- PDF ΔΩΡΕΑΝ Λήψη

Transcript

1 4ο Ενημερωτικ Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πρων στη γεωργία

2 Βελτιστοποίηση του νερού και βιώσιμες πρακτικές άρδευσης Το έργο EU.WATER έχει προσδιορίσει και αναπτύξει μια κοινή στρατηγική που θα οδηγήσει στη μείωση της έλλειψης του νερού και στη διατήρηση της ποιτητάς του. Στο πλαίσιο του έργου EU.WATER μια κοινή μεθοδολογία, για λες τις περιοχές των εταίρων, αναπτύχθηκε ώστε να αξιολογηθούν τα τρωτά σημεία της κάθε περιοχής και να προταθούν συγκεκριμένες μέθοδοι διαχείρισης καθώς και εργαλεία που θα οδηγήσουν στην εξοικονμηση των υδατικών πρων και την πρληψη της ρύπανσης των υδάτων απ τα νιτρικά, λγω της γεωργίας. Τα ακλουθα μέτρα και συστάσεις προτείνονται για τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων στις αγροτικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης: Τεχνικές πτυχές: Διαχείριση του εδάφους Υλοποίηση ενς συστήματος ελάχιστης άροσης για τη μείωση των απωλειών νερού απ το έδαφος. Αποφυγή βαθιάς άροσης κάτω απ 40 εκατοστά. Όπου το βαθύ ργωμα κρίνεται απαραίτητο, το έδαφος δεν θα πρέπει να αντιστραφεί. Εκτέλεση συνδυαστικής μηχανικής κατεργασίας του εδάφους (σύνθετο σύστημα) για τη διατήρηση της υγρασίας του εδάφους. Εκτέλεση εξειδικευμένου οργώματος, το οποίο θα είναι σε θέση να διατηρήσει την υγρασία και να εμποδίσει την απώλεια νερού απ το έδαφος. Υιοθέτηση γεωργικών τεχνικών που επιτυγχάνουν την προστασία του εδάφους, αποτρέπουν την υποβάθμιση της δομής του και ενισχύουν την εκτέλεση ενς αποτελεσματικού ελέγχου της διάβρωσης, για την περίπτωση των επικλινών και αρσιμων εκτάσεων. Το επικλινές ργωμα της γης πρέπει να γίνεται περιφερειακά για τον περιορισμ της απορροής του νερού και της διάβρωσης του εδάφους. Όπου υπάρχει κίνδυνος πλημμύρας, η άροση πρέπει να γίνεται με τρπο που να διασφαλίζει την ισοπέδωση του πεδίου, χρησιμοποιώντας αναστρέψιμα άροτρα. Άρδευση Τεχνικές εξοικονμησης νερού πως η άρδευση με ψεκασμ θα πρέπει να προτιμούνται, με στχο τη μείωση της ποστητας των υπγειων υδάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία. Νέα πιο αποδοτικά συστήματα άρδευσης και τακτικές διαχείρισης (υπγεια στάγδην άρδευση, κυμαινμενη άρδευση, ελλειμματική άρδευση, άρδευση με αισθητήρες κλπ.) θα πρέπει να περνούν απ έλεγχο και να ενισχύεται η χρησιμοποίησή τους. Η χρησιμοποίηση μοντέλων προσομοίωσης και λογισμικού για τον προγραμματισμ της άρδευσης θα πρέπει να εισαχθούν και να εφαρμοστούν σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης απ τους αγρτες (ανάπτυξη υπηρεσιών για τη διαχείριση της άρδευσης σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες σε τοπικ επίπεδο). Ενίσχυση των αγροτών για την εγκατάσταση μετεωρολογικών σταθμών και την παρακολούθηση του εδάφους για τον αποτελεσματικ υπολογισμ των πραγματικών αναγκών άρδευσης. Αυτ μπορεί να πραγματοποιηθεί σε περιφερειακ επίπεδο με την υποστήριξη της κάθε περιοχής.

