Ένα Βασισμένο στη Γνώση ΣΥΑ για μια Ολοκληρωμένη Αξιολόγηση Μετοχών

Transcript

1 Ένα Βασισμένο στη Γνώση ΣΥΑ για μια Ολοκληρωμένη Αξιολόγηση Μετοχών Γ. Σαμαράς (1), Ν. Ματσατσίνης (2) και Κ. Ζοπουνίδης (3) (1) Τ.Ε.Ι Λάρισας, (2) Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων, (3) Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης, Περίληψη Η αξιολόγηση μετοχών αποτελεί μία από τις βασικότερες λειτουργίες της διαχείρισης χαρτοφυλακίου. Το προτεινόμενο σύστημα στοχεύει σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των μετοχών του Χρηματιστηρίου Αθηνών, με βάση τις τρεις θεωρήσεις: Θεμελιώδης Ανάλυση, Τεχνική Ανάλυση και Χρηματιστηριακή Ανάλυση. Το σύστημα χρησιμοποιεί μεθοδολογίες βασισμένων στη γνώση συστημάτων, ενσωματώνοντας μεγάλο όγκο σχετικής πληροφορίας. Είναι ένα ζωντανό σύστημα, που λειτουργεί σε συνθήκες πραγματικού κόσμου, καθώς τα δεδομένα του ενημερώνονται σε καθημερινή βάση, από πολλαπλές πηγές. Η τελική έξοδος του συστήματος είναι ταξινομήσεις των μετοχών του Χ.Α, σε τρεις κατηγορίες: Καλή-Μέτρια-Κακή, τόσο με βάση την καθεμία από τις παραπάνω επιμέρους θεωρήσεις, όσο και με βάση μια συνολική αξιολόγηση που προκύπτει από το συγκερασμό των τριών θεωρήσεων, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στην υποστήριξη επενδυτικών αποφάσεων. Λέξεις-κλειδιά: Βασισμένα στη Γνώση Συστήματα, Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων, Αξιολόγηση μετοχών, Θεμελιώδης Ανάλυση, Τεχνική Ανάλυση, Χρηματιστηριακή Ανάλυση.

2 Abstract Stock evaluation is one of the fundamental operations of Portfolio Management. The proposed system aims to accomplish an overall ASE stock evaluation, on the basis of three considerations: Fundamental Analysis, Technical Analysis and Stock-Exchange Analysis. The system applies methodologies based on knowledge-based systems, incorporating a large volume of relevant information. It is a live system which operates in real world conditions, since data are updated on a daily basis through a multitude of sources. The final output of the proposed system comprises ASE stock classification, in three categories: Good Medium Poor, according to each of the above mentioned considerations, as well as on the basis of an overall evaluation which derives from the combination of these three considerations, in order to be used in investment decision supporting. Λέξεις-κλειδιά: Knowledge-based Systems, Decision Support Systems, Fundamental Analysis, Technical Analysis, Stock-Exchange Analysis. Εισαγωγή Η αξιολόγηση μετοχών αποτελεί ένα από τις σπουδαιότερες λειτουργίες στη διαδικασία Διαχείρισης Χαρτοφυλακίων ΔΧ (PM Portfolio Management). Η αξιολόγηση μετοχών εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες και θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί επιτυχώς ως ένας γόνιμος συνδυασμός αφενός της επιστημονικής μεθοδολογίας, αφετέρου της εμπειρίας των επαγγελματιών του κλάδου. Έτσι, θα πρέπει να αξιοποιούνται όλα τα σύγχρονα εργαλεία που επιτρέπουν την ενσωμάτωση της τεχνογνωσίας που προκύπτει από σημαντική ε- ρευνητική προσπάθεια, αλλά και της εμπειρίας των ανθρώπων του κλάδου, ως αποτέλεσμα πολύχρονης ενασχόλησης στο χώρο της διαχείρισης χαρτοφυλακίου. Τα εργαλεία αυτά είναι: η θεμελιώδης ανάλυση, η τεχνική ανάλυση, η χρηματιστηριακή ανάλυση και η ανάλυση της τρέχουσας συγκυρίας. Η χρήση όλων αυτών των εργαλείων επιτρέπει μια σφαιρική και ολοκληρωμένη αξιολόγηση των μετοχών, πράγμα που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την περαιτέρω ολοκλήρωση της διαδικασίας μιας επιτυχημένης διαχείρισης χαρτοφυλακίου. Η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε, για την εφαρμογή των παραπάνω εργαλείων, είναι εκείνη των βασισμένων στη γνώση συστημάτων ΒΓΣ (KBS: Knowledge-Based Systems), τα οποία, βασίζονται σε τρόπους αναπαράστασης της γνώσης, με σκοπό να παρέχουν αποτελέσματα σε ένα περιβάλλον, όπου η

