ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΛΑΒΑΝΙΔΟΥ ΘΕΜΑ :Η ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ ΓΕΝΙΚΑ. ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ. ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ :ΔΑΜΔΟΥΜΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Α.Ε.Μ.:420 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 Πίνακας Περιεχομένων Συντομογραφίες Ι. Εισαγωγικά 1 ΙΙ. Ο θεσμός της πληρεξουσιότητας γενικά...3 Α. Έννοια.3 Β. Σύσταση πληρεξουσιότητας Με μονομερή δικαιοπραξία.5 2. Με σύμβαση..8 Γ. Σχέση με την βασική έννομη σχέση..9 Δ. Διακρίσεις είδη πληρεξουσιότητας..10 1) Γενική Ειδική..10 2) Ρητή Σιωπηρή.11 3). Ανακλητή και ανέκκλητη ( ή αμετάκλητη) 11 4). Ατομική- Συλλογική ). Μεταπληρεξουσιότητα.11 6). Κληρονομητή και μεταθανάτια...12 ΙΙΙ. Ανάκληση πληρεξουσιότητας.13 Α. Ο κανόνας του ελευθέρως ανακλητού..13 Β. Τρόπος ανάκλησης..14 Γ. Η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα Προϋποθέσεις έγκυρης χορήγησης Συνέπειες αμετάκλητης πληρεξουσιότητας Ανάκληση παρά το αμετάκλητο.19 ΙV. Eιδικά ζητήματα ανάκλησης πληρεξουσιότητας.23 Α. Γενικά 23 Β. Η σιωπηρή πληρεξουσιότητα.23

3 1. Έννοια σιωπηρής πληρεξουσιότητας Περιπτωσιολογία Ανάκληση σιωπηρής πληρεξουσιότητας...27 Γ. Πληρεξουσιότητα δοθείσα με σύμβαση Το πρόβλημα Η άποψη της νομολογίας Οι θέσεις της θεωρίας Κριτική της νομολογίας και της θεωρίας..34 Δ. Μεταπληρεξουσιότητα Γενικά Ανάκληση μεταπληρεξουσιότητας.40 α) Φορείς δικαιώματος ανάκλησης.41 β) Επίδραση από ανάκληση της αρχικής πληρεξουσιότητας...43 γ) Ανάκληση αμετάκλητης μεταπληρεξουσιότητας...46 Ε. Κληρονομητή και μεταθανάτια πληρεξουσιότητα Εξέταση του κύρους της μεταθανάτιας και της κληρονομητής πληρεξουσιότητας Ανάκληση..52 α) Κληρονομητής πληρεξουσιότητας και μεταθανάτιας πληρεξουσιότητας.53 β)ιδιαίτερα η ανάκληση της αμετάκλητης κληρονομητής πληρεξουσιότητας.54 V. Συμπεράσματα...55 VI. Επίλογος.56 Βιβλιογραφία Αρθρογραφία Πίνακας νομολογίας

4 Συντομογραφίες ΑΠ Άρειος Πάγος Αριθμ. Αριθμός Αρμ. Αρμενόπουλος ΑρχΝ Αρχείο Νομολογίας ΑΚ Αστικό Κώδικας Βλ. Βλέπε Δ Δίκη Εδ. Εδάφιο Εκδ. Εκδόσεις ΕλλΔνη Ελληνική Δικαιοσύνη ΕΕμπΔ Επιθεώρηση Εμπορικού Δικαίου Επ. Επόμενα Εφ Εφετείο ΕΕΝ Εφημερίς Ελλήνων Νομικών Θ Θέμις Κ. λ. π. Και λοιπά Λ. χ. Λόγου Χάριν ΜΠρ Μονομελές Πρωτοδικείο ΝοΒ Νομικό Βήμα Ν. Νόμος ΟλΑΠ Ολομέλεια Αρείου Πάγου Ό. π. Όπως παραπάνω Π. χ. Παραδείγματος Χάριν ΠΠρ Πολυμελές Πρωτοδικείο Σελ. Σελίδα Υποσημ. Υποσημείωση ΧρΙΔ Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου Παράγραφος

5 Ι. Εισαγωγικά Η πληρεξουσιότητα ως νομική έννοια είναι γνωστή και χρησιμοποιείται εδώ και αρκετούς αιώνες ήδη από την περίοδο του ρωμαϊκού δικαίου όπως και μεταγενέστερα κατά την ιουστινιάνεια περίοδο. Ωστόσο, η πληρεξουσιότητα δεν είχε ευθύς εξ αρχής την σύγχρονη μορφή της 1. Μάλιστα, κατά το παρελθόν δεν αποτελούσε καν αυτοτελή θεσμό αλλά αυτό συνέβη στα νεότερα χρόνια μετά την αναγνώριση και επικράτηση του θεσμού της άμεσης αντιπροσώπευσης, του οποίου τις αδυναμίες κλήθηκε να καλύψει. Στις μέρες μας η πληρεξουσιότητα χρησιμοποιείται αναμφισβήτητα σε μεγάλο βαθμό στις καθημερινές μας συναλλαγές. Και αυτό, διότι αποτελεί το βοηθητικό μέσο για την κατάρτιση μίας σειράς δικαιοπραξιών, οι οποίες διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν προβλήματα κατά τη σύναψη τους λόγω αδυναμίας του αντιπροσωπευομένου να παρίσταται αυτοπροσώπως κατά την κατάρτιση της δικαιοπραξίας. Έτσι, μέσω του θεσμού της πληρεξουσιότητας δίνεται η δυνατότητα διενέργειας πράξεων για λογαριασμό ενός προσώπου( αντιπροσωπευόμενος) από έναν ή περισσότερους πληρεξούσιους της επιλογής του, τα δε αποτελέσματα των πράξεων αυτών επέρχονται απευθείας στο πρόσωπο του αντιπροσωπευομένου. Η διευκόλυνση και η εξυπηρέτηση των συναλλαγών με την παράλληλη βέβαια προστασία των καλόπιστων τρίτων, αποτέλεσε το κύριο μέλημα του Έλληνα νομοθέτη, όταν προέβη στη θέσπιση των διατάξεων για την πληρεξουσιότητα. Η χορήγηση της πληρεξουσιότητας αποτελεί μία αυτοτελή και χωριστή πράξη, της οποίας το περιεχόμενο ποικίλλει ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σε κάθε περίπτωση σκοπό. Μέσα από την πρακτική έχουν προκύψει διάφορα είδη πληρεξουσιότητας. Βάση για την χορήγηση της πληρεξουσιότητας αποτελεί η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται μεταξύ των μερών και πιο συγκεκριμένα η εμπιστοσύνη την οποία επιδεικνύει ο πληρεξουσιοδότης 1 Δεληγιάννης Ι: Η πληρεξουσιότης 1954, σελ.3.

6 απέναντι στο πρόσωπο που διορίζει ως πληρεξούσιο. Με αυτόν τον τρόπο παραχωρείται ουσιαστικά στον πληρεξούσιο μία εξουσία παρέμβασης στην σφαίρα δραστηριότητας του αντιπροσωπευομένου με ενέργειες που κατά κύριο λόγο έχουν οικονομικό αντίκτυπο στην έννομη σφαίρα του. Λόγω λοιπόν της μεγάλης συχνότητας με την οποία παρέχεται η πληρεξουσιότητα καθώς επίσης και του ρόλου που διαδραματίζει γενικότερα στην συναλλακτική μας ζωή, είναι σημαντικό να διερευνηθεί όχι μόνο ο τρόπος παροχής αλλά και η εξίσου σημαντική αποδέσμευση από την πληρεξουσιότητα. Κι αυτό γιατί, όπως παρατηρείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η παροχή πληρεξουσιότητας από τον αντιπροσωπευόμενο συνοδεύεται παράλληλα από άγνοια για το χρονικό διάστημα ισχύος της και τον τρόπο απαλλαγής από αυτήν. Μάλιστα, δεν είναι ασύνηθες φαινόμενο ο κλονισμός της εμπιστοσύνης που αποτέλεσε τη βάση για την χορήγηση πληρεξουσιότητας. Σε μία τέτοια περίπτωση το πιθανότερο είναι ότι ο αντιπροσωπευόμενος θα βρεθεί αντιμέτωπος με δυσμενή για τον ίδιο και την περιουσία του αποτελέσματα. Για όλα τα παραπάνω η παύση της πληρεξουσιότητας μέσω της ανάκλησης θα αποτελέσει το κύριο αντικείμενο της παρούσας μελέτης. Πιο συγκεκριμένα, θα καταβληθεί προσπάθεια να εντοπιστούν τυχόν προβλήματα που ανακύπτουν κατά την ανάκληση της πληρεξουσιότητας στην πράξη και να δοθεί η ορθότερη για κάθε περίπτωση λύση. ΙΙ. Ο θεσμός της πληρεξουσιότητας γενικά.

