Τεχνολογίες Εκμετάλλευσης και Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τεχνολογίες Εκμετάλλευσης και Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων"

Ευστάθιος Μπλέτσας
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Τεχνολογίες Εκμετάλλευσης και Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων Μάθημα 4 ο Υδρογονοκατεργασία > Υδρογονοεπεξεργασία > Υδρογονοπυρόλυση Δρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη

2 Υδρογονοκατεργασία (Hydroprocessing) Υδρογονοκατεργασία - Διεργασίες μετατροπής με καταλυτική προσθήκη Η 2 - Καταλύτης + Η 2 Στόχοι: - Αύξηση λόγου Η:C - Μείωση ετεροατόμων S, N, O, μετάλλων - Ελάττωση σ.ζ. 2

3 Υδρογονοκατεργασία (Hydroprocessing) Τύποι διεργασιών - Υδρογονοεπεξεργασία: Υδρογονοαποθείωση, υδρογονοαπαζώτωση, υδρογονοαποξυγόνωση, υδρογονοαπομετάλλωση - Υδρογονοπυρόλυση Εφαρμογή σε - ενδιάμεσα προϊόντα (αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού) - τελικά προϊόντα (π.χ. ντίζελ, νάφθα) Σε τυπικά διυλιστήρια υπάρχουν αρκετές μονάδες υδρογονοκατεργασίας 3

Υδρογονοπυρόλυση Εφαρμογή σε - ενδιάμεσα προϊόντα (αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού) -

4 Ελαφρείς Υδρο/κες C1-C4 Νάφθα Υδρογονοεπεξεργασία Καταλυτική Αναμόρφωση Ισομερισμός Πολυμερισμός Ισομερίωμα Αναμόρφωμα Βενζίνη Πολυμερισμού Καύσιμο Αέριο Υγραέρια Αλκυλίωμα Ατμοσφ. Στήλη Βαρύ Αεριέλαιο Υδρογονοεπεξεργασία Υδρογονοεπεξεργασία Αλκυλίωση Καταλυτική Πυρόλυση Βενζίνη Αλκυλίωσης Κηροζίνη απευθείας απόσταξης Ντίζελ απευθείας απόσταξης Βενζίνη καταλυτικής πυρόλυσης Ντήζελ καταλυτικής πυρόλυσης Επεξεργασία και Ανάμειξη Καύσιμα Αεροπορίας Ντήζελ Αμόλυβδη Βενζίνη Ελαφρύ Αεριέλαιο Κενού Υρογονοπυρόλυση Βενζίνη Υδρογονοπυρόλυσης Μεσαία Κλάσματα Υδρογονοπυρόλυσης Καύσιμα Θέρμανσης Βαρύ Αεριέλαιο Κενού Στήλη Κενού Αναβάθμιση Βαρέων Κλασμάτων Επεξεργασία Λιπαντικών Καύσιμο Αέριο και Βενζίνη Θερμικής Κατεργασίας Λιπαντικά Έλαια Θερμική Κατεργασία Κωκ Άσφαλτοι 4

πυρόλυσης Ντήζελ καταλυτικής πυρόλυσης Επεξεργασία και Ανάμειξη Καύσιμα Αεροπορίας Ντήζελ Αμόλυβδη Βενζίνη Ελαφρύ Αεριέλαιο Κενού Υρογονοπυρόλυση Βενζίνη Υδρογονοπυρόλυσης Μεσαία Κλάσματα

5 Υδρογονοεπεξεργασία (Hydrotreating) Πολλά πετρελαϊκά κλάσματα περιέχουν σημαντικά ποσοστά S, N, O, και μετάλλων - Νάφθα, ντίζελ, καύσιμο θέρμανσης, μεσαία και βαριά κλάσματα (αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού) Προδιαγραφές καυσίμων γίνονται αυστηρότερες - Ντίζελ 10ppm S - Λιγότερες αρωματικές ενώσεις - Μεγαλύτερος αριθμός οκτανίου Ανάγκη προεπεξεργασίας ενδιάμεσων κλασμάτων - Υδρογονοεπεξεργασία τροφοδοσίας καταλυτικής πυρόλυσης, τροφοδοσίας υδρογονοπυρόλυσης, νάφθας πριν την αναμόρφωση 5

