ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2011 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

Transcript

1 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2011 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΔΗΜΟΥΤΣΗ ΣΟΥΛΤΑΝΑ ΦΟΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΛΑΧΟΥ ΜΑΙΡΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2012

2 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ (ΕΛ.Γ.Α.) ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ (ΚΕ.Μ.Ε.) Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» Θεσσαλονίκη Τηλ.: , , Fax:

3 Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2012 Ο Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) έχει ως αντικείμενο την ασφάλιση και την ενεργητική προστασία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων κατά ζημιών που προκαλούνται από καταστροφικούς φυσικούς κινδύνους. Στα πλαίσια της ενεργητικής προστασίας, το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕ.Μ.Ε.) του ΕΛ.Γ.Α που εδρεύει στο Αεροδρόμιο Μακεδονία, εφαρμόζει το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) με εναέρια μέσα με σκοπό την καταστολή των χαλαζοπτώσεων και τον περιορισμό των ζημιών στις αγροτικές καλλιέργειες. Το Πρόγραμμα για το 2011, εφαρμόστηκε από 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, καλύπτοντας συνολική έκταση περίπου πέντε εκατομμυρίων στρεμμάτων. Μετά τη λήξη του Προγράμματος, η Ετήσια Έκθεση 2011 συντάχθηκε από το μετεωρολογικό προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε με σκοπό την τεκμηρίωση του Προγράμματος, αναφέροντας τις αρχές, την οργάνωση, τα μέσα και τον τρόπο λειτουργίας του και παρουσιάζοντας τα επιχειρησιακά στοιχεία και επιστημονικές εργασίες. Ο σχεδιασμός της Έκθεσης έγινε από το Τμήμα Μελετών, Εφαρμογών και Επικοινωνίας, ενώ η επιμέλειά της από τους μετεωρολόγους Σ. Δημούτση, Δ. Φόρη και Μ. Βλάχου. Πιστεύουμε ότι η έκδοση της Ετήσιας Έκθεσης του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας 2011 από τον ΕΛ.Γ.Α θα συμβάλλει στην ενημέρωση των αγροτών, των φορέων και της επιστημονικής κοινότητας για το επιτελούμενο έργο και θα αποτελέσει άλλη μια αφορμή για τη μεταξύ τους επικοινωνία. Ο Προϊστάμενος του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών Τσαγκαλίδης Ευάγγελος

4

5 I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΦΩΝ Υπόθεση σποράς Κριτήριο σποράς Υλικό σποράς Μέθοδοι σποράς ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ραντάρ καιρού Αεροσκάφη Επικοινωνίες Πρόγνωση καιρού Χαλαζόμετρα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ Ε.Π.Χ.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΜΕΡΩΝ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

6 II ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ΗΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΦΩΝ Περιοχή Προστασίας Κεντρικής Μακεδονίας 70 Α. Περιγραφή Επιχειρήσεων 70 Β. Ανάλυση Καταιγίδων, Πτήσεων και Σποράς Περιοχή Προστασίας Θεσσαλίας 76 Α. Περιγραφή Επιχειρήσεων 76 Β. Ανάλυση Καταιγίδων, Πτήσεων και Σποράς ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΧΑΛΑΖΙΟΥ Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας Περιοχή Θεσσαλίας ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ CDC ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 4.6. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ ΧΑΡΤΕΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΧΑΛΑΖΙΟΥ

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. Προσωπικό που εργάστηκε στο Ε.Π.Χ.Π. περιόδου ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. Μετεωρολογικοί ορισμοί και σύμβολα 118 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. Κατάλογος Ετήσιων Εκθέσεων του Ε.Π.Χ.Π. 120

8

9 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μ. Σιούτας και Δ. Φόρης Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) εφαρμόζεται από τον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) τα τελευταία 30 χρόνια σε αγροτικές περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, με σκοπό την πρόληψη των ζημιών και την προστασία των καλλιεργειών από το χαλάζι. Το Ε.Π.Χ.Π. είναι ένα πρόγραμμα σποράς των καταιγίδων με χρήση αεροσκαφών, για τον περιορισμό των χαλαζοπτώσεων και των ζημιών που προκαλούν στην αγροτική παραγωγή. Οι επιχειρησιακές διαδικασίες του προγράμματος περιλαμβάνουν την εξειδικευμένη πρόγνωση της εμφάνισης χαλαζοφόρων καταιγίδων, τη λειτουργία μετεωρολογικών ραντάρ για την παρατήρηση, παρακολούθηση και καταγραφή τους, και τις πτήσεις αεροσκαφών ειδικά εξοπλισμένων με συστήματα πυροδότησης και εκτόξευσης φυσιγγίων ιωδιούχου αργύρου για τη σπορά των νεφών. Τα αεροσκάφη σποράς, καθοδηγούμενα από μετεωρολόγους-ελεγκτές ραντάρ, ελευθερώνουν πυρήνες ιωδιούχου αργύρου σε κατάλληλο τμήμα των καταιγιδοφόρων νεφών και σε χρονικό διάστημα που σχετίζεται με τη δημιουργία και ανάπτυξη των χαλαζοκόκκων. Όπως και στα προηγούμενα έτη, το 2011 η περιοχή εφαρμογής του Ε.Π.Χ.Π. στη Μακεδονία, ήταν τμήματα των νομών Ημαθίας, Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και Πιερίας, η περιοχή εφαρμογής του Ε.Π.Χ.Π. στη Θεσσαλία, ήταν τμήματα των νομών Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας και Φθιώτιδας, ενώ η χρονική περίοδος εφαρμογής ήταν από 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου Η καταστολή του χαλαζιού (hail suppression) με τη μεθοδολογία της σποράς των νεφών, ουσιαστικά αναφέρεται στην προσπάθεια για την τροποποίηση των χαρακτηριστικών των χαλαζοκόκκκων, έτσι ώστε να γίνουν μικρότεροι σε μέγεθος, πιο μαλακής υφής ή και να λιώσουν κατά την πτώση και άρα να καταστούν λιγότερο καταστρεπτικοί ή ακόμα να πέσουν με τη μορφή βροχής. Η σχεδιασμένη επέμβαση του ανθρώπου στην εξέλιξη των διαφόρων καιρικών φαινομένων, με στόχο τη μείωση των ζημιογόνων αποτελεσμάτων και συνεπειών τους, γίνεται κυρίως με την τεχνολογία της σποράς των νεφών (cloud seeding) και αφορά εκτός από τον τομέα της καταστολής του χαλαζιού, την αύξηση της βροχής και του χιονιού και τη διάλυση της ομίχλης.

10 2 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Η επιστήμη της τροποποίησης καιρού έχει τις ρίζες της εργαστήρια της General Electric στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1946, στα πειράματα του Vincent Schaefer ο οποίος προσπαθούσε να βρει τρόπο πρόκλησης βροχής από τεχνητά νέφη που δημιούργησε σε ψυχρό θάλαμο (Schaefer, 1949). Αρχικά ως υλικό ψύξης χρησιμοποιήθηκε ο ξηρός πάγος (CO2), ενώ στη συνέχεια ο Bernard Vonnegut ανακάλυψε ότι και ο ιωδιούχος άργυρος (AgI), μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί, αφού είχε την ίδια κρυσταλλική δομή με αυτή του ξηρού πάγου (Vonnegut, 1947). Προγράμματα τροποποίησης καιρού εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται σ όλο τον κόσμο, και συγκεκριμένα σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ (Βόρεια Ντακότα, Γουαιόμινγκ, Οκλαχόμα, Κάνσας, Τέξας, κ.ά.), στον Καναδά, στην Αργεντινή, στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία, Σερβία, Βουλγαρία, Ρωσία, κ.ά.), αλλά και στο Ισραήλ, στην Κίνα, στην Ταϊλάνδη, στην Ινδία, κ.ά. Στη χώρα μας η εφαρμογή της καταστολής του χαλαζιού άρχισε από το 1981, και συνεχίζεται μέχρι σήμερα συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πρόληψη των ζημιών χαλαζιού στις καλλιέργειες. Επιτυγχάνεται έτσι, η μείωση των ασφαλιστικών αποζημιώσεων που καταβάλλονται για τις απώλειες της παραγωγής προς όφελος της αγροτικής οικονομίας και γενικότερα της εθνικής οικονομίας.

11 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΦΩΝ Δ. Φόρης και Μ. Σιούτας Υπόθεση σποράς Με τον όρο "χαλάζι" εννοείται η εμφάνιση στο έδαφος των χαλαζοκόκκων, αλλά και συνολικά το φαινόμενο της χαλαζόπτωσης. Αυτοί αναπτύσσονται μέσα στα καταιγιδοφόρα νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης (Cumulonimbus), που αποτελούν εν δυνάμει χαλαζοκαταιγίδες. Η τροποποίηση του μηχανισμού παραγωγής υετού γίνεται με την εισαγωγή, με διάφορους τρόπους και σε συγκεκριμένες περιοχές του νέφους, σωματιδίων που είτε δρουν τα ίδια ως τεχνητοί παγοπυρήνες, είτε συμβάλλουν στο σχηματισμό παγοπυρήνων. Η διαδικασία εισαγωγής τεχνητών σωματιδίων αναφέρεται διεθνώς ως σπορά των νεφών. Η υπόθεση σποράς ή εννοιολογικό μοντέλο σποράς αποτελεί ένα σύνολο αρχών, υποθέσεων και παραδοχών, με βάση τις οποίες ερμηνεύεται η μεταβολή του μηχανισμού ανάπτυξης και εξέλιξης των χαλαζοκόκκων, και ειδικότερα η δράση των τεχνητών παγοπυρήνων προς την κατεύθυνση της τροποποίησης των δυναμικών, θερμοδυναμικών ή μικροφυσικών διεργασιών μέσα στα νέφη. Προκειμένου να επιλεγεί η καταλληλότερη διαδικασία σποράς εξετάστηκαν διάφορα εννοιολογικά μοντέλα. Στο Ε.Π.Χ.Π., σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό (Karacostas, 1984), έχει υιοθετηθεί το εννοιολογικό μοντέλο του «αυξημένου ή ευνοϊκού ανταγωνισμού» (beneficial competition). Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, γίνεται η υπόθεση ότι υπάρχει έλλειμμα φυσικών παγοπυρήνων στο νέφος και ότι η συνολική ποσότητα νερού σε όλες τις φάσεις μέσα στο νέφος διατηρείται αμετάβλητη κατά το χρονικό διάστημα δράσης του υλικού σποράς. Με τη διασπορά του υλικού σποράς μέσα στο νέφος, παράγεται σημαντικά αυξημένος αριθμός τεχνητών παγοπυρήνων, οι οποίοι «ανταγωνίζονται» τους φυσικούς παγοπυρήνες για το διαθέσιμο υπέρψυχρο ή υπερψυγμένο νερό (supercooled water) και σχηματίζεται έτσι πολύ μεγαλύτερο πλήθος χαλαζοκόκκων, από αυτό που θα σχηματιζόταν χωρίς τη σπορά. Αν στην περιοχή των νέων αναπτύξεων της καταιγίδας εισαχθούν αρκετοί τεχνητοί πυρήνες, είναι δυνατό να εξαντληθεί όλο το υπέρψυχρο νερό και το νέφος να «παγοποιηθεί», οπότε αναμένεται οι χαλαζόκοκκοι που θα δημιουργηθούν να είναι μικρού μεγέθους. Συνεπώς, οι χαλαζόκοκκοι, οι οποίοι σχηματίζονται μέσα στους νεφικούς όγκους που υφίστανται σπορά, λόγω μικρότερου μεγέθους, κατά τη διαδρομή τους προς το έδαφος τήκονται, καθώς διέρχονται από ατμοσφαιρικά στρώματα διαρκώς και υψηλότερης θερμοκρασίας, και κατά μεγάλο μέρος μετατρέπονται σε σταγόνες βροχής, με αποτέλεσμα να προκαλούν λιγότερη ζημιά κατά την πτώση τους στο έδαφος. Περισσότερες λεπτομέρειες για το θεωρητικό υπόβαθρο της τροποποίησης καιρού, για τις μικροφυσικές διεργασίες μέσα στα νέφη και για τα διάφορα εννοιολογικά μοντέλα παρατίθενται στην Ετήσια Έκθεση του 2002 (Παράρτημα Γ).

12 4 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Κριτήριο σποράς Σπορά πραγματοποιείται σε οποιαδήποτε αναπτυσσόμενη καταιγίδα που βρίσκεται μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη ζώνη μετάβασης (buffer zone) και έχει ανακλαστικότητα ίση ή μεγαλύτερη από 35 dbz (μετρημένη από το επίγειο ραντάρ καιρού), μεταξύ της στάθμης των -5 ο C και των -30 ο C. Τα νέφη για τα οποία συντρέχουν οι παραπάνω δύο προϋποθέσεις λέγεται ότι πληρούν τα κριτήρια σποράς. Ως ζώνη μετάβασης ορίζεται μια περιοχή έξω από τα όρια της Περιοχής Προστασίας, προς την πλευρά της κίνησης των καταιγίδων και της οποίας το πλάτος είναι μεταβλητό. Το ελάχιστο πλάτος της ζώνης μετάβασης καθορίστηκε στα δέκα χιλιόμετρα, ενώ το μέγιστο καθορίζεται από την ταχύτητα κίνησης των καταιγίδων. Όταν μια καταιγίδα βρίσκεται εκτός της Περιοχής Προστασίας, κινείται προς αυτήν και από την κατεύθυνση και το μέτρο της ταχύτητάς της εκτιμάται ότι θα εισέλθει στην Περιοχή Προστασίας σε είκοσι λεπτά το πολύ, θεωρείται ότι βρίσκεται στη ζώνη μετάβασης (buffer zone). Εντολή απογείωσης αεροσκάφους δίνεται για να πραγματοποιηθεί πτήση σποράς ή πτήση περιπολίας. Εντολή απογείωσης για πτήση περιπολίας δίνεται προτού η καταιγίδα, η οποία βρίσκεται μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη ζώνη μετάβασης, φτάσει τα κριτήρια σποράς, χωρίς αυτό να αποκλείει τη μετέπειτα εξέλιξη της πτήσης, σε πτήση σποράς. Εντολή απογείωσης για πτήση σποράς δίνεται υποχρεωτικά όταν, έστω και ένα κύτταρο, πληροί τα κριτήρια σποράς και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να υποστεί σπορά το ταχύτερο δυνατόν. Πρέπει να σημειωθεί πάντως, ότι τα κριτήρια που προαναφέρθηκαν δεν προσδιορίζουν αυτόματα και την απόφαση για σπορά. Αποτελούν περισσότερο έναν οδηγό εντοπισμού δραστηριότητας χαλαζοκαταιγίδων που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στην Περιοχή Προστασίας και η απόφαση για σπορά ή περιπολία αεροσκάφους λαμβάνεται αφού συνεκτιμηθούν και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά των νεφών που ανιχνεύονται με το ραντάρ καιρού (δομή, στάδιο ανάπτυξης καθώς επίσης και οι επικρατούσες ή αναμενόμενες μετεωρολογικές συνθήκες) μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή τη ζώνη μετάβασης Υλικό σποράς Το υλικό σποράς που χρησιμοποιείται στο Ε.Π.Χ.Π. είναι ένα πυροτεχνικό μίγμα, το οποίο με την καύση του απελευθερώνει μικροκρυστάλλους ιωδιούχου αργύρου (AgI) που ευνοούν την ετερογενή πυρηνοποίηση και ανήκει στην κατηγορία των ετερογενών υλικών, όπως και ο ιωδιούχος μόλυβδος (PbI). Άλλες κατηγορίες υλικών σποράς είναι τα ομoγενή υλικά (ξηρός πάγος), τα υγροσκοπικά υλικά (κοινό αλάτι, ουρία, νιτρικό αμμώνιο) και τα οργανικά (1-5-διυδροξυναφθαλίνη, τερπένια) ή ανόργανα υλικά (οξείδια μετάλλων). Το υλικό σποράς είναι συσκευασμένο σε πυροτεχνικά φυσίγγια διαφόρων τύπων. Κάθε αεροσκάφος σποράς είναι εφοδιασμένο με δύο διαφορετικούς τύπους φυσιγγίων υλικού σποράς, τα εκτοξευόμενα φυσίγγια (ejectable flares ή top flares) που περιέχουν 20 g υλικού σποράς και τα ακρόκαυστα φυσίγγια (endburners ή base seeding flares) που περιέχουν 75 g υλικού σποράς. Με την πυροδότηση, τα εκτοξευόμενα φυσίγγια

13 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ εκτοξεύονται προς τα κάτω και καίγονται κατά την πτώση τους, ενώ τα ακρόκαυστα καίγονται παραμένοντας στερεωμένα στις βάσεις τους, στα φτερά του αεροσκάφους. Κατά την καύση του υλικού σποράς απελευθερώνονται μικροκρύσταλλοι AgI, οι οποίοι έχουν εξαγωνικό κρυσταλλικό πλέγμα, με χαρακτηριστικά παρόμοια με το εξαγωνικό κρυσταλλικό πλέγμα του πάγου. Για το λόγο αυτό η επιφάνεια των μικροκρυστάλλων AgI αποτελεί κατάλληλο υπόστρωμα για το σχηματισμό παγοκρυστάλλων. Οι μικροκρύσταλλοι ιωδιούχου αργύρου θεωρούνται οι αποτελεσματικότεροι τεχνητοί παγοπυρήνες (artificial ice nuclei) και γι αυτό ο AgI είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο υλικό σποράς σε προγράμματα τροποποίησης καιρού Μέθοδοι σποράς Έχουν αναπτυχθεί διαφορετικές μεθοδολογίες σποράς, με σκοπό να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή διάχυση του υλικού σποράς στις περιοχές ενεργού ανάπτυξης των καταιγίδων, κάτω από διαφορετικές συνθήκες, όπως ο τύπος και τα χαρακτηριστικά της καταιγίδας, η ορατότητα, η ώρα της ημέρας και το ανάγλυφο του εδάφους. Στο Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) έχουν καθιερωθεί τρεις διαφορετικές μέθοδοι σποράς των νεφών: η σπορά κορυφής (top seeding), η σπορά βάσης (base seeding) και η πλάγια διέλευση (side skim). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων χρησιμοποιείται η σπορά κορυφής, αλλά όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν χρησιμοποιούνται και οι άλλες δύο μεθοδολογίες (Σχήμα 1.2.1). Σχήμα Τεχνικές σποράς. Η τεχνική σποράς με διείσδυση στην κορυφή του νέφους χρησιμοποιείται στα θυγατρικά κύτταρα και στις σωρειτόμορφες μονοκυτταρικές αναπτύξεις. Η διείσδυση στις πυργοειδείς αναπτύξεις γίνεται κοντά στη στάθμη των -10 ο C και γενικά πάντοτε μεταξύ

14 6 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 των -8 και -15 ο C και, όποτε είναι δυνατό, σε απόσταση μικρότερη από 300 μέτρα περίπου από τη νεφική κορυφή. Κατά τη σπορά κορυφής χρησιμοποιούνται μόνο εκτοξευόμενα φυσίγγια (των 20 g). Ένας γενικός κανόνας είναι η πυροδότηση να γίνεται με ρυθμό ένα φυσίγγιο κάθε 5 sec, μέσα στα νεφικά όρια των θυγατρικών κυττάρων που αναγνωρίζονται οπτικώς και μέσα σε περιοχές, στις οποίες ανιχνεύεται (υγρό) νερό και/ή ανοδικά ρεύματα, σε μονοκυτταρικές αναπτύξεις. Όταν το ανοδικό ρεύμα ξεπερνάει τα 10 m/s και ο στόχος σποράς αποτελεί τμήμα ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος, το οποίο είναι ιδιαίτερα ισχυρό, ο ρυθμός πυροδότησης αυξάνεται κατά περίπτωση μέχρι ένα φυσίγγιο κάθε δύο δευτερόλεπτα. Οι επαναλαμβανόμενες διελεύσεις σποράς γίνονται κάθετα στη διεύθυνση του ανέμου στα μέσα επίπεδα. Η τεχνική αυτή της σποράς κορυφής προτιμάται από άλλες, γιατί αφενός ο πιλότος μπορεί να αναγνωρίσει ευκολότερα τους στόχους και να πραγματοποιήσει σπορά γρηγορότερα και με μεγαλύτερη ακρίβεια και αφετέρου, με τη δημιουργία ενός πετάσματος από υλικό σποράς, μεγιστοποιείται ο νεφικός όγκος μέσα στον οποίο διαχέεται το υλικό σποράς και παράγονται παγοκρύσταλλοι σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη σπορά. Περισσότερες λεπτομέρειες για τις άλλες δύο σπανιότερα χρησιμοποιούμενες μεθοδολογίες σποράς αναφέρονται σε Ετήσιες Εκθέσεις παλιότερων ετών (Παράρτημα Γ).

