ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Διεύθυνση F - Γραφείο Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων DG(SANCO) MR ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΥ ΔΙΕΝΕΡΓΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΙΣ 14 ΕΩΣ ΤΙΣ 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΖΩΝΤΩΝ ΔΙΘΥΡΩΝ ΜΑΛΑΚΙΩΝ Το κείμενο στην αγγλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό I

2 Σύνοψη Η παρούσα έκθεση περιγράφει την έκβαση ενός ελέγχου του Γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων (ΓΤΚΘ) στην Ελλάδα, από τις 14 έως τις 24 Οκτωβρίου 2014, στο πλαίσιο του προγράμματος επιθεωρήσεων του ΓΤΚΘ για το Οι κύριοι στόχοι του ελέγχου ήταν να εκτιμηθεί αν οι επίσημοι έλεγχοι των δίθυρων μαλακίων, των εχινόδερμων, των χιτωνοφόρων και των θαλάσσιων γαστεροπόδων οργανώνονται και εκτελούνται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τη διενέργεια επισήμων ελέγχων της συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία περί ζωοτροφών και τροφίμων και προς τους κανόνες για την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων, καθώς και το κατά πόσον το ισχύον σύστημα ελέγχου για την παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά δίθυρων μαλακίων, εχινόδερμων, χιτωνοφόρων και θαλάσσιων γαστεροπόδων είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, ο έλεγχος εξακρίβωσε την εφαρμογή των συστάσεων της προηγούμενης επίσκεψης ελέγχου του Γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων, το 2011, που κάλυπτε το ίδιο θέμα. Η παρούσα έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές βελτιώσεις μετά τον προηγούμενο έλεγχο, ωστόσο, το ισχύον σύστημα επίσημων ελέγχων που καλύπτουν τα ζώντα δίθυρα μαλάκια δεν μπορεί ακόμη να θεωρηθεί ότι συμμορφώνεται πλήρως με όλες τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές αδυναμίες, ιδίως σε σχέση με τον ορισμό των σημείων δειγματοληψίας για τη συλλογή νερού με σκοπό τη δοκιμή για φυτοπλαγκτόν και τη συλλογή ζώντων δίθυρων μαλακίων για τη δοκιμή για βιοτοξίνες, τη συχνότητα παρακολούθησης/ελέγχου των ζώντων δίθυρων μαλακίων για μία ομάδα τοξινών (παραλυτική τοξίνη των μαλακίων ) και τη μη απόδειξη της αποτελεσματικότητας των συστημάτων καθαρισμού. Από τις είκοσι συστάσεις του ελέγχου του 2011, δέκα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχουν υλοποιηθεί, τρεις ότι έχουν εν μέρει υλοποιηθεί, έξι ότι δεν υλοποιήθηκαν [παρακολούθηση των βιοτοξινών (για την παραλυτική τοξίνη των μαλακίων) λήψεις αποφάσεων ύστερα από παρακολούθηση πρόσθετες απαιτήσεις παρακολούθησης κέντρα καθαρισμού αναλυτική και νομική εγκυρότητα των δειγμάτων συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων αρχών] και μία δεν ισχύει πλέον. Η έκθεση περιλαμβάνει συστάσεις προς τις αρμόδιες αρχές που αφορούν τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις. II

3 III

4 Πίνακας Περιεχομένων 1 Εισαγωγή Στόχοι και πεδίο εφαρμογής Νομική βάση Ιστορικό Προηγούμενες εκθέσεις του ΓΤΚΘ Πληροφορίες για την παραγωγή και το εμπόριο σε τόνους Σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές (RASFF) Διαπιστώσεις και συμπεράσματα Αρμόδιες αρχές Καταχώριση/έγκριση εγκαταστάσεων Επίσημοι έλεγχοι για τα ζώντα δίθυρα μαλάκια από ταξινομημένες περιοχές παραγωγής και μετεγκατάστασης Επίσημοι έλεγχοι για τα χτένια και τα ζώντα θαλάσσια γαστερόποδα που δεν είναι διηθηματοφάγα, τα οποία συλλέγονται εκτός των ταξινομημένων περιοχών παραγωγής Επίσημοι έλεγχοι για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης των υπευθύνων επιχειρήσεων τροφίμων με τις απαιτήσεις για την παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά δίθυρων μαλακίων, εχινόδερμων, χιτωνοφόρων και θαλάσσιων γαστεροπόδων Εργαστήρια Γενικά συμπεράσματα Καταληκτική συνεδρίαση Συστάσεις...24 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΊΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΊ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΎΣΑ ΈΚΘΕΣΗ Συντομογραφία ASP ΑΑ ΚΑΑ ΕΦΕΤ ΕΕ ΕΑΕΕ ΥΕΤ ΓΤΚΘ HACCP ΖΔΜ LC-MS/MS ΥΑΑΤ ΕΕΑ PSP RASFF SANCO Εξήγηση Αμνησιακή Τοξίνη των Μαλακίων (Amnesic Shellfish Poison) Αρμόδια(-ες) αρχή(-ές) Κεντρική αρμόδια αρχή Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων Ευρωπαϊκή Ένωση Εργαστήριο Αναφοράς ΕΕ Υπεύθυνος επιχείρησης τροφίμων Γραφείο Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων Ανάλυση κινδύνων στα κρίσιμα σημεία ελέγχου Ζώντα δίθυρα μαλάκια Υγροχρωματογραφία-Φασματομετρία μαζών Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Εθνικό εργαστήριο αναφοράς Παραλυτική τοξίνη των μαλακίων (Paralytic shellfish poison) Σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών IV

5 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα από τις 14 έως τις 24 Οκτωβρίου 2014 στο πλαίσιο του προβλεπόμενου προγράμματος ελέγχων του Γραφείου Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων (ΓΤΚΘ). Στην ομάδα ελέγχου (στη συνέχεια «ομάδα του ΓΤΚΘ») συμμετείχαν τρεις ελεγκτές του ΓΤΚΘ και δύο εθνικοί εμπειρογνώμονες από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η εναρκτήρια συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 14 Οκτωβρίου 2014 με τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (ΥΑΑΤ), που είναι η κεντρική αρμόδια αρχή (ΚΑΑ) στο πλαίσιο του πεδίου εφαρμογής του παρόντος ελέγχου. Στη συνεδρίαση αυτή, η ομάδα επιβεβαίωσε τους στόχους και το πρόγραμμα του ελέγχου και ζήτησε πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένα στοιχεία του ισχύοντος συστήματος ελέγχου. Οι εκπρόσωποι της ΚΑΑ και των διαφόρων αρμόδιων αρχών (ΑΑ) συνόδευσαν την ομάδα του ΓΤΚΘ σε όλη τη διάρκεια της αποστολής. 2 ΣΤΌΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ Στόχος του ελέγχου ήταν: να εκτιμηθεί κατά πόσο οι επίσημοι έλεγχοι των δίθυρων μαλακίων, των εχινόδερμων, των χιτωνοφόρων και των θαλάσσιων γαστεροπόδων οργανώνονται και εκτελούνται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τη διενέργεια επισήμων ελέγχων της συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία περί ζωοτροφών και τροφίμων και προς τους κανόνες για την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων να εκτιμηθεί κατά πόσο το σύστημα ελέγχου για την παραγωγή και διάθεση στην αγορά δίθυρων μαλακίων, εχινοδέρμων, χιτωνοφόρων και θαλάσσιων γαστεροπόδων είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις της ΕΕ να εξακριβωθεί κατά πόσο οι εγγυήσεις και τα διορθωτικά μέτρα που υποβλήθηκαν στις υπηρεσίες της Επιτροπής, ως απάντηση στις συστάσεις της προηγούμενης έκθεσης ελέγχου του ΓΤΚΘ σχετικά με το θέμα αυτό (αριθ. αναφ. DG (SANCO)/ ) έχουν υλοποιηθεί και εφαρμοστεί από τις ελληνικές αρχές. Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, ο έλεγχος επικεντρώθηκε στην οργάνωση και τη λειτουργία της ΚΑΑ και των ΑΑ, στο ισχύον σύστημα επίσημων ελέγχων για την ταξινόμηση και την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής ζώντων δίθυρων μαλακίων (ΖΔΜ) και στην παραγωγή και τη διάθεση στην αγορά δίθυρων μαλακίων, εχινόδερμων, χιτωνοφόρων και θαλάσσιων γαστεροπόδων. Συνεπώς, ορισμένες πτυχές της νομοθεσίας που αναφέρεται στο παράρτημα 1 χρησίμευσαν ως τεχνική βάση για τον έλεγχο. Πλήρεις παραπομπές στις νομικές πράξεις της ΕΕ που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση παρέχονται στο εν λόγω παράρτημα και αναφέρονται, κατά περίπτωση, στην τελευταία τροποποιημένη έκδοση. Κατά την επιδίωξη αυτών των στόχων, η ομάδα του ΓΤΚΘ επισκέφθηκε τους ακόλουθους χώρους:- Επισκέψεις στις αρμόδιες αρχές και συνεδριάσεις 1

6 ΚΑΑ 1 Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής Περιφερειακές ΑΑ 3 Λιμενικό Σώμα 1 Σε περιφερειακό επίπεδο Επισκέψεις σε εργαστήρια Επίσημη μικροβιολογική δοκιμή ΖΔΜ Επίσημη δοκιμή ΖΔΜ για βιοτοξίνες 1 Επίσημη δοκιμή νερού για φυτοπλαγκτόν Εγκαταστάσεις πρωτογενούς παραγωγής 3 Περιλαμβάνει το εθνικό εργαστήριο αναφοράς (ΕΕΑ). 1 Ζώνες παραγωγής 1 Περιλαμβάνεται εικονική διαδικασία δειγματοληψίας. Κέντρα αποστολής 1 Εξουσιοδοτημένα επίσης να εκτελούν αποκελύφωση ΖΔΜ. Κέντρα καθαρισμού (εγκεκριμένα και ως κέντρα αποστολής) 4 Τρία από αυτά είναι εξουσιοδοτημένα, επίσης, να εκτελούν αποκελύφωση ΖΔΜ. 3 ΝΟΜΙΚΉ ΒΆΣΗ Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των γενικών διατάξεων της νομοθεσίας της ΕΕ, και ιδίως του άρθρου 45 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/ ΙΣΤΟΡΙΚΌ 4.1 ΠΡΟΗΓΟΎΜΕΝΕΣ ΕΚΘΈΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΤΚΘ Η τελευταία αποστολή του ΓΤΚΘ στην Ελλάδα για το θέμα αυτό πραγματοποιήθηκε από τις 11 έως τις 21 Οκτωβρίου 2011 (αριθ. αναφ. DG (SANCO)/ ) (στο εξής «έλεγχος του ΓΤΚΘ του 2011). Η έκθεση του ελέγχου αυτού είναι διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Καταναλωτών (ΓΔ SANCO) στη διεύθυνση: Στην εν λόγω έκθεση επισημαίνεται ότι το ισχύον σύστημα επίσημων ελέγχων παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις και ότι υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις από τη νομοθεσία της ΕΕ σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής των δίθυρων μαλακίων, και συνάγεται το συμπέρασμα ότι το ισχύον σύστημα δεν προσφέρει τις απαραίτητες εγγυήσεις ότι τα δίθυρα μαλάκια που διατίθενται στην αγορά για ανθρώπινη κατανάλωση ικανοποιούν τα πρότυπα της ΕΕ για τη δημόσια υγεία. Έγιναν συστάσεις σχετικά με: τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των ΑΑ (σύσταση αριθ. 1) τους εσωτερικούς ελέγχους (σύσταση αριθ. 2) τις ταξινομημένες περιοχές παραγωγής (π.χ. όρια, εκτέλεση υγειονομικών ελέγχων και ταξινόμηση - συστάσεις αριθ. 3 έως 7) 2

7 την παρακολούθηση ταξινομημένων περιοχών (π.χ. έλεγχος εσφαλμένων πρακτικών, γεωγραφική κατανομή των σημείων δειγματοληψίας, συχνότητα δειγματοληψίας και παράμετροι που πρέπει να παρακολουθούνται για τα ΖΔΜ - συστάσεις αριθ. 8 έως 12) την εγκυρότητα των δειγμάτων των επίσημων ελέγχων (σύσταση αριθ. 13) τις αποφάσεις που λαμβάνονται ύστερα από παρακολούθηση (σύσταση αριθ. 14) πρόσθετες απαιτήσεις παρακολούθησης (συστάσεις αριθ. 15 έως 16) την ανταλλαγή πληροφοριών (σύσταση αριθ. 17) τους επίσημους ελέγχους που καλύπτουν χτένια και ζώντα θαλάσσια γαστερόποδα που συλλέγονται εκτός των ταξινομημένων περιοχών παραγωγής (σύσταση αριθ. 18) την εκτέλεση των καθηκόντων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 882/2004 από το εθνικό εργαστήριο αναφοράς (σύσταση αριθ. 19) την έγκριση των εγκαταστάσεων που διαχειρίζονται ΖΔΜ, π.χ. κέντρα καθαρισμού (σύσταση αριθ. 20). Το ΓΤΚΘ έλαβε γραπτές εγγυήσεις σχετικά με τις συστάσεις που αναφέρονται ανωτέρω, οι οποίες κρίθηκαν ικανοποιητικές για οκτώ από αυτές. 4.2 ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΌΡΙΟ ΣΕ ΤΌΝΟΥΣ Το 2013, σύμφωνα με την ΚΑΑ, παράχθηκαν περίπου τόνοι ΖΔΜ, εκ των οποίων το 95% ήταν μύδια, του είδους Mytillus galloprovincialis, και το 2% χάβαρα, του είδους Modiolus barbatus. Παράχθηκαν επίσης άλλα είδη ΖΔΜ σε μικρότερες ποσότητες (π.χ. αχιβάδες, των ειδών Venus verrucosa και Callista chione). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το ίδιο έτος, η Ελλάδα εμπορεύτηκε με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ περίπου τόνους ΖΔΜ, κυρίως προς την Ιταλία (70,2 %), τη Γαλλία (21,9 %) και την Ισπανία (6,5 %). Επί του παρόντος, η αλυσίδα παραγωγής ΖΔΜ στην Ελλάδα περιλαμβάνει 40 ταξινομημένες περιοχές παραγωγής (δεκαπέντε της κατηγορίας Α, εικοσιτέσσερις της κατηγορίας Β και μία με εποχιακή ταξινόμηση), τριάντα κέντρα αποστολής, δεκατρία κέντρα καθαρισμού και σαράντα πέντε εγκαταστάσεις αποκελύφωσης. Οι εν λόγω πληροφορίες είναι διαθέσιμες από την ΚΑΑ στον δικτυακό της τόπο: ΣΎΣΤΗΜΑ ΤΑΧΕΊΑΣ ΕΙΔΟΠΟΊΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΡΌΦΙΜΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΖΩΟΤΡΟΦΈΣ (RASFF) Από τον Οκτώβριο του 2011 και μετά εκδόθηκαν δέκα κοινοποιήσεις RASFF σχετικά με ΖΔΜ. Οι κοινοποιήσεις αυτές αφορούν την παρουσία λιποφιλικών τοξινών στα μύδια (δύο κοινοποιήσεις - μία από αυτές κοινοποιήθηκε από την Ελλάδα), την παρουσία μολύβδου πάνω από τα κανονιστικά όρια σε χάβαρα (μία κοινοποίηση) και τη μικροβιολογική μόλυνση από E. Coli πάνω από 230 MPN/100g σε μύδια (δύο κοινοποιήσεις) και αχιβάδες (πέντε κοινοποιήσεις). Να επισημανθεί ότι: Από αυτές τις δέκα κοινοποιήσεις RASFF, οι τρεις αφορούν προϊόντα που αποτελούν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών με την Ιταλία απευθείας από ταξινομημένες περιοχές παραγωγής και ότι δύο ελληνικές επιχειρήσεις εμπλέκονται σε τρεις και πέντε, αντίστοιχα, από τις εν λόγω κοινοποιήσεις RASFF. 3

8 5 ΔΙΑΠΙΣΤΏΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ 5.1 ΑΡΜΌΔΙΕΣ ΑΡΧΈΣ Νομικές απαιτήσεις Άρθρα 3 έως 10, 54 και 55 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Πορίσματα Από τον έλεγχο του ΓΤΚΘ το 2011 και μετά δεν έχει σημειωθεί καμία αλλαγή όσον αφορά τον ορισμό της ΚΑΑ και των ΑΑ (περιφέρειες και περιφερειακές μονάδες) για τους επίσημους ελέγχους των ΖΔΜ και της αλυσίδας παραγωγής τους. Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω αρχές, καθώς και για τη διαδικασία ορισμού τους, την οργάνωση, τα καθήκοντα, τις αρμοδιότητες, τις εξουσίες, τη συνεργασία, τις διατάξεις περί προσωπικού (σύγκρουση συμφερόντων, προσόντα και κατάρτιση) και την πρόσβαση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις, εξοπλισμό και εργαστήρια είναι διαθέσιμες στο προφίλ χώρας στη διεύθυνση Το προφίλ χώρας περιλαμβάνει επίσης γενικές πληροφορίες όσον αφορά: την οργάνωση των επίσημων ελέγχων που καλύπτει, μεταξύ άλλων, την εκτίμηση επικινδυνότητας και την ταξινόμηση των εγκαταστάσεων με σκοπό να προσδιοριστεί η συχνότητα για τις επισκέψεις επίσημου ελέγχου τη διαφάνεια και την εμπιστευτικότητα την επαλήθευση και την επανεξέταση των επίσημων ελέγχων και διαδικασιών τις δραστηριότητες, τις μεθόδους και τις τεχνικές ελέγχου και τα εθνικά μέτρα επιβολής. Η ΚΑΑ ενημέρωσε την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι τα καθήκοντά της δεν έχουν αλλάξει από τον τελευταίο έλεγχο του ΓΤΚΘ, με εξαίρεση την απόφαση για την ταξινόμηση των περιοχών παραγωγής ΖΔΜ. Επί του παρόντος, η ΚΑΑ έχει την εξουσία να ακυρώσει την απόφαση ταξινόμησης που έλαβαν οι περιφερειακές υπηρεσίες όταν από την αξιολόγηση των σχετικών εγγράφων προκύπτει ότι η αρχική απόφαση δεν συνάδει με τους ισχύοντες κανονισμούς της ΕΕ. Η ΚΑΑ και οι ΑΑ δήλωσαν στην ομάδα του ΓΤΚΘ επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του ελέγχου ότι υπάρχει έλλειψη προσωπικού, οικονομικών πόρων και εξοπλισμού για την εκτέλεση των επίσημων ελέγχων στα ΖΔΘ και στη αλυσίδα παραγωγής τους, γεγονός που, κατά τη γνώμη τους, έχει άμεσο αντίκτυπο στην εκτέλεση και την εφαρμογή των επίσημων ελέγχων. Ειδική επιμόρφωση συντονίζεται από την ΚΑΑ για να παρέχονται στο προσωπικό επαρκείς γνώσεις για την εκτέλεση των επίσημων ελέγχων στα ΖΔΜ και στην αλυσίδα παραγωγής τους. Από τον έλεγχο του ΓΤΚΘ, το 2011, και μετά, η ΚΑΑ έχει επικαιροποιήσει πολλές κατευθυντήριες γραμμές, εγκυκλίους και γραπτές διαδικασίες (σε συνεργασία με τα ΕΕΑ) οι οποίες καλύπτουν την ταξινόμηση και την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής, τη δειγματοληψία και τις αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται κατόπιν παρακολούθησης, και συμπεριλαμβάνουν την κατηγοριοποίηση κινδύνων με σκοπό τον καθορισμό της συχνότητας των επισκέψεων για επίσημους ελέγχους. Επιπλέον, οι ΑΑ έχουν συντάξει πρόσθετα έγγραφα (διαδικασίες, κατάλογοι ελέγχου, υποδείγματα εκθέσεων κ.λπ.) για την υποστήριξη και την καθοδήγηση του μόνιμου προσωπικού κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Η ΚΑΑ διαθέτει υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου που διενεργεί ελέγχους στις κτηνιατρικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια πενταετούς κύκλου. Λόγω του αποτελέσματος του ελέγχου του ΓΤΚΘ 4

9 το 2011, η ΚΑΑ αποφάσισε να συμπεριλάβει τον τομέα των ΖΔΜ στον κύκλο Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί αρκετοί έλεγχοι και οι σχετικές εκθέσεις έχουν συνταχθεί και αποσταλεί στις αρμόδιες υπηρεσίες, ενώ έχουν διαβιβαστεί στην ΚΑΑ δράσεις για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων μη συμμόρφωσης που διαπιστώθηκαν. Πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση των εν λόγω δράσεων και βρίσκεται σε εξέλιξη η επισκόπηση των μετέπειτα ενεργειών με σκοπό την διόρθωση των ελλείψεων που εξακολουθούν να υφίστανται. Η ΚΑΑ και οι ΑΑ ενημέρωσαν την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι, πέραν των εσωτερικών ελέγχων και της ροής πληροφοριών σχετικά με το πρόγραμμα παρακολούθησης των ΖΔΜ (απόφαση σχετικά με τα όρια, τη θέση των σημείων δειγματοληψίας, την ταξινόμηση και την παύση λειτουργίας εγκαταστάσεων), δεν υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των επίσημων ελέγχων που διενεργούν. Επίσης, όπως περιγράφεται στην προηγούμενη έκθεση ελέγχου του ΓΤΚΘ, το Τμήμα Αλιείας της κάθε περιφερειακής ενότητας και οι υπηρεσίες του Λιμενικού Σώματος συμμετέχουν σε επίσημους ελέγχους των ΖΔΜ. Η πρώτη αρχή είναι αρμόδια για την αδειοδότηση των εκμεταλλεύσεων υδατοκαλλιέργειας και των σκαφών αλιείας/συγκομιδής (η οποία δεν καλυπτόταν κατά τη διάρκεια του παρόντος ελέγχου) και η δεύτερη είναι αρμόδια για τις περιπολίες στις ζώνες παραγωγής ώστε να ελέγχονται για αθέμιτες πρακτικές και παράνομη συγκομιδή (περιοχές που δεν έχουν ταξινομηθεί ή κλειστές ταξινομημένες περιοχές παραγωγής). Η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Το επίσημο προσωπικό που εκτελεί επίσημους ελέγχους στα ΖΔΜ και στην αλυσίδα παραγωγής τους ασκεί παρεμφερή καθήκοντα για διάφορους άλλους τομείς (π.χ. υγεία των ζώων, άλλα προϊόντα ζωικής προέλευσης κ.λπ.). Το επίπεδο γνώσεων του προσωπικού που συνάντησε η ομάδα του ΓΤΚΘ ποίκιλλε όσον αφορά τα ΖΔΜ (με διακύμανση από πολύ καλό έως ανεπαρκές). Το προσωπικό που παρακολούθησε ειδική κατάρτιση σχετικά με ΖΔΜ διέθετε καλό επίπεδο γνώσεων σχετικά με το εν λόγω θέμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχε διαφορά ανάμεσα στις κατευθυντήριες γραμμές της ΚΑΑ και τις γραπτές διαδικασίες που καταρτίζονται σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας (π.χ. διαδικασίες δειγματοληψίας). Πρέπει να σημειωθεί ότι οι κατευθυντήριες γραμμές της ΚΑΑ ακολουθούν σωστά τους κανονισμούς της ΕΕ, ενώ οι γραπτές διαδικασίες όχι. Αν και το καθήκον διενέργειας επίσημων ελέγχων ασκείται σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής ΖΔΜ (με προαναγγελλόμενες και αιφνιδιαστικές επιτόπιες επισκέψεις), οι έλεγχοι αυτοί δεν είναι προγραμματισμένοι και τα αποτελέσματά τους δεν κοινοποιούνται, κάτι που εμποδίζει την ΚΑΑ και τις ΑΑ να διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα των ελέγχων. Οι συχνότητες που ορίζονται για τους επίσημους ελέγχους (επιθεωρήσεις) και βασίζονται στην κατηγοριοποίηση των κινδύνων δεν είχαν τηρηθεί. Επιπλέον, οι εν λόγω έλεγχοι δεν ήταν σε θέση να εντοπίσουν ορισμένες ελλείψεις που διαπιστώθηκαν από την ομάδα του ΓΤΚΘ στις εγκαταστάσεις που επισκέφθηκε (βλ. τμήματα 5.2 και 5.5). Σε ορισμένους υπευθύνους επιχειρήσεων τροφίμων (ΥΕΤ) που επισκέφθηκε η ομάδα είχαν επιβληθεί μέτρα επιβολής και κυρώσεις, λόγω του εντοπισμού σοβαρών περιπτώσεων μη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα τρόφιμα. Η ΚΑΑ διαθέτει στον δικτυακό της τόπο λεπτομερείς πληροφορίες για τις ταξινομημένες περιοχές παραγωγής ΖΔΜ, όπως για την οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής, την τοποθεσία των σημείων δειγματοληψίας, την τρέχουσα ταξινόμηση και τις υγειονομικές αποφάσεις που λαμβάνονται με βάση τα αποτελέσματα δοκιμών σχετικά με τις βιοτοξίνες, τη μικροβιολογία και το φυτοπλαγκτόν. 5

10 Η ΚΑΑ ενημέρωσε ότι επεξεργάζονται έναν τρόπο για τη διάθεση ενημερωμένων χαρτών των περιοχών παραγωγής, καθώς και για τη δημιουργία μιας κεντρικής βάσης δεδομένων με τα αποτελέσματα των δοκιμών των δειγμάτων ΖΔΜ που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης των περιοχών παραγωγής. Μετά τον έλεγχο του ΓΤΚΘ το 2011 και κατά τη διάρκεια του 2012 και του 2013 η ΚΑΑ (υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου) πραγματοποίησε εσωτερικό έλεγχο στην υπηρεσία της ΚΑΑ που είναι αρμόδια για τον τομέα των ΖΔΜ και πέντε ελέγχους σε περιφερειακές ενότητες. Η ΚΑΑ παρέδωσε στο ΓΤΚΘ αντίγραφα των εν λόγω εκθέσεων ελέγχου, που διαπιστώθηκε ότι ήταν διεξοδικές και επισήμαιναν πολλές από τις αδυναμίες που διαπιστώθηκαν κατά τον προηγούμενο και τον τρέχοντα έλεγχο του ΓΤΚΘ. Πρέπει να σημειωθεί ότι από τον έλεγχο του ΓΤΚΘ το 2011 και μετά υπήρξαν ορισμένα θέματα όπου σημειώθηκαν πρόοδος και βελτιώσεις. Συμπεράσματα Ο ορισμός των αρμόδιων αρχών για τον επίσημο έλεγχο των ΖΔΜ και της αλυσίδας παραγωγής τους είναι επαρκής. Οι εν λόγω αρχές διαθέτουν τη δομή, την οργάνωση και τις νομικές εξουσίες που τους επιτρέπουν, κατ αρχήν, την πραγματοποίηση κατάλληλων επίσημων ελέγχων. Ωστόσο, διαπιστώθηκαν αδυναμίες σχετικά με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 882/2004, οι οποίες είχαν εντοπιστεί, επίσης, από την ΚΑΑ στις εκθέσεις εσωτερικού ελέγχου, όσον αφορά: τις γνώσεις του προσωπικού (άρθρο 6) τις γραπτές διαδικασίες (συμπεριλαμβανομένων εκείνων για την επαλήθευση της αποτελεσματικότητας των επίσημων ελέγχων) (άρθρο 8) την υλοποίηση των ελέγχων (άρθρο 3) που δεν επιτρέπουν στις αρχές να διασφαλίσουν ότι το σύστημα επίσημων ελέγχων που εφαρμόζεται είναι αποτελεσματικό και κατάλληλο, όπως απαιτείται δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κεφαλαίου II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Όσον αφορά την προηγούμενη έκθεση ελέγχου, συνάγεται το συμπέρασμα ότι: - Η σύσταση αριθ. 1, όσον αφορά τον αποδοτικό και αποτελεσματικό συντονισμό, εξακολουθεί να μην έχει υλοποιηθεί πλήρως. Η σύσταση αριθ. 2, όσον αφορά τον εσωτερικό έλεγχο, έχει υλοποιηθεί. 5.2 ΚΑΤΑΧΏΡΙΣΗ/ΈΓΚΡΙΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΆΣΕΩΝ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004, άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004, άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και άρθρο 31 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Πορίσματα Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρείχαν η ΚΑΑ και οι ΑΑ, οι μόνες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παραγωγής ΖΔΜ και προϊόντων που παράγονται από αυτά είναι αλιευτικά σκάφη (που εκτελούν τον καθαρισμό και την περιτύλιξη των ΖΔΜ για περαιτέρω μεταφορά σε κέντρα αποστολής ή καθαρισμού), κέντρα αποστολής, κέντρα καθαρισμού και κέντρα αποκελύφωσης (στις τελευταίες εγκαταστάσεις το κέλυφος των ΖΔΜ αφαιρείται χειρωνακτικά και παράγονται νωπά προϊόντα). 6

11 Το άρθρο 6 του ελληνικού προεδρικού διατάγματος 79 του 2007 ορίζει τη διοικητική διαδικασία για την αδειοδότηση και έγκριση εγκαταστάσεων για τις οποίες απαιτείται έγκριση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 853/2004. Το άρθρο αυτό καλύπτει όλες τις εγκαταστάσεις που αναφέρονται παραπάνω, με την εξαίρεση των αλιευτικών σκαφών. Τα αλιευτικά σκάφη νηολογούνται από το Υπουργείο Αλιείας. Η εν λόγω διαδικασία περιλαμβάνει ενέργειες που διεξάγονται από τις περιφερειακές υπηρεσίες της Περιφέρειας, με ενδεχόμενη συνεργασία του προσωπικού των περιφερειακών ενοτήτων (αδειοδότηση σύστασης και λειτουργίας) που περιλαμβάνει τουλάχιστον μία επιτόπου επίσκεψη για τον έλεγχο των όρων που απαιτούνται για την έγκριση (δηλαδή των απαιτήσεων των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 852/2004 και 853/2004). Μέλη του προσωπικού της ΑΑ ενημέρωσαν την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι όταν πληρούνται όλες οι ισχύουσες απαιτήσεις και αυτό επαληθευτεί επιτόπου, οι υπηρεσίες της Περιφέρειας υποβάλλουν στην ΚΑΑ αίτηση για χορήγηση αριθμού έγκρισης. Ο αριθμός χορηγείται από την ΚΑΑ και κοινοποιείται στην Περιφέρεια, η οποία με τη σειρά της τον κοινοποιεί στον οικείο ΥΕΤ. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης, υπάρχουν ενέργειες που αφορούν ελέγχους εγγράφων και άλλες που περιλαμβάνουν επιτόπιους ελέγχους. Η ύπαρξη σχεδίου HACCP ελέγχεται κατά τη διάρκεια ελέγχων των εγγράφων και η αξιολόγησή του (συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής του) θα πρέπει να αποτελεί μέρος των επισκέψεων επίσημων ελέγχων που πρέπει να πραγματοποιηθούν από τη στιγμή που χορηγηθεί η έγκριση. Όσον αφορά τις καταχωρισμένες εγκαταστάσεις η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Όπως αναφέρεται ανωτέρω, οι αρχές που είναι αρμόδιες για θέματα αλιείας είναι αυτές που νηολογούν τα αλιευτικά σκάφη. Η ΚΑΑ και οι περιφερειακές ενότητες που εμπλέκονται στους επίσημους ελέγχους ΖΔΜ δεν διαθέτουν κατάλογο αυτών των εγκαταστάσεων, όπως απαιτείται από το άρθρο 31 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Όσον αφορά τις εγκεκριμένες εγκαταστάσεις η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Η ισχύουσα διαδικασία έγκρισης, που περιγράφεται στο προεδρικό διάταγμα 79 του 2007 περιλαμβάνει σε γενικές γραμμές τα στάδια που καθορίζονται στο άρθρο 31 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004, δηλαδή την υποβολή αιτήσεων και την πραγματοποίηση επιτόπιων επισκέψεων. Αυτές οι επιτόπιες επισκέψεις εκτελούνται με σκοπό να αξιολογηθούν οι εφαρμοστέες απαιτήσεις και να προταθεί η χορήγηση άδειας λειτουργίας, εφόσον τα αποτελέσματα είναι θετικά. Κατά τις επισκέψεις του ΓΤΚΘ σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις διαπιστώθηκε ότι τα σχέδια HACCP δεν είχαν αξιολογηθεί αφότου χορηγήθηκε η έγκριση και μετά και ότι οι αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τις ακόλουθες επίσημες επισκέψεις ελέγχου περιορίστηκαν στην εξακρίβωση της ύπαρξης των μητρώων που καθορίζονται στο σχέδιο HACCP. Σε μία περίπτωση, σχετικά με την έγκριση κέντρου καθαρισμού, το σχέδιο HACCP δεν αξιολογήθηκε ποτέ από οποιαδήποτε ΑΑ και είχαν παρέλθει ήδη δεκαοκτώ μήνες από την ημερομηνία έγκρισης του κέντρου. Κατά τους δεκαοκτώ μήνες δεν πραγματοποιήθηκε καμία επίσημη επίσκεψη που θα επέτρεπε την αξιολόγηση της υλοποίησης του σχεδίου 7

12 HACCP. Σε όλα τα κέντρα καθαρισμού που επισκέφθηκε η ομάδα, από τις πληροφορίες και τα έγγραφα που υποβλήθηκαν από τους οικείους ΥΕΤ και την αξιολόγηση των εν λόγω εγγράφων από τις ΑΑ δεν μπορούσε να αποδειχθεί ότι η διαδικασία καθαρισμού είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του σημείου Α.3 του κεφαλαίου IV του τμήματος VII του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004. Παρά τις διαπιστωθείσες ελλείψεις, τα εν λόγω κέντρα καθαρισμού διατήρησαν την έγκρισή τους, ενώ εγκρίθηκαν και πρόσθετα κέντρα καθαρισμού. Με την τρέχουσα εφαρμογή των διαδικασιών τους, οι ΑΑ δεν μπορούν να διασφαλίσουν την ορθή εφαρμογή του άρθρου 31 παράγραφος 2 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 κατά τη χορήγηση έγκρισης. Επιπλέον, οι ΑΑ δεν εφαρμόζουν επαρκώς τις διατάξεις του άρθρου 31 παράγραφος 2 στοιχείο ε) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Η ΚΑΑ έχει καταρτίσει καταλόγους εγκεκριμένων εγκαταστάσεων, οι οποίοι έχουν δημοσιευτεί στον δικτυακό τόπο της ΚΑΑ. Συμπεράσματα Η τρέχουσα εφαρμογή των διαδικασιών για την καταχώριση και την έγκριση εγκαταστάσεων που χειρίζονται ζώντα δίθυρα μαλάκια δεν πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 31 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Η υλοποίηση της σύστασης αριθ. 20 της προηγούμενης έκθεσης ελέγχου, σχετικά με την έγκριση των εγκαταστάσεων, δεν είναι ικανοποιητική. 5.3 ΕΠΊΣΗΜΟΙ ΈΛΕΓΧΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΖΏΝΤΑ ΔΊΘΥΡΑ ΜΑΛΆΚΙΑ ΑΠΌ ΤΑΞΙΝΟΜΗΜΈΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΈΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΚΑΙ ΜΕΤΕΓΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και κεφάλαιο ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από την ΚΑΑ σε απάντηση του προκαταρκτικού ερωτηματολογίου και τις διαθέσιμες πληροφορίες στον δικτυακό της τόπο, η Ελλάδα διαθέτει σαράντα ταξινομημένες περιοχές παραγωγής που κατανέμονται σε δεκαπέντε περιφερειακές ενότητες έξι Περιφερειών. Από αυτές τις σαράντα ταξινομημένες περιοχές παραγωγής, οι δεκαπέντε ταξινομούνται ως κατηγορία Α, οι εικοσιτέσσερις ως κατηγορία Β και μία διαθέτει εποχιακή κατάταξη (Α και Β). Σε αυτές τις περιοχές, υπάρχουν δύο με εποχιακή παραγωγή. Η Ελλάδα δεν διαθέτει περιοχές μετεγκατάστασης, ενώ από τον έλεγχο του ΓΤΚΘ το 2011 και μετά προσδιορίστηκε και ταξινομήθηκε μία νέα περιοχή παραγωγής. Πορίσματα Ταξινόμηση περιοχών παραγωγής και μετεγκατάστασης 8

