2. Βασικές Αρχές Αντιμικροβιακής Αγωγής στην Κύηση και το Θηλασμό
|
|
- Φιλομήλα Βονόρτας
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 2. Βασικές Αρχές Αντιμικροβιακής Αγωγής στην Κύηση και το Θηλασμό 73 Ν. Καμπάς 2, Ι. Κυριαζής 2, Ε. Μπελιώτης 1, Π. Μητσέας 1, Θ. Καλογήρου 1 1 Παθολογικό Τμήμα ΓΝ «Ασκληπιείου» Βούλας 2 Μαιευτικό Γυναικολογικό Τμήμα ΓΝ Κορίνθου ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η απορρόφηση των φαρμάκων από το γαστρεντερικό σωλήνα κατά τη διάρκεια της κύησης δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα δε φαίνεται να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από την απορρόφηση εκτός εγκυμοσύνης. Η δίοδος των φαρμάκων διαμέσου του πλακούντα πραγματοποιείται κυρίως, όπως αναφέρθηκε, με την απλή διάχυση και εξαρτάται από τις χημικές ιδιότητες και το βαθμό συγκέντρωσης του ελεύθερου μορίου του φαρμάκου. Οι φαρμακευτικές ουσίες που τελικά διαπερνούν τον πλακούντα φθάνουν στο έμβρυο σε επίπεδα που κυμαίνονται από 50 μέχρι 100% αυτών της μητέρας. Ο ρόλος των φαρμάκων στην πρόκληση εμβρυϊκών δυσπλασιών δεν είναι επαρκώς ξεκαθαρισμένος. Σήμερα πιστεύεται ότι τα φάρμακα, ως αιτιολογικός παράγων, καλύπτουν περίπου το 5% των ανωμαλιών Γενικά πρέπει να τονίσουμε ότι όλα τα αντιβιοτικά απεκκρίνονται στο γάλα, φυσικά σε διαφορετικές συγκεντρώσεις το καθένα. Ωστόσο μερικές μόνο φορές έχουν αναφερθεί παρενέργειες στο νεογνό. Αυτό συνήθως οφείλεται στη μικρή ποσότητα του φαρμάκου την οποία τελικά προσλαμβάνει το νεογνό με το συνολικό όγκο του ημερήσιου θηλασμού. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Η απορρόφηση των φαρμάκων από τις μεμβράνες του γαστρεντερικού, του πλακούντα και του μαστού εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τις ακόλουθες παραμέτρους: χημικές ιδιότητες φαρμακευτικής ουσίας (μοριακό βάρος, βαθμός σύνδεσης με τα λευκώματα, ιονισμός, λιποδιαλυτότητα), ιστικό ph, διαφορά συγκέντρωσης της ουσίας και χρόνος έκθεσης. Γενικά από τις μεμβράνες και εν προκειμένω από τον πλακούντα, απορροφώνται ταχύτερα ουσίες λιποδιαλυτές, με μικρό βαθμό ιονισμού σε φυσιολογικό ph και μικρού μοριακού βάρους. Ο συνήθης μηχανισμός μεταφοράς ουσιών δια των μεμβρανών είναι της απλής διάχυσης από την υψηλότερη προς τη χαμηλότερη συγκέντρωση, επονομαζόμενος και παθητικός. Σε ότι αφορά τον πλακούντα, η μεταφορά πραγματοποιείται λόγω της διαφοράς συγκέντρωσης των ουσιών ανάμεσα στους μεσολάχνιους χώρους του μητρικού διαμερίσματος και τις τριχοειδείς λάχνες της εμβρυϊκής πλευράς. Άλλοι μηχανισμοί μεταφοράς είναι η διευκολυνόμενη διάχυση μέσω συστήματος μεταφοράς (όπως συμβαίνει με τη γλυκόζη), η μεταφορά δια κυτταρικών πόρων (αφορά ουσίες πολύ μικρού μοριακού βάρους όπως η ουρία), μεταφορά με φαγοκύτωση και, τέλος, μεταφορά μετά από μεταβολική διαφοροποίηση της ουσίας, που επίσης απαντάται στον πλακούντα, όπου η κύρια ουσία, πριν εισέλθει στην εμβρυϊκή κυκλοφορία, υφίσταται κάποια μορφής ενζυματική εξεργασία. Η κατανομή της ουσίας στην κυκλοφορία μετά την απορρόφηση εξαρτάται κατ αρχάς από το βαθμό σύνδεσής της με τα λευκώματα, από την τοπική ροή αίματος, από τη διαπερατότητα των τριχοειδών στην ελεύθερη και μη συνδεδεμένη ουσία, από το ιστικό ph και από τη διαπερατότητα των μεμβρανών. Όπως είναι φυσικό, η σύνδεση με τα λευκώματα είναι αντιστρόφως ανάλογη με το βαθμό ιονισμού της ουσίας και με τη λιποδιαλυτότητα. Συγκεκριμένα, η απορρόφηση μίας ουσίας με χαμηλό βαθμό ιονισμού και μεγάλη λιποδιαλυτότητα δεν εξαρτάται τόσο από το βαθμό πρωτεϊνικής σύνδεσης, αλλά κυρίως από την τοπική ροή αίματος της περιοχής, όπως στον πλακούντα όπου λόγω της μεγάλης ροής αίματος η ταχύτητα απορρόφησης είναι αυξημένη. Εκτός από την μεταφορά η διάρκεια δράσης της ουσίας εξαρτάται από την οδό χορήγησης, το βαθμό διάσπασης, το χρόνο ημίσειας ζωής και κυρίως από το βαθμό συγγένειας με το ενδοπλασματικό υποδοχέα. Ο μεταβολισμός των φαρμακευτικών ουσιών γίνεται κυρίως από το μικροσωμικό ενζυματικό
2 74 σύστημα του ήπατος και κυρίως μέσω της οξείδωσης, της αναγωγής και της σύνθεσης. Προϊόντα των χημικών αυτών αντιδράσεων είναι αδρανή μόρια της ουσίας, που απεκκρίνονται κυρίως από τα νεφρά. Οι λιποδιαλυτοί μεταβολίτες και οι ουσίες με μικρό βαθμό ιονισμού επαναρροφώνται, με ενδεχόμενο αθροιστικό αποτέλεσμα στη δράση τους. Μεταβολές της απορρόφησης κατά την κύηση Η απορρόφηση των φαρμάκων από το γαστρεντερικό σωλήνα κατά τη διάρκεια της κύησης δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα δε φαίνεται να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από την απορρόφηση εκτός εγκυμοσύνης. Η μειωμένη γαστρική κινητικότητα και ο μειωμένος γαστρικός τόνος αποδίδονται στα επίπεδα προγεστερόνης. Το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου μειώνεται κατά το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, αυξάνεται όμως στο τρίτο και στην περίοδο της λοχείας. Κατά πόσον αυτές οι λειτουργικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση των ουσιών δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Κατά την κύηση αυξάνεται ο εξωκυττάριος όγκος (συμπεριλαμβανομένου του ενδαγγειακού διαμερίσματος), καθώς και ο ενδοκυττάριος, ενώ παράλληλα αυξάνει και η ροή αίματος στις μητριαίες αρτηρίες. Παρά την αυξημένη παραγωγή των λευκωμάτων, η αύξηση του όγκου πλάσματος υπερτερεί και οδηγεί σε ελαττωμένη