ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΟ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΣΗ» ΑΡΥΔ ΚΑΙ ΠΡΟΤΠΟΘΔΔΙ ΔΝΟ ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΟΤ ΑΠΟΚΔΝΣΡΩΗ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ ΜΔ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ

Transcript

1 ΚΡΙΣΙΚΗ ΣΟ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΣΗ» ΑΡΥΔ ΚΑΙ ΠΡΟΤΠΟΘΔΔΙ ΔΝΟ ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΟΤ ΥΔΓΙΟΤ ΑΠΟΚΔΝΣΡΩΗ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ ΜΔ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ ηεο Διέλεο Πνξηάιηνπ Γεκνηηθήο ζπκβνχινπ Γήκνπ Αζελαίσλ κε ηελ Αλνηρηή Πφιε Οη έλλνηεο θαη νη ζεζκνί ηεο δηνηθεηηθήο απνθέληξσζεο θαη απηνδηνίθεζεο είλαη ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αξηζηεξά, θαζψο εγγξάθνληαη ζηα κείδνλα ζεσξεηηθά θαη πνιηηηθά δεηήκαηα ηνπ θξάηνπο θαη ησλ ζρέζεσλ θξάηνπο θαη θνηλσλίαο. Απ απηή ηελ νπηηθή νθείινπκε λα ζηνραζηνχκε ηφζν ηηο κνξθέο αλαζπγθξφηεζεο ηνπ αζηηθνχ θξάηνπο ζήκεξα φζν θαη ηηο δηθέο καο ζέζεηο, πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ κε ηε ζχλζεζε ζεσξεηηθψλ αξρψλ θαη πνιχηηκσλ πξαθηηθψλ εκπεηξηψλ ηηο νπνίεο έρνπκε ζπιιέμεη απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ ζεζκψλ θαη ηελ θνηλσληθή αληαπφθξηζε ζ απηνχο. Α. ΙΣΟΡΙΚΔ ΡΗΞΔΙ Ω ΠΔΓΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑ Οη έλλνηεο ηνπ δήκνπ θαη ηεο θνηλφηεηαο έρνπλ βαζηά ηζηνξηθή θαηαγσγή θαη καθξηά δηαδξνκή ζηελ εμέιημε ησλ αλζξψπηλσλ θνηλσληψλ. Παξά ηα δηαθνξεηηθά πεξηερφκελα θαη ηηο δηαθνξεηηθέο κνξθέο πνπ έιαβαλ, αλάινγα κε ηε ζπγθεθξηκέλε ηζηνξηθή πεξίνδν δεκηνπξγίαο ηνπο, αθνξνχλ πάληα ζηε δηαρείξηζε ησλ «θνηλψλ» απφ ηνπο ειεχζεξνπο πνιίηεο, ζε αληηπαξάζεζε κε ηε ζπγθεληξσηηθή δεζπνηηθή ή απηνθξαηνξηθή κνλαξρηθή εμνπζία. Ο δήκνο ζηελ πιήξε δεκνθξαηηθή ηνπ άλζηζε, ζηελ Αζήλα ηεο θιαζηθήο επνρήο, αθνξά ζηε δεκηνπξγία ησλ δεκφζησλ ζεζκψλ ηεο πφιεσο (φρη πφιεο θξάηνπο φπσο εχζηνρα παξαηεξεί ν Καζηνξηάδεο) θαη ηε ζπγθξφηεζε ηνπ ζψκαηνο ησλ Αζελαίσλ πνιηηψλ πνπ δελ πεξηιακβάλεη, φκσο, ηηο γπλαίθεο θαη ηνπο δνχινπο ην νπνίν απνθαζίδεη ζηε ζπλέιεπζε ηνπ δήκνπ κε άκεζε ζπκκεηνρή. Οη ειεχζεξνη πνιίηεο αζθνχλ εθ πεξηηξνπήο φιεο ηηο δηνηθεηηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο πφιεσο θαη ζηηίδνληαη ζην πξπηαλείν. Οη θνηλφηεηεο απνηέιεζαλ ηνπο ζεζκνχο ησλ αλαδπφκελσλ πφιεσλ ζηνλ χζηεξν Μεζαίσλα, ζηε ζχγθξνπζή ηνπο κε ηε θενπδαξρία, ηνπο επγελείο θαη ηε κεγάιε γαηνθηεζία. Σα ζπκβνχιηα ησλ θνηλνηήησλ δελ απνηεινχλ, φπσο θαη νη πφιεηο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ, εληαία ζψκαηα. Γηαηξέρνληαη απφ θνηλσληθέο αληηζέζεηο θαη ζπλήζσο απνθιείνπλ ην popolo minuto, πνπ θαηά θαηξνχο εμεγείξεηαη. 1

2 Οη θνηλφηεηεο (communidades) ηεο Καζηίιιεο, , ήηαλ κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο επαλαζηαηηθέο πξνζπάζεηεο ζηελ Δπξψπε, πνπ ακθηζβήηεζε ηελ απφιπηε κνλαξρία ζηε δεκηνπξγία ηνπ εζληθνχ θξάηνπο. Ήηαλ, ηαπηφρξνλα, έλα θίλεκα πνιηηψλ γηα ηνπηθή απηνλνκία, έλα θνηλσληθφ θίλεκα ζε αληηπαξάζεζε κε ηελ θενπδαιηθή ηάμε θαη έλα πνιηηηθφ θίλεκα ζε αλαδήηεζε ελφο ζχγρξνλνπ ζπληαγκαηηθνχ θξάηνπο. Οη ζπλαζπηζκέλεο ελάληηα ζηε κνλαξρία, ηνπο επγελείο θαη ηελ θαζνιηθή εθθιεζία πφιεηο, ίδξπζαλ ηελ νκφζπνλδε θπβέξλεζε ησλ πφιεσλ, απαηηψληαο απφ ηνλ βαζηιηά λα δερηεί ηηο εμνπζίεο ηνπ θνηλνβνπιίνπ πνπ εθιέρζεθε απφ ηηο πφιεηο. Γηαθήξπμαλ ηνλ εθδεκνθξαηηζκφ ηεο εμνπζίαο κε ηελ εγθαζίδξπζε ηεο αξρήο ηεο εθινγήο ησλ ηνπηθψλ αμησκαηνχρσλ θαη ηελ ππνρξέσζή ηνπο λα αλαθέξνληαη ζε ιατθέο επηηξνπέο πνπ νξγαλψλνληαλ ζην επίπεδν ησλ ζπλνηθηαθψλ ζσκάησλ. Ζ επαλάζηαζε πλίγεθε ζην αίκα απφ ηνλ βαζηιηθφ ζηξαηφ. Ο 19νο αηψλαο έζεζε ην πξφβιεκα ηνπ θξάηνπο κε λένπο φξνπο. Ο Έλγθειο, επηθξίλνληαο ην ζρέδην ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Γθφηα, έγξαθε ζηνλ Μπέκπει : «από ηε ζηηγκή πνπ ζα κπνξεί λα κηιά θαλείο γηα ειεπζεξία, ην θξάηνο παύεη λα ππάξρεη ζαλ θξάηνο. Γη απηό εκείο ζα πξνηείλακε λα κπεη παληνύ ζηε ζέζε ηεο ιέμεο θξάηνο ε ιέμε θνηλόηεηα (Gemeinwesen), κηα ζαπκάζηα παιηά γεξκαληθή ιέμε πνπ αληηζηνηρεί ζηε γαιιηθή ιέμε θνκκνύλα». (Μάξηηνο 1875) Ζ Παξηζηλή Κνκκνχλα ην 1871, απνηέιεζε ππφδεηγκα ζπγθξφηεζεο ιατθήο εμνπζίαο πνπ πξαγκαηνπνηεί κηα βαζηά ξήμε κε ην θξάηνο. Γηα έλα κηθξφ δηάζηεκα, ιίγν πεξηζζφηεξν απφ δχν κήλεο, έλα αλψλπκν ιατθφ πιήζνο επηλφεζε κηα απξφζκελε απάληεζε ζην πξφβιεκα ηνπ θξάηνπο. Με θαζνιηθή ςεθνθνξία, ε Κνκκνχλα αληηθαηέζηεζε ην Παιαηφ Καζεζηψο κε κηα νινθιεξσκέλε δεκνθξαηία : θαηάξγεζε ηνπ κφληκνπ ζηξαηνχ, πιήξεο αηξεηφηεηα θαη αλαθιεηφηεηα ησλ δεκφζησλ ιεηηνπξγψλ. Γελ πξφθεηηαη πηα γηα θξάηνο κε ηελ θαζαπηφ έλλνηα ηνπ φξνπ, φπσο ιέεη ν Λέληλ, αιιά γηα δεκφζηεο ιεηηνπξγίεο πνπ κεηαβηβάδνληαη ζηελ θνηλσλία ζηε δηαδηθαζία κεηάβαζεο ζε κηα θνηλσλία ρσξίο θξάηνο. έλα πξφρεηξν ζρέδην, πνπ ε Παξηζηλή Κνκκνχλα δελ πξφιαβε λα επεμεξγαζηεί πεξηζζφηεξν, θαζνξίδεηαη ξεηά φηη ε θνκκνχλα ζα απνηεινχζε ηελ πνιηηηθή κνξθή αθφκα θαη ηνπ πην κηθξνχ ρσξηνχ. Οη ιίγεο ιεηηνπξγίεο πνπ ζα απέκελαλ γηα ηελ θεληξηθή θπβέξλεζε ζα κεηαβηβάδνληαλ ζε ππαιιήινπο (θη εδψ ππάξρεη έλαο ζαθήο δηαρσξηζκφο ηεο πνιηηηθήο απφ ηελ δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία, ε νπνία αλαηίζεηαη ζε έκκηζζνπο), ππφ ηελ πξνυπφζεζε, φκσο, πνπ ηφηε θάληαδε δπλαηή, φηη ν ίδηνο ν ιαφο αλαιακβάλεη κέξνο ησλ εθηειεζηηθψλ ιεηηνπξγηψλ. Απηφ αθξηβψο ζεκαίλεη φηη ε θνηλσλία απηνδηνηθείηαη ζην πιαίζην ελφο ζπζηήκαηνο πνπ δνκείηαη απφ ηα θάησ πξνο ηα πάλσ, ζε κηα δηαδηθαζία ζηαδηαθήο θαηάξγεζεο ηνπ θξάηνπο. Απφ ηηο θνκκνχλεο ζα εθιεγφηαλ ε εζληθή αληηπξνζσπία ζην Παξίζη. Ζ ελφηεηα ηνπ έζλνπο δελ ζα έζπαδε, αληίζεηα κε φηη ζπλέβαηλε ζην πξνεγνχκελν θαηαπηεζηηθφ θξάηνο, πνπ παξνπζηαδφηαλ σο ελζάξθσζε ηεο ελφηεηαο ηνπ έζλνπο, ήζειε φκσο λα είλαη αλεμάξηεηε θαη αλψηεξε εμνπζία απφ ην ίδην ην έζλνο. 2