15 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π Δ. Φόρης και Μ. Σιούτας Η Αντιχαλαζική Περίοδος 2011 αποτελεί την 25 η επιχειρησιακή περίοδο του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) με διάρκεια από τις 10 Απριλίου έως και τις 30 Σεπτεμβρίου. Το Ε.Π.Χ.Π. εφαρμόστηκε στις εξής δύο περιοχές προστασίας: Περιοχή Προστασίας 1 (Π1) - Κεντρικής Μακεδονίας: Περιλαμβάνει τμήματα κυρίως των νομών Ημαθίας και Πέλλας, καθώς και μικρότερα τμήματα των νομών Πιερίας, Θεσσαλονίκης και Κιλκίς, έκτασης km 2 (Σχήματα & 1.3.2). Περιοχή Προστασίας 3 (Π3) - Θεσσαλίας: Περιλαμβάνει τμήματα κυρίως των νομών Καρδίτσας, Τρικάλων και Λάρισας, καθώς και μικρό τμήμα του νομού Φθιώτιδας, έκτασης km 2 (Σχήματα & 1.3.3). Σχήμα Περιοχές Προστασίας κατά την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π Οι παραπάνω Περιοχές Προστασίας έχουν επιλεχτεί από τον ΕΛ.Γ.Α., λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό και το ασφαλιστικό ενδιαφέρον από πλευράς των καλλιεργειών, καθώς και την κλιματολογία της εμφάνισης του χαλαζιού στην Ελλάδα. Σημειώνεται ότι κατά κανόνα το χαλάζι εμφανίζεται στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα κυρίως κατά τη θερμή περίοδο του έτους, από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο (Σιούτας, 1999).

16 8 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Σχήμα Χάρτης της Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας (Π1) για την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π

17 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Σχήμα Χάρτης της Περιοχής Θεσσαλίας (Π3) για την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) υλοποιείται από το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕ.Μ.Ε.) του ΕΛ.Γ.Α., που εδρεύει στον Κρατικό Αερολιμένα «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης (Φωτογραφία 1.3.1). Για τη λειτουργία του Ε.Π.Χ.Π. απαιτείται εξειδικευμένο μετεωρολογικό και ιπτάμενο προσωπικό και

18 10 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή (Παράρτημα Α). Επειδή ο ΕΛ.Γ.Α. δε διαθέτει όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό και επαρκές ιπτάμενο προσωπικό, μισθώνει μετά από διενέργεια διεθνούς μειοδοτικού διαγωνισμού συγκεκριμένο αριθμό χειριστών αεροσκαφών, οι οποίοι εργάζονται ως κυβερνήτες και συγκυβερνήτες, ειδικά εξοπλισμένα αεροσκάφη, μέρος του μετεωρολογικού και τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, την τεχνική υποστήριξη του όλου συστήματος και επίσης προμηθεύεται υλικό σποράς και υλικά ραδιοβολίσεων. Για την Αντιχαλαζική Περίοδο 2011, ανάδοχος εταιρεία ήταν η εταιρεία «Γενικών Αεροπορικών Εφαρμογών Α.Ε. 3Δ» και το Ε.Π.Χ.Π. εφαρμόστηκε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην αρ. 14/2009 υπογραφείσα σύμβαση μεταξύ του Ε.Λ.Γ.Α. και της εταιρείας «3Δ Α.Ε.». Τη συνολική ευθύνη της οργάνωσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων σποράς των νεφών την είχε το ΚΕ.Μ.Ε. του ΕΛ.Γ.Α. Η εταιρεία «3Δ Α.Ε.» είχε την ευθύνη της οργάνωσης και υποστήριξης του πτητικού τομέα (έλεγχο καταλληλότητας και ετοιμότητας των αεροσκαφών, προγραμματισμό των εκπαιδευτικών πτήσεων, έκδοση προγράμματος εργασίας πληρωμάτων, κτλ.). Φωτογραφία Κτιριακές εγκαταστάσεις του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛ.Γ.Α. Το προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε. που εργάστηκε κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π ήταν συνολικά δεκαεννέα (19) τακτικοί υπάλληλοι, από τους οποίους δώδεκα (12) ήταν μετεωρολόγοι, δύο (2) χειριστές αεροσκαφών, ένας (1) μηχανικός, δύο (2) γεωπόνοι, μία (1) διοικητική υπάλληλος και ένας (1) κλητήρας (Παράρτημα Α). Κατά τη διάρκεια της

19 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ επιχειρησιακής περιόδου οι μετεωρολόγοι εργάστηκαν σε θέση «Ελεγκτή Ραντάρ» και «Προγνώστη», οι χειριστές αεροσκαφών σε θέση «Κυβερνήτη» και ο μηχανικός με τους γεωπόνους και τον κλητήρα ως υπεύθυνοι για τη συντήρηση και τις αλλαγές του δικτύου χαλαζομέτρων. Η εταιρεία «Γενικών Αεροπορικών Εφαρμογών 3Δ Α.Ε.» διέθεσε έξι (6) χειριστές αεροσκαφών ως κυβερνήτες, έξι (6) χειριστές αεροσκαφών ως συγκυβερνήτες, ένα (1) μηχανικό αεροσκαφών με δύο (2) βοηθούς μηχανικού, πέντε (5) ηλεκτρονικούς-τεχνικούς για τις τηλεπικοινωνίες, τα μετεωρολογικά ραντάρ και τα δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών, και ένα (1) βοηθό. Στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου το προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε. και της εταιρείας «3Δ. Α.Ε.» εργάστηκε σε 24ωρη βάση, επί επτά ημέρες την εβδομάδα, για την εξασφάλιση της συνεχούς παρακολούθησης του καιρού και της απρόσκοπτης διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Οι μετεωρολόγοι του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών εργάστηκαν σε εναλλασσόμενες βάρδιες, σύμφωνα με το Εγχειρίδιο Επιχειρησιακής Λειτουργίας του Ε.Π.Χ.Π. περιόδου Οι επιχειρήσεις σποράς των χαλαζοφόρων νεφών στηρίζονται: α) στην πρόγνωση του καιρού και β) στην παρατήρηση των καταιγίδων με ραντάρ καιρού. Ειδικότερα, μια τυπική ημέρα κατά την αντιχαλαζική περίοδο ξεκινά με την εξειδικευμένη πρόγνωση εκδήλωσης ή όχι χαλαζοκαταιγίδων. Από τις 06:00 (ώρα Ελλάδας) συλλέγονται μετεωρολογικά δεδομένα, όπως πραγματικοί και προγνωστικοί χάρτες καιρού, ραδιοβολίσεις, παρατηρήσεις επιφάνειας, εικόνες μετεωρολογικών δορυφόρων και ραντάρ και διαμορφώνεται η «πρόγνωση της ημέρας» από το μετεωρολόγο «Προγνώστη». Στις 12:00 πραγματοποιείται η μετεωρολογική ενημέρωση (Briefing), με την παρουσία των μετεωρολόγων και των χειριστών αεροσκαφών που βρίσκονται σε βάρδια τη συγκεκριμένη ώρα, η οποία περιλαμβάνει: 1. Περιγραφή της καιρικής δραστηριότητας της προηγούμενης ημέρας και συνοπτική ανάλυση των επιχειρήσεων. 2. Αναφορά από το δίκτυο χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α. πιθανής καταγραφής χαλαζιού από την καιρική δραστηριότητα της προηγούμενης ημέρας. 3. Αναφορά από τα περιφερειακά Υποκαταστήματα Βέροιας, Θεσσαλονίκης, Λάρισας και Λαμίας αναγγελιών χαλαζιού για ζημιές στις καλλιέργειες. 4. Αναφορά της κατάστασης λειτουργίας όλου του τεχνικού εξοπλισμού του Ε.Π.Χ.Π. 5. Αναφορά της δραστηριότητας στο ραντάρ ως εκείνη την ώρα. 6. Πρόγνωση καιρού για 24 ώρες και προοπτική της καιρικής εξέλιξης. 7. Χαρακτηρισμός του 24-ώρου με το δείκτη CDC, ο οποίος δηλώνει το επίπεδο της χαλαζοφόρου δραστηριότητας που αναμένεται. 8. Καθορισμό του επιπέδου ετοιμότητας των πληρωμάτων. Η επιχειρησιακή ετοιμότητα των πληρωμάτων διακρίνεται σε: άμεση ετοιμότητα (15-λεπτη ετοιμότητα): Τα πληρώματα βρίσκονται στο χώρο

20 12 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 του αεροδρομίου, με δυνατότητα απογείωσης σε 15 λεπτά από τη χρονική στιγμή που θα ζητηθεί πτήση. ετοιμότητα τηλεφώνου (45-λεπτη ετοιμότητα): Τα πληρώματα αποδεσμεύονται, με την υποχρέωση να βρίσκονται στο χώρο του αεροδρομίου σε 45 λεπτά από την ώρα που θα κληθούν, ώστε να μεταπέσουν σε άμεση ετοιμότητα και να έχουν τη δυνατότητα απογείωσης. Την ευθύνη για τον καθορισμό του επιπέδου ετοιμότητας έχει ο «Ελεγκτής Ραντάρ» βάρδιας, ο οποίος συνεκτιμά τα δεδομένα της πρόγνωσης καιρού και τα τρέχοντα δεδομένα του ραντάρ, για την πιθανότητα εμφάνισης καιρικής δραστηριότητας, αλλά και εξέλιξής της στις Περιοχές Προστασίας και στις γειτονικές από αυτές περιοχές. Το επίπεδο ετοιμότητας ανακοινώνεται στις 12:00 και ισχύει για το υπόλοιπο της ημέρας ή για μικρότερο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την εξέλιξη του καιρού. Αναθεώρηση του επιπέδου ετοιμότητας γίνεται από τον «Ελεγκτή Ραντάρ», όποτε συντρέχουν λόγοι, σύμφωνα με τα διαθέσιμα μετεωρολογικά δεδομένα. Στις 18:30 πραγματοποιείται απογευματινή ενημέρωση (Update), η οποία περιλαμβάνει σε συντομία ό,τι και η πρωινή, αξιοποιώντας και τα τελευταία μετεωρολογικά δεδομένα, ενώ επανεξετάζεται το επίπεδο ετοιμότητας για τη νύχτα και το πρωινό της επόμενης ημέρας. Παράλληλα με τη διαδικασία πρόγνωσης, και κατά τη διάρκεια ολόκληρου του 24-ώρου, οι μετεωρολόγοι παρακολουθούν την εξέλιξη του καιρού με το ραντάρ. Όταν εμφανίζονται στις Περιοχές Προστασίας ή σε κοντινή απόσταση απ αυτές, αναπτύξεις κυττάρων καταιγίδων με δυναμικό να εξελιχθούν σε χαλαζοφόρες καταιγίδες, ενεργοποιούνται οι διαδικασίες για την έναρξη των επιχειρήσεων καταστολής χαλαζιού. Συγκεκριμένα, ο Ελεγκτής Ραντάρ καλεί τον προμηθευτή ή εκπρόσωπό του, και αυτός με τη σειρά του καλεί το πλήρωμα αεροσκαφών βάρδιας (κυβερνήτη και συγκυβερνήτη) και σε περίπτωση που η ετοιμότητα ήταν 45-λεπτη τους θέτει σε 15-λεπτη ετοιμότητα. Στη συνέχεια, αν απαιτηθεί, πραγματοποιείται η απογείωση του αεροσκάφους, το οποίο κατευθύνεται με τις οδηγίες του Ελεγκτή Ραντάρ στην περιοχή της εξελισσόμενης καταιγίδας. Το πλήρωμα του αεροσκάφους προχωρεί στη διαδικασία σποράς των νεφών με φυσίγγια AgI, εφόσον υφίστανται τα κριτήρια σποράς, εφαρμόζοντας την κατάλληλη τεχνική σποράς. Σε περίπτωση που τα κύτταρα καταιγίδων δεν ισχυροποιηθούν αρκετά, ώστε να πληρούνται τα κριτήρια σποράς, το αεροσκάφος παραμένει σε περιπολία στην Περιοχή Προστασίας, μέχρι να εκλείψει ο κίνδυνος εκδήλωσης νέων αναπτύξεων. Η λήξη των επιχειρήσεων ουσιαστικά καθορίζεται με την αλλαγή της 15-λεπτης ετοιμότητας σε 45-λεπτη.

21 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Δ. Φόρης και Μ. Σιούτας Από πλευράς εξοπλισμού, οι τέσσερις βασικοί τομείς του Ε.Π.Χ.Π. είναι τα ραντάρ καιρού, τα αεροσκάφη σποράς και η επικοινωνία μ' αυτά, η πρόγνωση του καιρού και το δίκτυο των χαλαζομέτρων Ραντάρ καιρού Το ραντάρ καιρού αποτελεί βασικό και απαραίτητο εξοπλισμό για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων καταστολής χαλαζιού, καθώς είναι ένα όργανο τηλεπισκόπησης που έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει τα νέφη και τον υετό σε μακρινή απόσταση. Αυτό επιτυγχάνεται με την εκπομπή ενός παλμού ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, μικρού μήκους κύματος. Η ατμόσφαιρα γύρω από το ραντάρ σαρώνεται με την περιστροφή της κεραίας, οριζόντια και κάθετα, με διάφορες τεχνικές. Όταν ο εκπεμπόμενος παλμός σταματήσει, ο δέκτης δέχεται τα σήματα που σκεδάζονται από τα υδρομετέωρα ή γενικά από τους στόχους. Αυτό διαρκεί μέχρι την εκπομπή του επόμενου παλμού. Τα λαμβανόμενα σήματα υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία, διορθώνονται τυχόν λάθη και μετατρέπονται σε ψηφιακά δεδομένα, με σκοπό αφενός την αποθήκευσή τους σε κατάλληλα αποθηκευτικά μέσα και αφετέρου την παραγωγή, διαχείριση και οπτική απεικόνιση διάφορων μετεωρολογικών προϊόντων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού. Ο ΕΛ.Γ.Α. διαθέτει δύο ραντάρ καιρού DOPPLER με ψηφιακούς δέκτες, τα οποία διαχειρίζεται από κοινού με την Πολεμική Αεροπορία. Στον Κρατικό Αερολιμένα «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης είναι εγκατεστημένο το ένα ραντάρ καιρού τύπου WSR- 74S, 10 cm, ενώ ένα δεύτερο, ίδιου τύπου ραντάρ καιρού, είναι εγκατεστημένο στο αεροδρόμιο της Λάρισας. Τα ραντάρ του ΕΛ.Γ.Α. δε χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά κατά την αντιχαλαζική περίοδο 2011 ευρισκόμενα σε διαδικασία αναβάθμισης σε συνεργασία με την Πολεμική Αεροπορία και την Κοινωνία της Πληροφορίας. Αντί αυτών χρησιμοποιήθηκαν δύο ραντάρ 5 cm, ένα εγκατεστημένο στην περιοχή Φιλύρου Θεσσαλονίκης για την κάλυψη της Περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας και ένα άλλο στην Περιοχή Λιόπρασου Τρικάλων για την κάλυψη της Περιοχής της Θεσσαλίας (φωτογραφία 1.4.1), μισθωμένα από την εταιρεία "3Δ Α.Ε.", η οποία είχε την ευθύνη της λειτουργίας τους και της τεχνικής τους υποστήριξης. Με τη βοήθεια αυτών των ραντάρ, που λειτουργούσαν σε 24-ωρη βάση, διεξήχθησαν όλες οι επιχειρήσεις σποράς του Για τις ανάγκες του Ε.Π.Χ.Π. τα δεδομένα ραντάρ από το πρόγραμμα IRIS (Interactive Radar Information System) μετατρέπονται σε μορφή συμβατή με το λογισμικό ΤΙΤΑΝ (Thunderstorm Identification, Tracking, Analysis and Nowcasting - Dixon, 1993). Με τη χρήση του ΤΙΤΑΝ πραγματοποιείται η συνεχής παρακολούθηση και ανάλυση της καιρικής δραστηριότητας για την υποστήριξη και τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων σποράς. Επίσης, μέσω του ΤΙΤΑΝ

22 14 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 γίνεται και η αυτόματη αρχειοθέτηση των δεδομένων ραντάρ. Τα δεδομένα των δύο ραντάρ ήταν διαθέσιμα στο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε. (Φωτογραφία 1.4.2), και η διαχείρισή τους γινόταν από το ΤΙΤΑΝ (Φωτογραφία 1.4.3). Φωτογραφία Το ραντάρ καιρού, 5cm, εγκατεστημένο στο Λιόπρασο, Τρικάλων. Φωτογραφία Το Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε.

23 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Φωτογραφία Απεικόνιση καταιγίδων και θέσης αεροσκάφους με το λογισμικό ΤΙΤΑΝ. Παράλληλα με τις αυτόματες καταγραφές από τα ραντάρ καιρού, κατά τη διάρκεια παρακολούθησης της καιρικής δραστηριότητας και της διεξαγωγής των επιχειρήσεων, καταγράφονται από τους ελεγκτές ραντάρ στο ημερολόγιο του ραντάρ, oι σημαντικότερες πληροφορίες που αφορούν τα χαρακτηριστικά των αναπτύξεων (συντεταγμένες θέσης, ανακλαστικότητα και ύψος κορυφής) στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος, καθώς και οι πληροφορίες που αφορούν τις επιχειρησιακές πτήσεις, όπως η ώρα απογείωσης ή προσγείωσης αεροσκάφους, οι συντεταγμένες θέσης αεροσκάφους, ο χρόνος έναρξης και λήξης σποράς, ο αριθμός πυροδοτηθέντων φυσιγγίων, οι συνθήκες πτήσης, κτλ Αεροσκάφη Η σπορά των νεφών κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π. 2011, πραγματοποιήθηκε με τα πτητικά μέσα που ο ΕΛ.Γ.Α. μίσθωσε από την ανάδοχο εταιρεία «3Δ Α.Ε.». Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν τρία δικινητήρια αεροσκάφη τύπου PA-3IT Cheyenne II turbo prop (Φωτογραφία 1.4.4) που έχουν ισχύ ανά κινητήρα 620 SHP και δυνατότητα πτήσης μέχρι το ύψος των ft. Διαθέτουν συμπιεζόμενη καμπίνα για πτήσεις σε ύψη πάνω από τα ft και είναι πλήρως εξοπλισμένα για πτήσεις IFR (κανονισμοί πτήσεων με όργανα), έτσι ώστε το πλήρωμα να μπορεί να πετά σε όλες τις καιρικές συνθήκες, καθώς και κατά

24 16 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 τη διάρκεια της νύχτας. Επίσης, διαθέτουν αντιπαγωτικά συστήματα για ασφαλή πτήση μέσα σε νέφη και διαθέτουν καύσιμα για μια πτήση διάρκειας 3,5 ωρών περίπου. Τα αεροσκάφη είναι εξοπλισμένα με ειδικά πλαίσια για την τοποθέτηση των φυσιγγίων σποράς των νεφών. Συγκεκριμένα στο κάτω μέρος της ατράκτου του αεροσκάφους βρίσκονται τοποθετημένες τρεις βάσεις για φυσίγγια σποράς κορυφής - εκτοξευόμενα φυσίγγια (ejectable flares, Φωτογραφία 1.4.5), που η καθεμιά φέρει 102 φυσίγγια των 20 g υλικού σποράς. Στην πίσω πλευρά κάθε πτέρυγας, βρίσκεται από μια βάση για τα φυσίγγια σποράς βάσης - ακρόκαυστα φυσίγγια (endburning flares, Φωτογραφία 1.4.6), η οποία φέρει 12 φυσίγγια των 70 ή 75 g υλικού σποράς. Η πυροδότηση των φυσιγγίων γίνεται από το συγκυβερνήτη του αεροσκάφους, μέσω ειδικού πυροδοτικού μηχανισμού που βρίσκεται στο θάλαμο διακυβέρνησης, έπειτα από συνεννόηση με το μετεωρολόγο ελεγκτή ραντάρ. Φωτογραφία Αεροσκάφος τύπου PA-3IT Cheyenne II turbo prop. Στην καμπίνα του κάθε αεροσκάφους είναι εγκατεστημένος ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο οποίος συλλέγει δεδομένα της πτήσης, τα οποία στη συνέχεια αποστέλλει μέσω ασύρματου modem σε αντίστοιχο υπολογιστή στο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε. Εκεί φτάνουν δεδομένα που προέρχονται από διάφορους αισθητήρες και όργανα του αεροσκάφους (θερμοκρασία, liquid water content), δεδομένα πτήσης (θέση από το GPS, ύψος, ταχύτητα αεροσκάφους) και δεδομένα σποράς (θέση, είδος, χρόνος πυροδοτηθέντων φυσιγγίων).