7 Προτού εισέλθουμε στην εξέταση των ζητημάτων που άπτονται της ανάκλησης της πληρεξουσιότητας σκόπιμο θα ήταν να προηγηθεί μία συνοπτική παράθεση των κύριων χαρακτηριστικών του θεσμού της πληρεξουσιότητας. Α. Έννοια. Το άρθρο 216 του ΑΚ που φέρει τον τίτλο πληρεξουσιότητα ορίζει τα εξής «Η εξουσία αντιπροσώπευσης παρέχεται με τη σχετική δικαιοπραξία ( πληρεξουσιότητα)». Αν θελήσουμε να αναζητήσουμε την πραγματική έννοια της πληρεξουσιότητας, τότε διαπιστώνουμε ότι κατά καιρούς έχουν εκφρασθεί διάφορες απόψεις, οι οποίες εμφανίζουν αποκλίσεις μεταξύ τους. Σύμφωνα με την άποψη 2, η οποία φαίνεται να κρατεί σήμερα, ο όρος πληρεξουσιότητα αποδίδει ουσιαστικά την εξουσία αντιπροσώπευσης, η οποία δίνεται με δικαιοπραξία, ενώ είναι πολύ συχνό το φαινόμενο της ορολογικής σύγχυσης ανάμεσα στην εξουσία προς αντιπροσώπευση και την δικαιοπραξία με την οποία αυτή παρέχεται. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο έχει προταθεί η δικαιοπραξία παροχής πληρεξουσιότητας να ονομάζεται πληρεξουσιοδότηση 3, το μεν πρόσωπο που τη δίνει πληρεξουσιοδότης ( αντιπροσωπευόμενος) εκείνος δε που τη λαμβάνει πληρεξούσιος( αντιπρόσωπος). Πέρα από τη σύσταση της πληρεξουσιότητας μέσω μονομερούς δικαιοπραξίας - όπως θα αναλυθεί αμέσως παρακάτω- αν και δεν αναφέρεται στον νόμο, σήμερα η σύμβαση έχει καθιερωθεί επίσης ως ένας τρόπος έγκυρης χορήγησης πληρεξουσιότητας 4. Συνεπώς, προς συμπλήρωση 2 Βαθρακοκοίλης Βασ.: Αναλυτική Ερμηνεία Νομολογία Αστικού Κώδικα, Α Τόμος, Έ Ανατύπωση, 2001, άρθρ.216,αριθμ.1, Φίλιος Π: Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, Β Έκδοση, 2006, 154, σελ.459 επ., Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου 1997, άρθρ.216-7,αρ.1-2, Κλαβανίδου Δ: Έλλειψη πληρεξουσιότητας, Β Έκδοση,2007, σελ Δεληγιάννης Ι: Η πληρεξουσιότης, σελ.5, Φίλιος Π: Γεν Αρχ. 154, σελ.459 το ίδιο και Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου 1997, άρθρ.216-7,αρ Βλέπε ενότητα ΙΙ Β για τους τρόπους σύστασης της πληρεξουσιότητας.

8 του παραπάνω ορισμού θα μπορούσαμε να πούμε ότι «πληρεξουσιότητα είναι η εξουσία αντιπροσώπευσης που παρέχεται είτε με μονομερή δικαιοπραξία του κυρίου των υποθέσεων είτε με σύμβαση ανάμεσα σε αυτόν και τον αντιπρόσωπο» 5. Διαφορετική άποψη εκφράσθηκε από μερίδα της νομικής θεωρίας 6, η οποία φαίνεται να αποδέχεται ότι ο όρος πληρεξουσιότητα αποδίδει ουσιαστικά δυο έννοιες: Α)την μονομερή δικαιοπραξία με την οποία παρέχεται η εξουσία αντιπροσώπευσης από τον αντιπροσωπευόμενο στον αντιπρόσωπο και Β) την εξουσία αντιπροσώπευσης που παρέχεται με δικαιοπραξία. Η τελευταία άποψη αμφισβητήθηκε και δεν φαίνεται να κρατεί σήμερα. Πέρα από τα ανωτέρω σύμφωνα με μια τρίτη παλαιότερη άποψη 7, όταν μιλάμε για πληρεξουσιότητα εννοούμε την δια νομικής πράξεως του κυρίου των υποθέσεων θεμελιουμένη εξωτερική νομιμοποίησις προσώπου τινός, όπως αντιπροσωπεύη τούτον εις τας μετά των τρίτων συναλλαγάς αυτού. Ο τελευταίος ορισμός εμφανίζει τα εξής πλεονεκτήματα : πρώτα από όλα δεν ανάγει την δικαιοπραξία σε μοναδικό θεμελιωτικό της πληρεξουσιότητας λόγο, ενώ παραπέρα με ευρύ τρόπο επιχειρεί να καλύψει και την περίπτωση της φαινόμενης πληρεξουσιότητας. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρώτος ορισμός που δόθηκε δεν είναι πλήρης. Κι αυτό διότι 8, όσον αφορά την φαινόμενη πληρεξουσιότητα,όπως θα δούμε στη συνέχεια 9, αυτή είναι ένα είδος μη υπαρκτής πληρεξουσιότητας που καταλογίζεται στον κύριο των υποθέσεων δυνάμει των αρχών του φαινομένου δικαίου και της προστασίας της εμπιστοσύνης. Η πληρεξουσιότητα ως μορφή εξουσίας έχει θεμέλιο της 5 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ, σελ Σπυριδάκης Ι: Εισηγήσεις Αστικού Δικαίου, Β Έκδοση, 1999, σελ.109,την άποψη φαίνεται να συμμερίζεται και ο Σημαντήρας :Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, Δ Έκδοση, 1988, σελ. 716 επ., το ίδιο σε Παπαντωνίου Νικ.: Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, Γ Έκδοση, 1983, 80 Ι, σελ.472 επ, όπου αρχικά ως ορισμός της πληρεξουσιότητας δίνεται μεν αυτός της εξουσίας για αντιπροσώπευση στη συνέχεια όμως αναφέρει ότι ο νόμος χρησιμοποιεί τον ίδιο όρο για να χαρακτηρίσει και τη δικαιοπραξία με την οποία παρέχεται η εξουσία για αντιπροσώπευση. 7 Δεληγιάννης: Η Πληρεξουσιότης, σελ.7. 8 Κλαβανίδου Δ:Έλ πληρ., σελ Βλέπε κεφάλαιο για σιωπηρή πληρεξουσιότητα.

9 την βούληση του αντιπροσωπευομένου συνεπώς συνδέεται αποκλειστικά με το θεσμό της εκούσιας αντιπροσώπευσης. Σε ότι αφορά στον τύπο 10 της πληρεξουσιοδότησης η δήλωση με την οποία παρέχεται είναι κατ αρχάς άτυπη, όπως προκύπτει από τις διατάξεις 217 παρ.2 ΑΚ και 158 ΑΚ. Ο κανόνας αυτός όμως δεν ισχύει ανεξαίρετα αλλά σε δυο περιπτώσεις επιβάλλεται εξαιρετικά η τήρηση τύπου α) όπου ο νόμος το απαιτεί ρητά π.χ. άρθρ.830 ΑΚ και β) όταν η κύρια δικαιοπραξία στην οποία αφορά η πληρεξουσιότητα υποβάλλεται απαραίτητα σε τύπο π.χ. πώληση και μεταβίβαση ακινήτου. Αντιθέτως, όταν τα ίδια τα μέρη και όχι ο νόμος καθόρισαν έναν συγκεκριμένο τύπο για την κύρια δικαιοπραξία (άρθρ.159 ΑΚ), τότε δεν επηρεάζεται ο τύπος της πληρεξουσιοδοτήσεως. Β. Σύσταση πληρεξουσιότητας. 1. Με μονομερή δικαιοπραξία. Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του άρθρου 217 ΑΚ:«Η πληρεξουσιότητα μπορεί να δοθεί με δήλωση προς τον εξουσιοδοτούμενο ή προς τον τρίτο, με τον οποίο επιχειρείται η δικαιοπραξία». Από τη διατύπωση του νόμου, μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε, πως όταν η πληρεξουσιότητα παρέχεται με δικαιοπραξία, η οποία στην περίπτωση αυτή είναι μονομερής, αυτό μπορεί να γίνει με δυο εναλλακτικούς τρόπους 11 είτε με δήλωση του αντιπροσωπευομένου απευθείας προς τον πληρεξούσιο ( εξουσιοδοτούμενο) είτε με δήλωση προς τον τρίτο με τον οποίο θα καταρτιστεί η δικαιοπραξία ή και προς τρίτους αόριστα 12 π.χ. μέσω δημοσίευσης στις εφημερίδες. Και με τους δυο προαναφερόμενους τρόπους συστήνεται εξουσία αντιπροσώπευσης. 10 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ. 77επ., Τριάντος Ν. : Η πληρεξουσιότητα κατά τους ΑΚ και ΚΠολΔ, 2001, άρθρ.217, αρ.38 επ.. 11 Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, άρθρ.217, αριθμ Παπαντωνίου Ν: Γεν Αρχ, 80 Ι, σελ. 472.

10 Ειδικότερα, στην πρώτη περίπτωση γίνεται λόγος για εσωτερική πληρεξουσιότητα στην δε δεύτερη περίπτωση, όπου αποδέκτης της δήλωσης είναι ο τρίτος για εξωτερική πληρεξουσιότητα. Η δήλωση βούλησης του κυρίου των υποθέσεων είναι σε αμφότερες τις περιπτώσεις απευθυντέα 13 που σημαίνει, ότι για να αναπτύξει ενέργεια χρειάζεται απλά να περιέλθει στο πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται ή οι τρίτοι να είναι σε θέση να λάβουν γνώση π. χ. δημοσίευση στις εφημερίδες. Όπως έχει ορθά επισημανθεί, 14 όταν η πληρεξουσιότητα δίνεται με δημοσίευση στην εφημερίδα, με τοιχοκόλληση, με αποστολή εγκυκλίου ή κατά συναλλακτική συνήθεια με προφορική ανακοίνωση τότε στην περίπτωση αυτή δεν απευθύνεται προς ορισμένο αλλά αόριστο πρόσωπο 15.Λόγω του μονομερούς χαρακτήρα της δικαιοπραξίαςόπως αναπτύχθηκε παραπάνω- η δήλωση βούλησης για την παροχή πληρεξουσιότητας δεν είναι απαραίτητο να γίνει αποδεκτή 16 από τον πληρεξούσιο, το γεγονός δε της μη αποποίησης 17 δεν μπορεί να εκληφθεί απαραίτητα ως αποδοχή. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί με συνοπτικό τρόπο η αμφισβήτηση που υπήρξε σχετικά με τον αν η δήλωση προς τον τρίτο έχει ή όχι δικαιοπρακτικό χαρακτήρα. Ενώ λοιπόν υπήρξε ομοφωνία πως η δήλωση προς τον αντιπρόσωπο αποτελεί δικαιοπραξία δεν συνέβη το ίδιο και με την προς τον τρίτο δήλωση, αντιθέτως υπήρξε διάσταση απόψεων. Από τη μια 18 υποστηρίχθηκε, πως ο δημιουργικός χαρακτήρας της στο άρθρο 217 παρ.1 ΑΚ δηλώσεως συνηγορεί υπέρ του δικαιοπρακτικού χαρακτήρα ανεξάρτητα από το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται. Μια δεύτερη άποψη 19 ξεκινά με την 13 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ Γιαννόπουλος Δ: Γενικαί Αρχαί Αστικού Κώδικος, Ερμηνεία κατ άρθρον 1948, Τόμος Β, σελ.233 επ. 15 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ Τριάντος Ν. : ο.π., άρθρ.217, αρ Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ, σελ Δωρή σε Αστικό Κώδικα Γεωργιάδη Σταθόπουλου 1979, άρθ.216-7,αρ.4-6, Μπαλής Γ: Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, Η Έκδοση, 1961, 113, σελ. 302 επ., Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.74, Παπαντωνίου Νικ.: Γεν Αρχ, 80 Ι, σελ Μπόσδας Δ. : Σύσταση πληρεξουσιότητας δια δηλώσεως προς τον τρίτο, ΑρχΝ ΚΓ (1972), σελ.3, Δεληγιάννης: Η Πληρεξουσιότης, σελ.38 επ., ο Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ, σελ.721, αναφέρει πως η δήλωση προς τον τρίτο άλλοτε αποτελεί δικαιοπραξία( οπότε δίνεται ουσιαστικά πληρεξουσιότητα) και άλλοτε ανακοίνωση προς τον τρίτο για την πληρεξουσιότητα που έχει ήδη

