ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ. Τίτλος εργασίας :

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Τίτλος εργασίας : ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Πτυχιακή Εργασία Επιβλέπων καθηγητής : Η Σπουδάστρια : Κος Μαρμάνης Δημήτριος Καθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου Αρβανιτάκη Καλλιόπη ΚΑΒΑΛΑ, 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.σελ..2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ.. σελ.5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ.6 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1.1 ΜΕΓΕΘΟΣ...σελ Αιτούμενη Εγκατεστημένη Ισχύς.... σελ Παραγωγή....σελ Περιοχή και Έκταση Εγκατάστασης.....σελ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ... σελ Γενικά...σελ Παραγωγική Δυναμικότητα, Ισοζύγιο Μάζας των Μονάδων του Εργοστασίου.σελ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΠΟΡΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ..σελ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΑΦΗΝΙΕΡΑΣ...σελ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ....σελ Διαδικασία Παραγωγής των Μονάδων του Εργοστασίου σελ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΠΟΡΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ... σελ Γενικά.σελ Διαδικασία...σελ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΑΦΗΝΙΕΡΑΣ σελ Γενικά..σελ Διαδικασία σελ

3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ...σελ Γενικά..σελ Διαδικασία σελ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ..σελ ΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ... σελ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ... σελ ΧΡΗΣΗΣ ΓΗΣ σελ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ.. σελ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ.σελ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ..... σελ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ... σελ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ σελ ΧΛΩΡΙΔΑ ΠΑΝΙΔΑ.σελ ΧΛΩΡΙΔΑ σελ ΠΑΝΙΔΑ..σελ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ..σελ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ, ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ.σελ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ, ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ...σελ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ.... σελ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ.. σελ Μονάδα Νερού Ψύξης... σελ Μονάδα Συμπιεσμένου Αέρα σελ Μονάδα Παραγωγής Ατμού(Ατμολέβητας)..σελ Κάθετο ξηραντήριο σπόρων συνεχούς ροής. σελ Διαχείριση απόβλητων νερών ( Βιολογικός καθαρισμός). σελ Δεδομένα σχεδιασμού εκροών σελ Περιγραφή λειτουργίας..σελ

4 6. ΧΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ..σελ ΝΕΡΟ....σελ ΕΝΕΡΓΕΙΑ...σελ ΑΕΡΙΑ - ΥΓΡΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΣ.. σελ ΑΕΡΙΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ.σελ Αέρια ατμοί αερολύματα.σελ Σωματίδια Σπόρου. σελ Καπνός.. σελ Σκόνη. σελ ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ.. σελ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ..σελ ΘΟΡΥΒΟΣ..σελ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ.σελ ΑΕΡΙΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ..σελ ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ...σελ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ...σελ ΕΠΙΛΟΓΟΣ..σελ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.σελ

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κίνητρο αυτής της βιβλιογραφικής ανασκόπησης ήταν η συνεχής αναζήτηση όλων των αιτιών, των επιδράσεων καθώς και η αντιμετώπιση όλων αυτών των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανικής μονάδας επεξεργασίας ελαιούχων σπόρων, παραγωγής φυτικής πίττας, φυτικού ελαίου, βιοντίζελ και γλυκερίνης μιας βιομηχανικής μονάδας παραγωγής Βιοντίζελ. Αξίζει ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καθηγητή κύριο Μαρμάνη Δημήτριο ο οποίος με την υπομονή και την καθοδήγησή του βοήθησε σημαντικά στην σταδιακή αναζήτηση της βιβλιογραφίας καθώς και στην συγγραφή της πτυχιακής εργασίας. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στους γονείς μου οι οποίοι με πολύ κόπο βοήθησαν να βγω στην κοινωνία με όπλο την γνώση

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βιοντίζελ και ανανεώσιμα καύσιμα Η ανάγκη για τη χρήση εναλλακτικών και ανανεώσιμων καυσίμων έναντι του πετρελαίου και των προϊόντων του έχει αρχίσει να παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον αναπτυγμένο κόσμο, τόσο για τους περιβαλλοντικούς όσο και για οικονομικούς και διαχειριστικούς λόγους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ασφαλώς η Ελλάδα εξαρτώνται σημαντικά από μεγάλες εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Έτσι, σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, υπάρχει ανάγκη προώθησης όλων των εναλλακτικών καυσίμων στον τομέα των μεταφορών και όχι μόνο. Η ευρωπαϊκή ένωση προτείνει ποσοστό συμμετοχής των βιοκαυσίμων στην αγορά καυσίμων μέχρι 20% έως το Πιο συγκεκριμένα και σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τον Μάιο του 2003, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε την Οδηγία 2003/30/ΕΚ [ΕΚ, 2003] σχετικά με την προώθηση της χρήσης βιοκαυσίμων ή άλλων ανανεώσιμων καυσίμων για τις μεταφορές. Η Οδηγία θέτει συγκεκριμένο ελάχιστο ποσοστό βιοκαυσίμων σε αντικατάσταση του ντίζελ και της βενζίνης, το οποίο έχει τεθεί σε ισχύ από το Τα προτεινόμενα ποσοστά για τη διείσδυση των βιοκαυσίμων στα καύσιμα μεταφορών ξεκινούν από το 2% για το 2005 και φτάνουν το 5.75% για το Τα κράτη μέλη οφείλουν να πάρουν μέτρα με προτεινόμενο εργαλείο τα πολυετή προγράμματα από - φορολόγησης - για την επίτευξη των στόχων αυτών. Για το βιοντίζελ έχει ήδη θεσπιστεί πρότυπο (ΕΝ 14214), και έχει τροποποιηθεί το πρότυπο του Ντίζελ (ΕΝ 590) ώστε να επιτρέπει την ανάμιξη μέχρι 5%. Παράλληλα προετοιμάζεται και το πρότυπο της βιοαιθανόλης. Υπάρχει μια αλματώδης ανάπτυξη της παραγωγής και χρήσης βιοκαυσίμων στην Ε.Ε. σαν συνέπεια της οδηγίας. Η ενίσχυση των βιοκαυσίμων και γενικά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας συνεχίζεται με την έκδοση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των οδηγιών 28/2009 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Renewable Energy Directive) - η οποία αντικατέστησε την οδηγία 30/ και 30/2009 η οποία αντικατέστησε την 70/98 για την ποιότητα των καυσίμων (Fuel Quality Directive). Οι οδηγίες αυτές ορίζουν κριτήρια αειφορίας για τα βιοκαύσιμα, ποσοστά - στόχους υποκατάστασης - 6 -

7 των συμβατικών καυσίμων για το 2020 και αντίστοιχα ποσοστά μείωσης για τα εκπεμπόμενα αέρια θερμοκηπίου (GHG) από τα διατιθέμενα στην Ε.Ε. καύσιμα. Η Οδηγία 28/2009 ορίζει ότι μέχρι το 2020 το 20% της καταναλισκόμενης ενέργειας στην Ε.Ε. αλλά και το 10% της ενεργειακής κατανάλωσης στις μεταφορές, δηλαδή το 10% της βενζίνης και του ντίζελ, θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι να υπάρχουν βιοκαύσιμα β γενιάς με πιστοποιημένη αειφορία. Η οδηγία 30/2009 αλλάζει τις προδιαγραφές στο ντίζελ (ΕΝ590) ώστε να μπορεί να διανέμεται μείγμα βιοντίζελ 7% (Β7) και θέτει προδιαγραφές για την βενζίνη ως προς την τάση ατμών. Παράλληλα παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) να προβεί στην έκδοση προτύπου για το Β10. Στην Ελλάδα, έχει θεσπιστεί νομικό πλαίσιο για τα βιοκαύσιμα. Στα πλαίσιά του έχει τροποποιηθεί ο Νόμος 3054/02 ώστε να καλύψει και τα βιοκαύσιμα, έχουν υιοθετηθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα και έχει ψηφιστεί ο Νόμος 3423/05 που ενσωματώνει την Οδηγία 30/2003. Παράλληλα ισχύει ετήσιο πρόγραμμα κατανομής ποσοτήτων βιοντίζελ τις οποίες είναι υποχρεωμένα να παραλαμβάνουν, να αναμιγνύουν με συμβατικό ντίζελ και να προωθούν στις εταιρίες τα Διυλιστήρια.. Με τον Νόμο 3653/08 εντάσσεται και η βιοαιθανόλη στον Νόμο 3423/05. Επίκειται η τροποποίηση του Νόμου 3054/02 ώστε να ενσωματωθούν οι Οδηγίες 28/2009 και 30/2009 αλλά και να επικαιροποιηθεί το σύστημα ενισχύσεων των βιοκαυσίμων ώστε να εκπληρωθούν οι στόχοι των οδηγιών [1] - 7 -

8 Βιοκαύσιμα Σαν Βιοκαύσιμα ορίζονται τα καύσιμα που παράγονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κυρίως από ενεργειακές καλλιέργειες αλλά και άλλα οργανικά υλικά). Παρέχοντας πολλά πλεονεκτήματα για τον κλάδο των μεταφορών, τα καύσιμα αυτά μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των μέσων μεταφοράς και όχι μόνο. Τα βιοκαύσιμα μειώνουν την εξάρτηση από το πετρέλαιο συμβάλλοντας έτσι στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Επίσης παρέχουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος στους αγρότες της ΕΕ [2]. Τα Βιοκαύσιμα εμπίπτουν σε δυο κύριες κατηγορίες : 1) Συμβατικά Βιοκαύσιμα : α) Βιοντίζελ Το Βιοντίζελ είναι η εμπορική ονομασία των μεθυλεστέρων των λιπαρών οξέων (FAME), που παράγονται κυρίως από ελαιούχους σπόρους (ηλίανθος, ελαιοκράμβη, - 8 -

