ΘΕΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Assess the reporting quality of RCTs of treatments in osteoporosis using the CONSORT statement»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΘΕΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Assess the reporting quality of RCTs of treatments in osteoporosis using the CONSORT statement»"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΜΣ «Μεθοδολογία Βιοϊατρικής Έρευνας, Βιοστατιστική και Κλινική Βιοττληροφορική» ΘΕΜΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Assess the reporting quality of RCTs of treatments in osteoporosis using the CONSORT statement» «Αξιολόγηση της ποιότητας των δημοσιευμένων κλινικών μελετών για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης χρησιμοποιώντας consort statement» ΦΟΙΤΗΤΗΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΗΤΡΟΜΑΡΑΣ Α.Ε.Μ.:00060 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Στεφανίδης Ιωάννης

2 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 2016 Πίνακας περιεχομένων Α. Περίληψη...3 Β. Εισαγωγή...4 Γ. Μέθοδοι... 4 Δ. Αποτελέσματα... 8 Ε. Συμπεράσματα Στ. Αναφορές

3 Α. Περίληψη Εισαγωγή: Τα οστεοπορωτικά κατάγματα οδηγούν συχνά σε νοσηρότητα και θνησιμότητα. Οι αθλητικές ασκήσεις λειτουργούν προληπτικά σε αυτό. Επίσης, η πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, των διφωσφονικών, του denosumab, της ραλοξιφαίνης και του ρανελικού στρόντιο σε περιπτώσεις που δεν συνίσταται η χορήγηση διφωσφονικών και denosumab αποτελούν τη βέλτιστη και αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς με οστεοπόρωση, με τη τεριπαρατίδη να προορίζεται σε σοβαρά περιστατικά. Υλικό- Μέθοδος: Στη προκειμένη εργασία θα πραγματοποιηθεί συστηματική ανασκόπηση πρωτογενών ερευνών που αφορούν σε μελέτες σχετικά με τη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Απώτερος στόχος της εν λόγω μελέτης είναι η επανεξέταση της θεραπείας της οστεοπόρωσης. Για το σκοπό αυτό έγινε αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων PubMed, EMBASE, Cochrane Library με τελική χρήση 29 τυχαιοποιημένων μελετών. Αποτελέσματα: Με την αύξηση της ηλικίας, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης της οστεοπόρωσης και των καταγμάτων. Διατίθεται πλήθος από φάρμακα, που συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου των καταγμάτων. Ωστόσο, η αποδοτικότητα της αγωγής σχετίζεται με τη συνέπεια στη συχνότητα και τη δοσολογία της χορηγούμενης αγωγής, αλλά και τις παρενέργειες των φαρμάκων στους ασθενείς με οστεοπόρωση. Συμπεράσματα: Η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με εφαρμογή στρατηγικών και ιατρικών συστάσεων μπορεί να ενισχύσει μακροπρόθεσμα τους ασθενείς με οστεοπόρωση. 3

4 Λέξεις κλειδιά: ασθενείς, θεραπεία, αναστολείς οστικής αναρρόφησης, οστεοπόρωση Β. Εισαγωγή Η οστεοπόρωση αποτελεί μία σκελετική πάθηση που εμφανίζεται στους ηλικιωμένους. Υπολογίζεται ότι περίπου ένας από τους τέσσερις άνδρες εμφανίζουν οστεοπόρωση και δύο στις πέντε γυναίκες, σε ηλικία άνω των 50 ετών με κίνδυνο για κατάγματα (Australian Institute of Health and Welfare, 2014). Τα οστεοπορωτικά κατάγματα συνδέονται με αυξημένο πόνο του ασθενούς, αναπηρία, μειωμένη ποιότητα της ζωής και πρόωρο θάνατο (Bliuc et al, 2013). Το ετήσιο κόστος νοσηλείας και φροντίδας των ασθενών με οστεοπόρωσης υπολογίζεται περίπου στα 33,6 δισεκατομμύρια δολάρια (Watts, Abimanyi-Ochom & Saunders, 2013). Οστώσο, φαίνεται ότι η έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση της οστεοπόρωσης αλλά και η στήριξη του ασθενούς με τη κατάλληλη θεραπευτική αγωγή σε ασθενείς, άνδρες και γυναίκες, με οστεοπόρωση, λειτουργούν αποδοτικά ακόμη και οικονομικά (Borgstrom et al, Liu et al, Kanis et al, 2008). Στη προκειμένη εργασία, λοιπόν, θα ακολουθήσει ανασκόπηση πρωτογενών ερευνών σχετικά με τη θεραπευτική παρέμβαση των ασθενών με οστεοπόρωση, ώστε να αξιολογηθεί η συμβολή της κατάλληλης θεραπείας στην οστεοπόρωση. Γ. Μέθοδοι Έγινε αναζήτηση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως στη PubMed, EMBASE, Cochrane Library, χρονολογίας από το 2006 ως και το Οι βασικές λέξεις αναζήτησης των πρωτογενών ερευνών που πληκτρολογήθηκαν ήταν «osteoporosis» (Οστεοπόρωση), «treatment» (θεραπεία), «patients» (ασθενείς), «adults» (ενήλικες) και «RCTs» (τυχαιοποιημένες μελέτες). Ακόμη, έγινε χρήση 4

5 ιατρικών υπότιτλων στην αναζήτηση PubMed, το Emtree Thesaurus στο EMBASE και λέξεις κλειδιά στις άλλες βάσεις δεδομένων. Έγινε αναζήτηση άρθρων δημοσιευμένων σε επιστημονικά περιοδικά της διεθνούς αγοράς και για το λόγο αυτό η πληκρολόγηση των λέξεων κλειδιών έγινε με χρήση αγγλικών όρων. Τέλος, οι έρευνες που επιλέχθηκαν να χρησιμοποιηθούν έπρεπε να αποτελούν μέρος της κατηγορίας ανοιχτών RCT ή διπλών τυφλών ερευνών RCT. Οι έρευνες που τελικά χρησιμοποιήθηκαν στη προκειμένη ανασκοπική μελέτη είναι οι ακόλουθες: 1. Movrin I, Vengust R, Komadina R, «Adjacent vertebral fractures after percutaneous vertebral augmentation of osteoporotic vertebral compression fracture: a comparison of balloon kyphoplasty and vertebroplasty», Arch Orthop Trauma Surg. 130/9(2010), Nayak S, Roberts MS, Greenspan SL, «Cost-effectiveness of different screening strategies for osteoporosis in postmenopausal women», Ann Intern Med. 155/11(2011), Lecart MP, Reginster JY, «Current options for the management of postmenopausal osteoporosis», Expert Opin Pharmacother 12/16(2011), Migliaccio S, Brama M, Malavolta N, «Management of glucocorticoidsinduced osteoporosis: role of teriparatide», Ther Clin Risk Manag. 5/2(2009), Qaseem A, Snow V, Shekelle P, Hopkins R Jr, Forciea MA, Owens DK. Pharmacologic treatment of low bone density or osteoporosis to prevent fractures: a clinical practice guideline from the American College of Physicians. Ann Intern Med Sep (6): Chaiamnuay S, Saag KG, «Postmenopausal osteoporosis. What have we learned since the introduction of bisphosphonates?», Rev Endocr Metab Disord. 7/1-2(2006),

6 7. Mulder JE, Kolatkar NS, LeBoff MS, «Drug insight: Existing and emerging therapies for osteoporosis», Nat Clin Pract Endocrinol Metab. 2/12(2006), Watts NB, Bilezikian JP, Camacho PM, Greenspan SL, Harris ST, Hodgson SF, et al., «American Association of Clinical Endocrinologists Medical Guidelines for Clinical Practice for the diagnosis and treatment of postmenopausal osteoporosis», Endocr Pract. 16/3(2010), Compston J, Bowring C, Cooper A, Cooper C, Davies C, Francis R, et al, «Diagnosis and management of osteoporosis in postmenopausal women and older men in the UK: National Osteoporosis Guideline Group (NOGG) update 2013», Maturitas 75/4(2013), Abrahamsen B, Eiken P, Eastell R, «Proton pump inhibitor use and the antifracture efficacy of alendronate», Arch Intern Med. 171/11(2011), Boonen S, Reginster JY, Kaufman JM, Lippuner K, Zanchetta J, Langdahl B, et al, «Fracture risk and zoledronic acid therapy in men with osteoporosis», N Engl J Med. 367/18(2012), Black DM, Delmas PD, Eastell R, et al, «Once-yearly zoledronic acid for treatment of postmenopausal osteoporosis», N Engl J Med. 356/18(2007), Boonen S, Orwoll E, Magaziner J, Col0n-Emeric CS, Adachi JD, Bucci- Rechtweg C, et al, «Once-yearly zoledronic acid in older men compared with women with recent hip fracture», J Am Geriatr Soc. 59/11(2011), US Food and Drug Administration, «FDA drug safety communication: New contraindication and updated warning on kidney impairment for Reclast (zoledronic acid)», Available at: (Accessed: September 1, 2011). 6

7 15. Odvina CV, Zerwekh JE, Rao DS, Maalouf N, Gottschalk FA, Pak CY, «Severely suppressed bone turnover: a potential complication of alendronate therapy», J Clin EndocrinolMetab. 90/3(2005), Strampel W, Emkey R, Civitelli R, «Safety considerations with bisphosphonates for the treatment of osteoporosis», Drug Saf. 30/9(2007), Park-Wyllie LY, Mamdani MM, Juurlink DN, Hawker GA, Gunraj N, Austin PC, et al, «Bisphosphonate use and the risk of subtrochanteric or femoral shaft fractures in older women», JAMA 305/8(2011), Geusens P, «Bisphosphonates for postmenopausal osteoporosis: determining duration of treatment», Curr Osteoporos Rep. 7/1(2009), Grady D, Cauley JA, Stock JL, Cox DA, Mitlak BH, Song J, et al, «Effect of Raloxifene on all-cause mortality», Am J Med. 123/5(2010),469.e Lindsay R, Gallagher JC, Kagan R, Pickar JH, Constantine G, «Efficacy of tissue-selective estrogen complex of bazedoxifene/conjugated estrogens for osteoporosis prevention in at-risk postmenopausal women», Fertil Steril. 92/3(2009), Ste-Marie LG, Schwartz SL, Hossain A, Desaiah D, Gaich GA, «Effect of teriparatide [rhpth(1-34)] on BMD when given to postmenopausal women receiving hormone replacement therapy», J Bone Miner Res. 21/2(2006), Tsai JN, Uihlein AV, Lee H, Kumbhani R, Siwila-Sackman E, McKay EA, et al, «Teriparatide and denosumab, alone or combined, in women with postmenopausal osteoporosis: the DATA study randomised trial», Lancet 382/ 9886(2013), O Donnell S, Cranney A, Wells GA, Adachi JD, Reginster JY, «Strontium ranelate for preventing and treating postmenopausal osteoporosis», Cochrane Database Syst Rev 2008, CD