3 Εφαρμογή του συστήματος υποστήριξης λήψης αποφάσεων EU.Water DSS, που αναπτύχθηκε στα πλαίσια του έργου EU, για την ορθολογική οργάνωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και περιοχών με στχο αφενς την μεγιστοποίηση του εισοδήματος και αφετέρου την μείωση της χρήσης αρδευτικού νερού και λιπασμάτων. Εφαρμογή μικρο-άρδευσης, μέσω μηχανικών εγκαταστάσεων, εφοδιασμένων με συσκευές χαμηλού ψεκασμού νερού, που κατευθύνουν το νερ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Απαγρευση της άρδευσης απ τις 11:00 έως τις 15:00, λγω της υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας. Σωστή συντήρηση του αρδευτικού δικτύου και του εξοπλισμού για την εξασφάλιση της μέγιστης απδοσης. Συχνοί έλεγχοι θα πρέπει να διενεργούνται για πιθανές διαρροές ή ζημιές, καθώς και για την αξιολγηση της γενικής απδοσης του συστήματος. Αντικατάσταση των συστημάτων άρδευσης με πιο αποτελεσματικά και λιγτερο απαιτητικά σε ποστητα νερού, επισκευή ή και αναβάθμιση των υφιστάμενων και αντικατάσταση των παλαιών μηχανημάτων με νέα και πιο αποτελεσματικά. Αξιοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων για σκοπούς άρδευσης, ώστε να μειωθεί η άντληση των υπγειων υδάτων. Η χρήση του αποκατασταθέντος ποιοτικά ή ανακυκλωμένου νερού των αποβλήτων για διάφορες χρήσεις (μη πσιμες) έχει αποδειχθεί τι είναι η πιο αξιπιστη πηγή, πως άλλωστε και στις περισστερες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Κατασκευή μικρών φραγμάτων παρακολούθησης των χειμάρρων στις λοφώδεις περιοχές, με στχο την καθυστέρηση των χειμερινών χειμαρρωδών ροών και την αύξηση της αναπλήρωσης των υπογείων υδάτων. Επιπλέον, τα φράγματα αυτά θα βελτιώσουν την παροχή νερού για τις ανάγκες της γεωργίας. Κατασκευή δεξαμενών νερού για τη συλλογή του βρχινου νερού. Έτσι θα μειωθεί η επιφανειακή απορροή των μβριων υδάτων, η διήθηση και έκπλυση και θα παραχθούν υδατικοί προι. Διαχείριση καλλιεργειών Επιλογή ποικιλιών που είναι σε θέση να κάνουν σωστή χρήση των δυνατοτήτων της περιοχής καθώς και να μπορούν να κάνουν εφικτή την εφαρμογή της πρακτικής της αμειψισποράς. Η περιοχή δεν θα πρέπει να μείνει γυμν κατά τη διάρκεια του χειμώνα καθώς είναι πιο ευάλωτο στη διάβρωση λγω της βροχής. Το έδαφος θα πρέπει να καλύπτεται με βλάστηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η αμειψισπορά αποτελεί μια καλή πρακτική για αυτ. Επίσης η κάλυψη του εδάφους με διαφορετικά είδη εμποδίζει την εξάτμιση του νερού. Τα υπολείμματα των καλλιεργειών προσφέρουν προστασία κατά της διάβρωσης και εμπλουτίζουν το έδαφος με οργανική ύλη. Ο έλεγχος των ζιζανίων, των παρασίτων και των ασθενειών θα πρέπει να εκτελείται με τη χρησιμοποίηση προφυλακτικών μέσων (ηλιοαπολύμανση του εδάφους) καθώς και με τη χρησιμοποίηση βιολογικών και μηχανικών μέσων.