9 σόγια) καθώς και από ζωικά λίπη ή επαναχρησιμοποιημένα μαγειρικά έλαια. Το Βιοντίζελ υποκαθιστά το ορυκτό ντίζελ αυτούσιο ή σε μίγματα [3]. β) Βιοαιθανόλη Σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοαιθανόλης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σακχαρούχα, κυτταρινούχα κι αμυλούχα φυτά (σιτάρι, καλαμπόκι, σόργο, τεύτλα, κ.α). Η κύρια μέθοδος παραγωγής της είναι η ζύμωση των αμυλούχων σακχαρούχων συστατικών για την παραγωγή αιθανόλης κι ο διαχωρισμός της από τα λοιπά συστατικά με απόσταξη. Η βιοαιθανόλη είτε αναμιγνύεται αυτούσια με την βενζίνη είτε μετατρέπεται πρώτα σε αντικροτικό πρόσθετο (ΕΤΒΕ) [4]. 2) Βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς Ο χαρακτηρισμός αναφέρεται σε αλκοόλες από λιγνικυτταρινούχες ενώσεις ή βιοκαύσιμα που παράγονται από εξαερωμένη βιομάζα (Biomass to Liquid). Προς το παρόν βρίσκονται σε ερευνητικό ή πιλοτικό - επιδεικτικό στάδιο. Βιοντίζελ Πρόκειται για ένα υποσχόμενο βιοκαύσιμο, παραπλήσιο και άριστο υποκατάστατο του συμβατικού ντίζελ το οποίο και αρχίζει δειλά να χρησιμοποιείται σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Θεωρείται ως το πλέον διαδεδομένο βιοκαύσιμο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο αυτούσιο όσο και σε διάφορες αναλογίες σε μίγματα με το συμβατικό ντίζελ, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Ως προϊόν ανανεώσιμων πηγών ενέργειας το βιοντίζελ είναι καθαρό, μη τοξικό και βιοαποικοδομήσιμο καύσιμο, δεν περιέχει αρωματικές ενώσεις και οι εκπομπές των ρυπαντών οξειδίων του θείου, μονοξείδιου του άνθρακα, άκαυστων υδρογονανθράκων και αιθάλης που προέρχονται από την καύση του στις μηχανές ντίζελ είναι πολύ χαμηλές. Η παρουσία του θείου στα καύσιμα ευθύνεται για τα οξείδια το θείου ( Sox) στα καυσαέρια τα οποία αποτελούν έναν από τους κυριότερους ρύπους του ντίζελ. Στο βιοντίζελ η περιεκτικότητα σε θείο είναι πάρα πολύ μικρή, σχεδόν μηδενική. Επίσης, το βιοντίζελ - 9 -

10 περιέχει αρκετό οξυγόνο (περίπου 10 % κ.β.) που καθιστά την καύση λιγότερο ατελή, με αποτέλεσμα η περιεκτικότητα των καυσαερίων σε μονοξείδιο του άνθρακα (CO), σε άκαυστους υδρογονάνθρακες (H/C) και σε αιθάλη ( C ) να είναι πολύ μικρότερη από ότι στο συμβατικό ντίζελ. Επιπλέον, η καύση του βιοντίζελ δεν αυξάνει το επίπεδο του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα (το οποίο είναι υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου), αφού η ποσότητα του CO 2 που απελευθερώνεται κατά την διάρκεια της καύσης αφομοιώνεται στην συνέχεια από το φυτό κατά την φωτοσύνθεση. Ο πίνακας 1 συνοψίζει το τυπικό προφίλ εκπομπών από την καύση του καθαρού βιοντίζελ (Β100), αλλά και ενός από τα πλέον συνηθισμένα μίγματα του με συμβατικό ντίζελ το οποίο αποτελείται από 20% βιοντίζελ και 80% βιοντίζελ (Β20), χρησιμοποιώντας ως αναφορά τις εκπομπές από την καύση του πετρελαϊκού ντίζελ. Εκπομπή Β100 Β20 Μονοξείδιο του άνθρακα Άκαυστοι Υδρογονάνθρακες Σωματίδια Οξείδια του αζώτου Οξείδια του θείου Τοξικά αέρια -48% -67% -47% +10% -100% -60% έως -90% -12% -20% -12% +2% -20% -12% έως -20% Πίνακας 1. Εκπομπές Β100 (100% βιοντίζελ) και μίγμα Β20 ( 20% βιοντίζελ και 80% ντίζελ) σε σύγκριση με το συμβατικό ντίζελ. Εκτός από το γεγονός ότι πλεονεκτεί ως ανανεώσιμο καύσιμο το βιοντίζελ εμφανίζει παρόμοιες φυσικοχημικές ιδιότητες με το συμβατικό ντίζελ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις έχει και καλύτερα χαρακτηριστικά από αυτό, όπως καλύτερο σημείο ανάφλεξης οπότε είναι ασφαλέστερο στη χρήση, μικρότερη ποσότητα θείου αλλά μεγαλύτερη λιπαντική ικανότητα λόγω του οξυγόνου που περιέχει και μεγαλύτερο αριθμό κετανίου. Η μείωση του περιεχόμενου θείου που επιβάλλεται στα ορυκτά καύσιμα έχει αρνητική επίδραση στη λίπανση του κινητήρα γιατί μειώνονται οι λιπαντικές ενώσεις του θείου. Η προσθήκη, όμως, του βιοντίζελ στο πετρελαϊκό ντίζελ, ακόμη και σε περιεκτικότητες μικρότερες από 1% κ.β., επαναφέρει τη λιπαντική ικανότητα του καυσίμου, οπότε με τη χρήση του βιοντίζελ παρατείνεται η ζωή του πετρελαιοκινητήρα. Ο μεγαλύτερος αριθμός κετανίου που παρουσιάζει το

11 βιοντίζελ έναντι του συμβατικού ντίζελ αντισταθμίζει το γεγονός ότι κατά την καύση του το βιοντίζελ απελευθερώνει ενέργεια μικρότερη από την ενέργεια που απελευθερώνει το συμβατικό ντίζελ. Έτσι η απόδοση ενός πετρελαιοκινητήρα που κινείται με καθαρό βιοντίζελ κυμαίνεται τουλάχιστον στα επίπεδα του συμβατικού ντίζελ. Επίσης, το βιοντίζελ είναι κατάλληλο για τους ήδη υπάρχοντες πετρελαιοκινητήρες, όπου δεν χρειάζεται να γίνει σχεδόν καμιά μετατροπή ακόμη και αν χρησιμοποιηθεί αμιγές βιοντίζελ. Στον πίνακα 2 φαίνεται μια σύγκριση μεταξύ των τιμών που πρέπει να έχουν οι διάφορες ιδιότητες του συμβατικού ντίζελ και του βιοντίζελ σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ποιότητας. Criteria Diesel (EN590) Biodiesel (DIN51606) Biodiesel (EN14214) Density at 15 0 C (g/cm 3 ) Viscosity at 40 0 C (mm 2 /s) Flashpoint 0 C > 55 >110 >101 Sulphur (% mass) 0.20 <0.01 <0.01 Sulphated Ash (% mass) 0.01 < Water (mg/kg) 200 <300 <500 Carbon Residue (% weight) 0.30 <0.03 <0.03 Total contamination(mg/kg) Unknown <20 <24 Copper Corrosion3h/50 0 C Class 1 Class 1 Class 1 Cetane Number > 45 >49 >51 Methanol (% mass) - <0.3 <0.2 Ester Content (% mass) - >96.5 >96.5 Monoglycides (% mass) - <0.8 <0.8 Diglyceride (% mass) - <0.4 <0.2 Tridlycende (%mass) - <0.4 <0.4 Free Glycerol (% mass) - <0.02 <0.02 Total Glycerol (% mass) - <0.25 <0.25 Lodine Number - < Phosphor(mg/kg) - <10 <

12 Alkaline Metals Na.K(mg/kg) - <5 <5 Πίνακας 2. Σύγκριση των κυριότερων ιδιοτήτων του συμβατικού ντίζελ και του βιοντίζελ ΕΝ 590 : Το ΕΝ590/2000 περιγράφει τις φυσικές ιδιότητες που πρέπει να έχουν όλα τα καύσιμα ντίζελ όταν αυτά πρόκειται να διατεθούν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Τσεχίας, της Ιρλανδίας, της Νορβηγίας και της Ελβετίας. Επιτρέπει την ανάμιξη μέχρι 5% βιοντίζελ με συμβατικό ντίζελ (μίγμα 95/5). Σε κάποιες χώρες, όπως στην Γαλλία, όλο το ντίζελ που διατίθεται σε καθημερινή βάση βασίζεται σε αυτό το μίγμα 95/5. ΕΝ14214 : Το ΕΝ14214 είναι το ισχύον πρότυπο για το βιοντίζελ που έχει καθοριστεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό CEN. Το πρότυπο αυτό είναι βασισμένο στο DIN Παράλληλα, οι πρώτες ύλες για την παραγωγή του βιοντίζελ, δηλαδή τα φυτικά έλαια και τα ζωτικά λίπη, μπορούν να παραχθούν σε τοπικό επίπεδο, ενισχύοντας την οικονομία και δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για νέες επενδύσεις και θέσεις εργασίες. Νέες ή ήδη υπάρχουσες καλλιέργειες μπορούν να χαρακτηριστούν ως ενεργειακές καλλιέργειες παραγωγής βιοντίζελ, υποστηρίζοντας με τον τρόπο αυτόν την αγροτική παραγωγή. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει υπέρ παραγωγή αγροτικής σοδειάς και το βιοντίζελ προσφέρει μια εναλλακτική αγροτική πολιτική για καινούργιες

