ΑΦΗΓΗΣΗ 1. Ποιος αφηγείται; 2. Τι αφηγείται; 3. Πώς αφηγείται;

Transcript

1 ΘΕΩΡΙΑ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ

2 ΑΦΗΓΗΣΗ 1. Ποιος αφηγείται; 2. Τι αφηγείται; 3. Πώς αφηγείται;

3 1. Ποιος αφηγείται; Ο αφηγητήσ δεν είναι ίδιοσ με τον ςυγγραφζα, εκτόσ από τισ περιπτώςεισ αυτοβιογραφίασ ή απομνημονευμάτων. Α. Ο ΣΤΠΟ ΣΟΤ ΑΥΗΓΗΣΗ [Αναφέρεται στη συμμετοχή του αφηγητή με την ιστορία.] Ομοδιηγητικός: συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός) είτε ως παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας. Ετεροδιηγητικός: δεν έχει καμία συμμετοχή στην ιστορία που διηγείται.

4 Β. ΟΠΣΙΚΗ ΓΩΝΙΑ [Αναφέρεται στη σχέση του αφηγητή με την υπόθεση.] Εσωτερική οπτική γωνία: την ιστορία αφηγείται ο βασικός ήρωας ή ένα δευτερεύον πρόσωπο. Ο αφηγητής λέγεται δραματοποιημένος ή εσωτερικός, αφηγείται σε α πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση) και η γνώση του για την ιστορία είναι προσωπική, περιορισμένη, αφηγείται μόνο όσα υποπίπτουν στην αντίληψή του. Εξωτερική οπτική γωνία: την ιστορία αφηγείται ένας αφηγητής, που βρίσκεται έξω από την υπόθεση, είναι ανεξάρτητος από τα πρόσωπα της αφήγησης. Ο αφηγητής αυτός λέγεται αμέτοχος ή εξωτερικός, βρίσκεται παντού και πάντα και περιγράφει γεγονότα και καταστάσεις, ακόμα και σκέψεις προσώπων και αφηγείται σε γ πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση). Είναι ο παντογνώστης αφηγητής.

5 Γ. ΕΣΙΑΗ [Αναφέρεται στη σχέση του αφηγητή με τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας, τη γνώση τους για την υπόθεση.] Μηδενική εστίαση : ο αφηγητής γνωρίζει τα πάντα για τα πρόσωπα της ιστορίας, διεισδύει ακόμη και στις σκέψεις των ηρώων, έχει την απόλυτη γνώση, είναι έξω από τη δράση και αντιστοιχεί με παντογνώστη αφηγητή. Εσωτερική εστίαση: η αφήγηση γίνεται από ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας, με περιορισμένη γνώση, λέει όσα ξέρει ο ίδιος για την ιστορία και αντιστοιχεί με εσωτερικό αφηγητή. Εξωτερική εστίαση: Ο αφηγητής ξέρει λιγότερα απ όσα ξέρει ο ήρωας ή τα πρόσωπα της ιστορίας. Ο αναγνώστης αγνοεί τις σκέψεις, τις προθέσεις των ηρώων (αστυνομικά μυθιστορήματα, ιστορίες μυστηρίου, τρόμου, αστυνομικές ταινίες κ.α.)

6 2. Τι αφηγείται; Αφηγηματικά είδη: υπάρχουν πολλά είδη, ανάλογα με το σκοπό που υπηρετούν. Εντάσσονται σε δύο κατηγορίες: αφηγήσεις πραγματικών γεγονότων αφηγήσεις πλασματικών/φανταστικών γεγονότων ( μυθοπλασία). Έτσι έχουμε: λογοτεχνική αφήγηση [ μυθιστόρημα (μεγάλη έκταση και πλοκή), νουβέλα (μικρότερη έκταση και πλοκή), διήγημα ( ακόμη μικρότερη έκταση και πλοκή)]. (κοπός π.χ. η συγκίνηση). Βιογραφία, αυτοβιογραφία, απομνημονεύματα, ημερολόγιο, ιστορική αφήγηση, επιστολή, δημοσιογραφική είδηση, μαρτυρική κατάθεση, υπηρεσιακή αναφορά κ.α. (κοπός π.χ. πληροφόρηση, προβληματισμός)