11 παραδοχή πως η δήλωση που γίνεται προς τον εξουσιοδοτούμενο αποτελεί «γνήσια δικαιοπραξία» αντιθέτως η δήλωση προς τον τρίτο ή η δημόσια γνωστοποίηση παρέχει απλά τυπική νομιμοποίηση οπότε θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως νομική πράξη και πιο συγκεκριμένα απλή ανακοίνωση. Ωστόσο, κρατούσα φαίνεται να είναι η πρώτη άποψη γεγονός που δικαιολογείται από την ενιαία αντιμετώπιση από το νομοθέτη του τρόπου δημιουργίας της εξουσίας για αντιπροσώπευση μιας και στο άρθρ.217 ΑΚ δεν γίνεται οποιοσδήποτε διαχωρισμός 20. Συμπληρωματικά, πρέπει να αναφερθεί πως είναι δυνατόν η δήλωση για πληρεξουσιότητα πέρα από ρητή να είναι και σιωπηρή, με εξαίρεση βέβαια αυτές τις περιπτώσεις, στις οποίες απαιτείται η τήρηση συγκεκριμένου τύπου 21. Τέλος, σε ότι αφορά τον δότη της πληρεξουσιότητας 22 απαιτείται όπως ακριβώς συμβαίνει σε κάθε δικαιοπραξία να έχει δικαιοπρακτική ικανότητα. Αν η δικαιοπρακτική ικανότητα είναι περιορισμένη τότε μπορεί να παρέχει έγκυρα πληρεξουσιότητα για εκείνες τις δικαιοπραξίες, τις οποίες μπορεί να επιχειρήσει μόνος του. Η από ανίκανο πρόσωπο δοθείσα πληρεξουσιότητα είναι άκυρη και η τυχόν συναφθείσα δικαιοπραξία δεν επιφέρει κάποια συνέπεια στον αντιπροσωπευόμενο, εκτός κι αν εγκριθεί από τον νόμιμο αντιπρόσωπο του 23. Περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα αρκεί επίσης και από την πλευρά του προσώπου προς το οποίο απευθύνεται η δήλωση είτε αυτό είναι ο εξουσιοδοτούμενος ( άρθρ.213 ΑΚ) είτε ο τρίτος, εφόσον βέβαια η πληρεξουσιότητα δεν επάγεται βάρος για την έννομη κατάσταση του ( άρθρ.134 ΑΚ) 24. συσταθεί. Η ανακοίνωση αυτή ανήκει στην κατηγορία των πράξεων δικαίου με στενή έννοια, στις οποίες εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις για δικαιοπραξίες. 20 Παπαντωνίου Νικ: Γεν Αρχ, 80 Ι, σελ.472 επ. 21 Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ, σελ Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, αρθρ.216,αριθμ.4, Γιαννόπουλος Δ: ΓενΑρχ, τ. Β,σελ. 223 επ. 23 Παπαχρήστου Α: Γενικαί Αρχαί του Αστικού Δικαίου, 1979, σελ.539 επ. 24 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ. 74.

12 2. Με σύμβαση. Όπως ειπώθηκε ανωτέρω, ο νομοθέτης μπορεί να περιορίζεται στην αναφορά της μονομερούς δικαιοπραξίας ως θεμελιωτικού της πληρεξουσιότητας λόγου, παρά ταύτα σήμερα έχει καθιερωθεί ως επιπλέον τρόπος χορήγησης πληρεξουσιότητας και η σύμβαση 25. Θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε 26 πως μία τέτοια επέκταση είναι εφικτή ούτως ή άλλως στο πλαίσιο της ιδιωτικής αυτονομίας, επιπλέον δε από τη στιγμή που επιτρέπεται η σύσταση πληρεξουσιότητας με μονομερή δικαιοπραξία πολύ δε περισσότερο θα επιτρέπεται με σύμβαση. Και στην εξεταζόμενη περίπτωση- όπως στην μονομερή δικαιοπραξία- υπάρχει αυτοτέλεια μεταξύ της σύμβασης σύστασης πληρεξουσιότητας και της βασικής σχέσης, ενώ η αποδοχή του πληρεξουσίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Στην πράξη το συνηθέστερο παράδειγμα χορήγησης πληρεξουσιότητας μέσω σύμβασης αποτελεί η υπογραφή εργολαβικού συμβολαίου μεταξύ των οικοπεδούχων και του εργολάβου για την ανέγερση πολυκατοικίας με το σύστημα της αντιπαροχής 27. Σε αυτές τις περιπτώσεις όπως θα δούμε στη συνέχεια- η πληρεξουσιότητα που δίνεται στον εργολάβο συμφωνείται ως αμετάκλητη, θέμα έχει όμως δημιουργηθεί σχετικά με τον τρόπο ανάκλησης της αν υπάρξει κάποια επιπλοκή στις σχέσεις των συμβαλλομένων μερών. 25 ΑΠ 1313/1999( Ελλ Δ/νη 2003, σελ.784), ΕφΑθ 9191/1986 (Αρμ.1987, σελ.397) όπου αφορούσαν την πώληση ακινήτου με προσύμφωνο, στο οποίο εμπεριεχόταν και πληρεξουσιότητα. 26 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.83 επ. 27 Ενδεικτικά αναφέρονται οι ΑΠ 1309/ 2006( ΝοΒ 2006, 1465), ΕφΘεσ/νίκης 1634/2003,(Αρμ.2004 σελ.517), ΕφΘεσ/νίκης 1236/1990( Αρμ.1990, σελ.214), ο Δεληγιάννης ( Αρμ.1972, σελ.484 επ.) θίγει το ειδικότερο ζήτημα παροχής της πληρεξουσιότητας από τον αγοραστή προς τον εργολάβο σε ότι αφορά την υπογραφή του Κανονισμού της πολυκατοικίας, κρίνει δε ως απόλυτα άκυρες τέτοιες συμφωνίες λόγω αντίθεσης στο άρθρο 372 ΑΚ. Θεωρεί ακόμη πως το αναιτιώδες της πληρεξουσιότητας δεν παίζει κάποιο ρόλο εδώ αν λάβουμε υπόψη την σιωπηρή εξάρτηση που υπάρχει δηλαδή η πληρεξουσιότητα δίνεται υπό την αίρεση ύπαρξης έγκυρης αιτίας.

13 Γ. Σχέση με την βασική έννομη σχέση. Η πληρεξουσιότητα, όπως ήδη ειπώθηκε, είναι ένας θεσμός που αφορά στην εξωτερική δράση του πληρεξουσίου. Η δράση αυτή συνίσταται κυρίως στην επαφή με τρίτα πρόσωπα και τη διαμόρφωση διαφόρων εννόμων σχέσεων με αυτά για λογαριασμό του αντιπροσωπευομένου. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο- λόγω δηλαδή της επιτακτικής ανάγκης προστασίας των καλόπιστων τρίτων που συναλλάσσονται με τον πληρεξούσιο ο νομοθέτης διέπλασε την πληρεξουσιοδότηση ως μονομερή και αφηρημένη δικαιοπραξία διαχωρίζοντας την από την εσωτερική έννομη σχέση που συνδέει τον πληρεξούσιο και τον αντιπροσωπευόμενο 28. Η σχέση βάσει της οποίας δίνεται η πληρεξουσιότητα ονομάζεται βασική ή εσωτερική έννομη σχέση και από αυτήν πηγάζουν τα επιμέρους δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που δημιουργούνται μεταξύ των μερών 29. Είναι η σχέση που προϋπάρχει και αποτελεί την αφορμή προκειμένου να δοθεί η πληρεξουσιότητα, από την άλλη δε η ίδια η βασική σχέση λειτουργεί καλύτερα και εξυπηρετείται από το θεσμό της πληρεξουσιότητας. Τέτοιο παράδειγμα μπορεί να είναι η σύμβαση εντολής, εταιρείας, μισθώσεως εργασίας, ή άλλη παρόμοια σύμβαση όπως είναι η σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας ή ακόμη και σχέση που δεν στηρίζεται σε σύμβαση όπως είναι η εν τοις πράγμασι εταιρία και η σχέση εργασίας 30. Η δικαιοπραξία λοιπόν με την οποία παρέχεται η πληρεξουσιότητα αν και έχει τον λόγο της στην βασική έννομη σχέση, παραμένει αυτοτελής 31. Τα πρακτικά αποτελέσματα του αφηρημένου χαρακτήρα της πληρεξουσιοδοτήσεως είναι ότι λόγοι ακυρότητας, ακυρωσίας και γενικότερα ελαττώματα της βασικής σχέσης δεν συμπαρασύρουν το κύρος της πληρεξουσιότητας. Αυτό ισχύει βέβαια εκτός κι αν οι ενδιαφερόμενοι έθεσαν ως αίρεση για το κύρος της πληρεξουσιότητας την ύπαρξη της βασικής έννομης σχέσης. Εκδήλωση του αναιτιώδους χαρακτήρα της πληρεξουσιοδότησης είναι και η δυνατότητα αυτοτελούς παύσης της 28 Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου 1997, άρθρ.216-7,αρ Ασπρογέρακας-Γρίβας: Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, 1981, 92, σελ.397επ. 30 Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου 1997, άρθρ.216-7,αρ Ασπρογέρακας-Γρίβας: Γεν Αρχ, 92, σελ.397 επ.