8 24. Therapeutic Goods Administration, «Strontium ranelate (Protos) and risk of adverse events: safety advisory», Canberra: Australian Government Department of Health, 2014 Apr 3. Available online at: (cited 2016 Mar 1). 25. Howe TE, Shea B, Dawson LJ, et al, "Exercise for preventing and treating osteoporosis in postmenopausal women», Cochrane Database Syst Rev. 2011, CD Daly RM, Gagnon C, Lu ZX, Magliano DJ, Dunstan DW, Sikaris KA, et al., «Prevalence of vitamin D deficiency and its determinants in Australian adults aged 25 years and older: a national, population-based study», Clin Endocrinol (Oxf) 77(2012), Ding C, Parameswaran V, Bizzard L, Burgess J, Jones GJ, «Not a simple fal-soluble vitamin: Changes in serum 25-(OH)D levels are predicted by adiposity and adipocytokines in older adults», Am j Clin Nutr 97/4(2013), Krams T, Cesari M, Guyonnet S, Van Kan GA, Cantet C, Vellas B, Rolland Y, «Is the 25-hydroxy-vitamin D serum concentration a good marker of frailty?», J Nutr Health Aging (2016), Avenell A, Gillespie WJ, Gillespie LD, O Connell D, «Vitamin D and vitamin D analogues for preventing fractures associated with involutional and post-menopausal osteoporosis», Cochrane Database Syst Rev 2(2009), CD Δ. Αποτελέσματα Σύμφωνα με την Αμερικανική Κλινική Ιατρών, λόγω της αναπηρίας, της θνησιμότητας, της νοσηρότητας και των οικονομικών δαπανών φροντίδας των ασθενών με οστεροπορωτικά κατάγματα, κρίνεται σημαντική η πρόληψη των καταγμάτων (Qaseem et al, 2008). Έτσι, τα προληπτικά μέτρα αφορούν στην ρύθμιση 8

9 του τρόπου ζωής των ασθενών, το σωματικό βάρος τους, τη μυϊκή ενίσχυση μέσω της άσκησης, τη πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D και τη θεραπευτική αγωγή (Sandhu & Hampson, 2011). Η θεραπεία της οστεροπόρωσης πειρλαμβάνει τη χορήγηση ασβεστίου, βιταμίνης D, αντιοστεοπορωτικών φραμάκων, όπως είναι τα διφωσφονικά, η ορμόνη παραθυρεοειδούς (PTH), η ραλοξιφαίνη, τα οιστρογόνα (Nayak, Roberts & Greenspan 2011), ενώ σημαντικό είναι να ελεγχθεί ακόμη και η περίπτωση του υπερπαραθυρειδισμού ή του υπερθυροειδισμού. Σύμφωνα με έρευνες (Movrin, Vengust & Komadina, 2011), η χειρουργική φροντίδα με τη σπονδυλοπλαστική και τη κυφοπλαστική αποτελούν τις επεμβατικές διαδικασίες στη σπονδυλική στήλη που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των επώδυνων οστεοπορωτικών σπονδυλωτικών καταγμάτων. Ωστόσο, δεν μειώνεται ο κίνδυνος σπονδυλικών καταγμάτων μετά την επέμβαση αυτή. Επί του παρόντος, δεν διατίθεται θεραπεία που να είναι δυνατή ώστε να αντιστρέψει την οστεοπόρωση. Ωστόσο, η πρώιμη παρέμβαση θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά ως προς την εμφάνιση και εξέλιξη της οστεοπόρωσης. Η φαρμακευτική αγωγή, επίσης, σε περιπτώσεις με εκδήλωση οστεοπόρωσης, μπορεί να διακόψει την εξέλιξή της. Η θεραπεία, γενικότερα, είναι εξατομικευμένη, βάσει της κλινικής εικόνας κάθε ασθενούς, αλλά και βάσει των κινδύνων και των οφελών της θεραπείας (Nayak, Roberts & Greenspan Lecart & Reginster, 2011). Βασικά ωστόσο και κοινά προληπτικά μέτρα που οφείλει κάθε άτομο να λαμβάνει, ήδη από τη παιδική ηλικία, είναι η πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, η άσκηση, η αποφυγή καπνίσματος και υπερκατανάλωσης του αλκοόλ. Ακόμη, σημαντικό είναι να λαμβάνει το άτομο μεγάλη δόση γλυκοκορτικοειδών. Η φαρμακευτική αγωγή συνίσταται συνήθως σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, αλλά και σε άνδρες άνω των 50 ετών, που εμφανίζουν ισχαιμικό ή σπονδυλικό κάταγμα, T-score= -2.5 ή μικρότερο στον αυχένα του μηριαίου ή της σπονδυλικής στήλης, χαμηλή οστική μάζα (National Osteoporosis Foundation, 2014). Έτσι, σύμφωνα με το Ιατρικό Αμερικανικό κολέγιο, η συνιστώμενη φαρμακευτική θεραπεία ασθενών με οστεοπόρωση περιλαμβάνει τα εξής: διφωσφονικά, ραλοξιφαίνη, καλσιτονίνη, denosumab, Τεριπαρατίδη (ορμόνη παραθυρεοειδούς) (Mulder, Kolatkar & LeBoff, Chaiamnuay & Saag, Qaseem et al, Migliaccio, Brama & Malavolta, 2009). Ακόμη, βάσει των συστάσεων της 9

10 αμερικανικής Ένωσης των Κλινικών Ενδοκρινολόγων (AACE), η επιλογή της αγωγής στη περίπτωση της οστεροπόρωσης περιλαμβάνει τα εξής: Παράγοντες πρώτης γραμμής: αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη, ζολεδρονικό οξύ, denosumab Παράγοντες δεύτερης γραμμής: ιβανδρονάτη Παράγοντες δεύτερης και τρίτης γραμμής: καλσιτονίνη Θεραπεία σε περιπτώσεις ατόμων με υψηλό κίνδυνο καταγμάτων ή με αποτυχημένη θεραπεία των διφωσφονικών: τεριπαρατίδη (Watts et al, 2010). Δεν διατίθενται μελέτες που να αποδεικνύουν τα βέλτιστα αποτελέσματα στις περιπτώσεις της συνδυαστικής θεραπείας. Ωστόσο, η AACE προτείνει τη συνδυαστική θεραπεία, ώστε να αποκαλυφθεί η επίδραση της συνδυαστικής θεραπείας στη μείωση των καταγμάτων. Σύμφωνα με την Εθνική Κατευθυντήρια Ομάδα Οστεοπόρωσης (NOGG) του Ηνωμένου Βασιλείου, οι συστάσεις σχετικά με τη διάγνωση και τη διαχείριση της οστεοπόρωσης σε άνδρες και γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και ηλικίας άνω 50 ετών, ισχύουν τα εξής: Η φαρμακοθεραπεία με διφωσφονικά, denosumab, παραθυρεοειδούς ορμόνης πεπτίδια, ραλοξιφαίνη και ρανελικό στρόντιο συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση του κινδύνου από σπονδυλικά κατάγματα Συνίσταται η κοινή αλενδρονάτη σε περιπτώσεις οστεοπόρωσης πρώτης γραμμής, λόγω της αποδοτικότητάς της και του μειωμένου κόστους της Σε περιπτώσεις που η αλενδρονάτη δεν ενδείκνυται ή κρίνεται μη ανεκτή, συστήνεται η χορήγηση εναλλακτικών φαρμάκων, όπως είναι η Ιβανδρονάτη, η ρισεδρονάτη, το ζολεδρονικό οξύ, το denosumab, η ραλοξιφαίνη ή το ρανελικό στρόντιο Τα πεπτίδια παραθυρεοειδούς ορμόνης συστήνεται μόνο σε περιπτώσεις σοβαρές και στα σπονδυλικά κατάγματα, λόγω του υψηλού του κόστους 10

11 Η θεραπεία με καλσιτριόλη, ετιδρονικό και θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κρίνονται οι καταλληλότερες θεραπευτικές παρεμβάσεις σε περιπτώσεις γυναικών μετά την εμμηνόπαυση Η θεραπεία με αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη, ζολεδρονικό οξύ, και τεριπαρατίδη θεωρείται η καταλληλότερη θεραεπυτική παρέμβαση σε άνδρες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο καταγμάτων Συστήνεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση η προληπτική θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή, όπως είναι η αλενδρονάτη, το ετιδρονικό και η ρισεδρονάτη, ενώ η τεριπαρατίδη και το ζολεδρονικό οξύ συστήνεται και για τα δύο φύλα Η λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D συστήνεται σε άτομα που είναι εσώκλειστα στην οικία τους ή εντός γηροκομείων, ή ακόμη και ως θεραπεία στην οστεοπόρωση Θεωρείται αμφιλεγόμενη η επίδραση της λήψης του ασβεστίου σε καρδιαγγειακές νόσους Η μη λήψη των διφωσφονικών συνδέεται με τη μείωση της σιτικής πυκνότητας. Ωστόσο, η παρατεταμένη λήψη του φαρμάκου αυτού απαιτεί την αξιολόγηση από τον ιατρό για νεφρική ανεπάρκεια. Ακόμη, η διακοπή του φαρμάκου επιτάσσει την επαναξιολόγηση του κινδύνου για κατάγματα Η τρίχρονη θεραπεία με zoledronic acid παρέχει οφέλη προστασίας από κατάγματα ακόμη και μετά από 3 χρόνια από τη διακοπή του Είναι σημαντική η επανεξέταση της θεραπείας μετά από 5 χρόνια λήψης της αλενδρονάτης, της ρισεδρονάτης και της ιβανδρονάτης και μετά από 3 χρόνια λήψης του zoledronic acid Με τη διακοπή του zoledronic acid, οι ασθενείς που είχαν ιστορικό κατάγματος διατρέχουν υψηλό κίνδυνο κατάγματος (Compston et al, 2013). Τα διφωσφονικά αποτελούν τη συχνότερη αγωγή θεραπείας και πρόληψης της οστεοπόρωσης. Διατίθεται σε δύο μορφές, τη δια στόματος και την ενδοφλέβια μορφή του. To Alendronate (Fosamax) μπορεί να χορηγηθεί τόσο σε άνδρες, όσο και 11