25 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Φωτογραφία Εκτοξευόμενα φυσίγγια σποράς κορυφής των 20 g υλικού σποράς. Φωτογραφία Ακρόκαυστα φυσίγγια σποράς βάσης των 75 g υλικού σποράς. Με τη βοήθεια των παραπάνω στοιχείων ο ελεγκτής ραντάρ που διεξάγει μια επιχείρηση σποράς, γνωρίζει την ακριβή θέση του αεροσκάφους, τις περιοχές ανάπτυξης

26 18 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 των καταιγίδων, την κατεύθυνση κίνησης του αεροσκάφους αλλά και τις θέσεις πυροδότησης των φυσιγγίων σποράς Επικοινωνίες Η ασύρματη επικοινωνία εδάφους - αέρος για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων ήταν στην περιοχή συχνοτήτων UHF, με εξοπλισμό που διέθεσε η εταιρεία «3Δ Α.Ε.», στα πλαίσια των συμβατικών της υποχρεώσεων. Εγκαταστάθηκαν από ένας πομποδέκτης σε κάθε αεροσκάφος και δύο πομποδέκτες στο Κέντρο Επιχειρήσεων, ένας για κάθε περιοχή προστασίας. Χρησιμοποιήθηκαν χωριστά κανάλια επικοινωνίας για κάθε περιοχή προστασίας για να είναι εφικτή η ταυτόχρονη διεξαγωγή επιχειρήσεων και στις δύο περιοχές. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων γινόταν καταγραφή των συνομιλιών από ηλεκτρονικό υπολογιστή με χρήση κατάλληλου λογισμικού Πρόγνωση καιρού Η πρόγνωση καιρού στηρίζεται στη μελέτη μετεωρολογικών χαρτών στις 00:00 UTC, προγνωστικών χαρτών τουλάχιστον μέχρι 48 ωρών από διάφορα μετεωρολογικά κέντρα, δορυφορικών εικόνων, παρατηρήσεων επιφανείας, ραδιοβολίσεων, καθώς και παρατηρήσεων από τα ραντάρ καιρού. Μεγάλο μέρος των μετεωρολογικών πληροφοριών που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια του Ε.Π.Χ.Π. παρέχονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.), στα πλαίσια της σχετικής σύμβασης μεταξύ των δύο φορέων. Το σύστημα Metshell εξασφαλίζει τη μεταφορά των περισσότερων μετεωρολογικών δεδομένων από την Ε.Μ.Υ. στο ΚΕ.Μ.Ε. και παρέχει άμεση και συνεχή μετεωρολογική ενημέρωση και παρακολούθηση του καιρού όλο το 24-ωρο. Πρόσθετες μετεωρολογικές πληροφορίες αντλούνται καθημερινά από συγκεκριμένες πηγές του διαδικτύου. Μέσω του προαναφερόμενου συστήματος διατίθενται στο ΚΕ.Μ.Ε. οι πραγματικοί και προγνωστικοί χάρτες από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts - ECMWF) για τα βασικά επίπεδα της ατμόσφαιρας, για τον υετό και για άλλα δυναμικά δεδομένα. Το σύστημα αυτό παρέχει επίσης δεδομένα για την ηλεκτρική δραστηριότητα (αστραπές, κεραυνοί), με κατάλληλη οπτικοποίηση. Η εκτέλεση της ραδιοβόλισης Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση στις 06:00 UTC, από την Ε.Μ.Υ., για λογαριασμό του ΕΛ.Γ.Α. Η ραδιοβόλιση αυτή, όπως και άλλες, αναλύεται σε τεφίγραμμα, ενώ γίνεται επεξεργασία της με τη χρήση του λογισμικού SHARP ( Sounding/Hodograph Analysis and Research Program, Hart and Korotky, 1991), για την εξαγωγή διάφορων θερμοδυναμικών παραμέτρων και δεικτών ευστάθειας-αστάθειας. Για τις ανάγκες της απογευματινής ενημέρωσης χρησιμοποιούνται αντίστοιχοι μετεωρολογικοί χάρτες.

27 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Χαλαζόμετρα Στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας (Π1 - Ημαθίας-Πέλλας) λειτουργεί από το 1984 ένα δίκτυο χαλαζομέτρων (Φωτογραφία 1.4.7). Τα χαλαζόμετρα παρέχουν μετρήσεις χαλαζιού, με βάση την καταγραφή χαλαζοκόκκων σε μία «μοναδιαία» επιφάνεια και για το συνολικό χρόνο της χαλαζόπτωσης. Είναι τα πιο διαδεδομένα όργανα στον κόσμο για την καταγραφή των χαλαζοπτώσεων και έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλά προγράμματα καταστολής του χαλαζιού, καθώς και σε ερευνητικά προγράμματα του χαλαζιού (Karacostas, 1989; Dalezios et al., 1991; Sioutas, 1991). Το δίκτυο χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α. αρχικά, κατά την περίοδο αξιολόγησης του Ε.Π.Χ.Π. περιλάβανε 130 χαλαζόμετρα. Αργότερα, μετά τις διάφορες επεκτάσεις της Περιοχής Ημαθίας-Πέλλας, ο αριθμός των χαλαζομέτρων αυξήθηκε και το 2011 έφτασε τα 154 χαλαζόμετρα. Η μέση απόσταση μεταξύ των χαλαζομέτρων δεν πρέπει, κατά το δυνατό, να υπερβαίνει τα 4 km, που είναι μια ικανοποιητική απόσταση για ένα δίκτυο χαλαζομέτρων. Φωτογραφία Χαλαζόμετρο εγκατεστημένο στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Ο τύπος του υλικού χαλαζομέτρων παρέμεινε ο ίδιος που χρησιμοποιήθηκε και τα προηγούμενα χρόνια και ήταν ο CW (Wallmate) εξηλασμένης πολυστερίνης. Το πάχος του υλικού αυτού είναι 2,5 cm και το εμβαδόν της εκτιθέμενης επιφάνειάς του ίσο με 740 cm². Πριν την εγκατάσταση η εκτιθέμενη επιφάνεια του υλικού βάφεται με αραιό λευκό

28 20 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 πλαστικό χρώμα για προστασία από αλλοιώσεις εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας. Οι αλλαγές και η συντήρηση των χαλαζομέτρων πραγματοποιήθηκαν με βάση τα προβλεπόμενα στο Εγχειρίδιο Χαλαζομέτρων (Σιούτας και Τσιτουρίδης, 1995). Οι κανονικές αλλαγές γίνονταν περίπου κάθε 15 ημέρες, ενώ οι αλλαγές καταιγίδας την επομένη της καταιγίδας. Κατά τη διάρκεια των αλλαγών προβλεπόταν η επισκευή των χαλασμένων στελεχών και η αντικατάσταση των κατεστραμμένων ή χαμένων χαλαζομέτρων. Μετά από κάθε αλλαγή χαλαζομέτρων γινόταν έλεγχος σε κάθε χαλαζόμετρο για τη διαπίστωση ύπαρξης αποτυπωμάτων χαλαζιού. Τα χαλαζόμετρα που έχουν αποτυπώματα χαλαζιού χαρακτηρίζονται ως «χτυπημένα χαλαζόμετρα» (Φωτογραφία 1.4.8) και συλλέγονται και αρχειοθετούνται στο ΚΕ.Μ.Ε. για περαιτέρω ανάλυση και μελέτη. Φωτογραφία Χτυπημένο χαλαζόμετρο από χαλάζι μεγέθους σταφυλιού και μεγάλης πυκνότητας. Στο χάρτη που ακολουθεί (Σχήμα 1.4.1) φαίνονται με μπλε κύκλο οι θέσεις των 154 χαλαζομέτρων στο δίκτυο της επιχειρησιακής περιόδου 2011.

29 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Σχήμα Χάρτης του δικτύου χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α, όπου απεικονίζονται οι θέσεις των χαλαζομέτρων για την περίοδο 2011.

30 22 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Η διαδικασία της βαθμονόμησης των χαλαζομέτρων εφαρμόζεται σε κάθε νέα ποσότητα ή νέα παραλαβή του υλικού (φελιζόλ) που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί ως υλικό χαλαζομέτρων. Συγκεκριμένα, η διαδικασία της βαθμονόμησης εφαρμόζεται για την εκπόνηση της εξίσωσης βαθμονόμησης, η οποία χρησιμοποιείται στην ανάλυση των χαλαζομέτρων και την εξαγωγή των διαφόρων παραμέτρων του χαλαζιού. Η εξίσωση βαθμονόμησης που εκπονήθηκε για τον υπολογισμό των διαμέτρων των χαλαζοκόκκων για την περίοδο 2011, είναι η ακόλουθη: Δχ = 4, ,957 * Δα όπου: Δχ = Διάμετρος χαλαζοκόκκου και Δα = Διάμετρος αποτυπώματος.

31 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Dalezios N.R., M.V. Sioutas and T.S. Karacostas, 1991: A systematic hailpad calibration procedure for operational hail suppression in Greece. Meteorol., Atmos. Phys., 45, Dixon M. and G. Wiener, 1993: TITAN: Thunderstorm Identification, Tracking, Analysis and Nowcasting. A radar based Methodology. J. Atmos. and Ocean. Technol., 10, 6, Hart J.A. and J. Korotky, 1991: The SHARP Workstation v1.50. NOAA/NWS, Forecast office. Charleston, West Virginia, 62pp. Karacostas T. S., 1984: The design of the Greek National Hail Suppression Program. Proceedings, 9 th Conference on Weather Modification. Utah, Karacostas T. S., 1989: The Greek National Hail Suppression Program: Design and conduct of the experiment. Proc., 5 th WMO Scientific Conf. on Wea. Modif. and Applied Cloud Physics, Beijing, China, Schaefer, V. J., 1949: The formation of ice crystals in the laboratory and the atmosphere. Chem. Rev., Vol. 44, no 2, pp Sioutas M., 1991: Hailfall measurements by the Greek National Hail Suppression Project. Proceedings 2 nd Yugoslav Conference on Weather Modification, Mavrovo, Yugoslavia, 2-4 Apr Vonnegut Bernard, 1947: The nucleation of ice formation by silver iodide, J. Applied Physics, Vol. 18, Σιούτας Μ., 1999: Συμβολή στη μελέτη των χαλαζοκαταιγίδων στην Κεντρική Μακεδονία. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σελ Σιούτας Μ. και Κ. Τσιτουρίδης, 1995: Εγχειρίδιο Χαλαζομέτρων. ΕΛ.Γ.Α. - Κέντρο Τροποποίησης Καιρού, σελ. 181.

32 24 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011

33 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ Ε.Π.Χ.Π. ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011 Ε. Χατζή Στο Κεφάλαιο αυτό μελετώνται τα χαρακτηριστικά της επιχειρησιακής δραστηριότητας στη διάρκεια της χαλαζικής περιόδου Αρχικά παρουσιάζονται τα δεδομένα των ημερών ετοιμότητας και αναλύονται τα χρονικά χαρακτηριστικά τους. Στη συνέχεια αναλύονται τα στοιχεία των επιχειρησιακών πτήσεων σε μηνιαία βάση, στο σύνολο, αλλά και για κάθε Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Δύο νέοι παράγραφοι περιλαμβάνονται στην παρούσα Ετήσια Έκθεση, η ανάλυση της δραστηριότητας καταιγίδων, με βάση τα δεδομένα ραντάρ, και η ανάλυση των δεδομένων σποράς. Με βάση το δίκτυο χαλαζομέτρων παρουσιάζονται τα δεδομένα χαλαζιού ως προς τη θέση, την πυκνότητα και το μέγιστο μέγεθος του χαλαζιού. Τέλος, γίνεται σύγκριση των τιμών των επιχειρησιακών παραμέτρων 2011 με αυτές της επταετίας Η Αντιχαλαζική Περίοδος 2011 χαρακτηρίστηκε από ήπια καιρική και πτητική δραστηριότητα. Η επιχειρησιακή δραστηριότητα ήταν σαφώς εντονότερη στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας, τάση η οποία εμφανίζεται σε όλες τις περιόδους. Συνολικά η περίοδος 2011 παρουσίασε τιμές των παραμέτρων σποράς κοντά στο μέσο όρο της οκταετίας, ενώ οι παράμετροι περιπολίας υπολείπονται των μέσων τιμών. Στην Περιοχή 1 οι περισσότερες των παραμέτρων είναι ελαφρά μικρότερες από το μέσο όρο της οκταετίας Στην Περιοχή 3 σχεδόν όλες οι παράμετροι είναι μεγαλύτερες από το μέσο όρο της οκταετίας Κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π. 2011, σημειώθηκαν συνολικά 58 ημέρες 15-λεπτης ετοιμότητας (το ένα τρίτο των ημερών της περιόδου) από τις οποίες οι 49 ημέρες ήταν επιχειρησιακές (37 ημέρες σποράς και 12 ημέρες περιπολίας). Πραγματοποιήθηκαν 117 πτήσεις συνολικής διάρκειας 369,2 ωρών (77 πτήσεις σποράς και 40 πτήσεις περιπολίας). Στην Περιοχή 1 σημειώθηκαν 29 ημέρες σποράς και 13 ημέρες περιπολίας, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 25 ημέρες σποράς και 12 ημέρες περιπολίας. Το μέγιστο σχεδόν όλων των επιχειρησιακών παραμέτρων σημειώθηκε το μήνα Μάιο, με τον Ιούνιο να ακολουθεί, ενώ το ελάχιστο παρατηρήθηκε τον Απρίλιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του δικτύου των χαλαζομέτρων σημειώθηκαν 17 ημέρες χαλαζιού κατά τις οποίες 56 χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Το μέγιστο των ημερών χαλαζιού σημειώθηκε το Μάιο (7 ημέρες), όπως και το μέγιστο του συνολικού αριθμού χαλαζομέτρων (28 χαλαζόμετρα). Ο μέγιστος αριθμός χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι σε μία ημέρα χαλαζιού, ήταν 15 χαλαζόμετρα στη χαλαζόπτωση της 29 ης Μαΐου 2011.

34 26 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΜΕΡΩΝ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ Ε. Χατζή Το Αντιχαλαζικό Πρόγραμμα 2011 εφαρμόστηκε στο διάστημα 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου. Συνολικά καταγράφηκαν 58 ημέρες άμεσης (15 ) ετοιμότητας, που αντιστοιχούν στο 34% των ημερών του Προγράμματος, δηλαδή μία στις τρεις ημέρες ήταν ημέρα ετοιμότητας. Τα συγκεντρωτικά επιχειρησιακά χαρακτηριστικά για κάθε ημέρα της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2011 στην οποία σημειώθηκε άμεση (15-λεπτη) ετοιμότητα παρουσιάζονται στο επόμενο κεφάλαιο. Στο σύνολο, τα σημαντικότερα χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών άμεσης ετοιμότητας κατά την περίοδο 2011 είναι τα εξής: Η μέση ώρα έναρξης της άμεσης ετοιμότητας είναι στις 10:20 UTC (13:20 τ.ω.), με το 48% των περιπτώσεων να αντιστοιχεί στο διάστημα 9:00-12:00 UTC. Η μέση ώρα λήξης της άμεσης ετοιμότητας είναι στις 19:15 UTC (22:15 τ.ω.), με το 81% των περιπτώσεων να παρατηρείται μετά τις 17:00 UTC, και το 33% των περιπτώσεων μετά τα μεσάνυχτα (21:00 UTC). Η ημερήσια διάρκεια της άμεσης ετοιμότητας στις ημέρες που εξετάζονται κυμάνθηκε από 2,2 έως 19,6 ώρες, με μέση ημερήσια διάρκεια 8 ώρες και 46 λεπτά (8,77 ώρες). Η συχνότητα των ημερών ετοιμότητας την περίοδο 2011 θεωρείται μικρή, καθώς είναι η ελάχιστη που σημειώθηκε από το 2004, που το Αντιχαλαζικό Πρόγραμμα εφαρμόζεται σε δύο Περιοχές Προστασίας, με συγκρίσιμες τιμές μόνο στις περιόδους 2008 και 2010 (Πίνακας 2.2.1). Όμως η διάρκεια της ετοιμότητας είναι από τις μεγαλύτερες που σημειώθηκαν, οφειλόμενη κυρίως στη μετατοπισμένη χρονικά μέση ώρα έναρξης (νωρίτερα) σχετικά με τις άλλες περιόδους. Πίνακας Χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών ετοιμότητας ανά περίοδο στο διάστημα Άμεση (15 ) ετοιμότητα Περίοδος Συχνότητα ημερών (%) Μέση ώρα έναρξης (UTC) Μέση ώρα λήξης (UTC) Μέση ημερήσια διάρκεια (ωω:λλ) ,9 11:08 17:56 6: ,6 11:27 19:52 8: ,4 10:35 18:17 8: ,3 10:43 18:34 7: ,4 10:57 18:48 7: ,3 10:07 19:04 8: ,9 11:28 18:56 7: ,3 10:20 19:15 8: ,1 10:50 19:12 7:59

35 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Από τις 58 ημέρες άμεσης ετοιμότητας του 2011 οι 49 ημέρες ήταν επιχειρησιακές (ποσοστό 84% των ημερών ετοιμότητας και 28% των ημερών του Προγράμματος), ενώ οι 37 ήταν ημέρες σποράς (ποσοστό 75% των επιχειρησιακών ημερών, 64% των ημερών ετοιμότητας και 28% των ημερών του Προγράμματος). Επιπλέον καταγράφηκαν 17 ημέρες χαλαζιού (ποσοστό 46% των ημερών σποράς, 35% των επιχειρησιακών ημερών, 29% των ημερών ετοιμότητας και 10% των ημερών του Προγράμματος). Οι κοινές επιχειρησιακές ημέρες στις δύο Περιοχές Προστασίας ήταν συνολικά 30, εκ των οποίων οι 27 ήταν ημέρες σποράς τουλάχιστον σε μία Περιοχή Προστασίας και οι 17 ήταν ημέρες σποράς και στις δύο Περιοχές Προστασίας. Στις επιχειρησιακές ημέρες η μέση διάρκεια της ετοιμότητας ήταν επιμηκυμένη κατά μία ώρα περίπου (9 ώρες και 39 λεπτά), με μισή ώρα γρηγορότερα έναρξη (9:52 ) και μισή ώρα αργότερα λήξη (19:41 UTC) από ό,τι στο σύνολο. Στις 17 κοινές ημέρες σποράς παρατηρήθηκε η μέγιστη μέση ημερήσια διάρκεια της άμεσης ετοιμότητας (12 ώρες και 16 λεπτά), με μέση ώρα έναρξης στις 07:59 και μέση ώρα λήξης στις 20:23 UTC. Στον Πίνακα δίνεται ο αριθμός των ημερών άμεσης ετοιμότητας που παρουσιάστηκαν ανά μήνα της περιόδου 2011 και οι αντίστοιχες τιμές (ελάχιστη, μέγιστη και μέση) της ώρας έναρξης, λήξης και ημερήσιας διάρκειας της 15λεπτης ετοιμότητας. Ο Μάιος και ο Ιούνιος παρουσίασαν τις περισσότερες ημέρες ετοιμότητας, με τιμές πολύ κοντά στις κανονικές (16 και 19 ημέρες αντίστοιχα). Ο Απρίλιος αντίθετα παρουσίασε το ελάχιστο του πλήθους ημερών ετοιμότητας, με τιμή πολύ μικρότερη της κανονικής, που είναι 8 ημέρες ετοιμότητας το μήνα. Οι υπόλοιποι μήνες της περιόδου παρουσίασαν ελαφρά μειωμένες τιμές ημερών ετοιμότητας. Τέλος, η μεγαλύτερη μέση ημερήσια διάρκεια ετοιμότητας παρατηρήθηκε το Μάιο και η μικρότερη τον Ιούλιο. Πίνακας Χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών άμεσης ετοιμότητας ανά μήνα την περίοδο Άμεση (15 ) ετοιμότητα Μήνας Πλήθος Ημερών Ώρα έναρξης (UTC) Ώρα λήξης (UTC) Ημερήσια διάρκεια (ωω:λλ) Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Απρίλιος 1 10:41 10:41 10:41 18:25 18:25 18:25 7:44 7:44 7:44 Μάιος 18 0:00 18:06 9:34 15:20 1:03 20:20 2:12 19:37 10:20 Ιούνιος 17 3:20 14:29 9:36 9:25 23:48 18:25 4:01 16:06 8:45 Ιούλιος 9 4:06 16:12 11:07 15:27 0:44 18:54 2:49 12:33 6:58 Αύγουστος 8 8:56 14:07 11:11 16:27 22:55 19:17 2:20 12:04 8:06 Σεπτέμβριος 5 9:30 16:32 11:27 16:03 23:32 19:08 4:55 11:35 7:41 10/4-30/9 58 0:00 18:06 10:20 9:25 1:03 19:15 0:00 19:37 8:46 Γενικά, η μεγάλη πλειοψηφία των ημερών άμεσης ετοιμότητας παρουσιάστηκε σε ακολουθίες διαδοχικών ημερών. Το ίδιο ισχύει και για τις ημέρες επιχειρήσεων και τις ημέρες σποράς. Αναλυτικά:

36 28 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Το 69% των ημερών άμεσης ετοιμότητας παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 3, 4, 10 και 12 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 4 ακολουθίες των δύο ημερών 2 ακολουθίες των τριών ημερών 1 ακολουθία των τεσσάρων ημερών 1 ακολουθία των δέκα ημερών 1 ακολουθία των δώδεκα ημερών Το 65% των επιχειρησιακών ημερών παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 3, 4, 7 και 11 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 2 ακολουθίες των δύο ημερών 2 ακολουθίες των τριών ημερών 1 ακολουθία των τεσσάρων ημερών 1 ακολουθία των επτά ημερών 1 ακολουθία των έντεκα ημερών Το 65% των ημερών σποράς παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 5 και 11 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 4 ακολουθίες των δύο ημερών 1 ακολουθία των πέντε ημερών 1 ακολουθία των έντεκα ημερών Το 29% των ημερών χαλαζιού (πέντε ημέρες συνολικά, με το 48% του συνόλου των χτυπημένων χαλαζομέτρων) παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2 και 3 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 1 ακολουθία των δύο ημερών (14 και 15/6) 1 ακολουθία των τριών ημερών (29, 30 και 31/5) Ακολουθία 3 ημερών χαλαζιού παρουσιάστηκε άλλες μόνο τρεις φορές στην ιστορία του Ε.Π.Χ.Π., και μάλιστα τα τελευταία χρόνια (14-16/9/2008, 22-24/5/2010 και 18-20/6/2010). Γενικά, οι μεγάλες ακολουθίες ημερών παρουσιάστηκαν στο διάστημα 25/5 έως 17/6, το οποίο εμφάνισε συσσωρευμένη πτητική δραστηριότητα. Η μεγαλύτερη ακολουθία ημερών άμεσης ετοιμότητας ήταν το δωδεκαήμερο διάστημα 25/5-5/6. Στο χρονικό αυτό διάστημα πραγματοποιήθηκε το 34% των πτήσεων της περιόδου και καταγράφηκε το 29% των ημερών χαλαζιού, με χαλάζι στο 45% του συνόλου των χτυπημένων χαλαζομέτρων. Ο μεγαλύτερος αριθμός πτήσεων ανά ημέρα πραγματοποιήθηκε στο διάστημα αυτό (29/5 με 6 πτήσεις, όλες σποράς), όπως και ο μεγαλύτερος αριθμός χαλαζομέτρων σε μία ημέρα (επίσης 29/5 με 15 χαλαζόμετρα).