14 πληρεξουσιότητας μέσω ανάκλησης χωρίς να καταργείται παράλληλα η εσωτερική σχέση 32. Ωστόσο, από μερικές πτυχές της πληρεξουσιότητας μπορεί να γίνει αντιληπτό πως υπάρχουν περιπτώσεις όπου υφίσταται λειτουργικός δεσμός 33 με την βασική έννομη σχέση. Το περιεχόμενο της βασικής σχέσης χρησιμοποιείται συνήθως ως ερμηνευτικό κριτήριο και για τον καθορισμό του περιεχομένου της πληρεξουσιότητας, ενώ όταν ο αντιπρόσωπος παραβιάζει τις υποχρεώσεις που έχει από τη βασική σχέση παράλληλα θεωρείται ότι υπερβαίνει και τα όρια της πληρεξουσιότητας. Την μεγαλύτερη όμως απόδειξη για το ότι η ανεξαρτησία της πληρεξουσιότητας δεν είναι απόλυτη αποτελεί η διάταξη του άρθρ.222ακ, όπου καθιερώνεται η λήξη της βασικής σχέσης ως ένας λόγος παύσης της πληρεξουσιότητας. Μία τέτοια ρύθμιση είναι δικαιολογημένη αν ληφθεί υπόψη το γεγονός που προαναφέρθηκε δηλαδή ότι η πληρεξουσιότητα παρέχεται με αφορμή την κύρια έννομη σχέση. Δ. Διακρίσεις είδη πληρεξουσιότητας. Η πληρεξουσιότητα μπορεί να διακριθεί σε διάφορες μορφές ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα κάθε φορά κριτήρια. Αν θελήσουμε να κάνουμε μία σύντομη καταγραφή των διαφόρων ειδών πληρεξουσιότητας τότε καταλήγουμε στα εξής: 1) Γενική Ειδική. Η διάκριση ανάμεσα σε γενική και ειδική πληρεξουσιότητα γίνεται με κριτήριο την έκταση εξουσίας αντιπροσωπεύσεως. Γενική είναι η πληρεξουσιότητα που αναφέρεται σε ένα κύκλο δικαιοπραξιών ή σε όλες τις δικαιοπραξίες του αντιπροσωπευμένου 34.Ειδική πληρεξουσιότητα είναι εκείνη που ισχύει για ορισμένη δικαιοπραξία ή ορισμένο κύκλο υποθέσεων (π.χ. εκμετάλλευση ακινήτου) 35. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο νόμος 32 Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου 1997, άρθρ ΑΚ,αρ.17-18, Γεωργιάδης Απ: Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, 1996, σελ.350, Καράσης Μ: Εγχειρίδιο Γενικών Αρχών Αστικού Δικαίου, 1996, σελ Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.133 επ. 34 Σπυριδάκης Ι.: ΕισΑστΔικ, σελ Φίλιος Π. : Γεν Αρχ, 156, σελ.463.

15 απαιτεί ειδική πληρεξουσιότητα π.χ. άρθρ.1848 ΑΚ για την επιχείρηση κάποιας δικαιοπραξίας 36. 2) Ρητή Σιωπηρή 37. Ανάλογα με τον τρόπο παροχής της διακρίνεται σε ρητή και σιωπηρή. Ρητή είναι η πληρεξουσιότητα που παρέχεται είτε με δήλωση από τον ίδιο τον εξουσιοδοτούντα προς τον τρίτο είτε με επίδειξη πληρεξουσίου εγγράφου. Σιωπηρή 38 είναι η πληρεξουσιότητα, όταν η δήλωση περί παροχής πληρεξουσιότητας δεν είναι ρητή αλλά δίνεται με έμμεσο - όπως θα δούμε σε επόμενο κεφάλαιο 39 -τρόπο. 3). Ανακλητή και ανέκκλητη ( ή αμετάκλητη) 40. Ανακλητή είναι εκείνη που επιδέχεται ανάκληση από τον πληρεξουσιοδότη( άρθρ.218 εδ.1 ΑΚ). Αυτή αποτελεί τον κανόνα. Αμετάκλητη είναι εκείνη που δεν επιδέχεται ανάκληση από τον πληρεξουσιοδότη. Τέτοια υπάρχει όταν έχει γίνει παραίτηση από το δικαίωμα ανάκλησης ( άρθρ.218 εδ.2 ΑΚ). 4). Ατομική- Συλλογική 41. Στην ατομική πληρεξουσιότητα πληρεξούσιος είναι μόνο ένα πρόσωπο, ενώ στη συλλογική περισσότερα. Εάν έχουν οριστεί περισσότεροι πληρεξούσιοι, είναι δυνατό να ενεργούν είτε ο καθένας ατομικώς οπότε μιλάμε για «εις ολόκληρον» είτε όλοι μαζί από κοινού. 5). Μεταπληρεξουσιότητα 42. Μεταπληρεξουσιότητα ή αλλιώς υποπληρεξουσιότητα έχουμε στις περιπτώσεις, όπου ο πληρεξούσιος είναι σε θέση ( έχοντας σχετική εξουσία από τον πληρεξουσιοδότη) να παρέχει σε τρίτο πρόσωπο εξουσία αντιπροσωπεύσεως του αντιπροσωπευομένου. Το τρίτο αυτό πρόσωπο που επιλέχθηκε από τον πληρεξούσιο ονομάζεται μεταπληρεξούσιος ή υποπληρεξούσιος. 36 Παπαστερίου Δ- Κλαβανίδου Δ: Δίκαιο της δικαιοπραξίας, 2008, σελ Γεωργιάδης Απ: Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, Γ Έκδοση, 2002, σελ.598, 38 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ. 75επ. 39 Βλέπε Κεφάλαιο ΙV B, όπου θα γίνει διαχωρισμός της σιωπηρής πληρεξουσιότητας από την φαινόμενη. 40 Φίλιος Π. : Γεν Αρχ. 156Α, σελ Γεωργιάδης Απ: Γεν Αρχ, Γ Έκδοση, σελ. 599, Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ, σελ Σπυριδάκης Μ: Γενικές Αρχές 2004, Β Έκδοση, σελ. 268.

16 6). Κληρονομητή και μεταθανάτια 43. Κληρονομητή πληρεξουσιότητα υπάρχει στην περίπτωση όπου ο αντιπροσωπευόμενος ορίζει ότι η πληρεξουσιότητα, που παρέχεται στον αντιπρόσωπο του, θα εξακολουθήσει να ισχύσει και μετά τον θάνατο του ή το θάνατο του αντιπροσωπευομένου του. Από την άλλη πλευρά, όταν η πληρεξουσιότητα έχει ως εναρκτήριο χρονικό σημείο της τον θάνατο του πληρεξουσιοδότη τότε γίνεται λόγος για πληρεξουσιότητα με μεταθανάτια ενέργεια. Η τελευταία μορφή πληρεξουσιότητας διαφέρει και γι αυτό το λόγο πρέπει να διακρίνεται από την κληρονομητή. Κατά καιρούς έχει δημιουργηθεί θέμα σχετικά με την εγκυρότητα χορήγησης ιδιαίτερα της πληρεξουσιότητας με μεταθανάτια ενέργεια μιας και θεωρείται ότι μπορεί να υποκρύπτεται καταστρατήγηση των διατάξεων του κληρονομικού δικαίου. Το ζήτημα αυτό όμως θα εξεταστεί ενδελεχώς κατά την εξέταση των ειδικότερων θεμάτων ανάκλησης Κοτζάμπαση Α: Η κληρονομητή πληρεξουσιότητα, Αρμ.2003, σελ.384 επ. 44 Βλέπε Κεφάλαιο ΙV E.