συγκέντρωση των λευκωμάτων κατά την κύηση. Παρατηρείται επίσης μείωση της δεσμευτικής ικανότητας των ουσιών στις αλβουμίνες του ορού. Τα ελαττωμένα επίπεδα αλβουμίνης και η μείωση της δεσμευτικής ικανότητας προκαλούν αύξηση των ελευθέρων μορίων της φαρμακευτικής ουσίας και συνεπώς αυξάνεται ο όγκος αυτής που μπορεί να προσβάλει το έμβρυο. Ο μεταβολισμός των ουσιών στο ήπαρ της εγκύου εξαρτάται κυρίως από τα επίπεδα των κυκλοφορούντων στεροειδικών ορμονών. Η αιματική ροή στο ήπαρ κατά την κύηση δεν είναι αυξημένη, ενώ αντίθετα στο νεφρό παρατηρείται αύξηση κατά 25% - 50% ( ml/min) της αιματικής ροής, που αποδίδεται στην αύξηση του κατά λεπτό όγκου αίματος της καρδιακής παροχής και στην αύξηση κατά 50% της σπειραματικής διήθησης. Στο τελευταίο τρίμηνο της κύησης, η συγκέντρωση ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ των ουσιών στη μητρική κυκλοφορία μειώνεται, με παράλληλη αύξηση του όγκου κατανομής, ενώ η νεφρική κάθαρση αυξάνεται, με αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση των επιπέδων του φαρμάκου. Πολλές ουσίες φαίνεται να παρουσιάζουν μικρότερο χρόνο ημίσειας ζωής στο τέλος της κύησης, γεγονός ιδιαίτερα εμφανές στα αντιβιοτικά. Τέλος κατά τη διάρκεια του τοκετού, λόγω ελαττωμένης κάθαρσης, η συγκέντρωση του φαρμάκου αυξάνεται και αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν όταν χορηγούνται διάφορα φάρμακα και κυρίως αναλγητικά, αντιβιοτικά ή υπνωτικά. Η επίδραση του πλακούντα στη φαρμακοκινητική Η δίοδος των φαρμάκων διαμέσου του πλακούντα πραγματοποιείται κυρίως, όπως αναφέρθηκε, με την απλή διάχυση και εξαρτάται από τις χημικές ιδιότητες και το βαθμό συγκέντρωσης του ελεύθερου μορίου του φαρμάκου. Οι περισσότερες φαρμακευτικές ενώσεις έχουν μοριακό βάρος μεταξύ Daltons (πίνακας 1). Μία ουσία ελεύθερη, μη συνδεδεμένη με τα λευκώματα, με μικρού βαθμού ιονισμό και μοριακό βάρος κάτω των 1000 Daltons είναι συνήθως λιποδιαλυτή και διαπερνά ταχύτατα την τροφοβλάστη, το συνδετικό ιστό και το ενδοθήλιο, που κατά σειρά διαχωρίζουν την εμβρυϊκή από τη μητρική κυκλοφορία. Πίνακας 1. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Μοριακό βάρος Βαθμός σύνδεσης με τα λευκώματα του ορού Λιποδιαλυτότητα Βαθμός Ιονισμού Η διαπερατότητα του πλακούντα αυξάνει στο τελευταίο τρίμηνο λόγω: 1. Αύξησης της πλακουντιακής επιφάνειας και της μητροπλακουντικής αιματικής ροής (500ml/min), [2]. Αύξησης της ελεύθερης μορφής της χημικής ένωσης, [3]. Μείωσης του πάχους της ημιδιαπερατής λιπιδικής μεμβράνης ανάμεσα στα τριχοειδή του πλακούντα (σχεδόν 2mcg στο τέλος της κύησης) και 4. Της υπάρχουσας διαφοράς ph μεταξύ μητρικής και εμβρυϊκής κυκλοφορίας (το ph των ομφαλικών αγγείων είναι χαμηλότερο του μητρικού αίματος) [1]. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι κάθε φαρμακευτική ουσία σε ικανή συγκέντρωση πιθανώς διαπερνά τον πλακούντα, ιδίως όταν τα θεραπευτικά επίπεδα
3 αυτής στη μητρική κυκλοφορία διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παθολογικές καταστάσεις οι οποίες προκαλούν φλεγμονώδεις αλλοιώσεις, υποξαιμία ή αγγειακή εκφύλιση μπορούν να επηρεάσουν τη μητροπλακουντιακή ροή του αίματος και ως εκ τούτου τη δίοδο φαρμάκων στην εμβρυϊκή κυκλοφορία, ενώ και άλλες καταστάσεις, όπως συσπάσεις του μυομητρίου, πίεση του ομφάλιου λώρου και η ύπτια θέση της εγκύου, προκαλούν παροδικά μειωμένη αιμάτωση του πλακούντα. Φάρμακα που διαπερνούν άμεσα τον πλακούντα, μέσα σε λίγα λεπτά από τη λήψη τους από τη μητέρα είναι: η αιθανόλη, η αμπικιλλίνη, τα βαρβιτουρικά, η βουπιβακαϊνη, η διαζεπάμη, η καναμυκίνη, η κεφαλοθίνη, η λιδοκαϊνη, η μεπεριδίνη, η μεπιβακαϊνη, η πενικιλλίνη G, η προπρανολόλη, τα σαλικυλικά, οι σουλφοναμίδες, η στρεπτομυκίνη, η τετρακυκλίνη. Ο πλακουντιακός μεταβολισμός των φαρμάκων ευρίσκεται ακόμα στο στάδιο της έρευνας. Πιστεύεται όμως, με βάση μελέτες in vivo, ότι στον πλακούντα πραγματοποιούνται αρκετές ενζυμικές αντιδράσεις που οδηγούν στο βιομετασχηματισμό των φαρμάκων[1]. Μάλιστα το πλακουντιακό μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατανόηση του μεταβολισμού των ουσιών καθότι οι αντιδράσεις που συμβάλλουν στο μεταβολισμό των ουσιών είναι σχεδόν ίδιες με αυτές που παρατηρούνται στο ήπαρ του ενήλικα. Πράγματι αρκετές ουσίες μπορούν να διασχίσουν τον πλακούντα μόνο μετά από μετασχηματισμό διαμέσου μίας εκ των τεσσάρων μεταβολικών αντιδράσεων: οξείδωσης, αναγωγής, απαλκυλίωσης και σύνθεσης. Η δράση των φαρμάκων στο έμβρυο Οι φαρμακευτικές ουσίες που τελικά διαπερνούν τον πλακούντα φθάνουν στο έμβρυο σε επίπεδα που κυμαίνονται από 50 μέχρι 100% αυτών της μητέρας. Εξαίρεση αποτελούν η διαζεπάμη και τα τοπικά αναισθητικά που φθάνουν επίπεδα υψηλότερα από αυτά της μητέρας. Αυτό όμως που φαίνεται να έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η συνολική έκθεση του εμβρύου στο φάρμακο και στους μεταβολίτες του, παρά το ποσοστό έκθεσης. Η έκθεση σε μια φαρμακευτική ουσία για μεγάλο χρονικό διάστημα επηρεάζει την κυτταρική εμβρυϊκή ανάπτυξη, τόσο στο στάδιο υπερπλασίας όσο και σε αυτό της υπερτροφίας, περισσότερο από τις εφ άπαξ δόσεις της ουσίας. Τα φάρμακα μπορούν να έχουν τερατογόνο δράση 75 επιφέροντας πολλαπλές επιπτώσεις στο έμβρυο, όπως αποβολή, δυσμορφίες, ανωμαλίες στην εμβρυϊκή ανάπτυξη, δυσλειτουργικές ανωμαλίες και καρκινογένεση. Η φαρμακευτική ουσία εισέρχεται στην εμβρυϊκή κυκλοφορία από την ομφαλική φλέβα και καταλήγει κυρίως με την πυλαία φλέβα στο ήπαρ ή κατά δεύτερο λόγο, παρακάμπτοντας το ήπαρ, δια του φλεβικού πόρου στην κάτω κοίλη φλέβα. Πιστεύεται ότι ο μεγαλύτερος όγκος αίματος της ομφαλικής φλέβας φτάνει το ήπαρ (περίπου 75%), ενώ το υπόλοιπο παρακάμπτει το ήπαρ και διαμέσου του φλεβικού πόρου και της κάτω κοίλης φλέβας κατευθύνεται στο δεξιό κόλπο της καρδιάς. Οι παράγοντες που καθορίζουν τη ροή του αίματος προς το ήπαρ ή προς την κάτω κοίλη φλέβα δεν είναι γνωστοί. Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του αίματος που παρακάμπτει το ήπαρ, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η συγκέντρωση της τοξικής ουσίας που διαχέεται στη δραστική της μορφή στον εμβρυϊκό οργανισμό, αφού δεν υπέστη μεταβολισμό από το ήπαρ του εμβρύου. Ο κατά λεπτό όγκος αίματος του εμβρύου είναι αναλογικά μεγαλύτερος από αυτόν του ενήλικα και το αίμα παρουσιάζει μια κυκλοφοριακή επιλογή προς τα κύρια όργανα (εγκέφαλο, καρδιά, πλακούντα). Η αιματο-εγκεφαλική διαπερατότητα είναι επίσης μεγαλύτερη στο έμβρυο σε σχέση με τον ενήλικα. Παρά την επιλεκτική κατανομή της αιματικής ροής, η φαρμακευτική ουσία διαχέεται σε όλο τον εμβρυϊκό οργανισμό. Καθότι δε η ολική συγκέντρωση των πρωτεϊνών του πλάσματος και η δεσμευτική ικανότητα αυτών στο έμβρυο είναι ελαττωμένες, η ελεύθερη μορφή του φαρμάκου που διατίθεται στους ιστούς είναι σαφώς μεγαλύτερη. Ο μεταβολισμός των φαρμακευτικών ουσιών, όπως προαναφέρθηκε, πραγματοποιείται κυρίως στο ήπαρ. Τα εμβρυϊκά ηπατικά μικροσωμάτια έχουν σημαντικά επίπεδα κυτοχρώματος P-450 και NADPH κυτοχρώμο- C- αναγωγάση, που ανιχνεύονται ήδη από τη 14η εβδομάδα κύησης. Αντιδράσεις οξείδωσης και αναγωγής έχουν περιγραφεί από τη 16η εβδομάδα. Παρά την παρουσία όμως αυτών των μεταβολικών ιδιοτήτων, η δυναμική τους είναι σαφώς μειωμένη σε σχέση με τους ενζυμικούς μηχανισμούς του ενήλικα και ως εκ τούτου η δραστικότητα των φαρμακευτικών ουσιών είναι αμεσότερη και μεγαλύτερης διάρκειας από ότι στον ενήλικα. Η απέκκριση των φαρμακευτικών ουσιών στο έμβρυο είναι πολύ βραδεία και πραγματοποιείται
4 76 κυρίως δια του πλακούντα και των ούρων του εμβρύου. Έτσι ο τοξικός παράγοντας ο οποίος απεκκρίνεται από τα νεφρά με τα ούρα στο αμνιακό υγρό, επαναρροφάται με την κατάποση και επανέρχεται στο γαστρεντερικό σωλήνα, παρατείνοντας τη δράση του. Αντίθετα στην πλακουντιακή οδό, δια των ομφαλικών αρτηριών, η ουσία επαναδιηθείται από τις λάχνες προς τους μεσολάχνιους χώρους της μητρικής κυκλοφορίας. Τερατογόνος δράση των φαρμάκων Τερατογόνος θεωρείται μια ουσία που είναι ικανή να προκαλέσει μόνιμες αλλοιώσεις - μορφολογικές και λειτουργικές - στον εμβρυϊκό οργανισμό όταν ο τελευταίος εκτεθεί σε αυτή. Ο ρόλος των φαρμάκων στην πρόκληση εμβρυϊκών δυσπλασιών δεν είναι επαρκώς ξεκαθαρισμένος. Σήμερα πιστεύεται ότι τα φάρμακα, ως αιτιολογικός παράγων, καλύπτουν περίπου το 5% των ανωμαλιών (Πίνακας 2). Φυσικά δεν είναι εφικτό να συμπεριληφθούν στοιχεία από αυτόματες αποβολές ή λιποβαρή έμβρυα οφειλόμενα στη χρήση φαρμακευτικών ουσίων, καθώς κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο να τεκμηριωθεί. Πίνακας 2. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΑΡΑΓΩΝ ΠΟΣΟΣΤΟ [%] 1. ΓΕΝΕΤΙΚΟΣ ΧΡΩΜΟΣΩΜΙΑΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ 3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ a. Ακτινοβολία b. Λοιμώξεις (ερυθρά, μεγαλοκυτταροϊός, τοξοπλάσμωση, σύφιλη) c. Παθολογία της μητέρας (διαβήτης, κακοήθεις νεοπλασίες). d. Φάρμακα και άλλλες χημικές ουσίες 4. ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ / ΑΓΝΩΣΤΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (πχ. Συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες, ανωμαλίες ΚΝΣ, λυκόστομα) 5 10 < Η δράση της τερατογόνου ουσίας εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες. Οι κυριότεροι εξ αυτών είναι: - Η ηλικία κύησης τη στιγμή της έκθεσης. Συνοπτικά αναφέρουμε ότι η έκθεση σε τοξική ουσία τις πρώτες 2-3 εβδομάδες της κύησης καταλήγει συνήθως σε αποβολή του κυήματος, ενώ η προσβολή του εμβρύου κατά την κρίσιμη περίοδο της οργανογένεσης - 3η έως 10η εβδομάδα μετά τη σύλληψη συνήθως επιφέρει βαριές δυσπλασίες. Τέλος, η έκθεση του εμβρύου μετά από αυτή την καθοριστική φάση επιφέρει 65 προβλήματα σωματομετρικής κυρίως φύσεως. - Η δόση του φαρμάκου που φτάνει στο έμβρυο. - Η διάρκεια της έκθεσης. - Η γενετική δομή της μητέρας και του κυήματος. Η γενετική σύνθεση του κάθε οργανισμού διαφοροποιεί τη δράση της κάθε ουσίας. - Η συνύπαρξη διαφόρων ουσιών. Η παρουσία μίας ουσίας μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο βλαπτική ή αντίθετα λιγότερο επικίνδυνη με ταυτόχρονη παρουσία μίας άλλης. Καθοριστικής σημασίας, ως εκ τούτου, είναι η περίοδος της κύησης κατά την οποία θα εκτεθεί το έμβρυο. Ακριβώς γι αυτό το λόγο η κύηση χωρίζεται σε τρεις περιόδους (Πίνακας 3): 1.Περίοδος του ωαρίου, από τη γονιμοποίηση μέχρι την εμφύτευση, 2.Πρώιμη εμβρυϊκή περίοδος (embryonic), από την εμφύτευση μέχρι την 8η εβδομάδα κύησης και 3.Όψιμη εμβρυϊκή περίοδος (fetal), από το τέλος της 8ης εβδομάδας κύησης μέχρι τη γέννηση.[2] Πίνακας 3. ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ 1. Περίοδος ωαρίου 1 η μέρα γονιμοποίησης μέχρι την εμφύτευση του ωαρίου 2. Πρώιμη εμβρυϊκή (embryonic) 3. Οψιμη εμβρυϊκή (fetal) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Από την εμφύτευση μέχρι και την 8 η εβδομάδα κύησης Από την 9 η εβδομάδα μέχρι το τέλος της κύησης Η Πρώιμος εμβρυϊκή περίοδος (εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου έως 8η εβδομάδα κύησης) είναι η πλέον κρίσιμη περίοδος όσον αφορά τις δυσπλασίες, καθώς αποτελεί την κύρια περίοδο οργανογένεσης. Αν και είναι ασύνηθες, ορισμένα φάρμακα παρουσιάζουν παρενέργειες ακόμα και όταν ληφθούν στο δεύτερο ήμισυ της κύησης, όπως οι τετρακυκλίνες που μπορούν να προκαλέσουν κιτρινωπή ή σκούρα χρώση των νεογιλών οδόντων. Σε πολλές περιπτώσεις η τερατογένεση μπορεί να μην είναι εμφανής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η βαρύτητα της βλάβης έχει άμεση σχέση με την ηλικία κύησης που εκτίθεται το έμβρυο. Οι σοβαρότερες επιπλοκές παρατηρούνται κατά την έκθεση στην πρώιμη εμβρυϊκή περίοδο (Πίνακας 4).
5 Πίνακας 4. Συσχέτιση ηλικίας κυήσεως και βλάβης ΗΛΙΚΙΑ ΚΥΗΣΕΩΣ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΗ ΒΛΑΒΗ Πρώιμη εμβρυϊκή περίοδος (embryonic) 24 η ημέρα 26 η ημέρα 30 η ημέρα 34 η ημέρα 38 η ημέρα 38 η -47 η ημέρα 6 η εβδομάδα 7 η 8 η εβδομάδα 10 η εβδομάδα 12 η εβδομάδα Όψιμη εμβρυϊκή περίοδος (fetal] 28 η 36 η εβδομάδα 36 η -40 η εβδομάδα Ανεγκεφαλία. Μυελομηνιγγοκήλη. Ατρησία οισοφάγου,αγενεσία νεφρών Μετάθεση μεγάλων αγγείων. Μεσοκοιλιακή επικοινωνία. Απλασία κερκίδας. Συνδακτυλία, διαφραγματοκήλη, λυκόστομα. Ατρησία Δωδεκαδακτύλου. Ομφαλοκήλη. Υποσπαδίας. Κρυψορχία. Παραμονή βοταλείου πόρου. 77 Το κατά πόσο μία φαρμακευτική ουσία και οι μεταβολίτες της προσβάλλουν το έμβρυο σε συγκέντρωση ικανή να προκαλέσει βλάβη, εξαρτάται κυρίως από τη μητρική απορρόφηση, το μεταβολισμό, τη δέσμευση της ουσίας με τις πρωτεΐνες του πλάσματος, την αποθήκευση, το μοριακό βάρος και το ηλεκτρικό φορτίο της ουσίας, καθώς επίσης και από τη λιποδιαλυτότητά της. Όλοι οι παραπάνω παράγοντες έχουν καθοριστικό ρόλο καθότι συμβάλλουν στη διαπερατότητα ή μη της ουσίας από τον πλακουντιακό φραγμό. Ο αριθμός των γνωστών τερατογόνων ουσιών - με αποδεδειγμένη τερατογόνο δράση - είναι τελικά παραδόξως αρκετά μικρός. Πίνακας 6. Κατηγορίες κινδύνου φαρμάκων κατά την κύηση και την γαλουχία. Κύηση (ποιο φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια κατά την κύηση;)[5-7] Κατηγορία Σχόλιο κινδύνου Ελεγχόμενες έρευνες (controlled trials) σε εγκύους δεν απέδειξαν κίνδυνο για το έμβρυο κατά το πρώτο Α τρίμηνο (δε φαίνεται να υπάρχει κίνδυνος και για τα υπόλοιπα τρίμηνα). Στην κατηγορία αυτή υπάρχουν λίγες ουσίες, όπως οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες σε συνήθεις δόσεις, η ινσουλίνη και η θυροξίνη. Σε πειραματόζωα δεν εμφανίζουν εμβρυοτοξικότητα, αλλά δεν υπάρχουν ελεγχόμενες Β έρευνες σε εγκύους, ή φαίνεται να παρουσιάζουν παρενέργειες σε πειραματόζωα (εκτός της μείωσης της γονιμότητας) οι οποίες δεν επιβεβαιώθηκαν σε ελεγχόμενες έρευνες κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης (καθώς και στα υπόλοιπα τρίμηνα). Παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι οι πενικιλλίνες. Παρουσίασαν παρενέργειες στα πειραματόζωα. Δεν υπάρχουν ελεγχόμενες έρευνες στον άνθρωπο. Οι C ουσίες αυτής της κατηγορίας πρέπει να χορηγούνται μόνο όταν η θετική δράση τους υπερέχει του δυνητικού εμβρυϊκού κινδύνου. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι περισσότερες ουσίες που χρησιμοποιούνται κατά την κύηση όπως: ασπιρίνη, γενταμυκίνη, ντοπαμίνη. Γαλουχία (ποιο φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια κατά τη γαλουχία;)[4] Κατηγορία Σχόλιο κινδύνου L1 L2 L3 «Απόλυτα ασφαλή» Ελεγχόμενες έρευνες δεν απέδειξαν πιθανό κίνδυνο.παράδειγμα αυτής της ομάδας είναι η ακεταμινοφαίνη. «Ασφαλή» Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής έχουν μελετηθεί σε μικρό πληθυσμό γυναικών και δεν παρουσίασαν παρενέργειες στο νεογνό. «Σχετικά Ασφαλή» Δεν υπάρχουν ελεγχόμενες έρευνες για την περίοδο του θηλασμού, ωστόσο ο κίνδυνος ανεπιθύμητων παρενεργειών στο νεογνό μπορεί να υφίσταται. D X Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα φάρμακα της κατηγορίας αυτά μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο το έμβρυο, αλλά στις περιπτώσεις που η χρήση τους θεωρείται επιβεβλημένη μπορεί να χρησιμοποιηθούν παρα τους κινδύνους, όπως όταν κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας λόγω σοβαρών παθήσεων, κατά τις οποίες ασφαλέστερες ουσίες δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή εχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές. Παράδειγμα αυτής της ομάδας είναι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου, όπως η καπτοπρίλη. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις τερατογένεσης. Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής αντενδείκνυνται κατά την κύηση. Παράδειγμα αυτής της ομάδας αποτελεί η θαλιδομίδη, η ισοτρετινοΐνη, τα οιστρογόνα. L4 L5 «Πιθανόν επιβλαβή» Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής είναι επιβλαβή για το νεογνό. Μπορούν, όμως να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις που κινδυνεύει η ζωή της μητέρας. Παράδειγμα αυτής της ομάδας είναι το λίθιο και τα παράγωγα εργοταμίνης. «Επιβλαβή» Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρές παρενέργειες στο θηλάζον νεογνό. Τα φάρμακα της ομάδας αυτής αντενδείκνυνται κατά το θηλασμό.