37 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ AΝΑΛΥΣΗ EΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ HΜΕΡΩΝ Ν. Αντωνίου Κατά τη διάρκεια της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2011 καταγράφηκαν 49 επιχειρησιακές ημέρες, από τις οποίες 37 χαρακτηρίστηκαν ως ημέρες σποράς και 12 ως ημέρες περιπολίας. Αναλυτικά οι ημέρες σποράς και οι ημέρες περιπολίας αναφέρονται στον Πίνακα Ο Μάιος ήταν ο μήνας με την πιο αυξημένη δραστηριότητα, όπως δείχνει η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών ημερών (Πίνακας 2.3.2). Πίνακας Ημέρες σποράς και ημέρες περιπολίας στο Ε.Π.Χ.Π. περιόδου Ημέρες Σποράς Ημέρες Περιπολίας 29/4/2011 1/6/ /6/2011 1/5/2011 4/5/2011 2/6/2011 2/7/ /5/ /5/2011 3/6/2011 3/7/ /5/ /5/2011 4/6/ /7/ /5/ /5/2011 8/6/2011 1/8/ /6/ /5/2011 9/6/2011 2/8/ /6/ /5/ /6/2011 5/8/2011 1/7/ /5/ /6/ /8/2011 5/7/ /5/ /6/ /8/ /7/ /5/ /6/2011 3/9/ /7/ /5/ /6/2011 6/9/ /7/ /5/ /6/ /9/ /8/ /5/2011 Πίνακας Αριθμός ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών. Μήνας Ημέρες Σποράς Ημέρες Περιπολίας Επιχειρησιακές Ημέρες Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ

38 Πλήθος Πλήθος 30 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών ημερών ανά Περιοχή Προστασίας δίνεται στα Σχήματα Σε σύνολο 49 επιχειρησιακών ημερών, στις 42 ημέρες πραγματοποιήθηκαν πτήσεις στην Περιοχή Ημαθίας - Πέλλας (Περιοχή 1) και στις 37 ημέρες πραγματοποιήθηκαν στην Περιοχή Θεσσαλίας (Περιοχή 3). Παρατηρήθηκαν 30 επιχειρησιακές ημέρες κοινές στις δύο περιοχές, και από αυτές οι 27 ήταν ημέρες σποράς τουλάχιστο σε μία περιοχή, ενώ οι 17 ήταν ημέρες σποράς και στις δύο περιοχές. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών στην Περιοχή Προστασίας 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών στην Περιοχή Προστασίας 3.

39 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ AΝΑΛΥΣΗ EΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ Ν. Αντωνίου Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών παραμέτρων για το σύνολο των Περιοχών Προστασίας δίνεται στους Πίνακες Από τα παρακάτω στοιχεία προκύπτει, ότι κατά τη διάρκεια της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2011, ο μήνας Μάιος παρουσιάζει μέγιστες τιμές στον αριθμό των πτήσεων, στον αριθμό των ωρών πτήσεων και στην κατανάλωση υλικού σποράς. Οι τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων που σημειώθηκαν το μήνα Ιούλιο ήταν χαμηλότερες από τις στατιστικά αναμενόμενες. Αντίθετα, αυξημένες ήταν οι τιμές για το μήνα Αύγουστο. Πίνακας Αριθμός πτήσεων σποράς, πτήσεων περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων. Μήνας Πτήσεις Πτήσεις Επιχειρησιακές Σποράς Περιπολίας Πτήσεις Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ Πίνακας Αριθμός χρόνου πτήσεων σποράς, πτήσεων περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων. Χρόνος Χρόνος Χρόνος Μήνας Πτήσεων Σποράς Πτήσεων Επιχειρησιακών (ώρες) Περιπολίας Πτήσεων (ώρες) (ώρες) Απρίλιος 7,7 0,0 7,7 Μάιος 107,9 43,9 151,8 Ιούνιος 79,0 30,0 109,0 Ιούλιος 11,2 12,2 23,4 Αύγουστος 39,6 19,6 59,2 Σεπτέμβριος 14,7 3,4 18,1 Αντιχ. Περ ,1 109,1 369,2

40 32 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Πίνακας Αριθμός φυσιγγίων 20 και 75 g και συνολική κατανάλωση υλικού σποράς. Μήνας Φυσίγγια Φυσίγγια Κατανάλωση 20 g 75 g υλικού σποράς(g) Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ Πίνακας Συγκεντρωτικά μηνιαία στοιχεία πτήσεων σποράς. Μήνας Αριθμός πτήσεων σποράς Συνολική διάρκεια πτήσεων σποράς (ώρες) Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς (ώρες) Υλικό σποράς (g) Υλικό σποράς ανά πτήση (g) Απρίλιος 2 7,7 3, Μάιος ,9 3, Ιούνιος , Ιούλιος 3 11,2 3, Αύγουστος 10 39,6 4, Σεπτέμβριος 4 14,7 3, Αντιχ.Περ ,1 3, Στο σύνολο των 117 επιχειρησιακών πτήσεων οι 20 ήταν πτήσεις που έγιναν στις δύο Περιοχές Προστασίας διαδοχικά. Οι 20 αυτές πτήσεις προσμετρώνται σε κάθε Περιοχή ξεχωριστά, με σκοπό τον υπολογισμό της πτητικής δραστηριότητας ανά Περιοχή Προστασίας. Συνολικά, οι τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων πτήσεων είναι μεγαλύτερες στην Περιοχή 1 από ό,τι στην Περιοχή 3. Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών παραμέτρων που βασίζονται στα δεδομένα των πτήσεων, ξεχωριστά για κάθε μία Περιοχή Προστασίας του ΕΠΧΠ, παρουσιάζεται στα Σχήματα έως Το κύριο χαρακτηριστικό στη μηνιαία κατανομή των παραμέτρων είναι ότι το μέγιστο εμφανίζεται το Μάιο, τόσο στην Περιοχή 1 όσο και στην Περιοχή 3. Τα δεδομένα σποράς (πτήσεις σποράς, χρόνος πτήσεων σποράς και κατανάλωση υλικού σποράς) το Μάιο υπερτερούν στην Περιοχή 1 σε σχέση με την Περιοχή 3. Μόνο τα δεδομένα σποράς (μέση διάρκεια πτήσεων σποράς) υπερτερούν στην Περιοχή 3 τους μήνες Απρίλιο, Μάιο, Ιούνιο και Αύγουστο σε σχέση με την Περιοχή 1. Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 80 επιχειρησιακές πτήσεις στην Περιοχή 1 (51

41 Πλήθος Πλήθος Πλήθος 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ πτήσεις σποράς, μέγιστο το Μάιο) και 57 πτήσεις στην Περιοχή 3 (29 πτήσεις σποράς, μέγιστο το Μάιο). Γενικά, σημειώθηκαν κατά μέσο όρο 2,8 πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, με μέγιστο αριθμό 7 πτήσεις σε μία ημέρα και στις δύο Περιοχές, και 4 πτήσεις σποράς σε μία ημέρα στην Περιοχή 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή πτήσεων σποράς, περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων στην Περιοχή Προστασίας 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή πτήσεων σποράς, περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων στην Περιοχή Προστασίας 3. Η κατανομή του χρόνου των επιχειρησιακών πτήσεων ακολουθεί παρόμοια συμπεριφορά και στις δύο Περιοχές Προστασίας με το μέγιστο να εμφανίζεται το Μάιο.

42 Χρόνος (ώρες) Χρόνος (ώρες) 34 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Συνολικά για την περίοδο, ο μέσος χρόνος πτητικής δραστηριότητας σε μία επιχειρησιακή ημέρα (δηλαδή ο χρόνος μεταξύ της απογείωσης της πρώτης πτήσης και της προσγείωσης της τελευταίας πτήσης) είναι 5,1 ώρες. Στις ημέρες κοινής επιχειρησιακής δραστηριότητας στις δύο περιοχές ο μέσος χρόνος πτητικής δραστηριότητας αυξάνεται σε 6,5 ώρες. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή χρόνου πτήσεων σποράς, χρόνου πτήσεων περιπολίας και χρόνου επιχειρησιακών πτήσεων στην Περιοχή Προστασίας 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή χρόνου πτήσεων σποράς, χρόνου πτήσεων περιπολίας και χρόνου επιχειρησιακών πτήσεων στην Περιοχή Προστασίας 3. Τα φυσίγγια σποράς κορυφής (με περιεκτικότητα 20 g υλικού σποράς) και στις δύο Περιοχές Προστασίας αποτελούν σχεδόν το σύνολο της κατανάλωσης του υλικού σποράς,

43 Υλικό Σποράς σε kg Υλικό Σποράς σε kg 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ καθώς τα φυσίγγια σποράς βάσης (με περιεκτικότητα 75 g υλικού σποράς) γενικά χρησιμοποιούνται πολύ λίγο. Κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο χρησιμοποιήθηκαν αρκετά, λόγω αυξημένης δραστηριότητας. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Φυσίγγια των 20 g Φυσίγγια των 75 g Σχήμα Μηνιαία κατανομή του υλικού σποράς που χρησιμοποιήθηκε στην Περιοχή Προστασίας 1. ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Φυσίγγια των 20 g Φυσίγγια των 75 g Σχήμα Μηνιαία κατανομή του υλικού σποράς που χρησιμοποιήθηκε στην Περιοχή Προστασίας 3. Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς μόνο στην Περιοχή 1 είναι 3,0 ώρες, με μέση κατανάλωση 3857 g υλικού σποράς, ενώ η αντίστοιχη διάρκεια στην Περιοχή 3 είναι 3,1

44 Ώρες Ώρες 36 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 ώρες, με μέση κατανάλωση 3175 g υλικού σποράς. Οι πτήσεις σποράς είχαν μεγαλύτερη μέση διάρκεια από τις πτήσεις περιπολίας και για τις δύο Περιοχές Προστασίας. ΠΕΡΙΟΧΗ 1 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς Μέση διάρκεια πτήσεων περιπολίας Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας πτήσεων σποράς και περιπολίας στην Περιοχή Προστασίας 1. ΠΕΡΙΟΧΗ 3 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς Μέση διάρκεια πτήσεων περιπολίας Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας πτήσεων σποράς και περιπολίας στην Περιοχή Προστασίας 3.

45 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ Ε. Χατζή και Σ. Τζουμάκη Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας που σημειώθηκε στις Περιοχές Προστασίας, κατά τη χρονική περίοδο 10 Απριλίου - 30 Σεπτεμβρίου 2011, τα οποία προέκυψαν από την ανάλυση των δεδομένων των δύο μετεωρολογικών ραντάρ που χρησιμοποιεί στις επιχειρήσεις του το Ε.Π.Χ.Π. Τα ραντάρ (C-band), εγκατεστημένα στο Φίλυρο του Ν. Θεσσαλονίκης και στο Λιόπρασο του Ν. Τρικάλων, παρακολουθούν την εξέλιξη των καταιγίδων με σκοπό την επιχειρησιακή κάλυψη των δύο Περιοχών Προστασίας. Οι καταγραφές και η επεξεργασία των ψηφιακών εικόνων ραντάρ των αντίστοιχων καταιγίδων έγιναν με το καταγραφικό σύστημα ΤΙΤΑΝ. Ως μονάδα μελέτης των καταιγίδων επιλέχθηκε το Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) (Τσαγκαλίδης, 2000) που ορίζεται ως η σωρειτόμορφη ηχώ ραντάρ που περιέχει κύτταρο καταιγίδας με ανακλαστικότητα μεγαλύτερη ή ίση των 35 dbz στο επίπεδο των -5 ο C και ψηλότερα. Κάθε Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας ή απλά Καταιγίδα διακρίνεται είτε ως μεμονωμένο κύτταρο, είτε ως σύμπλεγμα διαδοχικών κυττάρων ή κυττάρων σε γραμμή. Τα δεδομένα μετεωρολογικού ραντάρ που αναλύθηκαν και χαρακτηριστικά αναφέρονται ως δεδομένα των ΣΚΚ, αποτελούνται από παραμέτρους που αποτυπώνουν τη συχνότητα και την περιοχή εμφάνισής τους, τη χρονική κατανομή τους, την ένταση, το μέγεθος και τη δομή των ΣΚΚ στην κάθε Περιοχή Προστασίας, και καθορίζονται ως εξής: Ημερομηνία εμφάνισης, αύξων αριθμός καταιγίδας στην ημέρα και Περιοχή Προστασίας που επηρεάστηκε. Τύπος καταιγίδας, ανάλογα με την ταξινόμηση των ΣΚΚ: μονοκύτταρη καταιγίδα κοινού ή συνήθους κυττάρου (Μ), μονοκύτταρη υπερκυττάρου (Υ), πολυκύτταρη (M) και γραμμής κυττάρων (Γ) (Browning, 1977). Ώρα έναρξης σε UTC, ως η χρονική στιγμή κατά την οποία η μέγιστη ανακλαστικότητα ήταν 25 dbz στο επίπεδο των -5 ο C και ψηλότερα. Ώρα λήξης σε UTC, ως η χρονική στιγμή κατά την οποία η μέγιστη ανακλαστικότητα έγινε μικρότερη από 25 dbz στο επίπεδο των -5 ο C και ψηλότερα. Χρόνος ζωής σε ωω:λλ, ως η διαφορά μεταξύ των ωρών έναρξης και λήξης. Θέση έναρξης μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη Ζώνη Μετάβασης (βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική). Θέση λήξης μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη Ζώνη Μετάβασης (βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική). Περιοχή ανοδικών κινήσεων, ως η περιοχή σε σχέση με τον πυρήνα του κυττάρου στην οποία παρατηρούνται τα ανοδικά ρεύματα της καταιγίδας. Περιοχή νέων αναπτύξεων, ως η περιοχή σε σχέση με τον πυρήνα του κυττάρου στην οποία εμφανίζονται νέα κύτταρα σε πολυκυτταρική καταιγίδα.

46 38 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Μετακίνηση σε km, ως η απόσταση ανάμεσα στη θέση έναρξης και στη θέση λήξης. Ανακλαστικότητα σε dbz, ως η μέγιστη ανακλαστικότητα που εμφάνισε το ισχυρότερο κύτταρο του ΣΚΚ στο επίπεδο των -5 ο C και ψηλότερα. Ύψος κορυφής σε Km, ως το μεγαλύτερο ύψος που έφτασε η κορυφή του ψηλότερου από τα κύτταρα του ΣΚΚ. Ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz σε Km, που είναι το μεγαλύτερο ύψος στο οποίο καταμετρήθηκε ανακλαστικότητα ίση τουλάχιστο με 45 dbz. V.I.L. σε kg/m 2, ως η μέγιστη τιμή του υπολογιζόμενου διαθέσιμου νερού καθ ύψος στο κύτταρο. Επίσης, με βάση τα δεδομένα του δικτύου χαλαζομέτρων που είναι εγκατεστημένο στην Περιοχή Προστασίας Ημαθίας - Πέλλας, σε κάθε χαλαζόμετρο που βρέθηκε με χτυπήματα χαλαζιού (56 συνολικά χαλαζόμετρα σε 17 ημέρες σε όλη την περίοδο) αντιστοιχήθηκε η καταιγίδα που προκάλεσε τη χαλαζόπτωση. Ως Ημέρα ΣΚΚ ορίζεται η ημέρα στην οποία ανιχνεύεται τουλάχιστον ένα ΣΚΚ σε μία τουλάχιστον Περιοχή. Στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου 2011 καταγράφηκαν 157 ΣΚΚ, σε 37 συνολικά Ημέρες ΣΚΚ. Σε κάθε Ημέρα ΣΚΚ παρατηρήθηκαν από 1 έως 11 καταιγίδες. Η κατανομή των Ημερών ΣΚΚ ανάλογα με το πλήθος των ΣΚΚ που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια της ημέρας δίνεται στο σχήμα Στην Περιοχή Προστασίας Ημαθίας - Πέλλας (Περιοχή 1) παρουσιάστηκαν υπερδιπλάσιες καταιγίδες από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας (Περιοχή 3). Κατά μέσο όρο στην Περιοχή 1 καταγράφηκαν 3,7 καταιγίδες ανά ημέρα, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 1,9 καταιγίδες ανά ημέρα. Σχήμα Κατανομή των ημερών ΣΚΚ ανάλογα με το ημερήσιο πλήθος των ΣΚΚ. Η μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ, καθώς και του αριθμού Ημερών ΣΚΚ, ανά Περιοχή Προστασίας παρουσιάζεται στον Πίνακα Το μήνα Μάιο παρουσιάστηκε το μέγιστο τόσο στο πλήθος των ΣΚΚ όσο και στον αριθμό των Ημερών ΣΚΚ και στις δύο Περιοχές Προστασίας, με τον Ιούνιο να ακολουθεί. Στους δύο αυτούς μήνες παρατηρήθηκε το 73% των καταιγίδων της Περιοχής 1 και το 75% των καταιγίδων

47 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ της Περιοχής 3, ενώ καταγράφηκε το 69% και 75% των ημερών ΣΚΚ αντίστοιχα. Πίνακας Μηνιαία κατανομή του πλήθους ΣΚΚ και των ημερών ΣΚΚ. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος ΣΚΚ Ημέρες ΣΚΚ Πλήθος ΣΚΚ Ημέρες ΣΚΚ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σύνολο Η μεγάλη πλειοψηφία των καταιγίδων που καταγράφηκαν ταξινομείται στον πολυκυτταρικό τύπο καταιγίδας (70% του συνόλου των καταιγίδων). Δεν παρουσιάστηκε καθόλου ο τύπος της γραμμής καταιγίδων, ενώ υπερκύτταρα παρουσιάστηκαν σε τρεις περιπτώσεις μόνο, ποσοστό δηλαδή 2,7%. Η αναλογία δεν διαφοροποιείται σημαντικά ανά Περιοχή Προστασίας. Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος των ΣΚΚ ανά τύπο ταξινόμησης και η αντίστοιχη αναλογία (επί τοις εκατό) στο σύνολο των ΣΚΚ, για κάθε μία Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Πίνακας Τύποι ταξινόμησης ΣΚΚ ανά Περιοχή Προστασίας. Τύπος Περιοχή 1 Περιοχή 3 καταιγίδας Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Μ 30 27,8 (%) 13 26,5 (%) Π 77 71,3 (%) 34 69,4 (%) Υ 1 0,9 (%) 2 4,1 (%) Το 84% των καταιγίδων παρουσιάστηκε τις μεσημεριανές-απογευματινές ώρες, στο διάστημα από 09:00 έως 18:00 ώρα UTC (12:00 έως 21:00 τ.ω.). Στο Σχήμα απεικονίζεται η χρονική κατανομή εμφάνισης των ΣΚΚ σε 3ωρα χρονικά διαστήματα στη διάρκεια της ημέρας, ανά Περιοχή Προστασίας. Παρατηρούμε ότι στο διάστημα 12:00-15:00 σημειώνεται το μέγιστο (το 35% του συνόλου των καταιγίδων, και αναλυτικά το 33% των καταιγίδων της Περιοχής 1 και το 39% των καταιγίδων της Περιοχής 3). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ώρα εμφάνισης του πρώτου κυττάρου της ημέρας (Σχήμα 2.5.3), όπου σημειώνεται διαφοροποίηση, καθώς στην Περιοχή 1 οι πρώτες καταιγίδες εμφανίζονται νωρίτερα από ό,τι στην Περιοχή 3. Στην Περιοχή 1 συγκεκριμένα το μέγιστο στην πρώτη εμφάνιση της ημέρας παρατηρείται στο διάστημα 09:00-12:00 (με ποσοστό 41%), ενώ στην Περιοχή 3 στο διάστημα 12:00-15:00 (με ποσοστό 36%).