αυστηρότερες - Ντίζελ 10ppm S - Λιγότερες αρωματικές ενώσεις - Μεγαλύτερος αριθμός οκτανίου Ανάγκη προεπεξεργασίας

6 Ιδιότητες Κλασμάτων Κλάσματα απόσταξης Θείο (% wt.) Άζωτο (% wt.) Αρωματικά (% vol.) Νάθφα (C o C) 0,02-0,1 Αμελητέο -- Ντίζελ ( o C) 0,5-1, Αεριέλαιο κενού ( o C) 0,5-3,0 0,1-0, Κλάσματα καταλυτικής πυρόλυσης Νάθφα (C o C) 0,1-0,5 0,003-0,01 -- Ελαφρύ αεριέλαιο ( o C) 0,5-2,5 0,01-0, Βαρύ αεριέλαιο ( o C) 1,5-3,5 0,1-0, Κλάσματα εξανθράκωσης Νάφθα (C o C) 0,1-0,5 0,005-0,02 -- Ελαφρύ αεριέλαιο ( o C) 1,0-2,5 0,02-0,1 -- Βαρύ αεριέλαιο ( o C) 1,5-4,0 0,1-0,5 -- 6

Κλάσματα καταλυτικής πυρόλυσης Νάθφα (C 5-221 o C) 0,1-0,5 0,003-0,01 -- Ελαφρύ αεριέλαιο (177-371 o C) 0,5-2,5 0,01-0,05 30-70 Βαρύ

7 Υδρογονοεπεξεργασία (Hydrotreating) Υδρογονοαποθείωση (hydrodesulfurization ή HDS) - Αφαίρεση S από θειούχες ενώσεις με έκλυση H 2 S Υδρογονοαπαζώτωση (hydrodenitrogenation ή HDN) - Αφαίρεση N από αζωτούχες ενώσεις με έκλυση NH 3 Υδρογονοαποξυγόνωση (hydrodeoxygenation ή HDO) - Αφαίρεση O από οξυγωνούχες ενώσεις με έκλυση H 2 O Υδρογονοαπομετάλλωση (hydrodemetallization) - Απομάκρυνση μετάλλων (προσρόφηση στον καταλύτη) Κορεσμός ολεφίνων και αρωματικών (saturation) 7

Υδρογονοαποξυγόνωση (hydrodeoxygenation ή HDO) - Αφαίρεση O από οξυγωνούχες ενώσεις με έκλυση H 2 O

8 Διάγραμμα Ροής Υδρογονοεπεξεργασίας 8

9 Αντιδράσεις Υδρογονοεπεξεργασίας ΣτοχεύουνστηναπομάκρυνσηS, N, O, μετάλλων καθώς και στον κορεσμό των ακόρεστων δεσμών Εξώθερμες αντιδράσεις 9

10 Αντιδράσεις Υδρογονοεπεξεργασίας 1 Υδρογονοαποθείωση Μερκαπτάνες RSH + H 2 RH + H 2 S Σουλφίδια RSR + 2 H 2 RH + R H + H 2 S Θειοφαίνια S Βενζοθειοφαίνια + 2 H 2 C 4 H 6 + H 2 S CH 2 CH H 2 + H 2 S S 10

11 Αντιδράσεις Υδρογονοεπεξεργασίας 2 Υδρογονοαπαζώτωση Αμίνες RNH 2 + H 2 RH + NH 3 Πυριδίνες Ινδόλες N + 5 H 2 C 5 H 12 + NH 3 CH 2 CH 3 N + 7/2 H 2 + NH 3 11

