ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2012 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

Transcript

1 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2012 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΒΛΑΧΟΥ ΜΑΙΡΗ ΣΙΟΥΤΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2013

2 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ (ΕΛ.Γ.Α.) ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ (ΚΕ.Μ.Ε.) Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» Θεσσαλονίκη Τηλ.: , , Fax:

3 Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2013 Ο Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) έχει ως αντικείμενο την ασφάλιση και την ενεργητική προστασία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων κατά ζημιών που προκαλούνται από καταστροφικούς φυσικούς κινδύνους. Στα πλαίσια της ενεργητικής προστασίας, το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕ.Μ.Ε.) του ΕΛ.Γ.Α που εδρεύει στο Αεροδρόμιο Μακεδονία, εφαρμόζει το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) με εναέρια μέσα με σκοπό την καταστολή των χαλαζοπτώσεων και τον περιορισμό των ζημιών στις αγροτικές καλλιέργειες. Το Πρόγραμμα για το 2012, εφαρμόστηκε από 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, καλύπτοντας συνολική έκταση περίπου πέντε εκατομμυρίων στρεμμάτων. Μετά τη λήξη του Προγράμματος, η Ετήσια Έκθεση 2012 συντάχθηκε από το επιστημονικό προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε με σκοπό την τεκμηρίωση του Προγράμματος, αναφέροντας τις αρχές, την οργάνωση, τα μέσα και τον τρόπο λειτουργίας του και παρουσιάζοντας τα επιχειρησιακά στοιχεία και επιστημονικές εργασίες. Ο σχεδιασμός της Έκθεσης έγινε από το Τμήμα Μελετών, Εφαρμογών και Επικοινωνίας, ενώ η επιμέλειά της από τη μετεωρολόγο Μ. Βλάχου. Πιστεύουμε ότι η έκδοση της Ετήσιας Έκθεσης του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας 2012 από τον ΕΛ.Γ.Α θα συμβάλλει στην ενημέρωση των αγροτών, των φορέων και της επιστημονικής κοινότητας για το επιτελούμενο έργο και θα αποτελέσει άλλη μια αφορμή για τη μεταξύ τους επικοινωνία. Ο Προϊστάμενος του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών Τσαγκαλίδης Ευάγγελος

4

5 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΡΑΣ ΝΕΦΩΝ Υπόθεση σποράς Κριτήριο σποράς Υλικό σποράς Μέθοδοι σποράς ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ραντάρ καιρού Αεροσκάφη Επικοινωνίες Πρόγνωση καιρού Χαλαζόμετρα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΜΕΡΩΝ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ Δεδομένα Χαλαζιού 60

6 2 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Βαθμονόμηση χαλαζομέτρων ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΡΑΝΤΑΡ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΠΟΡΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΧΑΛΑΖΙΟΥ Δεδομένα δικτύου χαλαζομέτρων Ανάλυση της ζώνης χαλαζιού Δεδομένα ζημιών στις γεωργικές καλλιέργειες ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ CDC ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ ΧΑΡΤΕΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ 109 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 115 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. Προσωπικό που εργάστηκε στο Ε.Π.Χ.Π. περιόδου ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. Μετεωρολογικοί ορισμοί και σύμβολα 117 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ. Κατάλογος Ετήσιων Εκθέσεων του Ε.Π.Χ.Π. 119

7 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μ. Σιούτας και Δ. Φόρης Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) εφαρμόζεται από τον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) τα τελευταία 30 χρόνια περίπου, σε αγροτικές περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, με σκοπό την πρόληψη των ζημιών και την προστασία των καλλιεργειών από το χαλάζι. Το Ε.Π.Χ.Π. είναι ένα πρόγραμμα σποράς των νεφών, με χρήση αεροσκαφών, που στοχεύει στον περιορισμό των χαλαζοπτώσεων και στις ζημιές που αυτές προκαλούν στην αγροτική παραγωγή. Οι επιχειρησιακές διαδικασίες του προγράμματος περιλαμβάνουν την εξειδικευμένη πρόγνωση της εμφάνισης χαλαζοφόρων καταιγίδων, τη λειτουργία μετεωρολογικών ραντάρ για την παρατήρηση, παρακολούθηση και καταγραφή τους, και τις πτήσεις αεροσκαφών ειδικά εξοπλισμένων με συστήματα πυροδότησης και εκτόξευσης φυσιγγίων ιωδιούχου αργύρου για τη σπορά των νεφών. Τα αεροσκάφη σποράς, καθοδηγούμενα από μετεωρολόγους-ελεγκτές ραντάρ, ελευθερώνουν πυρήνες ιωδιούχου αργύρου σε κατάλληλη περιοχή των καταιγιδοφόρων νεφών και σε χρονικό διάστημα που σχετίζεται με τη δημιουργία και ανάπτυξη των χαλαζοκόκκων. Όπως και στα προηγούμενα έτη, το 2012 η περιοχή εφαρμογής του Ε.Π.Χ.Π. στη Μακεδονία, ήταν τμήματα των νομών Ημαθίας, Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και Πιερίας, η περιοχή εφαρμογής του Ε.Π.Χ.Π. στη Θεσσαλία, ήταν τμήματα των νομών Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας και Φθιώτιδας, ενώ η χρονική περίοδος εφαρμογής ήταν από 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου Η καταστολή του χαλαζιού (hail suppression) με τη μεθοδολογία της σποράς των νεφών, ουσιαστικά αναφέρεται στην προσπάθεια για την τροποποίηση των χαρακτηριστικών των χαλαζοκόκκκων, έτσι ώστε να γίνουν μικρότεροι σε μέγεθος, πιο μαλακής υφής ή και να λιώσουν κατά την πτώση και άρα να καταστούν λιγότερο καταστρεπτικοί ή ακόμα να πέσουν με τη μορφή βροχής. Η σχεδιασμένη επέμβαση του ανθρώπου στην εξέλιξη των διαφόρων καιρικών φαινομένων, με στόχο τη μείωση των ζημιογόνων αποτελεσμάτων και συνεπειών τους, γίνεται κυρίως με την τεχνολογία της σποράς των νεφών (cloud seeding) και αφορά εκτός από τον τομέα της καταστολής του χαλαζιού, την αύξηση της βροχής και του χιονιού και τη διάλυση της ομίχλης. Η επιστήμη της τροποποίησης καιρού έχει τις ρίζες της στα εργαστήρια της

8 4 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 General Electric στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1946, στα πειράματα του Vincent Schaefer ο οποίος προσπαθούσε να βρει τρόπο πρόκλησης βροχής από τεχνητά νέφη που δημιούργησε σε ψυχρό θάλαμο (Schaefer, 1949). Αρχικά ως υλικό ψύξης χρησιμοποιήθηκε ο ξηρός πάγος (CO2), ενώ στη συνέχεια ο Bernard Vonnegut ανακάλυψε ότι και ο ιωδιούχος άργυρος (AgI), μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί, αφού είχε την ίδια κρυσταλλική δομή με αυτή του ξηρού πάγου (Vonnegut, 1947). Προγράμματα τροποποίησης καιρού εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται σ όλο τον κόσμο, και συγκεκριμένα σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ (Βόρεια Ντακότα, Γουαιόμινγκ, Οκλαχόμα, Κάνσας, Τέξας, κ.ά.), στον Καναδά, στην Αργεντινή, στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, (όπως Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία, Σερβία, Βουλγαρία, Ρωσία, κ.ά.), αλλά και στο Ισραήλ, στην Κίνα, στην Ταϊλάνδη, στην Ινδία και αλλού. Στη χώρα μας η εφαρμογή της καταστολής του χαλαζιού άρχισε από το 1981, και συνεχίζεται μέχρι σήμερα συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πρόληψη των ζημιών χαλαζιού στις καλλιέργειες. Επιτυγχάνεται έτσι, η μείωση των ασφαλιστικών αποζημιώσεων που καταβάλλονται για τις απώλειες της παραγωγής προς όφελος της αγροτικής οικονομίας και γενικότερα της εθνικής οικονομίας.

9 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΦΩΝ Δ. Φόρης και Μ. Σιούτας Υπόθεση σποράς Με τον όρο "χαλάζι" εννοείται η εμφάνιση στο έδαφος των χαλαζοκόκκων, αλλά και συνολικά το φαινόμενο της χαλαζόπτωσης. Οι χαλαζόκοκκοι αναπτύσσονται μέσα στα καταιγιδοφόρα νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης (Cumulonimbus), που αποτελούν εν δυνάμει χαλαζοκαταιγίδες. Η τροποποίηση του μηχανισμού παραγωγής υετού γίνεται με την εισαγωγή, με διάφορους τρόπους και σε συγκεκριμένες περιοχές του νέφους, σωματιδίων που είτε δρουν τα ίδια ως τεχνητοί παγοπυρήνες, είτε συμβάλλουν στο σχηματισμό παγοπυρήνων. Η διαδικασία εισαγωγής τεχνητών σωματιδίων αναφέρεται διεθνώς ως σπορά των νεφών. Η υπόθεση σποράς ή εννοιολογικό μοντέλο σποράς αποτελεί ένα σύνολο αρχών, υποθέσεων και παραδοχών, με βάση τις οποίες ερμηνεύεται η μεταβολή του μηχανισμού ανάπτυξης και εξέλιξης των χαλαζοκόκκων, και ειδικότερα η δράση των τεχνητών παγοπυρήνων προς την κατεύθυνση της τροποποίησης των δυναμικών, θερμοδυναμικών ή μικροφυσικών διεργασιών μέσα στα νέφη. Προκειμένου να επιλεγεί η καταλληλότερη διαδικασία σποράς εξετάστηκαν διάφορα εννοιολογικά μοντέλα. Στο Ε.Π.Χ.Π., σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό (Karacostas, 1984), έχει υιοθετηθεί το εννοιολογικό μοντέλο του «αυξημένου ή ευνοϊκού ανταγωνισμού» (beneficial competition). Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, γίνεται η υπόθεση ότι υπάρχει έλλειμμα φυσικών παγοπυρήνων στο νέφος και ότι η συνολική ποσότητα νερού σε όλες τις φάσεις μέσα στο νέφος διατηρείται αμετάβλητη κατά το χρονικό διάστημα δράσης του υλικού σποράς. Με τη διασπορά του υλικού σποράς μέσα στο νέφος, παράγεται σημαντικά αυξημένος αριθμός τεχνητών παγοπυρήνων, οι οποίοι «ανταγωνίζονται» τους φυσικούς παγοπυρήνες για το διαθέσιμο υπέρψυχρο ή υπερψυγμένο νερό (supercooled water) και σχηματίζεται έτσι πολύ μεγαλύτερο πλήθος χαλαζοκόκκων, από αυτό που θα σχηματιζόταν χωρίς τη σπορά. Αν στην περιοχή των νέων αναπτύξεων της καταιγίδας εισαχθούν αρκετοί τεχνητοί πυρήνες, είναι δυνατό να εξαντληθεί όλο το υπέρψυχρο νερό και το νέφος να «παγοποιηθεί», οπότε αναμένεται οι χαλαζόκοκκοι που θα δημιουργηθούν να είναι μικρού μεγέθους. Συνεπώς, οι χαλαζόκοκκοι, οι οποίοι σχηματίζονται μέσα στους νεφικούς όγκους που υφίστανται σπορά, λόγω μικρότερου μεγέθους, κατά τη διαδρομή τους προς το έδαφος τήκονται, καθώς διέρχονται από ατμοσφαιρικά στρώματα διαρκώς και υψηλότερης θερμοκρασίας, και κατά μεγάλο μέρος μετατρέπονται σε σταγόνες βροχής, με αποτέλεσμα να προκαλούν λιγότερη ζημιά κατά την πτώση τους στο έδαφος. Περισσότερες λεπτομέρειες για το θεωρητικό υπόβαθρο της τροποποίησης καιρού, για τις μικροφυσικές διεργασίες μέσα στα νέφη και για τα διάφορα εννοιολογικά μοντέλα παρατίθενται στην Ετήσια Έκθεση του 2002 (Παράρτημα Γ).

10 6 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Κριτήριο σποράς Σπορά πραγματοποιείται σε οποιαδήποτε αναπτυσσόμενη καταιγίδα που βρίσκεται μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη ζώνη μετάβασης (buffer zone) και έχει ανακλαστικότητα ίση ή μεγαλύτερη από 35 dbz (μετρημένη από το επίγειο ραντάρ καιρού), μεταξύ της στάθμης των -5 ο C και των -30 ο C. Τα νέφη για τα οποία συντρέχουν οι παραπάνω δύο προϋποθέσεις λέγεται ότι πληρούν τα κριτήρια σποράς. Ως ζώνη μετάβασης ορίζεται μια περιοχή έξω από τα όρια της Περιοχής Προστασίας, προς την πλευρά της κίνησης των καταιγίδων και της οποίας το πλάτος είναι μεταβλητό. Το ελάχιστο πλάτος της ζώνης μετάβασης καθορίστηκε στα δέκα χιλιόμετρα, ενώ το μέγιστο καθορίζεται από την ταχύτητα κίνησης των καταιγίδων. Όταν μια καταιγίδα βρίσκεται εκτός της Περιοχής Προστασίας, κινείται προς αυτήν και από την κατεύθυνση και το μέτρο της ταχύτητάς της εκτιμάται ότι θα εισέλθει στην Περιοχή Προστασίας σε είκοσι λεπτά το πολύ, τότε αυτή θεωρείται ότι βρίσκεται στη ζώνη μετάβασης (buffer zone). Εντολή απογείωσης αεροσκάφους δίνεται για να πραγματοποιηθεί πτήση σποράς ή πτήση περιπολίας. Εντολή απογείωσης για πτήση περιπολίας δίνεται προτού η καταιγίδα, η οποία βρίσκεται μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη ζώνη μετάβασης, φτάσει τα κριτήρια σποράς, χωρίς αυτό να αποκλείει τη μετέπειτα εξέλιξη της πτήσης, σε πτήση σποράς. Εντολή απογείωσης για πτήση σποράς δίνεται υποχρεωτικά όταν, έστω και ένα κύτταρο, πληροί τα κριτήρια σποράς και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να υποστεί σπορά το ταχύτερο δυνατόν. Πρέπει να σημειωθεί πάντως, ότι τα κριτήρια που προαναφέρθηκαν δεν προσδιορίζουν αυτόματα και την απόφαση για σπορά. Αποτελούν περισσότερο έναν οδηγό εντοπισμού δραστηριότητας χαλαζοκαταιγίδων που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στην Περιοχή Προστασίας και η απόφαση για σπορά ή περιπολία αεροσκάφους λαμβάνεται αφού συνεκτιμηθούν και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά των νεφών που ανιχνεύονται με το ραντάρ καιρού (δομή, στάδιο ανάπτυξης, καθώς επίσης και οι επικρατούσες ή αναμενόμενες μετεωρολογικές συνθήκες) μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή τη ζώνη μετάβασης Υλικό σποράς Το υλικό σποράς που χρησιμοποιείται στο Ε.Π.Χ.Π. είναι ένα πυροτεχνικό μίγμα, το οποίο με την καύση του απελευθερώνει μικροκρυστάλλους ιωδιούχου αργύρου (AgI) που ευνοούν την ετερογενή πυρηνοποίηση και ανήκει στην κατηγορία των ετερογενών υλικών, όπως και ο ιωδιούχος μόλυβδος (PbI). Άλλες κατηγορίες υλικών σποράς είναι τα ομoγενή υλικά (ξηρός πάγος), τα υγροσκοπικά υλικά (κοινό αλάτι, ουρία, νιτρικό αμμώνιο) και τα οργανικά (1-5-διυδροξυναφθαλίνη, τερπένια) ή ανόργανα υλικά (οξείδια μετάλλων). Το υλικό σποράς είναι συσκευασμένο σε πυροτεχνικά φυσίγγια διαφόρων τύπων. Κάθε αεροσκάφος σποράς είναι εφοδιασμένο με δύο διαφορετικούς τύπους φυσιγγίων υλικού σποράς, τα εκτοξευόμενα φυσίγγια (ejectable flares ή top flares) που

11 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ περιέχουν 20 g υλικού σποράς και τα ακρόκαυστα φυσίγγια (endburners ή base seeding flares) που περιέχουν 75 g υλικού σποράς. Με την πυροδότηση, τα εκτοξευόμενα φυσίγγια εκτοξεύονται προς τα κάτω και καίγονται κατά την πτώση τους, ενώ τα ακρόκαυστα καίγονται παραμένοντας στερεωμένα στις βάσεις τους, στα φτερά του αεροσκάφους. Κατά την καύση του υλικού σποράς απελευθερώνονται μικροκρύσταλλοι AgI, οι οποίοι έχουν εξαγωνικό κρυσταλλικό πλέγμα, με χαρακτηριστικά παρόμοια με το εξαγωνικό κρυσταλλικό πλέγμα του πάγου. Για το λόγο αυτό η επιφάνεια των μικροκρυστάλλων AgI αποτελεί κατάλληλο υπόστρωμα για το σχηματισμό παγοκρυστάλλων. Οι μικροκρύσταλλοι ιωδιούχου αργύρου θεωρούνται οι αποτελεσματικότεροι τεχνητοί παγοπυρήνες (artificial ice nuclei) και γι αυτό ο AgI είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο υλικό σποράς σε προγράμματα τροποποίησης καιρού Μέθοδοι σποράς Έχουν αναπτυχθεί διαφορετικές μεθοδολογίες σποράς, με σκοπό να επιτυγχάνεται η καλύτερη δυνατή διάχυση του υλικού σποράς στις περιοχές ενεργού ανάπτυξης των καταιγίδων, κάτω από διαφορετικές συνθήκες, όπως ο τύπος και τα χαρακτηριστικά της καταιγίδας, η ορατότητα, η ώρα της ημέρας και το ανάγλυφο του εδάφους. Στο Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) έχουν καθιερωθεί τρεις διαφορετικές μέθοδοι σποράς των νεφών: η σπορά κορυφής (top seeding), η σπορά βάσης (base seeding) και η πλάγια διέλευση (side skim). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων χρησιμοποιείται η σπορά κορυφής, αλλά όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν χρησιμοποιούνται και οι άλλες δύο μεθοδολογίες (Σχήμα 1.2.1). Σχήμα Τεχνικές σποράς.

12 8 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Η τεχνική σποράς με διείσδυση στην κορυφή του νέφους χρησιμοποιείται στα θυγατρικά κύτταρα και στις σωρειτόμορφες μονοκυτταρικές αναπτύξεις. Η διείσδυση στις πυργοειδείς αναπτύξεις γίνεται κοντά στη στάθμη των -10 ο C και γενικά πάντοτε μεταξύ των -8 και -15 ο C και, όποτε είναι δυνατό, σε απόσταση μικρότερη από 300 μέτρα περίπου από τη νεφική κορυφή. Κατά τη σπορά κορυφής χρησιμοποιούνται μόνο εκτοξευόμενα φυσίγγια (των 20 g). Ένας γενικός κανόνας είναι η πυροδότηση να γίνεται με ρυθμό ένα φυσίγγιο κάθε 5 sec, μέσα στα νεφικά όρια των θυγατρικών κυττάρων που αναγνωρίζονται οπτικώς και μέσα σε περιοχές, στις οποίες ανιχνεύεται (υγρό) νερό και/ή ανοδικά ρεύματα σε μονοκυτταρικές αναπτύξεις. Όταν το ανοδικό ρεύμα ξεπερνάει τα 10 m/s και ο στόχος σποράς αποτελεί τμήμα ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος, το οποίο είναι ιδιαίτερα ισχυρό, ο ρυθμός πυροδότησης αυξάνεται κατά περίπτωση μέχρι ένα φυσίγγιο κάθε δύο δευτερόλεπτα. Οι επαναλαμβανόμενες διελεύσεις σποράς γίνονται κάθετα στη διεύθυνση του ανέμου στα μέσα επίπεδα. Η τεχνική αυτή της σποράς κορυφής προτιμάται από άλλες, γιατί αφενός ο πιλότος μπορεί να αναγνωρίσει ευκολότερα τους στόχους και να πραγματοποιήσει σπορά γρηγορότερα και με μεγαλύτερη ακρίβεια και αφετέρου, με τη δημιουργία ενός πετάσματος από υλικό σποράς, μεγιστοποιείται ο νεφικός όγκος μέσα στον οποίο διαχέεται το υλικό σποράς και παράγονται παγοκρύσταλλοι σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη σπορά. Περισσότερες λεπτομέρειες για τις άλλες δύο σπανιότερα χρησιμοποιούμενες μεθοδολογίες σποράς αναφέρονται σε Ετήσιες Εκθέσεις παλιότερων ετών (Παράρτημα Γ).

13 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π.Χ.Π Δ. Φόρης και Μ. Σιούτας Η Αντιχαλαζική Περίοδος 2012 αποτελεί την 26 η επιχειρησιακή περίοδο του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) με διάρκεια από τις 10 Απριλίου έως και τις 30 Σεπτεμβρίου. Το Ε.Π.Χ.Π. εφαρμόστηκε στις εξής δύο περιοχές προστασίας. Περιοχή Προστασίας 1 (Π1) - Κεντρικής Μακεδονίας: Περιλαμβάνει τμήματα κυρίως των νομών Ημαθίας και Πέλλας, καθώς και μικρότερα τμήματα των νομών Πιερίας, Θεσσαλονίκης και Κιλκίς, έκτασης km 2 (Σχήματα & 1.3.2). Περιοχή Προστασίας 3 (Π3) - Θεσσαλίας: Περιλαμβάνει τμήματα κυρίως των νομών Καρδίτσας, Τρικάλων και Λάρισας, καθώς και μικρό τμήμα του νομού Φθιώτιδας, έκτασης km 2 (Σχήματα & 1.3.3). Σχήμα Περιοχές Προστασίας κατά την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π Οι Περιοχές Προστασίες και η εφαρμογής έχουν καθορισθεί από τον ΕΛ.Γ.Α., λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό και το ασφαλιστικό ενδιαφέρον των γεωργικών καλλιεργειών, καθώς και την κλιματολογία του χαλαζιού στην Ελλάδα. Το χαλάζι εμφανίζεται στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα κυρίως στη θερμή περίοδο, από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο (Σιούτας, 1999).

14 10 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Χάρτης της Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας (Π1) για την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π

15 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Σχήμα Χάρτης της Περιοχής Θεσσαλίας (Π3) για την επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π

16 12 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) υλοποιείται από το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕ.Μ.Ε.) του ΕΛ.Γ.Α., που εδρεύει στον Κρατικό Αερολιμένα «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης (Φωτογραφία 1.3.1). Για τη λειτουργία του Ε.Π.Χ.Π. απαιτείται εξειδικευμένο μετεωρολογικό και ιπτάμενο προσωπικό και κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή (Παράρτημα Α). Επειδή ο ΕΛ.Γ.Α. δε διαθέτει όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό και επαρκές ιπτάμενο προσωπικό, μισθώνει μετά από διενέργεια διεθνούς μειοδοτικού διαγωνισμού, συγκεκριμένο αριθμό χειριστών αεροσκαφών, οι οποίοι εργάζονται ως κυβερνήτες και συγκυβερνήτες, ειδικά εξοπλισμένα αεροσκάφη, μέρος του μετεωρολογικού και τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, την τεχνική υποστήριξη του όλου συστήματος και επίσης προμηθεύεται υλικό σποράς και υλικά ραδιοβολίσεων. Για την Αντιχαλαζική Περίοδο 2012, ανάδοχος εταιρεία ήταν η εταιρεία «Γενικών Αεροπορικών Εφαρμογών Α.Ε. 3Δ» και το Ε.Π.Χ.Π. εφαρμόστηκε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην αρ. 14/2009 υπογραφείσα σύμβαση μεταξύ του Ε.Λ.Γ.Α. και της εταιρείας «3Δ Α.Ε.». Τη συνολική ευθύνη της οργάνωσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων σποράς των νεφών την είχε το ΚΕ.Μ.Ε. του ΕΛ.Γ.Α. Η εταιρεία «3Δ Α.Ε.» είχε την ευθύνη της οργάνωσης και υποστήριξης του πτητικού τομέα (έλεγχο καταλληλότητας και ετοιμότητας των αεροσκαφών, προγραμματισμό των εκπαιδευτικών πτήσεων, εκπόνηση προγράμματος εργασίας πληρωμάτων, κτλ.). Φωτογραφία Κτιριακές εγκαταστάσεις του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών ΕΛ.Γ.Α.

17 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Το προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε. που εργάστηκε κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π ήταν συνολικά δεκαεννέα (19) τακτικοί υπάλληλοι, από τους οποίους δώδεκα (12) ήταν μετεωρολόγοι, δύο (2) χειριστές αεροσκαφών, ένας (1) μηχανικός, δύο (2) γεωπόνοι, μία (1) διοικητική υπάλληλος και ένας (1) κλητήρας (Παράρτημα Α). Κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου οι μετεωρολόγοι εργάστηκαν σε ρόλο «Ελεγκτή Ραντάρ» και «Προγνώστη», οι χειριστές αεροσκαφών σε ρόλο «Κυβερνήτη» και ο μηχανικός με τους γεωπόνους και τον κλητήρα ως υπεύθυνοι για τη συντήρηση και τις αλλαγές του δικτύου χαλαζομέτρων. Η εταιρεία «Γενικών Αεροπορικών Εφαρμογών 3Δ Α.Ε.» διέθεσε πέντε (5) χειριστές αεροσκαφών ως κυβερνήτες, πέντε (5) χειριστές αεροσκαφών ως συγκυβερνήτες, τρεις (3) μηχανικό αεροσκαφών, τέσσερις (4) ηλεκτρονικούς-τεχνικούς για τις τηλεπικοινωνίες, τα μετεωρολογικά ραντάρ και τα δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου το προσωπικό του ΚΕ.Μ.Ε. και της εταιρείας «3Δ. Α.Ε.» εργάστηκε σε 24ωρη βάση, επί επτά ημέρες την εβδομάδα, για την εξασφάλιση της συνεχούς παρακολούθησης του καιρού και της απρόσκοπτης διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Οι μετεωρολόγοι του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρμογών εργάστηκαν σε εναλλασσόμενες βάρδιες, σύμφωνα με το Εγχειρίδιο Επιχειρησιακής Λειτουργίας του Ε.Π.Χ.Π. περιόδου Οι επιχειρήσεις σποράς των χαλαζοφόρων νεφών στηρίζονται: α) στην πρόγνωση του καιρού και β) στην παρατήρηση των καταιγίδων με ραντάρ καιρού. Ειδικότερα, μια τυπική ημέρα κατά την αντιχαλαζική περίοδο ξεκινά με την εξειδικευμένη πρόγνωση εκδήλωσης ή όχι χαλαζοκαταιγίδων. Από τις 06:00 (ώρα Ελλάδας) συλλέγονται μετεωρολογικά δεδομένα, όπως πραγματικοί και προγνωστικοί χάρτες καιρού, ραδιοβολίσεις, παρατηρήσεις επιφάνειας, εικόνες μετεωρολογικών δορυφόρων και ραντάρ και διαμορφώνεται η «πρόγνωση της ημέρας» από το μετεωρολόγο «Προγνώστη». Στις 12:00 πραγματοποιείται η μετεωρολογική ενημέρωση (Briefing), με την παρουσία των μετεωρολόγων και των χειριστών αεροσκαφών που βρίσκονται σε βάρδια τη συγκεκριμένη ώρα, η οποία περιλαμβάνει: 1. Περιγραφή της καιρικής δραστηριότητας της προηγούμενης ημέρας και συνοπτική ανάλυση των επιχειρήσεων. 2. Αναφορά από το δίκτυο χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α. πιθανής καταγραφής χαλαζιού από την καιρική δραστηριότητα της προηγούμενης ημέρας. 3. Αναφορά από τα περιφερειακά Υποκαταστήματα Βέροιας, Θεσσαλονίκης, Λάρισας και Λαμίας αναγγελιών χαλαζιού για ζημιές στις καλλιέργειες. 4. Αναφορά της κατάστασης λειτουργίας όλου του τεχνικού εξοπλισμού του Ε.Π.Χ.Π. 5. Αναφορά της δραστηριότητας στο ραντάρ ως εκείνη την ώρα. 6. Πρόγνωση καιρού για 24 ώρες και προοπτική της καιρικής εξέλιξης. 7. Χαρακτηρισμός του 24-ώρου με το δείκτη CDC, ο οποίος δηλώνει το επίπεδο της χαλαζοφόρου δραστηριότητας που αναμένεται.

18 14 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Καθορισμό του επιπέδου ετοιμότητας των πληρωμάτων. Η επιχειρησιακή ετοιμότητα των πληρωμάτων διακρίνεται σε: άμεση ετοιμότητα (15-λεπτη ετοιμότητα): Τα πληρώματα βρίσκονται στο χώρο του αεροδρομίου, με δυνατότητα απογείωσης σε 15 λεπτά από τη χρονική στιγμή που θα ζητηθεί πτήση. ετοιμότητα τηλεφώνου (45-λεπτη ετοιμότητα): Τα πληρώματα αποδεσμεύονται, με την υποχρέωση να βρίσκονται στο χώρο του αεροδρομίου σε 45 λεπτά από την ώρα που θα κληθούν, ώστε να μεταπέσουν σε άμεση ετοιμότητα και να έχουν τη δυνατότητα απογείωσης. Την ευθύνη για τον καθορισμό του επιπέδου ετοιμότητας έχει ο «Ελεγκτής Ραντάρ» βάρδιας, ο οποίος συνεκτιμά τα δεδομένα της πρόγνωσης καιρού και τα τρέχοντα δεδομένα του ραντάρ, για την πιθανότητα εμφάνισης καιρικής δραστηριότητας, αλλά και εξέλιξής της στις Περιοχές Προστασίας και στις γειτονικές από αυτές περιοχές. Το επίπεδο ετοιμότητας ανακοινώνεται στις 12:00 και ισχύει για το υπόλοιπο της ημέρας ή για μικρότερο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την εξέλιξη του καιρού. Αναθεώρηση του επιπέδου ετοιμότητας γίνεται από τον «Ελεγκτή Ραντάρ», όποτε συντρέχουν λόγοι, σύμφωνα με τα διαθέσιμα μετεωρολογικά δεδομένα. Στις 18:30 πραγματοποιείται απογευματινή ενημέρωση - επικαιροποίηση (Update), η οποία περιλαμβάνει σε συντομία ό,τι και η πρωινή, αξιοποιώντας και τα τελευταία μετεωρολογικά δεδομένα, ενώ επανεξετάζεται το επίπεδο ετοιμότητας για τη νύχτα και το πρωινό της επόμενης ημέρας. Παράλληλα με τη διαδικασία πρόγνωσης, και κατά τη διάρκεια ολόκληρου του 24- ώρου, οι μετεωρολόγοι παρακολουθούν την εξέλιξη του καιρού με το ραντάρ. Όταν εμφανίζονται στις Περιοχές Προστασίας ή σε κοντινή απόσταση απ αυτές αναπτύξεις κυττάρων καταιγίδων με δυναμικό να εξελιχθούν σε χαλαζοφόρες καταιγίδες, ενεργοποιούνται οι διαδικασίες για την έναρξη των επιχειρήσεων καταστολής χαλαζιού. Συγκεκριμένα, ο Ελεγκτής Ραντάρ καλεί τον προμηθευτή ή εκπρόσωπό του, και αυτός με τη σειρά του καλεί το πλήρωμα αεροσκαφών βάρδιας (κυβερνήτη και συγκυβερνήτη) και σε περίπτωση που η ετοιμότητα ήταν 45-λεπτη τους θέτει σε 15-λεπτη ετοιμότητα. Στη συνέχεια, αν απαιτηθεί, πραγματοποιείται η απογείωση του αεροσκάφους, το οποίο κατευθύνεται με τις οδηγίες του Ελεγκτή Ραντάρ στην περιοχή της εξελισσόμενης καταιγίδας. Το πλήρωμα του αεροσκάφους προχωρεί στη διαδικασία σποράς των νεφών με φυσίγγια AgI, εφόσον υφίστανται τα κριτήρια σποράς, εφαρμόζοντας την κατάλληλη τεχνική σποράς. Σε περίπτωση που τα κύτταρα καταιγίδων δεν ισχυροποιηθούν αρκετά, ώστε να πληρούνται τα κριτήρια σποράς, το αεροσκάφος παραμένει σε περιπολία στην Περιοχή Προστασίας, μέχρι να εκλείψει ο κίνδυνος εκδήλωσης νέων αναπτύξεων. Η λήξη των επιχειρήσεων ουσιαστικά καθορίζεται με την αλλαγή της 15-λεπτης ετοιμότητας σε 45-λεπτη.

19 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Δ. Φόρης, Μ. Σιούτας Από πλευράς εξοπλισμού, οι τέσσερις βασικοί τομείς του Ε.Π.Χ.Π. είναι τα ραντάρ καιρού, τα αεροσκάφη σποράς και η επικοινωνία μ' αυτά, η πρόγνωση του καιρού και το δίκτυο των χαλαζομέτρων Ραντάρ καιρού Το ραντάρ καιρού αποτελεί βασικό και απαραίτητο εξοπλισμό για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων καταστολής χαλαζιού, καθώς είναι ένα όργανο τηλεπισκόπησης που έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει τα νέφη και τον υετό σε μακρινή απόσταση. Αυτό επιτυγχάνεται με την εκπομπή ενός παλμού ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, μικρού μήκους κύματος. Η ατμόσφαιρα γύρω από το ραντάρ σαρώνεται με την περιστροφή της κεραίας, οριζόντια και κάθετα, με διάφορες τεχνικές. Όταν ο εκπεμπόμενος παλμός σταματήσει, ο δέκτης δέχεται τα σήματα που σκεδάζονται από τα υδρομετέωρα ή γενικά από τους στόχους. Αυτό διαρκεί μέχρι την εκπομπή του επόμενου παλμού. Τα λαμβανόμενα σήματα υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία, διορθώνονται τυχόν λάθη και μετατρέπονται σε ψηφιακά δεδομένα, με σκοπό αφενός την αποθήκευσή τους σε κατάλληλα αποθηκευτικά μέσα και αφετέρου την παραγωγή, διαχείριση και οπτική απεικόνιση διάφορων μετεωρολογικών προϊόντων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού. Ο ΕΛ.Γ.Α. διαθέτει δύο ραντάρ καιρού DOPPLER με ψηφιακούς δέκτες, τα οποία διαχειρίζεται από κοινού με την Πολεμική Αεροπορία. Στον Κρατικό Αερολιμένα «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης είναι εγκατεστημένο το ένα ραντάρ καιρού τύπου WSR- 74S, 10 cm, ενώ ένα δεύτερο, ίδιου τύπου ραντάρ καιρού, είναι εγκατεστημένο στο αεροδρόμιο της Λάρισας. Τα ραντάρ του ΕΛ.Γ.Α. δε χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά κατά την αντιχαλαζική περίοδο 2012 ευρισκόμενα σε διαδικασία αναβάθμισης σε συνεργασία με την Πολεμική Αεροπορία και την Κοινωνία της Πληροφορίας. Αντί αυτών χρησιμοποιήθηκαν δύο ραντάρ 5 cm, ένα εγκατεστημένο στην περιοχή Φιλύρου Θεσσαλονίκης για την κάλυψη της Περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας και ένα άλλο στην Περιοχή Λιόπρασου Τρικάλων για την κάλυψη της Περιοχής της Θεσσαλίας (φωτογραφία 1.4.1), μισθωμένα από την εταιρεία "3Δ Α.Ε.", η οποία είχε την ευθύνη της λειτουργίας τους και της τεχνικής τους υποστήριξης. Με τη βοήθεια αυτών των ραντάρ, που λειτουργούσαν σε 24-ωρη βάση, διεξήχθησαν όλες οι επιχειρήσεις σποράς του Για τις ανάγκες του Ε.Π.Χ.Π. τα δεδομένα ραντάρ από το πρόγραμμα IRIS (Interactive Radar Information System) μετατρέπονται σε μορφή συμβατή με το λογισμικό ΤΙΤΑΝ (Thunderstorm Identification, Tracking, Analysis and Nowcasting - Dixon, 1993). Με τη χρήση του ΤΙΤΑΝ πραγματοποιείται η συνεχής παρακολούθηση και ανάλυση της καιρικής δραστηριότητας για την υποστήριξη και τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων σποράς. Επίσης, μέσω του ΤΙΤΑΝ

20 16 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 γίνεται και η αυτόματη αρχειοθέτηση των δεδομένων ραντάρ. Τα δεδομένα των δύο ραντάρ ήταν διαθέσιμα στο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε. (Φωτογραφία 1.4.2), και η διαχείρισή τους γινόταν από το ΤΙΤΑΝ (Φωτογραφία 1.4.3). Φωτογραφία Το ραντάρ καιρού, 5cm, εγκατεστημένο στο Λιόπρασο, Τρικάλων. Φωτογραφία Το Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε.

21 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Φωτογραφία Απεικόνιση καταιγίδων και θέσης αεροσκάφους με το λογισμικό ΤΙΤΑΝ. Παράλληλα με τις αυτόματες καταγραφές από τα ραντάρ καιρού, κατά τη διάρκεια παρακολούθησης της καιρικής δραστηριότητας και της διεξαγωγής των επιχειρήσεων, καταγράφονται από τους ελεγκτές ραντάρ στο ημερολόγιο του ραντάρ, oι σημαντικότερες πληροφορίες που αφορούν τα χαρακτηριστικά των αναπτύξεων (συντεταγμένες θέσης, ανακλαστικότητα και ύψος κορυφής) στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος, καθώς και οι πληροφορίες που αφορούν τις επιχειρησιακές πτήσεις, όπως η ώρα απογείωσης ή προσγείωσης αεροσκάφους, οι συντεταγμένες θέσης αεροσκάφους, ο χρόνος έναρξης και λήξης σποράς, ο αριθμός πυροδοτηθέντων φυσιγγίων, οι συνθήκες πτήσης, κτλ Αεροσκάφη Η σπορά των νεφών κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π. 2012, πραγματοποιήθηκε με τα πτητικά μέσα που ο ΕΛ.Γ.Α. μίσθωσε από την ανάδοχο εταιρεία «3Δ Α.Ε.». Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν τρία δικινητήρια αεροσκάφη τύπου PA-3IT Cheyenne II turbo prop (Φωτογραφία 1.4.4) που έχουν ισχύ ανά κινητήρα 620 SHP και δυνατότητα πτήσης μέχρι το ύψος των ft. Διαθέτουν συμπιεζόμενη καμπίνα για πτήσεις σε ύψη πάνω από τα ft και είναι πλήρως εξοπλισμένα για πτήσεις IFR (κανονισμοί πτήσεων με όργανα), έτσι ώστε το πλήρωμα να μπορεί να πετά σε όλες τις καιρικές συνθήκες,

22 18 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 καθώς και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επίσης, διαθέτουν αντιπαγωτικά συστήματα για ασφαλή πτήση μέσα σε νέφη και διαθέτουν καύσιμα για μια πτήση διάρκειας 3,5 ωρών περίπου. Τα αεροσκάφη είναι εξοπλισμένα με ειδικά πλαίσια για την τοποθέτηση των φυσιγγίων σποράς των νεφών. Συγκεκριμένα στο κάτω μέρος της ατράκτου του αεροσκάφους βρίσκονται τοποθετημένες τρεις βάσεις για φυσίγγια σποράς κορυφής - εκτοξευόμενα φυσίγγια (ejectable flares, Φωτογραφία 1.4.5), που η καθεμιά φέρει 102 φυσίγγια των 20 g υλικού σποράς. Στην πίσω πλευρά κάθε πτέρυγας, βρίσκεται από μια βάση για τα φυσίγγια σποράς βάσης - ακρόκαυστα φυσίγγια (endburning flares, Φωτογραφία 1.4.6), η οποία φέρει 12 φυσίγγια των 70 ή 75 g υλικού σποράς. Η πυροδότηση των φυσιγγίων γίνεται από το συγκυβερνήτη του αεροσκάφους, μέσω ειδικού πυροδοτικού μηχανισμού που βρίσκεται στο θάλαμο διακυβέρνησης, έπειτα από συνεννόηση με το μετεωρολόγο ελεγκτή ραντάρ. Φωτογραφία Αεροσκάφος τύπου PA-3IT Cheyenne II turbo prop. Στην καμπίνα του κάθε αεροσκάφους είναι εγκατεστημένος ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο οποίος συλλέγει δεδομένα της πτήσης, τα οποία στη συνέχεια αποστέλλει μέσω ασύρματου modem σε αντίστοιχο υπολογιστή στο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.Μ.Ε. Εκεί φτάνουν δεδομένα που προέρχονται από διάφορους αισθητήρες και όργανα του αεροσκάφους (θερμοκρασία, liquid water content), δεδομένα πτήσης (θέση από το GPS, ύψος, ταχύτητα αεροσκάφους) και δεδομένα σποράς (θέση, είδος, χρόνος πυροδοτηθέντων φυσιγγίων).

23 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Φωτογραφία Εκτοξευόμενα φυσίγγια σποράς κορυφής των 20 g υλικού σποράς. Φωτογραφία Ακρόκαυστα φυσίγγια σποράς βάσης των 75 g υλικού σποράς.

24 20 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Με τη βοήθεια των παραπάνω στοιχείων ο ελεγκτής ραντάρ που διεξάγει μια επιχείρηση σποράς, γνωρίζει την ακριβή θέση του αεροσκάφους, τις περιοχές ανάπτυξης των καταιγίδων, την κατεύθυνση κίνησης του αεροσκάφους αλλά και τις θέσεις πυροδότησης των φυσιγγίων σποράς Επικοινωνίες Η ασύρματη επικοινωνία εδάφους - αέρος για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων ήταν στην περιοχή συχνοτήτων UHF, με εξοπλισμό που διέθεσε η εταιρεία «3Δ Α.Ε.», στα πλαίσια των συμβατικών της υποχρεώσεων. Εγκαταστάθηκαν από ένας πομποδέκτης σε κάθε αεροσκάφος και δύο πομποδέκτες στο Κέντρο Επιχειρήσεων, ένας για κάθε περιοχή προστασίας. Χρησιμοποιήθηκαν χωριστά κανάλια επικοινωνίας για κάθε περιοχή προστασίας για να είναι εφικτή η ταυτόχρονη διεξαγωγή επιχειρήσεων και στις δύο περιοχές. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων γινόταν καταγραφή των συνομιλιών από ηλεκτρονικό υπολογιστή με χρήση κατάλληλου λογισμικού Πρόγνωση καιρού Η πρόγνωση καιρού στηρίζεται στη μελέτη μετεωρολογικών χαρτών στις 00:00 UTC, προγνωστικών χαρτών τουλάχιστον μέχρι 48 ωρών από διάφορα μετεωρολογικά κέντρα, δορυφορικών εικόνων, παρατηρήσεων επιφανείας, ραδιοβολίσεων, καθώς και παρατηρήσεων από τα ραντάρ καιρού. Μεγάλο μέρος των μετεωρολογικών πληροφοριών που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια του Ε.Π.Χ.Π. παρέχονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.), στα πλαίσια της σχετικής σύμβασης μεταξύ των δύο φορέων. Το σύστημα Metshell εξασφαλίζει τη μεταφορά των περισσότερων μετεωρολογικών δεδομένων από την Ε.Μ.Υ. στο ΚΕ.Μ.Ε. και παρέχει άμεση και συνεχή μετεωρολογική ενημέρωση και παρακολούθηση του καιρού όλο το 24-ωρο. Πρόσθετες μετεωρολογικές πληροφορίες αντλούνται καθημερινά από συγκεκριμένες πηγές του διαδικτύου. Μέσω του προαναφερόμενου συστήματος διατίθενται στο ΚΕ.Μ.Ε. οι πραγματικοί και προγνωστικοί χάρτες από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts - ECMWF) για τα βασικά επίπεδα της ατμόσφαιρας, για τον υετό και για άλλα δυναμικά δεδομένα. Το σύστημα αυτό παρέχει επίσης δεδομένα για την ηλεκτρική δραστηριότητα (αστραπές, κεραυνοί), με κατάλληλη οπτικοποίηση. Η εκτέλεση της ραδιοβόλισης Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση στις 06:00 UTC, από την Ε.Μ.Υ., για λογαριασμό του ΕΛ.Γ.Α. Η ραδιοβόλιση αυτή, όπως και άλλες, αναλύεται σε τεφίγραμμα, ενώ γίνεται επεξεργασία της με τη χρήση του λογισμικού SHARP ( Sounding/Hodograph Analysis and Research Program, Hart and Korotky, 1991), για την εξαγωγή διάφορων θερμοδυναμικών παραμέτρων και δεικτών ευστάθειας-αστάθειας. Για τις ανάγκες της απογευματινής ενημέρωσης χρησιμοποιούνται αντίστοιχοι μετεωρολογικοί χάρτες.