4 Πτυχές πολιτικής: Μαθήματα κατάρτισης θα πρέπει να οργανωθούν ώστε οι ενδιαφερμενοι να εκπαιδευτούν στη χρήση των μεθδων βελτιστοποίησης της χρήσης του νερού. Μείωση της άντλησης των υπογείων υδάτων θα πρέπει να εφαρμοστεί στις περιοχές που επηρεάζονται απ την εξάντληση των υπγειων υδροφορέων. Η χαμηλή τιμή του νερού έχει ως αποτέλεσμα τη μη οικονομία του. Έτσι, αποτελεσματικά μέτρα πρέπει να ληφθούν για την πρληψη της ακαταλγιστης χρήσης του, π.χ. κίνητρα για αποδοτικτερη χρήση του νερού. Εκτς απ τις κοινές δράσεις που μπορούν να εφαρμοστούν σε λες τις περιοχές των εταίρων, ανάλογα με την ανάλυση της κατάστασης, υπάρχουν επιπλέον μεμονωμένες ενέργειες και κάποιες απ τις κοινές δράσεις είναι περισστερο απαραίτητες, σύμφωνα με τις ανάγκες και προδιαγραφές των περιοχών κάθε εταίρου. Τράπεζα πληροφοριών και πλατφρμα GIS Μέσω του έργου EU.WATER αναπτύχθηκε μια πλατφρμα GIS καθώς και μια «Τράπεζα Δεδομένων», η οποία χρησιμοποιείται ήδη απ τους εταίρους. Η χρησιμοποίηση και αξιοποίηση των πληροφοριών, που αναφέρονται σε περιβαλλοντικά, εδαφικά, γεωπονικά και κοινωνικοοικονομικά στοιχεία, είναι στη διάθεση των εταίρων και των ενδιαφερομένων μέσω της δικτυακής πύλης EU.WATER. Η τράπεζα δεδομένων είναι δυναμική, συγκεντρώνοντας συνεχώς δεδομένα απ τους εταίρους κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Το περιβάλλον της Τράπεζας Πληροφοριών αποτελείται απ οκτώ φύλλα της διαφορετικών πληροφοριών που σχετίζονται με τα ακλουθα θέματα: Γενικές πληροφορίες Τομείς παραγωγής και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα της περιοχής Κλίμα και μετεωρολογία Δεδομένα καλλιεργειών Πηγές ρύπανσης Διαχείριση Αζώτου Δεδομένα GIS Τράπεζα Δεδομένων και πλατφρμα Πληροφοριών GIS, (

5 Περιβάλλον Βάσης Δεδομένων (Φύλλα πληροφοριών) Η διαδικτυακή διεύθυνση για να συνδεθείτε στην Τράπεζα Πληροφοριών και να ανεβάσετε τις πληροφορίες είναι: Η πλατφρμα GIS περιλαμβάνεται στην ιστοσελίδα EU.WATER και χρησιμοποιείται για προβολή χαρτών και ως εργαλείο πλοήγησης για τη μεταφρτωση των δεδομένων GIS στην Τράπεζα Πληροφοριών. Η διαδικτυακή διεύθυνση, για την είσοδο στην πλατφρμα GIS είναι: Πλατφρμα GIS για το πργραμμα EU.WATER ( Χρησιμοποιώντας τις επιλογές των δεδομένων GIS για κάθε χώρα που συμμετέχει, οι επισκέπτες της σελίδας μπορούν να δουν τα ακλουθα: Τα ρια των περιοχών μελάτης Ψηφιακά δεδομένα των χρήσεων γης Το ψηφιακ μοντέλο υψομέτρου Τις κλάσεις των εδαφικών τύπων Ψηφιακά δεδομένα των αγροτικών τεμαχίων Ψηφιακά δεδομένα για τα επιφανειακά ύδατα (π.χ. λίμνες, ποτάμια) Ψηφιακά δεδομένα για τα υπγεια ύδατα (π.χ. πηγάδια, υδροφορείς) Ψηφιακά δεδομένα των σημείων των πηγών ρύπανσης Ψηφιακά δεδομένα για τις προστατευμένες περιοχές