6 78 Κατηγορίες κινδύνου των φαρμάκων - Η κατηγοριοποίηση των φαρμάκων δημιουργήθηκε από τον κρατικό οργανισμό φαρμάκων της Αμερικής, γνωστό και με τα αρχικά FDA, για να παρέχει μια άμεση αναγνώριση των ουσιών που ενδέχεται να είναι επιβλαβείς για το έμβρυο [2-4]. - Ενώ η ταξινόμηση αυτή για την κύηση είναι διαθέσιμη εδώ και αρκετό καιρό, οι κατηγορίες κινδύνου των ουσιών κατά το θηλασμό αναπτύχθηκαν πρόσφατα και έτυχαν ευρείας αποδοχής.[4] Η ανάγκη μιας ξεχωριστής ταξινόμησης κινδύνου των ουσιών κατά τη γαλουχία έγινε εμφανής καθόσον μία ουσία χαρακτηριζόμενη ως «χαμηλού κινδύνου» για την κύηση, μπορεί να είναι τοξική για ένα νεογνό το οποίο λόγω ανωριμότητας του ήπατος δε διαθέτει ικανούς μεταβολικούς μηχανισμούς.[3] Δυστυχώς δεν έχει καθορισθεί μέχρι σήμερα σε ποιο τρίμηνο της κύησης μία ουσία είναι περισσότερο επιβλαβής. Στον πίνακα 6 δίδονται οι κατηγορίες κινδύνου για την κύηση και τη γαλουχία. Αντιμικροβιακές ουσίες Κατά τη διάρκεια της κύησης ενδέχεται να εμφανιστεί πληθώρα βακτηριακών και μη λοιμώξεων. Κάθε φορά που επιβάλλεται να χρησιμοποιηθεί ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι φυσιολογικές αλλαγές που επέρχονται κατά την κύηση, καθώς και το τρίμηνο της κύησης, αφού ορισμένες ουσίες θεωρούνται ασφαλείς σε όλη τη διάρκεια της κύησης (πενικιλλίνες), ενώ άλλες αντενδείκνυνται κυρίως στο πρώτο τρίμηνο (μετρονιδαζόλη). Όλα τα αντιμικροβιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται διαπερνούν τον πλακούντα. Εκτός από τους τοπικούς παράγοντες (κρέμες κλπ), που συνήθως δεν έχουν μεγάλη απορροφητική ικανότητα, οποιοδήποτε αντιβιοτικό και αν χρησιμοποιηθεί κατά την κύηση εκθέτει το έμβρυο αλλά και τη μητέρα στη δράση του. Επομένως η έναρξη μιας αντιμικροβιακής θεραπείας κατά τη διάρκεια της κύησης πρέπει να στηρίζεται σε καλά τεκμηριωμένη αναγκαιότητα χρησιμοποίησής της. Έχοντας κατά νου την φυσιολογία της εμβρο-μητρικής ενότητας και πέρα από κάθε προκατάληψη που διέπει την ανθρώπινη ύπαρξη και ιδίως την εγκυμοσύνη, η ασφάλεια των φαρμακευτικών ουσιών συνάγεται από πειραματικές μελέτες στο ζωικό βασίλειο, από ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ τυχαίες παρατηρήσεις σε ανθρώπινους πληθυσμούς και από οριζόντιες μελέτες μετά από χορήγηση του φαρμάκου σε περιπτώσεις αναγκαίας θεραπευτικής αγωγής. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η απόλυτη ασφάλεια οποιουδήποτε φαρμάκου και εν προκειμένω αντιμικροβιακού, δεν έχει ποτέ τεκμηριωθεί. Συνεπώς η χρήση των φαρμακευτικών ουσιών ενδείκνυται όπου είναι άκρως αναγκαία. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα μπορούμε να επισημάνουμε ότι οι πενικιλλίνες, οι κεφαλοσπορίνες και η ερυθρομυκίνη μπορούν να θεωρηθούν ασφαλή για τη μητέρα και το έμβρυο. Όσον αφορά τις αμυνογλικοσίδες, με σωστό και τακτικό έλεγχο των επιπέδων τους στον ορό της εγκυμονούσης δε δημιουργούν τοξικότητα στο έμβρυο, η χρήση τους όμως απαιτεί μεγάλη προσοχή. Παράγοντες όπως οι κινολόνες, οι σουλφοναμίδες και οι τετρακυκλίνες πρέπει να αποφεύγονται κατά την κύηση. Τα κλινικά και τα επιστημονικά δεδομένα είναι πολύ περιορισμένα για τις νεότερες μακρολίδες όπως η αζιθρομυκίνη και η κλαριθρομυκίνη. Κλείνοντας την εισαγωγή πρέπει να αναφέρουμε ότι παράγοντες πρώτης επιλογής στην αντιμετώπιση της φυματίωσης όπως η INH, η ριφαμπικίνη και η εθαμβουτόλη, θεωρούνται γενικά ασφαλείς στην κύηση, λόγω όμως ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών είναι δυστυχώς αναγκαία η πολυπαραγοντική αντιμετώπιση της TBC, με αποτέλεσμα τη χρήση συχνά τοξικών παραγόντων. Όταν χορηγείται κάποια αντιμικροβιακή ουσία στη θηλάζουσα μητέρα, η πρόκληση σοβαρών επιπλοκών στο νεογνό εξαρτάται από την τοξικότητά της. Υπάρχουν όμως και επιπλοκές στο νεογνό κοινές για όλες της αντιμικροβιακές ενώσεις και ισχύουν για όλα τα φάρμακα που καταγράφονται στο κεφάλαιο αυτό, ιδίως σε περιπτώσεις που η χορήγηση στη θηλάζουσα μητέρα διαρκεί αρκετές ημέρες (πίνακας 7). Για το λόγο αυτό, φρόνιμο θα ήταν κάθε φορά που η μητέρα πρέπει να λάβει θεραπευτική αγωγή, η διάρκεια να είναι η ελάχιστη δυνατή και να θηλάζει λίγο πριν τη λήψη του φαρμάκου, μειώνοντας κατά το δυνατόν τα επίπεδα αυτού στο γάλα της.