7 3. Πώς αφηγείται; Με ποιες τεχνικές παρουσιάζει το υλικό της αφήγησης: Α. ΑΥΗΓΗΜΑΣΙΚΟΙ ΣΡΟΠΟΙ Σριτοπρόσωπη αφήγηση ή διήγηση. Πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Διάλογος. Μεικτός τρόπος. Περιγραφή. χόλιο αφηγητή. Εσωτερικός μονόλογος. Ελεύθερος πλάγιος λόγος.( Η πιστή απόδοση σκέψεων, διαθέσεων ή συναισθημάτων σε γ πρόσωπο και ιστορικό χρόνο.)

8 Β. ΟΠΣΙΚΗ ΓΩΝΙΑ [Αναφέρεται στη σχέση του αφηγητή με την υπόθεση.] Εσωτερική οπτική γωνία: την ιστορία αφηγείται ο βασικός ήρωας ή ένα δευτερεύον πρόσωπο. Ο αφηγητής λέγεται δραματοποιημένος ή εσωτερικός, αφηγείται σε α πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση) και η γνώση του για την ιστορία είναι προσωπική, περιορισμένη, αφηγείται μόνο όσα υποπίπτουν στην αντίληψή του. Εξωτερική οπτική γωνία: την ιστορία αφηγείται ένας αφηγητής, που βρίσκεται έξω από την υπόθεση, είναι ανεξάρτητος από τα πρόσωπα της αφήγησης. Ο αφηγητής αυτός λέγεται αμέτοχος ή εξωτερικός, βρίσκεται παντού και πάντα και περιγράφει γεγονότα και καταστάσεις, ακόμα και σκέψεις προσώπων και αφηγείται σε γ πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση). Είναι ο παντογνώστης αφηγητής.

9 Β. ΑΥΗΓΗΜΑΣΙΚΟ ΦΡΟΝΟ. Ο χρόνος της ιστορίας (ιστορικός/πραγματικός): είναι ο φυσικός χρόνος στον οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία, η φυσική σειρά των γεγονότων. Δηλώνει το πότε συνέβησαν και το πόσο κράτησαν. Ο χρόνος της αφήγησης (αφηγημένος): δε συμπίπτει με το χρόνο της ιστορίας, γιατί τα γεγονότα της αφήγησης δε δίνονται πάντα με τη φυσική χρονική σειρά τους. Ο αφηγητής άλλοτε γυρίζει στο παρελθόν κι άλλοτε αναφέρεται στο μέλλον. Έτσι:

10 Ως προς τη σειρά παρουσίασης των γεγονότων: Ευθύγραμμος χρόνος (όταν ακολουθείται η φυσική σειρά των γεγονότων). Αναχρονίες ( όταν δεν ακολουθείται η φυσική σειρά των γεγονότων αλλά γίνονται ανακατατάξεις). Σότε έχουμε: 1. Αναδρομές ή αναδρομικές αφηγήσεις ή αναλήψεις ή flash back (επιστροφή στο παρελθόν). 2. Πρόδρομες αφηγήσεις ή προλήψεις (αναφορά στο μέλλον). 3. Εγκιβωτισμός («αφήγηση μέσα στην αφήγηση» 4. Προδεïασμός/προοικονομία.

11 Ως προς το ρυθμό παρουσίασης των γεγονότων: Επιτάχυνση. Επιβράδυνση. υστολή του χρόνου ( μέσα σε λίγο χρόνο, γεγονότα μεγάλης διάρκειας). Διαστολή του χρόνου ( μέσα σε πολύ χρόνο, γεγονότα που διαρκούν ελάχιστα). Επανάληψη στερεότυπης φράσης ή θέματος ( light motiv) Επανάληψη γεγονότος.

12 Ως προς το σημείο έναρξης της ιστορίας: Έναρξη από την αρχή της ιστορίας. Έναρξη από τη μέση της ιστορίας (in media res).