3 Έρεη κεγάιν ελδηαθέξνλ λα πξνζεγγίζνπκε ηελ Παξηζηλή Κνκκνχλα ζαλ έλα δεκνηηθφ θίλεκα, πξνβιεκαηηθή πνπ αλαπηχζζεη ν Manuel Castells ζην κλεκεηψδεο έξγν ηνπ «Ζ Πφιε θαη νη Απνθάησ». Ο Λνπδνβίθνο ΥΗV είρε δηαθεξχμεη «ην θξάηνο είκαη εγψ», νη πνιίηεο ηνπ Παξηζηνχ απάληεζαλ «ε θνηλσλία είκαζηε εκείο». Μαδί κε ηνλ ζεκειηψδε ζηφρν ησλ δεκνηηθψλ ειεπζεξηψλ, ε Κνκκνχλα πξνέβε ζην κέηξν ηεο δηαγξαθήο ησλ νθεηιφκελσλ ελνηθίσλ ζηελ θαηνηθία, ζπλδένληαο ηελ απηνδηνίθεζε ησλ ειεχζεξσλ πνιηηψλ κε ηελ αλαηξνπή ησλ δεδνκέλσλ ζην ρψξν ηεο πφιεο, εηδηθφηεξα ηεο θεξδνζθνπίαο ζηε γε πνπ δεκηνπξγνχζε ηεξάζηηα θξίζε θαηνηθίαο γηα ηηο ιατθέο ηάμεηο. Ζ απηνδηνίθεζε πνπ εθαξκφζηεθε ζηελ Διεχζεξε Διιάδα είλαη, επίζεο, κηα κεγάιε ηζηνξηθή εκπεηξία ηεο αξηζηεξάο, πνπ ν εθζπγρξνληζηηθφο πξαγκαηηζκφο αγλνεί θαη ηελ νπνία ε ειιεληθή αξηζηεξά ηνπ 21 νπ αηψλα πξέπεη λα αλαθαιέζεη, καδί κε ηελ εκπεηξία ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζεζκνχ ζηελ Διεχζεξε Δπξπηαλία, φπσο παξνπζηάδεηαη απφ ηνλ Γεσξγνχια Μπέτθν ζην βηβιίν ηνπ «ΕΑΜ θαη Λαϊθή Απηνδηνίθεζε». Ήηαλ ηφηε πνπ ν ιαφο ηεο αξηζηεξάο αληηκεηψπηδε ζηα ζνβαξά ηηο ζέζεηο πεξί ιατθήο απηνδηνίθεζεο θαη έζπεπδε λα ηηο βάιεη ζε εθαξκνγή, κε ηελ αλεμάληιεηε πξσηνβνπιία πνπ αλαπηχζζνπλ νη θνκκνπληζηέο φηαλ παίξλνπλ ζηα ρέξηα ηνπο κεγάιεο ππνζέζεηο. Β. ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΠΟΑΦΗΝΙΗ ΣΩΝ ΔΝΝΟΙΩΝ ΚΑΙ ΣΗ ΘΔΩΡΗΣΙΚΗ ΑΦΔΣΗΡΙΑ Θα επηρεηξήζσ λα ζέζσ νξηζκέλα ζεκεία πνπ βνεζνχλ ζηελ απνζαθήληζε ηνπ ηη αθξηβψο ζπδεηάκε, απφ πνηα ζεσξεηηθή αθεηεξία βιέπνπκε ηα πξάγκαηα θαη ηη επηδηψθνπκε πξνρσξψληαο ζηελ θξηηηθή απνδφκεζε ηνπ θπβεξλεηηθνχ, πξνο δηαβνχιεπζε, θεηκέλνπ κε ηίηιν «Αξρέο λνκνζεηηθήο πξωηνβνπιίαο γηα ηε λέα αξρηηεθηνληθή ηεο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο απνθεληξωκέλεο δηνίθεζεο», αιιηψο «Πξόγξακκα Καιιηθξάηεο», ζηελ αλαιπηηθή απνηίκεζε ηνπ νπνίνπ ζα πξνρσξήζσ αξγφηεξα. Πξση απ φια πξέπεη λ απνζαθελίζνπκε ηηο ιέμεηο κε ηηο νπνίεο επηθνηλσλνχκε. εκείν 1 : Λατθή εμνπζία, άκεζε θαη αληηπξνζσπεπηηθή δεκνθξαηία Οη ιεγφκελνη απηνδηνηθεηηθνί ζεζκνί δελ έρνπλ ζπγθξνηεζεί σο ζεζκνί ιατθήο εμνπζίαο. Απνηεινχλ βαζκίδεο ζπγθξφηεζεο ηεο αζηηθήο θξαηηθήο δνκήο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ εληαία ινγηθή ζηα δηάθνξα επίπεδα. Μέζσ ησλ εθινγψλ αλαηίζεηαη ζηα αηξεηά ζψκαηα ε πνιηηηθή επίβιεςε ζπγθεθξηκέλσλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ θξάηνπο. Οη πνιηηηθνί απηνδηνηθεηηθνί ζεζκνί, απνηεινχλ κνξθέο αληηπξνζσπεπηηθήο θαη φρη άκεζεο δεκνθξαηίαο. 3

4 εκείν 2 : Η αληηπξνζψπεπζε ζηνπο ζεζκνχο θαη νη απηφλνκεο θνηλσληθέο πξαθηηθέο Ζ αληηπξνζσπεπηηθή δεκνθξαηία δελ είλαη αδηάθνξε γηα ηελ αξηζηεξά ηφζν ζηε ζηξαηεγηθή ηεο κεηάβαζεο ζην ζνζηαιηζκφ θαη ηεο ζνζηαιηζηηθήο νηθνδφκεζεο φζν θαη ζήκεξα. πκβάιιεη ζηε δηακφξθσζε καδηθψλ θνηλσληθψλ ξεπκάησλ, ηα νπνία ππεξβαίλνπλ ην ζηελά ηνπηθφ θαη αηνκηθφ θαη δηαηππψλνπλ κε πνιηηηθνχο φξνπο επξχηεξα θνηλσληθά αηηήκαηα. Ζ αληηπξνζψπεπζε απφ ηε ζθνπηά ηεο αξηζηεξάο δελ πξέπεη λ αθνξά κφλν ηηο δηθέο ηηο δπλάκεηο, πνπ πεξηθφπηεη δξαζηηθά ην πιεηνςεθηθφ εθινγηθφ ζχζηεκα, αιιά θπξίσο ηηο πξνυπνζέζεηο έθθξαζεο ηεο θνηλσληθήο δπλακηθήο, ε νπνία κπνξεί λα θηλεζεί απηφλνκα, πέξαλ ησλ θνηλνβνπιεπηηθψλ θνκκάησλ θαη πξέπεη λα αληηπξνζσπεχεηαη ζηνπο ζεζκνχο. Ζ απνδνρή (θαη ε δηεθδίθεζε λα δηεπξχλεηαη) ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο δεκνθξαηίαο απφ ηελ αξηζηεξά δελ ζεκαίλεη απνδνρή ηεο ζχγρξνλεο απηαξρηθήο, ζπλαηλεηηθήο δεκνθξαηίαο. Οη νιηγαξρηθέο εμνπζίεο ζηελ επνρή ηεο λενθηιειεχζεξεο θπξηαξρίαο δελ είλαη νχηε αληηπξνζσπεπηηθέο νχηε δεκνθξαηηθέο. Όζνλ αθνξά ζηελ άκεζε δεκνθξαηία, απηή κπνξεί λ απνηειέζεη ηε δεκηνπξγηθή κνξθή ζπγθξφηεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θνηλσληθψλ θαη πνιηηηθψλ νκάδσλ, θηλεκάησλ ή/θαη ξεπκάησλ ηεο αξηζηεξάο, εθ φζνλ ην επηιέμνπλ. ε θάζε πεξίπησζε, φκσο, δελ απνηειεί θξαηηθή αξκνδηφηεηα πνιχ πεξηζζφηεξν ζε ζπλζήθεο αζηηθνχ θξάηνπο. Γηα ηνπο ζηαζψηεο ηεο αληίιεςεο φηη ην θξάηνο δελ ζπγθξνηεί κηα ηνπηθφηεηα κε έλα κέζα θαη έλα έμσ, φπνπ νη ιατθέο ηάμεηο ζηξαηνπεδεχνπλ εθηφο ηεο δηαρσξηζηηθήο γξακκήο γηα λα ην θαηαιάβνπλ, ε ζέζε φηη νη ζεζκνί δηαπεξλψληαη απφ ηηο θνηλσληθέο αληηθάζεηο θαη δελ είλαη ζηαηηθνί πξέπεη λα ζπκπιεξψλεηαη κε απηή ηεο νηθνδφκεζεο κνξθψλ άκεζεο δεκνθξαηίαο θαη ηελ θαηά πξνηεξαηφηεηα ζηήξημε ησλ απηφλνκσλ θνηλσληθψλ ζπγθξνηήζεσλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ ακεζνδεκνθξαηηθά. Δίλαη εμαηξεηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αξηζηεξά ε άκεζε δεκνθξαηία ησλ θνηλσληθψλ θηλεκάησλ θαη ε νηθνδφκεζε ζεζκψλ ιατθήο απηνδηαρείξηζεο θαη παξαγσγήο θνηλσληθνχ έξγνπ θαη ππεξεζηψλ πέξαλ ηνπ θξάηνπο θαη ηεο αγνξάο. Κη εδψ έρνπκε, ήδε ζήκεξα, ζεκαληηθά παξαδείγκαηα θνηλσληθψλ πξαθηηθψλ (ζπλεηαηξηζκνί, ηίκην εκπφξην, εζηθή ηξάπεδα θ.ιπ.) Δπηηέινπο, φπσο ζα έιεγε θαη ν Πνπιαληδάο, δελ ρξεηάδεηαη λα απνλέκνπκε ζηα πάληα ηνλ ππνηηζέκελα αλψηεξν ηίηιν ηνπ πνιηηηθνχ. Ζ θνηλσλία, επηπρψο, δελ απνηειείηαη κφλν απφ ηηο γθξίδεο δψλεο ηηο νπνίεο ζθηάδεη ην θξάηνο. Δηδηθά ζήκεξα, πνπ εκπνξεπκαηνπνηείηαη αθφκα θαη ν αλζξψπηλνο βηφθνζκνο, πνπ ην θξάηνο θαη ε αγνξά δηεηζδχνπλ ζε ιεηηνπξγίεο ηηο νπνίεο αζθνχζε ηζηνξηθά ε θνηλσλία, δηαιχνληαο θνηλσληθά δίθηπα θαη ζεκαληηθέο κνξθέο δηαλζξψπηλεο επηθνηλσλίαο, πξέπεη λα είκαζηε πνιχ πξνζεθηηθνί. Να ζπκίζσ φηη νη απηνδηνηθεηηθέο αξρέο, αθφκα θαη ηεο αξηζηεξάο, είλαη ζπλήζσο ερζξηθέο ζηηο θνηλσληθέο πξσηνβνπιίεο απηνδηαρείξηζεο, δειαδή ζε πξαθηηθέο πνπ ππνδεηθλχνπλ φηη ε θνηλσλία κπνξεί λα απηννξγαλψλεηαη θαη ν δήκνο, δειαδή ην θξάηνο, απιψο λα ζηεξίδεη 4

5 απηή ηελ απηννξγάλσζε (Αγνξά Κπςέιεο, Βίιια Εσγξάθνπ, Διεχζεξνο Γαιαμίαο, Απηφλνκνο Κνηλσληθφο Υψξνο Πεηξνχπνιεο, Πάξθν Ναπαξίλνπ, θ.ιπ.). Όηαλ ζήκεξα αλαθεξφκαζηε ζε ηνπηθή αλάπηπμε ζα πξέπεη λα ελλννχκε φρη κφλν δεκνηηθνχο ηνκείο αιιά κνξθέο θνηλσληθψλ ζπλεηαηξηζκψλ πνπ απηνδηαρεηξίδνληαη έλαλ παξαγσγηθφ ηνκέα. Καη απηφ βξίζθεηαη ζε αληίζεζε ηφζν κε ηνλ Καπνδίζηξηα θαη ηνλ Καιιηθξάηε, φζν θαη κε κηα αληίιεςε ηεο αξηζηεξάο, ε νπνία ππνθαζηζηά ηελ θνηλσλία απφ ην θξάηνο θαη ε νπνία νδήγεζε ζηελ θαηάξξεπζε ησλ θαζεζηψησλ ηνπ ππαξθηνχ ζνζηαιηζκνχ. Υσξίο πνιηηηθή δεκνθξαηία θαη θνηλσληθή απηνδηαρείξηζε δελ ππάξρεη ζνζηαιηζκφο. εκείν 3: Απνζπγθέληξσζε ηνπ θξάηνπο Ζ απνζπγθέληξσζε ηνπ αζηηθνχ θξάηνπο δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ απνθέληξσζε θαη ηελ απηνδηνίθεζε. Ζ απνθέληξσζε ζε ζρέζε κε ηελ απνζπγθέληξσζε πεξηγξάθεη θαιχηεξα ηελ πνιηηηθή δηαθνξνπνίεζε ησλ απνθεληξσκέλσλ έλαληη ησλ ζεζκψλ ηνπ ζπγθεληξσηηθνχ θξάηνπο θαη παξαπέκπεη ζηελ απηνδηνίθεζε, πνπ αθνξά ζηελ πνιηηηθή ιεηηνπξγία θαη ηνλ ηξφπν ιήςεο ησλ απνθάζεσλ απφ ηνπο απηνδηνηθνχκελνπο πνιίηεο. Βεβαίσο, ε απνζπγθέληξσζε, αθφκα θαη ζε έλα ζπγθεληξσηηθφ ζχζηεκα κε πιεηνςεθηθφ ηξφπν εθινγήο, κπνξεί λα θαηαζηήζεη πεξηζζφηεξν δηαθαλείο ηηο θξαηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη, επνκέλσο, λα αλαδείμεη ηελ θνηλσληθά θαη ηαμηθά αληηθαηηθή ηνπο θχζε. Αιιά απηφ δελ είλαη ε πξφζεζε ησλ αζηηθψλ πνιηηηθψλ δπλάκεσλ, γη απηφ ζεζκνζεηνχλ ηζρπξέο αζθαιηζηηθέο δηθιείδεο ζσξάθηζεο ηνπ θξάηνπο απέλαληη ζηηο θνηλσληθέο αληηθάζεηο. Σαπηφρξνλα, ε απνζπγθέληξσζε κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ηνπο πνιίηεο ζηηο ζπλαιιαγέο ηνπο κε ην ηνπηθφ θξάηνο, αιιά θάηη ηέηνην δελ εμαζθαιίδεηαη απηφρξεκα, φπσο ζα εμεγήζνπκε ζηε ζπλέρεηα ζρνιηάδνληαο ην «Πξόγξακκα Καιιηθξάηεο». ε θάζε πεξίπησζε ρξεηάδεηαη πξνζνρή. Σφζν νη ζεζκνί φζν θαη νη πνιηηηθέο δελ ράλνπλ ηελ ηαμηθή ηνπο θχζε φηαλ κηιάκε γηα απνθέληξσζε θαη απηνδηνίθεζε. εκείν 4 : Δκείο θαη νη άιινη Αλ ην θξάηνο εθθξάδεη ζρέζεηο αλάκεζα ζηνπο θπξίαξρνπο θαη ηνπο θπξηαξρνχκελνπο θαη ζπκππθλψλεη ηνλ ζπζρεηηζκφ δπλάκεσλ κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ ηάμεσλ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ηζηνξηθή πεξίνδν, ζήκεξα ν ζπζρεηηζκφο δελ είλαη επλντθφο γηα ηηο ιατθέο ηάμεηο. Δίλαη άιιν πξάγκα λα δηαηππψζνπκε σο ΤΡΗΕΑ θαη σο απηνδηνηθεηηθά ζρήκαηα έλα ελαιιαθηηθφ ζρέδην απνθέληξσζεο κε απηνδηνίθεζε, πνπ αληηζηνηρεί ζηηο ζεκεξηλέο αλάγθεο θαη δπλαηφηεηεο, λα ην απεπζχλνπκε ζηελ θνηλσλία θαη ζηε βάζε απηνχ λα δηεμάγνπκε ηελ θξηηηθή θαη ηνπο αγψλεο καο, κε ζηφρν λα δηακνξθψζνπκε λένπο ζπζρεηηζκνχο θαη άιιν λα θαληαδφκαζηε φηη ν «Καιιηθξάηεο» ηνπ ΠΑΟΚ θαη επξχηεξα ηνπ δηθνκκαηηζκνχ ζα απνθεληξψζεη ην θξάηνο θαη ζα δεκηνπξγήζεη πξνυπνζέζεηο ιατθήο 5