12 σε γυναίκες μετά την έμμηνόπαυση. Συμβάλλει στην αύξηση της νωτιαίας και ισχιακής μεταλλικής πυκνότητας στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ακόμη, συμβάλλεις τη μείωση του ρυθμού των καταγμάτων της σπονδυλικής στήλης, του ισχίου και του καρπού σε ποσοστό 50% (Abrahamsen, Eiken & Eastell, 2011). Συνίσταται η χορήγηση 70 mg / εβδομάδα, κάθε πρωί, πριν το γεύμα του ασθενούς. Διατίθεται συνδυαστικά με την χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D 3), βοηθώντας στην αύξηση της οστικής μάζας των ανδρών ασθενών με οστεοπόρωση. Στα πλαίσια των ερευνών, λοιπόν, αποδείχτηκε σε έρευνα σε ασθενείς, ότι η χρήση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων σε συνδυασμό με την αλενδρονάτη αποδίδει δοσοεξαρτώμενη απώλεια προστασίας κατά των ισχαιμικών καταγμάτων. Εκτός από το Alendronate, το risedronate (Actonel) ή risedronate είναι ένα ακόμη είδος διφωσφονικού, που χορηγείται καθημερινά, εβδομαδιαία ή μηναία, σε συνδυασμό με ασβέστιο (ανθρακικό ρισεδρονάτη / ασβεστίου (Actonel με ασβέστιο), μειώνοντας στο 41% το κίνδυνο σπονδυλικών καταγμάτων και μετά από τη λήψη της θεραπείας επί 3 χρόνια, μειώνει το κίνδυνο στο 39%. Τέλος, το Ibandronate (Boniva) είναι ένα ακόμη είδος διφωσφονικού, που χορηγείται δια στόματος μία φορά το μήνα ή ενδοφλέβια μία φορά ανά τρις μήνες και δεν αποδίδει αποτελέσματα ως προς τα σπονδυλικά κατάγματα (Abrahamsen, Eiken & Eastell, 2011). Το ζολεδρονικό οξύ (zoledronic acid) αποτελεί το πιο ισχυρό διφωσφονικό φάρμακο. Προκαλεί αύξηση του BMD στη σπονδυλική στήλη, από 4.3 ως και 5.1% και στο ισχίο κατά %, μειώνει τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης κατά 70%, τα κατάγματα του ισχίου κατά 41% και τα σπονδυλικά κατάγματα κατά 25%. Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας που διήρκησε 2 έτη σε ασθενείς με οστεοπόρωση, αποδείχτηκε ότι συμβάλλει στη μείωση των μορφομετρικών σπονδυλικών καταγμάτων κατά 67% (Boonen et al, 2012). Ακόμη, σύμφωνα με διπλή, τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη (Black et al, 2007), η ετήσια λήψη του ζολεδρονικού οξέως δόσης 5-mg αυξάνει την οστική μάζα στους άνδρες, εντός 90 ημερών μετά τη χειρουργική αποκατάστασή τους, όπως ανάλογα είναι τα οφέλη και στις γυναίκες (Boonen et al, 2011). Ωστόσο, σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), η λήψη του ζολεδρονικού οξέως μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια με αναγκαιότητα αιμοκάθαρσης και ενδεχόμενο θάνατο του ασθενούς. Συνεπώς, 12

13 αντενδείκνυται η λήψη του σε περιπτώσεις μέτριας ως σοβαρής νεφρικής δυσλειτουργίας ή σε ασθενείς με οξεία νεφρική ανεπάρκεια (US Food and Drug Administration, 2011). Γενικά, έρευνες έχουν δείξει ότι η μακροχρόνια λήψη διφωσφονικών συνδέεται με τη μείωση της αντοχής των οστών και τη μείωση της οστικής ανθεκτικότητας (Odvina et al, 2005). Οι παρενέργειες, λοιπόν, αλλά και οι επιπλοκές που προκαλεί η μακροχρόνια θεραπεία με διφωσφονικά, όπως είναι η οστεονέκρωση της γνάθου και τα άτυπα κατάγματα του μηριαίου οστού, ωθούν σε μελέτες σχετικά με τη βέλτιστη χρονικά χορήγηση του εν λόγω φαρμάκου (Strampel et al, 2007). Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη σε γυναίκες που λάμβαναν θεραπεία 5 ετών με διφωσφονικά, διαπιστώθηκε μειωμένος κίνδυνος κατάγματος του μηριαίου άξονος (Park-Wyllie et al, 2011). Συνεπώς, προτείνεται η διακοπή της θεραπείας με διφωσφονικά σε περιπτώσεις ασθενών με μειωμένο κίνδυνο κατάγματος (Geusens, 2009). Μάλιστα, έπειτα από 3 έτη λήψης των διφωσφονικών, σε περιπτώσεις 6-10 ετών θεραπείας με διφωσφονικά σε ασθενείς με ιστορικό καταγμάτων, μεγάλης ηλικίας και με χαμηλό T- score ισχίου, προτείνεται η περιοδική αξιολόγηση του κινδύνου (Adler et al, 2016). Οι εκλεκτικοί ρυθμιστές του υποδοχέα του οιστρογόνου (SERMs) προσδίδουν ευεργετικά αποτελέσματα, χωρίς αρνητικές παρενέργειες (Grady et al, 2010). Η ραλοξιφαίνη ενδείκνυται για γυναίκες με οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση. Συμβάλλει στην επαναρρόφηση του οστού μέσω των δράσεων επί των υποδοχέων των οιστρογόνων. Η συνιστώμενη δόση είναι στα 60 mg καθημερινά, δια στόματος και συνδυάζεται με τη λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Συμβάλλει γενικά στη πρόληψη της οστικής απώλειας και μειώνει κατά 35% το κίνδυνο των σπονδυλικών καταγμάτων. Είναι ωφέλιμη, επίσης, σε γυναίκες νεαρότερης ηλικίας, μετά την εμμηνόπαυση και χωρίς σοβαρή οστεοπόρωση. Οι παρενέργειές του περιλαμβάνουν την εμφάνιση εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, εγκεφαλικού επεισοδίου και εξάψεων. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα του 2010 (Grady et al, 2010), το συγκεκριμένο φάρμακο προσδίδει 10% μειωμένη πιθανότητα θνησιμότητας συγκριτικά με άλλες αιτίες, όπως είναι τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος. Τέλος, σύμφωνα με έρευνα (Lindsay et al, 2009), η ραλοξιφαίνη συνδυάζεται με τα συζευγμένα οιστρογόνα (CES) και η θεραπεία αυτή συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου για οστεοπόρωση και την αύξηση της οστικής πυκνότητας. 13

14 Η Τεριπαρατίδη αποτελεί μία ανθρώπινη παραθορμόνη (1-34) (ΡΤΗ [1-34]) και αποτελεί τη βασική θεραπευτική αγωγή ασθενών με οστεοπόρωση. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις γυναικών μετά την εμμηνόπαυση, σε περιπτώσεις ασθενών που εμφανίζουν δυσανεξία σε άλλες θεραπείες και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου κατάγματος με αναγκαιότητα αύξησης της οστικής μάζας και σε άνδρες με ιδιοπαθή ή υπογοναδική οστεοπόρωση. Κρίνεται απαραίτητος ο έλεγχος των επιπέδων του ορού του ασβεστίου πριν τη θεραπεία με Τεριπαρατίδη. Αντενδείκνυται η χρήση για πάνω από 2 έτη ή σε άτομα με υπερασβεστιαιμία, σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, εγκυμοσύνη, μητέρες που θηλάζουν, ιστορικό οστικών μεταστάσεων ή σκελετικές κακοήθειες, αυξημένο κίνδυνο για οστεοσάρκωμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με νόσο Paget, ανεξήγητη αυξημένη αλκαλική φωσφατάση, σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες με ανοικτές επιφύσεις ή προηγούμενη ακτινοθεραπεία του σκελετού και σε ασθενείς με μονοκλωνικά γαμμαπάθειες αμφίβολης σημασίας (MGUS) (Koski, Sikio & Forslund, 2010). Σύμφωνα με έρευνες, η ταυτόχρονη λήψη οιστρογόνων ή ραλοξιφαίνης με Τεριπαρατίδη ενισχύεται η αποδοτικότητα της θεραπείας υπέρ της ενίσχυσης των οστών (Ste-Marie et al, 2006). Μία ακόμη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη έρευνα (Tsai et al, 2013) που διεξήχθη σε 94 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με αδύναμα οστά που χορηγήθηκαν με τεριπαρατίδη και denosumab σε συνδυασμό είχαν αυξημένη οστική πυκνότητα έπειτα από 12 μήνες θεραπείας. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε βελτίωση στην οπίσθια οστική οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, το μοιριαίο-λαιμό και το συνολικό BMD του ισχίου, με μεγάλη διαφορά συγκριτικά με γυναίκες ασθενείς που λάμβαναν μόνο τεριπαρατίδη ή denosumab. Σε άλλη έρευνα διερευνήθηκε η συμβολή και αποτελεσματικότητα της ραλοξιφαίνη συγκριτικά με την τεριπαρατίδη, διαπιστώνοντας ότι η τεριπαρατίδη μειώνει το κίνδυνο του κατάγματος σε μαγελύτερο βαθμό σε σχέση με την ραλοξιφαίνη, σε γυναίκες ασθενείς με εμμηνόπαυση, σε ποσοστό 72%, στα γειτονικά κατάγματα σε ποσοστό 75% και στα μη γειτονικά κατάγαματα σε ποσοσοτό 70%, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά από τη ραλοξιφαίνη ήταν 54, 54 και 53% (Bouxsein et al, 2009). Σύμφωνα με έρευνα, η θεραπεία με ΡΤΗ 1-84 συμβάλλει στη βελτίωση της επούλωσης του κατάγματος, τη μείωση του πόνου και τη βελτιωμένη 14