7 79 Πίνακας 7. ΚΟΙΝΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ ΚΑΤΑ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ - Επηρεασμός της εντερικής χλωρίδας με ή χωρίς συνοδό συμπτωματολογία, όπως μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος, διάρροια. - Αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα νεογνά. - Δυσκολία και ενδεχόμενη παραποίηση στην ερμηνεία των εργαστηριακών εξετάσεων (όπως αιμοκαλλιεργειών, ουροκαλλειεργειών κλπ) κάθε φορά που πιθανό λοιμώδες νόσημα του νεογνού απαιτεί διερεύνηση. Στον πίνακα 8 παρουσιάζονται ορισμένες ευρείας χρήσης αντιμικροβιακές ουσίες που θα πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της κύησης. Πίνακας 8. ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Αντιμικροβιακός Παράγων Πιθανή Τοξικότητα Αντιβακτηριακοί: Αμινογλυκοσίδες Χλωραμφενικόλη Εστολική ερυθρομυκίνη Νιτριφουραντοϊνη Σουλφοναμίδες Τετρακυκλίνες Τριμεθοπρίνη Κινολόνες Βανκομυκίνη Αντιμυκητιασικοί: Γκριζεοφουλβίνη Λοιποί: Ισονιαζίδη Ριφαμπικίνη Αμανταδίνη Στον ακόλουθο πίνακα (πιν.9) αναφέρονται οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες αντιμικροβιακές ουσίες στην κύηση, που ανήκουν στην κατηγορία Β της ταξινόμησης του FDA και συνεπώς θεωρούνται ασφαλείς στις προτεινόμενες δοσολογίες. Πίνακας 10. Επίδραση της κύησης στα επίπεδα των αντιβιοτικών στο πλάσμα. Επίδραση της κύησης στα επίπεδα της ουσίας Σαφής μείωση Πιθανή μείωση Πιθανώς αμετάβλητη Βλάβη της όγδοης νευρικής συζυγίας. Φαιό σύνδρομο νεογνού. Χολοστατική ηπατίτης. Αιμολυτική αναιμία. Αιμολυτική αναιμία νεογνού σε έλλειψη G6PD, αυξημένος κίνδυνος πυρηνικού ίκτερου. Χρώση και υποπλασία οδόντων, πιθανές οστικές δυσμορφίες. Αλλοιώσεις οφειλόμενες στο μεταβολισμού του φολικού οξέως. Αλλοιώσεις της οστεογένεσης. Πιθανώς τοξική στο ακουστικό νεύρο. Τερατογόνος σε πειραματόζωα. Χρήση με μεγάλη προσοχή. Χρήση με μεγάλη προσοχή. Τερατογόνος. Πίνακας 9. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Β κατά FDA Πενικιλλίνες Ερυθρομυκίνη Κεφαλοσπορίνες (κυρίως 1 ης κα 2 ης γενεάς) Κλινδαμυκίνη Νιτροφουραντοίνη Νυστατίνη Αντιβιοτικό Αμπικιλλίνη. Φαρμακοκινητική των αντιβιοτικών στην κύηση Οι αντιμικροβιακοί παράγοντες χορηγούνται αρκετά συχνά στη διάρκεια της κύησης. Υπολογίζεται ότι το 25-40% των εγκύων έχουν λάβει σε κάποια χρονική στιγμή της εγκυμοσύνης αντιμικροβιακή αγωγή. Η χορήγηση των αντιμικροβιακών κατά την κύηση αφορά συνήθως την αντιμετώπιση λοιμώξεων της μητέρας, όπως, πνευμονία ή πυελονεφρίτιδα, την αντιμετώπιση λοιμώξεων της έμβρυο- μητρικής μονάδας, όπως χοριοαμνιονίτιδα ή τη θεραπεία εμβρυϊκών λοιμώξεων, όπως η τοξοπλάσμωση. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι φυσιολογικές μεταβολές που επέρχονται στην κύηση έχουν άμεση επίδραση στη φαρμακοκινητική των αντιμικροβιακών παραγόντων. [8,9] Η αύξηση του ενδαγγειακού όγκου έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της συγκέντρωσης των λευκωμάτων του πλάσματος κατά g/l παρά την αυξημένη παραγωγή τους. Αυτό συνεπάγεται την ταυτόχρονη μείωση στις συγκεντρώσεις πολλών αντιμικροβιακών παραγόντων. Το συνολικό λίπος του σώματος αυξάνεται κατά 4 κιλά περίπου και αυτό συμβάλει στην εναπόθεση λιπόφιλων ουσιών. Κατά την κύηση παρατηρείται επίσης αύξηση κατά 50% της νεφρικής αιματικής ροής και του ρυθμού της σπειραματικής διήθησης, με αντίστοιχη αύξηση στη νεφρική κάθαρση των αντιμικροβιακών που αποβάλλονται από τους νεφρούς. Η αύξηση της προγεστερόνης ενεργοποιεί τον ηπατικό μεταβολισμό και μειώνει συγχρόνως τη γαστρεντερική κινητικότητα, με αποτέλεσμα την απρόβλεπτη απορρόφηση των φαρμάκων. Οι φυσιολογικές αυτές μεταβολές επιφέρουν συνήθως μια μείωση της ποσότητας του διαθέσιμου φαρμάκου και ως εκ τούτου την ανάγκη αύξησης της δοσολογίας για να επιτευχθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Στον πίνακα που ακολουθεί (πίνακας 10) δίδονται οι επιδράσεις των αλλαγών αυτών στη συγκέντρωση των αντιβιοτικών κατά την κύηση. Μεθικιλλίνη. Κεφαλοσπορίνες πλήν της κεφαλοριδίνης. Ερυθρομυκίνη. Γενταμυκίνη, αμικασίνη, τομπραμυκίνη, καναμυκίνη. Νιτροφουραντοΐνη. Κεφαλοριδίνη. Κλινδαμυκίνη. Τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη.