13 Η ΚΑΑ ενημέρωσε την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι έχουν ταυτοποιηθεί όλες οι περιοχές παραγωγής, με τον καθορισμό των ορίων τους, και ότι έχουν διεξαχθεί υγειονομικές έρευνες. Η ΚΑΑ ανέφερε επίσης ότι, λόγω των ενεργειών αυτών, η ταξινόμηση των περιοχών παραγωγής έχει επικαιροποιηθεί. Η ΚΑΑ και οι ΑΑ διέθεσαν στην ομάδα του ΓΤΚΘ διάφορα σύνολα στοιχείων που επιβεβαιώνουν τις ανωτέρω δηλώσεις. Από τις επιτόπιες επισκέψεις και τα έγγραφα που υποβλήθηκαν η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Σύμφωνα με το σημείο Α.1. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, έχουν εκδοθεί από τις ΑΑ αποφάσεις για τον καθορισμό των ορίων των περιοχών παραγωγής, οι οποίες είναι διαθέσιμες στο δικτυακό τόπο της ΚΑΑ για όλες τις ταξινομημένες περιοχές παραγωγής. Έχουν διεξαχθεί υγειονομικές έρευνες σύμφωνα με το σημείο Α.6. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 για όλες σχεδόν τις περιοχές παραγωγής (ως ομάδα περιοχών ή μεμονωμένα). Οι εν λόγω υγειονομικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν με σκοπό την επιβεβαίωση ή τον επανακαθορισμό των ορίων και τον καθορισμό αντιπροσωπευτικών σημείων μικροβιολογικής δειγματοληψίας για την οικεία περιοχή. Υγειονομικές έρευνες δεν έχουν πραγματοποιηθεί μόνο για μία περιοχή παραγωγής στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (Λέσβος - φυσικός θαλάσσιος βυθός) και για τις δύο περιοχές παραγωγής της Περιφέρειας Ηπείρου (Θεσπρωτία - μία μονάδα εκτροφής Πρέβεζα - μία μονάδα εκτροφής). Οι τρεις υγειονομικές έρευνες που αξιολογήθηκαν παρουσίαζαν διαφορετικό βαθμό λεπτομέρειας και, δύο από αυτές, δεν αποδείκνυαν ότι είχε πραγματοποιηθεί επισκόπηση της ακτογραμμής, ώστε να παρέχονται όλες οι σχετικές πληροφορίες που απαιτούνται από το σημείο A.6. στοιχείο α) του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Στις υγειονομικές έρευνες δεν έγινε καμία σύσταση όσον αφορά τα απαιτούμενα προγράμματα δειγματοληψίας ούτε καθορίζονταν αυτά από την αρμόδια ΑΑ, όπως απαιτείται από το σημείο Α.6. στοιχείο δ) του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Ωστόσο, τα έγγραφα καθοδήγησης που εκδόθηκαν από την ΚΑΑ προβλέπουν ότι η δειγματοληψία ΖΔΜ για μικροβιολογικό έλεγχο θα πρέπει να είναι τουλάχιστον μηνιαία. Στις υγειονομικές έρευνες συνιστάται, κατά περίπτωση, να χρησιμοποιούνται τα μύδια ως «είδη-δείκτες» για τη μελλοντική παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής, ωστόσο, δεν υπήρξε επίσημη παρουσίαση ιστορικών και/ή επιστημονικών στοιχείων στην ομάδα του ΓΤΚΘ για την υποστήριξη των εν λόγω συστάσεων. Η πρακτική αυτή καθορίστηκε χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις σχετικές πληροφορίες που παρέχονται στο έγγραφο «Microbiological Monitoring of Bivalve Mollusc Harvesting Areas Guide to Good Practice: Technical Application» που έχει δημοσιεύσει το εργαστήριο αναφοράς της ΕΕ στον δικτυακό του τόπο (στη συνέχεια «τεχνικός οδηγός εφαρμογής του ΕΑΕΕ»). Οι υγειονομικές έρευνες, οι οποίες, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, περιλάμβαναν βακτηριολογική έρευνα των οικείων περιοχών παραγωγής, αποτελούν σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με την πρακτική που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου του ΓΤΚΘ το Μολονότι δεν ακολουθούν πλήρως τις απαιτήσεις του σημείου A.6. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, οι ισχύουσες υγειονομικές έρευνες παρέχουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια καλή ένδειξη όσον αφορά την επιλογή των σημείων δειγματοληψίας για τη μικροβιολογική παρακολούθηση των περιοχών 9

14 παραγωγής και την ταξινόμησή τους. Με βάση τις υγειονομικές έρευνες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία, οι ΑΑ έχουν δημοσιεύσει αποφάσεις για τον καθορισμό σημείων δειγματοληψίας και για τον προσδιορισμό τους με γεωγραφικές συντεταγμένες. Οι αποφάσεις αυτές εκδόθηκαν με βάση τη μικροβιολογική αξιολόγηση που περιλάμβαναν οι υγειονομικές έρευνες. Ωστόσο, πολύτιμες πληροφορίες που συλλέχθηκαν, επίσης, για την παρακολούθηση των βιοτοξινών, τοξικών ειδών φυτοπλαγκτού και περιβαλλοντικών ρύπων, δεν αξιολογήθηκαν και/ή χρησιμοποιήθηκαν για τον ορισμό σχετικών σημείων δειγματοληψίας. Οι ΑΑ εξέδωσαν επίσης επικαιροποιημένες αποφάσεις σχετικά με την κατάταξη των περιοχών παραγωγής, οι οποίες δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της ΚΑΑ μετά την επικύρωση από την ΚΑΑ. Η ΚΑΑ και οι ΑΑ εγκρίνουν την αλιεία μόνο από περιοχές για τις οποίες έχει εκδοθεί και δημοσιευτεί απόφαση ταξινόμησης. Η επικαιροποίηση της ταξινόμησης των περιοχών παραγωγής έγινε με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων δειγμάτων ΖΔΜ που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης που πραγματοποιείται μετά τον τελευταίο έλεγχο του ΓΤΚΘ και σύμφωνα με τις απαιτήσεις των σημείων A.2, A.3, A.4. και A.5. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Ελήφθησαν δείγματα ανά δεκαπενθήμερο, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου εντατικής παρακολούθησης, ώστε να συγκεντρωθούν επαρκή αποτελέσματα για μια προκαταρκτική κατάταξη, και όλα τα δείγματα υποβλήθηκαν σε εξέταση σε διαπιστευμένα επίσημα εργαστήρια με τη μέθοδο αναφοράς της ΕΕ. Αν και δεν αναφέρεται ρητά στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004, η Ελλάδα, όπως και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, έχει κατατάξει περιοχές παραγωγής με εποχιακή παραγωγή και περιοχές παραγωγής με εποχιακή ταξινόμηση. Όσον αφορά τις περιοχές με εποχιακή παραγωγή και εποχιακή ταξινόμηση, η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Γενικά, η ταξινόμηση περιοχών αυτού του είδους παρέχει τις εγγυήσεις που απαιτούνται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004 για την ταξινόμηση των περιοχών παραγωγής και η κατάταξη αυτή έγινε με βάση τον «κοινοτικό οδηγό για τις αρχές ορθής πρακτικής για την μικροβιολογική κατηγοριοποίηση και την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής και μετεγκατάστασης των δίθυρων μαλακίων, σε σχέση με τον κανονισμό 854/2004» που διατίθεται στον δικτυακό τόπο της ΓΔ SANCO (στη συνέχεια ο «κοινοτικός οδηγός»). Συμπεράσματα Αν και τα προβλήματα που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια του παρόντος ελέγχου, όσον αφορά την ταξινόμηση των περιοχών παραγωγής και/ή την επικαιροποίηση/συντήρησή τους, ιδίως την απουσία ελέγχων ακτογραμμής και την κατάρτιση σχεδίων δειγματοληψίας, η κατάσταση παρουσιάζει σημαντικές βελτιώσεις σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του προηγούμενου ελέγχου του ΓΤΚΘ. Όσον αφορά την προηγούμενη έκθεση ελέγχου, συνάγεται το συμπέρασμα ότι: - Η σύσταση αριθ. 3, σχετικά με τις υγειονομικές έρευνες σε πρόσφατα ταξινομημένες περιοχές παραγωγής, έχει υλοποιηθεί. Η σύσταση αριθ. 4, σχετικά με τον καθορισμό ορίων για ταξινομημένες περιοχές 10