48 40 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Π Σ 20 Κ 15 Κ λ ή θ ο ς Πε Πε Ώρα εμφάνισης ΣΚΚ (UTC) Σχήμα Κατανομή των ΣΚΚ ανάλογα με την ώρα έναρξης. 40 Π Σ 20 Κ 15 Κ λ ή θ ο ς Πε Πε Ώρα εμφάνισης ΣΚΚ (UTC) Σχήμα Κατανομή του πρώτου ΣΚΚ της ημέρας ανάλογα με την ώρα έναρξης. Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος και το αντίστοιχο ποσοστό της θέσης έναρξης των ΣΚΚ σε ένα από τα παρακάτω πέντε τμήματα της κάθε Περιοχής Προστασίας, το εσωτερικό, τη βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική ζώνη μετάβασης. Ειδικά για την παράμετρο αυτή η Περιοχή 3 διακρίθηκε σε δύο υποπεριοχές, στην περιοχή Τρικάλων, Καρδίτσας, Παλαμά, Φαρσάλων που σημειώνεται ως Περιοχή 3 και στην περιοχή Τιρνάβου που σημειώνεται ως Περιοχή 3β. Στον Πίνακα παρουσιάζεται η ίδια παράμετρος αλλά μόνο για την πρώτη καταιγίδα της ημέρας. Γενικά η μεγάλη πλειοψηφία των καταιγίδων, εμφανίζεται στο εσωτερικό της Περιοχής 1 και 3, τόσο στο σύνολο (σχεδόν 55%) όσο και στο πρώτο κύτταρο της ημέρας (45%). Στην Περιοχή 1 τη δεύτερη προτίμηση συγκεντρώνουν η βόρεια και η δυτική ζώνη μετάβασης, ενώ στην Περιοχή 3 μόνο η βόρεια. Η μικρότερη συχνότητα παρουσιάζεται στη νότια ζώνη μετάβασης. Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση έναρξης. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Θέση έναρξης Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 59 54,6 % 24 53,3 % 1 25 % Βόρεια 16 14,8 % 14 31,1 % 2 50 % Ζώνη Δυτική 17 15,7 % 5 11,1 % 1 25 % Μετάβασης Νότια 6 5,6 % 0 0 % 0 0 % Ανατολική 10 9,3 % 2 4,4 % 0 0 % Πίνακας Κατανομή του πρώτου ΣΚΚ της ημέρας ως προς τη θέση έναρξης. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Θέση έναρξης Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 13 44,8 % 10 45,5 % 0 0 % Βόρεια 3 10,3 % 7 31,8 % 2 66,7 % Ζώνη Δυτική 5 17,2 % 3 13,6 % 1 33,3 % Μετάβασης Νότια 4 13,8 % 0 0 % 0 0 % Ανατολική 4 13,8 % 2 9,1 % 0 0 %

49 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Επίσης, στο εσωτερικό των Περιοχών Προστασίας διαλύονται οι περισσότερες καταιγίδες (σχεδόν το 65%). Στην Περιοχή 1 τη δεύτερη προτίμηση στη θέση λήξης συγκεντρώνουν η δυτική και η ανατολική ζώνη μετάβασης, ενώ στην Περιοχή 3 μόνο η ανατολική. Η μικρότερη συχνότητα παρουσιάζεται στη νότια ζώνη μετάβασης για την Περιοχή 1 και στη δυτική για την Περιοχή 3. Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση λήξης. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Θέση λήξης Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 69 63,9 % 28 62,2 % 1 25 % Βόρεια 8 7,4 % 2 4,4 % 1 25 % Ζώνη Δυτική 14 13,0 % 2 4,4 % 0 0 % Μετάβασης Νότια 5 4,6 % 3 6,7 % 2 50 % Ανατολική 12 11,1 % 10 22,2 % 0 0 % Ακολούθως, εξετάζεται η κατανομή των ΣΚΚ σε κάθε μία Περιοχή Προστασίας ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων που παρουσίασαν. Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος και το αντίστοιχο ποσοστό των ΣΚΚ με περιοχή ανοδικών κινήσεων κατηγοριοποιημένη σε οκτώ τομείς (Βόρεια, Βορειοανατολικά, Ανατολικά, Νοτιοανατολικά, Νότια, Νοτιοδυτικά, Δυτικά και Βορειοδυτικά). Στην Περιοχή 1 η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής ανοδικών κινήσεων παρατηρείται στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων, ενώ στην Περιοχή 3 στο νοτιοανατολικό τομέα τους. Γενικά, η περιοχή ανοδικών κινήσεων των ΣΚΚ παρουσιάζει προτιμητέα περιοχή τη νότια πλευρά των καταιγίδων (ΝΑ, Ν, ΝΔ), καθώς σε αυτήν αντιστοιχούν το 50% των ΣΚΚ της Περιοχής 1 και το 60% της Περιοχής 3. Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Β 7 6,5 % 3 6,3 % ΒΑ 6 5,6 % 2 4,2 % Α 8 7,4 % 2 4,2 % ΝΑ 17 15,7 % 13 27,1 % Ν 18 16,7 % 10 20,8 % ΝΔ 19 17,6 % 6 12,5 % Δ 15 13,9 % 1 2,1 % ΒΔ 18 16,7 % 11 22,9 % Η κατανομή των ΣΚΚ σε κάθε μία Περιοχή Προστασίας ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων που παρουσίασαν ανά τύπο καταιγίδας (Μονοκυτταρική, Πολυκυτταρική, Υπερκυτταρική) παρουσιάζεται στον Πίνακα Στην Περιοχή 1 η

50 42 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής ανοδικών κινήσεων παρατηρείται στο δυτικό τομέα των μονοκυτταρικών καταιγίδων και στο νότιο και νοτιοδυτικό τομέα των πολυκυτταρικών. Στην Περιοχή 3 οι μεν μονοκυτταρικές καταιγίδες δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα προτιμητέα περιοχή νέων αναπτύξεων, ενώ στις πολυκυτταρικές ο νοτιοανατολικός, ο νότιος και ο βορειοδυτικός τομέας έχουν την ίδια συχνότητα εμφάνισης. Η υπεροχή του νοτιοανατολικού τομέα για το σύνολο των καταιγίδων στην Περιοχή 3 οφείλεται στο γεγονός ότι και οι δύο υπερκυτταρικές καταιγίδες που καταγράφηκαν παρουσίασαν περιοχή νέων αναπτύξεων στον τομέα αυτό. Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ανά τύπο ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Μ Π Υ Μ Π Υ Β ΒΑ Α ΝΑ Ν ΝΔ Δ ΒΔ Ειδικά για τις πολυκυτταρικές καταιγίδες έχει καταγραφεί επιπλέον και η περιοχή νέων αναπτύξεων, δηλαδή η περιοχή ως προς την καταιγίδα όπου αναπτύσσονται τα νέα κύτταρα, πάλι κατηγοριοποιημένη σε οκτώ τομείς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η κατανομή είναι σχετικά πιο ομαλή, ειδικά στην Περιοχή 1. Η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής νέων αναπτύξεων παρατηρείται και πάλι στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων για την Περιοχή 1, και στο νοτιοανατολικό τομέα τους για την Περιοχή 3. Πίνακας Κατανομή των πολυκυτταρικών ΣΚΚ ως προς την περιοχή νέων αναπτύξεων. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Β 4 5,2 % 4 11,8 % ΒΑ 12 15,6 % 4 11,8 % Α 9 11,7 % 3 8,8 % ΝΑ 9 11,7 % 10 29,4 % Ν 6 7,8 % 2 5,9 % ΝΔ 18 23,4 % 3 8,8 % Δ 12 15,6 % 3 8,8 % ΒΔ 7 9,1 % 5 14,7 %

51 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Τέλος, εξετάζονται χαρακτηριστικά που έχουν καταγραφεί και σχετίζονται με τη διάρκεια και την ένταση των καταιγίδων. Συγκεκριμένα εξετάζεται για κάθε καταιγίδα ο χρόνος ζωής και η αντίστοιχη διανυθείσα απόσταση (μετακίνηση), η μέγιστη ανακλαστικότητα που παρουσίασε, το μέγιστο ύψος κορυφής αλλά και το μέγιστο ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz, καθώς και η μέγιστη τιμή του υπολογιζόμενου διαθέσιμου νερού καθ ύψος στο κύτταρο (V.I.L.). Στον Πίνακα παρουσιάζονται η μέση τιμή και τα ακρότατα των παραμέτρων για το σύνολο των καταιγίδων ανά Περιοχή Προστασίας. Γενικά, οι καταιγίδες στην Περιοχή 1 παρουσιάζονται ισχυρότερες από ό,τι στην Περιοχή 3 (υψηλότερες τιμές των παραμέτρων που αφορούν κυρίως την διανυθείσα απόσταση, την ανακλαστικότητα και το V.I.L.). Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά Περιοχή Προστασίας. Παράμετροι Περιοχή 1 Περιοχή 3 Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:17 4:56 1:30 0:21 3:42 1:23 Μετακίνηση (km) , ,6 Ανακλαστικότητα (dbz) , ,4 Ύψος κορυφής (km) , ,6 Ύψος 45 dbz (km) ,8 4,5 11 7,5 V.I.L. (kg/m 2 ) ,8 3,3 144,6 48,8 Στους Πίνακες και δίνονται τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά για κάθε μία Περιοχή ξεχωριστά ανά τύπο καταιγίδας που παρουσιάστηκε (Μονοκυτταρική, Πολυκυτταρική και Υπερκυτταρική). Παρατηρούμε ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στις παραμέτρους ανάλογα με τον τύπο καταιγίδας, με τις μονοκυτταρικές να έχουν τις μικρότερες τιμές και τις υπερκυτταρικές τις μεγαλύτερες. Το γεγονός αυτό ισχύει και στις δύο Περιοχές Προστασίας, με τα χαρακτηριστικά στην Περιοχή 1 για κάθε τύπο καταιγίδας να είναι υψηλότερα από τα αντίστοιχα στην Περιοχή 3. Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά τύπο στην Περιοχή 1. Περιοχή 1 Παράμετροι Μ Π Υ Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:17 2:11 0:51 0:18 4:56 1:44 3:23 3:23 3:23 Μετακίνηση (km) , , Ανακλαστικότητα (dbz) , ,

52 44 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Περιοχή 1 Παράμετροι Μ Π Υ Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ύψος κορυφής (km) 5,5 12 8, Ύψος 45 dbz (km) 4 10, ,5 10,5 10,5 V.I.L. (kg/m 2 ) 9,8 149,6 46, ,3 93,3 93,3 Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά τύπο στην Περιοχή 3. Περιοχή 3 Παράμετροι Μ Π Υ Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:21 1:43 0:47 0:29 3:42 1:33 2:45 3:02 2:53 Μετακίνηση (km) , , Ανακλαστικότητα (dbz) , , ,8 Ύψος κορυφής (km) 6,0 11 8, , ,5 Ύψος 45 dbz (km) 4,5 9,0 6, ,7 9,3 10,0 9,6 V.I.L. (kg/m 2 ) ,1 37,6 3,3 100,2 48, ,3 Τέλος, στον Πίνακα γίνεται η σύγκριση των παραμέτρων μόνο για τις καταιγίδες της Περιοχής 1, ανάλογα με το αν συνοδεύονταν ή όχι με χαλάζι, σύμφωνα με τα δεδομένα του δικτύου χαλαζομέτρων. Παρατηρούμε ότι οι καταιγίδες που συνδέονται με χαλάζι στο έδαφος εμφανίζουν υψηλότερες τιμές των παραμέτρων, με τις ελάχιστες τιμές ειδικά να παρουσιάζουν πολύ μεγάλη διαφορά. Το ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz, καθώς και η μέγιστη τιμή του υπολογιζόμενου διαθέσιμου νερού καθ ύψος στο κύτταρο (V.I.L.), είναι οι δύο παράμετροι που δείχνουν να έχουν τη μεγαλύτερη σχέση με την ύπαρξη χαλαζιού στο έδαφος. Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ στην Περιοχή Προστασίας 1 ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι χαλαζιού. Παράμετροι Όχι χαλάζι (79 ΣΚΚ) Ναι χαλάζι (29 ΣΚΚ) Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:17 4:19 1:19 0:43 4:56 1:59 Μετακίνηση (km) , ,7 Ανακλαστικότητα (dbz) , ,0 Ύψος κορυφής 5,5 14 9, ,8

53 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Παράμετροι Όχι χαλάζι (79 ΣΚΚ) Ναι χαλάζι (29 ΣΚΚ) Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση (km) Ύψος 45 dbz (km) 4 10,5 7,3 6 12,5 9,0 V.I.L. (kg/m 2 ) 1,7 149,6 47,2 31,6 151,7 84,8 Ανακεφαλαιώνοντας, η ανάλυση των χαρακτηριστικών των καταιγίδων που σημειώθηκαν στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου 2011 κατέδειξε τα εξής κύρια σημεία: Καταγράφηκαν 157 ΣΚΚ, σε 37 συνολικά Ημέρες ΣΚΚ. Σε κάθε Ημέρα ΣΚΚ παρατηρήθηκαν από 1 έως 11 καταιγίδες. Στην Περιοχή 1 παρουσιάστηκαν υπερδιπλάσιες καταιγίδες από ό,τι στην Περιοχή 3. Κατά μέσο όρο στην Περιοχή 1 καταγράφηκαν 3,7 καταιγίδες, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 1,9 καταιγίδες ανά Ημέρα ΣΚΚ. Το μήνα Μάιο παρουσιάστηκε το μέγιστο τόσο στο πλήθος των ΣΚΚ όσο και στον αριθμό των Ημερών ΣΚΚ και στις δύο Περιοχές Προστασίας, με τον Ιούνιο να ακολουθεί. Στους δύο αυτούς μήνες παρατηρήθηκαν σχεδόν τα 3/4 της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας. Το 70% του συνόλου των καταιγίδων κατηγοριοποιείται στον πολυκυτταρικό τύπο καταιγίδας και για τις δύο Περιοχές Προστασίας. Το 84% των καταιγίδων παρουσιάστηκε τις μεσημεριανές-απογευματινές ώρες, στο διάστημα από 09:00 έως 18:00 ώρα UTC (12:00 έως 21:00 τ.ω.). Επίσης στην Περιοχή 1 οι πρώτες καταιγίδες εμφανίζονται νωρίτερα από ό,τι στην Περιοχή 3. Η μεγάλη πλειοψηφία των καταιγίδων εμφανίζεται στο εσωτερικό των Περιοχών Προστασίας, τόσο στο σύνολο (σχεδόν 55%) όσο και στο πρώτο κύτταρο της ημέρας (45%). Η μικρότερη συχνότητα εμφάνισης παρουσιάζεται στη νότια ζώνη μετάβασης. Επίσης, στο εσωτερικό των περιοχών διαλύονται οι περισσότερες καταιγίδες (σχεδόν το 65% του συνόλου). Προτιμητέα περιοχή ανοδικών κινήσεων των ΣΚΚ παρουσιάζεται στη νότια πλευρά των καταιγίδων (ΝΑ, Ν, ΝΔ), καθώς σε αυτήν αντιστοιχούν το 50% των ΣΚΚ της Περιοχής 1 και το 60% της Περιοχής 3. Η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής νέων αναπτύξεων για τις πολυκυτταρικές καταιγίδες παρατηρείται στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων για την Περιοχή 1, και στο νοτιοανατολικό τομέα τους για την Περιοχή 3. Οι καταιγίδες στην Περιοχή 1 παρουσιάζονται ισχυρότερες από ό,τι στην Περιοχή 3, καθώς παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές των παραμέτρων που αφορούν χαρακτηριστικά έντασης (κυρίως τη διανυθείσα απόσταση, την ανακλαστικότητα και το V.I.L.). Επίσης παρουσιάζεται σημαντική διαφοροποίηση στις παραμέτρους έντασης ανάλογα με τον

54 46 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 τύπο καταιγίδας, με τις μονοκυτταρικές να έχουν τις μικρότερες τιμές και τις υπερκυτταρικές τις μεγαλύτερες. Μία μέση καταιγίδα στην Περιοχή 1 διαρκεί 1:30 ώρα, διανύει 35,1 km, έχει μέγιστη ανακλαστικότητα 57,9 dbz και μέγιστο ύψος κορυφής 9,6 km. Μία μέση καταιγίδα στην Περιοχή 3 διαρκεί 1:23 ώρα, διανύει 30,6 km, έχει μέγιστη ανακλαστικότητα 55,4 dbz και μέγιστο ύψος κορυφής 9,6 km. Οι καταιγίδες που συνδέονται με χαλάζι στο έδαφος εμφανίζουν υψηλότερες τιμές όλων των παραμέτρων έντασης, με τις ελάχιστες τιμές αυτών ειδικά να παρουσιάζουν πολύ μεγάλη διαφορά. Το ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz, καθώς και η μέγιστη τιμή του υπολογιζόμενου διαθέσιμου νερού καθ ύψος στο κύτταρο (V.I.L.), είναι οι δύο παράμετροι που δείχνουν να έχουν τη μεγαλύτερη σχέση με την ύπαρξη χαλαζιού στο έδαφος.