3 πληροφορία είναι αβέβαιη και μη πλήρης. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει ένα ΒΓΣ Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης Μετοχών, που θα δίνει τη δυνατότητα να επιλέγονται οι μετοχές οι οποίες θα είναι υποψήφιες να περιληφθούν στο υπό διαμόρφωση χαρτοφυλάκιο. Η ενότητα 2 εισάγει στο θεωρητικό και μεθοδολογικό πλαίσιο της αξιολόγησης μετοχών και των βασισμένων στη γνώση συστημάτων. Η ενότητα 3 περιγράφει πολύ συνοπτικά την υφιστάμενη κατάσταση στο χώρο των ΒΓΣ με εφαρμογές στην αξιολόγηση μετοχών και στη διαχείριση χαρτοφυλακίου. Η ενότητα 4 παρουσιάζει το προτεινόμενο σύστημα. Τέλος, η παράγραφος 5 παρουσιάζει τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάπτυξη του παραπάνω συστήματος. 1. Θεωρητικό και Μεθοδολογικό Πλαίσιο 2.1 Αξιολόγηση Μετοχών και Διαχείριση Χαρτοφυλακίου Η αξιολόγηση μετοχών, αλλά και γενικότερα η διαχείριση χαρτοφυλακίου είναι ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο πρόβλημα. Τα κλασικά υποδείγματα, που χρησιμοποιούνται στη διαχείριση χαρτοφυλακίου είναι, κατ αρχήν, η κλασσική θεωρία χαρτοφυλακίου του Markowitz (1952) με το γνωστό υπόδειγμα μέσουδιακύμανσης (mean-variance). Επίσης, τα υποδείγματα Ισορροπίας που είναι προβλεπτικά υπόδείγματα της απόδοσης και του κινδύνου, με βάση τα οποία οι επενδυτές καθορίζουν τη θέση τους. Τα υποδείγματα αυτά είναι: α) το υπόδειγμα αποτίμησης κεφαλαιουχικών περιουσιακών στοιχείων (CAPM: Capital Asset Pricing Model) (Sharpe, 1964) και β) το υπόδειγμα αντισταθμιστικής αποτίμησης κεφαλαιακών στοιχείων (APT : Arbitrage Pricing Theory) (Ross, 1976). Ακόμη, τα υποδείγματα αξιολόγησης, στα οποία η πρόβλεψη της τιμής των μετοχών γίνεται με βάση χρηματοοικονομικές και χρηματιστηριακές μεταβλητές, καθώς και με δεδομένα από την τρέχουσα συγκυρία. Τέλος, η θεωρία της αποτελεσματικής αγοράς, η οποία έχει σπουδαίες προεκτάσεις στο θέμα της διαχείρισης χαρτοφυλακίων και έχει σχέση με την ισομερή πληροφόρηση των επενδυτών. 2.2 Χρησιμοποιούμενα Εργαλεία Η Θεμελιώδης Ανάλυση (Θ.Α) αποτελεί τη βασική και αναγκαία μέθοδο ανάλυσης και εκτίμησης της συνολικής χρηματοοικονομικής θέσης μιας εταιρίας και διάγνωσης των ισχυρών και αδύνατων σημείων, που κρύβονται πίσω από τα στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων. Η χρηματοοικονομική ανάλυση με τη μέθοδο των αριθμοδεικτών, είναι ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους ανάλυσης και επιτρέπει να διαγνώσουμε τη θέση της εταιρίας που αντι-