15 λειτουργικότητα έπειτα από χειρουργική αποκατάσταση του κατάγματος (Peichl et al, 2011). Σε όμοια αποτελέσματα κατέληξαν και άλλες έρευνες, σύμφωνα με τις οποίες, η λήψη της τεριπαρατίδης συμβάλλει στην επούλωση των καταγμάτων στα διμερή υπτροχαντήρια (Gomberg et al, 2011) και στη προώθηση της επούλωσης των άτυπων καταγμάτων ακτινοδιαυγαστικής γραμμής (Saleh et al, 2012). Τέλος, τρεις έρευνες ανέφεραν τη συμβολή της τεριπαρατίδης στην οστεονέκρωση της γνάθου (Lau & Adachi, Cheung & Seeman, Narongroeknawin et al, 2010). To Strontium ranelate συμβάλλει στη μείωση της οστικής απορρόφησης. Ωστόσο, δεν είναι γνωστός ο μηχανισμός δράσης του φαρμάκου αυτού. Σύμφωνα με ανασκόπηση ερευνών, όπως αντλήθηκε από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων Cochrane, τρεις τυχαιοποιημένες μελέτες αναφέρουν τη μείωση των καταγμάτων της σπονδυλικής στήλης κατά 375 και 14% μείωση των μη σπονδυλικών καταγμάτων, όταν η θεραπεία με Strontium ranelate είχε διάρκεια 3 ετών. Τέλος, το 50% της αύξησης της οστικής πυκνότητας της σπονδυλικής στήλης που παρατηρήθηκε οφείλεται στο ατομικό βάρος του στρόντιο και τη μεταβλητή κατανομή του φαρμάκου σε όλο το σκελετό του ασθενούς (O Donnell et al, 2008). Από την άλλη, έρευνες έχουν αναδείξει τις παρενέργειες του Strontium ranelate, που περιλαμβάνουν το κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου σε ασθενείς με ιστορικό ισχαιμικής καρδιοπάθειας, με φλεβική θρομβοεμβολή, με περιφερική αγγειακή ή αγγειακή εγκεφαλική νόσο. Ωστόσο, παραμένει μία σταθερή φαρμακευτική επιλογή, σε ασθενείς που δεν είναι ανεκτικοί σε άλλα φάρμακα και διατρέχουν χαμηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, λόγω της λήψης του (Therapeutic Goods Administration, 2014). Η άσκηση αποτελεί βασική προληπτική τακτική για την οστεοπόρωση. Οι αερόβιες ασκήσεις χαμηλής έντασης, όπως είναι το περπάτημα και η ποδηλασία, με το άτομο να θέτει σε όρθια θέση της σπονδυλική του στήλη. Ακόμη, σημαντική θεραπεία είναι και οι ασκήσεις με βάρη, με τακτικότητα 3-5 συνεδριών εβδομαδιαίως, επί λεπτά ανά συνεδρία. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί αν βελτιώσει ο ασθενής της σωματική και γενική φυσική του κατάσταση. Σύμφωνα με έρευνες, η άσκηση βοηθά στη πρόληψη της οστικής απώλειας και των καταγμάτων, σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Η πιο αποτελεσματική άσκηση φαίνεται να είναι η άσκηση με βάρη, η άσκηση υψηλής ισχύος, όπως είναι η άσκηση 15

16 κάτω άκρων με προπόνηση δύναμης και αντίστασης και προγράμματα συνδυασμού ασκήσεων, που θεωρούνται αποτελεσματικά στην οστική πυκνότητα της σπονδυλικής στήλης του ασθενούς με οστεοπόρωση (Howe et al, 2011). Τέλος, είναι σημαντική η πρόσληψη βιταμίνης D, καθώς σχετίζεται με την απώλεια της μυϊκής μάζας των κάτω άκρων, τη δύναμη και την διαταραχή της ισορροπίας. Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες κατά την μετεμμηνόπαυση έχουν μεγαλύτερη ανεπάρκεια της εν λόγω βιταμίνης (Daly et al, 2012). Έτσι, η βελτίωση των επιπέδων της βιταμίνης D μειώνει το κίνδυνο των πτώσεων και των καταγμάτων λόγω των πτώσεων σε άτομα μεγάλης ηλικίας (Ding et al, Krams et al, 2016), ενώ βάσει ερευνών, η υλοποίηση του στόχου αυτού επιτυγχάνεται, όταν συνδυάζεται η λήψη βιταμίνης D με τη πρόσληψη ασβεστίου (Avenell et al, 2009). Ε. Συμπεράσματα Στη προκειμένη ανασκόπηση ερευνών, λοιπόν, πραγματοποιήθηκε μελέτη 29 ερευνών, με απώτερο σκοπό να αξιολογηθεί η συμβολή της θεραπείας στην οστεοπόρωση. Από την άνωθεν ανασκόπηση διαπιστώνεται ότι η φαρμακολογική θεραπεία κατά της οστεοπόρωσης περιλαμβάνει τη χρήση παραγόντων που συμβάλλουν στη μείωση της επαναρρόφησης του οστού. Έτσι, παραπάνω γίνεται λόγος για τα διφωσφονικά, τη ραλοξιφαίνη, το εκλεκτικό ρυθμιστή υποδοχέα οιστρογόνου (SERM), τη καλσιτονίνη και το denosumab και τα αναβολικά στεροειδή, όπως είναι η τεριπαρατίδη. Όλες οι θεραπείες συνιστάται να λαμβάνονται με συνδυασμό συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D. Τέλος, κάθε φάρμακο έχει οφέλη, αλλά και παρενέργειες, και για το λόγο αυτό κάθε ασθενής λαμβάνει εξατομικευμένη θεραπεία από τον ιατρό του, από τον οποίο παρακολουθείται. Γενικά, τα προληπτικά μέτρα κατά της οστεοπόρωσης αποτελούν αποτελεσματική μέθοδο αποφυγής της εκδήλωσής της, ενώ η ιατρική παρέμβαση στα αρχικά στάδια της εκδήλωσής του συνεισφέρουν θετικά στη διακοπή της εξέλιξής του. Ωστόσο, η φαρμακευτική αγωγή, κατάλληλη για κάθε ασθενή και πάντα εξατομικευμένα, δεν μπορεί να αναστείλει την οστεοπόρωση, εφόσον έχει ήδη 16

17 εκδηλωθεί και προχωρήσει, όμως δύναται να συμβάλλει θετικά στην αποφυγή των συνεπειών της, που είναι τα κατάγματα, που συνδέονται με αναπηρία, νοσηρότητα, οικονομική επιβάρυνση για τη φροντίδα του ασθενούς και συχνά ακόμη και θνησιμότητα. Στ. Αναφορές Abrahamsen B, Eiken P, Eastell R, «Proton pump inhibitor use and the antifracture efficacy of alendronate», Arch Intern Med. 171/11(2011), Adler RA, El-Hajj Fuleihan G, Bauer DC, Camacho PM, Clarke BL, Clines GA, et al., «Managing Osteoporosis in Patients on Long-Term Bisphosphonate Treatment: Report of a Task Force of the American Society for Bone and Mineral Research», JBone Miner Res. 31/1(2016), Australian Institute of Health and Welfare, «Estimating the prevalence of osteoporosis», Canberra: AIHW; Available online at: (cited 2016 Mar 1). Avenell A, Gillespie WJ, Gillespie LD, O Connell D, «Vitamin D and vitamin D analogues for preventing fractures associated with involutional and postmenopausal osteoporosis», Cochrane Database Syst Rev 2(2009), CD Black DM, Delmas PD, Eastell R, et al, «Once-yearly zoledronic acid for treatment of postmenopausal osteoporosis», N Engl J Med. 356/18(2007), Boonen S, Orwoll E, Magaziner J, Col0n-Emeric CS, Adachi JD, Bucci-Rechtweg C, et al, «Once-yearly zoledronic acid in older men compared with women with recent hip fracture», J Am Geriatr Soc. 59/11(2011), Boonen S, Reginster JY, Kaufman JM, Lippuner K, Zanchetta J, Langdahl B, et al, «Fracture risk and zoledronic acid therapy in men with osteoporosis», N Engl J Med. 367/18(2012), Bouxsein ML, Chen P, Glass EV, Kallmes DF, Delmas PD, Mitlak BH, «Teriparatide and raloxifene reduce the risk of new adjacent vertebral fractures in 17

18 postmenopausal women with osteoporosis. Results from two randomized controlled trials», JBone Joint Surg Am. 91/6(2009), Chaiamnuay S, Saag KG, «Postmenopausal osteoporosis. What have we learned since the introduction of bisphosphonates?», Rev Endocr Metab Disord. 7/1-2(2006), Cheung A, Seeman E, «Teriparatide therapy for alendronate-associated osteonecrosis of the jaw», NEngl J Med. 363/25(2010), Compston J, Bowring C, Cooper A, Cooper C, Davies C, Francis R, et al, «Diagnosis and management of osteoporosis in postmenopausal women and older men in the UK: National Osteoporosis Guideline Group (NOGG) update 2013», Maturitas 75/4(2013), Daly RM, Gagnon C, Lu ZX, Magliano DJ, Dunstan DW, Sikaris KA, et al., «Prevalence of vitamin D deficiency and its determinants in Australian adults aged 25 years and older: a national, population-based study», Clin Endocrinol (Oxf) 77(2012), Ding C, Parameswaran V, Bizzard L, Burgess J, Jones GJ, «Not a simple fal-soluble vitamin: Changes in serum 25-(OH)D levels are predicted by adiposity and adipocytokines in older adults», Am j Clin Nutr 97/4(2013), Geusens P, «Bisphosphonates for postmenopausal osteoporosis: determining duration of treatment», Curr Osteoporos Rep. 7/1(2009), Gomberg SJ, Wustrack RL, Napoli N, Arnaud CD, Black DM, «Teriparatide, vitamin D, and calcium healed bilateral subtrochanteric stress fractures in a postmenopausal woman with a 13-year history of continuous alendronate therapy», J Clin Endocrinol Metab. 96/6(2011), Grady D, Cauley JA, Stock JL, Cox DA, Mitlak BH, Song J, et al, «Effect of Raloxifene on all-cause mortality», Am J Med. 123/5(2010),469.e1-7. Howe TE, Shea B, Dawson LJ, et al, «Exercise for preventing and treating osteoporosis in postmenopausal women», Cochrane Database Syst Rev. 2011, CD