6 Δράσεις και αποτελέσματα στην Ελληνική πιλοτική περιοχή (Λεκάνη Σαριγκιλ) Κατά το διάστημα απ τον Απρίλιο 2011 έως και τον Ιανουάριο 2012, οι ακλουθές δράσεις και αποτελέσματα έλαβαν μέρος στην λεκάνη Σαριγκιλ, που αντιπροσωπεύει την Ελληνική πιλοτική περιοχή του έργου EU.WATER. Συλλογή δεδομένων απ την πιλοτική περιοχή. Εγκατάσταση των απαιτούμενων βάσεων δεδομένων για την τροφοδτηση του μοντέλου με πληροφορίες. Εφαρμογή ενς πολυκριτηριακού μοντέλου οργάνωσης γεωργικής παραγωγής, έλεγχος και εφαρμογή. Σχεδιασμς και ανάπτυξη του συστήματος υποστήριξης λήψης αποφάσεων EU.Water DSS Το πολυκριτηριακ μοντέλο: Το μοντέλο περιλαμβάνει τρεις στχους: Μεγιστοποίηση των κερδών Ελαχιστοποίηση της λίπανσης Ελαχιστοποίηση της εργασίας Περιορισμοί: Συνολική έκταση καλλιέργειας Περιορισμοί Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) (καθεστώς παύσης καλλιέργειας, δικαιώματα, ποσοστώσεις, αμειψισπορά) Αγορά και λοιποί περιορισμοί Αγρονομικές εκτιμήσεις Περιορισμοί άρδευσης Περιορισμοί για τους Δείκτες απωλειών LOS (LOSW-PR συνολικών απωλειών νερού; LOSN-PRN συνολικών απωλειών νιτρικών; RTT σχετικού χρνου μεταφοράς) Τα πρώτα αποτελέσματα εφαρμογής του EU.Water DSS δείχνουν: αύξηση του μικτού περιθωρίου απ (3-14%) ανάλογα με τα διαφορετικά σενάρια, μείωση της χρήσης λιπασμάτων απ (8-13%) ανάλογα με τα διαφορετικά σενάρια, η χρήση λιπασμάτων μειώνεται έως και 17,4% στην προσομοίωση, σημαντική μείωση του αρδευτικού νερού μείωση της χρήσης εργασίας απ (12-14%) ανάλογα με τα διαφορετικά σενάρια

7 Συμμετοχές σε συναντήσεις και συνέδρια Στις Οκτωβρίου 2011, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας συμμετείχαν στο 5ο Επιστημονικ και Τεχνικ Φρουμ που πραγματοποιήθηκε στην Οδησσ. Αντικείμενα του Φρουμ ήταν τα πρώτα αποτελέσματα του 4ου πακέτου εργασίας «Κοινή στρατηγική και προσαρμογή σε τοπικές συνθήκες», για το οποίο είναι υπεύθυνη η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Συζητήθηκε επίσης η μετάβαση απ το 5ο πακέτο εργασίας «Πιλοτικές Δράσεις» στο 6ο πακέτο εργασίας «Διακυβέρνηση και κανονιστικά/φορολογικά κίνητρα», καθώς και τα ενδιάμεσα αποτελέσματα. Πάνω απ 30 συμμετέχοντες παρακολούθησαν το Επιστημονικ και Τεχνικ Φρουμ, κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκε επίσης και η 5η συνάντηση της Επιτροπής Παρακολούθησης του EU.WATER. Στις Ιανουαρίου 2012, οι Έλληνες εταίροι συμμετείχαν στο 6ο Επιστημονικ και Τεχνικ Φρουμ που πραγματοποιήθηκε στο Βουκουρέστι. Κατά τη διάρκεια του Φρουμ η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας παρουσίασε την προδο των εργασιών του 4ου πακέτου εργασίας «Κοινή στρατηγική και προσαρμογή σε τοπικές συνθήκες» δίνοντας έμφαση σε τεχνικές οδηγίες και καλές πρακτικές χρήσης του νερού και της λίπανσης. Επίσης παρουσιάστηκαν και τα αποτελέσματα του 1ου Τοπικού Δικτύου Εφαρμογής που διοργανώθηκε απ τη Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στις 29 Σεπτεμβρίου Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε και η 6η συνάντηση της Επιτροπής Παρακολούθησης του EU.WATER. Επμενες δράσεις Στις 6 Απριλίου 2012 θα πραγματοποιηθεί στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας η 2η συνάντηση με τοπικούς φορείς με σκοπ την ενημέρωσή τους για τα αποτελέσματα του έργου. Οι συναντήσεις αυτές θα δημιουργήσουν Τοπικά Δίκτυα Εφαρμογής τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν ως φρουμ για την ενθάρρυνση της επικοινωνίας μεταξύ των τοπικών παραγντων και την διευκλυνση της χρήσης των εργαλείων που θα προκύψουν απ το έργο. Το Τοπικ Δίκτυο Εφαρμογής θα αποτελείται απ τοπικούς φορείς, γεωργούς, εταιρείες, συνεταιρισμούς και άλλους άμεσα ενδιαφερμενους. Επιπλέον η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας θα διοργανώσει το απγευμα της ίδιας μέρας δύο εκπαιδευτικούς κύκλους σεμιναρίων για την ενημέρωση/εκπαίδευση των ενδιαφερμενων γεωπνων και αγροτών της περιοχής. Στις 23 Απριλίου 2012 θα πραγματοποιηθεί στην Βουδαπέστη, το 7ο Επιστημονικ και Τεχνικ Φρουμ του προγράμματος το οποίο θα ακολουθηθεί απ το τελικ συνέδριο του EU.WATER στις 24 Απριλίου 2012.