8 80 Συνολικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μείωση στη συγκέντρωση ενός αντιβιοτικού κατά την κύηση, κυμαίνεται σε ποσοστό 10-50%. Η μείωση της αμπικιλλίνης στο ορό είναι εμφανής μετά την από του στόματος, αλλά και την ενδοφλέβια χορήγηση. Οι λόγοι της μείωσης, όπως αναφέραμε και παραπάνω, είναι η ταχύτερη αποβολή, ο μεγαλύτερος όγκος διαθεσιμότητας και η συγκέντρωση του φαρμάκου στο έμβρυο. Σύμφωνα με τα παραπάνω, φρόνιμο θα ήταν όταν χρησιμοποιούμε αντιμικροβιακή ουσία με μεγάλο εύρος ασφάλειας για το έμβρυο, όπως είναι οι πενικιλλίνες και οι κεφαλοσπορίνες, να χορηγούμε τη μέγιστη της επιτρεπτής δόσης. Ενώ αντίθετα όταν χορηγούμε ουσίες που η ασφάλειά τους δεν είναι δεδομένη για το έμβρυο, όπως είναι οι αμυνογλυκοσίδες, να δίδονται στις συνήθεις θεραπευτικές δόσεις. Εάν παρόλα αυτά δεν υπάρχει άμεσο θεραπευτικό αποτέλεσμα, συνιστάται ο καθορισμός των επιπέδων του αντιβιοτικού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι συνήθεις αιτίες αποτυχίας ενός θεραπευτικού σχήματος είναι η ανθεκτικότητα των μικροβίων, οι αποστηματικές συλλογές και η σηπτική πυελική θρομβοφλεβίτιδα. Όλες οι αντιμικροβιακές ουσίες διαπερνούν τον πλακουντικό φραγμό. Παρά τις ορισμένες διαφορές, οι περισσότερες ουσίες παρουσιάζουν ένα παρόμοιο προφίλ διαπερατότητας. [8] Μετά από εφ άπαξ ενδοφλέβια χορήγηση, το αντιβιοτικό επιτυγχάνει μέγιστη συγκέντρωση στον ομφάλιο λώρο εντός λεπτών από τη στιγμή που θα φτάσει τη μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα της μητέρας. Η σχέση μέγιστης συγκέντρωσης της ουσίας σε έμβρυο /μητέρα κυμαίνεται από 0.3 μέχρι 0.9 για τα εξής αντιβιοτικά: αμπικιλλίνη, καρβενικιλλίνη, κεφαλοθίνη, κλινδαμυκίνη και αμινογλυκοσίδες. [8,10,11] Αντίθετα, η ανωτέρω σχέση για την ερυθρομυκίνη και τη δικλοξακιλλίνη είναι μικρότερη του 0.1.[10,11] Σύμφωνα με τον Nation RL., 1980,[10] η διαφορά αυτή εξαρτάται από το βαθμό σύνδεσης των ουσιών προς τα λευκώματα του πλάσματος της μητέρας. Έτσι, παράγοντες με χαμηλό ποσοστό σύνδεσης, όπως η αμπικιλλίνη (με 20% συνδεδεμένη μορφή), καθαίρονται από το πλάσμα της μητέρας και δια του πλακούντα φθάνουν ταχέως σε μέγιστα επίπεδα συγκέντρωσης στο αίμα του εμβρύου και το αμνιακό υγρό. Αντίθετα η δικλοξακιλλίνη με υψηλό βαθμό σύνδεσης (σχεδόν 96% σε συνδεδεμένη μορφή), διέρχεται με μεγάλη δυσκολία τον πλακούντα και ως εκ τούτου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ παρουσιάζει χαμηλά επίπεδα στο έμβρυο και το αμνιακό υγρό. Τα επίπεδα του φαρμάκου στο αμνιακό υγρό κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από την αποβολή του αντιβιοτικού με τα ούρα του εμβρύου. Ως εκ τούτου και καθώς η παραγωγή των ούρων μειώνεται όσο πλησιάζει το τέλος της κύησης, παρατηρείται μία καθυστέρηση στην ανίχνευση του αντιβιοτικού στο αμνιακό υγρό για αρκετές ώρες μετά από τη χορήγηση στην μητέρα. Έτσι στις περιπτώσεις αμνιονίτιδας λόγω νεκρού εμβρύου η κλινική εικόνα επιβαρύνεται παρά τη χορήγηση αντιβιοτικών, καθώς αυτά δε φθάνουν στο αμνιακό υγρό. Πράγματι τα επίπεδα των αντιβιοτικών στο αμνιακό υγρό στις περιπτώσεις ενδομητρίου θανάτου είναι αμελητέα. [8,9,12] Πρέπει ακόμη να τονίσουμε ότι για τη διανομή του φαρμάκου στο έμβρυο, εκτός των ανωτέρω, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και ο τρόπος χορήγησης της ουσίας. Έτσι η ενδοφλέβια χορήγηση δίδει υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης στο αμνιακό υγρό σε σχέση με την ενδομυϊκή χορήγηση, η οποία λόγω βραδύτερης αποδέσμευσης επιτυγχάνει τα υψηλότερα επίπεδα στους εμβρυϊκούς ιστούς.[13] Τα ανωτέρω έχουν την πρακτική τους σημασία, αφού γνωρίζοντας τη βιοδιαθεσιμότητα κάποιας φαρμακευτικής ουσίας μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Έτσι σε λοιμώξεις που αφορούν κυρίως τη μητέρα, μπορούμε να χορηγήσουμε δικλοξακιλλίνη ενδομυϊκά ή από το στόμα, επιτυγχάνοντας με μικρότερες δόσεις υψηλές συγκεντρώσεις στο αίμα της εγκύου χωρίς κίνδυνο έκθεσης του εμβρύου, καθώς η ουσία διέρχεται με μεγάλη δυσκολία τον πλακούντα λόγω υψηλού βαθμού σύνδεσης με τις πρωτεΐνες του πλάσματος. Στις περιπτώσεις όμως που επιθυμούμε θεραπευτικό αποτέλεσμα και για τη μητέρα και για το έμβρυο, θα χορηγήσουμε ουσία με μικρού βαθμού σύνδεση με τις πρωτεϊνες του πλάσματος, όπως η μεθικιλλίνη και κυρίως η αμπικιλλίνη. Η απέκκριση των αντιβιοτικών στο γάλα διέπεται από τους ίδιους κανόνες που ρυθμίζουν τη δίοδο τους από τον πλακούντα. Επιπλέον, η διαφορά συγκέντρωσης, το μοριακό βάρος, η σύνδεση με τις πρωτεϊνες και η διαφορά του ph ανάμεσα στο πλάσμα της μητέρας και το γάλα, είναι παράγοντες με καθοριστική σημασία. Το ph στο γάλα είναι ελαφρώς χαμηλότερο από αυτό του πλάσματος και κυμαίνεται από 6.4 μέχρι