17 ΙΙΙ. Ανάκληση πληρεξουσιότητας. Η πληρεξουσιότητα είναι δυνατόν να παύσει 45 τόσο για γενικούς όσο και για ειδικούς λόγους. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν λόγοι, οι οποίοι εφαρμόζονται γενικότερα σε κάθε έννομη σχέση και γι αυτόν ακριβώς το λόγο δεν αναφέρονται στις διατάξεις για την πληρεξουσιότητα. Τέτοιοι είναι π.χ. η πλήρωση διαλυτικής αίρεσης που είχε τεθεί από τα μέρη ή η παρέλευση διαλυτικής προθεσμίας. Αντιθέτως, οι ειδικοί λόγοι παύσης, όπως η ανάκληση, η λήξη της βασικής έννομης σχέσης καθώς και ο θάνατος ή η δικαιοπρακτική ανικανότητα του αντιπροσωπευομένου ή του πληρεξουσίου προβλέπονται στα άρθρ ΑΚ. Η ανάκληση - η οποία αποτελεί το κύριο αντικείμενο της παρούσας έρευνας- συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ειδικούς λόγους ανάκλησης πληρεξουσιότητας. Α. Ο κανόνας του ελευθέρως ανακλητού. Μία από τις βασικές αρχές που διέπουν το δίκαιο της πληρεξουσιότητας είναι η αρχή του ελευθέρως ανακλητού 46 όπως αυτή προκύπτει από τα οριζόμενα στο άρθρ. 218 εδ.1 ΑΚ «Η πληρεξουσιότητα παύει με ανάκληση». Η ανάκληση καθιερώνεται λοιπόν ως ένας λόγος παύσης της πληρεξουσιότητας και μάλιστα ανεξάρτητα από το εάν εξακολουθεί να υφίσταται ή όχι η βασική σχέση. Στο άρθρ.218 εδ.2 ΑΚ «Η παραίτηση από το δικαίωμα της ανάκλησης είναι άκυρη» κατοχυρώνεται το δικαίωμα της ανάκλησης ως αναπαλλοτρίωτο 47 με τον κατ αρχήν αποκλεισμό της δυνατότητας παραιτήσεως από αυτό. Πράγματι μια τέτοια ρύθμιση είναι απόλυτα δικαιολογημένη, διότι η παροχή της πληρεξουσιότητας περικλείει αναμφίβολα κινδύνους για τον δότη, ο οποίος με αυτό τον τρόπο 45 Παπαστερίου Δ- Κλαβανίδου Δ: Δικ δικ/ξίας, σελ. 511επ.,Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ, σελ.726, Μπόσδας Δ: Περί την παύσιν της πληρεξουσιότητος κατά τον Αστ.Κώδικα, Θέμις ΝΗ (1947), σελ.289 επ. 46 Δεληγιάννης: Η Πληρεξουσιότης, σελ. 220, Παντελίδου Κ.: Η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα, 1987, σελ.31 επ. 47 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.86 επ..

18 δίνει το δικαίωμα δημιουργίας υποχρεώσεων εις βάρος του θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο τα περιουσιακά του συμφέροντα. Β. Τρόπος ανάκλησης. Το δικαίωμα της ανάκλησης είναι διαπλαστικό 48 και η άσκηση του συντελείται με μονομερή απευθυντέα δήλωση βούλησης του κυρίου των υποθέσεων. Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρ.219 ΑΚ η ανάκληση γίνεται με δήλωση προς τον πληρεξούσιο ή τον τρίτο με τον οποίο ήταν προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί η δικαιοπραξία, ενώ κατά το 221 ΑΚ η πληρεξουσιότητα που δόθηκε με δήλωση προς τον τρίτο, ανακαλείται με δήλωση μόνο προς αυτόν. Παραπέρα, αν η πληρεξουσιότητα δόθηκε με δημόσια γνωστοποίηση, κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να γίνει και η ανάκληση προκειμένου να ισχύσει έναντι πάντων και να μπορεί να αντιταχθεί από τον πληρεξουσιοδότη. Σε ότι αφορά στον τύπο 49 ανάκλησης τέτοιος κατ αρχάς δεν απαιτείται. Εξαίρεση εισάγεται με το άρθρ.220ακ, το οποίο ορίζει ότι η πληρεξουσιότητα που δόθηκε με συμβολαιογραφικό έγγραφο ανακαλείται κατά τον ίδιο τύπο. Συνεπώς, είναι αναγκαία η σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου και η παραπέρα κοινοποίηση 50 του προς τον αντιπρόσωπο ή τον τρίτο αν η πληρεξουσιότητα δόθηκε με δήλωση προς αυτόν 51. Η ανάκληση πέρα από ρητή μπορεί να γίνει και σιωπηρώς 52 με συμπεριφορά του πληρεξουσιοδότη που περιέρχεται σε γνώση του πληρεξουσίου, όπως για π.χ. με την ειδοποίηση επιστροφής του πληρεξούσιου 48 Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη -Σταθόπουλου 1997, αρθρ , αρ.2 επ., Ασπρογέρακας-Γρίβας: Γεν Αρχ, 92, σελ. 401, Σπυριδάκης Μ: Γεν Αρχ, σελ. 268, Σημαντήρας Κ :ΓενΑρχ, σελ. 716 επ, Αρχανιωτάκης Γ: ΕπισκΕΔ Β/2004, σελ Ασπρογέρακας-Γρίβας: Γεν Αρχ, 92, σελ Βλέπε εισήγηση του συμβολαιογράφου Νάσλα Νικ: Συμβ.Επ. 2001, σελ.1544, Παπαντωνίου Νικ.: Γεν Αρχ, 80 ΙΙΙ, σελ. 478, Παπαζήση Θ: Γενικές αρχές αστικού δικαίου, Β Έκδοση, 2004, σελ Με την υπ αρ.67547/ Εγκύκλιο του Υπ. Δικαιοσύνης υπάρχει υποχρέωση του συμβολαιογράφου, που συντάσσει την ανάκληση, να ειδοποιεί τον συνάδελφο του στα χέρια του οποίου βρίσκεται το ανακαλούμενο πληρεξούσιο, ούτως ώστε να σημειώσει την πράξη ανάκλησης στο πρωτότυπο πληρεξούσιο. Βέβαια, μία τέτοια λύση είναι αμφίβολο κατά πόσο είναι αποτελεσματική και αποτρέπει ενδεχόμενους κινδύνους. 52 Σημαντήρας Κ :Γεν Αρχ,σελ.727.

19 εγγράφου ή με την αυτοπρόσωπη επιχείρηση της πράξεως από τον κύριο των υποθέσεων. Σιωπηρή ανάκληση κρίθηκε ότι δεν αποτελεί 53 η πάροδος κάποιου χρονικού διαστήματος χωρίς να επιχειρήσει κάποια πράξη ο πληρεξούσιος ή η προσθήκη και δεύτερου πληρεξουσίου από τον αντιπροσωπευόμενο. Πάντως, σε κάθε περίπτωση η ανάκληση είτε γίνεται ρητά είτε σιωπηρά ενεργεί μόνο για το μέλλον και όχι αναδρομικά, με αποτέλεσμα να διατηρούνται ισχυρές οι πράξεις που έγιναν στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα 54. Γ. Η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα. Η παραπάνω αρχή του ελευθέρως ανακλητού δεν ισχύει ανεξαίρετα. Απόκλιση από αυτήν εισάγεται είτε από ειδικές διατάξεις του νόμου (όπως για π.χ. 752 ΑΚ σε συνδυασμό με 757 ΑΚ που προβλέπουν την ανάκληση διαχειριστή μόνο για σπουδαίο λόγο) είτε όταν με τη θέληση του ίδιου του αντιπροσωπευομένου έχει αποκλειστεί τέτοια ανάκληση 55. Η δεύτερη περίπτωση αποκλεισμού ανάκλησης προκύπτει έμμεσα από το άρθρ.218 εδ. β ΑΚ 56 σύμφωνα με το οποίο η παραίτηση του αντιπροσωπευομένου από το δικαίωμα ανάκλησης είναι έγκυρη όταν υπάρχει αποκλειστικό συμφέρον του πληρεξουσίου ή και δικό του συμφέρον ή τρίτου προσώπου. Η εξαίρεση 57 αυτή εισάγεται μόνο για αυτές τις περιπτώσεις, στις οποίες η πληρεξουσιότητα εκφεύγει από την συνηθισμένη αποστολή της και ουσιαστικά μετατρέπεται σε ένα μέσο εξυπηρέτησης των συμφερόντων του πληρεξουσίου και όχι του αντιπροσωπευομένου, όπως θα δούμε παρακάτω. 53 Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1997, αρθρ , αρ ΕφΑθ 7140/1999, Ελλ Δ/νη 2001,σελ.812, όπου αναφέρεται ότι η ανάκληση ενεργεί για το μέλλον ό,τι δε ενήργησε ο πληρεξούσιος μέχρι τότε είναι έγκυρο. 55 Αθανασόπουλος Τ: Παύση πληρεξουσιότητας και μεταπληρεξουσιότητας αμετάκλητη και μεταθανάτια ή κληρονομητή πληρεξουσιότητα, Δ 28, σελ Παπαστερίου Δ- Κλαβανίδου Δ: Δικ δικ/ξίας, σελ Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1979, άρθρ , αριθμ.9επ.