12 Αντιδράσεις Υδρογονοεπεξεργασίας 3 Κορεσμός ολεφίνων και αρωματικών ενώσεων Διολεφίνες CH 2 = CH-CH = CH 2 + H 2 CH 3 CH 2 CH = CH 2 Ολεφίνες RCH = CH-R` + H 2 RCH 2 CH 2 R` + H 2 Αρωματικά + 2 H H 2 12

13 Θερμοδυναμική Αντιδράσεων HDT Όλες οι αντιδράσεις υδρογονοεπεξεργασίας είναι εξώθερμες και αμφίδρομες Ευνοούνται από αύξηση μερικήςπίεσηςυδρογόνου και θερμοκρασίας Reaction Enthalpy (kj/mol) R-S-R +2H 2 2RH +H 2 S -117 R-S-S-R +3Η 2 2RH + 2H 2 S -209 Thiophene + 4Η 2 n-butane + H 2 S -284,2 R-NH 2 + H 2 RH + NH 3-79,4 Indole + 3H 2 ethyl-benzene + NH 3-204,8 Benzene + H 2 Cyclohexane -209,0 Naphthalene + 3H 2 Tetraline -125,4 Παρουσία S και N περιορίζουν την κινητική των αντιδράσεων 13

2H 2 S -209 Thiophene + 4Η 2 n-butane + H 2 S -284,2 R-NH 2 + H 2 RH + NH 3-79,4 Indole + 3H 2 ethyl-benzene + NH 3-204,8

14 Κινητική Υδρογονοαποθείωσης Wi kaph 2 ln = W [ LHSV] [ 1 a + ( a + H/M) P /P] [ 1+ K P + K P ] 2 V HS HS AR AR Wi W LHSV A : % wt S στην τροφοδοσία : % wt Sστο προϊόν : ταχύτητα χώρου = ρυθμός τροφοδοσίας (kg/h) / μάζα καταλύτη (kg) :ενεργότητα καταλύτη P H2 : Μερική πίεση Η 2 P HS : Μερική πίεση Η 2 S P AR : Μερική πίεση αρωματικών ενώσεων P V : Μερικήπίεσηαρωματικώνθειούχωνενώσεων P : Πίεση αντίδρασης a : γραμμομοριακό κλάσμα τροφοδοσίας στην αέρια φάση H/M : γραμμομοριακό κλάσμα Η 2 / hydrocarbon k : κινητική σταθερά της αντίδρασης K HS, K AR : σταθερές απορρόφησης k = K K HS AR E koe RT ΔΗ = K e HSO RT ΔΗ = KAR e O RT HS AR Πηγή: C.G. Frye, J.F. Mosby, Kinetics of Hydrodesulfurization, Chem. Eng. Progress, 63 (1967) 66 14

Μερικήπίεσηαρωματικώνθειούχωνενώσεων P : Πίεση αντίδρασης a : γραμμομοριακό κλάσμα τροφοδοσίας στην αέρια φάση H/M : γραμμομοριακό κλάσμα Η 2 / hydrocarbon k : κινητική σταθερά της

15 Καταλύτες Υδρογονοεπεξεργασίας Οι πιο δημοφιλείς καταλύτες αποτελούνται από μέταλλα σε υπόστρωμα αλούμινας - CoMo/Al 2 O 3 και NiMo/Al 2 O 3 Παρουσιάζουν διαφορετική ενεργότητα για διαφόρους τύπους αντιδράσεων - CoMo/Al 2 O 3 για υδρογονοαποθείωση και κορεσμό αρωματικών ενώσεων - NiMo/Al 2 O 3 για υδρογονοαπαζώτωση και κορεσμό αρωματικών ενώσεων Ζωή καταλύτη - Δηλητηρίαση καταλύτη από εναποθέσεις μεγάλων μορίων κωκ (catalyst coking) 15