6 εμνπζίαο. Ζ ινγηθή, φινη καδί γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ πνπ απνηειεί εζληθφ ζηφρν, δνθηκάζηεθε απφ ελφο είδνπο αξηζηεξά θαη νδήγεζε ζηελ ελζσκάησζή ηεο. εκείν 5 : Οη λενθηιειεχζεξεο πνιηηηθέο ζηνπο δήκνπο Αθφκα θαη νη θαιχηεξνη ζεζκνί αληηζηνηρνχλ ζε πεξηερφκελα γηα ηα νπνία πξέπεη, επίζεο, λα ζπδεηήζνπκε. Σν ζχγρξνλν αζηηθφ θξάηνο, ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν ζπγθεληξσηηθφ, αλαιακβάλεη, πξνθεηκέλνπ λα ζηεξίμεη ηηο λενθηιειεχζεξεο πνιηηηθέο, ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο, νη νπνίεο αθνξνχλ ηφζν ζηε ζπγθέληξσζε ησλ πφξσλ (απφ πνηνπο) θαη ζηελ θαηαλνκή ηνπο κέζσ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ (γηα ηη θαη γηα πνηνπο), φζν θαη ζηελ επηηάρπλζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ θεθαιαίνπ θαη ηε κεηαβίβαζε δεκφζησλ ηνκέσλ ζην θεθάιαην θαη ηελ αγνξά. ηελ αξκνδηφηεηα ησλ θαπνδηζηξηαθψλ δήκσλ αλήθεη έλα κέξνο ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο θαη έλα κέξνο ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο. Ζ εκπεηξία πνπ έρνπκε απφ ηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ δεκνηηθψλ αξρψλ, ζηηο νπνίεο πξνΐζηαληαη δηθνκκαηηθέο δπλάκεηο, είλαη φηη απηέο εθαξκφδνπλ λενθηιειεχζεξεο πνιηηηθέο. Μεγάια ηκήκαηα ησλ έξγσλ θαη ησλ δεκνηηθψλ ιεηηνπξγηψλ εθρσξνχληαη ζε ηδηψηεο, κε απνηέιεζκα λα δηαζπαζίδεηαη ν ηζρλφο, νχησο ή άιισο, πξνυπνινγηζκφο πνπ θαηαλέκεηαη ζηνπο δήκνπο απφ ην θεληξηθφ θξάηνο. Γ. ΣΙ ΜΑ ΛΔΔΙ ΚΑΙ Δ ΣΙ ΑΠΟΚΟΠΔΙ ΣΟ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΣΗ» Σν «Πξόγξακκα Καιιηθξάηεο», είλαη γξακκέλν θπξηνιεθηηθά ζην γφλαην. Γελ αμηνινγεί ηελ εθαξκνγή ηνπ Ν2539/97 (Καπνδίζηξηαο 1), δελ απνζαθελίδεη θακηά αξρηηεθηνληθή, δελ νξίδεη αξκνδηφηεηεο, δελ εγγπάηαη πφξνπο, παξά ηαχηα ζπεχδεη λα πεξηγξάςεη αλαιπηηθά ην πνιηηηθφ ζθέινο, δειαδή ηα πνιηηηθά φξγαλα θαη ηνλ ηξφπν εθινγήο ηνπο, απνηππψλνληαο, ελ πξνθεηκέλσ κε ζαθήλεηα, ηνλ ζπγθεληξσηηζκφ θαη ηελ επηδίσμε δηθνκκαηηθνχ ειέγρνπ ζηηο λέεο βαζκίδεο. Σν θπβεξλεηηθφ ζρέδην θαηαξγεί ηε ζεκεξηλή δεχηεξε βαζκίδα, δειαδή ηε λνκαξρηαθή απηνδηνίθεζε θαη νξίδεη δχν βαζκίδεο : ηνπο δήκνπο (Α βαζκφο) θαη ηηο πεξηθέξεηεο (Β βαζκφο), κε αηξεηά φξγαλα. Γ1. ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ πλελψζεηο, αξκνδηφηεηεο, πφξνη Σν πψο αλαζπγθξνηείηαη ν πξψηνο βαζκφο παξακέλεη κπζηήξην. Απφ ηνπο 900 δήκνπο θαη 133 θνηλφηεηεο πξνθχπηεη, ρσξίο απνιχησο θακηά αηηηνιφγεζε, έλαο αξηζκφο 370 δήκσλ. Πνηνη είλαη νη λένη δήκνη θαη κε πνηα θξηηήξηα ζπλελψλνληαη, ε θπβέξλεζε ζα ην 6

7 δεκνζηνπνηήζεη αξγφηεξα, θαζψο ζην ζέκα απηφ ήδε ππάξρνπλ θαη ζα ππάξμνπλ πνιχ κεγάιεο αληηδξάζεηο. Παξά ηαχηα, κπνξνχκε λα έρνπκε κηα πξψηε εθηίκεζε ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηε λέα ζπγθξφηεζε πνπ πξνηείλεη ην Ηλζηηηνχην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (ΗΣΑ) ηεο ΚΔΓΚΔ (ράξηεο πνπ δεκνζηεχηεθε ζηελ εθεκεξίδα «Απγή», 17/1/2010). Σν ΗΣΑ, ζηελ επηζηεκνληθή έξεπλα κε ηίηιν «Η πξόθιεζε κηαο Νέαο Μεηαξξύζκηζεο ηεο πξωηνβάζκηαο Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο» (Μάξηηνο 2008) αλαγλσξίδεη φηη νη επηινγέο ζηηο ζπλελψζεηο είλαη εμαηξεηηθά ζχλζεηεο. Πξψηνλ γηαηί, πξάγκαηη, δελ ππάξρεη «απνηειεζκαηηθόο θνηλά απνδεθηόο νξηζκόο ηεο ηαπηόηεηαο ηεο θνηλόηεηαο», έλλνηαο «πνπ δηακνξθώλεηαη δπλακηθά ζην ρξόλν». ε φιεο, φκσο, ηηο πεξηπηψζεηο «ε θνηλόηεηα θαζνξίδεηαη από ηα θνηλωληθά θαη δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά, από ηα ηζηνξηθά θαη εζηκηθά όξηα θαη από γεωγξαθηθνύ ηύπνπ πεξηνξηζκνύο». Γηα ηε δηακφξθσζε ησλ θνηλνηήησλ ζε λέεο δνκέο πξέπεη λα αλαδεηεζεί ζχλζεζε δηαθφξσλ θξηηεξίσλ, πνπ αθνξνχλ «ζηα θνηλωληθά θαη νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά, ζηε δνκή θαη απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο, ζηε δνκή ηωλ νηθηζκώλ, ζηελ αγξνηηθή παξαγωγή θαη ηελ πνηόηεηα πξνϊόληωλ, ζην πνιηηηζηηθό θεθάιαην, ζην θεθάιαην ππνδνκώλ». Σαπηφρξνλα, ε έξεπλα ηνπ ΗΣΑ αληηιακβάλεηαη φηη ελψ ε ζχλδεζε απνηειεζκαηηθψλ ππεξεζηψλ θαη κεγέζνπο δελ κπνξεί λα αγλνεί φηη «κηθξόηεξεο δνκέο δπζθνιεύνληαη ζηελ εύξεζε ηθαλνύ αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ γηα ηελ παξαγωγή θαη δηαλνκή ππεξεζηώλ», νη «κηθξόηεξνπ κεγέζνπο δνκέο είλαη πην ιεηηνπξγηθέο όζνλ αθνξά ηελ αληηπξνζώπεπζε θαη ηελ εγγύηεηα» θαη φηη «ην παξαπάλω απνηειεί ηζρπξή έλδεημε γηα ηε ζεζκνζέηεζε δνκώλ δεκνθξαηηθήο αληηπξνζώπεπζεο ζην εζωηεξηθό ηεο λέαο δνκήο». Όι απηά ηεθκεξηψλνπλ ην απνιχησο αηεθκεξίσην ηνπ γεληθνχ αξηζκνχ 370 ρσξίο ζθεπηηθφ, ρσξίο ζχλζεζε θξηηεξίσλ θαη θπξίσο ρσξίο θακία δηαβνχιεπζε κε ηνπο άκεζα ελδηαθεξφκελνπο. Ο ράξηεο ησλ λέσλ δήκσλ ηνπ ΗΣΑ, πνπ δελ παξνπζηάδεη ηηο ζπλελψζεηο ζην ιεθαλνπέδην, αιιά κφλν απηέο ηεο Αλαηνιηθήο θαη Γπηηθήο Αηηηθήο, εκθαλίδεη νξηζκέλεο παξαδνμφηεηεο. Γηαηεξεί ηνλ δήκν Αραξλψλ θαη κεηαηξέπεη ηε θνηλφηεηα Θξαθνκαθεδφλσλ ζε δήκν, εληάζζνληαο θαη ηνπο δχν ζηελ Αλαηνιηθή Αηηηθή, ελψ είλαη κέξνο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο. Αληίζηνηρα ηζρχνπλ γηα ηνπο δήκνπο Βνχιαο, Βάξεο, Βνπιηαγκέλεο, πνπ παξακέλνπλ ζηελ Αλαηνιηθή Αηηηθή σο απηνηειείο δήκνη. Μηα ζηξεβιή ζπγθξφηεζε ηεο λνκαξρηαθήο απηνδηνίθεζεο ζηελ Αηηηθή, δηαηεξείηαη. Θα κπνξνχζε λα ζπλερίζεη θαλείο κε πνιιά εξσηεκαηηθά φπσο γηα παξάδεηγκα γηαηί νη δήκνη κεηψλνληαη ζηε Λεπθάδα απφ 6 ζε 4, ζηελ Κέξθπξα απφ. ζε 9, ζηελ Κεθαινληά απφ ζε 4, ελψ αληίζεηα, ζηε Εάθπλζν απφ 6 ζε 1. Αιιά δελ έρεη λφεκα κηα ζπδήηεζε θνινθπζηάο. Οη ηνπνζεηήζεηο πξέπεη λα γίλνπλ επί ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ηεο πξφηαζεο φηαλ απηή δηαηππσζεί ππεχζπλα. ε θάζε πεξίπησζε, νη απνθάζεηο γηα φζεο ζπλελψζεηο θξίλνληαη επσθειείο, θαη ζίγνπξα ππάξρνπλ ηέηνηεο, κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ κφλν κε επηινγή ή ζπλαίλεζε ησλ 7