20 1. Προϋποθέσεις έγκυρης χορήγησης. Ο νόμος δεν αναφέρει ευθέως τις προϋποθέσεις, οι οποίες απαιτείται να συντρέχουν, προκειμένου να είναι έγκυρη η παροχή της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας αλλά αυτές συνάγονται έμμεσα. Από μια εξ αντιδιαστολής ερμηνεία της διάταξης του άρθρ.218 εδ. β ΑΚ συνάγεται 58, ότι τότε η πληρεξουσιότητα τυγχάνει αμετάκλητη, όταν δηλαδή αποδεικνύεται ότι αποβλέπει στην αποκλειστική ή παράλληλη εξυπηρέτηση του συμφέροντος 59 του πληρεξουσίου ή ενός τρίτου προσώπου. Αυτό σημαίνει 60, ότι το κύρος της παραιτήσεως από το δικαίωμα ανάκλησης εξαρτάται από το σκοπό για τον οποίο αυτή παρέχεται, ο οποίος καθορίζεται από την ίδια την εσωτερική σχέση. Τέτοιο συμφέρον υπάρχει για παράδειγμα 61 : όταν το ποσό που πρόκειται να εισπραχθεί από τον πληρεξούσιο αποτελεί εξόφληση χρέους του αντιπροσωπευομένου προς αυτόν ή όταν η παροχή του ποσού αυτού γίνεται λόγω δανείου ή δωρεάς. Επίσης, η παροχή πληρεξουσιότητας από τους κοινωνούς προς έναν από αυτούς εξυπηρετεί παράλληλα το συμφέρον τόσο του πληρεξουσίου όσο και των πληρεξουσιοδοτών. Το πιο κλασικό ίσως παράδειγμα είναι η παροχή αμετάκλητης πληρεξουσιότητας στον εργολάβο 62, ο οποίος αναλαμβάνει την ανέγερση πολυκατοικίας σε ξένο οικόπεδο. Υπό την αίρεση της σταδιακής αποπεράτωσης του έργου παρέχεται στον εργολάβο η πληρεξουσιότητα 58 Μπόσδας Δ: Αμετάκλητος πληρεξουσιότης, ΑρχΝ 1981, σελ. 449 επ. 59 Βλέπε σε Παντελίδου Κ.: ο.π., σελ.44, η οποία επιχειρεί να ερμηνεύσει την έννοια του συμφέροντος, υποστηρίζοντας ότι μια τόσο ισχυρή αυτοδέσμευση του αντιπροσωπευομένου, επιβάλλεται να έχει ως αντιστάθμισμα ένα όχι οποιοδήποτε οικονομικό ή μη συμφέρον. Τουναντίον απαιτείται ιδιαίτερο συμφέρον, το οποίο θα είναι υπερβάλλον ή τουλάχιστον ισοδύναμο με αυτό του αντιπροσωπευομένου. Σε ότι αφορά τον χρόνο ύπαρξης του συμφέροντος αυτός δεν είναι ο χρόνος παροχής της πληρεξουσιότητας αλλά της παραίτησης από το δικαίωμα ανάκλησης, καθώς δεν αποκλείεται η παραίτηση να μην συμπίπτει χρονικά με την παροχή πληρεξουσιότητας. 60 Δεληγιάννης: Η Πληρεξουσιότης, σελ Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1979, άρθρ , αρ.11, Γιαννόπουλος Δ: Γεν Αρχ, τ. Β, σελ. 241 επ. 62 Αθανασόπουλος Τ: Δ 28, σελ. 694, Καράσης Μ: Εγχ ΓενΑρχ, σελ. 173.

21 μεταβίβασης κάποιων ποσοστών που έχουν συμφωνηθεί στο εργολαβικό συμβόλαιο με αυτοσύμβαση. Συνήθης είναι και η εκπλήρωση υποχρέωσης από προϋπάρχουσα συμφωνία ( π.χ προσύμφωνο δωρεάς ή πώλησης 63 ) μεταξύ του κυρίου των υποθέσεων και του πληρεξουσίου. Μία δεύτερη προϋπόθεση πέρα από την ύπαρξη παράλληλου ή αποκλειστικού συμφέροντος του πληρεξουσίου- αποτελεί η παραίτηση από το δικαίωμα ανάκλησης 64. Η ύπαρξη των αντικειμενικών συνθηκών,δηλαδή το υπέρτερο ή ισοδύναμο συμφέρον του πληρεξουσίου ή τρίτου, δεν επαρκεί για να θεωρηθεί η δοθείσα πληρεξουσιότητα ως αμετάκλητη αλλά η παραίτηση αποτελεί επίσης προαπαιτούμενο στοιχείο. Για την εγκυρότητα της παραίτησης δεν είναι αναγκαία η τήρηση του τύπου της σύμβασης, αλλά αρκεί η μονομερής 65, απευθυντέα δήλωση βούλησης, σε ότι αφορά δε το χρονικό σημείο δήλωσης της παραίτησης, τότε αυτό μπορεί να είναι ταυτόχρονα ή και μεταγενέστερα από την χορήγηση πληρεξουσιότητας. Περαιτέρω, η παραίτηση από το δικαίωμα ανάκλησης μπορεί να είναι ρητή ή σιωπηρή, ιδιαίτερη δε προσοχή χρειάζεται σε ότι αφορά στην σιωπηρή παραίτηση. Κι αυτό γιατί, όπως γίνεται δεκτό 66, κατ αρχάς η σιωπηρή παραίτηση αποκλείεται στην περίπτωση που χρειάζεται ιδιαίτερος τύπος για την παροχή πληρεξουσιότητας 67. Επίσης, προκειμένου να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε σιωπηρή παραίτηση 68 από την πλευρά του αντιπροσωπευόμενου δεν αρκεί να εξετάσουμε και να σταθμίσουμε τα συμφέροντα του πληρεξουσιοδότη και του πληρεξουσίου, που υπάρχουν στην εκάστοτε περίπτωση. Θα ήταν καλύτερο η κρίση για σιωπηρή παραίτηση να σχηματίζεται, αφού ληφθούν υπόψη και άλλες ενδείξεις όπως είναι π.χ. η 63 ΑΠ 197/1983,ΝοΒ1983, σελ.1550, ΕφΑθ 9191/1986, Αρμ.1987, σελ.397, όπου είχε δοθεί το δικαίωμα με προσύμφωνο στον αγοραστή να προβεί στην κατάρτιση του οριστικού συμβόλαιο της πώλησης με αυτοσύμβαση. 64 Μπόσδας Δ: ΑρχΝ 1981, σελ. 449 επ., Παντελίδου Κ.: ο.π., 1987, σελ. 51 επ. 65 Γιαννόπουλος Δ: Γεν Αρχ., τ. Β, σελ Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1979, άρθρ , αρ οπότε τον τύπο αυτό πρέπει να περιβληθεί και η παραίτηση. 68 Παντελίδου Κ.: ο.π., σελ. 54 επ.

22 χορήγηση πληρεξουσιότητας για αυστηρά ορισμένο χρόνο 69 ή όταν επιτρέπεται στον πληρεξούσιο να διορίσει αμετάκλητα μεταπληρεξούσιο οπότε κατά συνέπεια και ο αρχικός πληρεξούσιος έχει διοριστεί αμετάκλητα. Συμπληρωματικά, είναι πολύ σημαντικό 70 να αναφερθεί, πως για την εγκυρότητα της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας, η ίδια η πληρεξουσιότητα πρέπει να είναι εξειδικευμένη και να κινείται μέσα σε λογικά όρια. Μία γενική πληρεξουσιότητα, που δίνεται αμετάκλητα και επιτρέπει την απεριόριστη διάθεση των περιουσιακών στοιχείων του κυρίου των υποθέσεων ή την γενική διαχείριση της περιουσίας του, απαγορεύεται λόγω της πρόσκρουσης στον κανόνα του άρθρ.179 ΑΚ, που αφορά την υπέρμετρη δέσμευση της ελευθερίας του αντιπροσωπευομένου Συνέπειες αμετάκλητης πληρεξουσιότητας. Η έγκυρη χορήγηση αμετάκλητης πληρεξουσιότητας 72 έχει ως αποτέλεσμα την συντρέχουσα αρμοδιότητα μεταξύ πληρεξουσιοδότη και πληρεξουσίου. Ο κύριος των υποθέσεων διατηρεί το δικαίωμα της αυτοπρόσωπης επιχείρησης της δικαιοπραξίας για την οποία χορήγησε την πληρεξουσιότητα, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά (π.χ άρθρ.749 ΑΚ). Βασική συνέπεια της ανέκκλητης πληρεξουσιότητας είναι η αποστέρηση του δικαιώματος ανάκλησης 73, παράλληλα δε ο αντιπροσωπευόμενος αναλαμβάνει έναντι του αντιπροσώπου την υποχρέωση να μην προβεί σε διάθεση του δικαιώματος που παραχώρησε στον αντιπρόσωπο. Η παραπάνω υποχρέωση 69 που ενδέχεται να σημαίνει ότι σιωπηρά παραιτούμαι από το δικαίωμα να ανακαλέσω την πληρεξουσιότητα για αυτό το χρονικό διάστημα. 70 Μπόσδας Δ: ΑρχΝ 1981, σελ. 451, Δεληγιάννης: Η Πληρεξουσιότης, σελ Βλέπε ένα σχετικά πρόσφατο νομολογιακό παράδειγμα την ΕφΝαυπλίου 486/2004, ΧρΙΔ 2006,σελ όπου είχε παραχωρηθεί αμετάκλητη πληρεξουσιότητα για την αποδοχή κληρονομίας και διάθεση οποιουδήποτε περιουσιακού αντικειμένου. Η πληρεξουσιότητα αυτή ( αν και αμετάκλητη) ανακλήθηκε τελικά, ενώ ασκήθηκε αναγνωριστική αγωγή για την εγκυρότητα της ανάκλησης, η οποία και απορρίφθηκε σε πρώτο βαθμό. Το Εφετείο όμως έκρινε ορθά πως η διάθεση της πατρικής κληρονομίας είτε με επαχθή είτε με χαριστική δικαιοπραξία συνιστούσε εξ αρχής υπέρμετρη δέσμευση και είναι αντίθετη στον κανόνα του άρθρ.179 ΑΚ. 72 Μπόσδας Δ: ΑρχΝ 1981, σελ Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, άρθρ.218, αρ.9.