4 προσωπεύει την πραγματική τιμή της μετοχής της εν λόγω εταιρίας (Depallens, 1980; Giese, 1981). Η Τεχνική Ανάλυση (Τ.Α) είναι η δεύτερη προσέγγιση για την αξιολόγηση των μετοχών και έχει ως στόχο να παρέχει αξιόπιστες προβλέψεις για την πορεία των μετοχών και δεικτών, σε μεσοβραχυπρόθεσμο κυρίως ορίζοντα. Η τεχνική ανάλυση βασίζεται στη μελέτη των διαγραμμάτων και δεικτών τεχνικής ανάλυσης, που προκύπτουν από τα ημερήσια κλεισίματα τιμών των μετοχών και των δεικτών του Χ.Α. Από την τεχνική ανάλυση προκύπτει η τάση της μετοχής, όπως αυτή αποτυπώνεται στην τρέχουσα χρηματιστηριακή συμπεριφορά της. (Murphy, 1986; Edwards and Magge, 1992). Η Χρηματιστηριακή Ανάλυση (Χ.Α) είναι το τρίτο εργαλείο για την αξιολόγηση των μετοχών και είναι κεφαλαιώδους σημασίας γιατί μας δίνει την χρηματιστηριακή εικόνα που έχουν για τη μετοχή, τόσο οι μέτοχοι, όσο και οι επενδυτές. Επιπλέον, μας δίνει χρήσιμα στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο η μετοχή διαπραγματεύεται στις χρηματιστηριακές συνεδριάσεις (Walsh, 2001). 2.3 ΕΣ/ΒΓΣ στη Διαχείριση Χαρτοφυλακίου Ο όρος έμπειρο σύστημα (ΕΣ) (ES: expert system) προτάθηκε στα πλαίσια της έρευνας στην ΤΝ, για να περιγράψει συστήματα, τα οποία επιδεικνύουν νοήμονα συμπεριφορά σε συγκεκριμένους τομείς και διαδικασίες, ανάλογη ενός ανθρώπου-εμπειρογνώμονα με ειδικότητα στον ίδιο τομέα. Τα έμπειρα συστήματα αναφέρονται, επίσης, ως Βασισμένα στη Γνώση Συστήματα (ΒΓΣ) (KBS: Knowledge-based Systems). Εδώ θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι στα ΒΓΣ η γνώση μπορεί να μην προέρχεται, μόνο, από ειδικούς-εμπειρογνώμονες, αλλά να αποτελεί επιστημονική-τεχνολογική γνώση ή γνώση καταγεγραμμένη σε βάσεις δεδομένων, αναφορές, κλπ. Στην παρούσα εργασία, θα αναφέρονται οι όροι ΕΣ και ΒΓΣ χωρίς διάκριση. (Haugeland, 1989; Rich and Knight, 1991; Winston, 1992; Luger and Stubblefield, 1997). Τα ΕΣ/ΒΓΣ είναι περισσότερα αποτελεσματικά από τις συμβατικές προσεγγίσεις, όταν χειριζόμαστε ποιοτικά προβλήματα. Ένα ΒΓΣ μπορεί να εκπληρώσει μια λειτουργία, που απαιτεί εξειδικευμένη ανθρώπινη γνώση, ή μπορεί να παίξει ρόλο υποστήριξης στη λήψη μιας απόφασης. Τα ΒΓΣ στον τομέα της διαχείρισης χαρτοφυλακίου κωδικοποιούν την καθημερινή γνώση των ειδικών και επαγγελματιών του κλάδου (χρηματιστές, χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι, α- ναλυτές, κ.α), καθώς και την επιστημονική-τεχνολογική γνώση και χρησιμοποιούν τη γνώση αυτή για την επίλυση προβλημάτων επενδυτικών αποφάσεων, αντί να χρησιμοποιήσουν συμβατικές μαθηματικές μεθόδους. Έτσι, επιτυγχάνε-

5 ται αυτοματοποίηση πολλών επαναληπτικών και επίπονων εργασιών από τη μια πλευρά, αλλά και ενσωμάτωση της υπάρχουσας γνώσης, από την άλλη. Αυτό έχει ως συνέπεια, την αποτελεσματικότερη επεξεργασία του τεράστιου όγκου πληροφοριών που αφορούν το χρηματοοικονομικό/ χρηματιστηριακό τομέα, με αποτέλεσμα καλύτερες, και πιο έγκυρες και έγκαιρες αναλύσεις, αλλά και πιο αξιόπιστες προβλέψεις. 2. Υφιστάμενη Κατάσταση Στην ενότητα που ακολουθεί, περιγράφονται συνοπτικά, με χρονολογική σειρά, τα σημαντικότερα ΕΣ/ΒΓΣ με εφαρμογή στην αξιολόγηση μετοχών και τη διαχείριση χαρτοφυλακίου. Το σύστημα ESMA (Latzenhofer, appstore/rad) είναι μια βασισμένη στη γνώση εφαρμογή για την υποστήριξη αποφάσεων timing σε μια μοντέρνα διαχείριση χαρτοφυλακίου. Το PMIDSS (Lee and Stohr, 1986) είναι ένα ευφυές σύστημα για λήψη αποφάσεων στη διαχείριση χαρτοφυλακίου. Η αναπαράσταση της γνώσης, στο πρωτότυπο, γίνεται με κανόνες παραγωγής, σημασιολογικά δίκτυα και πλαίσια για την επίτευξη μεγαλύτερης ευελιξίας και αποτελεσματικότητας. Το FSA (Financial Statement Analysis) (Mui and McCarthy, 1987) είναι ένα σύστημα που βασίζεται σε τεχνικές αναγνώρισης φυσικής γλώσσας, για την άντληση των απαραίτητων στοιχείων από τις βασικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις, προκειμένου να πραγματοποιείται χρηματοοικονομική ανάλυση των εταιριών μέσω δεικτών. Το σύστημα ISPMS ( Intelligent Stock Portfolio Management System) (Lee et al., 1989) είναι ένα από τα πρώτα ΕΣ που ενσωματώνουν το τετραγωνικό μοντέλο του Markowitz βελτιστοποίησης κινδύνου-απόδοσης, με αναπαράσταση γνώσης που προκύπτει από τις προτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων. Το K-FOLIO (Lee et al., 1990) είναι ένα πρωτότυπο επίδειξης, που σκοπό έχει να προσδιορίζει τους επενδυτικούς στόχους του πελάτη και να κάνει επιλογή χαρτοφυλακίου για την επίτευξη των στόχων αυτών. Το Système-Expert pour la Selection des Titres Boursiers (Suret et al., 1990) είναι ένα ΕΣ το οποίο ακολουθεί μια διαδικασία επιλογής τίτλων σε τρία (3) στάδια: α) γενική ανάλυση της οικονομίας και των κλάδων/υποκλάδων, β) αναγωγή του συνόλου των διαθέσιμων τίτλων, σε σχέση με τα αποτελέσματα του πρώτου σταδίου, γ) μία εις βάθος ανάλυση των τίτλων που βρίσκονται στο επιλεγμένο υποσύνολο. Στο σύστημα KABAL (Hartvigsen, 1988) η ανάλυση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων γίνεται μέσω μιας βάσης γνώσης, στην οποία έχει αναπαρασταθεί με τη μορφή κανόνων η απαραίτητη σχετική γνώση Το Stock Selection Using Rule Induction (John et al., 1996) είναι ένα σύστημα που προορίζεται για επι-