8 Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) με τον Καλλικράτη αναδιαρθρώθηκε, δυνάμωσε και αποτελείται απ μνιμο προσωπικ, πως διοικητικ, μηχανικούς, γεωλγους, οικονομολγους, περιβαλλοντολγους, περιφερειακής ανάπτυξης, χημικούς, δημοσιογράφους, τεχνικούς, κτλ. Η ΠΔΜ είναι οργανωμένη σε διάφορες Διευθύνσεις, μια εκ των οποίων είναι η Διεύθυνση Υδάτων που ασχολείται με θέματα διαχείρισης των υδάτων, με τον περιφερειακ σχεδιασμ και την εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα με στχο την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων σε περιοχές λεκανών απορροής ποταμών στην περιοχή. Η ΠΔΜ θα χρησιμοποιήσει εξειδικευμένο προσωπικ και εξοπλισμ για την εκτέλεση του έργου. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τομέας Αγροτικής Οικονομίας Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) ιδρύθηκε το 1925 και είναι το μεγαλύτερο ελληνικ πανεπιστήμιο. Τα τελευταία 12 χρνια, το Α.Π.Θ. έχει υλοποιήσει προγράμματα, στα οποία συμμετείχαν μέλη του προσωπικού του Πανεπιστημίου και εξωτερικοί συνεργάτες. Στα πλαίσια αυτών των προγραμμάτων, το Α.Π.Θ. έχει συνεργαστεί με Πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και άλλα ιδρύματα στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, αλλά και σε ολκληρο τον κσμο. Η Σχολή Γεωπονίας ιδρύθηκε το 1928 και στεγάζεται στην πανεπιστημιούπολη, στο κέντρο της πλης. Ορισμένα εργαστήρια και εγκαταστάσεις βρίσκονται στο αγρκτημα της Σχολής. Η Σχολή Γεωπονίας έχει 7 τμήματα και προσφέρει 8 μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα. Ο Τομέας Αγροτικής Οικονομίας είναι ένας απ τους επτά Τομείς της Σχολής. Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Ζ.Ε.Π Κοζάνη, Ελλάδα Στοιχεία επαφής: Κος Βασίλης Γκούτζιος vgkoutzios@mou.gr Τηλ.: Fax: Τομέας Αγροτικής Οικονομίας Σχολή Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη , Ελλάδα Στοιχεία επαφής: Καθ. Βασίλης Μάνος manosb@agro.auth.gr Τηλ.: Fax: