ΕΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Κ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ. Σνπξηζκόο θηλήηξωλ: ζύγρξνλεο ηάζεηο θαη πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηνπ ζηελ Ειιάδα.

Transcript

1 Δ ΕΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Κ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Θζμα: Σνπξηζκόο θηλήηξωλ: ζύγρξνλεο ηάζεηο θαη πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηνπ ζηελ Ειιάδα. Επιβλζπων: Σςάρτασ Πάρισ πουδάςτρια: Σςακφρθ Ανκοφλα ΑΘΗΝΑ

2 ΠΡΟΛΟΓΟ Σν παξφλ πφλεκα ζεκαηνδνηεί ην πέξαο ησλ ζπνπδψλ κνπ ζην Σκήκα Σνπξηζηηθήο Οηθνλνκίαο θαη Αλάπηπμεο ηεο Δζληθήο ρνιήο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ιίγν πξηλ ηνπνζεηεζψ ζηελ Τπεξεζία, ζηελ νπνία επειπηζηψ φηη ζα εθαξκφζσ φια φζα δηδάρηεθα θαηά ηε δηάξθεηα δχν αθαδεκατθψλ εηψλ απφ θαζεγεηέο θαηαμησκέλνπο, ζηνλ θιάδν ηνπ Σνπξηζκνχ θαη φρη κφλν. Ωο απνηέιεζκα, ην δηάζηεκα απηφ ππήξμε ηδηαηηέξσο επνηθνδνκεηηθφ, δηφηη απνθφκηζα ζθαηξηθή γλψζε ζε πνηθίια ζεκαηηθά πεδία, ψζηε λα είκαη ζε ζέζε λα αληαπεμέιζσ ζε φιεο ηηο πξνθιήζεηο πνπ ζα κνπ παξνπζηαζηνχλ. ην ζεκείν απηφ, ινηπφλ, ζα ήζεια λα απεπζχλσ ζεξκέο επραξηζηίεο, αξρηθά, ζηνλ επηβιέπνληα ηεο εξγαζίαο, ηνλ θχξην Σζάξηα Πάξη, γηα ηελ πνιχηηκε ζπκβνιή ηνπ, ηφζν θαηά ηελ επηινγή ηνπ ζέκαηνο φζν θαη θαηά ηε ζπγγξαθή, κέζσ εχζηνρσλ ζπκβνπιψλ θαη θαηεπζχλζεσλ. Έπεηηα, ζε φινπο ηνπο θαζεγεηέο πνπ κνπ κεηέδσζαλ αθεηδψο ηηο γλψζεηο ηνπο, ζηελ ππεχζπλε ζπνπδψλ, ηελ θπξία παθνπξή θαη ζηα ζηειέρε ηνπ Σκήκαηνο πληνληζκνχ Γηνηθεηηθνχ θαη Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ γηα ηελ ακέξηζηε ππνζηήξημή ηνπο. Σέινο, επραξηζηψ φινπο φζνη κε βνήζεζαλ θαηά ηε ζπιινγή ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ηεθκεξηψλνπλ ηελ εξγαζία κνπ θαη εηδηθφηεξα ηελ θπξία Βνπδηθιάξε Δχε, ππεχζπλε πσιήζεσλ ηεο εηαηξείαο Goldair, ηεο νπνίαο ε βνήζεηα ήηαλ αλεθηίκεηε, θαζψο θαη ηνπο δηθνχο κνπ αλζξψπνπο γηα ηε ζηήξημε θαη ηελ θαηαλφεζή ηνπο. Σζαθχξε Αλζνχια 3

3 ΠΕΡΙΛΗΦΗ Ζ εξγαζία πξαγκαηεχεηαη κηα εηδηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, ηεο νπνίαο ε αλάπηπμε κεηξάεη πνιιέο δεθαεηίεο, ζηελ Ακεξηθή θαη ζηελ Δπξψπε, φκσο, ζηελ Διιάδα δελ είλαη αθφκα αξθεηά δηαδεδνκέλε. Πξφθεηηαη γηα ην ηνπξηζκφ θηλήηξσλ πνπ αλήθεη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία, ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπξηζκφ θαη αθνξά ζε ηαμίδηα πνπ πξνζθέξνληαη σο κέζνλ παξαθίλεζεο ζηνπο εξγαδνκέλνπο ησλ επηρεηξήζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηνχλ ηνπο ζηφρνπο πνπ ηνπο ζέηνπλ. χκθσλα κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ ην 2000 απφ έλα ζχλνιν 686,7 εθαηνκκπξίσλ δηεζλψλ ηνπξηζηηθψλ αθίμεσλ, νη 112,1 εθαηνκκχξηα ήηαλ γηα επαγγεικαηηθνχο ιφγνπο. 1 Απφ απηέο 62,2 εθαηνκκχξηα πξαγκαηνπνηήζεθαλ απφ ηελ Δπξψπε, εθ ησλ νπνίσλ 20,1 εθαηνκκχξηα αθνξνχζαλ ζε ηαμίδηα ηνπ ηνπξηζκνχ MICE (επεμεγείηαη παξαθάησ). Σέινο, ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ ήηαλ 2 εθαηνκκχξηα. 2 ε ζρέζε, ινηπφλ, κε ηηο άιιεο ππνθαηεγνξίεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ ηνπξηζκνχ, ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ θαηαιακβάλνπλ ην κηθξφηεξν πνζνζηφ, φκσο ζεσξείηαη έλα αλεξρφκελν θαη πξνζνδνθφξν είδνο, ην νπνίν ζηε Υψξα καο δελ έρεη αλαπηπρζεί αξθεηά, παξφιν πνπ παξαηεξείηαη ζηξνθή ζε εηδηθέο κνξθέο. ηελ παξνχζα εξγαζία επηρεηξείηαη ε απνηχπσζε νξηζκέλσλ ελλνηψλ θαη ε απνζαθήληζή ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα κελ δεκηνπξγείηαη ζχγρπζε σο πξνο ηα λνήκαηα, μεθηλψληαο απφ ηνπο νξηζκνχο ηνπ εηδηθνχ θαη ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη πξνρσξψληαο ζηνπο φξνπο ηνπο ζρεηηθνχο κε ην αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο. ηε ζπλέρεηα, αλαιχνληαη νη δηεζλείο ηάζεηο ζηα ηαμίδηα θηλήηξσλ κε αλαθνξά ζηα ζπζηαηηθά κέξε ηνπο, ηε δηαδηθαζία νξγάλσζήο ηνπο θαη ηνπο εκπιεθφκελνπο παξάγνληεο θαη κε παξάζεζε επηηπρεκέλσλ πξαθηηθψλ θαη παξαγεηγκάησλ αλά ηνλ θφζκν. Έπεηηα, αθνινπζεί κειέηε ηεο πεξίπησζεο ηεο Διιάδαο ζηελ νπνία ζπλέβαιε πξσηνγελήο έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κέζσ ζπλεληεχμεσλ κε δηνξγαλψηξηεο MICE Outbound Tourism

4 εηαηξείεο ηαμηδηψλ θηλήηξσλ ηεο Αζήλαο θαη κε ηε βνήζεηα εηδηθνχ εξσηεκαηνινγίνπ. Διιείςεη αθξηβψλ ζηνηρείσλ παξαηίζεληαη θάπνηεο γεληθφηεξεο εθηηκήζεηο. Σέινο, παξνπζηάδεηαη SWOT analysis (ηζρπξά θαη αδχλακα ζεκεία, επθαηξίεο θαη απεηιέο) γηα ηε Υψξα καο, ε νπνία ζπλνδεχεηαη απφ πξνηάζεηο θαη θαηεπζχλζεηο πνιηηηθήο, ψζηε λα ππάξμεη πξννπηηθή αλάππμεο θαη δηαξθνχο αλαβάζκηζεο ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ θαη λα απνηειέζεη ε Διιάδα αληαγσληζηηθφ πξννξηζκφ. 5

5 ABSTRACT This essay concerns a special interest form of tourism, which counts several decades of development in USA and Europe, yet in Greece it is not widely spread. The form in question is Incentive Tourism which is part of a larger category, Professional Tourism and it is defined as the tourist trips offered as motivational means by the enterprises to their executives, in order to achieve certain goals. According to the World Tourism Organization, in 2000, out of a total of million international tourist arrivals, million were carried out for professional reasons million were carried out by european countries, out of which 20.1 million were related to MICE tourism (see further down). Finally, incentive trips reached 2 million. As a result, compared to the other subcategories of professional tourism, incentive trips share is the smallest one, however, they are considered to be a rising and profitable form, which is not developed enough in Greece, even though our Country is turning to forms of special interest. This essay presents and clarifies several notions in order to avoid confusion, starting from the definitions of special interest and alternative tourism and moving on to terms related to this essay subject of interest. Presentation of international trends as to incentive trips follows, with reference to their component parts, the planning procedure and to people, companies and organizations involved, also citing successful practices and examples all over the world. Then, the case of Greece is studied by research conducted via interviews to executives of Incentive Travel Organizations of Athens, supported by a special questionnaire. In absence of precise information, this part presents general estimations. The essay concludes with SWOT analysis (strengths, weaknesses, opportunities, threats), accompanied by suggestions and directions for the Country s policy, which are going to give perspective for development and constant improvement of incentive tourism, in order to make Greece a competitive destination. 6

6 ΠΕΡΙΕΥΟΜΕΝΑ ΕΙΑΓΧΓΗ...10 ΜΕΡΟ 1 Ο : Δλλνηνινγηθφο πξνζδηνξηζκφο 1. Δλλνηνινγηθφο πξνζδηνξηζκφο Δπηρεηξεκαηηθφο ηνπξηζκφο Δθζεζηαθφο ηνπξηζκφο πλεδξηαθφο ηνπξηζκφο Σνπξηζκφο θηλήηξσλ Ηζηνξηθή αλαδξνκή Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ Οξγάλσζε ηνπ ηαμηδηνχ θηλήηξσλ Υαξαθηεξηζηηθά θαη ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ησλ Δπαγγεικαηηψλ Οξγαλσηψλ Σαμηδηψλ Κηλήηξσλ (Incentive Travel Organizers ή Incentive Travel Agents) Γηαδηθαζία νξγάλσζεο ηνπ ηαμηδηνχ Με θεξδνζθνπηθέο ελψζεηο...26 ΜΕΡΟ 2 Ο : χγρξνλεο ηάζεηο παγθνζκίσο 2. χγρξνλεο ηάζεηο Πνηνη θιάδνη ρξεζηκνπνηνχλ ηα ηαμίδηα σο κέζν παξαθίλεζεο; Σάζεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά αγνξαζηψλ Υαξαθηεξηζηηθά θαη ιεηηνπξγία κεζαδφλησλ ηνπ ηαμηδηνχ θηλήηξσλ Παξαδείγκαηα επηηπρεκέλσλ πξνγξακκάησλ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ Μεξηθά αθφκα παξαδείγκαηα μερσξηζηψλ εκπεηξηψλ πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη έλα ηαμίδη θηλήηξσλ...45 ΜΕΡΟ 3 Ο : Ζ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο Πξσηνγελήο έξεπλα - SWOT analysis 3. Ζ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο

7 3.1. Απνηειέζκαηα έξεπλαο Swot analysis ΜΕΡΟ 4 Ο : Καηεπζχλζεηο πνιηηηθήο - πκπεξάζκαηα 4. Καηεπζχλζεηο πνιηηηθήο πιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ ζηελ Διιάδα Πξνβνιή Πξνζέιθπζε Σνπξηζηψλ Δθπαίδεπζε Καηάξηηζε Τπνδνκή Γηαρείξηζε θξίζεσλ πκπεξάζκαηα...61 Βηβιηνγξαθία Παξαξηήκαηα ΠΙΝΑΚΕ Πίλαθαο 1: δηαθνξέο Ακεξηθαλψλ θαη Δπξσπαίσλ αγνξαζηψλ...35 Πίλαθαο 2: νη 5 βαζηθνί θαλφλεο ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ Πίλαθαο 3: πηψζεηο ησλ αθίμεσλ ηνπξηζηψλ ζηελ Ηλδνλεζία απφ επηιεγκέλεο ρψξεο,

8 ΠΙΝΑΚΑ ΥΗΜΑΣΧΝ ρήκα 1: δηαθξίζεηο επαγγεικαηηθνχ ηνπξηζκνχ...14 ρήκα 2: ππξακίδα αλζξψπηλσλ αλαγθψλ θαηά Maslow...18 ρήκα 3: ζπζηαηηθά κέξε ηεο αγνξάο ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ...22 ΠΙΝΑΚΑ ΓΡΑΦΗΜΑΣΧΝ Γξάθεκα 1: πξνέιεπζε ηνπξηζηψλ θηλήηξσλ παγθνζκίσο

9 ΕΙΑΓΧΓΗ Εηδηθέο - ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνύ θαη αλάγθε αλάπηπμήο ηνπο Ζ κνξθή Σνπξηζκνχ ηελ νπνία πξαγκαηεχεηαη ε εξγαζία αλήθεη ζηηο εηδηθέο θαη ζα ήηαλ ζνβαξή παξάιεηςε λα κελ γίλεη επεμήγεζε ηνπ φξνπ απηνχ, θαζψο θαη ηνπ φξνπ «ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ». Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 70 ζεκεηψλεηαη ζηξνθή σο πξνο ηηο επηινγέο θαη ηα θίλεηξα ησλ ηνπξηζηψλ, θπξίσο ησλ λέσλ, νη νπνίνη αξρίδνπλ λα αλαδεηνχλ ελαιιαθηηθά πξφηππα ηαμηδηψλ θαη θαηά επέθηαζε ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Δηδηθφηεξα, νη ηνπξίζηεο κεηαηξέπνληαη απφ παζεηηθνχο ρξήζηεο ησλ νξγαλσκέλσλ απφ ηνπο ηνπξ-νπεξέηηνξ ηαμηδηψλ-παθέησλ ζε ελεξγεηηθνχο, αλαδεηψληαο ην ζηνηρείν ηεο απηνλνκίαο, θαζψο θαη δξαζηεξηφηεηεο πην νπζηαζηηθέο, φπσο ε πεξηήγεζε, ν αζιεηηζκφο, ε εθπαίδεπζε, νη πνιηηηζηηθέο θ.α. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηαδηαθά δίλεηαη έκθαζε ζηελ επαθή κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηδηαηηέξσο ζηελ πξνζηαζία ηνπ. χκθσλα κε ηα αλσηέξσ, νη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαηαγξάθνπλ ηελ θπξηαξρία ησλ εηδηθψλ θηλήηξσλ πνπ νδεγνχλ ζην ηαμίδη ελψ νη ελαιιαθηηθέο πνπ απνηεινχλ κέξνο ησλ εηδηθψλ, θαηαγξάθνπλ ηελ έκθαζε πνπ δίλεηαη ζηα θίλεηξα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ απηνλνκία ζην ηαμίδη (Σζάξηαο Π. 1996: 352). Καηά ζπλέπεηα, νη ηνπξίζηεο θηλήηξσλ ππνθηλνχληαη απφ εηδηθά θίλεηξα θαη ζπλήζσο γηα ηελ αλάπηπμε απηψλ ησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ απαηηείηαη εηδηθή ηνπξηζηηθή ππνδνκή. Δπηπιένλ, βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απηνχ ηνπ είδνπο ηαμηδηψλ είλαη ε κηθξή δηάξθεηά ηνπο, γεγνλφο πνπ ηα εληάζζεη επθνιφηεξα ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ ηνπξίζηα, ελψ νη εκπεηξίεο πνπ πξνζθέξνληαη δελ απέρνπλ πνιχ απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηνπ αηφκνπ πνπ ηηο βηψλεη. Δπνκέλσο, νη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ ζπλδένληαη κε δξαζηεξηφηεηεο πξνζηηέο, θνηλσληθνχ θαη 10

10 πνιηηηζηηθνχ ραξαθηήξα θαη φρη ακηγψο ςπραγσγηθνχ, δελ είλαη εμσπξαγκαηηθέο θαη κνλαδηθέο αιιά κπνξνχλ λα επαλαιακβάλνληαη, δίλνληαο ζηνλ ηνπξηζκφ κηα άιιε δηάζηαζε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία πεξηνξίδεηαη ε πεξηζσξηαθή θχζε ηνπ, σο εκπεηξίαο πνιπηέιεηα, ηελ νπνία ν ηνπξίζηαο δεη ζε αξαηά δηαζηήκαηα θαη ελζσκαηψλεηαη ζηελ θνηλσληθή δσή ηνπ, σο αλαπφζπαζην, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, θνκκάηη ηεο. Έρνληαο απηά ππφςε, εχθνια κπνξεί θάπνηνο λα αληηιεθζεί ηελ επηηαθηηθή αλάγθε γηα ηελ πξνψζεζε θαη αλάπηπμε ηέηνησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, εηδηθφηεξα ζηελ Διιάδα. Σν πξφηππν ησλ 4s (sea, sun, sand, sex) έρεη πξν πνιινχ μεπεξαζηεί θαη απηφ φρη κφλν δηφηη έρνπλ αιιάμεη νη αλάγθεο θαη ηα θίλεηξα ησλ ηνπξηζηψλ αιιά θξίλεηαη απαξαίηεηε ε πξνζέιθπζε πνηνηηθψλ ηνπξηζηψλ, νη νπνίνη αλαδεηνχλ νπζηαζηηθέο εκπεηξίεο, κπνξνχλ λα ηκεκαηνπνηεζνχλ ζε πνηθίιεο θαηεγνξίεο, δηαζέηνπλ πςειά εηζνδήκαηα θαη ζέβνληαη ην πεξηβάιινλ πνπ ηνπο θηινμελεί. Άιισζηε, ηνλ ήιην θαη ηε ζάιαζζα ηα πξνσζνχλ πιένλ κε επηηπρία θαη άιινη πξννξηζκνί θαη ζε πνιχ πην αληαγσληζηηθέο ηηκέο. πλεπψο, θξίλεηαη δφθηκν λα δνζεί έκθαζε ζηελ αλάπηπμε λεφηεξσλ, εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ Σνπξηζκνχ, αλαδεηθλχνληαο ηδηαίηεξα ζηνηρεία ηεο Υψξαο, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ην θπζηθφ πινχην, ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά θαη ηηο εηδηθέο ππνδνκέο ηεο, κε ζεβαζκφ, πάληνηε, ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ησλ ηνπξηζηψλ. ε κηα επνρή ε νπνία ζεκαηνδνηείηαη απφ ξαγδαίεο εμειίμεηο θαη θαηαιπηηθά γεγνλφηα, φπσο ε δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε, νη παλδεκίεο, νη θπζηθέο θαηαζηξνθέο θ.α. θαη ζε πεξηβάιινλ νινέλα θαη πην αληαγσληζηηθφ, ρξεηάδεηαη λα γίλεη επεηγφλησο αλαζεψξεζε θαη αλαδηάξζξσζε ηεο Σνπξηζηηθήο Πνιηηηθήο ηεο Υψξαο, ε νπνία ζα πξέπεη λα απνκαθξπλζεί απφ θιαζηθά θαη πιένλ θαζφινπ απνδνηηθά πξφηππα θαη λα απνθηήζεη ραξαθηήξα «ελαιιαθηηθφ», δίλνληαο έκθαζε ζηελ πξνψζεζε θαη ελίζρπζε εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, νη νπνίεο ζηελ Διιάδα βξίζθνληαη ζε αξθεηά πξψηκν ζηάδην θαη θπξίσο ε κνξθή πνπ πξαγκαηεχεηαη ε εξγαζία, ε νπνία κέλεη αλαμηνπνίεηε ζε απνγνεηεπηηθφ βαζκφ. 11

11 ΜΕΡΟ 1 Ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ 12

12 1. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ Πξνηνχ γίλεη αλάιπζε ηνπ φξνπ Σνπξηζκφο Κηλήηξσλ ζεκηηφ είλαη λα γίλεη αλαθνξά ζηελ επξχηεξε θαηεγνξία ζηελ νπνία εληάζζεηαη, δειαδή ζηνλ Δπαγγεικαηηθφ Σνπξηζκφ. Ο επαγγεικαηηθφο ηνπξηζκφο αθνξά ζε ηαμίδηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη γηα επαγγεικαηηθνχο ιφγνπο. Ωζηφζν, ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά θαη ν φξνο επαγγεικαηηθφ ηαμίδη, γηα ην ιφγν απηφ αθνινπζνχλ θάπνηνη νξηζκνί, πξνθεηκέλνπ λα απνζαθεληζηνχλ νξηζκέλεο έλλνηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα: Ωο επαγγεικαηηθόο ηνπξηζκόο λνείηαη ε κεηαθίλεζε αηφκσλ πνπ ηαμηδεχνπλ κελ γηα επαγγεικαηηθνχο ιφγνπο, έρνπλ φκσο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξίζηα, αθνχ παξακέλνπλ εθηφο κνλίκνπ θαηνηθίαο, ηνπιάρηζηνλ γηα είθνζη ηέζζεξηο ψξεο θαη αλαπηχζζνπλ ζεηξά ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ωο επαγγεικαηηθό ηαμίδη λνείηαη ε κεηαθίλεζε αηφκσλ γηα επαγγεικαηηθφ ζθνπφ, ρσξίο, φκσο, λα είλαη απαξαίηεηε ε δηαλπθηέξεπζε θαη ρσξίο ηδηαίηεξεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Καξαβαξίηεο Κ., Παπαγεσξγίνπ Α., 2007: 34). Οη ιφγνη νη νπνίνη νδεγνχλ ηνπο επαγγεικαηίεο ζην λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηαμίδηα, ζπλήζσο ζρεηίδνληαη κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε ζπλέδξηα, ζεκηλάξηα, δηαζθέςεηο, ζε εθζέζεηο είηε σο εθζέηεο είηε σο ελδηαθεξφκελνη επηζθέπηεο, κε ηελ πξνψζεζε πξντφλησλ, νπφηε θαη έξρνληαη ζε επαθή κε άιια ζηειέρε ππνθαηαζηεκάησλ, ζπγαηξηθψλ εηαηξεηψλ ή κε πειάηεο θαη κε δξαζηεξηφηεηεο ακηγψο ςπραγσγηθήο θχζεσο, σο επηβξάβεπζε γηα ηελ επίηεπμε ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί απφ ηηο εηαηξείεο ηνπο. Με βάζε ηνπο ιφγνπο πνπ πξναλαθέξζεθαλ, ν επαγγεικαηηθφο ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο: ζηνλ ζπλεδξηαθφ, ζηνλ εθζεζηαθφ, ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ θαη ζηνλ ηνπξηζκφ θηλήηξσλ. ρεκαηηθά απνδίδεηαη σο αθνινχζσο: 13

13 ρήκα 1: δηαθξίζεηο επαγγεικαηηθνύ ηνπξηζκνύ Πεγή: επεμεξγαζία απεηθόληζε Σζαθύξε Αλζνύια Αθνινπζεί αλάιπζε ηνπ θάζε είδνπο μεθηλψληαο απφ ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θαη ηνλ εθζεζηαθφ θαη θαηαιήγνληαο ζηνλ ζπλεδξηαθφ θαη ηνλ ηνπξηζκφ θηλήηξσλ, θαζψο ζπλδένληαη θαη πνιιέο θνξέο ζπγρένληαη, παξφιν πνπ πξφθεηηαη γηα δηαθξηηέο κνξθέο Επηρεηξεκαηηθόο ηνπξηζκόο πρλφηεξα γίλεηαη αλαθνξά ζε επηρεηξεκαηηθά ηαμίδηα (corporate travels), δηφηη ζπλήζσο πξφθεηηαη γηα ηαμίδηα θαζαξά επαγγεικαηηθνχ ηχπνπ πνπ ζπλδπάδνληαη ειάρηζηα ή θαζφινπ κε δξαζηεξηφηεηεο αλαςπρήο θαη ηα πξαγκαηνπνηνχλ νη εξγαδφκελνη κηθξψλ ή κεγάισλ επηρεηξήζεσλ κε ζθνπφ λα έξζνπλ ζε επαθή κε ππνθαηαζηήκαηα ή ζπγαηξηθέο εηαηξείεο πνπ ελδέρεηαη λα έρνπλ ζε άιιεο πφιεηο, εληφο ή εθηφο ηεο ρψξαο ζηελ νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη, θαζψο θαη κε πειάηεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνσζήζνπλ ηα πξντφληα ηνπο ή κε ζθνπφ λα ζπκκεηάζρνπλ ζε ζεκηλάξηα γηα ηελ θαηάξηηζε θαη εμέιημή ηνπο Εθζεζηαθόο ηνπξηζκόο Αξρηθά, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ήδε απφ ηελ επνρή ηνπ Μεζαίσλα, ιάκβαλαλ ρψξα εκπνξηθέο εθζέζεηο, ήηαλ νη ιεγφκελεο εκπνξνπαλήγπξεηο, φπνπ νη έκπνξνη εμέζεηαλ πξνο πψιεζε ηα πξντφληα ηνπο, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπηθψλ ενξηψλ (παλεγχξηα). Μάιηζηα, φηαλ παξνπζίαδαλ δψα, ε έθζεζε νλνκαδφηαλ δσνπαλήγπξε. 14