6 λογή χαρτοφυλακίου, χρησιμοποιώντας την προσέγγιση της εξόρυξης δεδομένων (data mining). Το σύστημα FINES (Financial Expert System) (Ματσατσίνης et al., 1996) προορίζεται για την εκτίμηση της χρηματοοικονομικής κατάσταση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η εργασία με τίτλο Προς ένα Ευφυές ΣΥΑ για τη Διαχείριση Χαρτοφυλακίου (Σαμαράς et al., (2002) αξιοποιεί όλα τα διαθέσιμα σύγχρονα εργαλεία της διαχείρισης χαρτοφυλακίου: θεμελιώδεις ανάλυση, τεχνική ανάλυση και ψυχολογία της αγοράς. Το σύστημα ενσωματώνει τόσο μεθοδολογίες πολυκριτήριας ανάλυσης, όσο και τεχνολογίες ΤΝ (ΕΣ, κα) και προτείνει στον αποφασίζοντα επενδυτή μια ολοκληρωμένη και επαρκώς τεκμηριωμένη επενδυτική πρόταση, για τη δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου μετοχών του Χ.Α. Τέλος, το σύστημα INTELLIGENT INVESTOR (Samaras and Matsatsinis, 2004) είναι ένα ευφυές ΣΥΑ που έχει ως στόχο μια ολοκληρωμένη υποστήριξη στον αποφασίζοντα-επενδυτή, που αφορά την αξιολόγηση των εταιριών, την κατάταξη των μετοχών του Χ.Α, από την καλύτερη προς τη χειρότερη και, τέλος, τη σύνθεση ενός βέλτιστου χαρτοφυλακίου, με στόχο την όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη απόδοση της επένδυσης. 3. Το Προτεινόμενο σύστημα 4.1 Μεθοδολογική Προσέγγιση Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται, για την ανάπτυξη του συστήματος αξιολόγησης μετοχών, είναι εκείνη των ομόκεντρων κύκλων. Κατ αρχήν, αναλύονται οι γενικότερες συνθήκες, που επικρατούν τόσο στην εγχώρια, όσο και στη διεθνή αγορά, ακολουθεί εξειδίκευση κατά κλάδο, και στο τέλος καταλήγουμε σε επίπεδο εταιρίας και μετοχής. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, η ανάπτυξη του συστήματος ακολουθεί μια διαδικασία πέντε (5) ιεραρχικών βημάτων: (1) Εκτίμηση της Διεθνούς Συγκυρίας, (2) Εκτίμηση της Εγχώριας Συγκυρίας, (3) Εκτίμηση των Προοπτικών του Κλάδου, (4) Αξιολόγηση Εταιρίας και (5) Αξιολόγηση Μετοχής 4.2 Το ΒΓΣ Αξιολόγησης Μετοχών Το Βασισμένο στη Γνώση Σύστημα Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης Μετοχών (ΒΓΣ-ΑΜ) (σχήμα 1) είναι ένα σύστημα που εφοδιάζει τον αποφασίζονταεπενδυτή με όλες εκείνες τις απαραίτητες πληροφορίες που απαιτούνται για την πλήρη και αξιόπιστη ενημέρωσή του, προκειμένου να είναι σε θέση να επιλέξει τις ελκυστικότερες μετοχές του Χ.Α για να συμμετέχουν στο χαρτοφυλάκιό του.