13 καλλιέργειες (ενεργειακές καλλιέργειες κ.τ.λ.) [5]. Η παρούσα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκπονήθηκε σύμφωνα με την μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για έργα και δραστηριότητες πρώτης κατηγορίας υποκατηγορίας 2, της κοινής υπουργικής απόφασης 69269/5387 ( ΦΕΚ 678/Β/ ) και είναι σύμφωνη με τις ισχύουσες προδιαγραφές. Η μελέτη αυτή διενεργήθηκε (με την σύμφωνη γνώμη και άδεια των υπευθύνων αυτής) σε εταιρία η οποία εδρεύει στο Δ.Δ. Παραλιμνίου του Δήμου Εμμανουήλ Παπά στον Ν. Σερρών. Πρόκειται για μια κάθετη βιομηχανική μονάδα επεξεργασίας ελαιούχων σπόρων, παραγωγής φυτικής πίττας, φυτικού ελαίου και Βιοντίζελ. Η δυναμικότητα της μονάδας σπορελαιουργείου είναι τόνους μπρούτο λάδι ετησίως. Η δυναμικότητα της μονάδας ραφηνιέρας είναι ,98 τόνους βρώσιμο λάδι ετησίως. Η δυναμικότητα της μονάδας βιοντίζελ είναι ,15 τόνους βιοντίζελ ετησίως. Επίσης, σαν παραπροϊόντα παράγονται ,35 τόνοι ετησίως πίττα από το σπορελαιουργείο και 2.652,56 τόνοι ετησίως γλυκερίνη από την μονάδα παραγωγής βιοντίζελ. 1.1 ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ : 2.350,k W ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ : 50,00 k W ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ : 5.056,00 k W Παραγωγή ΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ : Ετήσια δυναμικότητα σε Βιοντίζελ : ,15 τόνοι /έτος Ετήσια δυναμικότητα σε Γλυκερίνη : 2.652,56 τόνοι /έτος Ετήσια δυναμικότητα σε Μπρούτο λάδι : 24528,00 τόνοι /έτος

14 Ετήσια δυναμικότητα σε Βρώσιμο λάδι : , 98 τόνοι /έτος Ετήσια δυναμικότητα σε Πίττα : ,35 τόνοι έτος Ετήσια δυναμικότητα σε Σπόρο : ,00 τόνοι / έτος Περιοχή και έκταση εγκαταστάσεων Το συγκρότημα βρίσκεται σε γήπεδο το οποίο βρίσκεται στο Δ.Δ. Παραλιμνίου, Δήμου Εμμανουήλ Παπά του Νομού Σερρών. Η συνολική επιφάνεια του γηπέδου είναι ,84 m 2,ενώ η συνολική επιφάνεια που καταλαμβάνουν οι κτιριακοί χώροι είναι 2.569,38 m 2.. Αναλυτικότερα : Μονάδα Βιοντίζελ Κτηριακές εγκαταστάσεις : 400,00 m 2 Μονάδα Ραφηνιέρας Κτηριακές εγκαταστάσεις : 600,00 m 2 Μονάδα Σπορελαιουργείου Κτηριακές εγκαταστάσεις : 600,00 m 2 Αποθήκες Πίττας Κτηριακές εγκαταστάσεις : 600,00 m 2 Διοίκηση Κτηριακές εγκαταστάσεις : 166,10 m 2 Μονάδες βοηθητικού εξοπλισμού ( λεβητοστάσια, μηχανοστάσια, πυρόσβεση, υποσταθμός, βιολογικό ζυγιστήριο, γεφυροπλάστιγγα, χώρος φύλακα ) κτηριακές εγκαταστάσεις : 803,28 m 2 Υπόστεγο μηχανημάτων : 1.400,00 m

15 1.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Γενικά Η παρούσα προμελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων αφορά τις εγκαταστάσεις : - Σπορελαιουργικής μονάδας και ραφηνιέρας, δηλαδή υποδοχής πρώτων υλών (καθαρισμός, αποθήκευση), αρχικής επεξεργασίας τους (αποφλοίωση, άλεση, ξήρανση. Σύνθλιψη), περαιτέρω επεξεργασίας πρώτων υλών ( αποκομίωση, εξουδετέρωση) και τέλος αποθήκευσης και διάθεσης τελικών προϊόντων. - Μονάδας παραγωγής βιοντίζελ, δηλαδή υποδοχής και αποθήκευσης πρώτων υλών (φυτικών ελαίων) αλλά και χημικών, πραγματοποίησης χημικής αντίδρασης μετατροπής, ανακύκλωσης των χημικών ουσιών, εξευγενισμού και διάθεσης. Τέλος στις εγκαταστάσεις της μονάδας παραγωγής του βιοντίζελ το φυτικό έλαιο μέσω μιας χημικής αντίδρασης, της μετεστεροποίησης, μετατρέπεται σε μεθυλεστέρες ή όπως είναι ευρέως γνωστό σε << Βιοντίζελ>>. Η μονάδα του βιοντίζελ εκτός από το στάδιο της χημικής αντίδρασης περιλαμβάνει το στάδιο καθαρισμού του τελικού προϊόντος ώστε το τελευταίο να πληρεί τις προδιαγραφές που έχουν επιβληθεί από την Ε.Ε. [6] Παραγωγική δυναμικότητα, ισοζύγιο μάζας των μονάδων του εργοστασίου ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΠΟΡΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ Οι σπόροι αρχικά εισέρχονται στο τμήμα της προεργασίας όπου καθαρίζονται από μέταλλα, στελέχους ( μίσχου) του φυτού, φύλλων, μικρών πετρών, άμμου, των βρωμιών και σπόρων από αγριόχορτα που κυμαίνονται στα 2 3 % του σπόρου ή 4,80 τόνους / ημέρα. Επίσης, γίνεται και άλεση του σπόρου έτσι ώστε αυτός να αποκτήσει τη μορφή αλευριού ή μικρής νιφάδας ( ανάλογα με την προέλευση του σπόρου). Στο χώρο του σπορελαιουργείου έχουν εγκατασταθεί δυο πρέσες οι οποίες και έχουν δυναμικότητα να δέχονται για θλίψη 160 τόνους σπόρους την ημέρα. Στο

16 σπορελαιουργείο επεξεργάζονται ή σπόροι ηλίανθου ή σπόροι ελαιοκράμβης. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία η περιεκτικότητα των σπόρων του ηλίανθου και της ελαιοκράμβης σε λάδι φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: α/α Είδος σπόρου Περιεκτικότητα σε λάδι 1 Ηλίανθος > 42 % 2 Ελαιοκράμβη % Πίνακας : 3 Για την παραγωγική διαδικασία χρησιμοποιείτε σύστημα διπλού πρεσαρίσματος το οποίο δίνει ποσοστό σχεδόν όλη την περιεκτικότητα των σπόρων σε λάδι. Ποιο αναλυτικά έχουμε τα εξής : Για τον ηλίανθο ή για την ηλαιοκράμβη θεωρητικά 44 % περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι. Δυναμικότητα 160 τόνους σπόρου / ημέρα με ποσοστό παραγόμενου λαδιού από πρέσες 42,00 % = Δυναμικότητα 67,20 τόνους λαδιού / ημέρα, 48,50 % πίττα ή 77,59 τόνους πίττα / ημέρα. Απομάκρυνση υγρασίας των σπόρων 9,50% ή 15,50 τόνους υδρατμού/ημέρα [7] ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΑΦΗΝΙΕΡΑΣ Η δυναμικότητα της ραφηνιέρας είναι 67,20 τόνους λάδι/ημέρα. Για την επεξεργασία των 67,20 τόνων λαδιού / ημέρα χρειάζονται : Φωσφορικό οξύ (60/85%) Μέγιστη ποσότητα 168,00 Kg/ημέρα Καυστική σόδα (50%) Μέγιστη ποσότητα 1.881,60 Kg/ημέρα Κιτρικό οξύ (50%) Μέγιστη ποσότητα 33,60 Kg/ημέρα