25 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Χαλαζόμετρα Στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας (Π1 - Ημαθίας-Πέλλας) λειτουργεί από το 1984 ένα δίκτυο χαλαζομέτρων (Φωτογραφία 1.4.7). Τα χαλαζόμετρα παρέχουν μετρήσεις χαλαζιού, με βάση την καταγραφή χαλαζοκόκκων σε μία «μοναδιαία» επιφάνεια και για το συνολικό χρόνο της χαλαζόπτωσης. Είναι τα πιο διαδεδομένα όργανα στον κόσμο για την καταγραφή των χαλαζοπτώσεων και έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλά προγράμματα καταστολής του χαλαζιού, καθώς και σε ερευνητικά προγράμματα του χαλαζιού (Karacostas, 1989; Dalezios et al., 1991; Sioutas, 1991). Το δίκτυο χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α. αρχικά, κατά την περίοδο αξιολόγησης του Ε.Π.Χ.Π. περιλάβανε 130 χαλαζόμετρα. Αργότερα, μετά τις διάφορες επεκτάσεις της Περιοχής Ημαθίας-Πέλλας, ο αριθμός των χαλαζομέτρων αυξήθηκε και έφτασε τα 154 χαλαζόμετρα. Η μέση απόσταση μεταξύ των χαλαζομέτρων δεν πρέπει, κατά το δυνατό, να υπερβαίνει τα 4 km, που είναι μια ικανοποιητική απόσταση για ένα δίκτυο χαλαζομέτρων. Φωτογραφία Χαλαζόμετρο εγκατεστημένο στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Ο τύπος του υλικού χαλαζομέτρων παρέμεινε ο ίδιος που χρησιμοποιήθηκε και τα προηγούμενα χρόνια και ήταν ο CW (Wallmate) εξηλασμένης πολυστερίνης. Το πάχος του υλικού αυτού είναι 2,5 cm και το εμβαδόν της εκτιθέμενης επιφάνειάς του ίσο με 740 cm². Πριν την εγκατάσταση η εκτιθέμενη επιφάνεια του υλικού βάφεται με αραιό λευκό

26 22 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 πλαστικό χρώμα για προστασία από αλλοιώσεις εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας. Οι αλλαγές και η συντήρηση των χαλαζομέτρων πραγματοποιήθηκαν με βάση τα προβλεπόμενα στο Εγχειρίδιο Χαλαζομέτρων (Σιούτας και Τσιτουρίδης, 1995). Οι κανονικές αλλαγές γίνονταν περίπου κάθε 15 ημέρες, ενώ οι αλλαγές καταιγίδας την επομένη της καταιγίδας. Κατά τη διάρκεια των αλλαγών προβλεπόταν η επισκευή των χαλασμένων στελεχών και η αντικατάσταση των κατεστραμμένων ή χαμένων χαλαζομέτρων. Μετά από κάθε αλλαγή χαλαζομέτρων γινόταν έλεγχος σε κάθε χαλαζόμετρο για τη διαπίστωση ύπαρξης αποτυπωμάτων χαλαζιού. Τα χαλαζόμετρα που έχουν αποτυπώματα χαλαζιού χαρακτηρίζονται ως «χτυπημένα χαλαζόμετρα» (Φωτογραφία 1.4.8) και συλλέγονται και αρχειοθετούνται στο ΚΕ.Μ.Ε. για περαιτέρω ανάλυση και μελέτη. Φωτογραφία Χτυπημένο χαλαζόμετρο από χαλάζι μεγέθους σταφυλιού και μεγάλης πυκνότητας. Στο χάρτη που ακολουθεί (Σχήμα 1.4.1) φαίνονται με μπλε κύκλο οι θέσεις των 154 χαλαζομέτρων στο δίκτυο της επιχειρησιακής περιόδου 2012.

27 1. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΧΠ Σχήμα Χάρτης του δικτύου χαλαζομέτρων του ΕΛ.Γ.Α, όπου απεικονίζονται οι θέσεις των χαλαζομέτρων για την περίοδο 2012.

28 24 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Βαθμονόμηση των χαλαζομέτρων που χρησιμοποιήθηκαν την επιχειρησιακή περίοδο 2012 πραγματοποιήθηκε για πέντε (5) διαφορετικές παρτίδες υλικού. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν και χαλαζόμετρα από την περίοδο 2011 και για το λόγο αυτό ισχύει η εξίσωση βαθμονόμησης της περιόδου 2011 (Ετήσια Έκθεση Ε.Π.Χ.Π. 2011). Η εξίσωση βαθμονόμησης έχει τη μορφή: Dh=A+B*Dd, όπου Dd= η (ελάχιστη) διάμετρος του αποτυπώματος και Dh=η διάμετρος του αντίστοιχου χαλαζοκόκκου που προκάλεσε το αποτύπωμα.

29 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Dalezios N.R., M.V. Sioutas and T.S. Karacostas, 1991: A systematic hailpad calibration procedure for operational hail suppression in Greece. Meteorol., Atmos. Phys., 45, Dixon M. and G. Wiener, 1993: TITAN: Thunderstorm Identification, Tracking, Analysis and Nowcasting. A radar based Methodology. J. Atmos. and Ocean. Technol., 10, 6, Hart J.A. and J. Korotky, 1991: The SHARP Workstation v1.50. NOAA/NWS, Forecast office. Charleston, West Virginia, 62pp. Karacostas T. S., 1984: The design of the Greek National Hail Suppression Program. Proceedings, 9 th Conference on Weather Modification. Utah, Karacostas T. S., 1989: The Greek National Hail Suppression Program: Design and conduct of the experiment. Proc., 5 th WMO Scientific Conf. on Wea. Modif. and Applied Cloud Physics, Beijing, China, Schaefer, V. J., 1949: The formation of ice crystals in the laboratory and the atmosphere. Chem. Rev., Vol. 44, no 2, pp Sioutas M., 1991: Hailfall measurements by the Greek National Hail Suppression Project. Proceedings 2 nd Yugoslav Conference on Weather Modification, Mavrovo, Yugoslavia, 2-4 Apr Tsagalidis E., Hatzi E., Boucouvala D., April 2006: Comparison of the hailstorm characteristics between two different areas in Greece. Journal of Weather Modification, Volume 38, p Tzoumaki S., Tsagalidis E., Hatzi E., Dimoutsi S., April 2006: Seeding operations in the Greek National Hail Suppression Program. Journal of Weather Modification, Volume 38, p Vonnegut Bernard, 1947: The nucleation of ice formation by silver iodide, J. Applied Physics, Vol. 18, Σιούτας Μ., 1999: Συμβολή στη μελέτη των χαλαζοκαταιγίδων στην Κεντρική Μακεδονία. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σελ Σιούτας Μ. και Κ. Τσιτουρίδης, 1995: Εγχειρίδιο Χαλαζομέτρων. ΕΛ.Γ.Α. - Κέντρο Τροποποίησης Καιρού, σελ Τσαγκαλίδης Ε., Τσιτουρίδης Κ., 2000: Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδας. Τύποι, σύγκριση των χαρακτηριστικών τους και περιοχές εμφάνισης. 5 0 Πανελλήνιο Συνέδριο Μετεωρολογίας, Κλιματολογίας και Φυσικής της Ατμόσφαιρας. Θεσσαλονίκη Σεπτεμβρίου 2000,

30 26 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ε. Χατζή Στο Κεφάλαιο αυτό μελετώνται τα χαρακτηριστικά της επιχειρησιακής δραστηριότητας στη διάρκεια της χαλαζικής περιόδου Αρχικά παρουσιάζονται τα δεδομένα των ημερών ετοιμότητας και αναλύονται τα χρονικά χαρακτηριστικά τους. Στη συνέχεια δίνονται τα στοιχεία των επιχειρησιακών ημερών και των επιχειρησιακών πτήσεων σε μηνιαία βάση τόσο στο σύνολο, όσο και για κάθε Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Ακολουθεί η ανάλυση της δραστηριότητας καταιγίδων, με βάση τα δεδομένα ραντάρ, και η ανάλυση των δεδομένων σποράς. Με βάση το δίκτυο χαλαζομέτρων παρουσιάζονται τα δεδομένα χαλαζιού ως προς τη θέση, την πυκνότητα και το μέγιστο μέγεθος του χαλαζιού. Τέλος, γίνεται σύγκριση των τιμών των επιχειρησιακών παραμέτρων 2012 με τις αντίστοιχες μέσες τιμές στο διάστημα Η Αντιχαλαζική Περίοδος 2012 χαρακτηρίστηκε από ήπια, σχεδόν μικρή, καιρική και πτητική δραστηριότητα. Συνολικά και για τις δυο περιοχές προστασίας, οι τιμές των παραμέτρων ήταν πολύ μικρότερες του μέσου όρου, ιδιαίτερα δε των παραμέτρων σποράς. Αντίστοιχη μείωση εμφανίζεται στις επιχειρησιακές παραμέτρους για κάθε περιοχή προστασίας ξεχωριστά, με μεγαλύτερη τη σχετική μείωση στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας. Γενικά όμως η επιχειρησιακή δραστηριότητα ήταν σαφώς εντονότερη στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας από ότι στην Περιοχή Θεσσαλίας, τάση η οποία εμφανίζεται σε όλες τις περιόδους από το Κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π. 2012, σημειώθηκαν συνολικά 46 ημέρες 15-λεπτης ετοιμότητας (το ένα τέταρτο των ημερών της περιόδου) από τις οποίες οι 40 ημέρες ήταν επιχειρησιακές (27 ημέρες σποράς και 13 ημέρες περιπολίας). Πραγματοποιήθηκαν 79 πτήσεις συνολικής διάρκειας 259 ωρών (49 πτήσεις σποράς και 30 πτήσεις περιπολίας). Στην Περιοχή 1 σημειώθηκαν 22 ημέρες σποράς και 11 ημέρες περιπολίας, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 15 ημέρες σποράς και 13 ημέρες περιπολίας. Το μέγιστο σχεδόν όλων των επιχειρησιακών παραμέτρων σημειώθηκε το μήνα Μάιο, ενώ αντίθετα ασυνήθιστα χαμηλές τιμές σημειώθηκαν το μήνα Ιούνιο. Η ανάλυση των δεδομένων ραντάρ έδειξε ότι σημειώθηκαν 28 ημέρες καταιγίδας

31 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 27 (ημέρες με Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδας ΣΚΚ) και καταγράφηκαν συνολικά 165 ΣΚΚ. Στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας παρουσιάστηκαν υπερδιπλάσιες καταιγίδες από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας. Το μήνα Μάιο παρουσιάστηκε το μέγιστο τόσο στο πλήθος των ΣΚΚ όσο και στον αριθμό των Ημερών ΣΚΚ και στις δύο Περιοχές Προστασίας, με τον Αύγουστο να ακολουθεί. Τα 2/3 των ΣΚΚ ανήκουν στον πολυκυτταρικό τύπο καταιγίδας, ενώ το 73% των καταιγίδων παρουσιάστηκε τις μεσημεριανές - απογευματινές ώρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του δικτύου των χαλαζομέτρων σημειώθηκαν 12 ημέρες χαλαζιού κατά τις οποίες 35 χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Το μέγιστο των ημερών χαλαζιού σημειώθηκε το Μάιο (8 ημέρες), όπως και το μέγιστο του συνολικού αριθμού χαλαζομέτρων (22 χαλαζόμετρα). Ο μέγιστος αριθμός χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι σε μία ημέρα χαλαζιού, ήταν 9 χαλαζόμετρα στη χαλαζόπτωση της 22 ης Μαΐου 2012.

32 28 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΜΕΡΩΝ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ Ε. Χατζή Το Αντιχαλαζικό Πρόγραμμα 2012 εφαρμόστηκε στο διάστημα 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου. Συνολικά καταγράφηκαν 46 ημέρες άμεσης (15 ) ετοιμότητας, που αντιστοιχούν στο 27% των ημερών του Προγράμματος, δηλαδή μία στις τέσσερις ημέρες περίπου ήταν ημέρα ετοιμότητας.τα συγκεντρωτικά επιχειρησιακά χαρακτηριστικά για κάθε ημέρα της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2012 στην οποία σημειώθηκε άμεση (15-λεπτη) ετοιμότητα παρουσιάζονται στο επόμενο κεφάλαιο. Στο σύνολο, τα σημαντικότερα χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών άμεσης ετοιμότητας την περίοδο 2012 είναι τα εξής: Η μέση ώρα έναρξης της άμεσης ετοιμότητας είναι στις 10:28 UTC (13:28 τ.ω.), με το 41% των περιπτώσεων να αντιστοιχεί στο διάστημα 9:00-12:00 UTC. Η μέση ώρα λήξης της άμεσης ετοιμότητας είναι στις 18:52 UTC (22:52 τ.ω.), με το 85% των περιπτώσεων να παρατηρείται μετά τις 17:00 UTC, και το 20% των περιπτώσεων μετά τα μεσάνυχτα (21:00 UTC). Η ημερήσια διάρκεια της άμεσης ετοιμότητας στις ημέρες που εξετάζονται κυμάνθηκε από 1,2 έως 18,7 ώρες, με μέση ημερήσια διάρκεια 8 ώρες. Η συχνότητα των ημερών ετοιμότητας την περίοδο 2012 θεωρείται πολύ μικρή, καθώς είναι η μακράν η ελάχιστη που σημειώθηκε από το 2004, που το Αντιχαλαζικό Πρόγραμμα εφαρμόζεται σε δύο Περιοχές Προστασίας. Αντίθετα το μέγιστο των ημερών ετοιμότητας παρατηρήθηκε στις περιόδους 2005 και 2009 (Πίνακας ). Γενικά στην περίοδο το πλήθος των ημερών ετοιμότητας παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση από χρονιά σε χρονιά, με μέση ώρα έναρξης όμως σταθερά τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες και μέση ώρα λήξης τις πρώτες βραδινές ώρες. Πίνακας Χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών ετοιμότητας στο διάστημα Άμεση (15 ) ετοιμότητα Περίοδος Συχνότητα ημερών (%) Μέση ώρα έναρξης (UTC) Μέση ώρα λήξης (UTC) ,9 11:08 17:56 6: ,6 11:27 19:52 8: ,4 10:35 18:17 8: ,3 10:43 18:34 7: ,4 10:57 18:48 7: ,3 10:07 19:04 8: ,9 11:28 18:56 7: ,3 10:20 19:15 8: ,6 10:28 18:52 8: ,6 10:48 19:10 7:59 Μέση ημερήσια διάρκεια (ωω:λλ)

33 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 29 Από τις 46 ημέρες άμεσης ετοιμότητας του 2012 οι 40 ημέρες ήταν επιχειρησιακές (ποσοστό 87% των ημερών ετοιμότητας και 23% των ημερών του Προγράμματος), ενώ οι 27 ήταν ημέρες σποράς (ποσοστό 68% των επιχειρησιακών ημερών, 59% των ημερών ετοιμότητας και 16% των ημερών του Προγράμματος). Επιπλέον, καταγράφηκαν 12 ημέρες χαλαζιού (ποσοστό 44% των ημερών σποράς, 30% των επιχειρησιακών ημερών, 26% των ημερών ετοιμότητας και 7% των ημερών του Προγράμματος). Οι κοινές επιχειρησιακές ημέρες στις δύο περιοχές προστασίας ήταν συνολικά 21, εκ των οποίων οι 15 ήταν ημέρες σποράς τουλάχιστον σε μία περιοχή προστασίας και οι 10 ήταν ημέρες σποράς και στις δύο περιοχές προστασίας. Στις επιχειρησιακές ημέρες η μέση διάρκεια της ετοιμότητας ήταν επιμηκυμένη κατά μία ώρα περίπου (8 ώρες και 40 λεπτά), με έναρξη νωρίτερα (10:09 ) και λήξη αργότερα (19:10 UTC) από ότι στο σύνολο. Στις 10 κοινές ημέρες σποράς παρατηρήθηκε η μέγιστη μέση ημερήσια διάρκεια της άμεσης ετοιμότητας (11 ώρες και 09 λεπτά), με μέση ώρα έναρξης στις 07:51 και μέση ώρα λήξης στις 19:58 UTC. Στον Πίνακα δίνεται ο αριθμός των ημερών άμεσης ετοιμότητας που παρουσιάστηκαν ανά μήνα της περιόδου 2012 και οι αντίστοιχες τιμές (ελάχιστη, μέγιστη και μέση) της ώρας έναρξης, λήξης και ημερήσιας διάρκειας της 15λεπτης ετοιμότητας. Ο Μάιος παρουσίασε τις περισσότερες ημέρες ετοιμότητας, με τιμή λίγο μεγαλύτερη από την κανονική, που είναι 16 ημέρες. Αντίθετα, σε όλους τους άλλους μήνες το πλήθος των ημερών ετοιμότητας ήταν πολύ μικρότερο από το κανονικό. Ειδικά για τον Ιούνιο η τιμή θεωρείται πολύ μικρή καθώς η κανονική τιμή αντιστοιχεί στις 17 ημέρες ετοιμότητας το μήνα, ενώ επιπλέον τόσο λίγες ημέρες ετοιμότητας δεν παρατηρήθηκαν σε καμία άλλη επιχειρησιακή περίοδο λειτουργίας του ΕΠΧΠ. Το ελάχιστο όμως του πλήθους ημερών ετοιμότητας για το 2012 καταγράφηκε τον Απρίλιο, οπότε και σημειώθηκε η μικρότερη μέση ημερήσια διάρκεια ετοιμότητας. Τέλος, η μεγαλύτερη μέση ημερήσια διάρκεια ετοιμότητας παρατηρήθηκε τον Αύγουστο. Πίνακας Χρονικά χαρακτηριστικά των ημερών άμεσης ετοιμότητας ανά μήνα την περίοδο Μήνας Πλήθος Ημερ. Ώρα έναρξης (UTC) Άμεση (15 ) ετοιμότητα Ώρα λήξης (UTC) Ημερήσια διάρκεια (ωω:λλ) Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Απρ. 3 8:35 14:45 10:46 15:30 18:03 16:41 1:45 9:28 5:54 Μάιος 19 6:50 13:24 10:09 15:42 23:04 18:40 5:14 11:02 8:09 Ιούν. 4 9:00 14:29 10:22 18:49 20:03 19:58 4:20 11:35 9:36 Ιούλ. 7 7:48 17:22 13:11 16:20 0:34 19:49 1:10 11:53 6:26 Αύγ. 6 0:00 11:57 7:01 17:00 24:00 19:56 5:39 18:44 11:19 Σεπτ. 7 0:00 18:03 11:31 4:00 24:00 17:51 3:12 13:13 6:20 10/4-30/9 46 0:00 18:03 10:28 4:00 0:34 18:52 1:10 18:44 8:00

34 30 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Γενικά η μεγάλη πλειοψηφία των ημερών άμεσης ετοιμότητας παρουσιάστηκε σε ακολουθίες διαδοχικών ημερών. Το ίδιο ισχύει και για τις ημέρες επιχειρήσεων και τις ημέρες σποράς. Αναλυτικά: Το 78% των ημερών άμεσης ετοιμότητας παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 3, 4, 6 και 7 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 6 ακολουθίες των δύο ημερών 3 ακολουθίες των τριών ημερών 2 ακολουθίες των τεσσάρων ημερών 1 ακολουθία των έξη ημερών 1 ακολουθία των επτά ημερών Το 80% των επιχειρησιακών ημερών παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 3, 4, 6 και 7 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 6 ακολουθίες των δύο ημερών 3 ακολουθίες των τριών ημερών 1 ακολουθία των τεσσάρων ημερών 1 ακολουθία των έξη ημερών 1 ακολουθία των επτά ημερών Το 66% των ημερών σποράς παρουσιάστηκε σε ακολουθίες ημερών με μήκος περιόδου 2, 5 και 11 ημέρες. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν: 4 ακολουθίες των δύο ημερών 1 ακολουθία των τεσσάρων ημερών 1 ακολουθία των πέντε ημερών Το 25% των ημερών χαλαζιού (τρεις ημέρες σε σύνολο 12 ημερών χαλαζιού συνολικά, με το 48% του συνόλου των χτυπημένων χαλαζομέτρων) παρουσιάστηκε σε ακολουθία ημερών με μήκος περιόδου 3 ημέρες (9, 10 και 11 Μαΐου). Ακολουθία 3 ημερών χαλαζιού παρουσιάστηκε άλλες μόνο τέσσερις φορές στην ιστορία του Ε.Π.Χ.Π., και μάλιστα τα τελευταία χρόνια (14-16/9/2008, 22-24/5/2010, 18-20/6/2010 και 29-31/5/2011). Γενικά οι μεγάλες ακολουθίες ημερών παρουσιάστηκαν το μήνα Μάιο (8/5-14/5, 22/5-27/5 και 29/5-1/6), οπότε υπήρξε συσσωρευμένη πτητική δραστηριότητα. Στο χρονικό αυτό διάστημα πραγματοποιήθηκε το 43% των πτήσεων της περιόδου και καταγράφηκε το 66% των ημερών χαλαζιού, με χαλάζι στο 57% του συνόλου των χτυπημένων χαλαζομέτρων. Ο μεγαλύτερος αριθμός χαλαζομέτρων σε μία ημέρα σημειώθηκε επίσης στο διάστημα αυτό (22/5 με 9 χαλαζόμετρα). Αντίθετα, ο μεγαλύτερος αριθμός πτήσεων ανά ημέρα πραγματοποιήθηκε σε άλλο χρονικό διάστημα (1/8 με 6 πτήσεις, όλες σποράς).

35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ Ν. Αντωνίου Κατά τη διάρκεια της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2012 καταγράφηκαν 40 επιχειρησιακές ημέρες, από τις οποίες 27 χαρακτηρίστηκαν ως ημέρες σποράς και 13 ως ημέρες περιπολίας. Αναλυτικά οι ημέρες σποράς και οι ημέρες περιπολίας αναφέρονται στον Πίνακα Ο Μάιος ήταν ο μήνας με την πιο αυξημένη δραστηριότητα, όπως δείχνει η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών ημερών (Πίνακας 2.3.2). Πίνακας Ημέρες σποράς και ημέρες περιπολίας στο Ε.Π.Χ.Π. περιόδου Ημέρες Σποράς Ημέρες Περιπολίας 3/5/ /5/ /7/ /4/2012 4/5/ /5/2012 1/8/ /5/2012 8/5/ /5/2012 9/8/ /5/2012 9/5/ /5/ /8/ /5/ /5/ /5/ /8/ /5/ /5/ /5/2012 6/9/2012 5/6/ /5/2012 1/6/ /9/2012 6/7/ /5/ /6/ /9/2012 7/7/ /5/ /7/ /9/ /7/2012 2/8/ /8/ /9/ /9/2012 Πίνακας Αριθμός ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών. Μήνας Ημέρες Σποράς Ημέρες Περιπολίας Επιχειρησιακές Ημέρες Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ

36 Πλήθος Πλήθος 32 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών ημερών ανά Περιοχή Προστασίας δίνεται στα Σχήματα Σε σύνολο 40 επιχειρησιακών ημερών, στις 33 ημέρες πραγματοποιήθηκαν πτήσεις στην Περιοχή Ημαθίας - Πέλλας (Περιοχή 1) και στις 28 ημέρες πραγματοποιήθηκαν στην Περιοχή Θεσσαλίας (Περιοχή 3). Παρατηρήθηκαν 14 επιχειρησιακές ημέρες κοινές στις δύο περιοχές, και από αυτές οι 3 ήταν ημέρες σποράς τουλάχιστον σε μία περιοχή, ενώ οι 6 ήταν ημέρες σποράς και στις δύο περιοχές. 20 ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή ημερών σποράς, ημερών περιπολίας και επιχειρησιακών ημερών κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 3.