7 Σχήμα 1 : Το Βασισμένο στη Γνώση Σύστημα Αξιολόγησης Μετοχών Το ΒΓΣ -ΑΜ αποτελείται από τα εξής τέσσερα (4) υποσυστήματα: 1. ΒΓΣ Σύστημα Θεμελειώδους Ανάλυσης Εταιριών (ΒΓΣ -ΘΑ) 2. ΒΓΣ Σύστημα Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχών (ΒΓΣ -ΤΑ) 3. ΒΓΣ Σύστημα Χρηματιστηριακής Ανάλυσης Μετοχών (ΒΓΣ -ΧΑ) 4. ΒΓΣ Σύστημα Συνολικής Αξιολόγησης Μετοχών (ΒΓΣ -ΣΑ) Ο σκοπός του ΒΓΣ -ΑΜ είναι να αξιολογήσει τις μετοχές υπό το πρίσμα τριών θεωρήσεων: της θεμελειώδους ανάλυσης, της τεχνικής ανάλυσης και της χρηματιστηριακής ανάλυσης. Στη συνέχεια, το σύστημα με βάση τις τρεις αυτές αξιολογήσεις προβαίνει σε μια συνολική αξιολόγηση των μετοχών. 4.3 ΒΓΣ Θεμελιώδους Ανάλυσης Εταιριών Το ΒΓΣ Θεμελειώδους Ανάλυσης Εταιριών (ΒΓΣ-ΘΑ) (σχήμα 2) στηρίζεται στη μέθοδο χρηματοοικονομικής ανάλυσης των εταιριών με τη μέθοδο των αριθμοδεικτών (Α/Δ).

8 Ι Μ ΜΙ Ι Μ ΜΙ Ι Μ ΜΙ Ι Μ ΜΙ Ι : Ικανοποιητική Μ : Μέτρια ΜΙ : Μη Ικανοποιητική Σχήμα 2 : ΒΓΣ Θεμελιώδους Ανάλυσης Εταιριών Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι δεν εξετάζονται όλες οι εταιρίες με βάση το ενιαίο λογιστικό σχέδιο. Οι εισηγμένες στο Χ.Α εταιρίες κατατάσσονται σε ένα από τα παρακάτω λογιστικά σχέδια: Ενιαίο λογιστικό σχέδιο: Εμποροβιομηχανικές εταιρίες Κλαδικό λογιστικό σχέδιο Τραπεζών: Τράπεζες Κλαδικό λογιστικό σχέδιο Ασφαλιστικών εταιριών: Ασφάλειες Κλαδικό λογιστικό σχέδιο Επενδυτικών εταιριών: Επενδυτικές εταιρίες Για κάθε λογιστικό σχέδιο, δημιουργείται μια αντίστοιχη δομή αξιολόγησης με τη χρήση των κατάλληλων αριθμοδεικτών. Έτσι, η διάγνωση της χρηματοοικονομικής κατάστασης της κάθε εταιρίας γίνεται με ακριβή και αξιόπιστο τρόπο. Με βάση τη δομή εκτίμησης, για κάθε λογιστικό σχέδιο, οι εταιρίες ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες: Ικανοποιητική, Μέτρια, Μη Ικανοποιητική.

9 4.4 ΒΓΣ Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχών Το ΒΓΣ Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχών (ΒΓΣ-ΤΑ) (σχήμα 3), βασίζεται σε δεδομένα τεχνικής ανάλυσης μετοχών. Ι Μ ΜΙ Ι : Ικανοποιητική Μ : Μέτρια ΜΙ : Μη Ικανοποιητική Σχήμα 3 : ΒΓΣ Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχών Με βάση τα ημερήσια κλεισίματα μετοχών και δεικτών, δημιουργούνται δείκτες τεχνικής ανάλυσης, οι οποίοι τροφοδοτούν του κανόνες τεχνικής ανάλυσης μετοχών. 4.5 ΒΓΣ Χρηματιστηριακής Ανάλυσης Μετοχών Το ΒΓΣ Χρηματιστηριακής Ανάλυσης Μετοχών (ΒΓΣ-ΧΑ) βασίζεται σε δεδομένα τόσο της θεμελιώδους ανάλυσης, όσο και της τεχνικής ανάλυσης, από τα οποία προκύπτουν οι αριθμοδείκτες χρηματιστηριακής ανάλυσης που τροφοδοτούν του κανόνες χρηματιστηριακής ανάλυσης μετοχών. Η δομή του συστήματος αυτού είναι παρόμοια με εκείνη του ΒΓΣ-ΤΑ. 4.6 ΒΓΣ Συνολικής Αξιολόγησης Μετοχών Το ΒΓΣ Συνολικής Αξιολόγησης Μετοχών (ΒΓΣ-ΣΑ) (σχήμα 4), είναι το σύστημα στο οποίο γίνεται ο συγκερασμός των αξιολογήσεων που προκύπτουν από τα τρία παραπάνω συστήματα: ΒΓΣ-ΘΑ, ΒΓΣ-ΤΑ και ΒΓΣ-ΧΑ.