14 Ο εθζεζηαθφο ηνπξηζκφο ή αιιηψο ηνπξηζκφο εθζέζεσλ αθνξά ηφζν ζε επηρεηξήζεηο ή θνξείο νη νπνίνη επηζπκνχλ λα εθζέζνπλ ηα πξντφληα ή ηηο ππεξεζίεο ηνπο φζν θαη ζε πειάηεο νη νπνίνη ζέινπλ λα δνπλ θαη ίζσο λα αγνξάζνπλ ηα πξντφληα ή ηηο ππεξεζίεο. ηελ θαηεγνξία απηή ππάγνληαη θάζε είδνπο εθζέζεηο, πνπ ζπλήζσο νξγαλψλνληαη ζε κεγάια αζηηθά θέληξα, ψζηε νη επηζθέπηεο ηνπο λα κπνξνχλ λα ζπλδπάζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ελεκέξσζή ηνπο κε θάπνηα κνξθή ηνπξηζκνχ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηνπξηζκφ πφιεο, κνξθσηηθφ ηνπξηζκφ θιπ. Γηα ην ιφγν απηφ απαηηείηαη ε δεκηνπξγία εθζεζηαθψλ θαη βνεζεηηθψλ ρψξσλ πνπ λα κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ θαη λα εμππεξεηήζνπλ ηνπο εθζέηεο αιιά θαη ηνπο επηζθέπηεο (Ζγνπκελάθεο Ν., Κξαβαξίηεο Κ., 2004: 37). Σν είδνο δελ αθνξά ζε εθζέζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην πιαίζην ελφο ζπλεδξίνπ, δηφηη ζε απηή ηελ πεξίπησζε ζεσξνχληαη ζπκπιεξσκαηηθέο εθδειψζεηο. Δληνχηνηο, είλαη πηζαλφ λα δηελεξγείηαη παξάιιεια κε κηα έθζεζε θαη θάπνηα ζπλεδξηαθή εθδήισζε, ε νπνία, φκσο, έρεη δεπηεξεχνληα ξφιν. πλεπψο, πνιχ ζπρλά νη εθζέζεηο ιεηηνπξγνχλ ζπλεξγαηηθά κε ηα ζπλέδξηα, γεγνλφο πνπ πξνζδίδεη κεγαιχηεξν θχξνο ζηελ έθζεζε. Δπηπιένλ, νη εθζέζεηο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ αλάινγα κε ηνλ ηφπν πξνέιεπζεο ησλ εθζεηψλ θαη ησλ επηζθεπηψλ ζε ηνπηθέο, πεξηθεξεηαθέο, εζληθέο θαη δηεζλείο, αλάινγα κε ην ζθνπφ ηνπο ζε εκπνξηθέο θαη γνήηξνπ, αλάινγα κε ηε ζεκαηνινγία, ζε γεληθέο θαη εηδηθέο, κε βάζε ηε δηάξθεηά ηνπο ζε δηαξθείο, πεξηνδηθέο θαη έθηαθηεο θαη ζχκθσλα κε ηνπο ρψξνπο πνπ ηηο θηινμελνχλ, ζε εηδηθέο αίζνπζεο, αλνηθηνχο ρψξνπο, μελνδνρεηαθνχο ρψξνπο θαη απηφλνκα εθζεζηαθά θέληξα (Κξαβαξίηεο Κ., Παπαγεσξγίνπ Α., 2007: 123) πλεδξηαθόο ηνπξηζκόο Ζ κνξθή απηή θαιχπηεη ηελ αλάγθε ησλ επαγγεικαηηψλ γηα επηθνηλσλία, αληαιιαγή απφςεσλ, ελεκέξσζε, θαηάξηηζε, ζχζθημε ζρέζεσλ, ζην πιαίζην ζπλεδξηαθψλ εθδειψζεσλ νη νπνίεο απαηηνχλ ηε κεηαθίλεζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ, ηφζν ζε εγρψξην φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν, ελψ ηαπηφρξνλα ζπκκεηέρνπλ ζε δξαζηεξηφηεηεο αλαςπρήο. Τπάξρνπλ ζαθψο θαη νη πεξηπηψζεηο 15

15 θαηά ηηο νπνίεο ην ζηνηρείν ηεο ςπραγσγίαο θαη ηεο αλαςπρήο είηε απνπζηάδεη είηε είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλν. Απφ ηελ άιιε, ζπρλά ππεξηεξνχλ ηφζν πνιχ ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ηαμηδηνχ αλαςπρήο, κε απνηέιεζκα ηα ελδηαθέξνληα θαζαξά επαγγεικαηηθνχ ηχπνπ λα ιεηηνπξγνχλ πξνζρεκαηηθά. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο ηεο ζχλδεζεο αιιά θαη ελίνηε ηεο ζχγρπζεο ηνπ ζπλεδξηαθνχ κε ηνλ ηνπξηζκφ θηλήηξσλ. ε θάζε πεξίπησζε, γηα ηελ αλάπηπμή ηνπ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ε δεκηνπξγία ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, ζπγθεθξηκέλα ζπλεδξηαθψλ θέληξσλ, κε βνεζεηηθνχο ρψξνπο θαη κεγάιεο ζπλήζσο ρσξεηηθφηεηαο, θαζψο πνιχ ζπρλά δηελεξγνχληαη ζπλέδξηα γηα κεγάιν αξηζκφ κειψλ. πλεδξηαθά θέληξα είλαη νη ζηεγαζκέλνη ρψξνη ζπγθέληξσζεο αηφκσλ, πνπ θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ζπλεδξηαθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ, θνηλσληθψλ, εθζεζηαθψλ, εκπνξηθψλ ή ςπραγσγηθψλ εθδειψζεσλ ζε επίπεδν ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ ή δηεζλέο (Βελεηζαλνπνχινπ Γ. Μ., 2006: 266). Αίζνπζεο ζπλεδξηάζεσλ είλαη δπλαηφλ λα ζηεγάδνληαη ζε κεγάια μελνδνρεία. Δπηπιένλ, ηα ζπλεδξηαθά θέληξα αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε κηθξνχ κεγέζνπο, θηινμελψληαο ζπλέδξνπο, κεζαίνπ κεγέζνπο γηα ζπλέδξνπο θαη κεγάινπ κεγέζνπο γηα ζπλέδξνπο (Βελεηζαλνπνχινπ Γ. Μ., 2006: 268). Βάζεη ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ, ηα ζπλέδξηα δηαθξίλνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: Δπαγγεικαηηθά, επηζηεκνληθά, πνιηηηζηηθά, πνιηηηθά, θνηλσληθά, αλάινγα κε ην αληηθείκελφ ηνπο. ηαζεξά κε ζηαζεξά, πεξηνδηθά κε πεξηνδηθά ζχκθσλα κε ηε ζπρλφηεηά ηνπο. Ζκεξήζηα, νιηγνήκεξα, θιπ. κε βάζε ηε ρξνληθή δηάξθεηά ηνπο. Ωζηφζν, νη ζχλεδξνη ζπλεζίδνπλ είηε λα θηάλνπλ λσξίηεξα απφ ηελ πξνθαζνξηζκέλε εκεξνκελία έλαξμεο είηε λα παξαηείλνπλ ηελ παξακνλή ηνπο ζην ηφπν ππνδνρήο γηα ιφγνπο αλαςπρήο θαη ςπραγσγίαο. 16

16 Σνπηθήο, πεξηθεξεηαθήο, εζληθήο θαη δηεζλνχο εκβέιεηαο, αλάινγα κε ην γεσγξαθηθφ ραξαθηήξα ηνπο. Οιηγνκειή ή πνιπάξηζκα ζχκθσλα κε ηνλ αξηζκφ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε απηά. ρεηηθά κε ηνλ ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ ππάξρνπλ πνιινί φξνη νη νπνίνη ζα παξνπζηαζηνχλ αλαθνξηθά, θαζψο δελ απνηειεί αληηθείκελν πξνο κειέηε γηα ηελ εξγαζία, άξα δελ ππάξρεη ιφγνο επξχηεξεο αλάιπζήο ηνπο. Μεξηθνί απφ απηνχο είλαη ε δηάζθεςε, ε αίζνπζα δηαζθέςεσλ, ε ηειεδηάζθεςε, ε ζπλέιεπζε, ε ζχζθεςε, ε δηάιεμε, ε εκεξίδα, ην θφξνπκ, ην ζπκπφζην, ην δνξπθνξηθφ ζπκπφζην, ην ζεκηλάξην, ην εξγαζηήξην, ε ζπλάληεζε θαη ε ζχλνδνο. εκεηψλεηαη φηη κε ηελ αλάπηπμε απηνχ ηνπ είδνπο ηνπξηζκνχ πξνέθπςε ζηαδηαθά ε αλάγθε γηα ηε δεκηνπξγία εηαηξεηψλ ππεχζπλσλ γηα ηε δηνξγάλσζε ζπλεδξίσλ, θαζψο θαη ησλ παξάπιεπξσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ππεξεζηψλ, ησλ ιεγφκελσλ Δπαγγεικαηηψλ Οξγαλσηψλ πλεδξίσλ (PCO s Professional Congress Organizers). Απηή ε κνξθή ηνπξηζκνχ έρεη, επίζεο, ηηο ξίδεο ηεο ζην καθξηλφ παξειζφλ θαη κάιηζηα ζηελ αξραία Διιάδα φπνπ γελλήζεθαλ νη έλλνηεο «ζπλέδξην» θαη «ζπκπφζην». Δηδηθφηεξα, ηε κνξθή ζπλεδξίσλ είραλ νη ακθηθηπνλίεο, ζξεζθεπηηθέο εθδειψζεηο πνπ ιάκβαλαλ ρψξα ζε λανχο θαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ νπνίσλ νη θάηνηθνη γεηηνληθψλ πφιεσλ ζπδεηνχζαλ ηηο δηαθνξέο ηνπο αιιά θαη ζέκαηα ησλ λαψλ. Μέρξη ην 1800 νη ζπλαληήζεηο ήηαλ ζξεζθεπηηθέο, κε ηε κνξθή ζπλάμεσλ θαη ηεξψλ ζπλφδσλ θαη πνιηηηθέο, κε ηε κνξθή ζπλφδσλ γηα ηελ επίιπζε πνιηηηθψλ δηαθνξψλ. Καηά ηνλ 16 ν αηψλα πξαγκαηνπνηνχληαλ ζπγθεληξψζεηο επηζηεκφλσλ θαη εκπφξσλ ζηε Βξεηαλία αιιά θπξίσο απφ ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα άξρηζαλ λα νξγαλψλνληαη ηα πξψηα εζληθά ζπλέδξηα. Σέινο, ε ρψξα ε νπνία αληηιήθζεθε απφ λσξίο ηα πιενλεθηήκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηε δηνξγάλσζε κεγάισλ ζπλεδξίσλ ήηαλ ε Ακεξηθή κε ηε δεκηνπξγία ησλ πξψησλ ζπλεδξηαθψλ θέληξσλ ην 1896 ζην Detroit θαη ην 1904 ζην Cleveland. 17

17 1.4. Σνπξηζκόο θηλήηξωλ Πξνηνχ γίλεη αλάιπζε απηήο ηεο κνξθήο είλαη θξφληκν λα επηρεηξεζεί ν νξηζκφο ηεο ιέμεο θίλεηξν. Κίλεηξν, ινηπφλ, είλαη κηα εζσηεξηθή θαηάζηαζε πνπ ελεξγνπνηεί, δξαζηεξηνπνηεί ή ππνθηλεί έλα άηνκν θαη ην αλαγθάδεη λα δηακνξθψζεη κηα ζπκπεξηθνξά θαη λα πξνβεί ζε ελέξγεηεο, πνπ έρνπλ ζθνπφ ηελ επίηεπμε ελφο επηζπκεηνχ ζηφρνπ (Βελεηζαλνπνχινπ Γ. Μ., 2006: 275). ε απηήλ αθξηβψο ηελ έλλνηα ηνπ θηλήηξνπ εξείδνληαη ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ θαη θαηά επέθηαζε ν ηνπξηζκφο θηλήηξσλ. Αλαιπηηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηνλ Maslow νη αλζξψπηλεο αλάγθεο ηεξαξρνχληαη σο εμήο: ρήκα 2: ππξακίδα αλζξώπηλωλ αλαγθώλ θαηά Maslow Πεγή: επεμεξγαζία απεηθόληζε Σζαθύξε Αλζνύια ηε βάζε βξίζθνληαη νη θπζηνινγηθέο νη νπνίεο ζηελ νπζία είλαη νη βηνινγηθέο αλάγθεο, φπσο ε πείλα, ε δίςα θ.ιπ. Αθνινπζνχλ νη αλάγθεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηβίσζε, ιφγνπ ράξε ε αζθάιεηα δσήο, ν ζπλαγεξκφο, ε πεξίζαιςε, έπνληαη νη θνηλσληθέο πνπ αθνξνχλ ζην ζεβαζκφ, ηελ αγάπε, ηε θηιία θαη έπεηηα είλαη ε θαηεγνξία ηεο εθηίκεζεο, ε νπνία άπηεηαη ησλ θηλήηξσλ, δηφηη 18

18 ζπλδέεηαη κε ηελ θνηλσληθφηεηα, ηε θήκε θαη ην θχξνο, ζηνηρεία ηα νπνία έρεη αλάγθε θάζε άλζξσπνο αιιά ρξεηάδεηαη θάπνηα ψζεζε γηα λα ηα απνθηήζεη. ην πιαίζην ηεο λέαο κνξθήο κάλαηδκελη πνπ αλαπηχζζεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, νη επηρεηξήζεηο έρνληαο σο απψηεξν ζηφρν ηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηελ παξαγσγηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ, έρνπλ αληηιεθηεί φηη, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην, νθείινπλ λα δηαζθαιίδνπλ επράξηζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, ζε θιίκα ζπλεξγαζίαο θαη πγηνχο αληαγσληζκνχ. Όζεο επηρεηξήζεηο ην θαηαθέξλνπλ είλαη, αθξηβψο, γηαηί εζηηάδνπλ ζηηο αλάγθεο ησλ αηφκσλ πνπ εξγάδνληαη ζε απηέο θαη εηδηθφηεξα ζηελ ηέηαξηε θαηεγνξία πνπ πξναλαθέξζεθε. Καηά ζπλέπεηα, πξνζθέξνπλ θίλεηξα (δηεζλψο απνδίδνληαη σο incentives), έηζη ψζηε λα παξαθηλήζνπλ ηα κέιε ηνπο λα εξγαζηνχλ παξαγσγηθά, πξνθεηκέλνπ λα θηάζνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο γηα ην θαιφ ηεο επηρείξεζεο. Σα θίλεηξα απηά κπνξεί λα απεπζχλνληαη ζε εξγαδνκέλνπο, ζε ζπλεξγάηεο ησλ επηρεηξήζεσλ, ψζηε λα απμήζνπλ ηελ παξαγσγή ή ηηο πσιήζεηο ηνπο θαη ζε πειάηεο, ψζηε λα αγνξάζνπλ έλα πξντφλ ή ππεξεζία. Κάπνηεο κνξθέο θηλήηξσλ πνπ παξέρνληαη ζήκεξα δηεζλψο είλαη νη αθφινπζεο: Ζ θξαζηηθή, εζηθή επηβξάβεπζε κε κνξθή εγθσκίνπ Ζ επηβξάβεπζε κε ρξεκαηηθφ έπαζιν Ζ επηβξάβεπζε κε ζπγθεθξηκέλν πιηθφ αγαζφ Ζ επηβξάβεπζε κε πξνζθνξά ηαμηδηνχ Ζ πξψηε κνξθή λαη κελ πξνζθέξεη θάπνηα εζηθή ηθαλνπνίεζε, σζηφζν δελ ζεσξείηαη επαξθήο θαη δηαξθεί πνιχ ιίγν, κε απνηέιεζκα λα κελ ηνλψλεη ηνλ εξγαδφκελν φζν ρξεηάδεηαη ψζηε λα θπλεγά ηνπο ζηφρνπο πνπ ηνπ έρνπλ ηεζεί. Σν ρξεκαηηθφ έπαζιν απνηειεί επηβξάβεπζε πιηθήο κνξθήο, είλαη ζαθψο απνηειεζκαηηθφηεξε απφ ηελ πξψηε, θαζψο ηα πιηθά αγαζά, πξαθηηθά, πξνζθέξνπλ ζεκαληηθή βνήζεηα ζηνπο βξαβεπζέληεο, εληνχηνηο θαη πάιη δελ είλαη αξθεηφ, δηφηη δελ έρεη δηάξθεηα, απηνί πνπ ην ιακβάλνπλ ην ιεζκνλνχλ γξήγνξα, 19

19 θαζψο ην εμαληινχλ ζπλήζσο ζε θαζεκεξηλέο αλάγθεο ηνπο, ελψ, ζπρλά, ελζσκαηψλεηαη ζην κηζζφ, άξα ππφθεηηαη ζε θνξνινγία, γεγνλφο ην νπνίν πεξηνξίδεη ηε δχλακή ηνπ σο θηλήηξνπ. Καηά αλάινγν ηξφπν, ε ηξίηε κνξθή ηείλεη λα «απαμηψλεηαη» σο είδνο θηλήηξνπ, δηφηη ζπλήζσο ην πιηθφ αγαζφ επηιέγεηαη ρσξίο λα εξσηεζεί ν εξγαδφκελνο ζρεηηθά κε ην ηη έρεη αλάγθε, ζπλεπψο είλαη πηζαλφ λα ην έρεη ήδε, λα κελ ηνπ αξέζεη, λα κελ δχλαηαη λα ην αιιάμεη θαη απνγνεηεχεηαη ιφγσ ηεο θχζεο ηνπ σο αλαιψζηκνπ είδνπο. Αληηζέησο, ε πξνζθνξά ελφο ηαμηδηνχ θαίλεηαη λα ιεηηνπξγεί σο ηζρπξφηεξν θίλεηξν γηα έλαλ εξγαδφκελν. χκθσλα κε κειέηε πνπ δηελήξγεζε ν SITE (Society of Incentive Travel Executives), νη εξγαδφκελνη αληηιακβάλνληαη ην ηαμίδη σο βξαβείν εκπεηξία, ζπλαηζζεκαηηθήο αμίαο. Πνιιέο θνξέο κεηαθέξνληαη λνεξά ζηνλ πξννξηζκφ ζηνλ νπνίν αθνξά ην ηαμίδη, εληείλνληαο ηνλ παξαθηλεηηθφ ραξαθηήξα ηνπ θαη θξίλνπλ πσο έλα ηέηνην ηαμίδη απνηειεί αλεθηίκεηε εκπεηξία, ε νπνία ραξάζζεηαη αλεμίηεια ζηε κλήκε ηνπο. 3 Έλαο δηεζλψο απνδεθηφο νξηζκφο ηνπ ηαμηδηνχ θηλήηξσλ είλαη απηφο ηνπ SITE, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν: «ην ηαμίδη θηλήηξωλ, είλαη έλα παγθφζκην εξγαιείν δηαρείξεζεο, ην νπνίν ζε ζπλάξηεζε κε ηα νξγαλσηηθά εξγαιεία ηεο επηρείξεζεο, ρξεζηκνπνηεί κηα αλεπαλάιεπηε ηαμηδησηηθή εκπεηξία, πξνθεηκέλνπ λα θηλεηνπνηήζεη θαη/ή λα αληακείςεη, ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ πξνζπάζεηα επίηεπμεο ζπγθεθξηκέλνπ εηαηξηθνχ ζηφρνπ, γηα ηελ αχμεζε ησλ επηπέδσλ απφδνζεο.» 4 πκπεξαζκαηηθά, ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ πξνζθέξνληαη απφ ηηο επηρεηξήζεηο ζηνπο εξγαδφκελνπο σο μερσξηζηή θαη κνλαδηθή εκπεηξία, πξνθεηκέλνπ λα δείμνπλ φηη αλαγλσξίδνπλ ηελ πξνζπάζεηα ηελ νπνία θαηαβάιινπλ θαη ε νπνία ιεηηνπξγεί απνδνηηθά θαη παξαγσγηθά, θαζψο θαη γηα λα ηνπο επηβξαβεχζνπλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ησλ εηαηξεηψλ, παξνηξχλνληαο έηζη θαη ηα ππφινηπα κέιε λα εξγαζηνχλ παξαγσγηθά θαη λα απνιαχζνπλ αληίζηνηρεο εκπεηξίεο. 3 ORRECTED%20LONG%20VERSION/player.html

20 Ιζηνξηθή αλαδξνκή Ζ ηδέα ηεο παξνρήο θηλήηξσλ ζηνπο ππαιιήινπο κηαο επηρείξεζεο ψζηε λα γίλνπλ απνδνηηθφηεξνη γελλήζεθε απφ κηα εηαηξεία θαηαζθεπήο ηακεηαθψλ κεραλψλ ζην Νηάηηνλ ηνπ Οράην, ε νπνία, ην 1906, πξφζθεξε ζηνπο 70 θαιχηεξνπο πσιεηέο ηεο απφ κηα δηακαληέληα θαξθίηζα θαη έλα ηαμίδη ζηα θεληξηθά γξαθεία ηεο ζηε Νέα Τφξθε (Βελεηζαλνπνχινπ Γ. Μ., 2006: 276). Έθηνηε, απηή ε κνξθή θηλήηξσλ εκθάληδε αλνδηθή πνξεία, ζηε γελέηεηξά ηεο, ηηο ΖΠΑ, ηελ νπνία αμηνπνηνχζαλ νη κεγάιεο απηνθηλεηνβηνκεραλίεο, αξρηθά ζηελ ίδηα ή ζε γεηηνληθέο πνιηηείεο θη έπεηηα ζε πην καθξηλνχο πξννξηζκνχο, αθφκα θαη ζε άιιεο ρψξεο. Άιισζηε, ηελ επνρή εθείλε έλα ηαμίδη ήηαλ πνιχ ζχλζεηε απφθαζε, αθνχ έπξεπε λα ζπλππνινγίδνληαη παξάγνληεο, φπσο ην κεγάιν θφζηνο θαη ε ηεξάζηηα δηάξθεηα (ε ηερλνινγία ηφηε δελ ήηαλ ηθαλή λα κεηψλεη απνζηάζεηο). Έπεηηα, εμαπιψζεθε θαη ζε άιιεο επηρεηξήζεηο αιιά θαη ζε άιιεο ρψξεο, ζπγθεθξηκέλα ηεο Δπξψπεο, θπξίσο ζηε Μεγάιε Βξεηαλία, ηε Γαιιία θαη ηε Γεξκαλία. Πιένλ, δελ αθνξνχζε κφλν ζην πξνζσπηθφ ησλ πσιήζεσλ αιιά θαη ζηα δηεπζπληηθά ζηειέρε πνπ εθπιήξσλαλ ηνπο ζηφρνπο ησλ εηαηξεηψλ. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 60, ζην πιαίζην ηνπ δηαξθψο απμαλφκελνπ αληαγσληζκνχ ησλ κεγάισλ θιάδσλ ηεο βηνκεραλίαο, 9 ζηηο 10 ακεξηθαληθέο επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχζαλ ηα ηαμίδηα σο κέζνλ παξαθίλεζεο ησλ ππαιιήισλ ηνπο Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζκνύ θηλήηξωλ Σα ηαμίδηα θηλήηξσλ αλήθνπλ ζε κηα εηδηθή θαηεγνξία ηνπξηζκνχ πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα είλαη γλσζηή σο MICE (Meetings, Incentives, Conferences, Events). πρλά ην C αλαιχεηαη σο Conventions θαη ην Δ σο Exhibitions. ηελ νπζία πεξηιακβάλεη φ,ηη έρεη λα θάλεη κε ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπξηζκφ, κε ηα incentives λα μερσξίδνπλ σο είδνο ηνπξηζκνχ ην νπνίν απνζθνπεί ζηελ ςπραγσγία. 21

21 Ζ αγνξά ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ πνπ εμεηάδεη ε παξνχζα εξγαζία κνηξάδεηαη ζηνπο αγνξαζηέο (buyers), δειαδή ζηηο εηαηξείεο νη νπνίεο πξνζθέξνπλ ην ηαμίδη, ζηνπο θαηαλαισηέο, πνπ δελ είλαη άιινη απφ ηνπο βξαβεπζέληεο εξγαδφκελνπο, ζηνπο ελδηάκεζνπο, πνπ είλαη νη εηαηξείεο δηνξγάλσζεο ησλ ηαμηδηψλ θηλήηξσλ θαη ζηνπο πξνκεζεπηέο (suppliers), δειαδή ζηηο εηαηξείεο πνπ πξνζθέξνπλ ηηο επηκέξνπο ππεξεζίεο ηηο νπνίεο απνιακβάλνπλ νη ηνπξίζηεο θαη νη νπνίεο ζπλζέηνπλ έλα νινθιεξσκέλν παθέην δηαθνπψλ. ρεκαηηθά απνδίδεηαη σο εμήο: Αγοραςτζσ (Εταιρεία) ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ Προμθκευτζσ Καταναλωτζσ (Εργαηόμενοι) Πακζτο Σαξιδιοφ Κινιτρων ρήκα 3: ζπζηαηηθά κέξε ηεο αγνξάο ηνπ ηνπξηζκνύ θηλήηξωλ Πεγή: Κξαβαξίηεο Κ., Παπαγεωξγίνπ Α., 2007: Οξγάλωζε ηνπ ηαμηδηνύ θηλήηξωλ Ζ νξγάλσζε ελφο ηαμηδηνχ θηλήηξσλ ρσξίδεηαη ζε ζηάδηα. Δηδηθφηεξα: 1 ο Σηάδιο Δπιλογή οπγανωηή Ζ επηρείξεζε εμνπζηνδνηεί έλαλ εθπξφζσπφ ηεο (αλ ν αξηζκφο ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη κεγάινο, είλαη δπλαηφλ λα εθπξνζσπείηαη απφ επηηξνπή) λα έξζεη ζε επαθή κε επαγγεικαηίεο νξγαλσηέο ηέηνησλ ηαμηδηψλ θαη λα θάλεη ηελ θαηάιιειε επηινγή. 22

22 2 ο Σηάδιο Δπιλογή πποοπιζμού Ζ δηνξγαλψηξηα εηαηξεία πνπ έρεη επηιερζεί ελεκεξψλεηαη ζρεηηθά κε ην πξνθίι ηεο επηρείξεζεο θαη ησλ βξαβεπζέλησλ ζηειερψλ, ηηο πξνηάζεηο θαη ηηο επηζπκίεο ηεο επηρείξεζεο θη έπεηηα εηνηκάδεη ηηο δηθέο ηεο πξνηάζεηο, ηηο νπνίεο θαη παξνπζηάδεη ζηνλ εθπξφζσπν, ν νπνίνο κε ηε ζεηξά ηνπ ηηο κειεηά θαη ηηο παξνπζηάδεη ζηε δηνίθεζε πνπ ιακβάλεη ηελ ηειηθή απφθαζε. 3 ο Σηάδιο Σσεδιαζμόρ και ςλοποίηζη ηος ηαξιδιού Δθφζνλ γίλεη απνδεθηή ε πξφηαζε, ε δηνξγαλψηξηα εηαηξεία ζε ζπλελλφεζε κε ηνλ εθπξφζσπν ζρεδηάδεη θαη θέξλεη εηο πέξαο ην ηαμίδη Υαπακηεπιζηικά και ηπόπορ λειηοςπγίαρ ηων Δπαγγελμαηιών Οπγανωηών Σαξιδιών Κινήηπων (Incentive Travel Organizers ή Incentive Travel Agents): Πξφθεηηαη γηα ηηο εηαηξείεο πνπ αλαιακβάλνπλ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ νξγάλσζε ησλ ηαμηδηψλ θηλήηξσλ, αθνχ πξψηα δψζνπλ πξνζεγκέλεο θαη φζν ην δπλαηφλ πην δειεαζηηθέο πξνζθνξέο. Ζ επηινγή ηνπο κπνξεί λα νθείιεηαη είηε ζην γλσζηφ φλνκα πνπ ελδέρεηαη λα έρνπλ απνθηήζεη ζηελ αγνξά είηε ζε πξνεγνχκελε ζπλεξγαζία κε ηελ επηρείξεζε, φρη απαξαηηήησο ζηνλ ηνκέα ησλ θηλήηξσλ αιιά θαη ζε άιιεο κνξθέο επαγγεικαηηθψλ ηαμηδηψλ, ιφγνπ ράξε ζε πεξίπησζε ζπλεδξίσλ, εθζέζεσλ θ.α. Γχν είλαη ηα είδε ησλ νξγαλσηψλ πνπ δξαζηεξηνπνχληαη ζε απηνχ ηνπ είδνπο ηα ηαμίδηα: Δηαηξείεο νη νπνίεο αζρνινχληαη εμ νινθιήξνπ θαη απνθιεηζηηθά κε απηή ηε κνξθή Δηαηξείεο ή γξαθεία κε ηκήκαηα πνπ εηδηθεχνληαη ζηα ηαμίδηα θηλήηξσλ 23

23 Μάιηζηα, ζηηο πξψηεο αλήθνπλ θαη εηαηξείεο νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ λα παξάζρνπλ νινθιεξσκέλεο ππεξεζίεο παξαθίλεζεο, δειαδή αζρνινχληαη κε φια ηα είδε θηλήηξσλ θαη πνιχ ζπρλά ηνπο δεηείηαη λα επηιέμνπλ, γηα ινγαξηαζκφ ηεο εηαηξείαο, ηε κνξθή ηεο παξαθίλεζεο πνπ ζα αθνινπζήζνπλ νη επηρεηξήζεηο. Απηφ απνθαιείηαη πλήπερ πακέηο Incentive. ηηο δεχηεξεο αλήθνπλ θαη νη ιεγφκελνη PCOs (Professional Congress Organizers Δπαγγεικαηίεο Οξγαλσηέο πλεδξίσλ), δειαδή γξαθεία ηα νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη, θπξίσο, ζηελ νξγάλσζε ζπλεδξηψλ, σζηφζν είλαη δπλαηφ λα λα δηαζέηνπλ ηκήκαηα πνπ πξνζθέξνπλ θαη ππεξεζίεο δηνξγάλσζεο ηαμηδηψλ θηλήηξσλ. Άιισζηε κηα ζπλήζεο πεξίπησζε είλαη λα ζπλδπάδνληαη ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ κε ζπλεδξηαθέο εθδειψζεηο, ηδηαηηέξσο φηαλ νη βξαβεπζέληεο είλαη πςειφβαζκα ζηειέρε, νπφηε ελδείθλπληαη θάπνηεο ζπλαληήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ελεκεξσζνχλ, λα επηκνξθσζνχλ θαη λα αληαιιάμνπλ απφςεηο, πάληνηε ζε θιίκα επράξηζην θαη αλάιαθξν Γιαδικαζία οπγάνωζερ ηος ηαξιδιού Ο εμνπζηνδνηεκέλνο εθπξφζσπνο ηεο επηρείξεζεο, αθνχ πάξεη ην πξάζηλν θσο απφ ηε δηνίθεζε, απεπζχλεη αίηεκα (request) ζηε δηνξγαλψηξηα εηαηξεία, ε νπνία νθείιεη λα ιάβεη ππφςε γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ηαμηδηνχ ηα εμήο: Σν πξνθίι ηεο επηρείξεζεο Σνπο ζθνπνχο θαη ηνπο ζηφρνπο αλάπηπμεο ηνπ πξνγάκκαηνο incentive Σν κέγεζνο ηνπ γθξνππ Σελ πεξίνδν πινπνίεζεο ηνπ ηαμηδηνχ θηλήηξσλ Σελ ρψξα πξνέιεπζεο ηνπ γθξνππ Σν πξνθίι ησλ ζπκκεηερφλησλ 24

24 Δπηπιένλ, ν νξγαλσηήο ζα πξέπεη λα ζπλεθηηκά ηηο επηζπκίεο πνπ δελ είλαη απαξαηηήησο δεζκεπηηθέο, θαζψο θαη ην είδνο ησλ βξαβεπζέλησλ (ην βαζκφ νκνηνγέλεηαο). Έπεηηα, ηα ζηάδηα ηα νπνία πξέπεη νπσζδήπνηε λα αθνινπζήζεη νξγαλσηήο γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ παθέηνπ είλαη ηα αθφινπζα: ν Δμέηαζε ησλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο Καηαλφεζε ησλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο ππνθίλεζεο θαη ησλ θξηηεξίσλ εηζφδνπ ησλ ζηειερψλ ζην πξφγξακκα Δπηινγή ελφο πξννξηζκνχ, ηθαλνχ λα ππνθηλήζεη πεξαηηέξσ ηνπο εξγαδνκέλνπο ρεδίαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Αλάιπζε ηνπ θφζηνπο ηνπ πξνγξάκκαηνο Παξνπζίαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Τινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο Αλαζθφπεζε θαη έιεγρνο ηεο εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο ηε ζπλέρεηα, αθνχ ν νξγαλσηήο θαηαζέζεη ηελ πξφηαζή ηνπ, θάλνληαο αλαθνξά θαη ζε παξαθηηθά δεηήκαηα, φπσο πεξηγξαθή πξννξηζκνχ, δξαζηεξηνηήησλ, ηηκέο εηζηηεξίσλ, μελνδνρείσλ, εθδξνκψλ θαη επηιένλ ηδέεο, ηελ παξνπζηάδεη κε ηε κνξθή έληππνπ ή ειεθηξνληθνχ πιηθνχ, πνιιέο θνξέο επηιέγεηαη θαη ε επηηφπηα επηζεψξεζε ηνπ πξννξηζκνχ, κε απψηεξν ζθνπφ λα εληππσζηαζηεί ν πειάηεο απφ ηε κνλαδηθφηεηα ηεο πξφηαζεο. Ζ δηαδηθαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ ηειηθή ζπκθσλία, ε νπνία πξνθχπηεη έπεηηα απφ εμέηαζε θαη παξεκβάζεηο ηεο δηνίθεζεο πνπ ιακβάλεη ηελ νξηζηηθή απφθαζε γηα ηελ πινπνίεζε ή φρη ηνπ παθέηνπ. 25

25 Με θεξδνζθνπηθέο ελώζεηο Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεηαη έλα επίπεδν ζπλεξγαζίαο θαη έλαο θνηλφο θψδηθαο εζηθήο κεηαμχ ησλ επαγγεικαηηψλ ηεο βηνκεραλίαο ησλ επαγγεικαηηθψλ θηλήηξσλ, ιεηηνπξγνχλ εδψ θαη αξθεηά ρξφληα ελψζεηο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα, πνπ πξνάγνπλ πγηή πξφηππα ιεηηνπξγίαο ζρεηηθψλ πξνγξακκάησλ, κέζα απφ ηελ έξεπλα θαη ηελ αλαδήηεζε ηάζεσλ θαη βέιηηζησλ πξαθηηθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ. Οη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο είλαη: SITE (Society of Incentive & Travel Executives) ύλδεζκνο ηειερώλ Επαγγεικαηηθώλ Κηλήηξωλ θαη Σαμηδίωλ 5 Ο SITE ηδξχζεθε ην 1973 θαη είλαη ε κφλε δηεζλήο, κε θεξδνζθνπηθή επαγγεικαηηθή έλσζε, αθνζησκέλε ζηε ζπλερή άκπια γηα ππεξνρή κέζσ θηλήηξσλ, κηα παγθφζκηα βηνκεραλία πνιιψλ δηζεθαηνκκπξίσλ επξψ εηεζίσο. Ο SITE δηνξγαλψλεη εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα θαη παξέρεη πιεξνθνξίεο ζε απηνχο νη νπνίνη ζρεδηάδνπλ, αλαπηχζζνπλ, πξνσζνχλ, πσινχλ, νξγαλψλνπλ θαη δηεπζχλνπλ πξνγξάκκαηα θηλήηξσλ πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ε παξαγσγηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Απηή ηε ζηηγκή ν SITE αξηζκεί πάλσ απφ κέιε ζε 87 ρψξεο, κε 34 ηνπηθά παξαξηήκαηα. Σα κέιε ηνπ είλαη θπξίσο ζηειέρε εηαηξηψλ θαη εξγάδνληαη ή αληηπξνζσπεχνπλ εηαηξείεο εκπνξηθέο, marketing, Destination Management Companies (Δηαηξείεο Γηαρείξηζεο Πξννξηζκψλ), θξνπαδηεξφπινηα, μελνδνρεία, ηνπξηζηηθά ζέξεηξα, εηαηξίεο επίγεησλ θαη αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ, επίζεκνπο ηνπξηζηηθνχο νξγαληζκνχο, επαγγεικαηηθφ ηχπν θαη εθδφζεηο, γξαθεία ηαμηδίσλ θαη νξγαληζκνχο ππνζηήξημεο φπσο εζηηαηφξηα θαη ηνπξηζηηθά ζεάκαηα. Ζ Διιάδα είλαη, επίζεο, κέινο ηνπ SITE. Ο ειιεληθφο κεηξάεη 30 κέιε απφ ηελ Διιάδα θαη έλα απφ ηελ Κχπξν. Απνζηνιή ηνπο είλαη ε επαγγεικαηηθή εμέιημή ηνπο, ε βειηίσζε ησλ πξνδηαγξαθψλ, ηεο ηνπηθήο βηνκεραλίαο θηλήηξσλ θαη ε πξνβνιή ηεο Υψξαο θαηά ην ζρεδηαζκφ ππεξεζηψλ θηλήηξσλ

26 Ο SITE είλαη έλαο παγθφζκηνο νξγαληζκφο επαγγεικαηηψλ, αθνζησκέλσλ ζηελ αλαγλψξηζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ βειηίσζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο κέζσ θηλήηξσλ, ζηα νπνία ην ηαμίδη είλαη έλα ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ. Αλαγλσξίδεη ηηο παγθφζκηεο πνιηηηζηηθέο δηαθνξέο θαη πξαθηηθέο ζηελ αλάπηπμε απηψλ ησλ ζηξαηεγηθψλ, ελεξγεί ζαλ ην κέζν δηαδηθηχσζεο ησλ κειψλ θαη πξνζθέξεη επθαηξίεο επηκφξθσζεο ηνπο. Ο θχξηνο ζθνπφο ηνπ SITE είλαη λα βνεζήζεη ηελ δηθηχσζε θαη ηελ επαγγεικαηηθή αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ηδησηψλ κειψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, εηδηθεπκέλσλ ζηελ ρξήζε ησλ θηλήηξσλ θαη ηαμηδησηηθψλ δψξσλ σο αλαγλψξηζε θαη επηβξάβεπζε ησλ ζηειερψλ ησλ εηαηξεηψλ. Οη ππεξεζίεο πνπ παξέρεη ζπκπεξηιακβάλνπλ: Δηήζηα ζπλάληεζε εκπεηξνγλσκφλσλ νη νπνίνη εμεηάδνπλ ηηο ηάζεηο ηεο αγνξάο θαη ηελ εθαξκνγή ησλ ππεξεζηψλ θαη πξντφλησλ ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ ζε απηέο. Δθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα, πιεξνθνξίεο θαη θνηλσληθέο εθδειψζεηο ζε φζνπο ζρεδηάδνπλ, αλαπηχζζνπλ, πξνσζνχλ, πσινχλ θαη δηεπζχλνπλ πξνγξάκκαηα παξαθίλεζεο, κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Πηζηνπνίεζε ησλ κειψλ σο «Αλαγλσξηζκέλνη Δπαγγεικαηίεο ηνπ Σνπξηζκνχ Κηλήηξσλ» θαη εγγξαθή ηνπο ζηνλ «Κψδηθα Γενληνινγίαο», ν νπνίνο απνηειεί εγγχεζε γηα ηελ παξνρή πςειψλ ππεξεζηψλ. Δηήζηα έθδνζε Kαηαιφγνπ Μειψλ (Directory of Members) (Λαδαλά Φ., 2003: 128). Σν 2006 ν SITE άλνημε ην πξψην πεξηθεξεηαθφ γξαθείν ζηελ Δπξψπε. Σν άλνηγκα απηνχ ηνπ γξαθείνπ είλαη ζε ζπλάξηεζε κε ην ζηξαηεγηθφ πιάλν ηνπ SITE λα απμήζεη ηελ παγθφζκηα αλαγλψξηζή ηνπ, λα πξνζθέξεη θαιχηεξεο ππεξεζίεο ζηα κέιε θαη λα πξνσζήζεη business-to-business επθαηξίεο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο. Απηή ηε ζηηγκή ην 33% ην κειψλ ηνπ SITE πξνέξρνληαη απφ ηελ Δπξψπε. IMA (Incentive Marketing Association) 27

27 Ζ IMA φληαο ε βαζηθή πεγή πιεξνθφξεζεο θαη εθπαίδεπζεο ζηελ αγνξά ησλ επαγγεικαηηθψλ θηλήηξσλ, εγείηαη ηεο θνηλφηεηαο ησλ επαγγεικαηηψλ ηνπ είδνπο. Μέζα απφ ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο εξγαιείσλ δηνίθεζεο θαη κέηξεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο, απνηειεζκαηηθψλ ιχζεσλ, ηεο αληαιιαγήο ηδεψλ θαη πιεξνθνξηψλ θαη πςειψλ πξνηχπσλ επαγγεικαηηζκνχ, πξνσζεί ηελ απνηειεζκαηηθή ρξήζε θηλήηξσλ θαη αλαγλψξηζεο ζε πξνγξάκκαηα ππαιιήισλ θαη πειαηψλ. Πξφθεηηαη γηα κε θεξδνζθνπηθή έλσζε, ε νπνία ηεξεί θψδηθα εζηθήο πνπ βνεζά ηα κέιε ηεο λα βγνπλ απφ ηπρφλ εζηθά δηιήκκαηα θαη λα αληηκεησπίζνπλ αληηθξνπφκελα ζπκθέξνληα. Ο θψδηθαο απηφο δελ είλαη ππνρξεσηηθφο, φκσο ιεηηνπξγεί σο βαξφκεηξν, ψζηε λα κπνξνχλ ηα κέιε ηεο έλσζεο λα αληαπεμέξρνληαη ζηηο πξνθιήζεηο. 6 ITMA (Incentive Travel & Meetings Association) Παξέρεη ζπκβνπιέο θαη επαγγεικαηηθέο ιχζεηο κέζα απφ ηε δηνξγάλσζε εθδειψζεσλ, ζπλαληήζεσλ θαη ηαμηδηψλ θηλήηξσλ. ηα κέιε ηεο αλήθνπλ δηεζλείο Οξγαλψζεηο, δηνξγαλψηξηεο εηαηξείεο εθδειψζεσλ, αεξνπνξηθέο εηαηξείεο, μελνδνρεηαθνί φκηινη, εηαηξείεο δηαρείξηζεο πξνξηζκψλ, ηνπξηζηηθά γξαθεία, θ.ιπ. 7 IRF (Incentive Research Foundation) Πξφθεηηαη γηα ίδξπκα κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ δεκηνπξγήζεθε ην 1987 απφ ηνλ SITE, ην νπνίν ρξεκαηνδνηεί έξεπλεο θαη παξάγεη πξντφληα πνπ εμππεξεηνχλ ηελ παγθφζκηα βηνκεραλία επαγγεικαηηθψλ θηλήηξσλ. Δζηηάδεη ζε ation+itma 28

28 έξεπλεο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηηο αξρέο θαη ηε δχλακε ησλ πξνγξακκάησλ παξαθίλεζεο, βνεζψληαο έηζη ηηο επηρεηξήζεηο λα αλαπηχμνπλ απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο παξαθίλεζεο θαη βειηίσζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο. Απφ ηε δεκηνπξγία ηνπ κέρξη ζήκεξα έρεη πξαγκαηαπνηήζεη πεξίπνπ 30 εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα θαη ηα έρεη ρξεκαηνδνηήζεη κε 1 εθαηνκκχξην δνιάξηα. Incentive Federation Ηδξχζεθε ην 1984 σο νκπξέια πξνζηαζίαο ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ελψζεσλ πνπ αζρνινχληαη κε ηα επαγγεικαηηθά θίλεηξα, κε θχξηα απνζηνιή ηελ πξνψζεζε, πξνζηαζία θαη αλαδήηεζε ησλ βέιηηζησλ ρξήζεσλ ησλ θηλήηξσλ θαη ησλ βξαβείσλ. Δπηπιένλ, αζθεί πνιηηηθή πίεζε ζε φ,ηη αθνξά ηε ζρεηηθή λνκνζεζία, απνζθνπψληαο ζηελ αζθάιεηα αληίζηνηρσλ επαγγεικαηηθψλ πξνγξακκάησλ

29 ΜΕΡΟ 2 Ο ΤΓΥΡΟΝΕ ΣΑΕΙ ΠΑΓΚΟΜΙΧ 30

30 2. ΤΓΥΡΟΝΕ ΣΑΕΙ Πξνεγήζεθαλ ζηνηρεία ηα νπνία αθνξνχλ ζε ζέκαηα πεξηζζφηεξν ζεσξεηηθά θαη δηαδηθαζηηθά ησλ ηαμηδηψλ θαη ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ. ην ζεκείν απηφ ζα αθνινπζήζεη εθηελήο θαη ζε βάζνο αλάιπζε ησλ ιφγσλ νη νπνίνη νδεγνχλ ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ επηινγή ησλ ηαμηδηψλ γηα ηελ παξαθίλεζε ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπο, ησλ θιάδσλ ηεο βηνκεραλίαο πνπ θάλνπλ ρξήζε ησλ επαγγεικαηηθψλ θηλήηξσλ θαη ησλ ιεπηνκεξεηψλ ησλ ζρεηηθψλ κε ην ξφιν θαη ηελ δηνξγάλσζε ησλ κεζαδφλησλ, ψζηε λα ζθηαγξαθεζνχλ νη ηάζεηο πνπ δηακνξθψλνληαη παγθνζκίσο. χκθσλα κε έξεπλα ηνπ SITE, φηαλ πξνζθέξνληαη θίλεηξα ζηνπο ππαιιήινπο, ε αηνκηθή απφδνζή ηνπο απμάλεηαη θαηά 27%, ελψ ε νκαδηθή θαηά 45%. Ωζηφζν, ην θίλεηξν πνπ ειθχεη ην ελδηαθέξνλ ησλ εξγνδνηψλ είλαη ηα ηαμίδηα. Αθνινπζνχλ νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ζπκβαίλεη απηφ. 9 Απνηειεί κηα κνλαδηθή θαη αμέραζηε εκπεηξία, βνεζά ηνλ βξαβεπζέληα λα δξαπεηεχζεη απφ ηε θαζεκεξηλφηεηά ηνπ, φηαλ δε ζπλνδεχεηαη, ην κέγεζνο ηεο ηθαλνπνίεζήο ηνπ κεγηζηνπνηείηαη. Αληηζέησο, νπνηνδήπνηε άιιν δψξν δελ ηνπ θάλεη ηδηαίηεξε εληχπσζε. Καηά επέθηαζε, ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ηαμίδη θηλήηξνπ πεξηιακβάλεη θαη ζπλνδά κέιε, απηά δείρλνπλ θαηαλφεζε γηα ηηο απνπζίεο ησλ ζπγγελψλ ηνπο απφ ην ζπίηη ιφγσ θφξηνπ εξγαζίαο, ν νπνίνο, φκσο, είλαη αλαγθαίνο θαη ζεκηηφο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο εηαηξείαο φπνπ θαη εξγάδνληαη. πλήζσο απνηειεί ηφζν μερσξηζηή εκπεηξία πνπ ππφ άιιεο ζπλζήθεο θαη βάζεη ησλ νηθνλνκηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπο νη εξγαδφκελνη αδπλαηνχλ λα ηε βηψζνπλ. Κάηη ηέηνην ζπκβάιιεη ζηελ ελίζρπζε ηνπ γνήηξνπ θαη ηνπ θχξνπο ηνπο, δεκηνπξγψληαο ηνπο ηε θηινδνμία λα πξνζπαζνχλ αθφκα πεξηζζφηεξν, ψζηε λα εκπινπηίδνπλ ην βηνγξαθηθφ ηνπο θαη κε άιιεο αληίζηνηρεο εκπεηξίεο, ελψ ε ςπρνινγία ηνπο ηνλψλεηαη ζεκαληηθά. Οη ίδηνη νη βξαβεπζέληεο ιεηηνπξγνχλ σο παξάδεηγκα πξνο κίκεζε θαη σο κέζν παξαθίλεζεο γηα ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο, θαζψο κνηξάδνληαη καδί ηνπο ηηο ηδηαίηεξεο ζηηγκέο πνπ έρνπλ δήζεη ζε έλα ηέηνην ηαμίδη, κέζα απφ

31 εληππσζηαθέο πεξηγξαθέο, θσηνγξαθίεο θαη video. Σα ππφινηπα ζηειέρε, βιέπνληαο ηνλ ελζνπζηαζκφ ηνπο, απνθηνχλ ηελ επηζπκία λα θαηαθηήζνπλ έλα παξφκνην βξαβείν. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ηαμηδηνχ δίλεηαη ε επθαηξία ζηα πην ηθαλά κέιε ησλ εηαηξεηψλ λα αλαηαιιάμνπλ ηδέεο θαη απφςεηο, φρη κφλν κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε δηνηθεηηθά ζηειέρε ή ζπλεξγάηεο, ελψ πξνσζείηαη ε ζχζθημε ζρέζεσλ, κέζσ εηδηθψλ εηαηξηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηηο νπνίεο κνηξάδνληαη, κε απνηέιεζκα λα εμειίζζνληαη θαη ζπλεθδνρηθά λα γίλνληαη παξαγσγηθφηεξνη. Πέξαλ ηεο άκεζεο επηξξνήο πνπ αζθνχλ ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ ζηελ ςπρνινγία ησλ εξγαδνκέλσλ, άξα θαη ζηελ απνδνηηθφηεηά ηνπο, ε επηινγή ηνπο σο κέζν παξαθίλεζεο επηδξά πξαθηηθά θαη ζηηο επηρεηξήζεηο: Ζ δπλαηφηεηα ηεο επηρείξεζεο λα πξνζθέξεη ηφζν πνιπηειή θαη μερσξηζηά ηαμίδηα ζηνπο ππαιιήινπο ηεο, πξνζδίδεη θχξνο, βειηηψλεη ηελ εηθφλα ηεο θαη ηελ θαζηζηά ππνινγίζηκε ζηελ αγνξά. Σα ηαμίδηα θηλήηξσλ δελ κπνξνχλ λα θνζηνινγεζνχλ εχθνια, δηφηη δελ πξφθεηηαη γηα θάηη ζπλεζηζκέλν, πεξηιακβάλεη πνηθίιεο ππεξεζίεο, ηελ αμία ησλ νπνίσλ νη ζπκκεηέρνληεο, ζπλήζσο, δελ ηελ πιεξνθνξνχληαη. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ηα έμνδα ηνπ ηαμηδηνχ εθπίπηνπλ απφ ηε θνξνινγία ηεο επηρείξεζεο. ηελ νπζία, ινηπφλ, νη επηρεηξήζεηο επσθεινχληαη νηθνλνκηθά. Ωο θαίλεηαη, ην θφζηνο απνζβέλεηαη θαη πηζαλψο ππεξθαιχπηεηαη, απφ ηα έζνδα πνπ δεκηνπξγνχληαη εμαηηίαο ηεο ππεξπξνζπάζεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ, βξαβεπζέλησλ θαη κε, λα ηθαλνπνηήζνπλ ηνπο ζηφρνπο ησλ εηαηξεηψλ ηνπο. Μάιηζηα, ππνινγίδεηαη φηη ην 30% πεξίπνπ φζσλ ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξνζπάζεηα φρη κφλν θηάλνπλ αιιά θαη μεπεξλνχλ απηνχο ηνπο ζηφρνπο. Φπζηθά, κφλν θάπνηνη απφ απηνχο θαηαθέξλνπλ λα ηαμηδέςνπλ. Οη ππφινηπνη ιακβάλνπλ δψξα κηθξφηεξεο αμίαο (Κξαβαξίηεο Κ., Παπαγεσξγίνπ Α., 2007: 93). 32

32 2.1. Ποιοι κλάδοι σπεζιμοποιούν ηα ηαξίδια ωρ μέζο παπακίνεζερ; Οη ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο ή ηνπ εκπνξίνπ πνπ, ζπλήζσο, επηιέγνπλ ηα ηαμίδηα σο θίλεηξν γηα ηνπο ππαιιήινπο ηνπο παγθνζκίσο είλαη: Απηνθηλήησλ Φαξκαθεπηηθνχ πιηθνχ Αζθαιηζηηθψλ εηαηξεηψλ Καιιπληηθψλ Ζιεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ Αγξνηηθψλ κεραλεκάησλ πζηεκάησλ θιηκαηηζκνχ Οηθηαθψλ ζπζθεπψλ Δπηπιψζεσλ Γνκηθψλ πιηθψλ Παξαηεξείηαη φηη πξφθεηηαη γηα θιάδνπο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζθιεξφ αληαγσληζκφ θαη αλαδεηνχλ ηξφπνπο λα δηαθνξνπνηεζνχλ, ζε επίπεδν παξαγσγηθφηεηαο θαη λα μερσξίζνπλ Σάζειρ και σαπακηεπιζηικά αγοπαζηών Όπσο είλαη, ίζσο, αλακελφκελν, νη πεξηζζφηεξνη αγνξαζηέο πξνέξρνληαη απφ ηε ρψξα πνπ γέλλεζε ηνλ ηνπξηζκφ θηλήηξσλ θαη ηα θίλεηξα γεληθφηεξα, δειαδή ηηο ΖΠΑ. Ζ ηάζε πηνζεηήζεθε θαη απφ ηελ Δπξψπε πεξίπνπ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 70 θαη κάιηζηα απφ ηε Μ. Βξεηαλία, πηζαλψο ιφγσ ζπλεξγαζίαο ησλ εηαηξεηψλ κε ηηο ακεξηθαληθέο. Πιένλ, ηζρπξή παξνπζία έρνπλ ε Γεξκαλία, ε Γαιιία, ε Ηηαιία, ε Απζηξία, ε Ρσζία θαη νη θαλδηλαβηθέο ρψξεο. πγθεθξηκέλα, ππνινγίδεηαη φηη απφ 17 εθαηνκκχξηα δνιάξηα πνπ ήηαλ ν ζπλνιηθφο θχθινο εξγαζηψλ ην 1990 γηα ηα ηαμίδηα θηλήηξσλ παγθνζκίσο, έθηαζε 33

33 ηα 70 εθαηνκκχξηα επξψ ην Δπηπιένλ, εθηηκάηαη φηη πεξίπνπ 11 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη ηαμηδεχνπλ εηεζίσο ζε ηαμίδηα θηλήηξσλ, αξηζκφο ν νπνίνο αγγίδεη, ελδερνκέλσο θαη ηα 15 εθαηνκκχξηα εάλ ζπλππνινγηζηνχλ θαη ηα ζπλνδά κέιε αλά έηνο. Δπηπξνζζέησο, ε Βφξεηνο Ακεξηθή παξνπζηάδεη ηδηαίηεξε δήηεζε γηα απηνχ ηνπ είδνπο ηα ηαμίδηα, κε απνηέιεζκα ην 50% ηεο παγθφζκηαο απαίηεζεο λα πξνέξρεηαη απφ εθεί, ελψ ην 40% πξνέξρεηαη απφ ηελ Δπξψπε. Απφ ηηο επξσπατθέο πξσηεχνπζεο νη πην αγαπεκέλεο σο πξννξηζκνί ηαμηδηψλ θηλήηξσλ είλαη ην Παξίζη θαη ην Λνλδίλν (Κξαβαξίηεο Κ., Παπαγεσξγίνπ Α., 2007: 90). Γξάθεκα 1: πξνέιεπζε ηνπξηζηώλ θηλήηξωλ παγθνζκίωο Πεγή: επεμεξγαζία απεηθόληζε Σζαθύξε Αλζνύια Απηφ πνπ παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ είλαη νη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ Ακεξηθαλψλ θαη ησλ Δπξσπαίσλ αγνξαζηψλ. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ε πιεηνλφηεηα ησλ επξσπατθψλ εηαηξεηψλ επηιέγνπλ ρψξεο ηεο Δπξψπεο σο πξννξηζκνχο, ελψ κφλν ην 15% ηεο δήηεζεο γηα ηελ Δπξψπε πξνέξρεηαη απφ ηε Βφξεην Ακεξηθή. Σα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαίλνληαη ζπλνπηηθά θαη μεθάζαξα ζηνλ αθφινπζν πίλαθα: 34

34 ΗΠΑ ΕΤΡΧΠΗ Οξγαλψλνπλ 1 ή 2 ηαμίδηα εηεζίσο κε κεγάια γθξνππ. Οξγαλψλνπλ αξθεηά ηαμίδηα εηεζίσο κε κηθξά γθξνππ. Πξφθεηηαη γηα εκπεηξία αλαςπρήο, Πξαγκαηνπνηνχληαη ζεκηλάξηα ή ζπαλίσο ζπκπεξηιακβάλνπλ ζεκηλάξηα. εξγαζηήξηα. Ζ πξνθήξπμε ηνπ δηαγσληζκνχ γίλεηαη ζπλήζσο έλα ρξφλν πξηλ ην ηαμίδη. Ζ πξνθήξπμε ηνπ δηαγσληζκνχ γίλεηαη ιίγνπο κήλεο λσξίηεξα. Σν ηαμίδη δηαξθεί θαηά κέζν φξν 7 εκέξεο. Σν ηαμίδη δηαξθεί πεξίπνπ 3-4 εκέξεο (ζπλήζσο αββαηνθχξηαθα). Ο πξνυπνινγηζκφο αλά άηνκν είλαη κεγαιχηεξνο. Δπηιέγνληαη μελνδνρεία lux ή 5 αζηέξσλ. Ο πξνυπνινγηζκφο αλά άηνκν είλαη κηθξφηεξνο. Δπηιέγνληαη μελνδνρεία 4 ή 5 αζηέξσλ. Γίλεηαη έκθαζε ζηελ πνηφηεηα δηακνλήο. Γίλεηαη έκθαζε ζηηο δξαζηεξηφηεηεο. πλήζσο επηιέγνληαη θιαζηθνί Δπηιέγνληαη ηαμίδηα πνπ πξνζθέξνπλ ηελ πξννξηζκνί. αίζζεζε ηεο πεξηπέηεηαο. Οη DMC s παίδνπλ βαζηθφ ξφιν ζηε δηνξγάλσζε ηνπ ηαμηδηνχ. Οη DMC s παίδνπλ κηθξφ ξφιν ζηε δηνξγάλσζε ηνπ ηαμηδηνχ. πλήζσο αθνινπζνχλ ζπλνδά κέιε. πλήζσο δελ αθνινπζνχλ ζπλνδά κέιε. Σα ηαμίδηα απεπζχλνληαη, ζπλήζσο, θαη ζε θαηψηεξα ζηειέρε. Σα ηαμίδηα απεπζχλνληαη, ζπλήζσο, ζε αλψηεξα ζηειέρε. ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΟΡΙΜΟΤ (Καηά ζεηξά πξνηίκεζεο) Αζθάιεηα πξφζβαζεο, κεηαθνξάο θαη δηακνλήο. Αζθάιεηα πξφζβαζεο, κεηαθνξάο θαη δηακνλήο. Κιίκα. Κφζηνο θαη πξνυπνινγηζκφο. Κφζηνο ηαμηδηνχ. Πξσηνηππία πξννξηζκνχ. Γηαζεζηκφηεηα εγθαηαζηάζεσλ Γηαζεζηκφηεηα εγθαηαζηάζεσλ αλαςπρήο. αλαςπρήο θαη αζιεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Αμηνζέαηα. Κιίκα. Δπθνιία πξφζβαζεο Πίλαθαο 1: δηαθνξέο Ακεξηθαλώλ θαη Επξωπαίωλ αγνξαζηώλ Πεγή: επεμεξγαζία - απεηθόληζε Σζαθύξε Αλζνύια 35

35 Παξαηεξείηαη φηη δίλεηαη πξσηαξρηθή ζεκαζία ζηελ αζθάιεηα πνπ παξέρεηαη σο πξνο ηελ πξφζβαζε, ηε κεηαθνξά θαη ηε δηακνλή, θπξίσο, έπεηηα απφ ην ηξνκνθξαηηθφ ρηχπεκα ζηηο ΖΠΑ ηελ 11 ε επηεκβξίνπ 2001 θαη θαηά επέθηαζε κεηά ηηο ηξνκνθξαηηθέο ελέξγεηεο πνπ ζεκεηψζεθαλ θαη ζηελ Δπξψπε Υαπακηεπιζηικά και λειηοςπγία μεζαδόνηων ηος ηαξιδιού κινήηπων Όπσο πξναλαθέξζεθε, ηε δηνξγάλσζε ησλ ηαμηδηψλ θηλήηξσλ ηελ αλαιακβάλνπλ ζπλήζσο, νη ITO, δειαδή νη Οξγαλσηέο Σαμηδηψλ Κηλήηξσλ, νη νπνίνη ελδέρεηαη λα αζρνινχληαη εμ νινθιήξνπ κε ηα παθέηα θηλήηξσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο δηαδηθαζίαο επηινγήο θηλήηξνπ θαη ηεο εθαξκνγήο ηνπ, νη PCO s, δειαδή νη Δπαγγεικαηίεο Οξγαλσηέο πλεδξίσλ, ζηελ πεξίπησζε πνπ δηαζέηνπλ ηκήκα νξγάλσζεο ηαμηδηψλ θηλήηξσλ, νη DMC s (Destination Management Companies), νη ιεγφκελεο Δηαηξείεο Γηαρείξηζεο Πξννξηζκψλ, νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ ιεπηνκέξεηεο ζε ηνπηθφ επίπεδν, ηα CVB s (Conventions and Visitors Bureaus Γξαθεία πλεδξίσλ θαη Δπηζθεπηψλ), ηα νπνία θέξλνπλ ζε επαθή ηηο επηρεηξήζεηο κε δηνξγαλψηξηεο εηαηξείεο θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε πξνβνιή ηνπ εθάζηνηε πξννξηζκνχ θαη ηέινο, νη ίδηεο νη επηρεηξήζεηο. Αλαθνξηθά κε ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ηα ηαμίδηα ηα δηνξγαλψλνπλ νη ίδηεο νη επηρεηξήζεηο, παξαηεξείηαη φηη απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ν αξηζκφο ησλ βξαβεπζέλησλ είλαη κηθξφο ή φηαλ ην ηαμίδη έρεη αηνκηθφ ραξαθηήξα. Πξφθεηηαη γηα ηάζε πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Ακεξηθή θαη ε νπνία επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο λα ζπκπεξηιακβάλνπλ ζηα παθέηα πνπ πξνζθέξνπλ θαη κέιε ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ βξαβεπζέληα. Απηφ είλαη θάηη πνπ σθειεί ηφζν ηνλ ππάιιειν πνπ βξαβεχεηαη φζν θαη ηελ εηαηξεία ηνπ γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: 36

36 ηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ νη ληθεηέο είλαη ηα ηθαλφηεξα ζηειέρε ηεο εηαηξείαο, ζπλεπψο ε ηαπηφρξνλε απνπζία ηνπο ζηνηρίδεη ζε ρξφλν θαη θαηά επέθηαζε ζε θέξδνο. Έλαο θαζαξά πξαθηηθφο ιφγνο είλαη φηη νη εκεξνκελίεο δελ είλαη πάληνηε βνιηθέο γηα φινπο ηνπο ππαιιήινπο, άξα εάλ θάπνηνη δελ κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζην ηαμίδη, δελ έρνπλ θαη θίλεηξν λα εξγαζηνχλ πην απνδνηηθά θαη παξαγσγηθά. Οη κεηέρνληεο έρνπλ ηελ ςπρνινγία ηνπ ληθεηή, ηελ νπνία ζέινπλ λα δηαηεξνχλ θαηά ην ηαμίδη, επνκέλσο επηζπκνχλ λα είλαη αλεμάξηεηνη θαη απηφλνκνη θαη λα κελ ράλνληαη νχηε λα δεζκεχνληαη απφ ηελ νκάδα. ε πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο είλαη εχινγν φηη δελ ζπκθέξεη ηηο επηρεηξήζεηο λα βξαβεχνπλ πνιιά άηνκα, θπξίσο, φηαλ απηά ζπλνδεχνληαη. Δπηιέγνπλ, ινηπφλ, λα νξγαλψλνπλ έλα κε δχν αηνκηθά ηαμίδηα, επηηπγράλνληαο ηνλ απψηεξν ζθνπφ ηνπο θαη απνθεχγνληαο ηηο ζχλζεηεο δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζνχληαη γηα ηελ νξγάλσζε νκαδηθψλ ηαμηδηψλ. Όζνλ αθνξά ζηα ζηάδηα ηνπ πξνγξάκκαηνο παξαθίλεζεο πνπ εθαξκφδεη ε επηρείξεζε είηε κέζσ ππαιιήινπ ηεο είηε κέζσ θάπνηνπ γξαθείνπ δηνξγάλσζεο, απηά δηαθξίλνληαη σο αθνινχζσο: 1. Καζνξηζκφο ζηφρσλ 2. Υξεκαηνδφηεζε πξνγξάκκαηνο παξαθίλεζεο 3. Καζνξηζκφο επάζινπ θαη ληθεηψλ 4. Καζνξηζκφο θαλφλσλ ηνπ δηαγσληζκνχ 5. Μέηξεζε απφδνζεο 6. Πξνψζεζε πξνγξάκκαηνο 7. Απνινγηζκφο Αλαθνξηθά κε ην ζχλνιν ηνπ ηαμηδηνχ, νη νξγαλσηέο ζα πξέπεη λα έρνπλ, πάληνηε, θαηά λνπ φηη πξφθεηηαη γηα κέζν παξαθίλεζεο, γηα ην ιφγν απηφ ηα παθέηα πνπ πξνζθέξνπλ πξέπεη λα έρνπλ μερσξηζηφ ραξαθηήξα θαη λα ζηεξίδνληαη ζε θάπνηεο βαζηθέο αξρέο πνπ ζπλνςίδνληαη ζην αθξψλπκν Μ.Π.Δ.Λ.Α. (Λαδαλά Φ., 2003: 120). Πην αλαιπηηθά: 37

37 Μ.Π.Δ.Λ.Α.: Οι 5 βαζικοί κανόνερ ηος ηοςπιζμού κινήηπων Μνλαδηθφηεηα Πξσηνηππία Εμσηηθφηεηα εκπεηξηψλ Λεπηνκέξεηα Απνθιεηζηηθφηεηα Σν θάζε πξφγξακκα πξέπεη λα είλαη δηαθνξεηηθφ, απξφβιεπην, γεκάην εθπιήμεηο θαη εηδηθέο εθδειψζεηο. πληζηάηαη λα απνθεχγνληαη πξνγξάκκαηα ηα νπνία κπνξεί θαλείο λα βξεη ζε θνηλά ηαμηδησηηθά παθέηα. Ο νξγαλσηήο θαιείηαη λα θαηλνηνκήζεη θαη λα εηζαγάγεη πξσηφηππεο ηδέεο θαη δξαζηεξηφηεηεο ζην πξφγξακκα, θάλνληαο ειεχζεξε ρξήζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο θαληαζίαο ηνπ. Οη δξαζηεξηφηεηεο ησλ ληθεηψλ πξέπεη λα μεθεχγνπλ απφ ηα θαζηεξσκέλα πξφηππα θαη λα έρνπλ κία γεχζε εμσηηθήο εκπεηξίαο. ηε Υαβάε, γηα παξάδεηγκα, νη ληθεηέο κεηαθέξνληαη κε βάξθα ζην μελνδνρείν, πεξλψληαο κέζα απφ θαλάιηα κε ηξνπηθή βιάζηεζε. Ζ πξνζνρή κέρξη θαη ζηελ πην αζήκαληε ιεπηνκέξεηα, έρεη δσηηθή ζεκαζία γηα ηνλ νξγαλσηή. Γηα παξάδεηγκα ην άςνγν ζέξβηο θαη ε ζπλέπεηα ζηελ νξγάλσζε παίδνπλ θχξην ξφιν ζηελ επηηπρία ηνπ πξνγξάκκαηνο. ην ηέινο ηνπ ηαμηδηνχ, νη ζπκκεηέρνληεο πξέπεη λα έρνπλ ηελ εληχπσζε φηη επηζθέθηεθαλ κέξε ζηα νπνία δελ ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ πξφζβαζε θάησ απφ άιιεο ζπλζήθεο, φηη είραλ εηδηθή κεηαρείξεζε θαη ζπλαλαζηξάθεθαλ κε αλζξψπνπο ηνπο νπνίνπο δελ ζα είραλ 38

38 γλσξίζεη δηαθνξεηηθά. Πίλαθαο 2: νη 5 βαζηθνί θαλόλεο ηνπ ηνπξηζκνύ θηλήηξωλ Πεγή: Λαδαλά Φ., Εηζαγωγή ζηνλ Επαγγεικαηηθό Σνπξηζκό, INTERBOOKS, Αζήλα, 2003 Σα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηνπ παθέηνπ ηαμηδηνύ θηλήηξωλ, θάζε έλα απφ ηα νπνία ζα πξέπεη λα ηπγράλεη ηδηαίηεξεο πξνζνρήο είλαη: Α) ν πξννξηζκφο Β) ε κεηαθνξά Γ) ε δηακνλή Γ) νη ρψξνη δηεμαγσγήο εθδειψζεσλ Δ) νη ζπκπιεξσκαηηθέο ππεξεζίεο Σα ζηνηρεία απηά κνηάδνπλ αξθεηά κε απηά πνπ πεξηιακβάλεη έλα θιαζηθφ παθέην δηαθνπψλ, σζηφζν ππάξρνπλ νπζηαζηηθέο δηαθνξέο πνπ ζπλίζηαληαη ζηελ ηδηαίηεξε θχζε απηήο ηεο εηδηθήο κνξθήο ηνπξηζκνχ. Ωο πξνο ηελ επηινγή ηνπ πξννξηζκνύ, ππάξρεη «ζπληαγή», ε νπνία φηαλ αθνινπζείηαη θξίλεη ηελ επηηπρία ηνπ ηαμηδηνχ θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ. Σα θπξηφηεξα θξηηήξηα επηινγήο είλαη ηα εμήο: Σα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξννξηζκνχ, δειαδή ν ηφπνο ππνδνρήο θξίλεηαη αλαγθαίν λα είλαη αζπλήζηζηνο, ζπλαξπαζηηθφο, λα εμάξεη ηε θαληαζία, λα έρεη ππνδνκή θαη λα πξνζθέξεη πνιιαπιέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ πξνζβαζηκφηεηα ζηνλ πξννξηζκφ. Πξφθεηηαη γηα πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα, θπξίσο, φηαλ ηαμίδηα είλαη κηθξήο δηάξθεηαο. Οη κεηέρνληεο, είλαη πξνθαλέο φηη δελ ζέινπλ λα ράλνπλ ρξφλν αιιά θαη ελέξγεηα ζε ηεξάζηηα ηαμίδηα. Ζ πξνζβαζηκφηεηα δηαδξακαηίδεη βαζηθφ ξφιν θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην πξφγξακκα πεξηιακβάλεη κεηαθηλήζεηο ζην εζσηεξηθφ κηαο ρψξαο 39