8 ζπλελσλφκελσλ, χζηεξα απφ δηεξεχλεζε θαη ζπλεθηίκεζε ησλ κεηνλεθηεκάησλ θαη πιενλεθηεκάησλ ηεο αιιαγήο, κε ηε ζπκκεηνρή ησλ δεκνηψλ θαη φρη ζην γάκν ηνπ θαξαγθηφδε. Αιιά ε θπβέξλεζε θαληάδεηαη πνλεξά φηη φζν πην πνιχ κεηψζεη ησλ αξηζκφ ησλ δήκσλ ηφζν πην θνληά ζην ζχκθσλν ζηαζεξφηεηαο ζα είλαη, θάλνληαο πεξηθνπέο πφξσλ. Σν νκνινγεί, άιισζηε, ζηελ εηζαγσγή ηνπ «Πξνγξάκκαηνο Καιιηθξάηεο» : «ε Νέα Αξρηηεθηνληθή ηεο Απηνδηνίθεζεο θαη ηεο Απνθέληξωκέλεο δηνίθεζεο απνζθνπεί ζηελ εμνηθνλόκεζε πόξωλ ηωλ θνξνινγνύκελωλ πνιηηώλ κέζω ηνπ πεξηνξηζκνύ ηωλ αξηζκώλ ηωλ ΟΤΑ θαη ηωλ λνκηθώλ ηνπο πξνζώπωλ» Καλείο δελ ζεσξεί φηη ην θξάηνο, θεληξηθφ ή απνθεληξσκέλν, πξέπεη λα είλαη ζπάηαιν. Όκσο νη ζπαηάιεο πνπ γίλνληαη ζήκεξα ζηνπο ηζρλνχο πξνυπνινγηζκνχο ησλ δήκσλ είλαη εγγελέο ραξαθηεξηζηηθφ ηεο λενθηιειεχζεξεο δηαρείξηζεο, πνπ αθνξά ζηελ πξφζιεςε πξνζσπηθνχ κέζσ πειαηεηαθψλ κεραληζκψλ θαη κε ειαζηηθέο ζρέζεηο εξγαζίαο ελψ ηαπηφρξνλα παξαρσξείηαη κεγάιν κέξνο ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ έξγσλ ζε ηδηψηεο, ζηε δεκηνπξγία αλψλπκσλ θαη αλέιεγθησλ εηαηξηψλ, ζηηο επηινγέο βηηξίλαο κε ην αδεκίσην, ζε επελδχζεηο κε θξηηήξηα ηδησηηθνχ θέξδνπο θαη ζε πνιηηηθέο επηθνηλσληαθνχ ραξαθηήξα πνπ αλαηίζεληαη ζε αθξηβνπιεξσκέλνπο ζπκβνχινπο. Ζ θαηάξγεζε ηνπ κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ ησλ ΝΠΓΓ γελλά εξσηεκαηηθά. ηα λνκηθά απηά πξφζσπα πεγαίλεη απεπζείαο ε θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Αλ πξφθεηηαη λα ελζσκαησζνχλ ζηηο ππεξεζίεο ησλ δήκσλ, ε εμέιημε κπνξεί λα είλαη ζεηηθή, αλ νδεγεζνχκε, φκσο, ζε λέεο Αλψλπκεο Δηαηξίεο ε ιχζε ζα είλαη θαηαζηξνθηθή θαζψο απηέο ιεηηνπξγνχλ αδηαθαλψο κε ηδησηηθννηθνλνκηθά θξηηήξηα θαη απνηεινχλ ηνλ βαζηθφ θνξέα ησλ ειαζηηθψλ ζρέζεσλ εξγαζίαο. Δπίζεο, πνηα είλαη ηα θπβεξλεηηθά ζρέδηα γηα ηνπο ζεκεξηλνχο εξγαδφκελνπο ζηα ΝΠΓΓ; Γηαηί γίλνληαη, ινηπφλ, απηέο νη κπζηηθέο ζπλελψζεηο; Γηαηί νη πεξηζζφηεξνη πξνεγνχκελνη δήκνη δελ είραλ «δηαρεηξηζηηθή επάξθεηα» θαη παξάιιεια «ε πνιηηεία δελ ζηήξημε νπζηαζηηθά ηνπο λένπο ΟΤΑ κε πνιηηηθέο πξνγξακκαηηθήο, νξγαλωηηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο αλαβάζκηζεο θαζώο θαη κε επαξθή ρξεκαηνδόηεζε», ιέεη ην θπβεξλεηηθφ θείκελν ζην νηθείν πεξί ΟΣΑ θεθάιαην «Η δνκηθή θαη ιεηηνπξγηθή επαλαζεκειίωζε ηωλ δήκωλ». Ση θαηαιαβαίλνπκε; Όηη νη δήκνη δελ είραλ δηαρεηξηζηηθή επάξθεηα, πξσηίζησο γηαηί δελ είραλ αξκνδηφηεηεο θαη πφξνπο. Πάιη, φκσο, δελ δίλνληαη νχηε πφξνη νχηε αξκνδηφηεηεο. Οη πφξνη, φπσο είπε ζηελ ΚΔΓΚΔ ν ππνπξγφο Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο & Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο θ. Ραγθνχζεο, δελ ζα δνζνχλ ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο πνπ αθνινπζεί ε θπβέξλεζε, φζν γηα ηηο αξκνδηφηεηεο, ζην ζρέδην επαλαιακβάλνληαη νη ζεκεξηλέο κε κεξηθέο πξνζζήθεο, αιιά σο παξαδείγκαηα θαη δπλαηφηεηεο θαη φρη σο ζπγθεθξηκέλεο ζεζκνζεηνχκελεο δεζκεχζεηο. Άιισζηε, θακηά αξκνδηφηεηα δελ κπνξεί λα πινπνηεζεί ρσξίο πφξνπο. Όπσο αλαθέξεη ην θείκελν «Τν ζύζηεκα δηαθπβέξλεζεο ηωλ λέωλ πξωηνβάζκηωλ ΟΤΑ», ηεο επηζηεκνληθήο νκάδαο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΗΣΑ (ηειηθή έθζεζε, Οθηψβξηνο 2008), «ρωξίο ππεξεζίεο κε αξκνδηόηεηεο, αλζξώπηλν δπλακηθό θαη νηθνλνκηθνύο 8