37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ Ν. Αντωνίου Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών παραμέτρων για το σύνολο των Περιοχών Προστασίας δίνεται στους Πίνακες Από τα παρακάτω στοιχεία προκύπτει, ότι κατά τη διάρκεια της Αντιχαλαζικής Περιόδου 2012, ο μήνας Μάιος παρουσιάζει μέγιστες τιμές στον αριθμό των πτήσεων, στον αριθμό των ωρών πτήσεων και στην κατανάλωση Υλικού Σποράς. Οι τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων που σημειώθηκαν το μήνα Ιούνιο ήταν χαμηλότερες από τις στατιστικά αναμενόμενες. Αντίθετα, αυξημένες είναι οι τιμές για το μήνα Αύγουστο. Πίνακας Αριθμός πτήσεων σποράς, πτήσεων περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων. Μήνας Πτήσεις Σποράς Πτήσεις Περιπολίας Επιχειρησιακές Πτήσεις Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ Πίνακας Αριθμός χρόνου πτήσεων σποράς, πτήσεων περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων. Μήνας Χρόνος Πτήσεων Σποράς (ώρες) Χρόνος Πτήσεων Περιπολίας (ώρες) Χρόνος Επιχειρησιακών Πτήσεων (ώρες) Απρίλιος 0 3,5 3,5 Μάιος 78,5 34,6 113,1 Ιούνιος 20,3 10,7 31,0 Ιούλιος 7,2 19,1 26,3 Αύγουστος 40,0 17,7 57,7 Σεπτέμβριος 15,5 11,9 27,4 Αντιχ. Περ ,5 97,5 259,0

38 34 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Πίνακας Αριθμός φυσιγγίων 20 και 75 gr και συνολική κατανάλωση υλικού σποράς. Μήνας Φυσίγγια Φυσίγγια Κατανάλωση 20 gr 70 gr υλικού σποράς(gr) Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Αντιχ. Περ Πίνακας Συγκεντρωτικά μηνιαία στοιχεία πτήσεων σποράς. Μήνας Αριθμός πτήσεων σποράς Συνολική διάρκεια πτήσεων σποράς (ώρες) Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς (ώρες) Υλικό σποράς (gr) Υλικό σποράς ανά πτήση (gr) Απρίλιος 0 0 0,0 0 0 Μάιος 24 78,5 3, Ιούνιος 6 20,3 3, Ιούλιος 2 7,2 3, Αύγουστος , Σεπτέμβριος 5 15,5 3, Αντιχ.Περ ,5 3, Στο σύνολο των 79 επιχειρησιακών πτήσεων, οι 14 ήταν πτήσεις που έγιναν στις δύο Περιοχές Προστασίας διαδοχικά. Οι 14 αυτές πτήσεις προσμετρούνται σε κάθε Περιοχή ξεχωριστά, με σκοπό τον υπολογισμό της πτητικής δραστηριότητας ανά Περιοχή Προστασίας. Συνολικά οι τιμές των επιχειρησιακών πτήσεων είναι μεγαλύτερες στην Περιοχή 1 από ότι στην Περιοχή 3. Η μηνιαία κατανομή των επιχειρησιακών παραμέτρων που βασίζονται στα δεδομένα των πτήσεων, ξεχωριστά για κάθε μία Περιοχή Προστασίας του ΕΠΧΠ, παρουσιάζεται στα Σχήματα έως Το κύριο χαρακτηριστικό στη μηνιαία κατανομή των παραμέτρων είναι ότι το μέγιστο εμφανίζεται τον Μάιο, στην Περιοχή 1 και Περιοχή 3. Τα δεδομένα σποράς (πτήσεις σποράς, χρόνος πτήσεων σποράς και κατανάλωση υλικού σποράς) το Μάιο υπερτερούν στην Περιοχή 1 σε σχέση με την Περιοχή 3. Μόνο τα δεδομένα σποράς (μέση διάρκεια πτήσεων σποράς) υπερτερούν στην Περιοχή 3 τους μήνες Μάιο και Σεπτέμβριο σε σχέση με την Περιοχή 1.

39 Πλήθος Πλήθος ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 35 Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 56 πτήσεις στην Περιοχή 1 (34 πτήσεις σποράς, μέγιστο τον Μάιο) και 39 πτήσεις στην Περιοχή 3 (21 πτήσεις σποράς, μέγιστο τον Μάιο). Γενικά, σημειώθηκαν κατά μέσο όρο 2,4 πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, με μέγιστο αριθμό 7 πτήσεις σε μία ημέρα και στις δύο Περιοχές, και 4 πτήσεις σποράς σε μία ημέρα στην Περιοχή ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή πτήσεων σποράς, περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή πτήσεων σποράς, περιπολίας και επιχειρησιακών πτήσεων κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 3.

40 Χρόνος (ώρες) Χρόνος (ώρες) 36 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Για την αντιχαλαζική περίοδο 2012, ο μέσος χρόνος πτητικής δραστηριότητας σε μία επιχειρησιακή ημέρα (δηλαδή ο χρόνος μεταξύ της απογείωσης της πρώτης πτήσης και της προσγείωσης της τελευταίας πτήσης) είναι 5,5 ώρες. Στις ημέρες κοινής επιχειρησιακής δραστηριότητας στις δύο περιοχές προστασίας ο μέσος χρόνος πτητικής δραστηριότητας αυξάνεται σε 6,9 ώρες. 80 ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή χρόνου πτήσεων σποράς, χρόνου πτήσεων περιπολίας και χρόνου επιχειρησιακών πτήσεων κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σπορά Περιπολία Σύνολο Σχήμα Μηνιαία κατανομή χρόνου πτήσεων σποράς, χρόνου πτήσεων περιπολίας και χρόνου επιχειρησιακών πτήσεων κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 3. Τα φυσίγγια σποράς κορυφής (20 gr υλικού σποράς) και στις δύο Περιοχές Προστασίας αποτελούν σχεδόν το σύνολο της κατανάλωσης του υλικού σποράς, καθώς τα φυσίγγια σποράς βάσης (75 gr υλικού σποράς) γενικά χρησιμοποιούνται πολύ λίγο. Κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο δεν χρησιμοποιήθηκαν καθόλου.

41 Υλικό Σποράς σε kg Υλικό Σποράς σε kg ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Φυσίγγια των 20 gr Φυσίγγια των 75 gr Σχήμα Μηνιαία κατανομή του υλικού σποράς που χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας ΠΕΡΙΟΧΗ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Φυσίγγια των 20 gr Φυσίγγια των 75 gr Σχήμα Μηνιαία κατανομή του υλικού σποράς που χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 3. Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς μόνο στην Περιοχή 1 είναι 2,9 ώρες, με μέση κατανάλωση 3339 gr υλικού σποράς, ενώ η αντίστοιχη διάρκεια στην Περιοχή 3 είναι 2,9 ώρες, με μέση κατανάλωση 2454 gr υλικού σποράς. Οι πτήσεις σποράς είχαν μεγαλύτερη μέση διάρκεια από τις πτήσεις περιπολίας και για τις δύο περιοχές Προστασίας.

42 Ώρες Ώρες 38 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ,0 ΠΕΡΙΟΧΗ 1 3,0 2,0 1,0 0,0 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς Μέση διάρκεια πτήσεων περιπολίας Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας πτήσεων σποράς και περιπολίας κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 1. 4,0 ΠΕΡΙΟΧΗ 3 3,0 2,0 1,0 0,0 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Μέση διάρκεια πτήσεων σποράς Μέση διάρκεια πτήσεων περιπολίας Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας πτήσεων σποράς και περιπολίας κατά την περίοδο 10/4/ /9/2012 στην Περιοχή Προστασίας 3.

43 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ Ε. Χατζή Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας που σημειώθηκε στις Περιοχές Προστασίας, κατά τη χρονική περίοδο 10 Απριλίου - 30 Σεπτεμβρίου 2012, τα οποία προέκυψαν από την ανάλυση των δεδομένων των δύο μετεωρολογικών ραντάρ που χρησιμοποιεί στις επιχειρήσεις του το Ε.Π.Χ.Π. Τα ραντάρ (C-band), εγκατεστημένα στο Φίλυρο του Ν. Θεσσαλονίκης και στο Λιόπρασο του Ν. Λάρισας, παρακολουθούν την εξέλιξη των καταιγίδων με σκοπό την επιχειρησιακή κάλυψη των δύο Περιοχών Προστασίας. Οι καταγραφές και η επεξεργασία των ψηφιακών εικόνων ραντάρ των αντίστοιχων καταιγίδων έγιναν με το καταγραφικό σύστημα ΤΙΤΑΝ. Ως μονάδα μελέτης των καταιγίδων επιλέχθηκε το Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) (Τσαγκαλίδης, 2000) που ορίζεται ως σωρειτόμορφη ηχώ ραντάρ που περιέχει κύτταρο καταιγίδας με ανακλαστικότητα μεγαλύτερη ή ίση των 35 dbz στο επίπεδο των - 5 ο C και υψηλότερα. Κάθε Σύμπλεγμα Κυττάρων Καταιγίδας ή απλά Καταιγίδα διακρίνεται είτε ως μεμονωμένο κύτταρο, είτε ως σύμπλεγμα διαδοχικών κυττάρων ή κυττάρων σε γραμμή. Τα δεδομένα μετεωρολογικού ραντάρ που αναλύθηκαν και χαρακτηριστικά αναφέρονται ως δεδομένα των ΣΚΚ, αποτελούνται από παραμέτρους που αποτυπώνουν τη συχνότητα και την περιοχή εμφάνισή τους, τη χρονική κατανομή τους, την ένταση, το μέγεθος και τη δομή των ΣΚΚ στην κάθε Περιοχή Προστασίας, και καθορίζονται ως εξής: Ημερομηνία εμφάνισης, αύξων αριθμός καταιγίδας στην ημέρα και Περιοχή Προστασίας που επηρεάστηκε. Τύπος καταιγίδας, ανάλογα με την ταξινόμηση των ΣΚΚ: μονοκύτταρη καταιγίδα κοινού ή συνήθους κυττάρου (Μ), μονοκύτταρη υπερκυττάρου (Υ), πολυκύτταρη (M) και γραμμής κυττάρων (Γ) (Browning, 1977). Ώρα έναρξης σε UTC, ως η χρονική στιγμή κατά την οποία η μέγιστη ανακλαστικότητα ήταν 25 dbz στο επίπεδο των -5 ο C και υψηλότερα. Ώρα λήξης σε UTC, ως η χρονική στιγμή κατά την οποία η μέγιστη ανακλαστικότητα έγινε μικρότερη από 25 dbz στο επίπεδο των -5 ο C και υψηλότερα. Χρόνος ζωής σε ωω:λλ, ως η διαφορά μεταξύ των ωρών έναρξης και λήξης. Θέση έναρξης μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη Ζώνη Μετάβασης (βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική). Θέση λήξης μέσα στην Περιοχή Προστασίας ή στη Ζώνη Μετάβασης (βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική). Διεύθυνση κίνησης, ως η διεύθυνση από την οποία κινούνται (π.χ. από ΒΔ). Περιοχή ανοδικών κινήσεων, ως η περιοχή σε σχέση με τον πυρήνα του κυττάρου στην οποία παρατηρούνται τα ανοδικά ρεύματα της καταιγίδας.

44 40 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Περιοχή νέων αναπτύξεων, ως η περιοχή σε σχέση με τον πυρήνα του κυττάρου στην οποία εμφανίζονται νέα κύτταρα σε πολυκυτταρική καταιγίδα. Μετακίνηση σε km, ως η απόσταση ανάμεσα στη θέση έναρξης και στη θέση λήξης. Ανακλαστικότητα σε dbz, ως η μέγιστη ανακλαστικότητα που εμφάνισε το ισχυρότερο κύτταρο του ΣΚΚ στο επίπεδο των -5 ο C και υψηλότερα. Ύψος κορυφής σε Km, ως το μεγαλύτερο ύψος που έφτασε η κορυφή του υψηλότερου από τα κύτταρα του ΣΚΚ. Ύψος της ισοϋψούς των 45 dbz σε Km, που είναι το μεγαλύτερο ύψος στο οποίο καταμετρήθηκε ανακλαστικότητα ίση τουλάχιστον με 45 dbz. Επίσης, με βάση τα δεδομένα του δικτύου χαλαζομέτρων που είναι εγκατεστημένο στην Περιοχή Προστασίας Ημαθίας - Πέλλας, σε κάθε χαλαζόμετρο που βρέθηκε με χτυπήματα χαλαζιού (35 συνολικά χαλαζόμετρα σε 12 ημέρες σε όλη την περίοδο) αντιστοιχήθηκε η καταιγίδα που προκάλεσε τη χαλαζόπτωση. Ως Ημέρα ΣΚΚ ορίζεται η ημέρα στην οποία ανιχνεύεται τουλάχιστον ένα ΣΚΚ σε μία τουλάχιστον Περιοχή. Στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου 2012 καταγράφηκαν 165 ΣΚΚ, σε 28 συνολικά Ημέρες ΣΚΚ. Σε κάθε Ημέρα ΣΚΚ παρατηρήθηκαν από 1 έως 11 καταιγίδες, και σε τρεις περιπτώσεις ακόμη περισσότερες (12, 14 και 24 ΣΚΚ ανά ημέρα). Η κατανομή των Ημερών ΣΚΚ ανάλογα με το πλήθος των ΣΚΚ που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια της ημέρας δίνεται στο σχήμα Σχήμα Κατανομή των ημερών ΣΚΚ ανάλογα με το ημερήσιο πλήθος των ΣΚΚ. Στην Περιοχή Προστασίας Ημαθίας - Πέλλας (Περιοχή 1) παρουσιάστηκαν υπερδιπλάσιες καταιγίδες από ότι στην Περιοχή Θεσσαλίας (Περιοχή 3), 117 και 48 ΣΚΚ αντίστοιχα. Κατά μέσο όρο στην Περιοχή 1 καταγράφηκαν 5,1 καταιγίδες ανά ημέρα, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 2,9 καταιγίδες ανά ημέρα.

45 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 41 Η μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ, καθώς και του αριθμού Ημερών ΣΚΚ, ανά Περιοχή Προστασίας παρουσιάζεται στον Πίνακα Το μήνα Μάιο παρουσιάστηκε το μέγιστο τόσο στο πλήθος των ΣΚΚ όσο και στον αριθμό των Ημερών ΣΚΚ και στις δύο περιοχές προστασίας, με τον Αύγουστο να ακολουθεί. Οι άλλοι μήνες της περιόδου παρουσίασαν πολύ μικρή έως μηδενική εμφάνιση καταιγίδων. Ο μικρός αριθμός Ημερών ΣΚΚ που παρατηρήθηκε τον Ιούνιο πάντως κρίνεται ως ιδιαίτερα ασυνήθιστος. Πίνακας Μηνιαία κατανομή του πλήθους ΣΚΚ και των ημερών ΣΚΚ. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος ΣΚΚ Ημέρες ΣΚΚ Πλήθος ΣΚΚ Ημέρες ΣΚΚ Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σύνολο Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος των ΣΚΚ ανά τύπο ταξινόμησης και η αντίστοιχη αναλογία (επί τοις εκατό) στο σύνολο των ΣΚΚ, για κάθε μία Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Πίνακας Τύποι ταξινόμησης ΣΚΚ ανά Περιοχή Προστασίας. Τύπος καταιγίδας Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Μ 29 24% 17 35% Π 79 68% 31 65% Γ/Π 9 8% 0 0% Σύνολο % % Η μεγάλη πλειοψηφία των καταιγίδων που καταγράφηκαν ταξινομείται στον πολυκυτταρικό τύπο καταιγίδας (68% και 65% του συνόλου των καταιγίδων για Π1 και Π3 αντίστοιχα). Δεν παρουσιάστηκε καθόλου ο υπερκυτταρικός τύπος καταιγίδων (Υ), ενώ ο τύπος της γραμμής καταιγίδων (Γ) παρουσιάστηκε σε δύο μόνο ημέρες και μόνο στην Περιοχή 1, με καταιγίδες που κατηγοριοποιήθηκαν ως Γ/Π πολυκυτταρική καταιγίδα εμφυτευμένη σε γραμμή. Στο Σχήμα απεικονίζεται η χρονική κατανομή εμφάνισης των ΣΚΚ σε 3ωρα χρονικά διαστήματα στη διάρκεια της ημέρας, ανά Περιοχή Προστασίας. Το 73% των καταιγίδων παρουσιάστηκε τις μεσημεριανές - απογευματινές ώρες, στο διάστημα από 09:00 έως 18:00 ώρα UTC (12:00 έως 21:00 τ.ω.). Παρατηρούμε ότι στο διάστημα 12:00-

46 42 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ :00 σημειώνεται το μέγιστο (το 42% του συνόλου των καταιγίδων, και αναλυτικά το 32% των καταιγίδων της Περιοχής 1 και το 66% των καταιγίδων της Περιοχής 3). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ώρα εμφάνισης του πρώτου κυττάρου της ημέρας (Σχήμα 2.5.3), που επίσης παρουσιάζει μέγιστο στο διάστημα 12:00-15:00 (το 41% του συνόλου των καταιγίδων, και αναλυτικά το 35% των καταιγίδων της Περιοχής 1 και το 50% των καταιγίδων της Περιοχής 3). Σχήμα Κατανομή των ΣΚΚ ανάλογα με την ώρα έναρξης. Σχήμα Κατανομή του πρώτου ΣΚΚ της ημέρας ανάλογα με την ώρα έναρξης. Κατά τη Χαλαζική Περίοδο 2012 η μεγάλη πλειονότητα των καταιγίδων κινήθηκε από δυτικές διευθύνσεις (Σχήμα ). Συγκεκριμένα στην Περιοχή 1 το 67% και στην Περιοχή 3 το 76% των ΣΚΚ κινήθηκαν από τα ΝΔ, Δ και ΒΔ. Στην Περιοχή 1 η διεύθυνση κίνησης από τα ΒΔ παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης με 39%, ενώ στην Περιοχή 3 η διεύθυνση κίνησης από τα ΝΔ παρουσιάζει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης με 32%. Διεύθυνση κίνησης Περιοχή 1 Διεύθυνση κίνησης Περιοχή 3 Β 0% ΒΔ 39% Δ 13% Β 8% ΒΑ 16% ΝΔ 15% Α 4% ΝΑ 2% Ν 3% Δ 14% ΒΔ 30% ΒΑ 11% Α 11% ΝΑ 2% ΝΔ 32% Ν 0% Σχήμα Κατανομή των ΣΚΚ ανάλογα με τη διεύθυνση κίνησης ανά Περιοχή Προστασίας.

47 Ζώνη Μετάβασης Ζώνη Μετάβασης Ζώνη Μετάβασης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 43 Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος και το αντίστοιχο ποσοστό των ΣΚΚ της θέσης έναρξης των ΣΚΚ σε ένα από τα παρακάτω πέντε τμήματα της κάθε Περιοχής Προστασίας, το εσωτερικό, τη βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική ζώνη μετάβασης. Ειδικά για την παράμετρο αυτή η Περιοχή 3 διακρίθηκε σε δύο υποπεριοχές, στην περιοχή Τρικάλων, Καρδίτσας, Παλαμά, Φαρσάλων που σημειώνεται ως Περιοχή 3 και στην περιοχή Τιρνάβου που σημειώνεται ως Περιοχή 3β. Στον Πίνακα παρουσιάζεται η ίδια παράμετρος αλλά μόνο για την πρώτη καταιγίδα της ημέρας. Η κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση λήξης γίνεται με τον ίδιο τρόπο και παρουσιάζεται στον Πίνακα Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση έναρξης. Θέση έναρξης Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 70 60% 35 81,4% 0 0 Βόρεια 17 14,5% 1 2,3% 1 20% Δυτική 20 17% 2 4,7% 3 60% Νότια 8 6,8% 4 9,3% 0 0 Ανατολική 2 1,7% 1 2,3% 1 20% Πίνακας Κατανομή του πρώτου ΣΚΚ της ημέρας ως προς τη θέση έναρξης. Θέση έναρξης Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 7 30,5% 8 61,5% 0 Βόρεια 7 30,5% 1 7,7% 1 33,3% Δυτική 6 26,1% 1 7,7% 1 33,3% Νότια 2 8,6% 2 15,4% 0 Ανατολική 1 4,3% 1 7,7% 1 33%,3 Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση λήξης. Θέση έναρξης Περιοχή 1 Περιοχή 3 Περιοχή 3β Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Εσωτερικό Περιοχής 75 64,1% 28 70% 1 12,5% Βόρεια 6 5,1% 6 15% 4 50% Δυτική 4 3,4% 0 0 Νότια 15 12,8% 3 7,5% 0 Ανατολική 17 15,6% 3 7,5% 3 37,5% Γενικά το μεγαλύτερο ποσοστό των καταιγίδων πρωτοεμφανίζεται στο εσωτερικό των περιοχών προστασίας (60% των ΣΚΚ της Περιοχής 1 και 81,4% της Περιοχής 3). Η

48 44 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 μικρότερη συχνότητα πρώτης εμφάνισης παρουσιάζεται στην ανατολική ζώνη μετάβασης και στις δύο περιοχές. Αξίζει να τονιστεί το πολύ μικρό ποσοστό ΣΚΚ που πρωτοεμφανίζονται στην Περιοχή 3β, με μόνο 5 από τα 48 ΣΚΚ που επηρέασαν την Περιοχή 3 ( ποσοστό 10,4% του συνόλου) να παρουσιάζουν θέση έναρξης γύρω από την Περιοχή 3β, κυρίως δε στη δυτική ζώνη μετάβασης. Το πρώτο κύτταρο της ημέρας παρουσιάζει εμφανές μέγιστο ως προς τη θέση έναρξης στο εσωτερικό της περιοχής μόνο στην Περιοχή 3 (61,5%). Αντίθετα, στην Περιοχή 1 το πρώτο κύτταρο της ημέρας παρουσιάζει σχεδόν την ίδια συχνότητα εμφάνισης τόσο στο εσωτερικό της περιοχής, όσο και στη βόρεια και στη δυτική ζώνη μετάβασης (30,5, 30,5 και 26,1% αντίστοιχα). Η κατανομή των ΣΚΚ ως προς τη θέση λήξης καταδεικνύει ότι οι περισσότερες καταιγίδες διαλύονται στο εσωτερικό των περιοχών προστασίας (το 64% των ΣΚΚ της Περιοχής 1 και 70% της Περιοχής 3). Η μικρότερη συχνότητα εμφάνισης στη θέση λήξης παρουσιάζεται στη δυτική ζώνη μετάβασης και για τις δύο περιοχές. Ακολούθως εξετάζεται η κατανομή των ΣΚΚ σε κάθε μία Περιοχή Προστασίας ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων που παρουσίασαν. Στον Πίνακα παρουσιάζεται το πλήθος και το αντίστοιχο ποσοστό των ΣΚΚ με περιοχή ανοδικών κινήσεων κατηγοριοποιημένη σε οκτώ τομείς (Βόρεια, Βορειοανατολικά, Ανατολικά, Νοτιοανατολικά, Νότια, Νοτιοδυτικά, Δυτικά και Βορειοδυτικά). Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Β 4 3,5% 2 4,2% ΒΑ 12 10,6% 4 8,3% Α 20 17,7% 5 10,4% ΝΑ 17 15,0% 3 6,3% Ν 8 7,1% 7 14,6% ΝΔ 20 17,7% 11 22,9% Δ 16 14,2% 10 20,8% ΒΔ 16 14,2% 6 12,5% Η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής ανοδικών κινήσεων παρατηρείται στη δυτική πλευρά (50% του συνόλου των ΣΚΚ στα ΝΔ, Δ και ΒΔ). Στην Περιοχή 1 η περιοχή ανοδικών κινήσεων των ΣΚΚ δεν παρουσιάζει προτιμητέο τομέα, με τη μεγαλύτερη συχνότητα να παρατηρείται στον ανατολικό και στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων. Αντίθετα στην Περιοχή 3 στη νότια πλευρά των καταιγίδων (ΝΑ, Ν, ΝΔ) αντιστοιχίζεται η περιοχή ανοδικών κινήσεων του 67% των ΣΚΚ, με μέγιστο στο νοτιοδυτικό τομέα τους. Η μικρότερη συχνότητα περιοχής ανοδικών κινήσεων παρατηρείται στο βόρειο τομέα των καταιγίδων και για τις δύο περιοχές. Η κατανομή των ΣΚΚ σε κάθε μία Περιοχή Προστασίας ως προς την περιοχή

49 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 45 ανοδικών κινήσεων που παρουσίασαν ανά τύπο καταιγίδας (Μονοκυτταρική, Πολυκυτταρική, Πολυκυτταρική σε Γραμμή) δίνει περισσότερες πληροφορίες και παρουσιάζεται στον Πίνακα Πίνακας Κατανομή των ΣΚΚ ανά τύπο ως προς την περιοχή ανοδικών κινήσεων (εκατοστιαία αναλογία). Περιοχή 1 Περιοχή 3 Μ Π Γ/Π Μ Π Γ/Π Β 5,1% 5,9% 3,2% ΒΑ 19,2% 7,7% 11,1% 5,9% 9,7% Α 23,1% 11,5% 55,6% 5,9% 12,9% ΝΑ 11,5% 14,1% 33,3% 5,9% 6,5% Ν 3,8% 9,0% 23,5% 9,7% ΝΔ 3,8% 24,4% 23,5% 22,6% Δ 23,1% 12,8% 17,6% 22,6% ΒΔ 15,4% 15,4% 11,8% 12,9% Η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής ανοδικών κινήσεων στις πολυκυτταρικές καταιγίδες παρατηρείται στη δυτική πλευρά τους και στις πολυκυτταρικές γραμμής στην ανατολική τους, ενώ οι μονοκυτταρικές δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερη προτίμηση. Αναλυτικά στη Περιοχή 1 η ανατολική πλευρά των μονοκυτταρικών καταιγίδων (ΒΑ, Α και ΝΑ με 38,4% αθροιστικά) και η δυτική πλευρά των πολυκυτταρικών (ΝΔ, Δ και ΒΔ με 52,6% αθροιστικά) παρουσιάζει προτιμητέα περιοχή νέων αναπτύξεων. Επίσης οι καταιγίδες που είναι εμφυτευμένες σε γραμμή (Γ/Π) παρουσιάζουν περιοχή ανοδικών κινήσεων μόνο στα ανατολικά τους (ΒΑ, Α και ΝΑ). Στην Περιοχή 3 διαφοροποίηση παρουσιάζεται μόνο για τις μονοκυτταρικές καταιγίδες, με προτιμητέα περιοχή νέων αναπτύξεων τη νοτιοδυτική πλευρά (Ν, ΝΔ και Δ με 64,6% αθροιστικά). Αντίθετα, στις πολυκυτταρικές καταιγίδες η προτιμητέα περιοχή νέων αναπτύξεων βρίσκεται στη δυτική πλευρά (ΝΔ, Δ και ΒΔ με 58,1% αθροιστικά). Ειδικά για τις πολυκυτταρικές καταιγίδες έχει καταγραφεί επιπλέον και η περιοχή νέων αναπτύξεων, δηλαδή η περιοχή ως προς την καταιγίδα όπου αναπτύσσονται τα νέα κύτταρα, πάλι κατηγοριοποιημένη σε οκτώ τομείς (Πίνακας 2.5.8).

50 46 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Πίνακας Κατανομή των πολυκυτταρικών ΣΚΚ ως προς την περιοχή νέων αναπτύξεων. Περιοχή 1 Περιοχή 3 Πλήθος Ποσοστό Πλήθος Ποσοστό Β 4 4,5% 0 0 ΒΑ 12 13,5% 3 9,7% Α 11 12,4% 6 19,4% ΝΑ 14 15,7% 4 12,9% Ν 8 9,0% 1 3,2% ΝΔ 20 22,5% 6 19,4% Δ 12 13,5% 5 16,1% ΒΔ 8 9,0% 6 19,4% Στη συγκεκριμένη περίπτωση η κατανομή είναι σχετικά ομαλή, με τη μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής νέων αναπτύξεων να παρατηρείται στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων για την Περιοχή 1, και στον ανατολικό, στο νοτιοδυτικό και στο βορειοδυτικό τομέα τους για την Περιοχή 3. Η μικρότερη συχνότητα περιοχής νέων αναπτύξεων παρατηρείται στο βόρειο τομέα των καταιγίδων και για τις δύο περιοχές. Τέλος, εξετάζονται χαρακτηριστικά που έχουν καταγραφεί και σχετίζονται με τη διάρκεια και την ένταση των καταιγίδων. Συγκεκριμένα εξετάζεται για κάθε καταιγίδα ο χρόνος ζωής, η αντίστοιχη διανυθείσα απόσταση (μετακίνηση) και το μέτρο της μέσης ταχύτητας κίνησης. Επίσης μελετάται η μέγιστη ανακλαστικότητα που παρουσίασε κάθε καταιγίδα στο χρόνο ζωής της, το μέγιστο ύψος κορυφής που εμφάνισε αλλά και το μέγιστο ύψος που έφθασε η ισοπληθής των 45 dbz. Στον Πίνακα παρουσιάζονται η μέση τιμή και τα ακρότατα των παραμέτρων έντασης για το σύνολο των καταιγίδων ανά περιοχή προστασίας. Παρατηρούμε ότι παρουσιάζεται πολύ μεγάλη διακύμανση των τιμών των καταγεγραμμένων παραμέτρων των ΣΚΚ. Γενικά οι καταιγίδες στις δύο περιοχές δεν παρουσιάζουν διαφορές στα μέσα χαρακτηριστικά τους, όμως οι μακροβιότερες, οι ταχύτερες και οι ισχυρότερες παρατηρήθηκαν στην Περιοχή 1 (υψηλότερες μέγιστες τιμές των παραμέτρων στην Περιοχή 1 από ό,τι στην Περιοχή 3).

51 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 47 Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά Περιοχή Προστασίας. Παράμετροι Περιοχή 1 Περιοχή 3 Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:11 4:41 1:07 0:18 2:52 1:11 Μετακίνηση (km) , ,5 Ταχύτητα (km/h) 0 89,1 20,4 4 78,1 20,6 Ανακλαστικότητα (dbz) , ,3 Ύψος κορυφής (km) 7,0 13,0 9,6 6,0 13,0 9,5 Ύψος 45 dbz (km) 4,0 11,5 7,8 5,0 11,0 7,9 Στους Πίνακες και δίνονται τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά για κάθε μία περιοχή ξεχωριστά ανά τύπο καταιγίδας που παρουσιάστηκε (Μονοκυτταρική, Πολυκυτταρική και Πολυκυτταρική Γραμμής). Συνολικά παρατηρούμε ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στις παραμέτρους ανάλογα με τον τύπο καταιγίδας, με τις μονοκυτταρικές να έχουν μικρότερες τιμές από τις πολυκυτταρικές. Το γεγονός αυτό ισχύει και στις δύο Περιοχές Προστασίας, η διαφορά των παραμέτρων όμως ανά τύπο είναι πολύ μεγαλύτερη για την Περιοχή 3. Οι μεγαλύτερες τιμές των παραμέτρων καταγράφηκαν στις Πολυκυτταρικές Γραμμής, που επηρέασαν μόνο την Περιοχή 1, και οι μικρότερες τιμές καταγράφηκαν στις μονοκυτταρικές καταιγίδες της Περιοχή 3. Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά τύπο στην Περιοχή 1. Παράμετροι Περιοχή 1 Μ Π Γ/Π Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:11 4:11 0:54 0:14 2:48 1:10 0:21 2:23 1:13 Μετακίνηση (km) , , ,4 Ταχύτητα (km/h) 0 38,2 16,8 0 89,1 19,5 32,2 49,1 39,2 Ανακλαστ/τα (dbz) , , ,6 Ύψος κορυφής km) 7 13,0 9,0 7 13,0 9,8 8,0 12,0 10,0 Ύψος 45 dbz (km) 5 10,8 7,3 4 11,5 7,9 7,0 10,7 8,4

52 48 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ ανά τύπο στην Περιοχή 3. Περιοχή 3 Παράμετροι Μ Π Γ/Π Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέση Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:18 1:32 0:42 0:38 2:56 1: Μετακίνηση (km) , , Ταχύτητα (km/h) 8,6 19,6 12,6 3,8 78,1 24, Ανακλαστ/τα (dbz) , , Ύψος κορυφής (km) 7 10,0 9,0 6,0 13,0 9, Ύψος 45 dbz (km) 5 9,5 7,5 5,0 11,0 8, Τέλος στον Πίνακα γίνεται η σύγκριση των παραμέτρων μόνο για τις καταιγίδες της Περιοχής 1, ανάλογα με το αν συνοδεύονταν ή όχι με χαλάζι, σύμφωνα με τα δεδομένα του δικτύου χαλαζομέτρων. Πίνακας Στατιστικά μέτρα χαρακτηριστικών των ΣΚΚ στην Περιοχή Προστασίας 1 ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι χαλαζιού. Παράμετροι Όχι χαλάζι (95 ΣΚΚ) Ναι χαλάζι (22 ΣΚΚ) Ελάχ. Μέγ. Μέση Ελάχ. Μέγ. Μέσ Χρόνος ζωής (ωω:λλ) 0:11 4:11 1:02 0:32 2:48 1:28 Μετακίνηση (km) , Ταχύτητα (km/h) 0 89,1 19,4 3,4 49,1 24,6 Ανακλαστικότητα (dbz) , ,5 Ύψος κορυφής (km) 7 13,0 9,5 7,0 13,0 10,4 Ύψος 45 dbz (km) 4 11,5 7,6 6,0 11,5 8,9 η Παρατηρούμε ότι οι καταιγίδες που συνδέονται με χαλάζι στο έδαφος εμφανίζουν υψηλότερες τιμές των μέσων παραμέτρων, αν και στα ακρότατα δεν εμφανίζεται πάντα αυτή η διαφορά. Γενικά μία χαλαζοφόρα καταιγίδα διαρκεί περισσότερο, διανύει μεγαλύτερη απόσταση με μεγαλύτερη ταχύτητα κίνησης, και έχει υψηλότερη ανακλαστικότητα σε σχέση με μία μη χαλαζοφόρα. Το ύψος κορυφής όμως και το ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz είναι οι δύο παράμετροι που δείχνουν να έχουν τη μεγαλύτερη σχέση με την ύπαρξη χαλαζιού στο έδαφος. Ανακεφαλαιώνοντας, η ανάλυση των χαρακτηριστικών των καταιγίδων που σημειώθηκαν στη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου 2012 κατέδειξε τα εξής κύρια σημεία: Καταγράφηκαν 165 ΣΚΚ, σε 28 συνολικά Ημέρες ΣΚΚ. Σε κάθε Ημέρα ΣΚΚ παρατηρήθηκαν από 1 έως 24 καταιγίδες.

53 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 49 Στην Περιοχή 1 παρουσιάστηκαν υπερδιπλάσιες καταιγίδες από ό,τι στην Περιοχή 3 (117 ΣΚΚ έναντι 48 αντίστοιχα). Κατά μέσο όρο στην Περιοχή 1 καταγράφηκαν 5,1 καταιγίδες, ενώ στην Περιοχή 3 σημειώθηκαν 2,9 καταιγίδες ανά Ημέρα ΣΚΚ. Το μήνα Μάιο παρουσιάστηκε το μέγιστο τόσο στο πλήθος των ΣΚΚ όσο και στον αριθμό των Ημερών ΣΚΚ και στις δύο Περιοχές Προστασίας, με τον Αύγουστο να ακολουθεί. Ασυνήθιστα μικρός αριθμός Ημερών ΣΚΚ παρατηρήθηκε τον Ιούνιο. Τα 2/3 των ΣΚΚ ανήκουν στον πολυκυτταρικό τύπο καταιγίδας και για τις δύο Περιοχές Προστασίας (68% και 65% αντίστοιχα). Το 73% των καταιγίδων παρουσιάστηκε τις μεσημεριανές - απογευματινές ώρες (09:00 έως 18:00 UTC), με μέγιστο στο διάστημα 12:00-15:00. Η ώρα εμφάνισης του πρώτου κυττάρου της ημέρας παρουσιάζει μέγιστο επίσης στο διάστημα 12:00-15:00. Η πλειονότητα των ΣΚΚ πρωτοεμφανίζεται στο εσωτερικό των περιοχών προστασίας και διαλύονται επίσης στο εσωτερικό τους (60% και 64% για την Περιοχή 1 αντίστοιχα, 81% και 70% για την Περιοχή 3). Η μικρότερη συχνότητα για τη θέση έναρξης παρουσιάζεται στην ανατολική ζώνη μετάβασης και για τη θέση λήξης στη δυτική ζώνη μετάβασης και για τις δύο περιοχές. Η πλειονότητα των ΣΚΚ κινήθηκε από δυτικές διευθύνσεις, με το 67% στην Περιοχή 1 και το 76% στην Περιοχή 3 να παρουσιάζει διεύθυνση κίνησης από τα ΝΔ, Δ και ΒΔ. Προτιμητέα περιοχή ανοδικών κινήσεων των ΣΚΚ στην Περιοχή 1 είναι η ανατολική πλευρά των μονοκυτταρικών καταιγίδων και των καταιγίδων σε γραμμή, και η δυτική πλευρά των πολυκυτταρικών. Στην Περιοχή 3 αντίστοιχα είναι η νοτιοδυτική πλευρά των μονοκυτταρικών και στη δυτική πλευρά των πολυκυτταρικών. Η μεγαλύτερη συχνότητα περιοχής νέων αναπτύξεων για τις πολυκυτταρικές καταιγίδες παρατηρείται στο νοτιοδυτικό τομέα των καταιγίδων για την Περιοχή 1, και στον ανατολικό, νοτιοδυτικό και βορειοδυτικό τομέα τους για την Περιοχή 3. Στις δύο περιοχές δεν παρουσιάζονται διαφορές στα χαρακτηριστικά που αφορούν τη διάρκεια και την ένταση των καταιγίδων, όμως οι μακροβιότερες, οι ταχύτερες και οι ισχυρότερες παρατηρήθηκαν στην Περιοχή 1. Διαφοροποίηση στις παραμέτρους έντασης παρουσιάζεται ανάλογα με τον τύπο καταιγίδας, με τις μεγαλύτερες τιμές να καταγράφονται στις Πολυκυτταρικές Γραμμής, που επηρέασαν μόνο την Περιοχή 1, και οι μικρότερες τιμές στις μονοκυτταρικές καταιγίδες της Περιοχή 3. Μία μέση καταιγίδα στην Περιοχή 1 διαρκεί 1:07 ώρα, διανύει απόσταση 22,4 km με ταχύτητα 20,4 km/h, έχει μέγιστη ανακλαστικότητα 56 dbz και μέγιστο ύψος κορυφής 9,6 km. Μία μέση καταιγίδα στην Περιοχή 3 διαρκεί 1:11 ώρα, διανύει απόσταση 26,5 km με ταχύτητα 20,6 km/h, έχει μέγιστη ανακλαστικότητα 56 dbz και μέγιστο ύψος κορυφής 9,5 km. Γενικά μία χαλαζοφόρα καταιγίδα διαρκεί περισσότερο, διανύει μεγαλύτερη απόσταση με μεγαλύτερη ταχύτητα κίνησης, και έχει υψηλότερη ανακλαστικότητα σε σχέση με μία μη χαλαζοφόρα. Το ύψος κορυφής όμως και το ύψος της ισοπληθούς των 45 dbz είναι οι δύο παράμετροι που δείχνουν να έχουν τη μεγαλύτερη σχέση με την ύπαρξη χαλαζιού στο έδαφος.

54 ΠΛΗΘΟΣ 50 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΠΟΡΑΣ Μ. Χριστοδούλου Κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής περιόδου του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας 2012 έγινε καταγραφή των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) που επηρέασαν τις δύο περιοχές προστασίας τις ημέρες σποράς, καθώς και διαφόρων παραμέτρων σχετικών με τις πτήσεις σποράς και τους χρόνους έναρξης και λήξης της σποράς. Στη μελέτη αυτή αναλύονται κυρίως τα δεδομένα που σχετίζονται με τη σπορά των καταιγίδων, σύμφωνα με την ανάλυση των επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν οι μετεωρολόγοι του ΚΕ.Μ.Ε. Στην επιχειρησιακή περίοδο, από 10 Απριλίου έως 30 Σεπτεμβρίου 2012, καταγράφηκαν συνολικά και στις δύο περιοχές προστασίας 165 ΣΚΚ. Σπορά πραγματοποιήθηκε συνολικά σε 122 ΣΚΚ, από τα οποία τα 83 ήταν στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και τα 39 στην Περιοχή Θεσσαλίας. Δεν πραγματοποιήθηκε σπορά για διάφορους λόγους σε 34 ΣΚΚ στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και σε 9 στην Περιοχή Θεσσαλίας. Ο συνολικός χρόνος σποράς ήταν 29 ώρες και 51 λεπτά (1791 λεπτά). Η μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ και του αντίστοιχου μέσου πραγματικού χρόνου διάρκειας σποράς παρουσιάζονται στα Σχήματα και ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΟΥ ΣΠΑΡΘΗΚΑΝ 60,00 58,00 50,00 40,00 37,00 30,00 20,00 15,00 10,00 4,00 8,00 0,00 0,00 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ Σχήμα Μηνιαία κατανομή πλήθους ΣΚΚ, στις οποίες πραγματοποιήθηκε σπορά κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π

55 ΧΡΟΝΟΣ (MIN) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 51 ΜΕΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΠΟΡΑΣ 30,00 27,63 25,00 20,00 14,45 15,67 15,00 12,43 10,00 8,75 5,00 0,00 0,00 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ Σχήμα Μηνιαία κατανομή της μέσης διάρκειας σποράς κατά τη διάρκεια του Ε.Π.Χ.Π Το πλήθος των ΣΚΚ που σπάρθηκαν και στις δύο περιοχές προστασίας παρουσιάζει μέγιστο το Μάιο, ενώ η μέση διάρκεια σποράς ανά ΣΚΚ εμφανίζει μέγιστο το Σεπτέμβριο, γεγονός που δηλώνει ότι στα ΣΚΚ αυτού του μήνα πραγματοποιήθηκε μεγαλύτερης διάρκειας σπορά. Οι εξεταζόμενες παράμετροι μελετήθηκαν και για την κάθε μία περιοχή προστασίας ξεχωριστά και η μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ που σπάρθηκαν, καθώς και η σύγκριση των ΣΚΚ που πραγματοποιήθηκε σπορά σε σχέση με αυτών που απαιτούσαν σπορά παρουσιάζεται στον Πίνακα 2.6.1, καθώς και στα Σχήματα και Πίνακας Πλήθος ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και ΣΚΚ στα οποία πραγματοποιήθηκε σπορά. Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας Πλήθος ΣΚΚ Περιοχή Θεσσαλίας Πλήθος ΣΚΚ Μήνας Απαιτούμενη Πραγματική Απαιτούμενη Πραγματική σπορά σπορά σπορά σπορά Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Ε.Π.Χ.Π

56 ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΛΗΘΟΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ 52 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ ΑΠΑΙΤ0ΥΜΕΝΗ ΣΠΟΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΠΟΡΑ Σχήμα Μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών που πραγματοποιήθηκε σπορά στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΝΑΣ ΑΠΑΙΤ0ΥΜΕΝΗ ΣΠΟΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΠΟΡΑ Σχήμα Μηνιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ που απαιτούσαν σπορά και αυτών που πραγματοποιήθηκε σπορά στην Περιοχή Θεσσαλίας.

57 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 53 Στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας πραγματοποιήθηκε σπορά σε 83 καταιγίδες από τις 117 που απαιτούσαν σπορά, δηλαδή ποσοστό 70,9%. Στην Περιοχή Θεσσαλίας το αντίστοιχο ποσοστό είναι λίγο μεγαλύτερο και αντιστοιχεί στο 81,3%. Συγκεκριμένα, στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας δεν πραγματοποιήθηκε σπορά σε 34 περιπτώσεις, ποσοστό 29,1% και στην Περιοχή Θεσσαλίας δεν πραγματοποιήθηκε σπορά σε 9 περιπτώσεις, ποσοστό 18,7%. Η διαφορά του απαιτούμενου χρόνου έναρξης σποράς σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς υπολογίστηκε για κάθε ένα ΣΚΚ και για την κάθε μία περιοχή προστασίας ξεχωριστά. Σύμφωνα με αυτή τη διαφορά, δηλαδή ανάλογα με το μέγεθος της καθυστέρησης, η κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ ομαδοποιήθηκε σε τέσσερις κατηγορίες που παρουσιάζονται στον Πίνακα Στις δύο πρώτες κατηγορίες θεωρούμε ότι η σπορά ξεκίνησε στο θεωρητικά ενδεδειγμένο χρόνο, χωρίς να εξετάζεται στην παρούσα μελέτη η μετέπειτα εξέλιξή της. Στη κατηγορία που η σπορά στα ΣΚΚ ξεκίνησε με καθυστέρηση μεγαλύτερη από 4 λεπτά έως και 10 λεπτά (5-10 λεπτά), περιλαμβάνονται περιπτώσεις που εκτιμούμε ότι η καθυστέρηση δεν επηρέασε τη όλη διαδικασία σποράς, λόγω του συνολικά αυξημένου χρόνου διάρκειας σποράς, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που απαιτούσαν μικρό χρόνο διάρκειας σποράς, στις οποίες η καθυστέρηση αυτή ενδεχομένως να έπαιξε κάποιο ρόλο. Πίνακας Κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου χρόνου έναρξης σποράς από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς. Πλήθος ΣΚΚ Διαφορά απαιτούμενου πραγματικού Περιοχή Περιοχή χρόνου έναρξης σποράς Κεντρικής Θεσσαλίας Μακεδονίας Έναρξη νωρίτερα (<0 ) 3 0 Έναρξη στον ενδεδειγμένο χρόνο (0-4 λεπτά) Έναρξη με καθυστέρηση (5-10 λεπτά) 25 5 Έναρξη με καθυστέρηση (>10 λεπτά) Επίσης, η διαφορά του απαιτούμενου χρόνου έναρξης σποράς σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς παρουσιάζεται με ποσοστιαία κατανομή στα Σχήματα και Διαπιστώνεται ότι και στις δύο περιοχές προστασίας, στο μεγαλύτερο ποσοστό, η σπορά ξεκινάει με καθυστέρηση μεγαλύτερη των 10 λεπτών. Ειδικά στην Περιοχή Θεσσαλίας το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο και σε κάποιες περιπτώσεις οφείλεται στη μεγαλύτερη απόσταση της περιοχής αυτής από τη βάση των αεροσκαφών, παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για την εξασφάλιση έγκαιρης απογείωσης. Συμπερασματικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι γενικά η σπορά ξεκινάει στο θεωρητικά ενδεδειγμένο χρόνο ή με μικρή απόκλιση από αυτόν σε ποσοστό της τάξης του 60% των περιπτώσεων στην Περιοχή 1 και της τάξης του 40% των περιπτώσεων στην Περιοχή 3.