15 παραγωγής, έχει υλοποιηθεί. Η σύσταση αριθ. 5, σχετικά με την ταξινόμηση περιοχών παραγωγής, έχει εν μέρει υλοποιηθεί (λόγω των αδυναμιών που διαπιστώθηκαν σε σχέση με τον έλεγχο ακτογραμμής). Η σύσταση αριθ. 6, σχετικά με την έγκριση αλιείας ΖΔΜ από ταξινομημένες περιοχές παραγωγής, έχει υλοποιηθεί. Η σύσταση αριθ. 7, σχετικά με την ταξινόμηση περιοχών παραγωγής με εποχιακή παραγωγή, έχει υλοποιηθεί. Πορίσματα Παρακολούθηση ταξινομημένων περιοχών παραγωγής και μετεγκατάστασης Για τη σωστή παρακολούθηση ταξινομημένων περιοχών παραγωγής, η ΚΑΑ έχει συντάξει έγγραφα καθοδήγησης για να τα χρησιμοποιούν οι ΑΑ που είναι επιφορτισμένες με την εν λόγω παρακολούθηση. Στα εν λόγω έγγραφα καθορίζονται ελάχιστες συχνότητες δειγματοληψίας ΖΔΜ για μικροβιολογικές δοκιμές και δοκιμές για βιοτοξίνες και χημικές ουσίες, καθώς και για τη δειγματοληψία των υδάτων για δοκιμές φυτοπλαγκτόν, οι οποίες έχουν ως εξής: - Μικροβιολογική ποιότητα των ΖΔΜ - μία φορά το μήνα (συμπεριλαμβανομένων των δοκιμών για E. coli και σαλμονέλα). Παρουσία βιοτοξινών στα ΖΔΜ - σε εβδομαδιαία βάση για όλες τις βιοτοξίνες [λιποφιλικές τοξίνες, αμνησιακή τοξίνη των μαλακίων (ASP) και παραλυτική τοξίνη των μαλακίων (PSP)]. Παρουσία τοξινογόνου φυτοπλαγκτού στο νερό - σε εβδομαδιαία βάση. Χημικές προσμείξεις στα ΖΔΜ - δύο φορές ανά έτος. Ωστόσο, τα έγγραφα καθοδήγησης της ΚΑΑ αναφέρουν επίσης ότι το ΕΕΑ για τις βιοτοξίνες μπορεί να αποφασίζει για ποιες τοξίνες πρέπει να δοκιμάζονται τα ΖΔΜ σε εβδομαδιαία βάση, με βάση τα αποτελέσματα των εβδομαδιαίων δοκιμών του φυτοπλαγκτού και το ιστορικό της περιοχής παραγωγής, καθώς και με βάση την εκτίμηση του κινδύνου για την συγκεκριμένη περιοχή. Η διαδικασία αυτή μπορεί να θεωρηθεί, κατ αρχήν, σύμφωνη με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Η ΚΑΑ ενημέρωσε την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι η παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής ώστε να ελέγχεται ότι δεν υφίσταται καμία εσφαλμένη πρακτική όσον αφορά την καταγωγή, την προέλευση και τον προορισμό των ΖΔΜ ενισχύθηκε με την τροποποίηση του εγγράφου καταχώρισης ΖΔΜ, τα συνήθη καθήκοντα του προσωπικού των περιφερειακών ενοτήτων και τη στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες του Λιμενικού Σώματος. Η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: Μολονότι οι συχνότητες δειγματοληψίας έχουν καθοριστεί σε κεντρικό επίπεδο, στις κατευθυντήριες γραμμές της ΚΑΑ, οι ΑΑ δεν έχουν καταρτίσει σχέδια δειγματοληψίας για να διασφαλίζεται ότι λαμβάνονται δείγματα σε τακτά χρονικά διαστήματα και ότι η γεωγραφική κατανομή των σημείων δειγματοληψίας και η συχνότητα δειγματοληψίας είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αντιπροσωπευτικές για την εξεταζόμενη περιοχή. Η πρακτική αυτή δεν είναι σύμφωνη με το σημείο B.2 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του 11

16 κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Για τις παραμέτρους που πρέπει να ελέγχονται σε περιοχές παραγωγής, με εξαίρεση τη μικροβιολογική ποιότητα των ΖΔΜ, τα σημεία δειγματοληψίας δεν έχουν οριστεί ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα δείγματα που λαμβάνονται είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αντιπροσωπευτικά για την εξεταζόμενη περιοχή. Η πρακτική αυτή δεν είναι σύμφωνη με το σημείο B.2 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Σε ορισμένες περιοχές παραγωγής, ως δείκτης για όλα τα άλλα είδη που αλιεύονται από την ίδια περιοχή χρησιμοποιείται ένα μόνο είδος δίθυρων μαλακίων. Η στρατηγική αυτή χρησιμοποιείται τόσο για τη μικροβιολογική παρακολούθηση όσο και για τον έλεγχο των βιοτοξινών στα ΖΔΜ και είτε υποστηρίζεται αποκλειστικά από ιστορικά στοιχεία είτε προέρχεται από τη διαθεσιμότητα του είδους κατά τη στιγμή της δειγματοληψίας - δεν χρησιμοποιήθηκαν καμία επίσημη αξιολόγηση στοιχείων και/ή επιστημονικά στοιχεία για την τεκμηρίωση των αποφάσεων αυτών. Το σημείο B.6 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 δεν εφαρμόζεται σωστά και δεν δόθηκε επαρκής προσοχή στον «κοινοτικό οδηγό» και τον «τεχνικό οδηγό εφαρμογής ΕΑΕΕ» για τα θέματα αυτά. Η παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής, ώστε να ελέγχονται για εσφαλμένες πρακτικές, σχεδιάζεται και εκτελείται από το Λιμενικό Σώμα και ο έλεγχος της έκδοσης των εγγράφων καταγραφής ΖΔΜ διενεργείται από τις ΑΑ κατά τους επίσημους ελέγχους. Μικροβιολογική παρακολούθηση Η καθορισμένη συχνότητα δειγματοληψίας είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και, γενικά, εφαρμόστηκε σωστά από τις ΑΑ. Παρακολούθηση των βιοτοξινών Σε όλες τις περιοχές παραγωγής υπήρχε εβδομαδιαία δειγματοληψία ΖΔΜ και η συχνότητα των δοκιμών ήταν αυτή που αναφέρεται παρακάτω. Ωστόσο, σε μια περιφερειακή ενότητα λαμβάνονταν δείγματα ανά δεκαπενθήμερο, έως τον Ιούλιο του Η εν λόγω μη συμμόρφωση επισημάνθηκε στους εσωτερικούς ελέγχους της ΚΑΑ στην εν λόγω Περιφέρεια και η ΚΑΑ ενημέρωσε την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι, τη δεδομένη χρονική στιγμή, η περιφερειακή ενότητα είχε διαφορετική ερμηνεία των απαιτήσεων της ΕΕ και των οδηγιών της ΚΑΑ. Η παράβαση αυτή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 τελικά αποκαταστάθηκε και από τον Ιούλιο του 2014 εκτελείται εβδομαδιαία δειγματοληψία ΖΔΜ. Οι συχνότητες που καθορίζονται και υλοποιούνται για τις δοκιμές των δειγμάτων είναι σύμφωνες με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 για τις λιποφιλικές τοξίνες (μία φορά την εβδομάδα) και για την ASP (βάσει αξιολόγησης κινδύνου και συμπληρωματικής εβδομαδιαίας δειγματοληψίας νερού για τοξινογόνο φυτοπλαγκτόν). Κατά γενικό κανόνα, και με απόφαση του ΕΕΑ, τα ΖΔΜ υποβάλλονται σε δοκιμή για PSP ανά δεκαπενθήμερο. Η συχνότητα των δοκιμών για PSP αυξάνεται σε εβδομαδιαία βάση εάν η δοκιμή που διενεργείται για τις λιποφιλικές τοξίνες (προς το παρόν η βιολογική δοκιμασία σε ποντίκια) δείχνει σημάδια παρεμβολής, εάν υπάρχει παρουσία σχετικών ειδών τοξινογόνου φυτοπλαγκτού ή εάν τα αποτελέσματα προηγούμενων δοκιμών καταδεικνύουν την παρουσία τοξινών PSP στα ΖΔΜ. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι σύμφωνη με την απαίτηση του σημείου B.2 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Παρακολούθηση του φυτοπλαγκτού 12