17 Νερό επεξεργασία ( πλυσίματος) Μέγιστη ποσότητα ,20 Kg/ημέρα Το μπρούτο λάδι (ηλίανθου, ελαιοκράμβης) εισέρχεται στη ραφηνιέρα με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : Υπολείμματα Μέγιστη ποσότητα 0,1% ή 0,0672 τόνους/ημέρα Φωσφολυπίδια Μέγιστη ποσότητα 200ppm Υγρασία Μέγιστη ποσότητα 0,5% ή 0,336 τόνους/ημέρα Πολυακόρεστα ( FFA) Μέγιστη ποσότητα 2% ή 1,35 τόνους/ημέρα Με την ραφηνιέρα προσπαθούμε να παράγουμε βρώσιμο λάδι με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : Υπολείμματα Μέγιστη ποσότητα μηδέν Φωσφολυπίδια Μέγιστη ποσότητα 10 ppm Υγρασία Μέγιστη ποσότητα 0,1% Πολυακόρεστα ( FFA) Μέγιστη ποσότητα 0,1% Α) Για επεξεργασία μπρούτο λάδι από σπόρους ηλίανθου έχουμε τελική απώλεια βάρους : Σαπούνια/Κόμμεα 1,35 x FFA = 2,2 x 1,35 = 2,9700 τόνους / ημέρα. Υπολείμματα : 0,1% x 67,2 = 0,0672 τόνους / ημέρα

18 Υγρασία : 0,4 x 67,2 = 0,2688 τόνους / ημέρα Σύνολο : 3,3060 τόνους / ημέρα Άρα η ποσότητα επεξεργασμένου λαδιού που εξέρχεται σε μια ημέρα από την ραφινιέρα είναι 67,20 τόνους μπρούτο λάδι / ημέρα 3,3060 τόνους απώλεια / ημέρα = 63,8940 τόνους επεξεργασμένου λαδιού / ημέρα. Β) Για επεξεργασία μπρούτο λάδι από σπόρους ελαιοκράμβης έχουμε τελική απώλεια : Σαπούνια/Κόμμεα 0,3 + 1,25 x W = 0,3 + 1,25 x 3% = 4,05% από το ολικό βάρος του λαδιού. Όπου W (Wesson Loss ) = 3%. Άρα 67,2 τόνους μπρούτο λάδι / ημέρα * 4,05 = 2,7216 τόνους σαπούνια κεριά / ημέρα Υπολείμματα : 0,1% x 67,2 = 0,0672 τόνους / ημέρα Υγρασία : 0,4% x 67,2 = 0,2688 τόνους / ημέρα Σύνολο : 3,0576 τόνους / ημέρα Άρα η ποσότητα επεξεργασμένου λαδιού που εξέρχεται σε μια ημέρα από την ραφηνιέρα είναι 67,20 τόνους μπρούτο λάδι / ημέρα 3,0576 τόνους απώλειας / ημέρα = 64,1424 τόνους επεξεργασμένου λαδιού / ημέρα. Ο σχεδιασμός της μονάδας βιοντίζελ έγινε με το πιο δυσμενές σενάριο. Νερό προς βιολογικό 16,28 τόνους ημέρα [7] ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ, ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΜΑΖΑΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Η δυναμικότητα της μονάδας του βιοντίζελ είναι 64,1424 τόνους ή ,4 Kg βρώσιμο λάδι / ημέρα με 0,1 % F.F.A.. Για την παραγωγή βιοντίζελ θα χρειαστούν επίσης : Μεθανόλη : 6.992,00 Kg / ημέρα

19 Να Methylat MeOH ( καταλύτης) 192,50 Kg / ημέρα H2SO4 (Εξουδετεροτής καταλύτη) : 64,15 Kg / ημέρα Κιτρικό οξύ : 64,15 Kg / ημέρα Χλωριδικό Οξύ : 64,15 Kg / ημέρα NαOH : 19, 24 Kg / ημέρα Νερό διεργασίας (πλυσίματος) : ,80 Kg / ημέρα Εξερχόμενα Βιοντίζελ ( DIN V51606/EN 14214) : ,10 Kg / ημέρα ή 64,0141 Τόνους / ημέρα Πολυακόρεστα : 64,15 Kg / ημέρα Γλυκερίνη : 7.267,33 Kg / ημέρα ή 7,2673 Τόνους / ημέρα Νερό προς βιολογικό : 133,72 τόνους / ημέρα [8] Διαδικασία παραγωγής των μονάδων του εργοστασίου ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΠΟΡΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ Γενικά Αρχικά, στο πρώτο τμήμα της μονάδας του Σπορελαιουργείου γίνεται η αρχική επεξεργασία των πρώτων υλών, δηλαδή των σπόρων, η οποία περιλαμβάνει αφαίρεση του στελέχους (μίσχου) του φυτού, των φύλλων, των πετρών, της άμμου, των

20 βρωμιών και σπόρων από αγριόχορτα. Αυτές οι ενέργειες πραγματοποιούνται στην συστοιχία κυκλώνων. Μετά τον πρώτο καθαρισμό, οι σπόροι με την βοήθεια κοχλιωτής γραμμής μεταφοράς οδηγούνται σε κυλινδρόμυλο. Στον κυλινδρόμυλο γίνεται άλεση του σπόρου έτσι ώστε αυτός να αποκτήσει την μορφή αλευριού ή μικρής νιφάδας ( ανάλογα με την προέλευση του σπόρου) [7]. Οι αλεσμένοι σπόροι, στο επόμενο στάδιο, θερμαίνονται ώστε να καταστραφούν τα ένζυμα τα οποία προκαλούν προβλήματα στην πίτα που οδηγείται για ζωοτροφή. Η θέρμανση (ψήσιμο) του σπόρου γίνεται στα ξηραντήρια (cooker). Μετά το ψήσιμο η αλεσμένη και ξηραμένη πίτα τροφοδοτείται στις κοχλιωτές πρέσες όπου συμπιέζεται σε υψηλή πίεση. Από χαραμάδες που βρίσκονται στην πρέσα εξάγεται το λάδι. Μετά την εξαγωγή του ελαίου από τον σπόρο, το έλαιο περιέχει ακαθαρσίες. Τα περισσότερα από αυτά τα υλικά απομακρύνονται με φιλτράρισμα στην μονάδα φιλτραρίσματος του σπορελαιοργείου. Το λάδι που εξέρχεται από την μονάδα φιλτραρίσματος οδηγείται στη μονάδα της ραφηνιέρας [7] Διαδικασία Το έργο που προτείνεται για την επεξεργασία του ηλιόσπορου, σιναπόσπορου, το προκαθορισμένο αρχικό υλικό (σπόρος) τελικός καθαρίζεται, συνθλίβεται, θερμαίνεται και αφυγραίνεται και στην συνέχεια πιέζεται σε πρέσες από όπου παίρνουμε το ακατέργαστο λάδι το οποίο στην συνέχεια καθαρίζεται. Α) Τμήμα Προεργασίας Η ποσότητα του σπόρου που απαιτείται διοχετεύεται συνεχώς από το σιλό αποθήκευσης Α υλών αναμονής (101) και στην συνέχεια μέσου ενός κοχλία (102) και ενός καδοφόρου αναβατήρα (103) θα ζυγιστεί από ένα ζυγιστικό ροής τύπου ταινίας (104). Έπειτα ο σπόρος περνάει μέσα από έναν μαγνητικό διαχωριστή σιδήρου κατακόρυφου ροής από όπου ο σπόρος καθαρίζεται από ξένα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει για να οδηγηθεί τελικά στο καθαριστήριο με κόσκινα από όπου ο σπόρος διαχωρίζεται από μεγάλα αντικείμενα. Το μίγμα σκόνης αέρας από το καθαριστήριο διέρχεται μέσα από ένα φίλτρο το οποίο διαχωρίζει την σκόνη από τον αέρα και συλλέγει την σκόνη όπου την εναποθέτει προς διάθεση μαζί με τα ξένα αντικείμενα που διαχωρίστηκαν από το καθαριστήριο. Ο καθαρός σπόρος που προέρχεται από το

21 καθαριστήριο με κόσκινα ταξιδεύει μέσω ενός κοχλιατού μεταφορέα και πηγαίνει στον κυλινδρόμυλο σπαστήρα όπου και ο σπόρος ξεφλουδίζεται και συνθλίβεται [7]. Β) Τμήμα Παραγωγής Ελαίου Ο συνθλιμένος και ξεφλουδισμένος σπόρος μέσο ενός κοχλιό - μεταφορέα και ενός καδοφόρου αναβατήρα μεταβιβάζεται σε κοχλιό μεταφορείς τροφοδοσίας των δυο στηλών θερμικής κατεργασίας. Ανάλογα με την περιεκτικότητα του σπόρου σε νερό ο σπόρος προετοιμάζεται με την ύγρανση, θέρμανση και ξεραίνοντας τον στις στήλες θερμικής κατεργασίας έτσι ώστε να είναι έτοιμος για την επόμενη συμπίεση. Στην συνέχεια ο σπόρος διοχετεύεται μέσο ενός δοσομετρητή σε δυο κοχλιοφόρες πρέσες όπου από την πρώτη έκθλιψη του παράγεται μπρούτο λάδι με στερεά κατάλοιπα και πίττα. Το ακατέργαστο έλαιο περιέχει ακόμα τα στερεά μόρια που θα αφαιρεθούν στον καθαρισμό ακατέργαστου ελαίου το οποίο λαμβάνει χώρα στο δοχείο καθίζησης διαχωρισμού όπου και μεταφέρεται μετά στις πρέσες μέσο ενός κοχλιό μεταφορέα. Τα εναπομείναντα στερεά μόρια μαζί με το ακατέργαστο έλαιο περνάει μέσα από ένα δοχείο αναμονής με αναδευτήρα και στην συνέχεια από μια αντλία σε ένα φίλτρο καθαρισμού. Τα στερεά μόρια τα οποία αναιρέθηκαν από το δοχείο καθίζησης και το φίλτρο οδηγούνται ξανά στις πρέσες για δεύτερη έκθλιψη. Ενώ το φιλτραρισμένο μπρούτο λάδι οδηγείται μέσο μιας δεξαμενής αναμονής και μιας αντλίας λαδιού σε έναν ψύκτη ελαίου όπου ψύχεται και αποθηκεύεται για περαιτέρω επεξεργασία [7]. Γ) Τμήμα Παραγωγής Πίττας Η πίττα μέσο ενός κοχλιό μεταφορέα και ενός καδοφόρου αναβατήρα οδηγείται προς ψύξη σε έναν ψύκτη αντιθέτου ροής αέρα, το μίγμα της σκόνης - αέρα της πίττας περνά από μια εγκατάσταση αναρρόφησης αποκονίωσης η οποία περιέχει έναν κυκλώνα και ένα φίλτρο τα οποία διαχωρίζουν την σκόνη από τον αέρα και συλλέγουν την σκόνη πίττας όπου και την εναποθέτουν προς διάθεση μαζί με την πίττα που ψύχθηκε από τον ψύκτη αντιθέτου ροής αέρα. Τέλος, η πίττα μέσο μιας σειράς κοχλιό μεταφορέων και καδοφόρου αναβατήρα οδηγείται προς αποθήκευση