58 54 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 4% 39% 27% 30% ΣΠΟΡΑ ΝΩΡ. <0 ΣΠΟΡΑ (0-4λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (5-10λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>10λ) Σχήμα Ποσοστιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 0% 28% 59% 13% ΣΠΟΡΑ ΝΩΡ. <0 ΣΠΟΡΑ (0-4λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (5-10λ) ΣΠΟΡΑ ΚΑΘ. (>10λ) Σχήμα Ποσοστιαία κατανομή του πλήθους των ΣΚΚ με βάση τη διαφορά του απαιτούμενου από τον πραγματικό χρόνο έναρξης σποράς στην Περιοχή Θεσσαλίας.

59 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΠΟΡΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ Ε. Τσαγκαλίδης και Κ. Μυλοθροπούλου Τα δεδομένα καταγραφής των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ), τα οποία επηρέασαν τις δύο περιοχές προστασίας, καθώς επίσης και τα δεδομένα των επιχειρησιακών πτήσεων σποράς τους, αναλύονται με την παρούσα μελέτη και υπολογίζονται οι τιμές παραμέτρων που εκφράζουν τη σπορά των ΣΚΚ. Ειδικότερα, εξετάζονται τα δεδομένα κατανάλωσης φυσιγγίων που περιλαμβάνουν τον αριθμό εκτοξευόμενων και ακρόκαυστων φυσιγγίων, των 20g και 75g υλικού σποράς αντίστοιχα, τα οποία πυροδοτήθηκαν σε κάθε ένα ΣΚΚ, καθώς και οι χρονικές στιγμές πυροδότησής τους (με ακρίβεια δευτερολέπτου), σύμφωνα με τις αυτόματες καταγραφές πυροδότησης του καταγραφικού συστήματος RDTS (Τσαγκαλίδης 2000, Tzoumaki 2006, Tsagalidis 2006). Από αυτά τα δεδομένα σποράς υπολογίστηκαν για κάθε ένα ΣΚΚ οι παρακάτω παράμετροι σποράς. 1. Υλικό σποράς (g): η συνολική ποσότητα πυροτεχνικού υλικού που πυροδοτήθηκε σε κάθε ΣΚΚ, υπό μορφή εκτοξευόμενων ή και ακρόκαυστων φυσιγγίων. 2. Διάρκεια σποράς (min): η πραγματοποιηθείσα χρονική διάρκεια σποράς σε κάθε ΣΚΚ. 3. Μέσος ρυθμός σποράς (g/s): η ποσότητα του πυροτεχνικού υλικού σε γραμμάρια ανά δευτερόλεπτο, σε κάθε ΣΚΚ. 4. Πλήθος εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας: το πλήθος των εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας σε κάθε ΣΚΚ. Στην επιχειρησιακή περίοδο του Ε.Π.Χ.Π 2012 πραγματοποιήθηκε σπορά σε 122 ΣΚΚ, από τα οποία τα 83 ήταν στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και τα 39 στην Περιοχή Θεσσαλίας. Σύμφωνα με το καταγραφικό σύστημα, σε δύο ΣΚΚ στην περιοχή Κ. Μακεδονίας δεν βρέθηκαν φυσίγγια σποράς, προφανώς λόγω της μικρής χρονικής διάρκειας σποράς που ήταν μικρότερη των 3 λεπτών της ώρας. Στα Σχήματα 2.7.1, 2.7.2, και παρουσιάζονται με θηκογράμματα οι τιμές των εξεταζόμενων παραμέτρων σποράς και ειδικότερα του Υλικού σποράς, της Διάρκειας σποράς, του Μέσου ρυθμού σποράς και του Πλήθους των εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας, ανά ΣΚΚ για την Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας και την Περιοχή Θεσσαλίας αντίστοιχα.

60 56 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Υλικό σποράς των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας. Σχήμα Διάρκεια σποράς των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας.

61 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 57 Σχήμα Μέσος ρυθμός σποράς των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας. Σχήμα Πλήθος εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας.

62 58 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Στους Πίνακες και παρουσιάζονται τα στατιστικά χαρακτηριστικά των ανωτέρω παραμέτρων σποράς, καθώς και του πλήθους των εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά ΣΚΚ για καθεμιά από τις περιοχές προστασίας. Σημειώνεται ότι το πλήθος ακρόκαυστων φυσιγγίων είναι αρκετά μικρό σε σχέση με το πλήθος των εκτοξευόμενων και δε συμπεριλήφθηκε στους Πίνακες. Πίνακας Στατιστικά χαρακτηριστικά δεδομένων σποράς των ΣΚΚ για την Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Πλήθος Εκτοξ. φυσιγγίων Υλικό σποράς (g) Διάρκεια σποράς (min) Μέσος Ρυθμός σποράς (g/s) Πλήθος Εκτοξ. Φυσ. ανά λεπτό Μέση τιμή 65, ,5 1,43 4,3 Τυπικό σφάλμα του μέσου 6, ,5 0,07 0,22 Διάμεσος ,4 4,1 Τυπική απόκλιση 56, ,3 0,67 1,99 Ελάχιστη τιμή ,4 1,2 Μέγιστη τιμή ,3 10 Εκατοστημόριο 25% ,93 2,8 Εκατοστημόριο 75% 103, ,5 1,74 5,1 Πίνακας Στατιστικά χαρακτηριστικά δεδομένων σποράς των ΣΚΚ για την Περιοχή Θεσσαλίας. Μέσος Πλήθος Υλικό Διάρκεια Πλήθος Ρυθμός Εκτοξ. σποράς σποράς Εκτοξ. Φυσ. σποράς φυσιγγίων (g) (min) ανά λεπτό (g/s) Μέση τιμή 61, ,4 1,47 4,3 Τυπικό σφάλμα του μέσου 9, ,8 0,11 0,3 Διάμεσος ,33 4 Τυπική απόκλιση 59, ,7 0,69 1,95 Ελάχιστη τιμή ,2 0,7 Μέγιστη τιμή ,3 10 Εκατοστημόριο 25% Εκατοστημόριο 75% ,67 5

63 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 59 Από τα παραπάνω παρατηρούμε ότι στην Περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας, η μέση τιμή ανά ΣΚΚ του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων είναι 65,5 φυσίγγια, του υλικού σποράς 1331 g, της διάρκειας σποράς 15,5 min, του μέσου ρυθμού σποράς 1,67 g/s και του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας 4,3 φυσίγγια. Αντίστοιχα στην Περιοχή Θεσσαλίας, η μέση τιμή ανά ΣΚΚ του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων είναι 61,8 φυσίγγια, του υλικού σποράς 1248 g, της διάρκειας σποράς 16,4 min, του μέσου ρυθμού σποράς 1,47 g/s και του πλήθους εκτοξευόμενων φυσιγγίων ανά λεπτό της ώρας 4,3 φυσίγγια. Σημειώνεται επίσης, ότι στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας καταναλώθηκαν 23 ακρόκαυστα φυσίγγια σε τρία ΣΚΚ, ενώ στην Περιοχή Θεσσαλίας 6 ακρόκαυστα φυσίγγια σε δύο ΣΚΚ.

64 60 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΑΛΑΖΟΜΕΤΡΩΝ Μ. Σιούτας, Ι. Βέτσος, Κ. Τσιτουρίδης Δεδομένα χαλαζιού Στο δίκτυο των χαλαζομέτρων που λειτουργεί στην Περιοχή 1, κατά τη διάρκεια της αντιχαλαζικής περιόδου 10 Απριλίου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2012, σημειώθηκαν 12 ημέρες χαλαζιού, στις οποίες συνολικά 35 χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Οι ημερομηνίες, οι θέσεις χαλαζομέτρων και οι περιοχές χαλαζιού, καθώς και βασικά δεδομένα σχετικά με την πυκνότητα και το μέγιστο μέγεθος των χαλαζοκόκκων που καταγράφηκαν, περιλαμβάνονται στον Πίνακα Οι χάρτες με τις θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι, ανά ημερομηνία χαλαζόπτωσης δίνονται στο Παράρτημα Θ. Κατά την επιχειρησιακή περίοδο του 2012, πραγματοποιήθηκαν 36 κανονικές αλλαγές του δικτύου χαλαζομέτρων στις οποίες συνολικά αλλάχτηκαν 692 χαλαζόμετρα και 24 έκτακτες αλλαγές, στις οποίες αλλάχτηκαν συνολικά 431 χαλαζόμετρα. Οι κανονικές αλλαγές με τον αντίστοιχο αριθμό χαλαζομέτρων κατανέμονται ως εξής: 6 τον Απρίλιο-154 χαλαζόμετρα, 8 το Μάιο-66 χαλαζόμετρα, 6 τον Ιούνιο-128 χαλαζόμετρα, 5 τον Ιούλιο-113 χαλαζόμετρα, 4 τον Αύγουστο-102 χαλαζόμετρα, 3 το Σεπτέμβριο-65 χαλαζόμετρα και 4 τον Οκτώβριο-63 χαλαζόμετρα. Οι έκτακτες αλλαγές, με τον αντίστοιχο αριθμό χαλαζομέτρων κατανέμονται ως εξής: 12 το Μάιο-205 χαλαζόμετρα, 3 τον Ιούνιο-50 χαλαζόμετρα, 2 τον Ιούλιο-19 χαλαζόμετρα, 5 τον Αύγουστο-90 χαλαζόμετρα και 2 το Σεπτέμβριο-67 χαλαζόμετρα. Πίνακας Δεδομένα δικτύου χαλαζομέτρων. Ημερ/νία Αριθμός Θέσης Χαλαζομέτρου Περιοχή Χαλαζομέτρου Πυκνότητα Χαλαζιού Μέγιστο Μέγεθος χαλαζιού 57 Πολύπετρο Αρκετή Μπιζελιού 56 Ευρωπός Μεγάλη Σταφυλιού 159 Γιαννακοχώρι Μικρή Μπιζελιού Νέα Πέλλα Μέτρια Μπιζελιού Πλατύ Μικρή Μπιζελιού 93 Άσπρο Μικρή Μπιζελιού 158 Λάκκα Μικρή Μπιζελιού 42 Νέα Μεσημβρία Μέτρια Μπιζελιού 54 Άθυρα Αρκετή Μπιζελιού Κυδωνέα Μικρή Μπιζελιού Παλιό Αγιονέρι Μέτρια Μπιζελιού 50 Ακρόκαμπος Μεγάλη Μπιζελιού

65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 61 Ημερ/νία Αριθμός Θέσης Χαλαζομέτρου Περιοχή Χαλαζομέτρου Πυκνότητα Χαλαζιού Μέγιστο Μέγεθος χαλαζιού 66 Αξός Μικρή Μπιζελιού 75 Λιποχώρι Ίχνη Μπιζελιού 138 Κολινδρός Μέτρια Μπιζελιού 20 Κουλούρα Μέτρια Μπιζελιού 119 Γιαννιτσά Μέτρια Μπιζελιού 149 Βεργίνα Μέτρια Μπιζελιού 156 Καρυώτισσα Μικρή Μπιζελιού 33 Μάλγαρα Μικρή Μπιζελιού 138 Κολινδρός Μέτρια Μπιζελιού Στενήμαχος Μικρή Μπιζελιού Μαρίνα Μικρή Μπιζελιού Αγχίαλος Μικρή Σταφυλιού 30 Σίνδος Μέτρια Καρυδιού 31 Αγρ. Περιοχή Ανατολικού Μικρή Μπιζελιού 48 Βαθύλακκος Μικρή Μπιζελιού 87 Νέα Νικομήδεια Μικρή Μπιζελιού 97 Νέα Νικομήδεια- Μέτρια Σταφυλιού Λυκογιάννη 142 Κορινός (Ε.Ο.) Ίχνη Σταφυλιού 24 Μεγάλη Γέφυρα Μικρή Μπιζελιού 35 Τρίκαλα Μικρή Μπιζελιού 38 Πλατύ Μικρή Μπιζελιού 146 Λιβάδι Αρκετή Μπιζελιού 153 Τρίκαλα Αγρ Περ. Μικρή Μπιζελιού Επεξηγήσεις: 1. Στην ταξινόμηση της πυκνότητας του χαλαζιού, όπως καταγράφηκε στην επιφάνεια των χαλαζομέτρων, οι διάφορες κατηγορίες προέκυψαν με βάση το συνολικό αριθμό χαλαζοκόκκων: Κατηγορία Πλήθος Χαλαζοκόκκων α. Μικρή 1-5 β. Μέτρια 6-15 γ. Αρκετή δ. Μεγάλη > 30

66 Αριθμός Περιπτώσεων 62 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Οι κατηγορίες των μεγεθών των χαλαζοκόκκων προσδιορίσθηκαν με βάση την ακόλουθη ταξινόμηση: Κατηγορία Μέγιστη Διάμετρος Χαλαζοκόκκου (cm) α. Μπιζελιού 0,6 -- 1,2 β. Σταφυλιού 1,2 -- 2,0 γ. Καρυδιού 2,0 -- 3,2 Η μηνιαία κατανομή των ημερών χαλαζιού και του αριθμού των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι στο δίκτυο χαλαζομέτρων, απεικονίζεται στο Σχήμα Οι συνολικά δώδεκα (12) ημέρες χαλαζιού της περιόδου κατανέμονται στους διάφορους μήνες ως εξής: τον Απρίλιο δεν σημειώθηκε ημέρα χαλαζιού, το Μάιο σημειώθηκαν 8, τον Ιούνιο 2, τον Ιούλιο καμία, τον Αύγουστο 1 και το Σεπτέμβριο 1 ημέρα χαλαζιού. Από πλευράς αριθμού χαλαζομέτρων, το σύνολο των τριάντα 5 (35) χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι την περίοδο 2012, κατανέμεται ως εξής: τον Απρίλιο δεν καταγράφηκε χαλάζι σε κανένα χαλαζόμετρο, το Μάιο καταγράφηκε χαλάζι σε 22 χαλαζόμετρα, τον Ιούνιο σε 5 χαλαζόμετρα, σε κανένα τον Ιούλιο, τον Αύγουστο σε 3 χαλαζόμετρα και το Σεπτέμβριο σε 5 χαλαζόμετρα. Ο μέγιστος αριθμός χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι σε μία ημέρα χαλαζιού, ήταν 9 χαλαζόμετρα στη χαλαζόπτωση της 22 ης Μαΐου Ημέρες Χαλαζιού Αριθμός Χαλαζομέτρων Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Σχήμα Μηνιαία κατανομή του αριθμού ημερών χαλαζιού και του αριθμού χαλαζομέτρων,

67 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 63 που κατέγραψαν χαλάζι, στο διάστημα 10 Απριλίου-30 Σεπτεμβρίου Βαθμονόμηση χαλαζομέτρων Η διαδικασία της βαθμονόμησης των χαλαζομέτρων εφαρμόζεται σε κάθε νέα ποσότητα ή νέα παραλαβή του υλικού εξηλασμένης πολυστερίνης, που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί ως υλικό χαλαζομέτρων. Συγκεκριμένα, η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται για την εκπόνηση της εξίσωσης βαθμονόμησης, η οποία χρησιμοποιείται στην ανάλυση των χαλαζομέτρων και την εξαγωγή των διαφόρων παραμέτρων του χαλαζιού. Κατά την επιχειρησιακή περίοδο 2012 χρησιμοποιήθηκαν χαλαζόμετρα από πέντε (5) διαφορετικές παρτίδες υλικού. Η παρτίδα που τοποθετήθηκε πρώτη ήταν η ίδια που χρησιμοποιήθηκε και την περίοδο 2011 και για το λόγο αυτό ισχύει η ίδια η εξίσωση βαθμονόμησης που εκπονήθηκε το 2011 (Ετήσια Έκθεση Ε.Π.Χ.Π. 2011). Από το υπόλοιπο υλικό που χρησιμοποιήθηκε, χαλάζι κατέγραψαν χαλαζόμετρα προερχόμενα από τις τρεις πρώτες παρτίδες. Οι συντελεστές Α και Β των εξισώσεων που έχουν προκύψει από τη βαθμονόμηση των τεσσάρων παρτίδων του 2012, καθώς και ο συντελεστής συσχέτισης r (correlation coefficient) για την κάθε εξίσωση φαίνονται στον Πίνακα Πίνακας Εξισώσεις βαθμονόμησης του υλικού χαλαζομέτρων περιόδου Παρτίδα Εξίσωση Α Β r=sxy/(sx*sy) Π2011 Ε Π1 Ε Π2 Ε Π3 Ε Π4 Ε Η εξίσωση βαθμονόμησης έχει τη μορφή: Dh=A+B*Dd, όπου Dd= η (ελάχιστη) διάμετρος του αποτυπώματος και Dh=η διάμετρος του αντίστοιχου χαλαζοκόκκου που προκάλεσε το αποτύπωμα. Κατά την ανάλυση των χαλαζομέτρων, για τον υπολογισμό των συντελεστών Α και Β χρησιμοποιείται προσέγγιση τριών δεκαδικών ψηφίων. Στον ακόλουθο Πίνακα περιλαμβάνονται οι εξισώσεις βαθμονόμησης που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση κάθε χαλαζομέτρου που κατέγραψε χαλάζι κατά την περίοδο 2012.

68 64 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Πίνακας Εξισώσεις βαθμονόμησης χαλαζομέτρων α/α Ημερ/νία Αριθμός θέσης χαλαζομέτρου Εξίσωση Βαθμονόμησης Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε Ε12-3

69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2012 Ε. Χατζή και Σ. Δημούτση Από το 2004 και έπειτα το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας (Ε.Π.Χ.Π.) εφαρμόζεται ταυτόχρονα στις δύο Περιοχές Προστασίας, στην Περιοχή Ημαθίας- Πέλλας (Π1), και στην Περιοχή Θεσσαλίας (Π3). Η ομοιογένεια των δεδομένων στο χρονικό διάστημα (ίδια έκταση και ίδιος περίπου χρόνος εφαρμογής ανά έτος) καθιστά εφικτή τη σύγκριση των επιχειρησιακών δεδομένων ανά περίοδο και ανά περιοχή. Ήδη στην Ετήσια Έκθεση 2008 παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν τα επιχειρησιακά δεδομένα της πενταετίας , και έγινε σύγκριση των επιχειρησιακών παραμέτρων πτήσεων ανά Περιοχή Προστασίας, ανά περίοδο εφαρμογής και ανά μήνα. Τα επιχειρησιακά δεδομένα των περιόδων 2009, 2010, 2011 και 2012 προστέθηκαν στην υπάρχουσα βάση δεδομένων και διαμορφώθηκαν οι νέες μέσες τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων πτήσεων (10 συνολικά παράμετροι, Πίνακας 2.9.1). Με αυτή τη βάση δεδομένων επιχειρείται η γενική αποτίμηση της περιόδου 2012 συγκριτικά με τις προηγούμενες περιόδους εφαρμογής του Προγράμματος. Συνολικά και για τις δυο περιοχές προστασίας, κατά την περίοδο 2012 οι τιμές των παραμέτρων ήταν πολύ μικρότερες του μέσου όρου, ιδιαίτερα δε των παραμέτρων σποράς. Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2012 και μέση τιμή περιόδου. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Ε.Π.Χ.Π Μ.Τ. Σποράς ,1 Περιπολ ,8 Επιχειρ ,9 Σποράς ,9 Περιπολ ,6 Επιχειρ ,5 Σποράς 160,9 314,9 215,7 215, , ,1 161,5 227,8 Περιπολ. 107, ,3 137,9 97,4 144,4 123,2 109,1 97,5 121,4 Επιχειρ. 268,2 479, ,8 278,4 461,7 342,2 369,2 259,0 349,2 Υλικό σποράς (Kg) 155,8 388,5 232,0 237,1 241,8 347,6 289,3 291,9 165,1 261,0 Στη διάρκεια της εξεταζόμενης εννεαετίας, το 2005 και το 2009 ήταν οι περίοδοι με τη μεγαλύτερη καιρική και πτητική δραστηριότητα, καθώς παρουσίασαν τις υψηλότερες τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων. Στον αντίποδα, το 2012

70 66 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 χαρακτηρίζεται ως η περίοδος με τη μικρότερη καιρική και πτητική δραστηριότητα, καθώς παρουσιάζει τις χαμηλότερες τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων. Συγκεκριμένα, σχεδόν σε όλες τις επιχειρησιακές παραμέτρους το ελάχιστο των τιμών στην εξεταζόμενη περίοδο καταγράφεται το 2012, με μείωση ως προς τη μέση τιμή που κυμαίνεται από 18% στις ημέρες περιπολίας έως 37% στο υλικό σποράς. Στη διάρκεια της περιόδου 2012 καταγράφηκαν 2,0 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα, τιμή κοντά στο μέσο όρο της εννεαετίας (2,2). Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 3,3 ώρες, όσο και μιας πτήσης περιπολίας (αντίστοιχα 3,1 και 2,9). Σημειώθηκε κατανάλωση 3,4 Kg υλικού σποράς ανά πτήση σποράς και 6,1 Kg υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς (αντίστοιχα 3,6 και 7,0). Μεγαλύτερη μείωση κατά την Περίοδο 2012 σε σχέση με τις μέσες τιμές εμφανίζεται στην Π1 από ότι στην Π3 (Πίνακες και αντίστοιχα). Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2012 και μέση τιμή περιόδου για την Περιοχή Ημαθίας Πέλλας. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Ε.Π.Χ.Π. - Περιοχή Ημαθίας-Πέλλας Μ.Τ. Σποράς ,7 Περιπολ ,3 Επιχειρ ,0 Σποράς ,1 Περιπολ ,9 Επιχειρ ,0 Σποράς 77,1 147,2 154,9 145,4 121,3 177,4 160,1 152,2 97,2 137,0 Περιπολ. 38,8 67,9 90,2 107,2 65,4 101,3 75,5 62,5 54,4 73,7 Επιχειρ. 115,9 215,1 245, ,7 278,7 235,6 214,7 151,6 210,7 Υλικό σποράς (Kg) 109,3 182,9 188,0 191,3 185,6 191,4 204,1 196,7 113,5 173,6

71 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 67 Πίνακας Τιμές επιχειρησιακών παραμέτρων περιόδων 2004 έως 2012 και μέση τιμή περιόδου για την Περιοχή Θεσσαλίας. Ημέρες Πτήσεις Χρόνος πτήσεων (ώρες) Ε.Π.Χ.Π. - Περιοχή Θεσσαλίας Μ.Τ. Σποράς ,5 Περιπολ ,3 Επιχειρ ,8 Σποράς ,7 Περιπολ ,6 Επιχειρ ,3 Σποράς 83,8 167,7 48,0 47,8 50,4 131,2 58,9 91,6 61,3 82,3 Περιπολ. 68,5 97,1 36,9 53,4 41,3 51,8 47,7 62,9 46,1 56,2 Επιχειρ. 152,3 264,8 84,9 101,2 91, ,6 154,5 107,4 138,5 Υλικό σποράς (Kg) 46,5 205,7 44,0 45,8 56,2 156,2 85,3 95,2 51,5 87,4 Η σύγκριση των τιμών των παραμέτρων του 2012 μεταξύ των δύο περιοχών προστασίας δείχνει ότι η επιχειρησιακή δραστηριότητα ήταν σαφώς εντονότερη στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας. Μόνο οι τιμές των παραμέτρων περιπολίας είναι συγκρίσιμες στις δύο περιοχές προστασίας. Οι τιμές των υπολοίπων επιχειρησιακών παραμέτρων είναι έως υπερδιπλάσιες στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας σε σχέση με αυτές στην Περιοχή Θεσσαλίας. Η τάση αυτή της περιόδου 2012 εμφανίζεται σε όλες τις περιόδους, με εξαίρεση το 2005, και αντικατοπτρίζεται στις μέσες τιμές. Γενικά η κατανομή των παραμέτρων στις δύο περιοχές είναι σε αναλογία 2 προς 1 (Π1 προς Π3). Μόνο οι ημέρες περιπολίας είναι 50-50, ενώ οι ημέρες σποράς βρίσκονται σε αναλογία και το υλικό σποράς Αξίζει επίσης να τονιστεί η μεγάλη διαφοροποίηση που παρουσιάζει η κατανομή της κατανάλωσης του υλικού σποράς στις δύο Περιοχές Προστασίας ανά περίοδο. Στην Περιοχή Ημαθίας-Πέλλας παρουσιάζεται μικρή διακύμανση ανά περίοδο. Αντίθετα στην Περιοχή Θεσσαλίας παρουσιάζεται πολύ μεγάλη διακύμανση ανά περίοδο, με τη μέγιστη τιμή να υπερβαίνει το τετραπλάσιο της ελάχιστης. Συνολικά στη διάρκεια του εξεταζόμενου διαστήματος όλες οι παράμετροι εμφανίζουν πολύ σταθερότερη συμπεριφορά στην Περιοχή Ημαθίας-Πέλλας από ό,τι στην Περιοχή Θεσσαλίας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της επιχειρησιακής δραστηριότητας για την περίοδο 2012 ανά Περιοχή Προστασίας αναδεικνύονται με την αξιολόγηση των τιμών των παραμέτρων στους Πίνακες , και οδηγεί στα εξής επιμέρους συμπεράσματα: Α. Περιοχή Ημαθίας Πέλλας Το 2012 όλες οι παράμετροι παρουσιάζουν τις πιο χαμηλές τιμές στην εννεαετία, με εξαίρεση το 2004 που είχε μήκος περιόδου πολύ μικρότερο των άλλων. Σε αντίθεση τα έτη 2009 και 2010 παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερες τιμές.

72 68 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Οι τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων είναι πολύ μικρότερες από τις μέσες τιμές, με μείωση που κυμαίνεται από 24% έως 35% (στις ημέρες περιπολίας και στο υλικό σποράς αντίστοιχα). Το 67% των επιχειρησιακών ημερών ήταν ημέρες σποράς και το 60% των επιχειρησιακών πτήσεων ήταν πτήσεις σποράς. Η αναλογία είναι ίδια με το μέσο όρο στο σύνολο της εννεαετίας. Καταγράφηκαν 1,7 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα και 1,6 πτήσεις σποράς ανά ημέρα σποράς, τιμές λίγο μικρότερες από ό,τι στο σύνολο της εννεαετίας (1,9 και 1,7 αντίστοιχα). Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 2,9 ώρες και μιας πτήσης περιπολίας 2,4 ώρες, τιμές λίγο μεγαλύτερες από ό,τι στο σύνολο της εννεαετίας (2,8 και 2,2 ώρες αντίστοιχα). Σημειώθηκε κατανάλωση 3,3 Kgr υλικού σποράς ανά πτήση σποράς και 5,2 Kgr υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς, από τις μικρότερες τιμές στο σύνολο της εννεαετίας (αντίστοιχα 3,5 και 5,8 κατά μέσο όρο ανά περίοδο). Β. Περιοχή Θεσσαλίας Το 2012 οι παράμετροι παρουσιάζουν τιμές χαμηλές, παρόμοιες με των ετών 2006, 2007, 2008 και Σε αντίθεση τα έτη 2005, 2009 και 2011 παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερες τιμές. Οι τιμές των επιχειρησιακών παραμέτρων είναι μικρότερες από τις μέσες τιμές, με μείωση που κυμαίνεται από 9% έως 41% (στις ημέρες περιπολίας και στο υλικό σποράς αντίστοιχα). Το 54% των επιχειρησιακών ημερών ήταν ημέρες σποράς και το 55% των επιχειρησιακών πτήσεων ήταν πτήσεις σποράς. Η αναλογία είναι σχεδόν ίδια με το μέσο όρο στο σύνολο της εννεαετίας. Καταγράφηκαν 1,4 επιχειρησιακές πτήσεις ανά επιχειρησιακή ημέρα και 1,4 πτήσεις σποράς ανά ημέρα σποράς, τιμές λίγο μικρότερες από ό,τι στο σύνολο της εννεαετίας (1,6 και 1,5 αντίστοιχα). Η μέση διάρκεια μιας πτήσης σποράς ήταν 2,9 ώρες και μιας πτήσης περιπολίας 2,7 ώρες (3,0 και 2,3 ώρες αντίστοιχα στο σύνολο της εννεαετίας). Η μέση διάρκεια των πτήσεων είναι η μόνη παράμετρος που παρουσιάζει μεγαλύτερες τιμές στην Π3 από ό,τι στην Π1, γεγονός που προφανώς οφείλεται στην μεγαλύτερη απόσταση από το αεροδρόμιο Μακεδονία. Σημειώθηκε κατανάλωση 2,5 Kgr υλικού σποράς ανά πτήση σποράς και 3,4 Kgr υλικού σποράς ανά ημέρα σποράς, από τις μικρότερες τιμές στο σύνολο της εννεαετίας (αντίστοιχα 3,2 και 4,7 κατά μέσο όρο ανά περίοδο).

73 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΗΜΕΡΑΣ Μ. Σιούτας 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στη μελέτη αυτή εξετάζεται η επιχειρησιακή ημέρα καταστολής χαλαζιού της 20 ης Σεπτεμβρίου 2012, ημέρα που σημειώθηκε ισχυρή καταιγιδοφόρος δραστηριότητα συνοδευόμενη με χαλάζι στην Περιοχή Προστασίας 1 του Ε.Π.Χ.Π. (Ημαθίας-Πέλλας- Πιερίας-Κιλκίς-Θεσσαλονίκης). Παρουσιάζεται μια πλήρης περιγραφή της ημέρας αυτής, περιλαμβάνοντας ανάλυση των μετεωρολογικών συνθηκών που επικράτησαν, της καταιγιδοφόρου δραστηριότητας, των επιχειρήσεων σποράς, του χαλαζιού στο έδαφος, καθώς και των ζημιών στις καλλιέργειες. Στην πρώτη παράγραφο αναλύονται οι μετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν την ημέρα αυτή, με βάση τα συνοπτικά, δυναμικά και θερμοδυναμικά δεδομένα. Στη δεύτερη παράγραφο παρουσιάζονται τα δεδομένα ανάλυσης των συμπλεγμάτων καταιγίδων που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας, όπως καταγράφηκαν από το Ραντάρ καιρού Φιλύρου. Στην τρίτη παράγραφο, αναλύονται δεδομένα χαλαζοπτώσεων και συγκεκριμένα τα στοιχεία δηλώσεων ζημιάς στις καλλιέργειες από τις αναγγελίες χαλαζιού στις γεωργικές καλλιέργειες, για την Περιοχή Προστασίας. Ειδικότερα, παρουσιάζονται αναλυτικά και παράμετροι του χαλαζιού οι οποίες υπολογίσθηκαν με βάση τις μετρήσεις του δικτύου χαλαζομέτρων που είναι εγκατεστημένο και λειτουργεί στην Περιοχή Προστασίας 1, στα πλαίσια του Ε.Π.Χ.Π.

74 70 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Μ. Χριστοδούλου Η συνοπτική κατάσταση της ατμόσφαιρας στις 20 Σεπτεμβρίου 2012 εξετάζεται με τους χάρτες επιφάνειας και ανώτερης ατμόσφαιρας στις 00:00 και 12:00 UTC, καθώς και με δορυφορικές φωτογραφίες από το δορυφόρο Eumetsat. Το θερμοδυναμικό περιβάλλον αναλύεται βάση των ραδιοβολίσεων του μετεωρολογικού σταθμού Μίκρας Θεσσαλονίκης στις 00:00 και στις 06:00. Ειδικότερα, στις 20 Σεπτεμβρίου :00, η Ελλάδα βρίσκεται στα κράσπεδα ενός εκτεταμένου αντικυκλώνα που έχει κέντρο στην Κεντρική Ευρώπη, ενώ ασθενή βαρομετρικά χαμηλά (1010 hpa) στα βόρεια-βορειοδυτικά της χώρας συνοδεύονται από μετωπική επιφάνεια. Στο χάρτη επιφάνειας στις 12:00 το ψυχρό μέτωπο μετατοπίζεται προς τον ελλαδικό χώρο και επηρεάζει τη Βόρεια Ελλάδα (Σχήμα 3.2.1). Στο επίπεδο των 850 hpa, στις 00:00 παρατηρείται ένας θερμικός αυλώνας που επηρεάζει την Κεντρική Ευρώπη και εκτείνεται μέχρι τα Βαλκάνια. Στις 12:00 μετατοπίζεται ελαφρώς νοτιοανατολικά, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα παρατηρείται μικρή αύξηση της θερμοκρασίας της τάξης των 2 0 C περίπου (Σχήμα 3.2.2). Στην ισοβαρική στάθμη των 500 hpa στις 00:00 παρατηρείται έντονη βαροκλινικότητα και βορειοδυτικό ρεύμα επηρεάζει τον ελλαδικό χώρο, ενώ αυλώνας ισοϋψών εκτείνεται από την Κεντρική Ευρώπη προς την Ιταλία. Στις 12:00 ο αυλώνας εντοπίζεται στο Ιόνιο Πέλαγος και συνοδεύεται από υψηλές τιμές απόλυτου στροβιλισμού με κέντρο στην Ουγγαρία (Σχήμα 3.2.3). Στην ανώτερη τροπόσφαιρα, στο επίπεδο των 250 hpa στις 12:00, διαπιστώνεται ισχυρό πεδίο ανέμων, λόγω ύπαρξης τμήματος του υποτροπικού αεροχειμάρρου πάνω από την Ελλάδα (Σχήμα 3.2.4). Η νεφική μάζα που συνοδεύει τη μετωπική ζώνη αποτυπώνεται και στις δορυφορικές φωτογραφίες. Στις 13:00 στο ορατό και στο υπέρυθρο φάσμα (Φωτογραφίες και 3.2.2) παρατηρείται μια εκτεταμένη νέφωση που καλύπτει όλη τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα και στην οποία είναι εμφανή εμφυτευμένα κύτταρα κατακόρυφης ανάπτυξης τα οποία επηρέασαν την ευρύτερη περιοχή των νομών Ημαθίας και Πέλλας τις απογευματινές ώρες.

75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 71 Σχήμα Συνοπτικός χάρτης επιφανείας στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, 12:00 UTC. Σχήμα Συνοπτικός χάρτης 850 hpa στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, 12:00 UTC.

76 72 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Συνοπτικός χάρτης 500 hpa και στροβιλισμού στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, 12:00 UTC. Σχήμα Συνοπτικός χάρτης 250 hpa στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, 12:00 UTC.

77 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 73 Φωτογραφία Δορυφορική φωτογραφία στο υπέρυθρο φάσμα, στις 20/9/ :00 UTC. Φωτογραφία Δορυφορική φωτογραφία στο ορατό φάσμα, στις 20/9/ :00 UTC.

78 74 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Το θερμοδυναμικό περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη, αλλά και στην εξέλιξη μιας καταιγίδας. Στις 20 Σεπτεμβρίου 2012 η ραδιοβόλιση του μετεωρολογικού σταθμού Μίκρας Θεσσαλονίκης στις 00:00 παρουσιάζει θερμοδυναμική αστάθεια και δηλώνει αυξημένα ποσά υγρασίας ειδικά στα χαμηλά και μεσαία στρώματα. Στις 06:00 στην ίδια ραδιοβόλιση, σύμφωνα με την ανάλυση από το λογισμικό SHARP (Σχήμα 3.2.5), διαπιστώνεται η ύπαρξη διαθέσιμης δυνητικής ενέργειας κατακόρυφης μεταφοράς (CAPE=332 J/Kg), ενώ η αρνητική θετική περιοχή είναι μικρή (CIN=1 J/Kg). Η αστάθεια αυτή επιτρέπει την εκδήλωση ισχυρών καταιγίδων με κορυφές μέχρι τα 9,5 km. Το επίπεδο συμπύκνωσης λόγω ανύψωσης (Lifting Condensation Level-LCL) είναι χαμηλό στα 3,000 ft (900 m) επιτρέποντας αυξημένη εισροή υγρασίας, ενώ η σχετικά ξηρή ατμόσφαιρα στα μεσαία στρώματα είναι ευνοϊκή για τη δημιουργία ισχυρών καθοδικών ρευμάτων. Σχήμα Ανάλυση της ραδιοβόλισης της 20 ης Σεπτεμβρίου 2012, στις 06:00 UTC, του σταθμού Μίκρας Θεσσαλονίκης, με το λογισμικό SHARP.

79 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 75 Στον Πίνακα παρουσιάζονται διάφορες θερμοδυναμικές παράμετροι που προέκυψαν από την ανάλυση και συγκεκριμένα δείκτες αστάθειας, σημαντικά ύψη, καθώς και διάφορες παράμετροι ανέμου. Οι δείκτες αστάθειας είναι δηλωτικοί της υπάρχουσας ατμοσφαιρικής αστάθειας. Πίνακας Θερμοδυναμικές παράμετροι της ραδιοβόλισης Μίκρας στις 06:00 UTC. Δείκτες αστάθειας Σημαντικά ύψη (km/ft) Άνεμος ( o / kt) B + (J/kg) o C 3,6/11600 Επιφάνεια 100/03 B- (J/kg) 1-5 o C 4,2/ hpa 255/14 CAP ( o C) 1,1-10 o C 4,9/ hpa 275/23 KI o C 8,0/26200 Μέγιστος 260/73 TTI 51 WBZ 3,1/10200 Inflow 0-3 km 146/5 LI -2 Βάση νεφών 0,9/3000 Helicity 0-3 km 16 (m/s) 2 SWI -1 Ύψος νεφών 9,5/31300 Κίνηση κυττάρων 264/10 SWEAT 191 Ύψος Τροπόπαυσης 14,2/46500 Κίνηση καταιγίδων 294/7 Σχήμα Οδογράφος καμπύλη της 20 ης Σεπτεμβρίου 2012, στις 06:00 UTC, του σταθμού Μίκρας Θεσσαλονίκης, με το λογισμικό SHARP. Το πεδίο των ανέμων παρουσιάζει μέτριο κατακόρυφο διατμητικό άνεμο σε ένταση, που είναι στο επίπεδο 0-3 km = 3,3 x 10-3 s -1 και στο επίπεδο 0-6 km = 2,4 x 10-3 s -1 και σε διεύθυνση παρουσιάζει στροφή καθ ύψος. Στην επιφάνεια ο άνεμος είναι ασθενής, αλλά η ένταση αυξάνεται καθ ύψος και στην ανώτερη ατμόσφαιρα παρουσιάζεται ισχυρός άνεμος. Η οδογράφος καμπύλη ανέμου δεν παρουσιάζει μορφή τυπική που να παραπέμπει σε καταιγίδες συγκεκριμένου τύπου, όμως παρουσιάζει σε κάποια επίπεδα μορφή που προσεγγίζει αυτή των πολυκύτταρων καταιγίδων (Σχήμα 3.2.6), σύμφωνα με την μελέτη των Chisholm and Renick (1972).

80 76 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΡΑΝΤΑΡ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΠΟΡΑΣ Σ. Δημούτση και Μ. Σιούτας Στις 20 Σεπτεμβρίου 2012 πραγματοποιήθηκαν 2 πτήσεις (μία σποράς και μία περιπολίας) στην Περιοχή Προστασίας Ημαθίας-Πέλλας (Π1) και καμία πτήση στην Περιοχή Λάρισας-Καρδίτσας-Τιρνάβου (Πίνακες και 3.3.2). Η δραστηριότητα ήταν ιδιαίτερα έντονη και κινήθηκε ταχύτατα, καθώς σάρωσε στο πέρασμά της ολόκληρη την Περιοχή Προστασίας μέσα σε σχεδόν 2,5 ώρες (12:45-14:15 UTC). Από τις 11:30 UTC ανιχνεύονταν από το ραντάρ ασθενή κύτταρα στην περιοχή Πρεσπών. Σταδιακά νέα κύτταρα αναπτύσσονταν ανατολικά της περιοχή Φλώρινας- Καστοριάς και σε διάστημα μισής ώρας, στις 12:00 UTC η δραστηριότητα άρχισε να προσεγγίζει τη δυτική ζώνη μετάβασης της Περιοχής 1, με διάσπαρτα μέτριας έντασης (42 dbz/6,5 km) και ισχυρά κύτταρα (50 dbz/8,5 km). Στις 12:21 ζητήθηκε α/φος, καθώς νέα κύτταρα αναπτύσσονταν συνεχώς μπροστά από την υπάρχουσα δραστηριότητα, πλησιάζοντας το δυτικό τμήμα της Περιοχής Προστασίας. Το Wx-2 απογειώθηκε στις 12:43 UTC (Σχήμα 3.3.1). Σχήμα Καιρική δραστηριότητα κατά την απογείωση του α/φους στις 12:44 UTC. Στις 13:00 UTC δύο Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδων με σχηματισμό S εκτείνονταν από τα βόρεια της βορειοδυτικής ζώνης μετάβασης, διερχόταν από Έδεσσα μέχρι το εσωτερικό της Περιοχής Προστασίας, στην ευρύτερη περιοχή Μαρίνας-Επισκοπής. Το

81 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 77 α/φος Wx-2 προσέγγισε την περιοχή και από τις 13:06 άρχισε σπορά στο νότιο κύτταρο του σχηματισμού, στην ανατολική-νοτιοανατολική πλευρά του. Πραγματοποίησε διαδρομές σποράς από Ζερβοχώρι μέχρι και Παλαίφυτο και αντίστροφα, από Καρυώτισσα-Άγιο Λουκά μέχρι Νικομήδεια. Το ισχυρότερο κύτταρο του συμπλέγματος (61 dbz/12,0 km) βρισκόταν στις 13:10 στην κορυφή του σχηματισμού στη βόρεια ζώνη προάσπισης (Σχήμα 3.3.2). Σχήμα Καταιγιδοφόρος δραστηριότητα και σπορά - 13:09 UTC. Ισχυρά κύτταρα εντοπίζονταν επίσης στην περιοχή μεταξύ Έδεσσας-Νέας Ζωής και στην ουρά του σχηματισμού στην περιοχή Πλευρώματος-Επισκοπής (55 dbz/9,0 km). Η σπορά συνεχίστηκε κατά μήκος του συμπλέγματος και από την ανατολική πλευρά του, από Αγία Μαρίνα μέχρι Αμπελιές. Στις 13:20 το ΣΚΚ διατάχθηκε πλέον σε ανάπτυξη γραμμής με κατεύθυνση από βορρά προς νότο, ενώ νέα κύτταρα ανιχνεύτηκαν στις 13:13 στα νότια της γραμμής. Η σπορά συνεχίστηκε κατά μήκος και μπροστά από τη γραμμή Αμπελιών-Γιαννιτσών-Μελίκης. Στις 13:30 το νεότερο ΣΚΚ είχε ενωθεί με το παλιότερο στα νότια της γραμμής (Σχήμα 3.3.3). Οι ισχυρότεροι πυρήνες ανιχνεύονταν βόρεια, μεταξύ Αμπελιών-Αξού (61 dbz/11,0 km), και νότια, στο νότιο άκρο του σχηματισμού, στη Βεργίνα (60 dbz/12,0 km), ενώ σταδιακά ενισχύθηκε σημαντικά και κύτταρο μεταξύ των δύο. Στις 13:45 στο παραπάνω κύτταρο στην περιοχή Νεοχωρίου σημειώθηκε η μέγιστη ανακλαστικότητα της ημέρας ίση με 68 dbz, ενώ οι διαδρομές σποράς στα ανατολικά της γραμμής και με κατεύθυνση βορά-νότου και αντίστροφα συνεχίστηκαν.

82 78 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Καταιγιδοφόρος δραστηριότητα και σπορά - 13:31 UTC. Στις 13:34 νέα κύτταρα ανιχνεύτηκαν ακόμη πιο νότια της γραμμής ΣΚΚ, στη νότια ζώνη μετάβασης, στην περιοχή Πιερίας, τα οποία όμως ήταν λιγότερο ισχυρά και δεν έγινε τελικά σπορά. Η σπορά συνεχίστηκε στα κυρίως κύτταρα του συμπλέγματος στις ίδιες διαδρομές από βορά προς νότο και αντίστροφα έως και τις 14:06 (Σχήμα 3.3.4), μέχρι που τελείωσαν τα φυσίγγια του α/φους. Καθώς σχεδόν ο κύριος όγκος της δραστηριότητας βρισκόταν εκτός της Περιοχής Προστασίας, ζητήθηκε από το Wx-2 στις 14:07 να επιστρέψει στη βάση. Εξερχόμενα από την Περιοχή Προστασίας και κινούμενα ανατολικά τα κύτταρα διαλύθηκαν στα ανατολικά της Περιοχής στις 15:11 UTC. Καταναλώθηκαν 302 φυσίγγια AgI κορυφής και 4 βάσης. Ήδη από τις 13:25 είχε ζητηθεί α/φος αντικατάστασης. Το Wx-1 απογειώθηκε στις 13:45 UTC και έκανε μόνο περιπολία στην Περιοχή Προστασίας 1 (Πίνακες και 3.3.2). Ζητήθηκε έκτακτη αλλαγή 45 χαλαζομέτρων και βρέθηκε χαλάζι στα ακόλουθα 5 χαλαζόμετρα: 24 (Μεγάλη Γέφυρα), 35 και 153 (Τρίκαλα), 38 (Πλατύ), 146 (Λιβάδι).