CoMo/Al 2 O 3 για υδρογονοαποθείωση και κορεσμό αρωματικών ενώσεων - NiMo/Al 2 O 3 για υδρογονοαπαζώτωση και

16 Παράμετροι Λειτουργίας HDT Θερμοκρασία : o C Πίεση : 50-60atm H 2 /oil : Nm 3 /m 3 Τροφοδοσία - Περιεκτικότητα S - Περιεκτικότητα αρωματικών Oil Gas Product H 2 Liquid Product 16

17 Εφαρμογές Υδρογονοεπεξεργασίας Υδρογονοεπεξεργασία προϊόντων - Υδρογονοαποθείωση ντίζελ Υδρογονοεπεξεργασία ενδιάμεσων προϊόντων - Υδρογονοεπεξεργασίας νάθφας - Υδρογονοεπεξεργασία τροφοδοσίας καταλυτικής πυρόλυσης ή υδρογονοπυρύλυσης 17

ενδιάμεσων προϊόντων - Υδρογονοεπεξεργασίας νάθφας -

18 Υδρογονοπυρόλυση

19 Υδρογονοπυρόλυση (Hydrocracking) Διεργασία που προσφέρει ευελιξία και υψηλό βαθμό απόδοσης στο διυλιστήριο Αναβάθμιση βαριών πετρελαϊκών κλασμάτων - Βαρύ αεριέλαιο, βαρύ αεριέλαιο κενού, Νάφθα, ντίζελ, καύσιμο θέρμανσης, μεσαία και βαριά κλάσματα (αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού, αεριέλαιο εξανθράκωσης) Ανάκτηση ελαφριών μορίων υδρογονανθράκων - Βενζίνη, κηροζίνη, ντίζελ - Χωρίς παραγωγή κωκ και βαριών μορίων υπολειμμάτων 19

ντίζελ, καύσιμο θέρμανσης, μεσαία και βαριά κλάσματα (αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού, αεριέλαιο εξανθράκωσης)

20 Διάγραμμα Ροής Υδρογονοπυρόλυσης Recycle Gas Off-gas Naphtha Make-up H 2 Feed Purge H 2 S, NH 3 Middistillates HPS LPS RX Stage1 RX Stage2 Liquid Recycle 20

21 Αντιδράσεις Υδρογονοπυρόλυσης Απομάκρυνση ετεροατόμων - S, N, O, μετάλλων Κορεσμός ολεφινών και αρωματικών ενώσεων Ισομερίωση και διάσπαση 21

22 Αντιδράσεις Υδρογονοπυρόλυσης 1 Απομάκρυνση ετεροατόμων S CH 2 CH H 2 + H 2 S R N + 4H 2 CH 3 R + NH 3 OH + H 2 + H 2 O R R 22

23 Αντιδράσεις Υδρογονοπυρόλυσης 2 Κορεσμός ολεφινών και αρωματικών RCH = CH-R` + H 2 RCH 2 CH 2 R` + H H 2 23

24 Αντιδράσεις Υδρογονοπυρόλυσης 3 Ισομερισμός και διάσπαση R R` + H 2 RH + R`H CH 2 R CH 3 + H 2 + RH CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 + H 2 R R' + + R R' 24

25 Κινητική Υδρογονοπυρόλυσης Συνήθως είναι αντιδράσεις πρώτου βαθμού r = E k exp o RT o όπου Ε ο =~47.7kcal/gmol Κάθε καταλυτική κλίνη προσεγγίζει αντιδραστήρα τύπου PFR conversion r = 1 exp LHSV Πηγή: J. Scherzer, A.J. Gruia, Hydrocrakcing Science and Technology, Marcel Dekker Inc, New York,