10 Ι Μ ΜΙ Ι : Ικανοποιητική Μ : Μέτρια ΜΙ : Μη Ικανοποιητική Σχήμα 4 : ΒΓΣ Συνολικής Αξιολόγησης Μετοχών Για να είναι εξατομικευμένη η συνολική αξιολόγηση λαμβάνεται υπόψη και ο επενδυτικός ορίζοντας, σύμφωνα με τον οποίο έχουμε διαφορετικές εκτιμήσεις για κάθε ταξινόμηση. 4.7 Οι Βασικότερες Λειτουργίες Αξιολόγησης Μετοχών Στην παρούσα ενότητα περιγράφονται συνοπτικά οι βασικότερες λειτουργίες τις οποίες παρέχει το σύστημα αξιολόγησης μετοχών (σχήμα 5). Σήματα Αγορών / Πωλήσεων Εικόνα Μετοχής Πίνακας Χρημ/ριακών Δεικτών Θεμελειώδης Ανάλυση Τεχνική Ανάλυση Χρημ/ριακή Ανάλυση Συνολική Εκτίμηση Δένδρο Αξιολόγησης Εταιριών Ταξινόμηση Μετοχών Πίνακας Άμεσης Επιλογής Μετοχών Σχήμα 5 : Οι Βασικότερες Λειτουργίες του Συστήματος Αξιολόγησης

11 Δένδρο Θεμελιώδους Αξιολόγησης Εταιριών Η αξιολόγηση έχει δενδροειδή αυτή δομή και παρέχει με κάθε λεπτομέρεια και με πλήρη ανάπτυξη και τεκμηρίωση τη διαδικασία της εκτίμησης της κάθε ε- ταιρίας σε επίπεδο θεμελιωδών μεγεθών. Η αξιολόγηση αυτή ξεκινά με τους βασικούς αριθμοδείκτες και προχωρεί σε υψηλότερα επίπεδα δεικτών, μέχρι το επίπεδο της χρηματοοικονομικής κατάστασης της εταιρίας. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι για κάθε λογιστικό σχέδιο: Εμποροβιομηχανικές, Τράπεζες, Α- σφάλειες, Επενδυτικές, υπάρχει και διαφορετική δομή θεμελιώδους αξιολόγησης. Το σύστημα μπορεί να προσφέρει δύο ειδών αξιολογήσεις: Σχετική αξιολόγηση, με βάση το μέσο όρο του κλάδου, Απόλυτη αξιολόγηση, με βάση τιμές αναφοράς ανά κλάδο. Πίνακας Ταξινόμησης Θεμελιώδους Ανάλυσης Εταιριών Ο πίνακας αυτός ταξινομεί, με βάση τα θεμελιώδη μεγέθη τους, τις εταιρίες σε τρεις κατηγορίες: Κακή, Μέτρια, Κακή. Εκτός από τη συνολική εμφάνιση της ταξινόμησης Θ.Α των εταιριών, υπάρχει η δυνατότητα εμφάνισης των κατηγοριών ταξινόμησης ανά κλάδο. Εικόνα Θεμελιώδους Ανάλυσης Εταιρίας Η λειτουργία αυτή είναι πολύ χρήσιμη για την υποστήριξη του αποφασίζονταεπενδυτή, γιατί δίνει με συνοπτικό τρόπο ποια είναι η εικόνα μιας συγκεκριμένης εταιρίας από άποψη θεμελιωδών μεγεθών σε διαχρονική βάση. Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο δυνητικός επενδυτής είναι τα βασικά στοιχεία των μετοχών της κάθε εταιρίας και τα θεμελιώδη μεγέθη της εταιρίας για τα τελευταία πέντε έτη, οπότε ο δυνητικός επενδυτής μπορεί να αξιολογήσει με μεγαλύτερη αξιοπιστία την εταιρία και τη μελλοντική της πορεία. Πίνακας Ταξινόμησης Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχών Ο πίνακας αυτός ταξινομεί τις μετοχές, από άποψη τεχνικής ανάλυσης, σε τρεις κατηγορίες: Κακή, Μέτρια, Κακή. Το σύστημα προσφέρει επιλογή για δύο διαφορετικές εκτιμήσεις, ανάλογα με το επενδυτικό προφίλ του επενδυτή: α) σε επίπεδο μακροπρόθεσμου και σε επίπεδο μεσο-βραχυπρόθεσμου ορίζοντα. Σήματα Αγορών / Πωλήσεων Μετοχών Εκτός από τους παραπάνω πίνακες αξιολόγησης που δίνουν στοιχεία σε συνολικό επίπεδο μετοχών, τα σήματα αγορών / πωλήσεων είναι πολύ σημαντικά, σε επίπεδο μετοχής. Τα σήματα αυτά, ουσιαστικά, καθοδηγούν τον αποφασίζο-