19 Koski AM, Sikio A, Forslund T, «Teriparatide treatment complicated by malignant myeloma», BMJ Case Rep., 2010 Aug 13. Krams T, Cesari M, Guyonnet S, Van Kan GA, Cantet C, Vellas B, Rolland Y, «Is the 25-hydroxy-vitamin D serum concentration a good marker of frailty?», J Nutr Health Aging (2016), 1-6. Lau AN, Adachi JD, «Resolution of osteonecrosis of the jaw after teriparatide [recombinant human PTH-(1-34)] therapy», J Rheumatol. 36/8(2009), Lecart MP, Reginster JY, «Current options for the management of postmenopausal osteoporosis», Expert Opin Pharmacother 12/16(2011), Lindsay R, Gallagher JC, Kagan R, Pickar JH, Constantine G, «Efficacy of tissueselective estrogen complex of bazedoxifene/conjugated estrogens for osteoporosis prevention in at-risk postmenopausal women», Fertil Steril. 92/3(2009), Migliaccio S, Brama M, Malavolta N, «Management of glucocorticoids-induced osteoporosis: role of teriparatide», Ther Clin RiskManag. 5/2(2009), Movrin I, Vengust R, Komadina R, «Adjacent vertebral fractures after percutaneous vertebral augmentation of osteoporotic vertebral compression fracture: a comparison of balloon kyphoplasty and vertebroplasty», Arch Orthop Trauma Surg. 130/9(2010), Mulder JE, Kolatkar NS, LeBoff MS, «Drug insight: Existing and emerg ing therapies for osteoporosis», Nat Clin Pract EndocrinolMetab. 2/12(2006), Narongroeknawin P, Danila MI, Humphreys LG Jr, Barasch A, Curtis JR, «Bisphosphonate-associated osteonecrosis of the jaw, with healing after teriparatide: a review of the literature and a case report», Spec Care Dentist. 30/2(2010), National Osteoporosis Foundation, «Clinician's Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis: 2014 Issue, Version 1», April1 2, 2014, Available at: (Accessed: March 11, 2016). 19

20 Nayak S, Roberts MS, Greenspan SL, «Cost-effectiveness of different screening strategies for osteoporosis in postmenopausal women», Ann Intern Med. 155/11(2011), O Donnell S, Cranney A, Wells GA, Adachi JD, Reginster JY, «Strontium ranelate for preventing and treating postmenopausal osteoporosis», Cochrane Database Syst Rev 2008, CD Odvina CV, Zerwekh JE, Rao DS, Maalouf N, Gottschalk FA, Pak CY, «Severely suppressed bone turnover: a potential complication of alendronate therapy», J Clin EndocrinolMetab. 90/3(2005), Park-Wyllie LY, Mamdani MM, Juurlink DN, Hawker GA, Gunraj N, Austin PC, et al, «Bisphosphonate use and the risk of subtrochanteric or femoral shaft fractures in older women», JAMA 305/8(2011), Peichl P, Holzer LA, Maier R, Holzer G, «Parathyroid hormone 1-84 accelerates fracture-healing in pubic bones of elderly osteoporotic women», J Bone Joint SurgAm. 93/17(2011), Qaseem A, Snow V, Shekelle P, Hopkins R Jr, Forciea MA, Owens DK, «Pharmacologic treatment of low bone density or osteoporosis to prevent fractures: a clinical practice guideline from the American College of Physicians», Ann Intern Med. 149/6(2008), Saleh A, Hegde VV, Potty AG, Schneider R, Cornell CN, Lane JM, «Management strategy for symptomatic bisphosphonate-associated incomplete atypical femoral fractures», HSS J. 8/2(2012), Sandhu SK, Hampson G, «The pathogenesis, diagnosis, investigation and management of osteoporosis», J Clin Pathol. 64/12(2011), Ste-Marie LG, Schwartz SL, Hossain A, Desaiah D, Gaich GA, «Effect of teriparatide [rhpth(1-34)] on BMD when given to postmenopausal women receiving hormone replacement therapy», J Bone Miner Res. 21/2(2006), Strampel W, Emkey R, Civitelli R, «Safety considerations with bisphosphonates for the treatment of osteoporosis», Drug Saf. 30/9(2007),

21 Therapeutic Goods Administration, «Strontium ranelate (Protos) and risk of adverse events: safety advisory»>, Canberra: Australian Government Department of Health, 2014 Apr 3. Available online at: (cited 2016 Mar 1). Tsai JN, Uihlein AV, Lee H, Kumbhani R, Siwila-Sackman E, McKay EA, et al, «Teriparatide and denosumab, alone or combined, in women with postmenopausal osteoporosis: the DATA study randomised trial», Lancet 382/ 9886(2013), US Food and Drug Administration, «FDA drug safety communication: New contraindication and updated warning on kidney impairment for Reclast (zoledronic acid)», Available at: (Accessed: September 1, 2011). Watts NB, Bilezikian JP, Camacho PM, Greenspan SL, Harris ST, Hodgson SF, et al., «American Association of Clinical Endocrinologists Medical Guidelines for Clinical Practice for the diagnosis and treatment of postmenopausal osteoporosis», Endocr Pract. 16/3(2010),

Αιτιότητα και αναγκαιότητα των νεότερων θεραπειών στην οστεοπόρωση

Αιτιότητα και αναγκαιότητα των νεότερων θεραπειών στην οστεοπόρωση Αιτιότητα και αναγκαιότητα των νεότερων θεραπειών στην οστεοπόρωση ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ Παναγιώτης Τρόντζας ΓΝΑ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ, ΑΘΗΝΑ DEBATE στην οστεοπόρωση Η οστική ανακατασκευή (bone turnover) H ί π

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 14 Μάρτιος 2014

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 14 Μάρτιος 2014 Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 14 Μάρτιος 2014 Οστεοπόρωση Ορισµός Οστεοπόρωση ονοµάζεται η κατάσταση στην οποία µειώνεται η οστική µάζα και διαταράσσεται η µικροαρχιτεκτονική του οστού. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση Βιβλιογραφική ενημέρωση

Οστεοπόρωση Βιβλιογραφική ενημέρωση 7Ο ΚΡΗΤΟ-ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ H ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΕΡΑ Οστεοπόρωση Βιβλιογραφική ενημέρωση Αργυρώ Ρέπα Ρευματολόγος ΠΑΓΝΗ Λάρνακα 24/10/2015 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία της οστεοπόρωσης: γιατί, πότε, πως και για πόσο? Φωτεινή Γ. Παπαδοπούλου Γκάσταρη Ενδοκρινολόγος

Θεραπεία της οστεοπόρωσης: γιατί, πότε, πως και για πόσο? Φωτεινή Γ. Παπαδοπούλου Γκάσταρη Ενδοκρινολόγος Θεραπεία της οστεοπόρωσης: γιατί, πότε, πως και για πόσο? Φωτεινή Γ. Παπαδοπούλου Γκάσταρη Ενδοκρινολόγος Φυσιολογικό Οστούν Μέτρια Οστεοπόρωση Σοβαρή Οστεοπόρωση Courtesy Dr. A. Boyde 1 στις 3 γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της διακεκομμένης αντιοστεοπορωτικής αγωγής στο σχεδιασμό μακρόχρονης αγωγής.

Η θέση της διακεκομμένης αντιοστεοπορωτικής αγωγής στο σχεδιασμό μακρόχρονης αγωγής. Η θέση της διακεκομμένης αντιοστεοπορωτικής αγωγής στο σχεδιασμό μακρόχρονης αγωγής Κων/νος Α. Τουλής, MD MRes MSc PhD Ενδοκρινολόγος, 424 ΓΣΝΕ ΕΛ.Ι.ΟΣ Η θέση της διακεκομμένης αντιοστεοπορωτικής αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Η οστεοπόρωση στον άνδρα συνήθως εμφανίζεται με κατάγματα ΕΝΩ στη γυναίκα διαγιγνώσκεται με την εξέταση ρουτίνας της

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Ø Κατάγµατα χαµηλής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ DENOSUMAB

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ DENOSUMAB ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ DENOSUMAB ΣΤΗΝ ΟΣΤΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ AYXENA TOY ΜΗΡΙΑΙΟΥ, ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ, ΑΝ ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ ΩΣ 1 Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ή ΜΕΤΑ ΑΠO ΔΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ.

Διαβάστε περισσότερα

Β Π Μ Hρεμία. Αναστροφή. Οστεόλυση. Οστεοπαραγωγή

Β Π Μ Hρεμία. Αναστροφή. Οστεόλυση. Οστεοπαραγωγή Β Π Μ Hρεμία Αναστροφή Οστεόλυση Οστεοπαραγωγή Β Π Μ Hρεμία Αναστροφή Αύξηση αριθμού οστεοκλαστών Αύξηση Μείωση διάρκειας του δράσης χρόνου για τους ασβεστοποίηση του οστού Αύξηση ενεργοποιημένων μονάδων

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία

Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία Οστεοπόρωση: έλεγχος (screening) και εξατομικευμένη θεραπεία Dr. Παναγιώτης Γ. Αναγνωστής MD, MSc, PhD Ενδοκρινολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική - Γυναικολογική

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΔΡΙΚΗΣ Β ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, Γ.Ν.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΔΡΙΚΗΣ Β ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, Γ.Ν.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΔΡΙΚΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Χ.ΖΗΔΡΟΥ, Α.ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Β ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, Γ.Ν.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ανδρική οστεοπόρωση είναι μια πάθηση υποδιαγνωσμένη και υποθεραπευόμενη.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Αεροπορίας

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Αεροπορίας ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ 2018 Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Αεροπορίας Δήλωση συμφερόντων Lecture fees: Amgen, Leo, Genesis, Pfizer, ΕΛΠΕΝ, ΒΙΑΝΕΞ, ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ Lilly,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ 2018

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ 2018 ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ 2018 Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας Υπογοναδισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ενδείξεις θεραπευτικής αγωγής και επιλογές σε ασθενή με χρόνια θεραπεία σε στεροειδή

Ενδείξεις θεραπευτικής αγωγής και επιλογές σε ασθενή με χρόνια θεραπεία σε στεροειδή Ενδείξεις θεραπευτικής αγωγής και επιλογές σε ασθενή με χρόνια θεραπεία σε στεροειδή Δρ Χριστάκης Χριστοδούλου BMedSci, BMBS, MRCP, MSc, CCT Ρευματολόγος Παθολόγος Μ Απρίλη2014 80 ετών γυναίκα Πόνους σε

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικά ερωτήματα στο ιατρείο οστεοπόρωσης για την ερμηνεία των μετρήσεων οστικής πυκνομετρίας

Πρακτικά ερωτήματα στο ιατρείο οστεοπόρωσης για την ερμηνεία των μετρήσεων οστικής πυκνομετρίας Πρακτικά ερωτήματα στο ιατρείο οστεοπόρωσης για την ερμηνεία των μετρήσεων οστικής πυκνομετρίας Ευστάθιος Θ. Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική Κωνσταντοπούλειο Γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης των φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν διφωσφονικά άλατα (βλ. Παράρτημα I)

Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης των φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν διφωσφονικά άλατα (βλ. Παράρτημα I) Παράρτημα ΙΙ Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των περιλήψεων των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης που παρουσιάστηκαν από τον ΕΜΑ 217 Επιστημονικά πορίσματα

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη Ενδοκρινοπάθειες Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ Θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της οφθαλμοπάθειας Graves παραμένει η i.v. χορήγηση γλυκοκορτικοειδών,

Διαβάστε περισσότερα

Η ανδρική οστεοπόρωση: διαγνωστικές και θεραπευτικές προκλήσεις. Παρουσίαση Περιστατικών. Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ.