9 πόξνπο, νη λένη κεγάινη δήκνη ζα κνηάδνπλ κε κεγάια ζρεδόλ θελά θειύθε, ρωξίο λέν ξόιν ζηελ αλάπηπμε θαη ζηελ παξνρή ππεξεζηώλ ζηνπο πνιίηεο». Δπίζεο, ην ΗΣΑ εθηηκά φηη «ρωξίο πξόζζεηνπο νηθνλνκηθνύο πόξνπο, κηα ηπρόλ λέα δηνηθεηηθή κεηαξξύζκηζε ζα δηαηεξήζεη ηε ζεκεξηλή νηθνλνκηθή αδπλακία ηωλ ΟΤΑ (ηξεηο κηθξνί κίδεξνη OTA πνπ ζπλελώλνληαη ρωξίο πξόζζεηνπο πόξνπο, δεκηνπξγνύλ έλα κεγάιν κίδεξν δήκν)». πγθεληξσηηθέο δνκέο, πιεηνςεθηθφ εθινγηθφ ζχζηεκα Δλψ, ινηπφλ, νη πφξνη θαη νη αξκνδηφηεηεο εθθξεκνχλ, ε επηδίσμε πνιηηηθνχ ειέγρνπ ησλ απνζπγθεληξσκέλσλ θξαηηθψλ δνκψλ είλαη εκθαλήο. Γίλεηαη κέζσ ηνπ ζπγθεληξσηηθνχ ραξαθηήξα ησλ αηξεηψλ νξγάλσλ θαη ηνπ εθινγηθνχ ζπζηήκαηνο. πγθεθξηκέλα, ην δεκνηηθφ ζχζηεκα αθνινπζεί θαηά γξάκκα ην πξφηππν ηνπ πξσζππνπξγνθεληξηθνχ γεληθνχ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, πξάγκα πνπ εθζεηάδεηαη απφ ηελ κειέηε ηνπ ΗΣΑ (!). Ο δήκαξρνο είλαη ν απφιπηνο άξρσλ, κε απμεκέλεο αξκνδηφηεηεο φπσο ν πξσζππνπξγφο. Οξίδεη θαη πξνεδξεχεη ηεο εθηειεζηηθήο επηηξνπήο, ε νπνία ζπγθξνηείηαη, φπσο ην ππνπξγηθφ ζπκβνχιην, απφ ηνπο ηνπηθνχο θαη ζεκαηηθνχο αληηδεκάξρνπο ππνπξγνχο, θαη ηεο δεκαξρηαθήο επηηξνπήο. Παξνπζηάδεη ηηο πξνγξακκαηηθέο ηνπ ζέζεηο ζην πνιππιεζέο δεκνηηθφ ζπκβνχιην, πνπ επηηειεί ξφιν κάιινλ δπζθίλεηεο θαη γξαθεηνθξαηηθήο βνπιήο. Σν εθινγηθφ ζχζηεκα, απνιχησο πιεηνςεθηθφ, απνθιείεη ηελ έθθξαζε ηεο φπνηαο απηφλνκεο θνηλσληθήο δπλακηθήο ζηνπο αληηπξνζσπεπηηθνχο ζεζκνχο. Γελ ππάξρεη δπλαηφηεηα ζρεδφλ γηα θακία νκάδα ή θίλεκα πνιηηψλ λα δηεθδηθήζεη, αλ ην επηζπκεί, φρη εθπξνζψπεζε αιιά νχηε θαλ ζπκκεηνρή ζηηο δεκνηηθέο εθινγέο, ιφγσ θαη ηνπ απαηηνχκελνπ αξηζκνχ ππνςεθίσλ ζηα ςεθνδέιηηα. Με ην κεγάιν κέγεζνο ησλ δήκσλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ην πιεηνςεθηθφ εθινγηθφ ζχζηεκα (ν πξψηνο ζπλδπαζκφο παίξλεη ηα 3/5 ησλ εδξψλ), ζίγνπξα επηδηψθεηαη ε πθαξπαγή ησλ εδξψλ ηεο αξηζηεξάο ή άιισλ κηθξφηεξσλ ςεθνδειηίσλ θαη ε λνκή ηεο εμνπζίαο απφ ηνλ δηθνκκαηηζκφ. Να ζεκεηψζνπκε εδψ φηη γηα ηελ αξηζηεξά ην πξφβιεκα είλαη, επίζεο, δηθφ ηεο θαη φρη κφλν ηνπ ιεζηξηθνχ εθινγηθνχ ζπζηήκαηνο. ηα ηνπηθά ζπκβνχιηα πνπ ζπγθξνηνχληαη ζηα ζεκεξηλά δηακεξίζκαηα θαη ηηο έδξεο ησλ ζεκεξηλψλ δήκσλ (5κειή γηα πιεζπζκφ ηνπιάρηζηνλ 1000 θαηνίθσλ, 3κειή γηα πιεζπζκφ απφ θαηνίθνπο, κνλνκειή γηα πιεζπζκφ θάησ ησλ 500 θαηνίθσλ), αλαηίζεληαη, ελδεηθηηθά πάιη, δηάθνξεο εξγαζίεο, φπσο βιάβεο ζην νδηθφ δίθηπν, ηα ζπζηήκαηα χδξεπζεο απνρέηεπζεο, ζέκαηα ππξνπξνζηαζίαο θ.ιπ., αιιά δελ έρνπλ απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο γηα ηίπνηε. Σα κέιε ηνπο εθιέγνληαη κε ιίζηα θαη πιεηνςεθηθφ ζχζηεκα θαη παξ φι απηά νη δεκνηηθνί ζπλδπαζκνί πξνηείλνπλ ππνρξεσηηθά ππνςήθηνπο ζηα ηνπηθά ζπκβνχιηα. Ζ ππνρξέσζε απηή πξνθαλψο απνζθνπεί ζηνλ απνθιεηζκφ ζπλδπαζκψλ ηεο αξηζηεξάο. Όζν γηα ηα δηακεξηζκαηηθά ζπκβνχιηα πνπ ήδε ππάξρνπλ ζε πέληε κεγάινπο ζεκεξηλνχο δήκνπο, φπσο ν δήκνο Αζελαίσλ, μεράζηεθαλ άξαγε ή θαηαξγνχληαη ; 9

10 Γ2. ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ Σν θπβεξλεηηθφ ζρέδην ζεζκνζεηεί σο δεχηεξν βαζκφ απηνδηνίθεζεο ηηο πεξηθέξεηεο, νη νπνίεο κέρξη ζήκεξα απνηεινχζαλ ελφηεηεο ηνπ θεληξηθνχ θξάηνπο, ρσξίο αηξεηέο δηνηθήζεηο θαη απηνλνκία απνθάζεσλ. Ζ πεξηθεξεηαθή απνθέληξσζε θαη ε ζρεηηθή πνιηηηθή απηνλνκία απνηεινχλ κηα ππεξψξηκε αιιαγή ζηελ θξαηηθή δνκή πνπ, κεηαμχ άιισλ, ελαξκνλίδεη ηε ρψξα καο κε ηελ επξσπατθή πξαγκαηηθφηεηα θαη επηηξέπεη λα κεηέρνπκε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ησλ αληίζηνηρσλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ. Οη ζεκεξηλέο λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο (76 δηνηθεηηθέο ελφηεηεο : 54 λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο, 3 δηεπξπκέλεο λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο θαη 19 επαξρεία) θαηαξγνχληαη θαη «εμειίζζνληαη ζε πεξηθεξεηαθέο απηνδηνηθήζεηο ζε αξηζκό αλάινγν ηωλ ζεκεξηλώλ δηνηθεηηθώλ πεξηθεξεηώλ. Εηδηθά ζηελ Αηηηθή θαη ζηε Θεζζαινλίθε αληηκεηωπίδνληαη κε εηδηθέο ξπζκίζεηο ηα ζέκαηα κεηξνπνιηηηθνύ ραξαθηήξα». Οη 13 ζεκεξηλέο πεξηθέξεηεο (Αηηηθή, Αλ. Μαθεδνλία θαη Θξάθε, Κεληξηθή Μαθεδνλία, Γπηηθή Μαθεδνλία, Θεζζαιία, Ήπεηξνο, ηεξεά Διιάδα, Γπηηθή Διιάδα, ππφινηπε Πεινπφλλεζνο, Ηφληα Νεζηά, Βφξεην Αηγαίν, Νφηην Αηγαίν, Κξήηε) ζπγθξνηνχλ ηε λέα πεξηθεξεηαθή αξρηηεθηνληθή. Κη εδψ δελ ππάξρεη θακηά αηηηνιφγεζε γηα ηνλ αξηζκφ 13, γηα ηελ αληζνκέξεηα ησλ πεξηθεξεηψλ, γηα ην παξάδνμν ε Θξάθε λα πξνζαξηάηαη ζηελ Αλ. Μαθεδνλία θαη, θπξίσο, γηα ηε ζηγή ηρζχνο ζε ζρέζε κε ηελ Αηηηθή, ηε Θεζζαινλίθε θαη ηε κεηξνπνιηηηθή δηαθπβέξλεζε, πνπ απαζρνινχλ ην θπβεξλεηηθφ ζρέδην θπξηνιεθηηθά ζε δχν κφλν γξακκέο. Ο ιφγνο; Οη ηνπάξρεο ηεο Γπηηθήο Αηηηθήο θαη Θεζζαινλίθεο, θ.θ. Πάγθαινο θαη Βεληδέινο, αληηδξνχλ. Ο πξψηνο δεηά λα ζπάζεη ε Αηηηθή ζε 3 πεξηθέξεηεο, ν δεχηεξνο λα εμαηξεζεί ε Θεζζαινλίθε. ε θάζε πεξίπησζε, ε δηαηήξεζε ησλ ζεκεξηλψλ 3 λνκαξρηψλ, κε νπνηαδήπνηε κνξθή, είλαη ιάζνο. Όπσο θαη ζηνπο λένπο ΟΣΑ έηζη θαη ζηηο αηξεηέο πεξηθεξεηαθέο κνλάδεο, νη αξκνδηφηεηεο πεξηγξάθνληαη ελδεηθηηθά. Σν ηη αθξηβψο ζα κεηαθεξζεί απφ ηηο λνκαξρηαθέο απηνδηνηθήζεηο θαη ην θεληξηθφ θξάηνο παξακέλεη άγλσζην, είλαη ζίγνπξν, φκσο, φηη κέξνο ηεο απνζπγθέληξσζεο ζα παξαιάβνπλ νη 7 γεληθέο πεξηθεξεηαθέο δηνηθήζεηο κε γεληθέο δηεπζχλζεηο, πνπ ζα ιεηηνπξγνχλ αληαγσληζηηθά θαη παξεκβαηηθά σο πξνο ηηο αηξεηέο πεξηθέξεηεο. Όζνλ αθνξά ζηνπο πφξνπο, ην θπβεξλεηηθφ ζρέδην δελ αλαθέξεη απνιχησο ηίπνηε. Αληίζεηα, είλαη ιαιίζηαην ζηε ζπγθξφηεζε ησλ αηξεηψλ νξγάλσλ θαη ην εθινγηθφ ζχζηεκα, πνπ είλαη πιεηνςεθηθφ. Όπσο ζηνπο λένπο δήκνπο, ζεζκνζεηείηαη θαη ζηηο πεξηθέξεηεο ην πξσζππνπξγνθεληξηθφ γεληθφ πνιηηηθφ ζχζηεκα. Ο αηξεηφο πεξηθεξεηάξρεο είλαη έλαο πεξηθεξεηαθφο πξσζππνπξγφο, πνπ πξνεδξεχεη ηεο εθηειεζηηθήο επηηξνπήο (θπβέξλεζε) ησλ ηνπηθψλ θαη ζεκαηηθψλ αληηδεκάξρσλ ππνπξγψλ, θαη ηεο πεξηθεξεηαθήο επηηξνπήο. Παξνπζηάδεη ηηο πξνγξακκαηηθέο ηνπ ζέζεηο ζην πνιππιεζέο πεξηθεξεηαθφ ζπκβνχιην, πνπ επέρεη ζέζε βνπιήο. 10