23 δεν θα ήταν σωστό να θεωρηθεί, πως απορρέει από την ίδια τη παροχή της πληρεξουσιότητας. Τουναντίον, η υποχρέωση αυτή πηγάζει από την βασική σχέση, η οποία αποτέλεσε τη βάση για την χορήγηση της πληρεξουσιότητας και συνεπώς εκεί πρέπει να εντοπιστεί. Επομένως, όταν επιτρέπεται η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα και συντρέχουν σωρευτικά οι δυο προαναφερόμενες προϋποθέσεις η υποχρέωση μη επιχείρησης της δικαιοπραξίας από τον πληρεξουσιοδότη υπαγορεύεται από τη βασική σχέση. Σε μία ενδεχόμενη παράβαση μέσω αυτοπρόσωπης επιχείρησης της δικαιοπραξίας ο πληρεξουσιοδότης καθίσταται ενοχικά υπεύθυνος λόγω της ζημίας που προκάλεσε στον πληρεξούσιο Ανάκληση παρά το αμετάκλητο. Σήμερα τόσο στη θεωρία 75 όσο και στη νομολογία έχει επικρατήσει η άποψη ότι ακόμη και η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα μπορεί κατ εξαίρεση να ανακληθεί κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η πιο σημαντική και συνήθης περίπτωση ανάκλησης είναι η ύπαρξη κάποιου σπουδαίου λόγου-κατ ανάλογη εφαρμογή των άρθρ.672 ΑΚ και 752 ΑΚ- που δικαιολογεί την ανάκληση. Τέτοιος λόγος θεωρείται ότι υφίσταται, όταν ενόψει της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών (288 ΑΚ) δεν μπορεί να αξιωθεί από τον αντιπροσωπευόμενο η μη ανάκληση της πληρεξουσιότητας, όπως για παράδειγμα όταν λάβει χώρα βαριά παράβαση των καθηκόντων του αντιπροσώπου ή αποδειχθεί ότι ο πληρεξούσιος είναι αφερέγγυος ή καταγγελθεί η σύμβαση εργασίας. Η νομολογία έχει αντιμετωπίσει πολλάκις ζητήματα σχετικά με την έννοια του σπουδαίου λόγου με αποτέλεσμα να έχει διαμορφωθεί μία πλούσια σε σχέση με το θέμα αυτό νομολογία. Για την καλύτερη κατανόηση της έννοιας του σπουδαίου λόγου αξίζει να αναφερθούν ενδεικτικά κάποια νομολογιακά παραδείγματα: με την 74 Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, άρθρ.218, αρ Γιαννόπουλος Δ: ΓενΑρχ, τ. Β,σελ. 242, Μπόσδας Δ: ΑρχΝ 1981, σελ. 452, Δωρής σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1979, άρθρ , αριθμ.13-14, Καράσης Μ: ΕγχΓενΑρχ σελ. 173, Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.88 επ, Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, αρθρ.218, αρ.10, Παπαχρήστου Α: Γεν Αρχ, σελ.546 επ, Τριάντος Ν. :ο.π., άρθρ.218, αρ.38 επ, Μπαλής Γ: Γεν Αρχ, 117, σελ. 314.

24 ΑΠ 392/ κρίθηκε, ότι η πληρεξουσιότητα που δόθηκε για την διάθεση ολόκληρης της κληρονομικής πατρικής περιουσίας οδηγεί ουσιαστικά σε υπέρμετρη δέσμευση της ελευθερίας του πληρεξουσιοδότη και είναι αντίθετη στον κανόνα του άρθρ.179ακ. Συνεπώς, δεν μπορεί να ζητηθεί η μη ανάκληση καθώς η υπέρμετρη δέσμευση συνιστά σπουδαίο λόγο και δικαιολογεί την ανάκληση της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας. Από την άλλη με την ΑΠ 1309/ κρίθηκε, ότι σπουδαίο λόγο δεν συνιστά η άσκηση αγωγής για μείωση της εργολαβικής αμοιβής, σύμφωνα δε με την ΑΠ 1663/ στην περίπτωση που δόθηκε από τον οφειλέτη προς τον δανειστή πληρεξουσιότητα για συμπλήρωση λευκής επιταγής με σκοπό την εξασφάλιση εξόφλησης χρέους δεν συνιστά σπουδαίο λόγο ανάκλησης η πρόσκληση από την πλευρά του οφειλέτη, προκειμένου να εξοφληθεί μέρος μόνο της οφειλής καθώς με αυτό τον τρόπο δεν εξαλείφεται ολόκληρο το χρέος. Επίσης, στην ΑΠ 1634/ κρίθηκε από το δικαστήριο ότι η υπέρβαση από τον εργολάβο του συντελεστή δόμησης δεν θεμελιώνει σπουδαίο λόγο ανάκλησης, η δε ΑΠ 1528/ αναφέρει ότι σπουδαίο λόγο δεν συνιστά η αμφισβήτηση ως προς την έκταση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που προκύπτουν από τη σχέση εργολαβίας. Τέλος, με την ΑΠ 1108/ κρίθηκε ότι η αφερεγγυότητα και η πτώχευση του πληρεξουσίου συνιστά σπουδαίο λόγο για την ανάκληση της ανέκκλητης πληρεξουσιότητας. Παραπέρα, η πληρεξουσιότητα διατηρεί τον αμετάκλητο χαρακτήρα της 82 για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται μέχρι την εκπλήρωση της υποχρέωσης που πηγάζει από την εσωτερική σχέση. Αυτό σημαίνει, ότι αν εκπληρωθεί τελικά η υποχρέωση αυτή ή αντιθέτως καταστεί αδύνατη, τότε θα έχει εκλείψει πλέον ο λόγος που δικαιολογούσε το αμετάκλητο. Τα παραπάνω 76 ΝοΒ 2006, σελ.1001, το ίδιο και η Εφ Ναυπλ 486/2004(ΧρΙΔΔ 2006 σελ.218) 77 ΝοΒ 2006, σελ1465, 78 ΧρΙΔ 2004, σελ Αρμ.2004, σελ α δημοσίευση Νόμος. 81 ΝοΒ1985, σελ Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ.88, Μπόσδας Δ: ΑρχΝ 1981, σελ. 452, Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1997, άρθρ , αρ.15.

25 γίνονται δεκτά από την ΑΠ 855/ , όπου είχε χορηγηθεί αμετάκλητη πληρεξουσιότητα για την μεταβίβαση μέρους ενός ακινήτου, σε περίπτωση που δεν γινόταν η αποπληρωμή κάποιων οφειλών από τον ενάγοντα. Τελικά, το οφειλόμενο ποσό εξοφλήθηκε με αποτέλεσμα ο αντιπροσωπευόμενος να ζητήσει πίσω το πληρεξούσιο έγγραφο. Μετά την άρνηση του πληρεξουσίου να το επιστρέψει, ο αντιπροσωπευόμενος προέβη νομότυπα σε ανάκληση με αποτέλεσμα το δικαστήριο να κρίνει ορθά,ότι η μεταβίβαση που ακολούθησε είναι άκυρη. Πέρα από τις δυο παραπάνω εξαιρέσεις, η ανάκληση της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας αναπτύσσει αποτελέσματα και όταν η πληρεξουσιότητα κατά τις περιστάσεις έχει στηριχθεί σε άκυρη συμβατική σχέση 84. Για παράδειγμα όταν κάποιος με μίσθωση εργασίας ανέθεσε σε άλλον την διοίκηση ολόκληρης της περιουσίας του, τότε η σχέση αυτή είναι άκυρη 85 λόγω της υπέρμετρης δέσμευσης της ελευθερίας του προσώπου ( άρθρ.179 ΑΚ) και η ανάκληση της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας θα αναπτύσσει κανονικά την ενέργεια της, λόγω της άκυρης παραίτησης. Αντίθετη άποψη εκφράσθηκε μεμονωμένα στη θεωρία 86 σχετικά με την δυνατότητα ανάκλησης της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας. Σύμφωνα με την άποψη αυτή μέσω της ανάκλησης ουσιαστικά αποδυναμώνεται η αμετάκλητη πληρεξουσιότητα. Η προσφυγή στους γενικούς λόγους παύσης και στην κατάχρηση της αντιπροσωπευτικής εξουσίας αρκεί για την ικανή προστασία του αντιπροσωπευομένου. Όπως υποστηρίζει η άποψη αυτή, η κατάχρηση δεν θα ήταν σωστό να εκλαμβάνεται ως ένας ακόμη σπουδαίος λόγος που δικαιολογεί την ανάκληση, διότι η κατάχρηση από μόνη της οδηγεί στη μη δέσμευση του αντιπροσωπευομένου από τις πράξεις του πληρεξουσίου. Επιπλέον, η παράβαση υποχρεώσεων από την εσωτερική σχέση μπορεί να 83 ΧρΙΔ2004,σελ Γιαννόπουλος Δ: Γεν Αρχ, τ. Β,σελ. 242 επ, Τριάντος Ν. :ο.π., άρθρ.218, αρ.41,, Παπαχρήστου Α: Γεν Αρχ,σελ.546 επ. 85 Βλέπε επίσης σε Δεληγιάννη: Αρμ.1972, σελ.484 επ.όπου υποστηρίζεται η δυνατότητα ανάκλησης της πληρεξουσιότητας αν αυτή στηρίζεται σε άκυρη συμφωνία, ενώ θεωρείται αδιάφορο το γεγονός του αναιτιώδους χαρακτήρα της πληρεξουσιότητας. 86 Παντελίδου Κ.:ο.π., σελ. 118 επ.

26 οδηγήσει στην άρση της και εμμέσως στην παύση της αμετάκλητης πληρεξουσιότητας. Θεωρεί ότι η ακυρότητα μίας έννομης σχέσης, έχει ως συνακόλουθο και την ακυρότητα της πληρεξουσιότητας ή την διατήρηση της ως ανακλητής, χωρίς να χρειάζεται η προσφυγή σε μία τεχνητή ανάκληση, ενώ στην περίπτωση που ο αντιπροσωπευόμενος πίστευε ότι οφείλει από πλάνη, μπορεί απλά να ζητηθεί οτιδήποτε καταβλήθηκε αδικαιολόγητα. Προς αντίκρουση της παραπάνω άποψης μπορεί να ειπωθεί, ότι ο αποκλεισμός της ανάκλησης θα οδηγούσε κατά πάσα πιθανότητα σε δυσμενή για τον αντιπροσωπευόμενο αποτελέσματα. Κι αυτό γιατί, η ανάκληση αποτελεί αναμφισβήτητα τον πιο δραστικό και άμεσο τρόπο άμυνας του αντιπροσωπευόμενου, σε μία ενδεχόμενη μεταβολή των συνθηκών σε σχέση με αυτές που ίσχυαν κατά τον χρόνο χορήγησης.

27 ΙV. Eιδικά ζητήματα ανάκλησης πληρεξουσιότητας. Α. Γενικά. Η πληρεξουσιότητα ως θεσμός δικαίου, διακρίνεται όπως είδαμε ανωτέρω, σε διάφορα είδη ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα κάθε φορά κριτήρια. Τα είδη αυτά διαφέρουν μεταξύ τους, καθώς κάθε ένα από αυτά εμφανίζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που το διαχωρίζουν από τα υπόλοιπα. Η εφαρμογή των κανόνων της ανάκλησης λόγω της διαφορετικότητας έχει ως αποτέλεσμα την μη ενιαία αντιμετώπιση των ζητημάτων που ανακύπτουν σε κάθε περίπτωση. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο αντικείμενο εξέτασης στη συνέχεια της μελέτης θα αποτελέσουν τα ιδιαίτερα ζητήματα που ανακύπτουν κατά την ανάκληση της πληρεξουσιότητας Β. Η σιωπηρή πληρεξουσιότητα. 1. Έννοια σιωπηρής πληρεξουσιότητας. Προτού δοθεί ο ορισμός της σιωπηρής πληρεξουσιότητας πρέπει πρώτα να διευκρινιστεί, ότι στη θεωρία δεν υπήρξε ομοιομορφία απόψεων σχετικά με το θέμα αυτό. Από μία πρώτη ανάγνωση των διαφόρων απόψεων που έχουν διατυπωθεί, δεν μπορούμε να πούμε, ότι σχηματίζεται απευθείας μία ξεκάθαρη εικόνα για την έννοια της σιωπηρής πληρεξουσιότητας, καθώς από μερικούς συγγραφείς είναι πολύ συχνή η παράλληλη χρήση του όρου φαινόμενη πληρεξουσιότητα. Σύμφωνα λοιπόν με μία μερίδα της θεωρίας 87 σιωπηρή ή αλλιώς φαινόμενη είναι η πληρεξουσιότητα, που συνάγεται είτε από την έννομη σχέση που συνδέει τον κύριο των υποθέσεων με τον τρίτο είτε όταν με την έμπρακτη συμπεριφορά του κυρίου των υποθέσεων, ήτοι με συγκεκριμένες πράξεις ( facta concludentia) δύναται να συναχθεί έμμεσα κατ αντικειμενική εκτίμηση σύμφωνα με την καλή πίστη και τις συναλλακτικές συνήθειες η 87 Μπόσδας Δ: Περί σιωπηράς πληρεξουσιότητας, ΕλλΔ/νη 21 (1980), σελ.1 επ, Γεωργιάδης Απ: Γεν Αρχ, 1996, σελ. 349, Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, άρθρ.217, αρ. 7.

28 ύπαρξη τέτοιας βούλησης, δηλαδή η ύπαρξη δήλωσης για παροχή πληρεξουσιότητας. Η παραπάνω άποψη, όπως γίνεται αντιληπτό, ταυτίζει εννοιολογικά την σιωπηρή με τη φαινόμενη πληρεξουσιότητα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει μία δεύτερη άποψη 88 σύμφωνα με την οποία σιωπηρή είναι η μη ρητή πληρεξουσιότητα, που εκδηλώνεται με τρόπο όχι άμεσα προσιτό, σε όσους συναλλάσσονται με τον αντιπροσωπευόμενο. Όπως υποστηρίζει η άποψη αυτή, από τη μια έχουμε την σιωπηρή πληρεξουσιότητα με στενή έννοια στην οποία συγκαταλέγεται πρώτα από όλα η έμμεση πληρεξουσιότητα. Από την άλλη στην έννοια της σιωπηρής πληρεξουσιότητας με ευρεία έννοια συμπεριλαμβάνεται πέρα από την έμμεση πληρεξουσιότητα τόσο η φαινόμενη όσο και η πληρεξουσιότητα ανοχής 89. Η άποψη αυτή καταφεύγει σε ένα ενδιάμεσο σχήμα, στο οποίο η φαινόμενη πληρεξουσιότητα δεν ταυτίζεται μεν με τη σιωπηρή εντάσσεται όμως σε ένα ευρύτερο πλαίσιο της. Μία τρίτη τέλος άποψη, 90 διακρίνει ανάμεσα στην πληρεξουσιότητα που δίνεται με άμεση δηλαδή ρητή δήλωση και σε αυτήν που παρέχεται με έμμεση δήλωση. Στην δεύτερη περίπτωση κάνει λόγο για έμμεση ή σιωπηρή πληρεξουσιότητα. Η παραπάνω άποψη - σε αντίθεση με τις δυο προαναφερόμενες- κάνει σαφή διαχωρισμό της σιωπηρής από τη φαινόμενη πληρεξουσιότητα. Όπως τονίζει, η διαφορά έγκειται στο γεγονός, ότι στην σιωπηρή πληρεξουσιότητα η συμπεριφορά του αντιπροσωπευομένου γίνεται αντιληπτή από τον αποδέκτη ως δήλωση βούλησης για παροχή πληρεξουσιότητας, εν αντιθέσει με τη φαινόμενη, όπου η πληρεξουσιότητα καταλογίζεται στον κύριο των υποθέσεων λόγω της συμπεριφοράς του και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης που δημιουργήθηκε στους τρίτους. Η 88 Μεντής Γ: Σιωπηρή πληρεξουσιότητα 2005, σελ.2επ. 89 βλέπε Δωρή σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλου 1979, άρθρ , αρ.15, όπου ως περίπτωση φαινόμενης πληρεξουσιότητας αναφέρεται και η πληρεξουσιότητα ανοχής. Η διαφορά αυτού του είδους πληρεξουσιότητας έγκειται στο γεγονός ότι ο κύριος των υποθέσεων δημιουργεί στους τρίτους την δικαιολογημένη εμπιστοσύνη για παροχή πληρεξουσιότητας όχι με θετικό τρόπο αλλά με αρνητικό δηλαδή με το να ανέχεται να εμφανίζεται ο τελευταίος ως αντιπρόσωπος του. 90 Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ , Παπαστερίου Δ- Κλαβανίδου Δ: Δικ δικ/ξίας, σελ. 502 επ.

29 τελευταία άποψη φαίνεται ορθότερη, καθώς διακρίνει την σιωπηρή δήλωση βούλησης από τον καταλογισμό μιας συμπεριφοράς. Σε περίπτωση που για την πληρεξουσιότητα προβλέπεται έγγραφος 91 ή άλλος τύπος τότε δεν χωρεί κατά κανόνα η σιωπηρή πληρεξουσιότητα 92 ( άρθρ.217παρ.2 ΑΚ). Ο κανόνας αυτός είναι δυνατόν να επιδέχεται εξαίρεση σε δυο περιπτώσεις 93 :1) Όταν υπάρχει έγγραφο από το οποίο μπορεί να συναχθεί σιωπηρά η ύπαρξη πληρεξουσιότητας π.χ. από γενική συμβολαιογραφική πληρεξουσιότητα στον εμπορικό αντιπρόσωπο για διαχείριση υποθέσεων μπορεί να συναχθεί η πληρεξουσιότητα για αποδοχή συναλλαγματικών και 2)όταν η επίκληση της ακυρότητας πληρεξουσιότητας λόγω μη τήρησης του τύπου έναντι του καλόπιστου τρίτου έρχεται σε αντίθεση με τον κανόνα του άρθρου 281 ΑΚ. Κοινό σημείο όλων των παραπάνω απόψεων αποτελεί η διαπίστωση, ότι η σιωπηρή πληρεξουσιότητα 94 διαφέρει από την σιωπηρή αντιπροσώπευση. Η τελευταία υπάρχει όσες φορές ο αντιπρόσωπος δεν δηλώνει ρητά ότι συναλλάσσεται στο όνομα άλλου αλλά αυτό συνάγεται εμμέσως από τις περιστάσεις ( άρθρ.211 παρ.1 εδ.β ΑΚ) π. χ.όταν ο εμπορικός αντιπρόσωπος δεν δηλώνει ότι ενεργεί για λογαριασμό άλλου, αλλά ο αντισυμβαλλόμενος του το γνωρίζει ή τουλάχιστον οφείλει να το γνωρίζει. Συνεπώς, η διαφορά αυτών των δυο εννοιών εντοπίζεται στο ότι στην σιωπηρή αντιπροσώπευση η έμπρακτη συμπεριφορά εκδηλώνεται στο πρόσωπο του αντιπροσώπου, ενώ στη σιωπηρή πληρεξουσιότητα η συμπεριφορά αφορά στο πρόσωπο του αντιπροσωπευομένου. Όπως γίνεται γενικά δεκτό 95, ο δικαιολογητικός λόγος για μια τέτοια ρύθμιση δεν είναι άλλος από την ανάγκη προστασίας των 91 με την ΟλΑΠ 19/2003 αντιμετωπίστηκε το ζήτημα για το αν απαιτείται έγγραφη πληρεξουσιότητα για την ανάληψη υποχρέωσης από αξιόγραφο. Τελικά, σε αντίθεση με την απόφαση του Εφετείου, έγινε δεκτό ότι η πληρεξουσιότητα για την ανάληψη υποχρέωσης από συναλλαγματική πρέπει να είναι έγγραφη, να παρέχεται δηλαδή έστω και με ιδιωτικό έγγραφο. Βλέπε σε Μεντής Γ: ο.π., σελ. 131 κριτική για την απόφαση. 92 Μεντής Γ:ο.π., σελ. 127 επ. 93 Μεντής Γ:ο.π., σελ. 128 επ. 94 Μπόσδας Δ: Ελλ Δ/νη 21, σελ Τριάντος Ν. : ο.π.,άρθρ.217, αρ.23, Μπόσδας Δ: Ελλ Δ/νη 1980, σελ. 2, Κλαβανίδου Δ: Έλ πληρ., σελ. 76, Βαθρακοκοίλης Βασ.: ΕρμΝομΑΚ, άρθρ. 217, αριθμ.7.