17 Η καθορισμένη συχνότητα δειγματοληψίας για τη δοκιμή του νερού για τοξινογόνο φυτοπλαγκτόν (ποιοτική και ποσοτική δοκιμή) είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και, γενικά, εφαρμόστηκε σωστά από τις ΑΑ. Οι διαδικασίες δειγματοληψίας που έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται εξασφαλίζουν ότι το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό της στήλης νερού. Η ΚΑΑ, στα κατευθυντήρια έγγραφά της, καθορίζει όρια προειδοποίησης (αυξημένη δειγματοληψία υδάτων για φυτοπλαγκτόν) και ανάληψης δράσης (κλείσιμο περιοχών παραγωγής) για ορισμένα είδη φυτοπλαγκτού. Τα όρια αυτά κρίνονται γενικά ικανοποιητικά για όλα τα είδη φυτοπλαγκτού με εξαίρεση τα ανώτατα επίπεδα για ορισμένα είδη dinophysis που μπορεί να είναι υπεύθυνα για την παρουσία λιποφιλικών τοξινών στα ΖΔΜ. Παρά το γεγονός ότι τα εν λόγω επίπεδα μπορεί να είναι υψηλά, από την άποψη της δημόσιας υγείας, ο αντίκτυπός τους είναι μειωμένος σε μεγάλο βαθμό λόγω της εβδομαδιαίας παρακολούθησης των ΖΔΜ για λιποφιλικές τοξίνες. Τα μέτρα που λαμβάνονται όταν διαπιστώνονται επίπεδα συναγερμού για το φυτοπλαγκτόν, δηλαδή αύξηση της δειγματοληψίας νερού για φυτοπλαγκτόν κατά τη διάρκεια της ίδιας εβδομάδας, δεν είναι σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σημείου B.7. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Παρακολούθηση των χημικών προσμείξεων Η καθορισμένη συχνότητα για τη δειγματοληψία αυτή καθορίστηκε για την ανίχνευση τυχόν υπέρβασης των επιπέδων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1881/2006 για τις χημικές προσμείξεις, η οποία συνάδει με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και, σε γενικές γραμμές, εφαρμοζόταν με ικανοποιητικό τρόπο από τις ΑΑ. Αν και έχουν υπάρξει βελτιώσεις, σε σύγκριση με την κατάσταση που διαπιστώθηκε κατά τη διάρκεια του ελέγχου του ΓΤΚΘ το 2011, δεν συμπεριλαμβάνονται όλες οι χημικές παράμετροι στην εν λόγω παρακολούθηση - οι διοξίνες εξακολουθούν να απουσιάζουν. Συμπεράσματα Αν και η παρακολούθηση των χώρων παραγωγής για μικρόβια και φυτοπλαγκτόν παρέχει επαρκείς εγγυήσεις, δεν μπορεί ακόμη να θεωρηθεί ότι συμμορφώνεται πλήρως με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, ιδίως τα σημεία B.2 (σχέδια δειγματοληψίας και σημεία δειγματοληψίας, το τελευταίο μόνο για το φυτοπλαγκτόν) και B.7 (μόνο φυτοπλαγκτόν) του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του εν λόγω κανονισμού. Η παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για βιοτοξίνες εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004, ιδίως όσον αφορά τη συχνότητα ελέγχου των ΖΔΜ για PSP [σημείο B.5 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004], τον ορισμό των σημείων δειγματοληψίας [σημείο B.2 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004] και το υπό δοκιμή είδος ΖΔΜ [σημείο B.6 του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004]. Η παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για χημικές προσμείξεις εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004, ιδίως όσον αφορά τις παραμέτρους που ελέγχονται και τον ορισμό των σημείων δειγματοληψίας. Όσον αφορά την προηγούμενη έκθεση ελέγχου, συνάγεται το συμπέρασμα ότι: - Η σύσταση αριθ. 8, σχετικά με την παρακολούθηση της απουσίας εσφαλμένων πρακτικών, έχει υλοποιηθεί. 13

18 Η σύσταση αριθ. 9, σχετικά με την παρακολούθηση της μικροβιολογικής ποιότητας των ΖΔΜ, έχει υλοποιηθεί. Η σύσταση αριθ. 10, σχετικά με την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για φυτοπλαγκτόν, έχει εν μέρει υλοποιηθεί (λόγω των αδυναμιών που διαπιστώθηκαν σε σχέση με τη γεωγραφική κατανομή των σημείων δειγματοληψίας). Η σύσταση αριθ. 11, σχετικά με την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για βιοτοξίνες, δεν έχει υλοποιηθεί επαρκώς. Η σύσταση αριθ. 12, σχετικά με την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για χημικές προσμείξεις, έχει υλοποιηθεί εν μέρει. Πορίσματα Αποφάσεις ύστερα από παρακολούθηση Οι αποφάσεις που πρέπει να εφαρμόζονται από τις ΑΑ όταν διαπιστώνεται υπέρβαση των υγειονομικών προδιαγραφών για τα ΖΔΜ, ή όταν για κάποιον άλλο λόγο υπάρχει κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία, περιγράφονται στα έγγραφα καθοδήγησης της ΚΑΑ. Η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Οι ενέργειες που περιγράφονται στα έγγραφα καθοδήγησης είχαν εφαρμοστεί επαρκώς από τις ΑΑ. Ωστόσο, οι εν λόγω ενέργειες δεν είναι πλήρως σύμφωνες με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, δηλαδή εκείνες του παραρτήματος ΙΙ κεφάλαιο ΙΙ σημείο Γ., για τις ακόλουθες περιπτώσεις: - Όταν σε περιοχές παραγωγής που ταξινομούνται ως περιοχές Α τα αποτελέσματα των δοκιμών παρακολούθησης δείχνουν ότι τα επίπεδα του E. coli υπερβαίνουν τα κανονιστικά όρια, οι ΑΑ δεν κλείνουν τις περιοχές, όπως απαιτείται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004, αλλά, αντίθετα, εφαρμόζουν καθεστώς περιορισμένης αλιείας και επιτρέπουν την αλιεία των ΖΔΜ, τα οποία πρέπει στη συνέχεια να αποσταλούν σε κέντρο καθαρισμού. Ενώ το μέτρο μπορεί να εφαρμόζεται στην Ελλάδα, οι ΑΑ δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι το ίδιο συμβαίνει και όταν τα ΖΔΜ εξάγονται σε άλλο ΚΜ. Επιπλέον, η ΑΑ του ΚΜ παραλήπτη έρχεται σε δυσχερή θέση, επειδή η ταξινόμηση της περιοχής παραγωγής εξακολουθεί να είναι στην κατηγορία Α και δεν έχει επίγνωση των όρων που τίθενται κατά την αλιεία. Όταν, ως προληπτικό μέτρο, κλείσει μια περιοχή παραγωγής, λόγω παρουσίας πάνω από ένα ορισμένο επίπεδο (επίπεδο ανάληψης δράσης) τοξινογόνου φυτοπλαγκτού, το εκ νέου άνοιγμα της εν λόγω περιοχής δεν εκτελείται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Αντ αυτού, η ΑΑ μπορεί να ανοίξει εκ νέου τις περιοχές παραγωγής είτε βάσει ενός μόνο αποτελέσματος δοκιμής ενός δείγματος ΖΔΜ και νερού είτε βάσει μόνο των αποτελεσμάτων της δοκιμής για το φυτοπλαγκτόν. Σε περίπτωση ανίχνευσης βιοτοξινών στα ΖΔΜ, τα μέτρα που λαμβάνονται είναι σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Συμπεράσματα Επί του παρόντος, οι αποφάσεις που λαμβάνονται κατόπιν παρακολούθησης για την παρουσία φυτοπλαγκτού και βάσει των αποτελεσμάτων των δοκιμών για E. coli που υπερβαίνουν τα 14