11 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ην θπβεξλεηηθφ ζρέδην δελ πξνβιέπεη θακία πεξηθεξεηαθή απνθέληξσζε κε αηξεηά ζπκβνχιηα (αλάινγα κε ηα ηνπηθά ζπκβνχιηα ησλ ΟΣΑ) θαη απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο ζε επηκέξνπο ζέκαηα, θάηη πνπ ζα απνθφξηηδε ηνλ ζπγθεληξσηηζκφ θαη ζα επέηξεπε λα δεκηνπξγεζεί έλα ελδηάκεζν επίπεδν αξκνδηνηήησλ, απνθάζεσλ θαη δεκνθξαηηθνχ ειέγρνπ κεηαμχ πεξηθεξεηψλ θαη ΟΣΑ. πκβνχιηα δηαβνχιεπζεο ηε δεπηεξνβάζκηα θαη ηελ πξσηνβάζκηα απηνδηνίθεζε εηζάγεηαη ν ζεζκφο ηνπ ζπκβνπιίνπ δηαβνχιεπζεο πεξηθέξεηαο θαη δήκνπ αληίζηνηρα, θαζψο θαη ζπλήγνξνη δεκνηψλ θαη επηρεηξήζεσλ. Οη ζεζκνί, φκσο, απηνί δελ κπνξνχλ λα αλαπιεξψζνπλ νχηε ζε ειάρηζην βαζκφ ηα δεκνθξαηηθά δηθαηψκαηα θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ, πνπ πεξηνξίδνληαη δξαζηηθά κέζα ζηνπο βαζηθνχο ζεζκνχο, φπσο έρεη ήδε αλαιπζεί. Θα δηέζεηαλ θάπνηα αμία σο ζπκπιεξσκαηηθέο δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρήο θαη ειέγρνπ, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ε δηαβνχιεπζε ζα είρε ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα κε ηνλ επαθξηβή νξηζκφ ησλ απνθάζεσλ ησλ αηξεηψλ νξγάλσλ, νη νπνίεο δελ ζα κπνξεί λα ιακβάλνληαη ρσξίο λα έρεη πξνεγεζεί απηή ε δηαδηθαζία. Γ. ΤΜΒΟΛΗ ΣΗ ΓΙΑΣΤΠΩΗ ΘΔΔΩΝ ΗΜΔΡΑ ΠΟΤ ΔΓΓΡΑΦΟΝΣΑΙ ΣΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ ΣΗ ΑΡΙΣΔΡΑ 1. Ζ δεκνζηνπνίεζε ηνπ νινθιεξσκέλνπ «Πξνγξάκκαηνο Καιιηθξάηεο» ζα δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα νινθιεξσζεί ε ζεκεξηλή θξηηηθή, εζηηάδνληαο πην ζπγθεθξηκέλα πάλσ ζηηο αξκνδηφηεηεο πνπ ζα ζπγθεθξηκελνπνηεζνχλ, ζηνπο πφξνπο πνπ ε θπβέξλεζε νθείιεη λα εμαγγείιεη αιιά θαη ζηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπλελψζεηο απφ ηηο νπνίεο ζα πξνθχςνπλ νη λένη ΟΣΑ. Ο δηάινγνο ησλ αξηζηεξψλ ξηδνζπαζηηθψλ θαη νηθνινγηθψλ απηνδηνηθεηηθψλ ζρεκάησλ πξέπεη λα γίλεη ζην εζσηεξηθφ ηνπο θαη κε ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, ηα θηλήκαηα ηνπο θνξείο θαη ηνπο πνιίηεο, πνπ ε πξνηεηλφκελε λέα δνκή αθνξά. Καη πξέπεη λα μεθηλήζεη ηψξα. 2. ε θάζε πεξίπησζε, ε ςήθηζε λένπ λφκνπ ζηε βάζε ηνπ απνθαζίδνπκε θαη δηαηάζζνπκε είλαη απαξάδεθηε. Απνηειεί αδηαπξαγκάηεπηε ζέζε καο ε ζπγθξνηεκέλε εκπινθή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηηο δηαδηθαζίεο απνθέληξσζεο θαη απηνδηνίθεζεο θαη ε δηαηχπσζε ησλ ζέζεψλ ηνπο κε αλνηρηέο δηαδηθαζίεο ζε φια ηα επίπεδα θαη κε δεκνςεθίζκαηα. 11

12 Ο λφκνο, φκσο, δελ πξέπεη λα ςεθηζηεί, πνιχ πεξηζζφηεξν λα εθαξκνζηεί ζηηο εθινγέο ηνπ Ννεκβξίνπ, θαη γηα έλα άιιν, εμαηξεηηθά ζνβαξφ, ιφγν. Ζ πξνρεηξφηεηα θαη ε αλεπζπλφηεηα ηνπ ΠΑΟΚ απέλαληη ζε αιιαγέο ζην θξάηνο, ηεο θιίκαθαο απηήο πνπ επηρεηξεί, ελ κέζσ νηθνλνκηθήο θξίζεο, επεηδή ελδερνκέλσο πηζηεχεη φηη ε ζθιεξή ιηηφηεηα κπνξεί λα αληηζηαζκηζηεί κε πξνζθνξά ζεζκηθψλ αιιαγψλ (αθνχ δελ δίλνπκε ςσκί, πξνζθέξνπκε παληεζπάλη), ζα νδεγήζεη ζε πιήξε δηάιπζε θαη ησλ ήδε ιεηηνπξγνχλησλ, φρη ηθαλνπνηεηηθά, ζεζκψλ. Σα λέα φξγαλα δελ ζα μέξνπλ νχηε πνπ λα ζηεγαζηνχλ, πνιχ πεξηζζφηεξν πσο ζα ιεηηνπξγήζνπλ, απφ πνχ ζα πξνθχςεη ην πξνζσπηθφ ησλ δήκσλ θαη πεξηθεξεηψλ, πσο ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ νη λέεο αξκνδηφηεηεο, θ.ιπ., θ.ιπ. Άιιεο επξσπατθέο ρψξεο αθηέξσζαλ πνιιά ρξφληα θαη πξνέθξηλαλ νπζηαζηηθέο δηαδηθαζίεο δηαβνχιεπζεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε ηέηνηνπ είδνπο αιιαγέο. Δδψ ε θπβέξλεζε, φρη κφλν δελ ζα αθνινπζήζεη ηηο αλαγθαίεο δηαδηθαζίεο δηαιφγνπ θαη ζπκκεηνρήο ζηε ιήςε απνθάζεσλ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ, αιιά ζα ηα θάλεη κπάραιν. Να ζπκίζνπκε κφλν φηη έθαλε ηέζζεξεηο κήλεο γηα λα νξίζεη ηνπο γεληθνχο γξακκαηείο ησλ ππνπξγείσλ πνπ επηβιέπνπλ ην ΔΠΑ. 3. Νέα αξρηηεθηνληθή δνκή ησλ δήκσλ, απνθέληξσζε θαη δεκνθξαηία Όζνλ αθνξά ζηε λέα αξρηηεθηνληθή ηεο πξσηνβάζκηαο απηνδηνίθεζεο απφ δεκνθξαηηθή, ζπκκεηνρηθή ζθνπηά, ε δεκνθξαηία δελ θαηνηθεί εμ νξηζκνχ ζην κηθξφηεξν δπλαηφ κέγεζνο ηνπ ζψκαηνο πνπ εθιέγεη ηα αηξεηά φξγαλα, αιιά ζην πεξηερφκελν, ην αληηθείκελν θαη ζε κηα ζχλζεηε δφκεζε πνπ ζπλδπάδεη ην ρακειφηεξν κε ην αλψηεξν επίπεδν αλαθνξάο θαη επηηξέπεη ζε φινπο λα απνθαζίδνπλ ζε πεξηνξηζκέλεο αιιά θαη επξχηεξεο εκβέιεηαο ζέκαηα. Όηαλ νη δήκνη είλαη πνιχ κηθξνί, ηφηε ην θεληξηθφ θξάηνο ή/θαη ε αηξεηή πεξηθέξεηα αλαιακβάλνπλ ηηο γεληθφηεξνπ ραξαθηήξα απνθάζεηο. Δπνκέλσο, ε πξσηνβάζκηα απηνδηνίθεζε πξέπεη λα δνκεζεί ζε δχν επίπεδα : ηνπο δήκνπο θαη ηα ηνπηθά θαη δηακεξηζκαηηθά ζπκβνχιηα, ηα νπνία πξέπεη λα είλαη αηξεηά θαη λα έρνπλ ζεζκνζεηεκέλεο απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο θαη πφξνπο. Όζνλ αθνξά ζηε δηνηθεηηθή απνζπγθέληξσζε, δειαδή ηηο θνηλσληθέο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιακβάλνπλ νη δήκνη, δελ ππάξρεη έλα κφλν νξζφ κέγεζνο, ψζηε απηέο λα επηηεινχληαη κε ηνλ πην νηθνλνκηθφ θαη αληηγξαθεηνθξαηηθφ, επσθειή γηα ηνπο πνιίηεο ηξφπν. Τπάξρνπλ ιεηηνπξγίεο πνπ εμππεξεηνχληαη θαιχηεξα ζε ρακειφηεξν επίπεδν αλαθνξάο θαη άιιεο ζε αλψηεξν, θπξίσο νη παξαγσγηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ ζπλελψλνπλ θνηλσληθνχο ζηφρνπο κηαο επξχηεξεο γεσγξαθηθήο ελφηεηαο. Άξα, πάιη ρξεηάδεηαη απνθέληξσζε αξκνδηνηήησλ, πφξσλ θαη απνθάζεσλ εληφο ησλ ίδησλ ησλ ΟΣΑ. Όζεο ζπλελψζεηο είλαη αλαγθαίεο δελ κπνξεί, ζχκθσλα κε ην πξνεγνχκελν ζθεπηηθφ, λ απνηειέζνπλ αληηθείκελν θνπηνξαπηηθήο, εθινγηθψλ ζθνπηκνηήησλ θαη ινγηθήο ζπγθνιιήζεσλ, ψζηε κε θάζε ζπζία λα θηάζνπκε ηνπο λένπο δήκνπο ζηνλ κηθξφηεξν δπλαηφ αξηζκφ. Σα πεξί κεγαιχηεξεο εμνηθνλφκεζεο πφξσλ, φζν κεγαιχηεξνη είλαη νη δήκνη, κπνξεί εχθνια λα αληηζηξαθνχλ. 12