26 Καταλύτες Υδρογονοπυρόλυσης Καταλύτες διπλής δράσης (dual function catalysts) - Μεταλλικές θέσεις - Όξινες θέσεις Υδρογόνωση (hydrogenation) - Ενεργοποιείται στις μεταλλικές θέσεις Ευγενή μέταλλα (Pt, Pa) Μη-ευγενή μέταλλα (Co, Ni, Mo, W) - Ενεργότητα (activity) εξαρτάται από το είδος των μετάλλων και της περιεκτικότητάς του Διάσπαση (cracking) - Ενεργοποιείται στις όξινες θέσεις Άμορφα οξείδια του αλουμινίου Δηλητηρίαση καταλυτών από ενώσεις Ν και μεγάλων μορίων υδρογονανθράκων 26

27 Παράμετροι Λειτουργίας HDC Θερμοκρασία : o C Πίεση : atm H 2 /oil : Nm 3 /m 3 Τροφοδοσία - Αεριέλαιο, αεριέλαιο κενού, αεριέλαιο εξανθράκωσης κτλ - Πυκνότητα= gr/ml - Περιεκτικότητα αρωματικών 30-80% Oil H 2 Gas Product Liquid Product 27

28 Βαθμός Μετατροπής (Conversion) Χαρακτηρισμός απόδοσης μετατροπής βαριών μορίων σε ελαφρύτερα μόρια υδρ/κων conversion(%) = Feed EP + Product Feed EP+ EP+ όπου EP = χαρακτηριστικό σημείο ζέσεως (συνήθως ο C) Feed EP+ =ποσοστό τροφοδοσίας με σημείο ζέσεως πάνω από EP Product EP+ =ποσοστό προϊόντος με σημείο ζέσεως πάνω από EP Εύρος βαθμού μετατροπής: % - Ανάλογα με τύπο τροφοδοσίας και τύπο διεργασίας Με υγρή ανακύκλωση μεγαλύτερος βαθμός απόδοσης από διεργασίες χωρίς υγρή ανακύκλωση Μικρότερος βαθμός απόδοσης για ήπια υδρογονοπυρόλυση (mild hydrocracking)

29 Βαθμός Μετατροπής - Παράδειγμα Εύρος σημείου ζέσεως Τροφοδοσία (% κ.ο.) Προϊόν (% κ.ο.) < 200 o C o C o C o C o C > 400 o C 40 5 βαθμός μετατροπής (%) = Τροφοδοσία 360+ Τροφοδοσία Προϊόν Υπολογίζουμε: Τροφοδοσία 360+ = = 70% Προϊόν 360+ = = 20% Έτσι ο βαθμός μετατροπής θα είναι: βαθμός μετατροπής (%) = 100 = 71,4% 70 29

30 Βελτιστοποίηση Μεγιστοποίηση οικονομικών κριτηρίων ρυθμίζοντας θερμοκρασία αντιδραστήρων υδρογονοκατεργασίας, ροή υδρογόνου, αποδόσεις και ποιότητα προϊόντων και ενεργειακές απαιτήσεις, λαμβάνοντας υπ όψη τους σχεδιαστικούς περιορισμούς της μονάδας Αύξηση απόδοσης προϊόντων - Αύξηση της θερμοκρασίας του αντιδραστήρα - Αύξηση μερικής πίεσης υδρογόνου Αύξηση πίεσης ή προσθήκης H 2 υψηλής καθαρότητας (make-up H 2 ) - Παράμετροι αύξησης απόδοσης της αποστακτικής στήλης προϊόντων 30

Σχετικά έγγραφα

Τεχνολογίες Εκμετάλλευσης και Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων

Τεχνολογίες Εκμετάλλευσης και Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων Μάθημα 6 ο Καταλυτική Πυρόλυση Θερμική Πυρόλυση Ιξωδόλυση Εξανθράκωση Γλύκανση Παραγωγή Υδρογόνου Ανάμιξη Δρ. Στέλλα Μπεζεργιάννη Καταλυτική Πυρόλυση