22 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΑΦΙΝΙΕΡΑΣ Γενικά Τα ακατέργαστα φυτικά έλαια περιέχουν ανεπιθύμητα υποπροϊόντα όπως τα φωσφολιπίδια, οι λεκιθίνες, τα κόμμεα και άλλες ουσίες που προκαλούν τα προβλήματα στο τμήμα του βιοντίζελ. Επομένως, όλες αυτές οι ουσίες πρέπει να απομακρυνθούν πολύ προσεκτικά. Το Degumming των ακατέργαστων φυτικών ελαίων μπορεί να επιτευχθεί με την προσθήκη ενυδάτωσης, δηλαδή προσθήκη ύδατος παρουσία ορυκτού οξέος όπως το φωσφορούχο οξύ σε υψηλές θερμοκρασίες. Τα κόμμεα και άλλα υποπροϊόντα γίνονται αδιάλυτες και ίζημα στο έλαιο. Οι εγκαταστάσεις Deggumming και μερικής εξουδετέρωσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλές χρήσεις και να προσαρμοστούν στους περισσότερους διαφορετικούς τύπους ακατέργαστων ελαίων με πρόσθετη επεξεργασία ή κλείσιμο των διαφορετικών μερών του εξοπλισμού : 1) Όξινο Degumming, μερική εξουδετέρωση, και ενιαίο βήμα πλύσης για την επεξεργασία ακατέργαστου φυτικού ελαίου με δυο διαχωριστές που είναι για διαφορετικά καθήκοντα : - ο πρώτος για την αφαίρεση κόμμεων και ένα μικρό ποσό soap sock ως υπόλειμμα. - ο δεύτερος για την αφαίρεση του ύδατος πλυσίματος και soap 2) Ουδετεροποίηση με την μεγαλύτερη κατανάλωση καυστικής σόδας και ενιαίο βήμα πλύσης με ύδωρ πλυσίματος που αναμιγνύεται με το κιτρικό οξύ για ακατέργαστο φυτικό έλαιο επεξεργασίας (κακή ποιότητα) με δυο διαχωριστές που είναι για διαφορετικά καθήκοντα : - ο πρώτος για την αφαίρεση των κόμμεων και soap stock ως υπόλειμμα

23 - ο δεύτερος για την αφαίρεση του ύδατος πλυσίματος και των σαπουνιών Σε περίπτωση χρησιμοποίησης εύκαμπτου degumming με χημική ουδετεροποίηση η ακόλουθη degummed/εξουδετέρωση θα επιτευχθεί : - περιεκτικότητα σε ffa περ. 0.1% - photosphtide περιεκτικότητα σε : 10 ppm - περιεκτικότητα σε σαπούνια 50 ppm - υπολείμματα μηδέν - υγρασία 0.1% Διαδικασία Το μπρούτο έλαιο τροφοδοτείτε από την ενδιάμεση δεξαμενή Β αντλείται με ένα ελεγχόμενο ποσοστό από την αντλία Ρ στον εναλλάκτη θερμότητας W που θερμαίνεται με ατμό. Εξυπηρετεί για την διατήρηση της σωστής θερμοκρασίας επεξεργασίας κατά την διάρκεια της συνεχούς ροής των εγκαταστάσεων. Από το σύστημα Β /Ρ χορήγησης της δόσης του φωσφορικού οξέος προστίθεται καθορισμένη ποσότητα ανάλογη με τροφοδοσία του ελαίου και το ποσοστό των ακαθαρσιών. Το έλαιο αναμιγνύεται λεπτομερώς με το φωσφορικό οξύ στον μίκτη R Αφού το έλαιο αναμιχθεί με το οξύ το μίγμα ρέει στο δοχείο C o στο οποίο μη διαλυτά κόμμεα διαλύονται. Το επόμενο βήμα είναι το καυτό ύδωρ από την δεξαμενή ύδατος διαδικασίας Β μέσο της αντλίας και το καυστικό νάτριο από το σύστημα χορήγησης της δόσης Β /Ρ προστίθενται και αναμιγνύονται με το έλαιο στο μίκτη R και από εκεί με την προσθήκη περισσότερου καυτού ύδατος στον μίκτη R Το μίγμα σαπωνοποιεί τα λιπαρά οξέα και διαμορφώνει soap stock ανάλογα με το ποσό μίγματος. Η αντίδραση της ενυδάτωσης ολοκληρώνεται μετά από έναν χρόνο περίπου ½ ώρα στο δοχείο αντίδρασης C κάτω από ανάδευση. Το μίγμα θερμαίνεται πάλι με ατμό στον εναλλάκτη θερμότητας W και μεταφέρεται έπειτα στο φυγοκεντρικό διαχωριστή S Οι γόμες και soap shock χωρίζονται και συλλέγονται σε δοχείο με ανάδευση Β από όπου απαλλάσσονται με ειδική αντλία Ρ Το καθορισμένο έλαιο περιέχει ακόμη τα μικρά ποσά σαπουνιού που πρέπει να ελαχιστοποιηθούν πριν από την περαιτέρω επεξεργασία

24 Στο ακόλουθο βήμα πλύσης το καυτό ύδωρ και το κιτρικό οξύ από το σύστημα χορήγησης της δόσης Β / Ρ προστίθενται και αναμιγνύονται με το έλαιο στον αναμίκτη R και αφαιρούνται κατόπιν από τους φυγοκεντρικούς διαχωριστές S Το ύδωρ πλύσης στραγγίζεται στο τμήμα ξοδεμένου ύδατος. Το καθαρισμένο και μερικός εξουδετερωμένο έλαιο ρέει στον αφυγραντήρα ελαίου Τα όπου το υπόλοιπο ύδωρ μειώνεται χρησιμοποιώντας το κενό. Τα ξηρό έλαιο μεταφέρεται συνεχώς από την αντλία Ρ διαμέσου φίλτρων F /02 στο τελικό δοχείο. Προκειμένου να ψήξουμε το έλαιο της θερμοκρασίας μέγιστου 40 βαθμών κελσίου για τελική αποθήκευση θα χρησιμοποιήσουμε έναν τελικό έλαιο - ψυκτήρα W ( εναλλάκτης θερμότητας τύπου πιάτων) αποθήκευσης ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ Γενικά Στη μονάδα παραγωγής Βιοντίζελ γίνεται τροφοδοσία πρώτων υλών, δηλαδή του εξουδετερωμένου ελαίου και των χημικών αντιδραστηρίων, από στεγανούς αγωγούς μεταφοράς υγρών από τις δεξαμενές αποθήκευσης πρώτων υλών. Το έλαιο αρχικά θερμαίνεται και τροφοδοτείται σε ξηραντήρα υπό κενό, στη συνέχεια ξηρό λάδι και μεθανόλη και καταλύτης εισέρχονται σε μίκτη και στην συνέχεια σε σειρά αντιδραστήρων συνεχόμενης ροής για την παραγωγή μεθυλεστέρων (βιοντίζελ) και γλυκερίνης μέσο της ακόλουθης αντίδρασης : Καταλύτης Έλαιο και λίπη + Μεθανόλη Μεθυλεστέρες + Γλυκερίνη Το Βιοντίζελ οδηγείται σε σειρά αποστακτηρών στηλών για την απομάκρυνση της περίσσειας μεθανόλης, η περίσσεια μεθανόλης απομακρύνεται σε άνυνδρη μορφή με συμπύκνωση σε συμπυκνωτές και επιστρέφει στην δεξαμενή τροφοδοσίας. Το Βιοντίζελ απαλλαγμένο από μεθανόλη οδηγείται σε φυγοκεντρικό διαχωριστή αφού