12 ντα-επενδυτή για το πότε θα πρέπει να αγοράσει μια μετοχή, ή πότε θα πρέπει να πωλήσει. Εικόνα Τεχνικής Ανάλυσης Μετοχής Η λειτουργία αυτή, όπως και στην περίπτωση της θεμελιώδους ανάλυσης, είναι πολύ χρήσιμη για την υποστήριξη του αποφασίζοντα-επενδυτή, γιατί δίνει με συνοπτικό τρόπο ποια είναι η εικόνα της μετοχής από άποψη τεχνικής ανάλυσης. Οι βασικότερες, από τις λειτουργίες που διαθέτει, είναι η εκτίμηση μετοχής και η εκτίμηση κλαδικού δείκτη, καθώς η πορεία της κάθε μετοχής είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον κλάδο στον οποίο ανήκει. Πίνακας Ταξινόμησης Χρηματιστηριακής Ανάλυσης Μετοχών Ο πίνακας αυτός ταξινομεί τις μετοχές, από άποψη χρηματιστηριακής ανάλυσης, σε τρεις κατηγορίες: Κακή, Μέτρια, Καλή. Το σύστημα προσφέρει εκτίμηση χρηματιστηριακής ανάλυσης μετοχών, είτε σε συνολικό επίπεδο μετοχών, είτε κατά κλάδο, όπως και στους παραπάνω αντίστοιχους πίνακες Εικόνα Χρηματιστηριακής Ανάλυσης Μετοχής Η λειτουργία αυτή, όπως και στην περίπτωση των προηγούμενων εικόνων θεμελιώδους και τεχνικής ανάλυσης, είναι πολύ χρήσιμη για την υποστήριξη του αποφασίζοντα-επενδυτή, γιατί δίνει με συνοπτικό τρόπο ποια είναι η εικόνα της μετοχής από άποψη χρηματιστηριακής ανάλυσης. Πίνακας Συνολικής Εκτίμησης Μετοχών Ο πίνακας αυτός ταξινομεί τις μετοχές, όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις. Το σύστημα προσφέρει επιλογή για πέντε διαφορετικές εκτιμήσεις, ανάλογα με το επενδυτικό προφίλ του δυνητικού επενδυτή: Μακροπρόθεσμος, Μεσο-μακροπρόθεσμος, Μεσοπρόθεσμος, Μεσο-βραχυπρόθεσμος και Βραχυπρόθεσμος ορίζοντας. Οι μετοχές που περιλαμβάνονται στην κατηγορία Καλή του παραπάνω πίνακα, είναι η τελική επιλογή των μετοχών, που προτείνει το σύστημα ως υποψήφιες για να συμμετέχουν στο υπό διαμόρφωση χαρτοφυλάκιο. Εικόνα Συνολικής Εκτίμησης Μετοχής Η λειτουργία αυτή συγκεντρώνει τα στοιχεία από τις τρεις παραπάνω αξιολογήσεις και παρέχει σημαντική υποστήριξη στον αποφασίζοντα-επενδυτή όσον αφορά μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση σε επίπεδο μετοχής.

13 Με όλα τα παραπάνω περιγραφέντα στοιχεία, το Βασισμένο στη γνώση Σύστημα Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης Μετοχών προσφέρει στον αποφασίζονταεπενδυτή μια πλήρη και τεκμηριωμένη υποστήριξη, προκειμένου αυτός να είναι σε θέση να επιλέξει τις πλέον ελκυστικές μετοχές, που θα είναι υποψήφιες για να συμμετάσχουν στο χαρτοφυλάκιό του. 5. Συμπεράσματα Από τη μελέτη και τη χρήση του προτεινομένου συστήματος, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε τις ακόλουθες διαπιστώσεις: Η χρησιμοποίηση των παραπάνω εργαλείων εξασφαλίζει μια ολοκληρωμένη και σφαιρική αντιμετώπιση του προβλήματος της αξιολόγησης μετοχών. Η ενσωμάτωση της ψυχολογίας της αγοράς γίνεται με την εκτίμηση της εγχώριας και διεθνούς συγκυρίας και την τεχνική ανάλυση των δεικτών. Εξασφαλίζει δε, το σωστό timing για τη διενέργεια των χρηματιστηριακών πράξεων. Το σύστημα λαμβάνει υπόψη το προφίλ του επενδυτή. Αυτό εξασφαλίζει μια πλήρη εξατομίκευση της επενδυτικής πρότασης. Το σύστημα παρέχει 4 διαφορετικές δομές αξιολόγησης των μετοχών, με διαφορετικά σύνολα αριθμοδεικτών, ανάλογα με το Λογιστικό Σχέδιο στο οποίο ανήκει κάθε εταιρία. Έτσι, οι εταιρίες διακρίνονται ως: Εμποροβιομηχανικές, Τράπεζες, Ασφάλειες, Επενδυτικές. Το σύστημα τροφοδοτείται σε καθημερινή βάση, με ζωντανά και τεκμηριωμένα στοιχεία από πολλαπλές πηγές πληροφοριών. Αυτό καθιστά το σύστημα, ένα ζωντανό σύστημα, που είναι τελικά ικανό να ανταποκρίνεται στις ανάγκες λειτουργίας σε συνθήκες πραγματικού κόσμου. Βιβλιογραφία Depallens, G. (1980), gestion financiere de l entreprise, Editions Sirey. Edwards, R.D. and J. Magge (1992), Technical Analysis of Stock Trends, John Magee Inc, Boston. Giese, F. (1981), Pratique De L Analyse Financiere Des Bilans, CLET, Editions BANQUE. Hartvigsen, G. and T. Danielsen (1988), KABAL A Knowledge-based System for Analysis of Financial Statements, in: H.J. Bullinger, E.N. Protonotarios, D. Bouwhuis, F. Reim (Eds.), EURINFO 88. Concepts for Increased Competitiveness. Amsterdam: North-Holland. S

14 Haugeland, J. (1989), Artificial Intelligence: The Very Idea, MIT Press. John, G., P. Miller, R. Kerber (1996), Stock Selection Using Rule Induction, IEEE Expert/Intelligent Systems & Their Applications. Vol. 11, No.5. Latzenhofer, A., ESMA: Expert System for Market Analysis, Vienna/Austria. Lee J. K., H. S. Kim and S. C. Chu (1989), Intelligent Stock Portfolio Management System, Expert Systems, 6/2, Lee, J.B. and E.A. Stohr (1986), Representing Knowledge for Portfolio Mangement Decision Making, Published: Micros Managers and Mainframes NYU Symposium, John Wiley. Lee,J.K., R. Trippi, S.C. Chu, and H.S Kim (1990), K-Folio: Integrating the Markowitz Model with a Knowledge-based System, Journal of Portfolio Management, pp Luger, G.F. and W.A. Stubblefield (1989), Artificial Intelligence and the Design of Expert Systems, Benjamin/Cummings, Redwood City, CA. Markowitz H. (1952), Portfolio selection, Journal of Finance, 7 (1), Mui, G. and W.E. McCarthy (1987), FSA: Applying AI techniques to the familiarization phase of financial decision making, IEEE Expert, Murphy, J. (1986), Technical Analysis of the Futures Markets, New York : New York Institute of Finance. Rich, E. and K. Knight (1991), Artificial Intelligence, 2 nd ed. New York: McGraw-Hill. Ross, S.A. (1976), The Arbitrage Theoty of Capital Asset Pricing, Journal of Economic Theory, Vol. 13, Samaras, G.D and N.F Matsatsinis (2004), INTELLIGENT INVESTOR : An Intelligent Decision Support System for Portfolio Management, Operational Research International Journal (ORIJ) (υπό δημοσίευση). Sharpe, W.F (1964), Capital Asset Prices: A Theory of Market Equilibrium under Conditions of Risk, The Journal of Finance, Vol. 19, No. 3, pp Walsh, C. (2001), Αριθμοδείκτες και Management, Εκδόσεις Πατάκη. Winston, P. H. (1992), Artificial Itelligence, 3 rd ed, Addison-Wesley, New York. Ματσατσίνης, Ν.Φ., Α. Σπυριδάκος, και Κ. Ζοπουνίδης (1996), Προς ένα έμπειρο σύστημα εκτίμησης της χρηματοοικονομικής κατάστασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, in: Ι. Σίσκος και Κ. Παππής (Εδς.), Μάνατζμεντ Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, Σαμαράς, Γ. Δ., Ν. Φ. Ματσατσίνης, Κ. Ζοπουνίδης (2002), Προς ένα Ευφυές ΣΥΑ για τη Διαχείριση Χαρτοφυλακίου. 15ο Εθνικό Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Επιχειρησιακών Ερευνών: Απασχόληση, Ροή Εργασίας & Επιχειρησιακή Έρευνα Τρίπολη-Ελλάδα, 31 Οκτ.- 2 Νοεμβρίου.