19 κανονιστικά όρια, δεν συμμορφώνονται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Οι αποφάσεις κατόπιν παρακολούθησης των αποτελεσμάτων της δοκιμής για βιοτοξίνες, που υπερβαίνουν τα κανονιστικά όρια, συμμορφώνονται με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Η υλοποίηση της σύστασης αριθ. 14 της προηγούμενης έκθεσης ελέγχου, σχετικά με τις αποφάσεις ύστερα από παρακολούθηση, δεν είναι επαρκής. Πορίσματα Πρόσθετες απαιτήσεις παρακολούθησης Οι ΑΑ και το Λιμενικό Σώμα είναι υπεύθυνοι για την παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής για τις οποίες οι αρμόδιες αρχές έχουν απαγορεύσει την αλιεία ΖΔΜ. Για το θέμα αυτό η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Για να επιβάλουν το κλείσιμο των εν λόγω περιοχών, οι ΑΑ εκδίδουν απόφαση σχετικά με τα υγειονομικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για περιοχές παραγωγής, οι οποίες δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της ΚΑΑ. Οι αρμόδιες αρχές ελέγχουν συστηματικά ότι δεν πραγματοποιείται αλιεία κατά τη διάρκεια των περιόδων απαγόρευσης της αλιείας, ελέγχοντας τα νέα έγγραφα καταγραφής. Κατά τη συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε με το Λιμενικό Σώμα παρουσιάστηκαν διάφορα έγγραφα που αποδεικνύουν ότι η υπηρεσία σχεδιάζει την εποπτεία της λαμβάνοντας υπόψη τις αποφάσεις της ΚΑΑ για το κλείσιμο περιοχών παραγωγής και τα αποτελέσματα του δικού τους ελέγχου, κατά τον οποίο τα ΖΔΜ που αλιεύονται κατά τις περιόδους απαγόρευσης είχαν κατασχεθεί. Η ΚΑΑ αναφέρει στα κατευθυντήρια έγγραφά της ότι τα δείγματα πρέπει να λαμβάνονται από τους ΥΕΤ, δηλαδή στα κέντρα αποστολής και καθαρισμού, για την επαλήθευση της συμμόρφωσης των ΖΔΜ με τα ισχύοντα όρια για βιοτοξίνες και προσμείξεις και σχετικά με τη μικροβιολογική ποιότητα. Για το θέμα αυτό η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Κατά την πραγματοποίηση επίσημων ελέγχων, το προσωπικό των ΑΑ λαμβάνει δείγματα ΖΔΜ για δοκιμή μόνο της μικροβιολογικής ποιότητας. Οι τρέχουσες ρυθμίσεις για πρόσθετη παρακολούθηση των ΖΔΜ, συμπεριλαμβανομένων των εργαστηριακών δοκιμών ΖΔΜ, δεν καλύπτουν τις βιοτοξίνες και τις προσμείξεις, όπως απαιτείται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Συμπεράσματα Οι ισχύουσες ρυθμίσεις για την παρακολούθηση κλειστών περιοχών παραγωγής ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του σημείου Δ.1. του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Το σύστημα που θεσπίστηκε από τις ΑΑ και περιλαμβάνει εργαστηριακές δοκιμές για να επαληθεύεται η συμμόρφωση του τελικού προϊόντος με τις απαιτήσεις δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στο σημείο Δ. 2. του κεφαλαίου II του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, ιδίως όσον αφορά τις βιοτοξίνες και τις προσμείξεις. 15

20 Όσον αφορά την προηγούμενη έκθεση ελέγχου, συνάγεται το συμπέρασμα ότι: - Πορίσματα Η σύσταση αριθ. 15, σχετικά με την επιπλέον παρακολούθηση κλειστών περιοχών παραγωγής, έχει υλοποιηθεί. Η σύσταση αριθ. 16, σχετικά με την επιπλέον παρακολούθηση ΖΔΜ από ταξινομημένες περιοχές παραγωγής, δεν έχει υλοποιηθεί επαρκώς. Καταγραφή και ανταλλαγή πληροφοριών Από τον έλεγχο του ΓΤΚΘ το 2011 και μετά, η ΚΑΑ έχει αναπτύξει τον δικτυακό της τόπο για να παρέχονται όλες οι αναγκαίες πληροφορίες σχετικά με την ταξινόμηση και οριοθέτηση των ζωνών παραγωγής καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται ύστερα από την παρακολούθηση των εν λόγω περιοχών παραγωγής. Στον δικτυακό τόπο μπορεί κανείς να βρει ενημερωμένο κατάλογο των περιοχών παραγωγής, με ένδειξη των ορίων και της τρέχουσας ταξινόμησής τους. Η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι: - Όλες οι πληροφορίες που παράγονται από τα επίσημα εργαστήρια που είναι υπεύθυνα για τη δοκιμή ΖΔΜ και οι πληροφορίες που δημιουργούνται από την ΚΑΑ και τις ΑΑ ανακοινώνονται πάραυτα μεταξύ τους. Οι σχετικές πληροφορίες διαβιβάζονται στο Λιμενικό Σώμα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Ωστόσο, η μέθοδος παρουσίασης των εν λόγω στοιχείων δεν επιτρέπει στο προσωπικό των ΑΑ τη διενέργεια όλων των αναγκαίων ελέγχων σε επίπεδο εγκατάστασης, λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών και της έλλειψης στοιχείων σχετικά με τη συνολική παρούσα και ιστορική κατάσταση των ελληνικών περιοχών παραγωγής. Ως προς αυτό, η ΚΑΑ ενημέρωσε την ομάδα του ΓΤΚΘ ότι έχει ξεκινήσει διαδικασία σύναψης σύμβασης για την αγορά βάσης δεδομένων (ή συστήματος πληροφορικής), ώστε να αντιμετωπιστούν τα προαναφερθέντα προβλήματα. Συμπεράσματα Παρά τις αδυναμίες που επισημαίνονται ανωτέρω, το ισχύον σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών πληροί, σε γενικές γραμμές, τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004. Η σύσταση αριθ. 17 της προηγούμενης έκθεσης ελέγχου, σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών, έχει υλοποιηθεί. Ίδιοι έλεγχοι των υπευθύνων επιχειρήσεων τροφίμων Στις απαντήσεις της στο προκαταρκτικό ερωτηματολόγιο, η ΚΑΑ δήλωσε, και επιβεβαίωσε κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ότι δεν εφαρμόζει τις διατάξεις του σημείου ΣΤ του κεφαλαίου ΙΙ του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 κατά την ταξινόμηση των περιοχών παραγωγής. 16

21 5.4 ΕΠΊΣΗΜΟΙ ΈΛΕΓΧΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΧΤΈΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΖΏΝΤΑ ΘΑΛΆΣΣΙΑ ΓΑΣΤΕΡΌΠΟΔΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΔΙΗΘΗΜΑΤΟΦΆΓΑ, ΤΑ ΟΠΟΊΑ ΣΥΛΛΈΓΟΝΤΑΙ ΕΚΤΌΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΜΈΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΏΝ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004 και κεφάλαιο III του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τους επίσημους ελέγχους της ΑΑ για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης των ΥΕΤ με το κεφάλαιο IX του τμήματος VII του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004 απόφαση 2002/226/ΕΚ του Συμβουλίου. Στις απαντήσεις της στο προκαταρκτικό ερωτηματολόγιο, η ΚΑΑ δήλωσε, και επιβεβαίωσε κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ότι η Ελλάδα δεν παράγει ούτε διαθέτει στην αγορά χτένια ή ζώντα θαλάσσια γαστερόποδα που δεν είναι διηθηματοφάγα, τα οποία συλλέγονται εκτός των ταξινομημένων περιοχών παραγωγής. Η υλοποίηση της σύστασης αριθ. 18 της προηγούμενης έκθεσης ελέγχου, σχετικά με αυτούς τους επίσημους ελέγχους, δεν ισχύει. 5.5 ΕΠΊΣΗΜΟΙ ΈΛΕΓΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΚΡΊΒΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΕΥΘΎΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΆΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΔΊΘΥΡΩΝ ΜΑΛΑΚΊΩΝ, ΕΧΙΝΌΔΕΡΜΩΝ, ΧΙΤΩΝΟΦΌΡΩΝ ΚΑΙ ΘΑΛΆΣΣΙΩΝ ΓΑΣΤΕΡΟΠΌΔΩΝ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 854/2004, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τους επίσημους ελέγχους των ΑΑ για να εξακριβώνεται η συμμόρφωση των ΥΕΤ με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 852/2004, τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 853/2004 (τμήματα VII και VIII του παραρτήματος III) και τα μικροβιολογικά κριτήρια που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2073/2005. Πορίσματα Απαιτήσεις για τη διάθεση στην αγορά Για να βελτιωθεί η κατάσταση που παρατηρήθηκε κατά τον τελευταίο έλεγχο του ΓΤΚΘ όσον αφορά τους επίσημους ελέγχους που καλύπτουν τη διάθεση ΖΔΜ στην αγορά, και, ιδίως, να αντιμετωπιστούν οι ανεπάρκειες που είχαν σημειωθεί όσον αφορά τον χειρισμό του εγγράφου καταγραφής, η ΚΑΑ συνέταξε νέο υπόδειγμα εγγράφου καταγραφής, το οποίο έχει αρχίσει πρόσφατα να εφαρμόζεται. Η ομάδα του ΓΤΚΘ σημείωσε ότι, σε γενικές γραμμές, οι ΑΑ εξακριβώνουν την εφαρμογή των απαιτήσεων του κεφαλαίου Ι του τμήματος VII του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004. Ωστόσο, στο πλαίσιο του παρόντος ελέγχου, το ΓΤΚΘ εντόπισε ήσσονος σημασίας αδυναμίες όσον αφορά την πληρότητα και την ορθή συμπλήρωση των εγγράφων καταγραφής (κυρίως στο παλαιό υπόδειγμα του εγγράφου καταγραφής). Κατά τη διάρκεια των επίσημων ελέγχων που ασκούνται από τις ΑΑ πραγματοποιούνται έλεγχοι όσον αφορά τις απαιτήσεις του τμήματος VII του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 853/2004, για τις περιοχές παραγωγής (κεφάλαιο II), για την περιτύλιξη και τη συσκευασία ζώντων δίθυρων μαλακίων (κεφάλαιο VI), για τη σήμανση αναγνώρισης και την επισήμανση 17