25 προηγηθεί ανάμιξη με νερό για την απομάκρυνση της γλυκερίνης σε υγρή μορφή. Το βιοντίζελ στη συνέχεια οδηγείται σε ξηραντήρα υπό κενό για την απομάκρυνση της υγρασίας. Τέλος, οδηγείται σε δεξαμενή αποθήκευσης Διαδικασία Το ραφιναρισμένο έλαιο πηγαίνει στο τμήμα ξήρανσης μέσω της αντλίας Ρ 01 που περνά μέσω ενός εναλάκτη θερμότητας Ε-06 ελαίου βιοντίζελ και ενός θερμικού εναλάκτη θερμότητας εξοικονόμησης ενέργειας Ε 05 ελαίου/ελαίου το οποίο λειτουργεί με ξηρό έλαιο. Ο εναλάκτης Ε 04 προβλέπεται για να φθάσει το έλαιο στην απαιτούμενη θερμοκρασία ξήρανσης, επίσης χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια του ξεκινήματος της παραγωγής. Ο εξατμηστήρας D 01 κρατιέται κάτω από υψηλό κενό από τους συμπυκνωτές Ε- 03 Α/Β και τα συστήματα εκτίναξης ατμού Ρ J 01 A/B. Το ξηρό έλαιο στέλνεται συνεχώς από την αντλία Ρ- 02 μέσω του εναλάκτη εξοικονόμησης ενέργειας Ε 05 ελαίου / ελαίου και του δοχείου ψύξης Ε 07 ελαίου / ύδατος στον αναμίκτη Μ 01 Α, όπου αναμιγνύεται συνεχώς με μέρος της μεθανόλης και μέρος του καταλύτη που τροφοδοτείται αντίστοιχα από τις αντλίες Ρ 03 και Ρ 04, υπό ακριβή έλεγχο ροής. Το διάλυμα ελαίου/μεθανόλης/καταλύτη ρέει συνεχώς από τον αναμίκτη Μ 01 Α και εισέρχεται στον πρώτο αντιδραστήρα R- 01 Α, όπου η αντίδραση μεθυλεστεροποίησης (transesterifaction) λαμβάνει χώρα υπό συνεχή ανάδευση και σε ελεγχόμενη θερμοκρασία. Η αντίδραση μεθυλεστεροποίησης (transesterifaction) συνεχίζεται ως μίγμα βγαίνοντας από τον αντιδραστήρα Ρ 01 Α συνεχώς και κυλά στους επόμενους αναμίκτες Μ 01Β/C, όπου οι περαιτέρω χορηγήσεις της δόσης της μεθανόλης και του καταλύτη πραγματοποιούνται και έπειτα στους αντιδραστήρες R 01 B/C για τον υπόλοιπο χρόνο. Οι διαστάσεις και οι ποσότητες αντιδραστήρων εξαρτώνται από την ικανότητα των εγκαταστάσεων. Σε κάθε αντιδραστήρα παρέχεται ο συμπυκνωτής Ε 8 Α/Β /C για την μεθανόλη που εξατμίζεται κατά την διάρκεια της αντίδρασης και με ένα αυτόματο σύστημα κατώτατης απαλλαγής για την γλυκερίνη που χωρίζεται κατά την διάρκεια της αντίδρασης. Η μεθανόλη συσσωρεύετε στην δεξαμενή D 02 και χορηγείται, υπό ακριβή έλεγχο ροής, στους αναμίκτες Μ 01 / Α/Β/C από την αντλία Ρ 03. Ο καταλύτης για την διαδικασία συσσωρεύετε στη δεξαμενή D

26 και χορηγείται, υπό ακριβή έλεγχο ροής, στους αναμίκτες M 01 A/B/C από την αντλία Ρ 04. Η δεξαμενή D- 04 συλλέγει την γλυκερίνη για καθαρισμό, η οποία μεταφέρεται από την αντλία Ρ 05 στην δεξαμενή D- 10 ενώ η δεξαμενή D- 05 συλλέγει την γλυκερίνη που είναι για ανακύκλωση η οποία αντλείται από τον αναμίκτη Μ 01 Α από την αντλία Ρ 06. Οι παραχθέντες μεθυλεστέρες φθάνουν από την τελευταία δεξαμενή αντίδρασης στο δοχείο D- 06 για μια περαιτέρω καθίζηση γλυκερίνης ενώ συνεχώς παίρνουν μέσω του βιοντίζελ / οξέος αναμίκτη Μ 03 που καταστρέφει τον περίσσιο καταλύτη και εισάγονται στο δεύτερο δοχείο D 07. Η αντλία Ρ-08 τροφοδοτεί συνεχώς βιοντίζελ μέσω του εναλάκτη Ε 09 στην πρώτη στήλη κενού C-01 εξάτμισης μεθανόλης όπου ένα μέρος της εξατμίζεται και ανακτάται στην άνυδρη μορφή από την συμπύκνωση στο συμπυκνωτή Ε 10 και το δοχείο D- 09, από όπου στέλνεται πίσω στον κύκλο από την αντλία Ρ 10, χωρίς την ανάγκη οποιασδήποτε διόρθωσης. Η αντλία Ρ 11 επιτρέπει τη διατήρηση του συστήματος υπό κενό. Το βιοντίζελ τώρα, απαλλαγμένο από ένα μέρος της μεθανόλης, ρέει συνεχώς στο τελευταίο δοχείο D 08 από όπου, μέσω της αντλίας Ρ-09, τροφοδοτείται, περνώντας μέσω του ενναλάκτη βιοντίζελ/βιοντίζελ Ε 13, στην δεύτερη στήλη C 02 εξάτμισης, όπου η υπόλοιπη διαλυμένη μεθανόλη εξατμίζεται στην άνυδρη μορφή και ανακτάται από την συμπύκνωση στον συμπυκνωτή Ε 12 και στην δεξαμενή D- 09, από όπου με την αντλία Ρ 10 στέλνεται στον κύκλο τροφοδοσίας χωρίς ανάγκη διόρθωσης. Η αντλία νερού Ρ 12 επιτρέπει την διατήρηση του συστήματος υπό κενό, ενώ η αντλία Ρ 18 και ο βραστήρας Ε 14 παρέχουν για την κυκλοφορία τις απαραίτητες θερμίδες για την εξάτμιση της μεθανόλης. Το βιοντίζελ, το οποίο δεν περιέχει καμία μεθανόλη, λαμβάνεται από την στήλη C-02 και μέσω της αντλίας Ρ 17 τροφοδοτεί συνεχώς την φυγόκεντρο πλύση S 01 περνώντας μέσω του αναμίκτη Μ 04 βιοντίζελ / νερού. Στο φυγοκεντρωτή S 01 η υπόλοιπη γλυκερίνη διαχωρίζεται και συλλέγετε σε υδάτινη μορφή στο δοχείο D 12, από όπου η αντλία Ρ 20 το μεταφέρει στον αναμίκτη Μ 05, ενώ η αντλία Ρ 19 τροφοδοτεί, εάν είναι απαραίτητο, το βιοντίζελ από την μετάγγιση στο D 12. Το ελαφριά όξινο καυτό ύδωρ πλύσης που περιλαμβάνεται στη δεξαμενή D 13 τροφοδοτείται στον αναμίκτη Μ 04 υπό ακριβή έλεγχο ροής μέσο της αντλίας Ρ 21, το χρησιμοποιημένο ύδωρ πλύσης προέρχεται συνήθως από τα συμπυκνώματα που προέρχονται από τους συμπυκνωτές Ε 03 Α/Β. Το πλημμένο βιοντίζελ μετά την φυγοκέντρηση στο S 01 ξηραίνεται υπό κενό στον ξηραντήρα D 14 και από εκεί

27 μέσω της αντλίας Ρ 22 στη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας στον εναλλάκτη θερμότητας Ε 06 και στο δοχείο ψύξης E 02 ύδατος και μετά στην αποθήκευση. Η ακατέργαστη γλυκερίνη που συσσωρεύετε στο δοχείο D 10 τροφοδοτείται από την αντλία Ρ 16 στον ενναλάκτη θερμότητας Ε 22 και στην πρώτη στήλη C - 04 μεθανόλης μέσω του εναλλάκτη Ε 20 από την αντλία Ρ 25. Η εξατμισμένη μεθανόλη συμπυκνώνεται στο συμπυκνωτή Ε 16 και ανακυκλώνεται στην αντίδραση. Η αντλία Ρ 26 μεταφέρει την γλυκερίνη στον εναλλάκτη Ε 22 στο δοχείο ψύξης Ε 21 και έπειτα στον αναμίκτη Μ 05 όπου το χλωριδρικό οξύ προστίθεται για έλεγχο p H. Μετά από την όξινη καθίζηση στο D 17 η γλυκερίνη εξουδετερώνεται στον αναμίκτη Μ 06 με διάλυμα σόδας που περιέχεται στο δοχείο D 16 όπου και υπολογίζεται η δόση μέσω της αντλίας Ρ 29 υπό έλεγχο p H. Η αντλία Ρ 28 μεταφέρει συνεχώς την ουδέτερη γλυκερίνη μέσω του εναλλάκτη Ε 19 και από εκεί στην στήλη C- 03 εξάτμισης μεθανόλης που λειτουργεί υπό κενό με αναθέρμανση στον εναλλάκτη Ε 18 και την αντλία ανακύκλωσης Ρ 23. Η ακατέργαστη γλυκερίνη συλλέγετε από την αντλία Ρ 24 μέσω του τελικού δοχείου εναλλάκτη ψύξης Ε 18. Το συμπύκνωμα μεθανόλης με το νερό που προέρχεται από την στήλη C 03 συλλέγετε στον συμπυκνωτή Ε 11 και αυτό το διάλυμα συσσωρεύετε έπειτα στο D 11 και στέλνεται στην στήλη C 05 με την αντλία R 13. Η αντλία Ρ 31 ανακυκλώνει το νερό μέσω του εναλλάκτη Ε 23 και στέλνει το υπόλοιπο νερό για επεξεργασία στον βιολογικό. Οι ατμοί μεθανόλης που προέρχονται από την κορυφή της στήλης C 05 συμπυκνώνεται στο Ε 25 και συλλέγονται στο D 19. Η αντλία Ρ 32 εξασφαλίζει την ανά κυκλοφορία στην στήλη και στέλνει την αποσταγμένη μεθανόλη στην αντίδραση. Από το δοχείο D 17 γλυκερίνης, τα επιπλέοντα λιπαρά οξέα οδηγούνται στο D-18 και η αντλία Ρ 30 τα στέλνει στην αποθήκευση. Η μεθανόλη που συμπυκνώνεται στους εναλλάκτες Ε 24 ή Ε 26 οδηγείται στο δοχείο D 11. Όλα τα μη συμπυκνώσιμα πηγαίνουν στην στήλη C 06 πλύσης, όπου πλένονται μέσω του ύδατος που κυκλοφορεί από την αντλία Ρ 33, επίσης μέσο της αντλίας Ρ 33 το νερό οδηγείται στον βιολογικό καθαρισμό

28 2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ 2.1 Θέση έργου Η σύμφωνα με την Κ.Υ.Α /724 (ΦΕΚ 1087/Β/2003) Μονάδα επεξεργασίας ελαιούχων σπόρων και παραγωγής βιοντίζελ είναι μεσαίας όχλησης έχει εγκατασταθεί κατασκευασθεί σε γήπεδο ,84 m 2. επί της επαρχιακής οδού Σερρών Πεθελινού, σε απόσταση 650 μέτρων ανατολικά των ορίων του οικισμού Παραλιμνίου. Σε ακτίνα μικρότερη των 7 χιλιομέτρων από την θέση έργου. Εκτός από τον οικισμό Παραλιμνίου βρίσκονται οι ακόλουθοι οικισμοί : Πεθελινός Ψυχικό - Μεσοκώμη Τούμπα. Τα έργα υποδομής που υπάρχουν στην περιοχή είναι οι επαρχιακοί δρόμοι που συνδέουν όλους τους παραπάνω οικισμούς μεταξύ τους και με την πόλη των Σερρών, καθώς και οι αγροτικοί δρόμοι για την πρόσβαση στους αγρούς. Δεν υπάρχουν γεωργικές ζώνες, εθνικοί δρυμοί, δασικές εκτάσεις, διατηρητέα μνημεία της φύσης. Δεν υπάρχουν Ζ.Ο.Ε., Β.Ι.Π.Ε. ή άλλες θεσμικές ρυθμίσεις για την περιοχή [9]. 2.2 Πληθυσμός Απασχόληση Το Δ.Δ. Παραλιμνίου αποτελεί το πέμπτο σε πληθυσμό από τα οκτώ δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Στρυμόνα, με πραγματικό και μόνιμο πληθυσμό 720 και 687 κατοίκους αντίστοιχα ( απογραφή ΕΣΥΕ 2001). Συνολικά στο Δήμο Στρυμόνα ανήκουν τα εξής διαμερίσματα : Βαλτοτοπίου, Μεσοκώμης, Μονόβρυσης, Νέου Σκοπού, Νεοχωρίου, Παραλιμνίου, Πεθελινού και Ψυχικού. Η πληθυσμιακή εξέλιξη του Δήμου Παραλιμνίου τα τελευταία δέκα χρόνια (απογραφές πληθυσμού της ΕΣΥΕ : 1991 ΚΑΙ 2001), παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα : Δήμοι και Δημοτικά Διαμερίσματα Πληθυσμός 1991 Πληθυσμός 2001 Μεταβολή (%) Δ. Στρύμονα Κ. Βαλτοτοπίου Κ. Μεσοκώμης Κ. Μονόβρυσης

29 Κ. Νέου Σκοπού Κ. Νεοχωρίου Κ. Παραλιμνίου Κ. Πεθελινού Κ. Ψυχικού Πίνακας 4 : Εξέλιξη πληθυσμού περιοχής μελέτης Η μορφολογία της περιοχής, οι κλιματολογικές συνθήκες καθώς και το πλούσιο υδατικό δυναμικό ευνοούν την ανάπτυξη γεωργικών καλλιεργειών. Τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που καλλιεργούνται στην περιοχή μελέτης είναι το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι, το βαμβάκι, τα ζαχαρότευτλα και η βιομηχανική ντομάτα. Στον Δήμο Στρυμόνα δεν αναπτύσσεται αξιόλογη κτηνοτροφική δραστηριότητα και αυτή περιορίζεται στην εξυπηρέτηση τοπικών και ατομικών αναγκών, ως δευτερεύουσα οικονομική απασχόληση. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες χοίρο - τροφικές μονάδες ενώ ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας ενδεχομένως θα δημιουργήσει η αναβάθμιση της λειτουργίας του σφαγείου του Ν. Σκοπού. Ονομασία Δήμου Σύνολο Αστικός Αγροτικός Δ. Σερρών Δ. Στρυμόνα Δ. Εμμανουήλ Παππά Δ. Ν. Ζίχνης Δ. Σκουτάρεως Δ. Νιγρίτας Δ. Αχινού Δ. Τραγίλου Πίνακας 5 : Πληθυσμός και Αστικότητα Δ. Στρυμόνα και γειτονικών Δήμων 2.3 Χρήσεις Γης Πράγματι το 68.6 % του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Δ. Στρυμόνα απασχολείται στον πρωτογενή αγροτικό τομέα (καλλιέργεια γης). Με εξαίρεση

30 κυρίως το Δ. Σερρών αλλά και Νιγρίτας, που είναι κατεξοχήν αστικός Δήμος. Όλοι οι άλλοι γειτονικοί δήμοι είναι αγροτικοί. Δήμοι και Δημοτικά Διαμερίσματα Έκταση m 2 Ποσοστό (%) στο σύνολο του Νομού Δ. Στρυμόνα Κ. Βαλτοτοπίου Κ. Μεσοκώμης Κ. Μονόβρυσης Κ. Ν. Σκοπού Κ. Νεοχωρίου Κ. Παραλιμνίου Κ. Πεθελινού Κ. Ψυχικού Νομός Σερρών Πίνακας 6 : Έκταση των Δήμων στο σύνολο του Νομού Χρήση Γης Έκταση (στρέμματα) Ποσοστό (%) Καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις Βοσκότοποι Δάση Νερά Οικισμοί Άλλες εκτάσεις Σύνολο Πίνακας 7 : Η διάρθρωση των χρήσεων γης στο Ν. Σερρών (στοιχεία απογραφής 1991 ΕΣΥΕ)

31 Από την καταγραφή των χρήσεων γης στην περιοχή μελέτης, διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων του Ν. Σερρών αποτελείται από καλλιέργειες (42.76%) βοσκοτόπους (26.21%) και δάση (20.72%) [9]. 3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 3.1 Υφιστάμενη κατάσταση ρύπανσης Σημαντικότατο επιβαρυντικό στοιχείο για το περιβάλλον της περιοχής αποτελεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία των οικισμών της ευρύτερης περιοχής δε διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας των λυμάτων τους. Έτσι τα λύματα διατίθενται ανεπεξέργαστα στους πλησιέστερους φυσικούς αποδέκτες. Επιπρόσθετα, η χρήση χημικών λιπασμάτων (νιτρικά. Αμμωνιακά, θειικά, φωσφορικά και οργανικά) και φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες δημιουργεί κίνδυνο ρύπανσης των επιφανειακών υδάτων της περιοχής (τα νερά της βροχής διαλύουν τις παραπάνω ουσίες και τις μεταφέρουν στα υδάτινα συστήματα), όπως κίνδυνο εμφάνισης του φαινόμενου του ευτροφισμού (λόγω των νιτρικών, αμμωνιακών, φωσφορικών των λιπασμάτων). Επίσης, δημιουργούν κίνδυνο ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα, καθιστώντας το νερό ακατάλληλο για ύδρευση λόγω μεγάλων συγκεντρώσεων σε στοιχεία τα οποία είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για την ανθρώπινη υγεία (νιτρικά, νιτρώδη, κτλ). Τα ίδια προβλήματα δημιουργούν και οι κτηνοτροφικές μονάδες που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, οι οποίες δε διαθέτουν τις στοιχειώδης περιβαλλοντικές υποδομές. Πρόβλημα επίσης αποτελεί και η ανεξέλεγκτη διάθεση σκουπιδιών και αδρανών υλικών (μπαζών), η οποία παρατηρείται λόγω έλλειψης οργανωμένων χώρων διάθεσης απορριμμάτων, φαινόμενο που παρατηρείται γενικότερα στις αγροτικές περιοχές. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση του εδάφους και των νερών από αστικά, γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα συντελεί στην υποβάθμιση του υδάτινου δυναμικού, στην μερική αλλοτρίωση του φυσικού τοπίου και στον πιθανό εκφυλισμό της χλωρίδας πανίδας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής είναι σχεδόν ανύπαρκτη λόγω έλλειψης στην ευρύτερη περιοχή μεγάλων ρυπογόνων μονάδων ( πχ βιομηχανίες που παράγουν αέρια απόβλητα) [10]