Η ανδρική οστεοπόρωση: διαγνωστικές και θεραπευτικές προκλήσεις. Παρουσίαση Περιστατικών. Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Η ανδρική οστεοπόρωση: διαγνωστικές και θεραπευτικές προκλήσεις Παρουσίαση Περιστατικών Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος 251 Γεν. Νοσοκ. Αεροπορίας Περιστατικό 1 Άρρεν ασθενής 41 ετών προσήλθε στο Ενδοκρινολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη αντιμετώπιση οστεοπόρωσης

Σύγχρονη αντιμετώπιση οστεοπόρωσης Σύγχρονη αντιμετώπιση οστεοπόρωσης Δημήτριος Α. Βασιλόπουλος B Παθολογική Κλινική και Ομώνυμο Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο ΓΝΑ Courtoisie Dr. A.

Διαβάστε περισσότερα

Η μακροχρόνια διαχείριση της θεραπευτικής αγωγής στην Οστεοπόρωση. Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ

Η μακροχρόνια διαχείριση της θεραπευτικής αγωγής στην Οστεοπόρωση. Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ Η μακροχρόνια διαχείριση της θεραπευτικής αγωγής στην Οστεοπόρωση Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ ΕΠΕΜΥ, Ρόδος, 3 Ιουνίου 2017 Σύγκρουση συμφερόντων Conflict of interest Τιμητική αμοιβή ομιλητού

Διαβάστε περισσότερα

Τα οστα αποτελούνται από το φλοιό και σπογγώδες οστό. Μεταξύ των δοκίδων του σπογγώδους οστού υπάρχει ο μυελός των οστών

Τα οστα αποτελούνται από το φλοιό και σπογγώδες οστό. Μεταξύ των δοκίδων του σπογγώδους οστού υπάρχει ο μυελός των οστών Οστεοπόρωση Τα οστα αποτελούνται από το φλοιό και σπογγώδες οστό Μεταξύ των δοκίδων του σπογγώδους οστού υπάρχει ο μυελός των οστών Φυσιολογικό οστό Οστεπορωτικό Οστεοπόρωση - Ορισμός Αύξηση του χώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Πρωτοπαθή Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση Οστεοπόρωση των ηλικιωμένων ή γεροντική οστεοπόρωση Δευτεροπαθή

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Πρωτοπαθή Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση Οστεοπόρωση των ηλικιωμένων ή γεροντική οστεοπόρωση Δευτεροπαθή ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι η οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται, πρώτον, από χαμηλή οστική μάζα ή, πιο απλά, από λιγότερη ποσότητα οστού και δεύτερον, από διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ. ΒΑΛΚΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Χειρουργός Ορθοπαιδικός ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Παν. Γεν. Νοσοκ.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ. ΒΑΛΚΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Χειρουργός Ορθοπαιδικός ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ. Παν. Γεν. Νοσοκ. ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Παν. Γεν. Νοσοκ. Αλεξανδρούπολης Δ/ντης: Καθ. Κ. Καζάκος Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΒΑΛΚΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Χειρουργός Ορθοπαιδικός Επικουρικός

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση: από τη διάγνωση στη θεραπεία

Οστεοπόρωση: από τη διάγνωση στη θεραπεία Σελίδα 1 από 5 Οστεοπόρωση: από τη διάγνωση στη θεραπεία Γερμανός Ιερονυμάκης 1, Γιώργος Μίλεσης MSc 2 1 Τεχνολόγος ακτινολόγος, 2 Κλινικός Διαιτολόγος, MSc Εφαρμοσμένης Κλινικής Διατροφής Ένα από τα προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Kλιμακτήριο-Εμμηνόπαυση. Δημήτριος Βαβίλης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας ΑΠΘ

Kλιμακτήριο-Εμμηνόπαυση. Δημήτριος Βαβίλης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας ΑΠΘ Kλιμακτήριο-Εμμηνόπαυση Δημήτριος Βαβίλης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας ΑΠΘ 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής Θεσσαλονίκη 2017 «Η χορήγηση οιστρογόνων στις μετεμμηνοπαυσιακές

Διαβάστε περισσότερα

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Από τη

Διαβάστε περισσότερα

gr aiavramidis.gr

gr aiavramidis.gr Strontium ranelate Χηµικός Τύπος - OOC OC CH 2 CN Sr ++ - OOC OC S N C C H 2 H 2 CO O - CO O - Sr ++ Εντερική απορρόφηση µε παθητική διάχυση µε ενεργητική απορρόφηση εξαρτώµενη από τη βιταµίνη D 25-3%

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος Θέματα με Κλινικό Ενδιαφέρον στην Ορθοπαιδική Ειδικότητα Κυλλήνη, 25 Ιουνίου 2011 Αρχές αντιοστεοπορωτικής αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Interactions between diet-derived phytoestrogens and bone-related genes

Interactions between diet-derived phytoestrogens and bone-related genes Αλληλεπιδράσεις φυτο-οιστρογόνων της διατροφής με γονίδια που εμπλέκονται στον μεταβολισμό των οστών Ρωξάνη Τέντα Roxane Tenta Assistant Prof. in Human Physiology Interactions between diet-derived phytoestrogens

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος

Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Νικόλαος Μπουντουβής Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα 2012 2013 Νοσοκομείο ΚΑΤ, 17 Ιανουαρίου 2013 Παραθυρεοειδείς αδένες 1880 Ο Σουηδός φοιτητής

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση ασθενών με υψηλό κίνδυνο κατάγματος ισχίου.

Αναγνώριση ασθενών με υψηλό κίνδυνο κατάγματος ισχίου. Αναγνώριση ασθενών με υψηλό κίνδυνο κατάγματος ισχίου. Θεμιστοκλής Ι. Τεμεκονίδης Ρευματολόγος- Καβάλα Σύγκρουση συμφερόντων Καμμία για τη συγκεκριμένη παρουσίαση Οστεοπόρωση Νόσος που προσβάλει εκατομμύρια

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΦΩΣΦΩΝΙΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΟΣΤΙΚΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ, ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΜΟΖΥΓΗ β-μεσογειακη ΑΝΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Η ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΦΩΣΦΩΝΙΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΟΣΤΙΚΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ, ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΜΟΖΥΓΗ β-μεσογειακη ΑΝΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Η ΧΡΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΦΩΣΦΩΝΙΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΟΣΤΙΚΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ, ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΜΟΖΥΓΗ β-μεσογειακη ΑΝΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ν. ΤΣΑΡΤΣΑΛΗΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σπογγώδες και φλοιώδες οστό: η διαφοροποίηση του ιστού προαναγγέλλει και τη δράση της διαφοροποίησης των αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων;

Σπογγώδες και φλοιώδες οστό: η διαφοροποίηση του ιστού προαναγγέλλει και τη δράση της διαφοροποίησης των αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων; Θεραπευτικά ζητήματα του οστικού μεταβολισμού Σπογγώδες και φλοιώδες οστό: η διαφοροποίηση του ιστού προαναγγέλλει και τη δράση της διαφοροποίησης των αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων; Γεώργιος Παν. Καμπάκης

Διαβάστε περισσότερα

40 ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο

40 ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ «Διαχείριση ασθενούς με οστεοπόρωση στην Π.Φ.Υ.» --------------------------------------------------------------------------------- 40 ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Κατάγματα ανεπάρκειας: αίτια, εντόπιση, απεικόνιση

Κατάγματα ανεπάρκειας: αίτια, εντόπιση, απεικόνιση Παθολογία οστικού μυελού : αίτια, εντόπιση, απεικόνιση ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΝΑΚΗΣ Επιμελητής Β ακτινολογίας ΠΑΓΝΗ Τομέας Ακτινολογίας Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης Διευθυντής: Καθηγητής Απόστολος Καραντάνας

Διαβάστε περισσότερα

.aiavramidis.gr www

.aiavramidis.gr  www Θεραπευτικός αλγόριθμος στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Inzucchi et al. Diabetes Care. 2015;38(1):140-9 Συνδυασμός αγωνιστών των υποδοχέων του GLP-1 και βασικής ινσουλίνης Βασική ινσουλίνη Αποτελεσματικός

Διαβάστε περισσότερα

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νεφρική νόσος : ορισμός και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ;

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ; ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ο σ τ ε ο π ό ρ ω σ η καλείται η ελάττωση της οστικής μάζας, χωρίς όμως να έχουμε διαταραχή της χημικής σύστασης του οστού. Η φυσιολογική αποδόμηση του οστού δεν ακολουθείται από αντίστοιχη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΜΕ ΠΟΡΩΔΗ ΕΠΙΚΑΛΥΨH ΣΕ ΥΠΟΚΕΦΑΛΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.

ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΜΕ ΠΟΡΩΔΗ ΕΠΙΚΑΛΥΨH ΣΕ ΥΠΟΚΕΦΑΛΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΜΕ Β Ορθοπαιδική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Κιλκίς. Εισαγωγή Οι ενδείξεις αντιμετώπισης των υποκεφαλικών καταγμάτων του ισχίου σε ασθενείς άνω των εξήντα ετών με ολική αρθροπλαστική υπήρξε

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή

Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή Δήµος Κ. Πατρίκος Διευθυντής Ρευµατολόγος Νοσοκοµείο Metropolitan Πανελλήνιο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 28/4/11 A.M. :

ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 28/4/11 A.M. : ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΘΗΝΑ, 28/4/11 A.M. : 2010336 ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ Μ.Π.Σ. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΕΡΙΠΑΡΑΤΙΔΗΣ ΣΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΠΡΟΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ Τα γλυκοκορτικοειδή (Γ.Κ.)

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα II. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι έκδοσης θετικής γνώμης

Παράρτημα II. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι έκδοσης θετικής γνώμης Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι έκδοσης θετικής γνώμης 5 Επιστημονικά πορίσματα Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης του Valebo και των λοιπών εμπορικών ονομασιών του (βλ. παράρτημα

Διαβάστε περισσότερα

Τι νεότερο στην οστεοπόρωση. Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ

Τι νεότερο στην οστεοπόρωση. Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ Τι νεότερο στην οστεοπόρωση Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ 26 ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΡΕ, Αθήνα, 7-12-2018 Σύγκρουση συμφερόντων Conflict of interest Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ;

ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ; ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΚΑΛΣΙΜΙΜΗΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ; Λιαβέρη Παρασκευή Νεφρολόγος Πρότυπο Νεφρολογικό Κέντρο Αττικής Με την ευγενική υποστήριξη της Amgen DISCLOSURES AMGEN (HONORARIUM)

Διαβάστε περισσότερα

Η θεραπεία της οστεοπόρωσης

Η θεραπεία της οστεοπόρωσης Η θεραπεία της οστεοπόρωσης Πέτρος Δ. Παπαπέτρου Διευθυντής Β' Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού, Π.Γ.Ν.Α «Αλεξάνδρα» ία θεραπεία για την οστεοπόρωση θεωρείται αποτελεσματική όταν ελαττώνει τον

Διαβάστε περισσότερα

Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις

Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις 267 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις Χ. Βέρρας 1, Α. Μελιδώνης 2 1 Τμήμα Γενικής Ιατρικής και 2 Α Παθολογική Κλινική &

Διαβάστε περισσότερα

Βηηακίλε D θαη Αλάινγα

Βηηακίλε D θαη Αλάινγα Βηηακίλε D θαη Αλάινγα Οκάδα ελψζεσλ, πνπ ζπκπεξηιακβάλεη: Φπζηθή βηηακίλε D Καιζηηξηφιε/Οξκφλε D (δξαζηηθφο κεηαβνιίηεο) Αιθαθαιζηδφιε (αλάινγν ηεο βηηακίλεο D) Φπζηθή Βηηακίλε D πκπεξηιακβάλεη ηελ εξγνθαιζηθεξφιε

Διαβάστε περισσότερα

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Παπαχρήστου Ευάγγελος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Νεφρολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) Διαταραχή της δομής ή της

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οστεοπόρωση;

Τι είναι οστεοπόρωση; Τι είναι οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς τους, ώστε αυτά με την πάροδο του χρόνου

Διαβάστε περισσότερα

«Θέτοντας στόχους στη θεραπεία της Οστεοπόρωσης: H κλινική εμπειρία με το Denosumab»

«Θέτοντας στόχους στη θεραπεία της Οστεοπόρωσης: H κλινική εμπειρία με το Denosumab» «Θέτοντας στόχους στη θεραπεία της Οστεοπόρωσης: H κλινική εμπειρία με το Denosumab» Δήμος Κ. Πατρίκος Διευθυντής Ρευματολόγος Νοσοκομείο Metropolitan Ρόδος 3-6-2017 Σύγκρουση συμφερόντων Conflict of interest

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοαρθρίτιδα την 3 η χιλιετία. Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Ρευματολογική Κλινική - Γ.Ν.Α. «Γιώργος Γεννηματάς»

Οστεοαρθρίτιδα την 3 η χιλιετία. Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Ρευματολογική Κλινική - Γ.Ν.Α. «Γιώργος Γεννηματάς» Η Οστεοαρθρίτιδα την 3 η χιλιετία Δρ Αθανάσιος Γεωργούντζος Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Ρευματολογική Κλινική - Γ.Ν.Α. «Γιώργος Γεννηματάς» Σύγκρουση συμφερόντων Conflict of interest Κανένα για αυτήν την παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

KOΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΑΝΝΑ Π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ

KOΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΑΝΝΑ Π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ KOΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΑΝΝΑ Π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» Κολπική Μαρμαρυγή Projected Number of Adults With Atrial Fibrillation in the US: 1995-2050 Go A et al., JAMA 2001 Ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

Περίοδος ανάπτυξης κατά την παιδική και εφηβική ηλικία O ρόλος του ασβεστίου και της βιταμίνης D στην Lu et al, 1996, JCEM Zanchetta et al, 1995, Bone Ilich JZ, Badenhop NE, Matkovic V: Primary prevention

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι Οστεοπόρωση Μέγεθος Οστεοπόρωσης

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τι είναι Οστεοπόρωση Μέγεθος Οστεοπόρωσης ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ 1) Τι είναι Οστεοπόρωση α) Ορισµός - Η Οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται από µείωση της οστικής µάζας και διαταραχή της µικροαρχιτεκτονικής του οστίτου ιστού

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη

Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη Αν. Καθηγήτρια Ε. Λαμπρινουδάκη upadate swfobject.embedswf('/plugins/content/avreloaded/mediaplayer.swf','avreloaded0','400',' 320','7.0.14','/plugins/content/avreloaded/expressinstall.swf', {file:'http://www.aretaieio-obgyn.com/images/stories/videos/emino.flv',width:'400',height:'

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση: Μια επιδημία που μας αφορά όλους - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 29 Αύγουστος :22

Οστεοπόρωση: Μια επιδημία που μας αφορά όλους - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 29 Αύγουστος :22 Γράφει: Κωνσταντίνος Δρετάκης, Ορθοπεδικός Χειρουργός, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης, Διευθυντής του Τμήματος Οστεοπόρωσης στο Νοσοκομείο Metropolitan Αφορά τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες, οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Υποτροχαντήρια "άτυπα" κατάγματα ανεπάρκειας. Μια νέα οντότητα.

Υποτροχαντήρια άτυπα κατάγματα ανεπάρκειας. Μια νέα οντότητα. Υποτροχαντήρια "άτυπα" κατάγματα ανεπάρκειας. Μια νέα οντότητα George A. Kapetanos Professor Aristotle University of Thessaloniki Medical School Thessaloniki-Greece Η διάλεξη αυτή δόθηκε σπό τον συγγραφέα

Διαβάστε περισσότερα

παθής και δευτεροπαθής Οστεοπόρωση στον άν Στρογγυλό Τραπέζι ΕΕΕ ΠΕΕ: Οστεοπόρωση σε ειδικές ομάδες

παθής και δευτεροπαθής Οστεοπόρωση στον άν Στρογγυλό Τραπέζι ΕΕΕ ΠΕΕ: Οστεοπόρωση σε ειδικές ομάδες παθής και δευτεροπαθής Οστεοπόρωση στον άν Στρογγυλό Τραπέζι ΕΕΕ ΠΕΕ: Οστεοπόρωση σε ειδικές ομάδες Κων/νος Α. Τουλής, MD MSc(Res) MSc(HCM) PhD Τμήμα Ενδοκρινολογίας, 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο,

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ Μοντέλα πρόγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλιάδης Φώτης Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ IDF Diabetes Atlas 5th Edition 2012 Update 3.8 million men and women worldwide

Διαβάστε περισσότερα

Ca P και οστικές μεταστάσεις

Ca P και οστικές μεταστάσεις Ca P και οστικές μεταστάσεις Κιτσοπούλου Σοφία Παπαθεοδώρου Μαρία Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ Γ. Ν. Παπαγεωργίου Ο καρκίνος του προστάτη προσβάλλει τα οστά Επίπεδα PSA / φορτίο όγκου Αρχική διάγνωση και θεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση του σκελετού, η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και καταστροφή της μικρό- αρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού, με αποτέλεσμα την αύξηση της

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr Η επίδραση της περίσσειας θυρεοειδικών ορµονών στα οστά ήταν γνωστή πριν από την εµφάνιση των αντιθυρεοειδικών φαρµάκων. Μία από τις πρώτες αναφορές καταγράφηκε το 1891από τον von Recklinghausen και αναφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Σ. Θ. Λιάτης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό»

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΣΑΚΧΑΡΩΝ-ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΑΛΜΥΡΟ ΝΕΡΟ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΔ -ΜΕΙΩΣΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση

Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση Οστεοπόρωση µετά από µεταµόσχευση ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β.-ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ΕΝ ΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΙ ΜΠΑΤΑΚΟΙΑΣ Β. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΟΣΤΕΟ ΥΣΤΡΟΦΙΑΣ κατακράτηση φωσφόρου δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισµός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Παχυσαρκία και νεφρική νόσος ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Κριτήρια* Η διαπίστωση για 3 μήνες: Νεφρικής βλάβης GFR < 60 ml/min/1.73m2 με ή χωρίς νεφρική

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια Ηµέρα Οστεοπόρωσης (20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ)

Παγκόσµια Ηµέρα Οστεοπόρωσης (20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ) Παγκόσµια Ηµέρα Οστεοπόρωσης (20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ) Όπως είναι πλέον γνωστό ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (WHO),εδώ και µερικά χρόνια έχει αφιερώσει µια ηµέρα του χρόνου στο πρόβληµα της Οστεοπόρωσης. Το ιεθνές

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη πρόληψη και αντιμετώπιση οστεοπόρωσης από κορτικοστεροειδή

Σύγχρονη πρόληψη και αντιμετώπιση οστεοπόρωσης από κορτικοστεροειδή Σύγχρονη πρόληψη και αντιμετώπιση οστεοπόρωσης από κορτικοστεροειδή Αλέξιος Ηλιόπουλος Ρευματολογικό Τμήμα ΝΙΜΤΣ 6η Επιστημονική Διημερίδα Αιχμές στην Παθολογία, Αθήνα 1-2 Απριλίου 2016 Σύγκρουση συμφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΕΣΩ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ Συστηματική Ανασκόπηση

ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΕΣΩ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ Συστηματική Ανασκόπηση ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ 1 Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, 2 Α' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Νοσ. ΑΧΕΠΑ, 3 Α' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Ιπποκράτειο ΓΝΑ Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Μηχανισμός δράσης της PTH. Αντιμετωπίζοντας τους ασθενείς υψηλού κινδύνου για κάταγμα με PTH 1-84 (παραθορμόνη)

Εισαγωγή. Μηχανισμός δράσης της PTH. Αντιμετωπίζοντας τους ασθενείς υψηλού κινδύνου για κάταγμα με PTH 1-84 (παραθορμόνη) Εισαγωγή Αντιμετωπίζοντας τους ασθενείς υψηλού κινδύνου για κάταγμα με PTH 1-84 (παραθορμόνη) Δρ. Ιωάννης Ελ. Διονυσιώτης Φυσίατρος- Ιατρός Αποκατάστασης Επικ. Επιμελητής Γενικού Νοσοκομείου Ρόδου Η ιδανική

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση της ραλοξιφαίνης στην οστική πυκνότητα υγιών μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών

Επίδραση της ραλοξιφαίνης στην οστική πυκνότητα υγιών μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών Επίδραση της ραλοξιφαίνης στην οστική πυκνότητα υγιών μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών Ελένη Μαυρουδή 1, Μελαχρινή Μαυρουδή 2, Δημήτριος Βαβίλης 3, Δημήτριος Γουλής 3, Ειρήνη Καζαντζίδου 4, Ηλίας Μπασαγιάννης

Διαβάστε περισσότερα

Χειρουργική Θεραπεία των Οστεοπορωτικών Καταγμάτων

Χειρουργική Θεραπεία των Οστεοπορωτικών Καταγμάτων Χειρουργική Θεραπεία των Οστεοπορωτικών Καταγμάτων Η εμφάνιση καταγμάτων αποτελεί την κυριότερη επιπλοκή της οστεοπόρωσης. Τα περισσότερα κατάγματα επουλώνονται χωρίς να υπάρχει ανάγκη χειρουργικής επέμβασης,

Διαβάστε περισσότερα

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΩΝΗΣ Χ. 24/10/2016

ΑΝΔΡΩΝΗΣ Χ. 24/10/2016 ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΝΕΝΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Asymptomatic Primary Hyperparathyroidism (PHPT). a condition defined as hyperparathyroidism that lack specific symptoms or signs traditionally associated with hypercalcemia

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ι. Ντότης- Ημερίδα Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ 2013 Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος Εντατικολόγος Επιμελητής Α Π/Δ Κλινική Ι. Ντότης- Ημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

Καθορίζοντας τους θεραπευτικούς στόχους στην οστεoπόρωση

Καθορίζοντας τους θεραπευτικούς στόχους στην οστεoπόρωση Καθορίζοντας τους θεραπευτικούς στόχους στην οστεoπόρωση Γ.Τροβάς Ενδοκρινολόγος Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συστήματος Πανεπιστήμιο Αθηνών. Jacobs JA,et al Evidence-Based

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικές Εφαρμογές Ακτινολογίας (Θ)

Ειδικές Εφαρμογές Ακτινολογίας (Θ) Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Ειδικές Εφαρμογές Ακτινολογίας (Θ) Ενότητα 6: Οστική Πυκνομετρία Γεωργία Οικονόμου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Ραδιολογίας - Ακτινολογίας Το περιεχόμενο του

Διαβάστε περισσότερα

Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI

Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI Αθανάσιος Αγγελής Επιστημονικός Συνεργάτης Ά Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο ΓΝΑ Δήλωση Συμφερόντων Δεν έχω κανένα οικονομικό ή

Διαβάστε περισσότερα

Σ. Τσοτουλίδης, Ζ. Κοντονίνας, Μ. Μπούλμπου, Χ. Μαργαριτίδης, Ι. Κελεγκούρης, Κ. Τζιόμαλος, Τ. Διδάγγελος.

Σ. Τσοτουλίδης, Ζ. Κοντονίνας, Μ. Μπούλμπου, Χ. Μαργαριτίδης, Ι. Κελεγκούρης, Κ. Τζιόμαλος, Τ. Διδάγγελος. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ B12 PER OS ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 ΥΠΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑ ΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟΝ Σ. Τσοτουλίδης, Ζ. Κοντονίνας, Μ. Μπούλμπου, Χ.

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν.

«ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. «ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΣ» Ευστάθιος Χρονόπουλος Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ Β Πανεπιστημιακή ήορθοπαιδική ήκλινική Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν.ΙΩΝΙΑΣ Εισαγωγή: γή Η συνηθέστερη των παθήσεων που προσβάλλει τους ενήλικες

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Επιμελητής Καρδιολόγος - Εντατικολόγος Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά

Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Επιμελητής Καρδιολόγος - Εντατικολόγος Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά Θεραπεία υπερχοληστερολαιμίας σε άτομα που δεν ανέχονται τις στατίνες ή που δεν επιτυγχάνουν το στόχο με την μέγιστη ανεκτή δόση. Πρακτικές οδηγίες και στρατηγικές. Νικόλαος Γ.Πατσουράκος Επιμελητής Καρδιολόγος

Διαβάστε περισσότερα

OΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ. Βασικές Αρχές Διάγνωσης και θεραπείας

OΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ. Βασικές Αρχές Διάγνωσης και θεραπείας OΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ Βασικές Αρχές Διάγνωσης και θεραπείας Δρ Αντώνιος Αγγουλές Χειρουργός Ορθοπαιδικός ΕΔΟΕΑΠ Εισαγωγή Η οστεοπόρωση αποτελεί την πιο συχνή μεταβολική νόσο των οστών και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ Η δυσλιπιδαιμία χαρακτηρίζει τις μη φυσιολογικές συγκεντρώσεις λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών στο αίμα. Ορίζεται περαιτέρω ως η ύπαρξη αυξημένων συγκεντρώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα του οστού μετά θεραπεία με παραθορμόνη για την οστεοπόρωση

Ποιότητα του οστού μετά θεραπεία με παραθορμόνη για την οστεοπόρωση Ανασκόπηση EΛΛΗΝΙΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2008,19(1):66-73 Ποιότητα του οστού μετά θεραπεία με παραθορμόνη για την οστεοπόρωση Χ.Ε. ΠΑΠΑΓΟΡΑΣ 1 Α.Α. ΔΡΟΣΟΣ 2 1 Ρευματολογική Κλινική, Τομέας Παθολογίας, Ιατρική

Διαβάστε περισσότερα

οστεοαρθρίτιδα δεν προστατεύουν από την οστεοπόρωση Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ Πρόεδρος ΕΛΙΟΣ

οστεοαρθρίτιδα δεν προστατεύουν από την οστεοπόρωση Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ Πρόεδρος ΕΛΙΟΣ Το αυξημένο σωματικό βάρος και η οστεοαρθρίτιδα δεν προστατεύουν από την οστεοπόρωση Ελληνικά επιδημιολογικά δεδομένα Γ. Π. Λυρίτης Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ γ Πρόεδρος ΕΛΙΟΣ Οι ποιο συχνές παθήσεις του

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ονομασία Actocalcio D3 35 mg mg/880 IU Acrelcombi 35 mg mg/880 IU Fortipan Combi D 35 mg mg/880 IU

ονομασία Actocalcio D3 35 mg mg/880 IU Acrelcombi 35 mg mg/880 IU Fortipan Combi D 35 mg mg/880 IU ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ, ΤΙΣ ΦΑΡΜΑΚΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ, ΤΙΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, ΤΗΝ ΟΔΟ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ, ΤΟΝ ΑΙΤΟΥΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ TBS (ΤRABECULAR ΒONE SCORE) ΜΕ DEXA, ΣΕ ΑΙΜΟΚΑΘΑΙΡΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ TBS (ΤRABECULAR ΒONE SCORE) ΜΕ DEXA, ΣΕ ΑΙΜΟΚΑΘΑΙΡΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ 22 ο Διαπανεπιστημιακό Συνέδριο Ακτινολογίας Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΕΙΚΤΗ TBS (ΤRABECULAR ΒONE SCORE) ΜΕ DEXA, ΣΕ ΑΙΜΟΚΑΘΑΙΡΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΓΜΑΤΩΝ Σαχινίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ.

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Σταματελάτου Mαρία, Κοντολαιμάκη Καλλιόπη, Δασενάκη Μαρία. Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου- Κέντρου Υγείας Σητείας, Σητεία ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη

Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη Ο EMA περιορίζει τη χρήση του φαρμάκου Xofigo για τον καρκίνο του προστάτη Το φάρμακο πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο μετά από δύο προηγούμενες θεραπείες ή όταν δεν μπορούν να ληφθούν άλλες θεραπείες Ο

Διαβάστε περισσότερα

Aνασκόπηση Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση: θεραπευτική αντιμετώπιση

Aνασκόπηση Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση: θεραπευτική αντιμετώπιση 19(2):180-190, 2007 Aνασκόπηση Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση: θεραπευτική αντιμετώπιση Χ.Π. Τσαμέτης Π.Κ. Ηλιάδου Δ.Γ. Γουλής Ι. Παπαδήμας Ι. Μπόντης ΠερΙληψη Η αντιμετώπιση της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης

Διαβάστε περισσότερα

Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στο Σακχαρώδη Διαβήτη. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ

Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στο Σακχαρώδη Διαβήτη. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στο Σακχαρώδη Διαβήτη Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Δήλωση Ο ομιλητής έχει λάβει κατά την τελευταία τριετία τιμητικές αμοιβές από τις Canadian Society of Nephrology,

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωνία στη «Συμφωνία Ειδικών» για τους PCSK9 αναστολείς σε υπερχοληστερολαιμία Τετάρτη, 06 Ιουλίου :08

Διαφωνία στη «Συμφωνία Ειδικών» για τους PCSK9 αναστολείς σε υπερχοληστερολαιμία Τετάρτη, 06 Ιουλίου :08 Η νέα κατηγορία φαρμάκων δραστικής μείωσης της χοληστερόλης του αίματος, οι PCSK9 αναστολείς, αποτελεί το κύριο θέμα τον τελευταίο χρόνο σε όλα τα καρδιολογικά και συναφή με τα λιπίδια συνέδρια, ημερίδες

Διαβάστε περισσότερα