι-εργοστάσια μέσα σε βιομηχανικές μονάδες συστήματα μοναδιαίας παραγωγής (projects) συστήματα σταθερής θέσης προϊόντος κατά την παραγωγή. Ενδεικτικά επιχειρησιακά προβλήματα και μέθοδοι επίλυσης (π.χ. σταθμοί εργασίας σε γραμμές παραγωγής, δημιουργία κυψελών παραγωγής με βάση τα χαρακτηριστικά των ημι-κατεργασμένων και τελικών προϊόντων). (2 παραδόσεις) 8

9 Προβλέψεις ζήτησης: Η αναγκαιότητα ακριβών κι εύστοχων προβλέψεων ζήτησης για την επιτυχία μιας επιχείρησης. Είδη προβλέψεων ανάλογα με τον χρονικό ορίζοντα, το είδος του προϊόντος και το μαθηματικό ή μη περιεχόμενο των μεθόδων. Δείκτες για την μέτρηση της ακρίβειας μιας πρόβλεψης: MAD, MSE, MFE, MAPE. Ανάλυση χρονοσειρών: απλών κινητών μέσων όρων, κινητών μέσων όρων με συντελεστές βαρύτητας, γραμμικών κινητών μέσων όρων. Εκθετική εξομάλυνση: απλή, διπλή, εκθετική, σύνθετη. Γραμμική παλινδρόμηση (Linear regression). Συστήματα πρόβλεψης ζήτησης. (3 παραδόσεις) 9

10 Επιλογή τοποθεσίας (facility location) Η στρατηγική σημασία της εύστοχης επιλογής τοποθεσίας για την εγκατάσταση των λειτουργιών μιας επιχείρησης. Παράγοντες που επηρεάζουν αυτήν την απόφαση. Μέθοδοι για τον βέλτιστο προσδιορισμό της τοποθεσίας (ποσοτικές). Μιανέαμονάδαστοχώρο Μιανέαμονάδασεσχέσημευπάρχουσες Το πρόβλημα μεταφοράς και ο μετασχηματισμένος δυαδικός αλγόριθμος Simplex. Ενσωμάτωση μη ποσοτικοποιήσιμων στοιχείων για την ανάλυση πιθανών τοποθεσιών. (2 παραδόσεις) 10

11 Χωροταξικός σχεδιασμός Ο χωροταξικός σχεδιασμός ενός εργοστασίου κι ο ρόλος του στην επιτυχία διευκόλυνση του μάνατζμεντ της επιχείρησης. Η διαδικασία σχεδιασμού βιομηχανικών μονάδων και χωροταξίας σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Ποσοτικές μέθοδοι χωροταξικού σχεδιασμού. Σκοπός συστημάτων μεταφοράς υλικών. Είδη, κατηγορίες κι εφαρμογές τέτοιων συστημάτων σε βιομηχανίες, αεροδρόμια, εργοτάξια, μονάδες εξαγωγής φυσικών πόρων, κέντρα διανομής κλπ. Επιχειρησιακά προβλήματα σχετικά με συστήματα μεταφοράς υλικών και μέθοδοι επίλυσής τους. (2 παραδόσεις) 11

12 Ποσοτικός προγραμματισμός και διαχείριση αποθεμάτων Ο ρόλος του προγραμματισμού παραγωγής και η σημασία των αποθεμάτων. Είδη αποθεμάτων. Κόστη αποθεμάτων. Ισορρόπηση κόστους παραγωγής, κόστους αποθεμάτων και κόστους αδυναμίας ανταπόκρισης στον πελάτη. Το βασικό μοντέλο προσδιορισμού επιπέδου αποθεμάτων για προϊόντα με ανεξάρτητη ζήτηση: Οικονομική ποσότητα παραγγελίας (economic order quantity). Υπολογισμός σημείου ανα-παραγγελίας και αποθέματος ασφαλείας. Προσδιορισμός αριθμού τεμαχίων στη μονάδας παραγωγής (lot size). Μαθηματικά μοντέλα για ποσοτικό προγραμματισμό παραγωγής. Εφαρμογή μεθόδων γραμμικού προγραμματισμού για υπολογισμό των lot sizes σε συστήματα παραγωγής πολλαπλών προϊόντων. (6 παραδόσεις) 12

13 Χρονικός προγραμματισμός παραγωγής Η σημασία του χρονικού προγραμματισμού για την αποτελεσματική απόκριση στον πελάτη και την αποδοτική λειτουργία των πόρων μιας επιχείρησης. Μέθοδοι χρονικού προγραμματισμού παραγωγής. Διαγράμματα Gantt. Βέλτιστοι αλγόριθμοι για το χρονικό προγραμματισμό μίας μηχανής και δύο μηχανών σε σειρά. Γενικευμένοι αλγόριθμοι χρονικού προγραμματισμού πόρων. Επεκτάσεις σε γραμμές παραγωγής και σε job shops. (3 παραδόσεις) 13

14 Συστήματα Just-in-time Η Ιαπωνική φιλοσοφία παραγωγής Βασικές αρχές Just-in-time Το σύστημα της Toyota Ο ρόλος των αποθεμάτων Ποσοτικός και χρονικός προγραμματισμός στο JIT Συστήματα Kanban με μια και δυο καρτέλες Υπολογισμός αριθμού θέσεων αποθήκευσης αποθεμάτων σε γραμμές παραγωγής JIT Επεκτάσεις JIT σε γενικευμένα συστήματα παραγωγής ΟφέληαπότηχρήσητουJIT (2 παραδόσεις) 14

15 Συστήματα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων Η αδυναμία λειτουργίας των σύγχρονων επιχειρήσεων χωρίς τη βέλτιστη χρήση πληροφοριακών συστημάτων Οι ανάγκες για τη διαχείριση των σύνθετων και μεγάλου όγκου δεδομένων Τα βασικά συστατικά των επιχειρησιακών πληροφοριακών συστημάτων Τα κύρια συστήματα της αγοράς Modules επιχειρησιακών πληροφοριακών συστημάτων Διαχείριση αποθεμάτων και προγραμματισμός παραγωγής με πληροφοριακά συστήματα Ο αλγόριθμος MRP (1 παράδοση) 15