32 3.2 Μορφολογία Σύσταση εδάφους Μορφολογικά το έδαφος είναι πεδινό και για το λόγο αυτό μια από τις κυριότερες ασχολίες των κατοίκων είναι η καλλιέργεια του εδάφους. Τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που καλλιεργούνται στην περιοχή μελέτης είναι το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι, το βαμβάκι, τα ζαχαρότευτλα η βιομηχανική ντομάτα, ενώ τα κτηνοτροφικά προϊόντα είναι κυρίως αιγοπρόβειο κρέας και τυροκομικά. Ο κοντινός και ευρύτερος χώρος του Δήμου καλύπτεται από αλλουβιακές και παλιότερες προσχώσεις μεγάλου πάχους. Οι προσχώσεις αποτελούνται γενικά από πηλούς, αργίλους, άμμο, χαλίκια και κροκάλες που έχουν μεταφερθεί από τον ποταμό Στρυμόνα και τα άλλα ρέματα της περιοχής. Οι εναλλαγές και στρώσεις των υλικών συνδέονται άμεσα με την παλαιογεωγραφική εξέλιξη του κοντινού και ευρύτερου χώρου και το γέμισμα του βυθίσματος. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς υλικών και γεμίσματος του χώρου αυτού, τα διάφορα ρέματα και κυρίως ο ποταμός στρυμόνας δεν είχαν σταθερές ή μόνιμες κοίτες, με αποτέλεσμα να είναι αποτεθειμένα τα αδρομερή ποταμοχειμάρρια υλικά και υπό μορφή φακοειδών παρεντρώσεων. Όπως τονίστηκε οι προσχώσεις έχουν μεγάλο πάχος και έχουν αποτεθεί σε τριτογενή ιζήματα μεγάλου βάθους. Στο χώρο της περιοχής το πάχος των τριτογενών σχηματισμών έχει διαπιστωθεί ότι φτάνει τα 3000 μ.. Το γεωλογικό υπόβαθρο όλης της πεδιάδας των Σερρών αποτελούν βασικά, οι μεταμορφωμένοι σχηματισμοί της ενότητας Βερτίσκου (προς δυτικά) και της ζώνης Ροδόπης (ανατολικά). Οι σχηματισμοί αυτοί αποτελούνται από σχιστόλιθους, γνήσιους, αμφιβολίτες και μάρμαρα στο ανατολικό τμήμα [11]. 3.3 Υδρογεωλογία Το μεγάλο πάχος και η μεγάλη επιφανειακή ανάπτυξη των αλλουβιακών και γενικά τεταρτογενών αποθέσεων, δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης πλούσιων υπόγειων υδροφοριών, σημαντικής δυναμικότητας. Στις προσχώσεις της πεδιάδας Σερρών αναπτύσσονται σε αλλεπάλληλα βάθη υδροφόροι ορίζοντες οι οποίοι φτάνουν κάτω από τα 300 μέτρα. Στην επιφάνεια αναπτύσσεται ο φρεάτιος ορίζοντας που κατά κανόνα είναι πλούσιος. Το βάθος του κυμαίνεται από 1 έως 5 μέτρα. Κατά περιοχές η υδροφορία είναι πλουσιότατη, γεγονός που οφείλεται στην άμεση ή έμμεση εκλεκτική τροφοδοσία αυτών, από ρέματα και χείμαρρους και κυρίως από τον ποταμό Στρυμόνα. Στα βαθύτερα στρώματα οι υδροφορίες είναι επίσης πλούσιες με

33 διαφοροποιήσεις, που οφείλονται στις συνθήκες ιζηματογένεσης και τροφοδοσίας τους. Σε διάφορα βάθη κατά περιοχή οι υδροφορίες αυτές είναι υπό πίεση και αρτεσιανές. Το γεγονός αυτό, δηλαδή της ελεύθερης ροής, διευκόλυνε παλιότερα τους κατοίκους να χρησιμοποιούν για άρδευση νερό, χωρίς πρόσθετες δαπάνες άντλησης. Από μετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από το ΙΓΜΕ, έχει διαπιστωθεί ότι γενικά στην περιοχή του Δήμου Στρυμόνα, η διακύμανση της στάθμης στις γεωτρήσεις αυτές είναι της τάξης των m (διακύμανση της συνολικής στήλης των υδροφόρων οριζόντων για το βάθος των γεωτρήσεων). 3.4 Κλιματολογικά Στοιχεία Το κλίμα είναι εύκρατο στις παράκτιες περιοχές, ενώ στην ενδοχώρα εξελίσσεται σταδιακά σε ηπειρωτικό. Ο χειμώνας είναι γενικά ψυχρός και το καλοκαίρι θερμό. Οι βροχοπτώσεις παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση κι ποικίλουν από 400 έως 700 mm/ Η θερμοκρασία κυμαίνεται σε ευρύτατα όρια με ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο (- 9 βαθμούς κελσίου) και θερμότερο τον Αύγουστο (37 βαθμούς κελσίου). Η μέση σχετική υγρασία παρουσιάζει διαφορά κατά 64% μεταξύ υγρότερου και ξηρότερου μήνα [12]. 4. ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ Χλωρίδα είναι το σύνολο των φυτικών ειδών και πανίδα το σύνολο των ζωικών ειδών που συναντάμε σ' ένα τόπο. 4.1 Χλωρίδα Με τον όρο χλωρίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών φυτών που απαντούν σε μία περιοχή. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει περίπου είδη και υποείδη φυτών, από τα οποία περίπου είναι ενδημικά, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη γη. Είναι μοναδική στην Ευρώπη για τον πλούτο της, αλλά και για την μεγάλη αναλογία ενδημικών σε σχέση με την έκτασή της. Έτσι, για παράδειγμα η Γερμανία, με έκταση σχεδόν τριπλάσια της Ελλάδας έχει είδη και 6 ενδημικά, η Αγγλία με διπλάσια έκταση έχει είδη και 16 ενδημικά και η Ισπανία με τετραπλάσια έκταση έχει σχεδόν τον ίδιο αριθμό ειδών με την Ελλάδα

34 Αυτό το γεγονός οφείλεται στην μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και οικοσυστημάτων, τα οποία είναι ικανά να φιλοξενήσουν όχι μόνο αυτόν τον αριθμό χλωρίδας αλλά και πολύ σημαντική πανίδα. Ο συνδυασμός της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας μεταξύ τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), το ιδανικό μεσογειακό κλίμα, το έντονο ανάγλυφο, οι δαντελωτές ακρογιαλιές, τα χιλιάδες νησιά και η πλούσια παλαιογεωγραφική ιστορία του ελληνικού χώρου δημιούργησαν οικότοπους ζωτικής σημασίας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Με τον όρο χλωρίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών φυτών που απαντούν σε μία περιοχή. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει περίπου είδη και υποείδη φυτών, από τα οποία περίπου είναι ενδημικά, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη γη. Είναι μοναδική στην Ευρώπη για τον πλούτο της, αλλά και για την μεγάλη αναλογία ενδημικών σε σχέση με την έκτασή της. Έτσι, για παράδειγμα η Γερμανία, με έκταση σχεδόν τριπλάσια της Ελλάδας έχει είδη και 6 ενδημικά, η Αγγλία με διπλάσια έκταση έχει είδη και 16 ενδημικά και η Ισπανία με τετραπλάσια έκταση έχει σχεδόν τον ίδιο αριθμό ειδών με την Ελλάδα. Αυτό το γεγονός οφείλεται στην μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και οικοσυστημάτων, τα οποία είναι ικανά να φιλοξενήσουν όχι μόνο αυτόν τον αριθμό χλωρίδας αλλά και πολύ σημαντική πανίδα. Ο συνδυασμός της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας μεταξύ τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), το ιδανικό μεσογειακό κλίμα, το έντονο ανάγλυφο, οι δαντελωτές ακρογιαλιές, τα χιλιάδες νησιά και η πλούσια παλαιογεωγραφική ιστορία του ελληνικού χώρου δημιούργησαν οικότοπους ζωτικής σημασίας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Στην περιοχή όπου δραστηριοποιείτε η συγκεκριμένη βιομηχανική μονάδα κυριαρχούν οι αγροτικές καλλιέργειες τεύτλα, καλαμπόκια, βαμβάκι και ντομάτα. Η περιοχή του χώρου του έργου μπορεί να χαρακτηριστεί παρόμοια με αυτήν των παραποτάμιων και υγρών επιφανειών [13]. 4.2 Πανίδα Με τον όρο πανίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών ζωικών οργανισμών (Σπονδυλωτών και Ασπόνδυλων) που απαντούν σε μία περιοχή. Η γνώση μας για τα ζώα της Ελλάδας ξεκινά πολύ παλιά, ουσιαστικά από τον Αριστοτέλη που πριν από χρόνια έγραψε το "Περί ζώων ιστορίαι", όπου περιέγραψε με ιδιαίτερη λεπτομέρεια περίπου 600 είδη. Σύμφωνα με πρόσφατες απογραφές (Fauna Europaea