13 Δπνκέλσο, κέλνπλ ηα θνηλσληθά, δεκνγξαθηθά, ηζηνξηθά, εζηκηθά θαη γεσγξαθηθά θξηηήξηα. Τπάξρνπλ, φκσο, θαη νη θαηαζηάζεηο πνπ έρνπλ δηακνξθσζεί θαη πξέπεη λα ζπλεθηηκεζνχλ. Οη κηθξέο πφιεηο ή θσκνπφιεηο ησλ θαπνδηζηξηαθψλ δήκσλ, πνπ ζπγθεληξψλνπλ γχξσ ηνπο κεξηθά ρσξηά, απνηειψληαο έλα είδνο αλνηρηήο πφιεο, εκθαλίδνπλ κηα ζρεηηθή επξσζηία επεηδή αθξηβψο ζηεγάδνπλ ηηο δεκνηηθέο ππεξεζίεο θαη ηελ νπνία, ελδερνκέλσο, ζα ράζνπλ ππέξ ηεο έδξαο ελφο πνιχ κεγαιχηεξνπ δήκνπ. Σν πξφβιεκα ησλ αληαπνδνηηθψλ ππεξεζηψλ ησλ λέσλ δήκσλ, εθ φζνλ δηεπξπλζνχλ γεσγξαθηθά ρσξίο λα κεγαιψζνπλ αληίζηνηρα πιεζπζκηαθά, ιφγσ αξαηνθαηνίθεζεο, ζέηεη θαηά ην ΗΣΑ έλα πξφβιεκα νηθνλνκηθήο επάξθεηαο ζηελ θάιπςε ησλ ζρεηηθψλ ππνρξεψζεσλ (πρ. δξφκνη). Σα θέληξα ησλ ζεκεξηλψλ δήκσλ ζηελ Αηηηθή, πνπ έρνπλ απνθηήζεη ηαπηφηεηα θαη ιεηηνπξγηθή πιεξφηεηα είλαη έλα ζηνηρείν πξνο ζπλεθηίκεζε καδί κε ηελ ηζηνξηθφηεηα ησλ δήκσλ θαη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο σο πφιεσλ αλαγλσξίζηκσλ απφ ηνπο δεκφηεο ηνπο. Πνιχ πεξηζζφηεξν πνπ νη πεξηζζφηεξνη δήκνη ηεο Αηηηθήο είλαη απφ πιεπξάο πιεζπζκηαθνχ κεγέζνπο αξθεηά κεγάινη. Δπηπιένλ, νη δήκνη ηεο Αηηηθήο πξέπεη λα εηδσζνχλ ζηε βάζε ηνπ επξχηεξνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ ηζρχνληνο ΡΑ θαη ηνπ λένπ πνπ ζα πξέπεη λα απνηππψζεη κηα πξννπηηθή απνθέληξσζεο θαη αλαζπγθξφηεζεο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ. απηφ ην πιαίζην θαη κε εμεηδίθεπζε ησλ θξηηεξίσλ ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, πξέπεη λα θξηζεί ε νινθιεξσκέλε πξφηαζε ηνπ ΠΑΟΚ φηαλ ζα δνζεί ζηε δεκνζηφηεηα. Πξνυπφζεζε, φκσο, γηα ηε ζπδήηεζε απνηειεί ε αμηνιφγεζε ησλ ζεκεξηλψλ θαπνδηζηξηαθψλ δνκψλ, φρη πάιη γεληθά, αιιά ζπγθεθξηκέλα. 4. Πεξηθεξεηαθέο δνκέο ρεηηθά κε ηε δεπηεξνβάζκηα απηνδηνίθεζε, αθφκα θαη αλ κεγαιψζεη ν αξηζκφο ησλ πεξηθεξεηψλ, ζα ρξεηαζηεί έλα ρακειφηεξν επίπεδν απνθέληξσζεο πνπ ζηελ Αηηηθή δελ πξέπεη ζε θακία πεξίπησζε λα βαζηζηεί ζηηο ζεκεξηλέο λνκαξρίεο. Αληίζεηα, ζηελ Αηηηθή ρξεηάδεηαη λα δεκηνπξγεζνχλ επξχηεξεο γεσγξαθηθέο ελφηεηεο ηα πεξηθεξεηαθά δηακεξίζκαηα, κέζα απφ ηε ζχλζεζε επηκέξνπο δήκσλ. Σν δεχηεξν απηφ επίπεδν απαληά θαηά θάπνην ηξφπν θαη ζηελ απνδνρή ελφο κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ δήκσλ, εθ φζνλ απηνί ζα ελνπνηνχληαη ζε επίπεδν πεξηθεξεηαθψλ δηακεξηζκάησλ. Ζ δεπηεξνβάζκηα απηνδηνίθεζε ζα πξέπεη λα αλαιάβεη φιεο ηηο κε επηηειηθέο αξκνδηφηεηεο ηνπ θεληξηθνχ θξάηνπο, ρσξίο παξάιιειεο αληαγσληζηηθέο θξαηηθέο δνκέο φπσο πξνβιέπεη ην «Πξόγξακκα Καιιηθξάηεο». Ηδηαίηεξα, πάιη ζηελ Αηηηθή, ηα πξνηεηλφκελα πεξηθεξεηαθά, κε αηξεηά φξγαλα δηακεξίζκαηα, κπνξνχλ λα ζηεξίμνπλ ηε κεηξνπνιηηηθή δηαθπβέξλεζε, πνπ πξέπεη λα αθνξά ζην ζχλνιν ηεο Αηηηθήο, ιφγσ ησλ πξνβιεκάησλ πνπ έρνπλ ήδε δεκηνπξγεζεί θαη ρξήδνπλ εληαίαο αληηκεηψπηζεο. 13

14 5. Απιή αλαινγηθή, έκκεζε εθινγή δεκάξρνπ θαη πεξηθεξεηάξρε Σν ζπγθεληξσηηθφ πξσζππνπξγνθεληξηθφ κνληέιν νξγάλσζεο ησλ αηξεηψλ δηνηθήζεσλ πεξηνξίδεη δξαζηηθά ηελ έλλνηα ηεο απηνδηνίθεζεο. Σν εθινγηθφ ζχζηεκα πξέπεη λα είλαη ε απιή αλαινγηθή θαη ν δήκαξρνο θαη ν πεξηθεξεηάξρεο λα εθιέγνληαη έκκεζα απφ ην δεκνηηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ ζπκβνχιην αληίζηνηρα. ε θάζε πεξίπησζε δηεθδηθνχκε λα ζεζκνζεηεζεί ν ζπκκεηνρηθφο πξνγξακκαηηζκφο - πξνυπνινγηζκφο, ψζηε ην πξφγξακκα, κε ηελ αλάινγε θαηαλνκή πφξσλ ησλ δήκσλ λα πξνθχπηεη κέζα απφ απνθεληξσκέλεο δηαδηθαζίεο ζηε βάζε. απηφ ην ζέκα ππάξρνπλ ζεκαληηθά παξαδείγκαηα απφ ηε ιαηηλνακεξηθαληθή θαη επξσπατθή εκπεηξία. 6. Οη ζεζκνί πνπ πξνηείλνληαη απφ ην θπβεξλεηηθφ ζρέδην πινπνηνχλ ζηελ απηνδηνίθεζε ηηο θπξίαξρεο επηινγέο ηνπ απηαξρηθνχ θξαηηζκνχ, κεηαθέξνληαο ζε δεκνηηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ηνπο θαλφλεο ηνπ ζεκεξηλνχ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ ξηδνζπαζηηθή θαη νηθνινγηθή αξηζηεξά κπνξεί θαη νθείιεη λα δηαηππψζεη έλα ζρέδην πνπ ζ αληηζηνηρεί ζηηο αλάγθεο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ζήκεξα θαη ζα εγγξάθεηαη ζηε ζηξαηεγηθή ηνπ ζνζηαιηζκνχ κε δεκνθξαηία θαη ειεπζεξία. ηε βάζε απηνχ ηνπ ζρεδίνπ θαη κε ηελ θνηλσληθή θηλεηνπνίεζε κπνξεί λ αιιάμεη ην «Πξόγξακκα Καιιηθξάηεο» αιιά θαη ν ηξφπνο πξνζέγγηζεο ηεο απνθέληξσζεο κε απηνδηνίθεζε, θαη αξρήλ κέζα ζηελ αξηζηεξά θαη θαη επέθηαζε κέζα ζηηο ιατθέο ηάμεηο. 14