83 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 79 Σχήμα Τελευταία διαδρομή σποράς πριν την κλήση για προσγείωση του α/φους - 14:06 UTC. Πίνακας Δεδομένα πτήσεων α/α Πτήσης Α/φος Είδος πτήσης Περιοχή Ώρα απογ. (UTC) Ώρα προσγ. (UTC) Χρόνος πτήσης (ώρες) 1 Wx-2 Σπορά Π1 12:43 14:46 2,0 2 Wx-1 Περιπολία Π1 13:45 15:31 1,8 Πίνακας Δεδομένα σποράς α/α Πτήσης Έναρξη σποράς (UTC) Λήξη σποράς (UTC) Διάρκεια σποράς (ώρες) 20g Φυσίγγια 75g Υλικό σποράς (g) 1 13:06 14:06 1,

84 80 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΣ Σ. Δημούτση, Ε. Τσαγκαλίδης και Κ. Τσιτουρίδης Για το σύνολο της καιρικής δραστηριότητας που επηρέασε την Περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας στις 20 Σεπτεμβρίου 2012 έγινε ανάλυση των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδων. Βρέθηκε ότι τέσσερα συμπλέγματα καταιγίδων επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας και στα τρία από αυτά πραγματοποιήθηκε σπορά, όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας Συγκεντρωτικά στοιχεία επιχειρήσεων σποράς. Πλήθος ΣΚΚ που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας 4 Πλήθος ΣΚΚ που σπάρθηκαν 3 Πλήθος χαλαζομέτρων που επηρεάστηκαν από τα ΣΚΚ 46 Πλήθος χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι 5 Πτήσεις σποράς 1 Υλικό σποράς (g) 6340 Το πρώτο ΣΚΚ ανιχνεύτηκε στις 12:37 στη ΒΔ ζώνη προάσπισης (Σχήμα αριστερά) και κινήθηκε σχεδόν καθ όλη τη διάρκειά του στο βόρειο όριο της Περιοχής Προστασίας όπου και διαλύθηκε στις 14:03. Κατά τη διάρκεια της ζωής του (1h και 26 min) διένυσε απόσταση 46 km με κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά. Η μέγιστη ανακλαστικότητα στο επίπεδο των -5 o C ήταν 61dBZ και το μέγιστο ύψος κορυφής έφτασε τα 12 km. Η περιοχή των νέων αναπτύξεων εντοπίστηκε κυρίως στα νότια, ενώ η περιοχή ανοδικών κινήσεων στα ανατολικά και νοτιοανατολικά. Κατά τη διάρκεια του ωρίμου σταδίου οργανώθηκε σε σχηματισμό τελικού σίγμα (S) με το δεύτερο ΣΚΚ, καταλαμβάνοντας την κεφαλή του S στα βόρεια (Σχήμα δεξιά), ενώ στη συνέχεια διατάχθηκε σε σχηματισμό γραμμής καταιγίδων με το δεύτερο και τρίτο ΣΚΚ. Κατά τη διαδρομή του εντός της Περιοχής Προστασίας επηρεάστηκε 1 χαλαζόμετρο και δε βρέθηκε χαλάζι.

85 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 81 Σχήμα Έναρξη 1 ου ΣΚΚ στις 12:37 (αριστερά) και ώριμο στάδιο 13:05 UTC (δεξιά). Το δεύτερο ΣΚΚ ανιχνεύτηκε στη δυτική ζώνη μετάβασης στις 12:48 UTC. Κινήθηκε ταχύτατα ανατολικά και ενισχύθηκε σημαντικά καθώς εισήλθε εντός της Περιοχής Προστασίας στις 12:58 (Σχήμα αριστερά). Στις 13:00 το ΣΚΚ καταλάμβανε το μεσαίο και νότιο άκρο του σχηματισμού S και σταδιακά από τις 13:20 οργανώθηκε σε γραμμή με το βόρειο 1 ο και το νέο 3 ο ΣΚΚ στα νότια (Σχήμα δεξιά). Κινήθηκε και αυτό με κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά, διανύοντας απόσταση 117 km, έως τη διάλυσή του στα ανατολικά της Περιοχής Προστασίας, με διάρκεια ζωής 2h και 23 min. Σημείωσε μέγιστη ανακλαστικότητα 68 dbz στο κέντρο σχεδόν της Περιοχής Προστασίας, στην περιοχή Νεοχωρίου, στις 13:45 UTC (Σχήμα 3.4.3) και μέγιστο ύψος κορυφής 11 km. Παρόμοια με το πρώτο ΣΚΚ η περιοχή νέων αναπτύξεων εντοπιζόταν στα νότια και η περιοχή ανοδικών κινήσεων στα νότια και νοτιοανατολικά. Κατά τη διέλευσή του από την Περιοχή Προστασίας επηρεάστηκαν και ερευνήθηκαν για χαλάζι 32 χαλαζόμετρα και βρέθηκε χαλάζι μόνο σε ένα από αυτά στο 38 στο Πλατύ (Πίνακας και Σχήμα 3.4.4). Σχήμα Είσοδος 2 ου ΣΚΚ στην Π.Π. στις 12:58 (αριστερά) και οργάνωση σε γραμμή αυτού με το 1 ο και 3 ο ΣΚΚ. στις 13:20 UTC (δεξιά).

86 82 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Κατακόρυφη τομή 2 ου ΣΚΚ στις 13:45 και μέγιστη ανακλαστικότητα. Σχήμα Κατακόρυφη τομή 2 ου ΣΚΚ πάνω από το χαλαζόμετρο 38 στις 13:56.

87 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 83 Το τρίτο ΣΚΚ ανιχνεύτηκε στις 13:16 ( Σχήμα αριστερά) εντός της Περιοχής Προστασίας και νότια της διάταξης γραμμής των ΣΚΚ ένα (1) και δύο (2). Ενώθηκε γρήγορα με τα δύο παλαιότερα ΣΚΚ και διατάχθηκε σε γραμμή με αυτά. Κινήθηκε και αυτό με κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά διανύοντας απόσταση 85 km. Κινήθηκε σαν σύνολο με το δεύτερο ΣΚΚ και διαλύθηκε στο ίδιο σημείο με αυτό στις 15:11 στα ανατολικά της Περιοχής Προστασίας (Σχήμα 3.4.6). Σημείωσε μέγιστη ανακλαστικότητα 63 dbz και μέγιστο ύψος κορυφής 12 km (Σχήμα δεξιά). Η περιοχή των νέων αναπτύξεων εντοπιζόταν στα ανατολικά και βόρεια και η περιοχή ανοδικών κινήσεων στα νότια και νοτιοανατολικά. Κατά τη διέλευσή του από την Περιοχή Προστασίας επηρεάστηκαν και ερευνήθηκαν 13 χαλαζόμετρα και βρέθηκα χαλάζι σε τέσσερα από αυτά στα 24 (Μ. Γέφυρα), 35 και 153 (Τρίκαλα) και 146 (Λιβάδι) (Πίνακας και Σχήματα έως 3.4.9). Σχήμα Έναρξη 3 ου ΣΚΚ 13:16 (αριστερά) και σπορά αυτού 13:34 UTC (δεξιά). Σχήμα Ώριμο στάδιο 3 ου ΣΚΚ 13:41 (αριστερά) και διάλυση 2 ου και 3 ου ΣΚΚ στις 15:11 UTC (δεξιά).

88 84 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Σχήμα Κατακόρυφη τομή της καταιγίδας (RHI) πάνω από το χαλαζόμετρο 24 στις 13:56. Σχήμα Παρόμοια RHI πάνω από τα χαλαζόμετρα 35 και 153 στις 13:59. Σχήμα Παρόμοια RHI πάνω από το χαλαζόμετρο 146 στις 13:41.

89 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 85 Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά τα χαλαζόμετρα που επηρεάστηκαν από την αντίστοιχη καταιγιδοφόρο δραστηριότητα, αλλά και αυτά που κατέγραψαν χαλάζι, ενώ οι διαδρομές σποράς που εκτέλεσαν τα αεροσκάφη κατά τη διάρκεια των πτήσεων φαίνονται στο Σχήμα Πίνακας Στοιχεία των Συμπλεγμάτων Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ). α/α ΣΚΚ Σπορά Πλήθος Θέσεις χαλαζομέτρων Πλήθος Θέσεις χαλαζομέτρων με χαλάζι 1 ΝΑΙ 1 χαλαζόμετρο χαλαζόμετρα 2 ΝΑΙ 115, 116, 118, 124, 130, 151, 152, 157 8, 17, 38, 39, 64, 65, 66, 68, 70, 73, 74, 76, 77, 1 82, 83, 92, 93, 94, 100, 102, 103, 109, 110, 113, (38) 3 ΝΑΙ 13 χαλαζόμετρα 22, 23, 34, 35, 36, 37, 122, 133, 135, 146, 148, 149, (24, 35, 146, 153) Σχήμα Διαδρομές σποράς κατά τη διάρκεια της πτήσης σποράς.

90 86 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝA ΧΑΛΑΖΙΟΥ Σιούτας Μ., Τσιτουρίδης Κ., Βέτσος Ι Δεδομένα δικτύου χαλαζομέτρων Χαλάζι καταγράφηκε σε πέντε (5) χαλαζόμετρα του δικτύου χαλαζομέτρων, όπως διαπιστώθηκε κατά την έκτακτη αλλαγή τους, η οποία πραγματοποιήθηκε την επόμενη ημέρα 21 Σεπτεμβρίου Συνολικά ελέγχθηκαν σαράντα έξι (46) θέσεις χαλαζομέτρων οι οποίες επηρεάσθηκαν από δραστηριότητα συνολικά τεσσάρων (4) συμπλεγμάτων κυττάρων καταιγίδων στην Περιοχή Προστασίας. Από τον έλεγχο βρέθηκαν 5 χαλαζόμετρα με καταγραφές χαλαζιού στο νότιο τμήμα της Περιοχής Προστασίας 1, οι περιοχές λειτουργίας των οποίων περιλαμβάνονται στον Πίνακα Στο Σχήμα απεικονίζονται οι θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι (κόκκινοι γεμάτοι κύκλοι), καθώς και οι θέσεις των χαλαζομέτρων που επηρεάσθηκαν από τα συμπλέγματα των κυττάρων καταιγίδων της 20 ης Σεπτεμβρίου 2012 και ελέγχθηκαν για χαλάζι (πράσινοι κύκλοι). Σχήμα Γεωγραφικές θέσεις των χαλαζομέτρων που ελέγχθηκαν λόγω επίδρασης καταιγίδας (πράσινοι κύκλοι) και των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι (κόκκινοι γεμάτοι κύκλοι), στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, στην Περιοχή Προστασίας 1, Κεντρικής Μακεδονίας.

91 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 87 Τα χαλαζόμετρα στα οποία βρέθηκαν αποτυπώματα χαλαζιού, αφού μελανώθηκαν για την επίτευξη της απαραίτητης ευκρίνειας των αποτυπωμάτων, στη συνέχεια αναλύθηκαν με χρήση του λογισμικού ImageProPlus, και κατάλληλου λογισμικού για την εξαγωγή των παραμέτρων. Για την ανάλυση και τον υπολογισμό των παραμέτρων χαλαζιού, χρησιμοποιήθηκε η ακόλουθη εξίσωση βαθμονόμησης, η οποία εκπονήθηκε για την χρησιμοποιηθείσα παρτίδα Π4 υλικού χαλαζομέτρων CW Wallmate εξηλασμένης πολυστερίνης: Δχ=0,9391 Χ Δα + 3,5859, όπου Δα= η (ελάχιστη) διάμετρος του αποτυπώματος, και Δχ=η διάμετρος του χαλαζοκόκκου που προκάλεσε το αντίστοιχο αποτύπωμα. Η καταμέτρηση του πλήθους των χαλαζοκόκκων και η ταξινόμηση των μεγεθών τους έγινε τόσο με βάση την κλίμακα ταξινόμησης του Ε.Π.Χ.Π (Ετήσια Έκθεση 2011) για συμβατότητα με τις ταξινομήσεις των παρελθόντων ετών, όσο και με βάση την προτεινόμενη νέα κλίμακα ταξινόμησης και τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στους Πίνακες και αντίστοιχα. Πίνακας Πλήθος χαλαζοκκόκων και ταξινόμηση μεγεθών για τις χαλαζοπτώσεις της 20 ης Σεπτεμβρίου Θέση χαλαζομέτρου Περιοχή Λειτουργίας Πλήθος χαλαζοκόκκων Πλήθος με μέγεθος Μπιζελιού (6-12 mm) 24 Μ. Γέφυρα Τρίκαλα, Ημαθίας Πλατύ Λιβάδι, Πιερίας Αγροτική Περιοχή Τρικάλων Ημαθίας 5 5 Πίνακας Πλήθος χαλαζοκόκκων και ταξινόμηση σε κλάσεις μεγεθών για τις χαλαζοπτώσεις της 20 ης Σεπτεμβρίου Θέση Πλήθος Απόλυτη συχνότητα χαλ/μέτρου χαλαζοκόκκων

92 88 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Στον ακόλουθο Πίνακα παρουσιάζονται οι τιμές παραμέτρων χαλαζιού, για τα πέντε (5) χαλαζόμετρα που κατέγραψαν χαλάζι στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, και συγκεκριμένα: η μέγιστη διάμετρος χαλαζοκόκκου που καταγράφηκε την εξεταζόμενη ημέρα (mm), η συνολική μάζα χαλαζιού ανά μονάδα επιφάνειας (Kg/m 2 ), η κινητική ενέργεια ανά μονάδα επιφάνειας (J/m 2 ), η ορμή ανά μονάδα επιφάνειας (Kg*m/(s*m 2 )) το εκατοστιαίο ποσοστό (%) της πληγείσας από χαλάζι επιφάνειας του χαλαζομέτρου. Πίνακας Παράμετροι χαλαζιού της 20 ης Σεπτεμβρίου Θέση χαλαζόμετρου Μέγιστη διάμετρος (mm) Μάζα χαλαζιού (kgr/m 2 ) Κινητική ενέργεια (J/m 2 ) Ορμή (kg.m/(s*m 2 )) Ποσοστό πληγείσας επιφάνειας (%) 24 7,6 0,032 1,422 0,302 0, ,2 0,008 0,452 0,084 0, ,7 0,004 0,179 0,039 0, ,7 0,115 6,386 1,211 0, ,8 0,015 0,826 0,157 0, Ανάλυση της ζώνης χαλαζιού Ανάλυση της ζώνης χαλαζιού στο έδαφος όπως αυτή προσδιορίσθηκε με το δίκτυο χαλαζομέτρων, έγινε με βάση τη χωρική κατανομή παραμέτρων χαλαζιού που παρατίθενται στα Σχήματα και 3.4.3, και συγκεκριμένα για την κινητική ενέργεια και τη συνολική μάζα των χαλαζοκόκκων. Στο χαλαζόμετρο με αριθμό θέσης 146 (Λιβάδι, Πιερίας), μεγιστοποιούνται όλες οι παράμετροι χαλαζιού που παρατίθενται στον Πίνακα Στο χαλαζόμετρο αυτό καταγράφηκε το μέγιστο μέγεθος χαλαζοκόκκου, διαμέτρου ίση με 9,7 mm, η μεγαλύτερη συνολική μάζα χαλαζοκόκκων ίση με 0,015 kgr/m 2, η μεγαλύτερη κινητική ενέργεια χαλαζοκόκκων ίση με 6,386 J/m 2, καθώς, επίσης, ορμή ίση με 1,211 kg.m/(s*m 2 ) και το ποσοστό πληγείσας επιφάνειας χαλαζομέτρου ίσο με 0,0089%.

93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 89 Σχήμα Ανάλυση της κινητικής ενέργειας των χαλαζοκόκκων ανά μονάδα επιφάνειας (J/m 2 ), των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι στην Περιοχή Προστασίας 1, στις 20 Σεπτεμβρίου Σχήμα Ανάλυση της συνολικής μάζας των χαλαζοκόκκων ανά μονάδα επιφάνειας (kgr/m 2 ), των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι στην Περιοχή Προστασίας 1, στις 20 Σεπτεμβρίου 2012.

94 90 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Οι μικρότερες τιμές των εξεταζόμενων παραμέτρων χαλαζιού σημειώθηκαν στο βορειότερο χαλαζόμετρο της ζώνης χαλαζιού, στο αριθμού θέσης 38 (Πλατύ Ημαθίας), με μέγιστη διάμετρο χαλαζοκόκκου ίση με 5,7 mm, μάζα χαλαζοκόκκων ίση με 0,004 kgr/m 2, κινητική ενέργεια ίση με 0,179 J/m 2, ορμή ίση με 0,039 kg.m/(s*m 2 ) και ποσοστό πληγείσας επιφάνειας χαλαζομέτρου ίσο με 0,0002% Δεδομένα ζημιών στις γεωργικές καλλιέργειες Τα δεδομένα ζημιών στις γεωργικές καλλιέργειες από το χαλάζι της ημέρας αυτής, εξετάσθηκαν με βάση τα στοιχεία των Υποκαταστημάτων του ΕΛ.Γ.Α. Βέροιας και Θεσσαλονίκης. Ζημιές στις καλλιέργειες δεν διαπιστώθηκαν τόσο στην περιοχή που καταγράφηκε χαλάζι από το δίκτυο χαλαζομέτρων, όσο και ευρύτερα εντός της Περιοχής Προστασίας 1 στην περιοχή επίδρασης των καταιγίδων εκεί όπου πραγματοποιήθηκε σπορά για την καταστολή του χαλαζιού. Το γεγονός της μη διαπίστωσης ζημιών εντός της Περιοχής Προστασίας, αποδίδεται ως ένα βαθμό και στις λιγότερες καλλιέργειες που βρίσκονται σε στάδιο παραγωγής, στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου. Σε περιοχές εκτός της Περιοχής Προστασίας, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Π.Ε. Κιλκίς αναφέρθηκαν ζημιές σε καλλιέργειες κηπευτικών, μηδικής και καπνών, συνολικής έκτασης 185 στρεμμάτων περίπου. Το μέγιστο μέγεθος χαλαζιού στο Χέρσο Κιλκίς ήταν «σταφυλιού», το οποίο προξένησε ζημιές στην παραγωγή καλλιεργειών κηπευτικών και καπνών σε ποσοστό μέχρι 70%. Μικρότερο μέγεθος χαλαζιού, μέχρι «μπιζελιού», αναφέρθηκε στις περιοχές Χρυσόπετρας, Μ. Στέρνας και Πλαγιάς, Κιλκίς, το οποίο προξένησε ζημιές μέχρι 25%, στην παραγωγή καλλιεργειών κηπευτικών, μηδικής και καπνών.

95 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 4.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ε. Χατζή Στο Κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται τα επιχειρησιακά δεδομένα της χαλαζικής περιόδου 2012, σε μορφή πινάκων και χαρτών. Πιο αναλυτικά περιλαμβάνονται τα εξής: Δεδομένα ετοιμότητας: Αναγράφεται το χρονικό διάστημα και η διάρκεια της 15- λεπτης ετοιμότητας, ο αριθμός των πτήσεων περιπολίας και σποράς που πραγματοποιήθηκαν την αντίστοιχη ημέρα ανά περιοχή προστασίας, όπως επίσης και το πλήθος των χτυπημένων χαλαζομέτρων που καταγράφηκαν στις περιπτώσεις που παρατηρήθηκε χαλάζι στην Περιοχή Ημαθίας Πέλλας (Περιοχή 1). Σε 36 περιπτώσεις πτήσεων, το ίδιο αεροσκάφος επιχείρησε και στις δύο περιοχές προστασίας. Οι 36 αυτές πτήσεις σημειώνονται στον Πίνακα με αστερίσκο (*) και έχουν προσμετρηθεί ξεχωριστά για καθεμιά περιοχή, με τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό πτήσης. Δεδομένα επιχειρησιακών πτήσεων: Περιλαμβάνονται αναλυτικά ανά ημέρα οι επιχειρησιακές πτήσεις, η περιοχή προστασίας στην οποία έγινε η πτήση, το αεροσκάφος και το πλήρωμα, το είδος πτήσης (Π: περιπολία, Σ: σπορά, Δ: διαφορετική π.χ. συντήρησης), οι ώρες απογείωσης και προσγείωσης και η διάρκεια των πτήσεων, όπως και η κατανάλωση του υλικού σποράς. Δεδομένα καιρικής δραστηριότητας: Παρουσιάζονται συγκεντρωτικοί πίνακες με στοιχεία ανάλυσης των καταιγίδων, των επιχειρήσεων σποράς και του δικτύου χαλαζομέτρων επιλεγμένων ημερών με εκτεταμένη καταιγιδοφόρο δραστηριότητα στην Περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Συγκεκριμένα για κάθε μια ημέρα αναγνωρίστηκαν όλα τα Συμπλέγματα Κυττάρων Καταιγίδας (ΣΚΚ) που επηρέασαν την Περιοχή Προστασίας και για κάθε ΣΚΚ εξετάστηκε αν σπάρθηκε, ποια χαλαζόμετρα βρίσκονται στις περιοχές που επηρέασε το ΣΚΚ και αν κάποια από αυτά τα χαλαζόμετρα κατέγραψαν χαλάζι. Τέλος, παρατίθενται χάρτες με τις θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι για όλες τις ημέρες χαλαζιού της περιόδου 2012.

96 92 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012 Προγνωστικός δείκτης CDC: Αναφέρεται για κάθε ημέρα της χαλαζικής περιόδου η προγνωστική και η επαληθευμένη τιμή του δείκτη, όπως αυτός ορίζεται στο Παράρτημα Β, για κάθε μία Περιοχή Προστασίας ξεχωριστά. Συνοπτικοί τύποι στις ημέρες επιχειρήσεων: Περιλαμβάνει την ταξινόμηση των συνοπτικών τύπων καιρού, όπως αυτοί ορίζονται στο Παράρτημα Β, για τις ημέρες σποράς, τις ημέρες περιπολίας και τις ημέρες χαλαζιού. Ατμοσφαιρικές παράμετροι: Περιλαμβάνονται οι εξαγόμενες παράμετροι από τη ραδιοβόλιση Θεσσαλονίκης, στις 06:00 UTC, με τη βοήθεια του προγράμματος SHARP, όπως αυτές ορίζονται στο Παράρτημα Β. Υποστήριξη δικτύου χαλαζομέτρων: Αναγράφονται οι ημερομηνίες στις οποίες έγιναν αλλαγές χαλαζομέτρων στο δίκτυο, είτε κανονικές (λόγω συντήρησης) είτε έκτακτες (λόγω καταιγίδας την προηγούμενη ημέρα) και ο συνολικός αριθμός χαλαζομέτρων που αλλάχθηκαν ανά ημέρα αλλαγής. Χάρτες δικτύου χαλαζομέτρων στις ημέρες χαλαζιού: Δίνονται οι χάρτες του δικτύου με τις θέσεις των χαλαζομέτρων που κατέγραψαν χαλάζι για κάθε ημέρα χαλαζιού.

97 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. Δεδομένα πτήσεων επιχειρησιακής περιόδου Ν. Αντωνίου

98 94 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012

99 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 95

100 96 ΕΛ.Γ.Α.-ΚΕ.Μ.Ε. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΖΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2012

101 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 97