55 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΠΟΡΑΣ Μ. Χριστοδούλου, Ε. Τσαγκαλίδης και Κ. Μυλοθροπούλου Κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας 2011 έγινε καταγραφή των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) που επηρέασαν τις δύο Περιοχές Προστασίας τις ημέρες σποράς, καθώς και διαφόρων παραμέτρων σχετικών με τις πτήσεις σποράς και τους χρόνους σποράς. Ειδικότερα, στη μελέτη αυτή αναλύονται τα δεδομένα που σχετίζονται με τον πραγματικό και το θεωρητικά απαιτούμενο χρόνο σποράς ανά καταιγίδα, σύμφωνα με την ανάλυση των επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν οι μετεωρολόγοι του ΚΕ.Μ.Ε. Επίσης, εξετάζονται τα δεδομένα κατανάλωσης φυσιγγίων που περιλαμβάνουν τον αριθμό εκτοξευόμενων και ακρόκαυστων φυσιγγίων, των 20g και 75g υλικού σποράς αντίστοιχα, τα οποία πυροδοτήθηκαν σε κάθε ένα ΣΚΚ (Τσαγκαλίδης, 2000), καθώς και τις χρονικές στιγμές πυροδότησής τους (με ακρίβεια δευτερολέπτου), σύμφωνα με τις αυτόματες καταγραφές πυροδότησης του καταγραφικού συστήματος RDTS. Συγκεκριμένα από τα παραπάνω δεδομένα σποράς υπολογίστηκαν για κάθε ένα ΣΚΚ οι εξής παράμετροι σποράς: 1. Διάρκεια σποράς (min), η πραγματική διάρκεια σποράς σε κάθε ΣΚΚ. 2. Απαιτούμενη διάρκεια σποράς (min), η διάρκεια σποράς που εκτιμήθηκε ως απαιτούμενη σε κάθε ΣΚΚ. 3. Υλικό σποράς (g), η συνολική ποσότητα πυροτεχνικού υλικού που πυροδοτήθηκε σε κάθε ΣΚΚ, υπό μορφή εκτοξευόμενων ή και ακρόκαυστων φυσιγγίων. 4. Μέσος ρυθμός σποράς (g/s), η ποσότητα του πυροτεχνικού υλικού σε γραμμάρια ανά δευτερόλεπτο, σε κάθε ΣΚΚ. 5. Πλήθος εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό, το πλήθος των εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας σε κάθε ΣΚΚ. Στην επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π πραγματοποιήθηκε σπορά συνολικά σε 146 ΣΚΚ, από τα οποία τα 102 ήταν στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και τα 44 στην Περιοχή Θεσσαλίας. Ο συνολικός χρόνος σποράς ήταν 54 ώρες και 1 λεπτό (3241 λεπτά). Η μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ και της αντίστοιχης μέσης Διάρκειας σποράς παρουσιάζονται στα Σχήματα και

56 ΧΡΟΝΟΣ (MIN) ΠΛΗΘΟΣ 48 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΟΥ ΣΠΑΡΘΗΚΑΝ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ Σχήμα Μηνιαία κατανομή πλήθους ΣΚΚ, στα οποία πραγματοποιήθηκε σπορά. ΜΕΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΠΟΡΑΣ 30,00 27,10 25,00 23,90 22,89 20,00 19,30 16,00 15,00 10,00 7,83 5,00 0,00 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας σποράς ανά ΣΚΚ. Το πλήθος των ΣΚΚ που σπάρθηκαν παρουσιάζει μέγιστο το Μάιο, ενώ η μέση Διάρκεια σποράς ανά ΣΚΚ εμφανίζει μέγιστο τον Ιούνιο, και αυτό αποδίδεται στη

57 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ μεγαλύτερη ένταση των καταιγίδων το μήνα Ιούνιο, η οποία απαιτεί σπορά μεγαλύτερης διάρκειας. Οι εξεταζόμενες παράμετροι μελετήθηκαν ξεχωριστά και για την κάθε μία Περιοχή Προστασίας και η μηνιαία κατανομή των ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών που πραγματοποιήθηκε παρουσιάζεται στον Πίνακα και στα Σχήματα και Πίνακα Σύγκριση πλήθους ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών στα οποία πραγματοποιήθηκε σπορά. Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας Πλήθος ΣΚΚ Περιοχή Θεσσαλίας Πλήθος ΣΚΚ Μήνας Απαιτούμενη Πραγματική Απαιτούμενη Πραγματική σπορά σπορά σπορά σπορά Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Ε.Π.Χ.Π Στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας, στις 102 καταιγίδες που πραγματοποιήθηκε σπορά περιλαμβάνονται και τρεις (3) περιπτώσεις στις οποίες έγινε σπορά, ενώ θεωρήθηκε ότι δεν ήταν απαραίτητο. Εάν δεν ληφθούν υπόψη αυτές οι καταιγίδες, το ποσοστό των ΣΚΚ που σπάρθηκαν σε σχέση με αυτών που απαιτούσαν σπορά διαμορφώνεται στο 94,3%. Στην Περιοχή Θεσσαλίας το αντίστοιχο ποσοστό είναι λίγο μικρότερο από αυτό της Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας και αντιστοιχεί στο 91,7%. Συγκεκριμένα, στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας δεν πραγματοποιήθηκε σπορά σε έξι (6) περιπτώσεις, ποσοστό 5,7%, και στην Περιοχή Θεσσαλίας δεν πραγματοποιήθηκε σπορά σε τέσσερις (4) περιπτώσεις, ποσοστό 8,3%. Η Διάρκεια σποράς ανά ΣΚΚ διαφοροποιείται από την Απαιτούμενη διάρκεια σποράς για το ίδιο ΣΚΚ και η απόκλιση αυτή παρουσιάζεται με τη μορφή θηκογραμμάτων στο Σχήμα 2.6.5, ενώ οι σχετικές στατιστικές παράμετροι δίνονται στον Πίνακα

58 ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ 50 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΣΠΟΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΠΟΡΑ Σχήμα Μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών στα οποία πραγματοποιήθηκε σπορά στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΣΠΟΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΠΟΡΑ Σχήμα Μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών στα οποία πραγματοποιήθηκε σπορά στην Περιοχή Θεσσαλίας.

59 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Σχήμα Σύγκριση της Απαιτούμενης διάρκειας σποράς με τη Διάρκεια σποράς για τις δύο Περιοχές Προστασίας. Πίνακας Στατιστικά χαρακτηριστικά της απαιτούμενης διάρκειας σποράς και της πραγματικής διάρκειας σποράς. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Απαιτoύμενη Διάρκεια Πραγματική Διάρκεια Απαιτoύμενη Διάρκεια Πραγματική Διάρκεια Σποράς (min) Σποράς (min) Σποράς (min) Σποράς (min) Πλήθος ΣΚΚ Μέση τιμή 36,8 20,5 41,5 26,1 Τυπικό σφάλμα του μέσου 3,0 1,8 4,5 4,1 Διάμεσος ,5 Τυπική απόκλιση 29,9 17,7 30,2 27 Ελάχιστη τιμή Μέγιστη τιμή Εκατοστημόρια 25% 13,8 6,8 18,8 7 75% ,3 32

60 52 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Η διαφορά του απαιτούμενου χρόνου έναρξης σποράς σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς υπολογίστηκε για κάθε ένα ΣΚΚ και για την κάθε μία περιοχή προστασίας ξεχωριστά. Η κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ σε σχέση με αυτή τη διαφορά παρουσιάζεται στον Πίνακα και με ποσοστιαία κατανομή στα Σχήματα και Στην κατηγορία κατάταξης με καθυστέρηση στην έναρξη σποράς των ΣΚΚ μεγαλύτερης από 4 λεπτά έως και 10 λεπτά, περιλαμβάνονται αφενός περιπτώσεις που εκτιμάται ότι η καθυστέρηση δεν επηρέασε την όλη διαδικασία σποράς λόγω της σχετικά μεγάλης χρονικής διάρκειας σποράς, αφετέρου περιπτώσεις όπου η καθυστέρηση αυτή ενδεχομένως να έπαιξε κάποιο ρόλο, λόγω της σχετικά μικρής χρονικής διάρκειας σποράς. Πίνακα Κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου χρόνου έναρξης σποράς από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς. Πλήθος ΣΚΚ Διαφορά απαιτούμενου πραγματικού Περιοχή Κεντρικής Περιοχή χρόνου έναρξης σποράς Μακεδονίας Θεσσαλίας Έναρξη νωρίτερα (<0 ) 3 1 Έναρξη στον ενδεδειγμένο χρόνο (0-4 λεπτά) Έναρξη με καθυστέρηση (>4-10 λεπτά) Έναρξη με καθυστέρηση (>10 λεπτά) Στα Σχήματα 2.6.8, 2.6.9, και παρουσιάζονται με θηκογράμματα οι τιμές των εξεταζόμενων παραμέτρων σποράς και ειδικότερα της Διάρκειας σποράς, του Υλικού σποράς, του Μέσου ρυθμού σποράς και του Πλήθους των εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας, ανά ΣΚΚ για την Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και την Περιοχή Θεσσαλίας αντίστοιχα. Επίσης, στους Πίνακες και παρουσιάζονται τα στατιστικά χαρακτηριστικά των ανωτέρω παραμέτρων σποράς, καθώς και του πλήθους των εκτοξευόμενων και ακρόκαυστων φυσιγγίων ανά ΣΚΚ για καθεμιά από τις Περιοχές Προστασίας.

61 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 3% 38% 33% 26% ΣΠΟΡΑ ΝΩΡ. <0 ΣΠΟΡΑ (0-4λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>4-10λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>10λ) Σχήμα Ποσοστιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2% 41% 25% 32% ΣΠΟΡΑ ΝΩΡ. <0 ΣΠΟΡΑ (0-4λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>4-10λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>10λ) Σχήμα Ποσοστιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς στην Περιοχή Θεσσαλίας.

62 54 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Σχήμα Διάρκεια σποράς ανά Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας, ανά Περιοχή Προστασίας. Σχήμα Υλικό σποράς ανά Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας, ανά Περιοχή Προστασίας.

63 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Σχήμα Μέσος ρυθμός σποράς ανά Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας, ανά Περιοχή Προστασίας. Σχήμα Πλήθος εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας, ανά Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας και ανά Περιοχή Προστασίας.

64 56 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Πίνακας Στατιστικά χαρακτηριστικά δεδομένων σποράς για την Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Μέσος Πλήθος Πλήθος Πλήθος Υλικό Διάρκεια Ρυθμός Εκτοξ. Εκτοξ. Ακρόκ. σποράς σποράς σποράς φυσ. ανά φυσιγγίων φυσιγγίων (g) (min) (g/s) λεπτό Πλήθος ΣΚΚ Μέση τιμή 96,7 1, ,7 1,67 4,8 Τυπικό σφάλμα του μέσου 10,1 0,6 226,3 1,98 0,10 0,29 Διάμεσος ,5 4,1 Τυπική απόκλιση 95 5, ,5 0,96 2,7 Ελάχιστη τιμή ,4 1,2 Μέγιστη τιμή ,2 18,6 Εκατοστημόρια 25% ,1 3,2 75% ,1 5,8 Πίνακας Στατιστικά χαρακτηριστικά δεδομένων σποράς για την Περιοχή Θεσσαλίας. Μέσος Πλήθος Πλήθος Υλικό Διάρκεια Ρυθμός Εκτοξ. Εκτοξ. σποράς σποράς σποράς φυσ. ανά φυσιγγίων (g) (min) (g/s) λεπτό Πλήθος ΣΚΚ Μέση τιμή 101, ,1 1,76 5,3 Τυπικό σφάλμα του μέσου 13,8 276,8 4 0,17 0,5 Διάμεσος ,55 4,8 Τυπική απόκλιση 85,3 1706,4 25,1 1,07 3,2 Ελάχιστη τιμή ,5 1,6 Μέγιστη τιμή ,8 17,5 Εκατοστημόρια 25% ,5 1,1 3,3 75% ,5 2,05 6,1 Από τα παραπάνω παρατηρούμε ότι στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας, η μέση τιμή ανά ΣΚΚ του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων είναι 96,7 φυσίγγια, του πλήθους ακρόκαυστων φυσιγγίων 1,7 φυσίγγια, του υλικού σποράς 2058 g, της διάρκειας σποράς 21,7 min, του μέσου ρυθμού σποράς 1,67 g/s και του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας 4,8 φυσίγγια. Αντίστοιχα, στην Περιοχή Θεσσαλίας, η μέση τιμή ανά ΣΚΚ του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων είναι 101,7 φυσίγγια, του υλικού σποράς 2034 g, της διάρκειας σποράς 24,1 min, του μέσου ρυθμού σποράς 1,76 g/s και του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας 5,3 φυσίγγια. Σημειώνεται ότι το πλήθος ακρόκαυστων φυσιγγίων στην Περιοχή Θεσσαλίας είναι αμελητέο και δε συμπεριλήφθηκε στον Πίνακα

65 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ Μ. Σιούτας και Ι. Βέτσος Στο δίκτυο των χαλαζομέτρων που λειτουργεί στην Περιοχή 1, κατά τη διάρκεια της αντιχαλαζικής περιόδου από 10 Απριλίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2011, σημειώθηκαν 17 ημέρες χαλαζιού, στις οποίες συνολικά 56 χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Οι ημερομηνίες, οι θέσεις χαλαζομέτρων και οι περιοχές χαλαζιού, καθώς και βασικά δεδομένα σχετικά με την πυκνότητα και το μέγιστο μέγεθος των χαλαζοκόκκων που καταγράφηκαν, περιλαμβάνονται στον Πίνακα χαλαζόπτωσης. Κατά την περίοδο 10 Απριλίου-30 Σεπτεμβρίου 2011, πραγματοποιήθηκαν 34 έκτακτες αλλαγές του δικτύου χαλαζομέτρων, που κατανέμονται ως εξής: 1 τον Απρίλιο, 10 το Μάιο, 10 τον Ιούνιο, 4 τον Ιούλιο, 4 τον Αύγουστο και 2 το Σεπτέμβριο. Πίνακας Δεδομένα δικτύου χαλαζομέτρων. Ημερ/νία Αριθμός Περιοχή Πυκνότητα Μέγιστο Θέσης Χαλαζομέτρου Χαλαζιού Μέγεθος χαλαζιού χαλαζομέτρου 29/04/11 8 Λιανοβέργι Μεγάλη Mπιζελιού 143 Λιθαριά Μικρή Mπιζελιού 148 Μελίκη Μικρή Mπιζελιού 04/05/11 93 Άσπρο Αρκετή Mπιζελιού 124 Λιπαρό Μέτρια Mπιζελιού 94 Σταυροδρόμι Αρκετή Mπιζελιού 24 Μ.Γέφυρα Μεγάλη Mπιζελιού 12/05/11 44 Μικρόκαμπος Μεγάλη Mπιζελιού 18/05/11 93 Άσπρο Μέτρια Mπιζελιού 25/05/11 64 Αμπελιές Αρκετή Mπιζελιού 66 Αξός Μέτρια Mπιζελιού 51 Αξιοχώρι Αρκετή Σταφυλιού 74 Άνυδρο Μεγάλη Mπιζελιού 153 Τρίκαλα Μεγάλη Mπιζελιού 139 Σφενδάμι Μικρή Mπιζελιού 114 Νησί Μέτρια Mπιζελιού 8 Λιανοβέργι Μέτρια Mπιζελιού 29/05/11 9 Αλεξάνδρεια Μέτρια Mπιζελιού 159 Γιαννακοχώρι Μικρή Mπιζελιού 120 Σχοινάς Μικρή Mπιζελιού 131 Λεπτοκαρυά Μικρή Mπιζελιού 110 Μελίσσι Αρκετή Mπιζελιού 65 Μελίσσι Μέτρια Mπιζελιού 93 Άσπρο Αρκετή Mπιζελιού 67 Καρυώτισσα Αρκετή Mπιζελιού

66 58 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Ημερ/νία 30/05/11 31/05/11 03/06/11 09/06/11 Αριθμός Θέσης χαλαζομέτρου Περιοχή Χαλαζομέτρου Πυκνότητα Χαλαζιού Μέγιστο Μέγεθος χαλαζιού 87 Ν.Νικομήδεια Μικρή Mπιζελιού 97 Ν.Νικομήδεια Μεγάλη Mπιζελιού 96 Α.Ζερβοχώρι Μικρή Mπιζελιού 94 Σταυροδρόμι Μικρή Mπιζελιού 80 Πλατάνι Μεγάλη Mπιζελιού 73 Σανδάλι Μικρή Mπιζελιού 70 Καλλίπολη Αρκετή Mπιζελιού 3 Αγχίαλος Μεγάλη Mπιζελιού 1 Ελεούσα Μεγάλη Mπιζελιού 51 Αξιοχώρι Μέτρια Mπιζελιού 57 Πολύπετρο Μέτρια Mπιζελιού 55 Αγ.Πέτρος Μικρή Mπιζελιού 21 Κεφαλοχώρι Αρκετή Mπιζελιού 20 Κουλούρα Αρκετή Mπιζελιού 14/06/11 7 Ν.Χαλκηδόνα Αρκετή Mπιζελιού 118 Ν.Πέλλα Μεγάλη Mπιζελιού 60 Ν.Πέλλα Μεγάλη Mπιζελιού 15/06/11 15 Μακροχώρι Αρκετή Mπιζελιού 155 Κουφάλια Αρκετή Mπιζελιού 44 Μικρόκαμπος Μέτρια Mπιζελιού 61 Μεσσιανό Μικρή Mπιζελιού 30/06/11 62 Δαμιανό Μικρή Mπιζελιού 3/07/ Π. Ελευθεροχώρι Μικρή Mπιζελιού 18 Άμμος Αρκετή Mπιζελιού 5/08/ Νάουσα Μεγάλη Mπιζελιού 85 Τρίλοφος Μικρή Mπιζελιού 6/09/11 56 Ευρωπός Αρκετή Μπιζελιού 19 Διαβατός Μεγάλη Μπιζελιού 145 Κούκος Μικρή Μπιζελιού 20/9/11 70 Καλλίπολη Αρκετή Μπιζελιού 83 Επισκοπή Ίχνη Μπιζελιού Επεξηγήσεις: 1. Στην ταξινόμηση της πυκνότητας του χαλαζιού, όπως καταγράφηκε στην επιφάνεια των χαλαζομέτρων, οι διάφορες κατηγορίες προέκυψαν με βάση το συνολικό αριθμό χαλαζοκόκκων: Κατηγορία Πλήθος Χαλαζοκόκκων α. Μικρή 1-5 β. Μέτρια 6-15 γ. Αρκετή δ. Μεγάλη > 30

67 Αριθμός περιπτώσεων 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Οι κατηγορίες των μεγεθών των χαλαζοκόκκων προσδιορίσθηκαν με βάση την ακόλουθη ταξινόμηση: Κατηγορία Μέγιστη Διάμετρος Χαλαζοκόκκου (cm) α. Μπιζελιού 0,6 -- 1,2 β. Σταφυλιού 1,2 -- 2,0 γ. Καρυδιού 2,0 -- 3,2 Η μηνιαία κατανομή των ημερών χαλαζιού και του αριθμού των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι στο δίκτυο χαλαζομέτρων, απεικονίζεται στο Σχήμα Οι συνολικά δεκαεφτά (17) ημέρες χαλαζιού της περιόδου κατανέμονται ως εξής: τον Απρίλιο σημειώθηκε 1 ημέρα χαλαζιού, το Μάιο 7, τον Ιούνιο 5, τον Ιούλιο 1, τον Αύγουστο 1 και το Σεπτέμβριο 2. Από πλευράς αριθμού χαλαζομέτρων, το σύνολο των πενήντα έξι (56) χαλαζομέτερων που κατέγραψαν χαλάζι ολόκληρη την περίοδο 2011, κατανέμεται ως εξής: 2 χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι τον Απρίλιο, 28 το Μάιο, 17 τον Ιούνιο, 1 τον Ιούλιο, 3 τον Αύγουστο και 5 το Σεπτέμβριο. Ο μέγιστος αριθμός χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι σε μία ημέρα χαλαζιού, ήταν 15 χαλαζόμετρα στη χαλαζόπτωση της 29 ης Μαΐου Ημέρες Χαλαζιού Αριθμός Χαλαζομέτρων Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σχήμα Μηνιαία κατανομή του αριθμού ημερών χαλαζιού και του αριθμού χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι, στο διάστημα 10 Απριλίου-30 Σεπτεμβρίου 2011.

68 60 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011 Ε. Χατζή και Σ. Δημούτση Από το 2004 και έπειτα το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) εφαρμόζεται ταυτόχρονα στις δύο Περιοχές Προστασίας, στην Περιοχή Ημαθίας- Πέλλας (Π1), και στην Περιοχή Θεσσαλίας (Π3). Η ομοιογένεια των δεδομένων στο χρονικό διάστημα (ίδια έκταση και ίδιος περίπου χρόνος εφαρμογής ανά έτος) καθιστά εφικτή τη σύγκριση των επιχειρησιακών δεδομένων ανά περίοδο και ανά περιοχή. Ήδη στην Ετήσια Έκθεση 2008 παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν τα επιχειρησιακά δεδομένα της πενταετίας , και έγινε σύγκριση των επιχειρησιακών παραμέτρων πτήσεων ανά Περιοχή Προστασίας, ανά περίοδο εφαρμογής και ανά μήνα. Τα επιχειρησιακά δεδομένα των περιόδων 2009, 2010 και 2011 προστέθηκαν στην υπάρχουσα βάση δεδομένων και διαμορφώθηκαν οι νέες μέσες τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων πτήσεων (Πίνακας 2.8.1). Με αυτή τη βάση δεδομένων επιχειρείται η γενική αποτίμηση της περιόδου 2011 συγκριτικά με τις προηγούμενες περιόδους εφαρμογής του Προγράμματος. Συνολικά, η περίοδος 2011 παρουσίασε τιμές των παραμέτρων σποράς κοντά στο μέσο όρο της οκταετίας, ενώ οι παράμετροι περιπολίας υπολείπονται των μέσων τιμών. Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2011 και μέση τιμή περιόδου. Ε.Π.Χ.Π. Παράμετρος Μ.Τ. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Σποράς ,4 Περιπολίας ,1 Επιχειρησιακές ,5 Σποράς ,9 Περιπολίας ,9 Επιχειρησιακές ,8 Σποράς 164,7 312,8 215,7 215, , ,1 238,0 Περιπολίας 103, ,3 137,9 97,4 144,4 123,2 109,1 122,3 Επιχειρησιακές 268,1 477, ,8 278,4 461,7 342,2 369,2 360,3 Υλικό σποράς (Kg) 155,8 388,5 232,0 237,1 241,8 347,6 289,3 291,9 273,0 Στη διάρκεια της εξεταζόμενης οκταετίας, το 2005 και το 2009 ήταν οι περίοδοι με τη μεγαλύτερη καιρική και πτητική δραστηριότητα, καθώς παρουσίασαν τις μεγαλύτερες τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων. Το 2011 ακολουθεί σε ό,τι αφορά τις περισσότερες παραμέτρους σποράς (πτήσεις σποράς, χρόνος πτήσεων σποράς και κατανάλωση υλικού σποράς), που είναι οι τρίτες μεγαλύτερες στη σειρά. Μόνο οι ημέρες

69 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ περιπολίας παρουσιάζουν πολύ μικρή τιμή (δεύτερη μικρότερη μετά το 2010). Γενικά το 2011 είναι πολύ κοντά με το 2010 στις περισσότερες των παραμέτρων. Στη διάρκεια της περιόδου 2011 καταγράφηκαν 2,4 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, τιμή κοντά στο μέσο όρο της οκταετίας, που διαμορφώθηκε στο 2,2. Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 3,4 ώρες, και μιας πτήσης περιπολίας 2,7 ώρες, (αντίστοιχα 3,1 και 2,8 κατά μέσο όρο ανά περίοδο). Σημειώθηκε κατανάλωση 3,8 Kg υλικού σποράς ανά πτήση σποράς και 7,9 Kg υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς (αντίστοιχα 3,6 και 7,1 κατά μέσο όρο ανά περίοδο). Η κατανομή των επιχειρησιακών παραμέτρων στις δύο Περιοχές Προστασίας παρουσιάζεται στους Πίνακες και Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2011 και μέση τιμή περιόδου για την Περιοχή Ημαθίας Πέλλας. Ε.Π.Χ.Π. - Περιοχή Ημαθίας-Πέλλας Παράμετρος Μ.Τ. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Σποράς ,6 Περιπολίας ,8 Επιχειρησιακές ,4 Σποράς ,4 Περιπολίας ,4 Επιχειρησιακές ,8 Σποράς 77,1 147,2 154,9 145,4 121,3 177,4 160,1 152,2 142,0 Περιπολίας 38,8 67,9 90,2 107,2 65,4 101,3 75,5 62,5 76,1 Επιχειρησιακές 115,9 215,1 245, ,7 278,7 235,6 214,7 218,4 Υλικό σποράς (Kg) 109,3 182, ,3 185,6 191,4 204,1 196,7 181,2 Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2011 και μέση τιμή περιόδου για την Περιοχή Θεσσαλίας. Ε.Π.Χ.Π. - Περιοχή Θεσσαλίας Παράμετρος Μ.Τ. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Σποράς ,9 Περιπολίας ,5 Επιχειρησιακές ,4 Σποράς ,1 Περιπολίας ,3 Επιχειρησιακές ,4 Σποράς 83,8 167, ,8 50,4 131,2 58,9 91,6 84,9 Περιπολίας 68,5 97,1 36,9 53,4 41,3 51,8 47,7 62,9 57,5 Επιχειρησιακές 152,3 264,8 84,9 98,8 91, ,6 154,5 142,1 Υλικό σποράς (Kg) 46,5 205,7 44,0 45,8 56,2 156,2 85,3 95,2 91,9

70 62 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Στην Περιοχή Ημαθίας - Πέλλας οι περισσότερες των παραμέτρων είναι ελαφρά μικρότερες από το μέσο όρο της οκταετίας Στην Περιοχή Θεσσαλίας σχεδόν όλες οι παράμετροι είναι μεγαλύτερες από το μέσο όρο της οκταετίας Στο σύνολό της, η επιχειρησιακή δραστηριότητα το 2011 ήταν σαφώς εντονότερη στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας, τάση η οποία εμφανίζεται σε όλες τις περιόδους. Μόνο οι τιμές όλων των παραμέτρων περιπολίας είναι συγκρίσιμες στις δύο περιοχές προστασίας, και επιπλέον οι τιμές των ημερών σποράς, κάτι που σημειώθηκε μόνο το 2005 ξανά. Οι τιμές των υπολοίπων επιχειρησιακών παραμέτρων είναι έως υπερδιπλάσιες στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας σε σχέση με αυτές στην Περιοχή Θεσσαλίας. Η τάση αυτή της περιόδου 2011 εμφανίζεται και στις μέσες τιμές. Αξίζει επίσης να τονιστεί η μεγάλη διαφοροποίηση που παρουσιάζει η κατανομή της κατανάλωσης του υλικού σποράς στις δύο Περιοχές Προστασίας ανά περίοδο. Στην Περιοχή Ημαθίας-Πέλλας παρουσιάζεται πολύ μικρή διακύμανση ανά περίοδο με εξαίρεση το 2004, έτος με μήκος περιόδου πολύ μικρότερο των άλλων ετών. Αντίθετα στην Περιοχή Θεσσαλίας παρουσιάζεται πολύ μεγάλη διακύμανση ανά περίοδο, με τη μέγιστη τιμή να υπερβαίνει το τετραπλάσιο της ελάχιστης. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της επιχειρησιακής δραστηριότητας για την περίοδο 2011 ανά Περιοχή Προστασίας αναδεικνύονται με τη σύγκριση των τιμών των παραμέτρων στους Πίνακες , και οδηγεί στα εξής επιμέρους συμπεράσματα: Α. Περιοχή Ημαθίας Πέλλας Το 2011 παρουσιάζει τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων ελαφρά μικρότερες από τις μέσες τιμές που διαμορφώθηκαν στο σύνολο της οκταετίας Μόνη εξαίρεση αποτελούν ο χρόνος πτήσεων σποράς και η κατανάλωση υλικού σποράς, που υπερβαίνουν τη μέση τιμή. Το 69% των επιχειρησιακών ημερών ήταν ημέρες σποράς και το 64% των επιχειρησιακών πτήσεων ήταν πτήσεις σποράς, όταν στο σύνολο της οκταετίας το ποσοστό είναι 67% και 60% αντίστοιχα. Η πλειονότητα των παραμέτρων παρουσιάζουν από τις πιο χαμηλές τιμές στην οκταετία, μετά το 2004 και το Αυξημένη παρουσιάζεται μόνο η κατανάλωση του υλικού σποράς, καθώς η ποσότητα που καταναλώθηκε αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη τιμή της οκταετίας (μέγιστο το 2010). Καταγράφηκαν 1,9 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, τιμή ίση με το μέσο όρο της οκταετίας. Επίσης σημειώθηκαν 1,8 πτήσεις σποράς ανά ημέρα σποράς, από τις μεγαλύτερες τιμές της οκταετίας, με μέση τιμή στο 1,7. Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 3 ώρες, μέγιστη τιμή στην οκταετία, και μιας πτήσης περιπολίας 2,2 ώρες (2,8 και 2,2 αντίστοιχα). Σημειώθηκε κατανάλωση 3,9 Kgr υλικού σποράς ανά πτήση σποράς, δεύτερη μεγαλύτερη της οκταετίας, και 6,8 Kgr υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς, μέγιστη τιμή στην οκταετία (αντίστοιχα 3,6 και 5,9 κατά μέσο όρο ανά περίοδο).

71 2. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Β. Περιοχή Θεσσαλίας Το 2011 παρουσιάζει τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων ελαφρά μεγαλύτερες από τις μέσες τιμές που διαμορφώθηκαν στο σύνολο της οκταετίας Εξαίρεση αποτελεί η παράμετρος των ημερών σποράς, που είναι πολύ μεγαλύτερη της μέσης τιμής και αντίθετα η παράμετρος των ημερών περιπολίας, που είναι μικρότερη της μέσης τιμής. Το 68% των επιχειρησιακών ημερών ήταν ημέρες σποράς και το 51% των επιχειρησιακών πτήσεων ήταν πτήσεις σποράς, όταν στο σύνολο της οκταετίας το ποσοστό είναι 57% και 53% αντίστοιχα. Σχεδόν όλες οι παράμετροι παρουσιάζουν από τις πιο υψηλές τιμές στην οκταετία, μετά το 2005 και το Μόνο οι ημέρες περιπολίας εμφανίζονται σε τιμή σχετικά μικρή. Καταγράφηκαν 1,5 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, τιμή πολύ κοντά στο μέσο όρο της οκταετίας. Επίσης σημειώθηκαν 1,2 πτήσεις σποράς ανά ημέρα σποράς, από τις μικρότερες τιμές της οκταετίας, με μέση τιμή στο 1,5. Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 3,2 ώρες, μέγιστη τιμή της οκταετίας, ενώ η μέση διάρκεια μιας πτήσης περιπολίας 2,2 ώρες, (αντίστοιχες μέσες τιμές 3,0 και 3,3 ώρες). Σημειώθηκε κατανάλωση 3,3 Kg υλικού σποράς ανά πτήση σποράς, μέγιστη τιμή της οκταετίας, και 3,8 Kg υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς (αντίστοιχα 3,2 και 4,9 κατά μέσο όρο ανά περίοδο).

72 64 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011

73 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ 2011 Σ. Τζουμάκη, Ε. Τσαγκαλίδης και Κ. Τσιτουρίδης 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στις επιχειρήσεις σποράς της 3 ης Ιουνίου, ημέρα κατά την οποία παρατηρήθηκε εκτεταμένη και έντονη καταιγιδοφόρος δραστηριότητα και στις δύο Περιοχές Προστασίας. Η μελέτη των συνθηκών που επικρατούσαν στην ατμόσφαιρα, της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας και των επιχειρήσεων σποράς κατά τη διάρκεια της παραπάνω ημέρας παρουσιάζεται σε τρεις παραγράφους. Στην πρώτη παράγραφο παρουσιάζονται οι μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στην ατμόσφαιρα και ήταν ευνοϊκές για την εκδήλωση καταιγίδων και έντονων καιρικών φαινομένων. Στη δεύτερη παράγραφο παρουσιάζονται τα στοιχεία ανάλυσης των καταιγίδων που σημειώθηκαν στις περιοχές προστασίας και αναφέρονται οι επιχειρήσεις σποράς τους με ειδικά εξοπλισμένα αεροσκάφη, επιτελώντας το σκοπό της καταστολής χαλαζιού και προστασίας των αγροτικών καλλιεργειών. Στην τρίτη παράγραφο, παρουσιάζονται τα στοιχεία χαλαζοπτώσεων και συγκεκριμένα τα στοιχεία δηλώσεων ζημιάς στις καλλιέργειες από τις αναγγελίες χαλαζιού στις Περιοχές Προστασίας. Ειδικότερα για την Περιοχή Προστασίας της Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζονται αναλυτικά και τα δεδομένα του Δικτύου Χαλαζομέτρων που είναι εγκατεστημένο και λειτουργεί στην περιοχή αυτή.

74 66 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Οι χάρτες ανάλυσης επιφάνειας, 850hPa και 500hPa στις 00:00 UTC (Σχήματα έως 3.2.3) αποτυπώνουν τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στις 3 Ιουνίου 2011, οι οποίες περιγράφονται στον ακόλουθο Πίνακα Πίνακας Συνοπτική Κατάσταση 00:00 UTC. Επιφάνεια 850 hpa 500 hpa Πρόγνωση Ο συνδυασμός του χαμηλού βαρομετρικού στην Τουρκία και των υψηλών πιέσεων στην Ουγγαρία προκαλεί ασθενές ΒΑ ρεύμα στην Ελλάδα. Έξαρση θερμοκρασιών εκτείνεται από Αίγυπτο μέχρι την Ελλάδα και τα Δ. Βαλκάνια. Η ισόθερμος των 13 o C περνά από την Κ. και Β. Ελλάδα. Κλειστό χαμηλό (5640gpm, -22 o C) επικρατεί στη Δ. Μεσόγειο με αυλώνα που εκτείνεται από την Ιταλία προς το Ιόνιο. Χαμηλό ισοϋψών (5720gpm) στη Μαύρη Θάλασσα με ψυχρή λίμνη (-15 o C) στην Προποντίδα τροφοδοτεί με ΝΑ ρεύμα τη Β. Ελλάδα. Διέλευση αυλώνα μικρού μήκους κύματος στα μέσα επίπεδα της τροπόσφαιρας, κατά τις πρώτες απογευματινές ώρες. Σχήμα Ανάλυση χάρτη επιφανείας, 3 Ιουνίου 2011, 00:00 UTC.

75 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Ανάλυση χάρτη 850 hpa, 3 Ιουνίου 2011, 00:00 UTC. Σχήμα Ανάλυση χάρτη 500 hpa, 3 Ιουνίου 2011, 00:00 UTC.

76 68 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Η θερμοδυναμική αστάθεια στην ατμόσφαιρα πριν την έναρξη της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας, εξετάστηκε με την ανάλυση της ραδιοβόλισης της Θεσσαλονίκης στις 3 Ιουνίου 2011 της 06:00 UTC, με το πρόγραμμα SHARP (Πίνακας και Σχήμα 3.2.4). Πίνακας Θερμοδυναμική Κατάσταση 06:00 UTC. Από την ανάλυση των δεδομένων της ραδιοβόλισης της 06:00 UTC που απεικονίζονται στο αντίστοιχο τεφίγραμμα, παρατηρήθηκε αυξημένη ατμοσφαιρική Περιγραφή αστάθεια και σημαντικές ποσότητες υγρασίας από την επιφάνεια ως τα 600hPa. Οι άνεμοι μέχρι τα 400 hpa ήταν ασθενείς μεταβλητοί καθ' ύψος, ενώ στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας επικρατούσε μέτριας έντασης ΝΔ ρεύμα. Θερμοδυναμικές παράμετροι Δείκτες αστάθειας Σημαντικά ύψη (km/ft) Άνεμος ( o / kt) fc Tmax ( o C) 30 0 o C 3,4/11000 Επιφάνεια 090/2 Tmax ( o C) 25,4-5 o C 4,2/ km 020/2 fc Tc ( o C) o C 5,2/ km 058/2 KI o C 7,6/ hpa 255/3 TTI 48 WBZ 3,1/ hpa 080/6 SWI 1 Βάση νεφών 1,5/4800 Μέγιστος 268/8 LI 0 Ύψος νεφών 12,0/39400 B+ (J/kg) 117 Ύψος Τροπόπαυσης 11,9/39183 Κίνηση κυττάρων Κίνηση καταιγίδων 060/2 090/2 Σχήμα Ανάλυση ραδιοβόλισης 3 ης Ιουνίου 2011, 06:00 UTC, του σταθμού Θεσσαλονίκης.

77 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Στις δορυφορικές φωτογραφίες και διακρίνεται η καταιγιδοφόρος δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και ειδικότερα ανατολικά της Περιοχής Προστασίας Κεντρικής Μακεδονίας. Φωτογραφία Δορυφορική φωτογραφία της Ελλάδας στο υπέρυθρο φάσμα, την ώρα της μέγιστης έντασης της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας, 3 Ιουνίου 2011, 10:00 UTC. Φωτογραφία Δορυφορική φωτογραφία της Ευρώπης στο ορατό φάσμα, στις 10:00 UTC.

78 70 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΦΩΝ Την 3 η Ιουνίου 2011 πραγματοποιήθηκαν τέσσερις επιχειρησιακές πτήσεις εκ των οποίων οι τρεις ήταν πτήσεις σποράς και η μία πτήση περιπολίας. Οι πρώτες δύο πτήσεις πραγματοποιήθηκαν στην Περιοχή Προστασίας της Κεντρικής Μακεδονίας (Π1), ενώ οι επόμενες δύο, στην Περιοχή Προστασίας της Θεσσαλίας (Π3) (Πίνακες και 3.3.2). Πίνακας Δεδομένα πτήσεων α/α Πτήσης Α/φος Είδος πτήσης Περιοχή Ώρα απογ. (UTC) Ώρα προσγ. (UTC) Χρόνος πτήσης (ώρες) 1 Wx-3 Σπορά Π1 09:32 11:24 2,2 2 Wx-1 Σπορά Π1 10:40 12:43 2,4 3 Wx-3 Σπορά Π3 12:02 14:13 2,5 4 Wx-1 Περιπολία Π3 13:26 15:40 2,6 Πίνακας Δεδομένα σποράς Έναρξη Λήξη α/α σποράς σποράς Πτήσης (UTC) (UTC) Διάρκεια σποράς (ώρες) Φυσίγγια 20g 75g Υλικό σποράς (g) 1 09:42 11:02 1, :55 12:01 1, :28 13:13 0, Περιοχή Προστασίας Κεντρικής Μακεδονίας Α. Περιγραφή Επιχειρήσεων Οι επιχειρήσεις σποράς στην Περιοχή Προστασίας της Κεντρικής Μακεδονίας (Π1) (Σχήματα έως 3.3.5) ξεκίνησαν τις μεσημεριανές ώρες, καθώς ένα Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) που αναπτύχθηκε ανατολικά της πόλης της Θεσσαλονίκης, κινήθηκε προς τα δυτικά, πλησιάζοντας την Περιοχή Προστασίας από την ανατολική ζώνη προάσπισης. Οι νέες αναπτύξεις εμφανίζονταν μπροστά από τα ώριμα κύτταρα του ΣΚΚ, δηλαδή στα δυτικά του, ενώ οι περιοχές ανοδικού ρεύματος εντοπίστηκαν στη νότια πλευρά. Η σπορά άρχισε στις 09:42 UTC (αεροσκάφος Wx-3) στη νότια πλευρά του ΣΚΚ, την ώρα που ένα νέο κύτταρο αναπτυσσόταν στην περιοχή Σίνδου (50dBZ/6km). Το ΣΚΚ αναπτύχθηκε γρήγορα, έχοντας χαρακτηριστικά πολυκυτταρικής καταιγίδας, εισήλθε στην

79 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Π1 και εμφάνισε τα μέγιστα χαρακτηριστικά του (70dBZ/12km) στην ευρύτερη περιοχή Χαλκηδόνας. Το παραπάνω ΣΚΚ σπάρθηκε από δύο αεροσκάφη διαδοχικά (Wx-3 και Wx-1), ενώ κατά τη φάση αντικατάστασης αεροσκάφους, λόγω εξάντλησης των φυσιγγίων των 20g, πραγματοποιήθηκε συνδυασμένη σπορά με το ένα αεροσκάφος (Wx-1) να επιχειρεί στην κορυφή των νέων αναπτύξεων με φυσίγγια των 20g και το άλλο αεροσκάφος (Wx-3) να επιχειρεί στις βάσεις του ΣΚΚ μέχρι να εξαντληθούν τα εναπομείναντα φυσίγγια των 75g, όπου κατέγραψε ανοδικά ρεύματα της τάξης των ft/min. Το δεύτερο αεροσκάφος συνέχισε τη σπορά σε άλλα ασθενέστερα ΣΚΚ, τα οποία επηρέασαν την Π1 σε μεταγενέστερες χρονικές στιγμές. Από τα 10 ΣΚΚ που επηρέασαν στην Π1, σπάρθηκαν τα 8 (Πίνακες και 3.3.6) Το Wx-3 κατανάλωσε 295 φυσίγγια των 20g και 22 φυσίγγια των 75g, ενώ το Wx- 1 κατανάλωσε 259 φυσίγγια των 20g. Κατά τον έλεγχο που έγινε στο δίκτυο χαλαζομέτρων (Πίνακας και Σχήμα 3.4.1) διαπιστώθηκαν αποτυπώματα χαλαζιού σε 4 χαλαζόμετρα. Το πρώτο ΣΚΚ επηρέασε τα χαλαζόμετρα με αριθμούς 1 και 3, ενώ το έβδομο ΣΚΚ επηρέασε τα χαλαζόμετρα με αριθμούς 70 και 73 (Πίνακας 3.3.4).

80 72 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Σχήμα Πολύ ισχυρή καιρική δραστηριότητα ανατολικά της Περιοχής (10:03 UTC). Σχήμα Ένδειξη πιθανής δημιουργίας χαλαζιού (10:30 UTC ) στο υπό σπορά κύτταρο.

81 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Ένδειξη πιθανής δημιουργίας χαλαζιού (10:40 UTC) στο εισερχόμενο από τα βόρεια κύτταρο. Σχήμα Σπορά στο ανατολικό τμήμα της Περιοχής Προστασίας (10:40 UTC).

82 74 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Σχήμα Σπορά στο κέντρο της Περιοχής Προστασίας (11:13 UTC). Β. Ανάλυση Καταιγίδων, Πτήσεων και Σποράς. Η Περιοχή Προστασίας της Κεντρικής Μακεδονίας επηρεάστηκε από δέκα Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδων (ΣΚΚ), εκ των οποίων σπάρθηκαν τα οκτώ, κατά τις δύο πτήσεις σποράς που πραγματοποιήθηκαν (Πίνακας 3.3.3). Στον Πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά τα χαλαζόμετρα που επηρεάστηκαν από την αντίστοιχη καταιγιδοφόρο δραστηριότητα, αλλά και αυτά που κατέγραψαν χαλάζι, ενώ οι συγκεκριμένες διαδρομές σποράς που εκτέλεσαν τα αεροσκάφη κατά τη διάρκεια των πτήσεων φαίνονται στο Σχήμα Πίνακας Συγκεντρωτικά στοιχεία επιχειρήσεων σποράς. Πλήθος ΣΚΚ που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας 10 Πλήθος ΣΚΚ που σπάρθηκαν 8 Πλήθος χαλαζομέτρων που επηρεάστηκαν από τα ΣΚΚ 30 Πλήθος χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι 4 Πτήσεις σποράς 2 Υλικό σποράς (g) 12650

83 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Πίνακας Στοιχεία των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ). Πλήθος (Θέσεις) Πλήθος (Θέσεις) α/α Σπορά χαλαζομέτρων που χαλαζομέτρων με ΣΚΚ εξετάστηκαν χαλάζι 1 ΝΑΙ 12 (1, 2, 3, 5, 6, 7, 16, 17, 42, 52, 53, 121) 2 (1,3) 2 ΝΑΙ 3 (55, 58, 59) 0 3 ΟΧΙ ΝΑΙ 2 (103, 156) 0 5 ΝΑΙ 3 (76, 79, 130) 0 6 ΝΑΙ ΝΑΙ 5 (70, 72, 73, 75, 77) 2 (70, 73) 8 ΟΧΙ 3 (13, 97, 106) 0 9 ΝΑΙ 1 (159) 0 10 ΝΑΙ 1 (15) 0 Σχήμα Διαδρομές σποράς κατά τη διάρκεια των δύο πτήσεων σποράς.

84 76 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Περιοχή Προστασίας Θεσσαλίας Α. Περιγραφή Επιχειρήσεων Στην Περιοχή Προστασίας της Θεσσαλίας (Π3) εκδηλώθηκαν καταιγίδες κατά τις μεσημεριανές ώρες (Σχήματα έως ), ταυτόχρονα με τις επιχειρήσεις στην Κεντρική Μακεδονία (Π1). Στην Π3 οι επιχειρήσεις σποράς ξεκίνησαν αργότερα από την ενδεικνυόμενη χρονική στιγμή (11:05), λόγω μη διαθεσιμότητας αεροσκάφους και για το λόγο αυτό δεν έγινε σπορά σε ΣΚΚ που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας Τιρνάβου, αλλά και το ανατολικό τμήμα της Περιοχής Λάρισας-Καρδίτσας. Οι επιχειρήσεις σποράς στην Π3 ξεκίνησαν με το αεροσκάφος Wx-3 στην Περιοχή Λάρισας-Καρδίτσας στις 12:27 UTC. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Παλαμά Ορφανών, σε ΣΚΚ με μέγιστα χαρακτηριστικά 59dBZ/10km (Σχήμα 3.3.9) και συνεχίστηκαν στο ίδιο και σε άλλα ΣΚΚ που επηρέασαν την Π3 μεταγενέστερα, μέχρι τις 13:30 περίπου που εξαντλήθηκε το υλικό σποράς. Το τέταρτο αεροσκάφος δε χρειάστηκε να πραγματοποιήσει σπορά, καθώς η δραστηριότητα στην περιοχή παρουσίασε ύφεση. Καταναλώθηκαν 299 φυσίγγια AgI των 20g και 8 φυσίγγια των 75g. Σχήμα Ισχυρές αναπτύξεις ΒΑ της Περιοχής Τιρνάβου (11:05 UTC).

85 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Πολύ ισχυρή καταιγίδα στην περιοχή Κάμπου, Κρανιών (11:48 UTC). Σχήμα Σπορά στην περιοχή Παλαμά-Ορφανών σε πολύ ισχυρό ΣΚΚ (12:34 UTC).

86 78 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Σχήμα Σπορά μεταξύ Αγναντερού - Φαναριού σε ισχυρό ΣΚΚ (13:02 UTC). Β. Ανάλυση Καταιγίδων Πτήσεων και Σποράς Η Περιοχή Προστασίας της Θεσσαλίας επηρεάστηκε από επτά ΣΚΚ, εκ των οποίων σπάρθηκαν τα τέσσερα, κατά την πτήση σποράς που πραγματοποιήθηκε (Πίνακας 3.3.5). Οι διαδρομές σποράς κατά τη διάρκεια της πτήσεως φαίνονται στο Σχήμα Πίνακας Συγκεντρωτικά στοιχεία των επιχειρήσεων σποράς. Πλήθος ΣΚΚ που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας 7 Πλήθος ΣΚΚ που σπάρθηκαν 4 Σύνολο πτήσεων (σποράς περιπολίας) 2 Πτήσεις σποράς 1 Υλικό σποράς (g) 6580

87 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Διαδρομές σποράς κατά τη διάρκεια της πτήσης σποράς ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΧΑΛΑΖΙΟΥ Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας Στο Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) ορίστηκε ως χαλαζόκοκκος κάθε σωματίδιο πάγου με διάμετρο μεγαλύτερη ή ίση των 6mm και υιοθετήθηκαν κλάσεις ταξινόμησης των μεγεθών του, σύμφωνα με την κλίμακα που παρουσιάζεται στον παρακάτω Πίνακα Πίνακας Κλίμακα ταξινόμησης χαλαζοκόκκων Ε.Π.Χ.Π. Μέγεθος Μέγιστη διάμετρος χαλαζοκόκκου (mm) Μπιζελιού 6-12 Σταφυλιού Καρυδιού Μπάλας γκολφ Μπάλας τένις >52 Στην παρούσα μελέτη προτείνεται η κλίμακα ταξινόμησης σύμφωνα με τη

88 80 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 σύγχρονη διεθνή τάση, όπου ως χαλαζόκοκκος χαρακτηρίζεται κάθε σωματίδιο πάγου με διάμετρο μεγαλύτερη ή ίση των 5mm και τα μεγέθη ταξινομούνται σε 46 κλάσεις ανά χιλιοστό (mm). Η πρώτη κλάση των 5mm περιλαμβάνει μεγέθη χαλαζιού από 4,500mm μέχρι 5,499mm και το ίδιο ισχύει ανάλογα και για τις υπόλοιπες κλάσεις, ενώ η τελευταία κλάση περιλαμβάνει όλα τα μεγέθη χαλαζιού με διάμετρο μεγαλύτερη ή ίση των 50,500mm. Κατά την έκτακτη αλλαγή χαλαζομέτρων που πραγματοποιήθηκε την επομένη ημέρα της 3 ης Ιουνίου, ελέγχθηκαν συνολικά τριάντα (30) χαλαζόμετρα (Σχήμα 3.4.1) και διαπιστώθηκαν αποτυπώματα χαλαζιού σε τέσσερα (4) από αυτά (Σχήμα και Πίνακας 3.4.2). Πίνακας Θέσεις έκτακτης αλλαγής χαλαζομέτρων. Αρ. θέσης χαλαζομέτρων που ελέγχθηκαν Αρ. θέσης χαλαζομέτρων με για αποτύπωμα χαλαζιού αποτυπώματα χαλαζιού 1 (Ελεούσα) 1, 2, 3, 5, 6, 7, 13, 15, 16, 17, 42, 52, 53, 55, 3 (Αγχίαλος) 58, 59, 70, 72, 73, 75, 76, 77, 79, 97, 103, 70 (Καλλίπολη) 106, 121, 130, 156, (Σανδάλι) Σύνολο: 30 Σύνολο: 4 Τα χαλαζόμετρα στα οποία βρέθηκαν αποτυπώματα χαλαζιού αναλύθηκαν με το λογισμικό ImageProPlus και τα αποτελέσματα της ανάλυσης παρουσιάζονται στους Πίνακες έως και Η καταμέτρηση του πλήθους των χαλαζοκόκκων και η ταξινόμηση των μεγεθών τους έγινε τόσο με βάση την κλίμακα ταξινόμησης του Ε.Π.Χ.Π για συμβατότητα με το παρελθόν, όσο και με βάση τη νέα προτεινόμενη κλίμακα ταξινόμησης και τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στους Πίνακες και αντίστοιχα.

89 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Γεωγραφικές θέσεις των χαλαζομέτρων που ελέγχθηκαν (ρόμβοι μαύρου χρώματος) και αυτών, στα οποία διαπιστώθηκε αποτύπωμα χαλαζιού (ρόμβοι κόκκινου χρώματος), στην Περιοχή Προστασίας της Κεντρικής Μακεδονίας. Πίνακας Πλήθος χαλαζοκόκκων και ταξινόμηση μεγεθών (κλίμακα Ε.Π.Χ.Π.). Πλήθος Πλήθος με μέγεθος Πλήθος με μέγεθος Θέση χαλαζομέτρου χαλαζοκόκκων Μπιζελιού Σταφυλιού Στον Πίνακα παρουσιάζονται οι τιμές παραμέτρων χαλαζιού, όπως η μέγιστη διάμετρος (mm), η μάζα χαλαζιού ανά μονάδα επιφάνειας (Kg/m 2 ), η κινητική ενέργεια ανά μονάδα επιφάνειας (J/m 2 ), η ορμή ανά μονάδα επιφάνειας (Kg*m/(s*m 2 )) και το εκατοστιαίο ποσοστό πληγείσας επιφάνειας για τα τέσσερα χαλαζόμετρα με αποτυπώματα χαλαζιού. Από τα δεδομένα του Πίνακα παρατηρούμε ότι δε σημειώθηκαν μεγέθη χαλαζοκόκκων μεγαλύτερα των 14mm. Το χαλαζόμετρο αρ. 1 εμφανίζει το μεγαλύτερο αριθμό χαλαζοκόκκων (526), με μεγαλύτερη συχνότητα στη διάμετρο 7mm (111 χαλαζόκοκκοι ή 21%). Το υπεύθυνο ΣΚΚ για το χαλάζι αυτό είχε μέγιστες τιμές χαρακτηριστικών μέγιστης ανακλαστικότητας 70dBZ και ύψους κορυφής νέφους 12Km στις 10:33 UTC (Σχήμα 3.4.2).

90 82 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Πίνακας Πλήθος χαλαζοκόκκων και ταξινόμηση μεγεθών (προτεινόμενη κλίμακα). Θέση χαλ/μέτρου Πλήθος χαλαζοκόκκων Απόλυτη συχνότητα Πίνακας Παράμετροι χαλαζιού. Θέση χαλαζόμετρου Μέγιστη διάμετρος (mm) Μάζα χαλαζιού (Kg/m 2 ) Κινητική ενέργεια (J/m 2 ) Ορμή (Kg*m/(s*m 2 )) Ποσοστό πληγείσας επιφάνειας (%) 1 13,9 1, ,467 20,914 15,4 3 12,6 0,501 32,173 5,641 3, ,3 0,149 8,997 1,632 1,1 73 9,4 0,026 1,656 0,293 0,2 Σχήμα Xαρακτηριστικά του χαλαζοφόρου ΣΚΚ στη θέση χαλαζομέτρου αρ.1. Στο Σχήμα σημειώνονται οι γεωγραφικές θέσεις των Κοινοτήτων στις οποίες έγιναν δηλώσεις ζημιών από χαλάζι τόσο στην Περιοχή Προστασίας Κ. Μακεδονίας όσο και βόρεια της Περιοχής για την 3 η Ιουνίου. Αναλυτικά στοιχεία των Κοινοτήτων παρουσιάζονται στον Πίνακα

91 3. ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΤΗΣ 3 ης ΙΟΥΝΙΟΥ Σχήμα Κοινότητες στις οποίες έγιναν δηλώσεις ζημιάς. Πίνακας Δηλώσεις παραγωγών για ζημιές από χαλάζι. Περιφερειακή Ενότητα Δήμος Κοινότητα Έκταση κοινότητας (στρέμ.) Ποσοστό γεωργικής γης (%) Πλήθος παραγωγών Θεσ/νίκης Αγ.Αθανασίου Αγχιάλου Θεσ/νίκης Αγ.Αθανασίου Ν.Μεσημβρίας Θεσ/νίκης Κουφαλίων Κουφαλίων Θεσ/νίκης Χαλκηδόνος Ελεούσης Θεσ/νίκης Χαλκηδόνος Χαλκηδόνος Κιλκίς Πολυκάστρου Άσπρου Κιλκίς Πολυκάστρου Βαφιοχωρίου Κιλκίς Πολυκάστρου Πολυκάστρου Πέλλης Μενηΐδος Καλλιπόλεως Περιοχή Θεσσαλίας Στο Σχήμα σημειώνονται οι γεωγραφικές θέσεις των Κοινοτήτων στις οποίες έγιναν δηλώσεις ζημιών από χαλάζι τόσο στην Περιοχή Θεσσαλίας όσο και ΒΑ της Περιοχής Τυρνάβου, στις 3 Ιουνίου. Αναλυτικά στοιχεία των Κοινοτήτων παρουσιάζονται στον

92 84 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Πίνακα Σχήμα Κοινότητες στις οποίες έγιναν δηλώσεις ζημιάς. Πίνακας Δηλώσεις παραγωγών για ζημίες από χαλάζι στην Περιοχή Θεσσαλίας. Περιφερειακή Ενότητα Δήμος Κοινότητα Έκταση Κοινότητας (στρέμ.) Ποσοστό Γεωργικής γης (%) Πλήθος παραγωγών Λαρίσης Κραννώνος Δοξαρά Λαρίσης Μακρυχωρίου Μακρυχωρίου

93 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 4.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ε. Χατζή Στο Κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται τα επιχειρησιακά δεδομένα της χαλαζικής περιόδου 2011, σε μορφή πινάκων και χαρτών. Πιο αναλυτικά περιλαμβάνονται τα εξής: Δεδομένα ετοιμότητας: Αναγράφεται το χρονικό διάστημα και η διάρκεια της 15- λεπτης ετοιμότητας, ο αριθμός των πτήσεων περιπολίας και σποράς που πραγματοποιήθηκαν την αντίστοιχη ημέρα ανά Περιοχή Προστασίας, όπως επίσης και το πλήθος των χτυπημένων χαλαζομέτρων που καταγράφηκαν στις περιπτώσεις που παρατηρήθηκε χαλάζι στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας (Περιοχή 1). Σε 17 περιπτώσεις πτήσεων, το ίδιο αεροσκάφος επιχείρησε και στις δύο περιοχές προστασίας. Οι 17 αυτές πτήσεις σημειώνονται στον Πίνακα με αστερίσκο (*) και έχουν προσμετρηθεί ξεχωριστά για καθεμιά περιοχή, με τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό πτήσης. Δεδομένα επιχειρησιακών πτήσεων: Περιλαμβάνονται αναλυτικά ανά ημέρα οι επιχειρησιακές πτήσεις, η Περιοχή Προστασίας στην οποία έγινε η πτήση, το αεροσκάφος και το πλήρωμα, το είδος πτήσης (Π: περιπολία, Σ: σπορά, Δ: διαφορετική π.χ. συντήρησης), οι ώρες απογείωσης και προσγείωσης και η διάρκεια των πτήσεων, όπως και η κατανάλωση του υλικού σποράς. Δεδομένα καιρικής δραστηριότητας: Παρουσιάζονται συγκεντρωτικοί πίνακες με στοιχεία ανάλυσης των καταιγίδων, των επιχειρήσεων σποράς και του δικτύου χαλαζομέτρων επιλεγμένων ημερών με εκτεταμένη καταιγιδοφόρο δραστηριότητα στην Περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Συγκεκριμένα για κάθε μία ημέρα αναγνωρίστηκαν όλα τα Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας και για κάθε ΣΚΚ εξετάστηκε αν σπάρθηκε, ποια χαλαζόμετρα βρίσκονται στις περιοχές που επηρέασε το ΣΚΚ και αν κάποια από αυτά τα χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Τέλος, παρατίθενται χάρτες με τις θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι για όλες τις ημέρες χαλαζιού της περιόδου 2011.

94 86 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Προγνωστικός δείκτης CDC: Αναφέρεται για κάθε ημέρα της χαλαζικής περιόδου η προγνωστική και η επαληθευμένη τιμή του δείκτη, όπως αυτός ορίζεται στο Παράρτημα Β, για κάθε μία Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Συνοπτικοί τύποι στις ημέρες επιχειρήσεων: Περιλαμβάνει την ταξινόμηση των συνοπτικών τύπων καιρού, όπως αυτοί ορίζονται στο Παράρτημα Β, για τις ημέρες σποράς, τις ημέρες περιπολίας και τις ημέρες χαλαζιού. Ατμοσφαιρικές παράμετροι: Περιλαμβάνονται οι εξαγόμενες παράμετροι από τη ραδιοβόλιση Θεσσαλονίκης, στις 06:00 UTC, με τη βοήθεια του προγράμματος SHARP, όπως αυτές ορίζονται στο Παράρτημα Β. Υποστήριξη δικτύου χαλαζομέτρων: Αναγράφονται οι ημερομηνίες στις οποίες έγιναν αλλαγές χαλαζομέτρων στο δίκτυο, είτε κανονικές (λόγω συντήρησης) είτε έκτακτες (λόγω καταιγίδας την προηγούμενη ημέρα) και ο συνολικός αριθμός χαλαζομέτρων που αλλάχθηκαν ανά ημέρα αλλαγής. Χάρτες δικτύου χαλαζομέτρων στις ημέρες χαλαζιού: Δίνονται οι χάρτες του δικτύου με τις θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι για κάθε ημέρα χαλαζιού.

95 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ Ε. Χατζή και Δ. Δέλλιου Πίνακας Χαρακτηριστικά ημερών 15-λεπτης (άμεσης) ετοιμότητας. Άμεση Ετοιμότητα Επιχειρησιακές Πτήσεις Χτυπημένα Ημερομηνία Έναρξη Λήξη Διάρκεια Περιοχή 1 Περιοχή 3 Χαλαζόμετρα (ώρα UTC) (σε ώρες) Π Σ Π Σ Περιοχής 1 29/04/ :41 18:25 7:44 1* 1* /05/ :49 19:46 4: /05/2011 7:57 19:34 11: /05/ :06 20:18 2:12 11/05/ :51 18:29 1 9:55 20:05 22:22 12/05/ :17 18:51 8:34 1+1* 2 1* 1 15/05/ :01 19:41 5:40 1* 1* 17/05/2011 6:55 18:00 11: /05/2011 9:38 0:07 14: * 1* 1 19/05/2011 3:08 15:20 12: /05/ :53 15:40 2:47 23/05/ :11 18:17 7: /05/2011 9:00 18:33 1* 2 1* :31 20:56 0: /05/2011 4:22 23:59 19: /05/2011 0:00 19:37 19:37 1 1* 1* 1 28/05/ :57 17:30 10:42 20:54 1: /05/2011 6:53 22:10 15:17 1* 3 2+1* 15 30/05/ :58 19:03 7:05 1* 1+1* 2 31/05/2011 9:32 19:23 9: /06/2011 9:00 21:17 12:17 1* 1 1+1* 02/06/2011 8:24 17:02 8:38 1+1* 1* 1 03/06/2011 8:26 16:21 7: /06/2011 7:35 18:13 10: /06/ :42 17:10 4:28 08/06/2011 4:14 9:25 5: /06/ :27 17:58 7:31 1+1* 1* 5 10/06/ :29 15:30 4:01 11/06/ :29 19:43 5: /06/2011 7:42 23:48 16: /06/ :01 19:53 8:52 1 1

96 88 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011 Άμεση Ετοιμότητα Επιχειρησιακές Πτήσεις Χτυπημένα Ημερομηνία Έναρξη Λήξη Διάρκεια Περιοχή 1 Περιοχή 3 Χαλαζόμετρα (ώρα UTC) (σε ώρες) Π Σ Π Σ Περιοχής 1 14/06/2011 9:00 21:45 12:45 1+1* 1+1* 1 15/06/2011 3:20 19:07 15: /06/ :34 18:43 8:09 1* 1+1* 17/06/2011 9:48 18:20 8: /06/ :55 19:31 8: /06/ :12 18:27 4: /07/ :52 15:40 4: /07/ :53 18:25 4: /07/ :18 17:07 5: /07/ :22 21:46 8: /07/ :32 15:42 12:33 16:20 0: /07/ :38 15:27 2:49 24/07/ :48 20:33 7: /07/2011 4:06 15:39 11: /07/ :12 20:46 4:34 1* 1* 01/08/ :30 21:07 10: /08/ :45 22:55 10: /08/2011 8:56 21:00 12:04 1+2* 2+1* 1* 3 10/08/2011 9:43 19:50 10: /08/ :29 17:57 7:28 1* 1+1* 17/08/ :07 16:27 2:20 30/08/ :56 17:06 4:10 31/08/ :04 17:58 7: /09/2011 9:50 16:33 6: /09/2011 9:30 21:05 11:35 2* 1* 1* 2 07/09/ :08 16:03 4:55 18/09/ :17 18:30 8:13 20/09/ :32 23:32 7: Μέση Τιμή 10:20 19:15 8:46 Διάμεση Τιμή 10:32 19:05 8:18 Τυπ. Απόκλιση 3:24 2:55 4:02 Ελάχιστη Τιμή 0:00 9:25 2:12 Μέγιστη Τιμή 18:06 1:03 19:37 Σημείωση: Το σύμβολο * δηλώνει πτήσεις που ήταν κοινές στις δύο Περιοχές Προστασίας.

97 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 89

98 90 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011

99 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 91

100 92 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011

101 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 93

102 94 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2011

103 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 95