9 7.6. Τα αντιβιοτικά που είναι ασθενείς βάσεις, όπως η καναμυκίνη, απεκκρίνονται ευχερώς καθότι δεν ιονίζονται στο πλάσμα και το μεσοκυττάριο χώρο και συνεπώς παρουσιάζουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στο γάλα. Αντίθετα, αντιβιοτικά που είναι ασθενή οξέα, όπως η αμπικιλλίνη, λόγω του ότι ιονίζονται εντονότερα διέρχονται δυσχερέστερα προς το γάλα. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ορισμένα αντιβιοτικά φθάνουν στο γάλα σε συγκεντρώσεις της τάξεως του 50% έως και 100% αυτών του πλάσματος. Μεταξύ αυτών είναι η ερυθρομυκίνη, η λινκομυκίνη, οι τετρακυκλίνες, οι σουλφοναμίδες, η χλωραμφενικόλη και η ισονιαζίδη. Τα ευρείας 81 χρήσης αντιβιοτικά όπως η πενικιλλίνη και η οξακιλλίνη απεκκρίνονται στο γάλα σε σαφώς μικρότερες συγκεντρώσεις, περίπου 2-20% των αντιστοίχων του πλάσματος της μητέρας. Γενικά πρέπει να τονίσουμε ότι όλα τα αντιβιοτικά απεκκρίνονται στο γάλα, φυσικά σε διαφορετικές συγκεντρώσεις το καθένα. Ωστόσο μερικές μόνο φορές έχουν αναφερθεί παρενέργειες στο νεογνό. Αυτό συνήθως οφείλεται στη μικρή ποσότητα του φαρμάκου την οποία τελικά προσλαμβάνει το νεογνό με το συνολικό όγκο του ημερήσιου θηλασμού. Επίσης ορισμένες ουσίες είτε δεν απορροφώνται, είτε καταστρέφονται από το πεπτικό σύστημα του νεογνού.[9,14,15] SUMMARY The absorption of the medications through the gastro-intestinal tract during pregnancy has not been studied enough. According to the data until now there is no difference between the absorption of the medications before pregnancy and during this period of time. The passage of the medications though the placenta is mainly done by the simple diffusion and depends on chemical qualities and the concentration of the free molecule of the drug. The pharmaceutical substances that go through the placenta reach the embryo on levels between 50 and 100% of those of the mother. The drugs role in the embryo dysplasias is not clear. It is believed today that drugs as a causal factor cover around 5% of the abnormalities. Generally speaking, we have to stress the fact that all antibiotics are ejaculated in milk, although in different concentrations. However, few side-effects have been reported in embryo, since the quantity of the drug is usually small within the total day nursing.. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Juchau MR, Dyer DC. Pharmacology of the placenta. Pediatr Clin North Am Feb;19(1): Clayton-Smith J, Donnai D: Human malformations. In Rimoin DL, Connor JM, Pyeritz RE. (eds): Emery and Rimoin s Prin- ciples ans Practice of Medical Genetics, 3rd ed. New York, Churchill Livingston, 1996, p Fitzgerald M. Sick and pregnant: treatment of common episodic illness. Program and abstracts of the National Conference for Nurse Practitioners 2001; November 7-10, 2001; Washington, DC. 4. Hale T.: Medications and Mother s Milk. 9th ed. Amarillo, Texas: Pharmasoft Publishing; Heinonen OP, Slone D., and Shapiro S.: Birth Defects and Drugs in pregnancy. Publishing Sciences Group Inc., Littleton, Mass Briggs GG, Freeman RK, Yaffe SJ ed. Drugs in pregnancy and Lactation. Lippincott Williams and Wilkins, 6th ed., Physicians Desk Reference. Medical Economics, Thomson Health Care 56ed., Landers DV, Green JR, Sweet RL: Antibiotic use during pregnancy and the postpartum period. Clin Obstet Gynecol 26: , Chow AW, Jewesson PJ: Pharmacokinetics and safety of antimicrobial agents during preg nancy.rev Infect Dis 7: , Nation RL: Drug kinetics in childbirth. Clin Pharmacokinet 5: , Philipson A: Pharmacokinetics of antibiotics in the pregnant woman. In Ledger.WJ (ed): Anti bioticsin Obstetrics and Gynecology. The Hague, Martinus Nyhoff, 1982, pp Schwarz RH: Considerations of antibiotic therapy during pregnancy. Obstet Gynecol 58 (suppl) :95-99, Stewart KS, Shaf M., Andrews JD., et al: Distribution of parenteral ampicillin and cephalosporins in late pregnancy. J Obstet. Gynec. Brit. 1973, 80, Beeley L: Drugs and breast feeding. Clin Obstet Gynecol 8: , Bowes WA Jr: The effect of medications on the lactating mother and her infant. Clln Obstet Gynecol 23: , 1983.
Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας
Εφαρμογές αρχών φαρμακολογίας Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών cdalla@med.uoa.gr www.med.uoa.gr/pharmacology Ισχύς (potency) ενός φαρμάκου (συνήθως εκφράζεται σε
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 8ο ΜΕΡΟΣ Α ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ
ΜΑΘΗΜΑ 8ο ΜΕΡΟΣ Α ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΑΙΜΑΤΟ-ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΚΑΙ ΦΡΑΓΜΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟΥ ΥΓΡΟΥ Το ΚΝΣ για να λειτουργεί φυσιολογικά χρειάζεται πολύ σταθερό περιβάλλον Η σταθερότητα αυτή
Διαβάστε περισσότερα25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ
Η Rh ανοσοποίηση οφείλεται σε εμβρυο-μητρική μετάγγιση (ΕΜΜ), όπου ποσότητα Rh θετικού εμβρυϊκού αίματος εισέρχεται στη μητρική κυκλοφορία Rh αρνητικής εγκύου και δημιουργούνται αντισώματα κατά του παράγοντα
Διαβάστε περισσότεραΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ
αλληλεπιδράσεις μεταξύ χημικών ουσιών και ζώντων οργανισμών) ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Διακίνηση του φαρμάκου στον οργανισμό ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Μηχανισμό δράσης Βιοχημικές δράσεις Φυσιολογικές δράσεις η φυσιολογική
Διαβάστε περισσότεραΗ μεταφορά των φαρμάκων γίνεται με παθητική διάχυση ή με ενεργητική μεταφορά.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ. Φάρμακο λέμε οποιαδήποτε ουσία που όταν χορηγηθεί στον άνθρωπο, τα ζώα ή τα φυτά με συγκεκριμένο τρόπο και σε συγκεκριμένη δόση έχει θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Διαβάστε περισσότεραΣΤΕΦΟΣ Θ.
Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες
Διαβάστε περισσότεραΦαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη
Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη
Διαβάστε περισσότεραΣυστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων
Διαβάστε περισσότεραΓράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»
Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του
Διαβάστε περισσότεραΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι. Γενικές αρχές. Φαρμακοκινητική Π. ΠΑΠΠΑΣ. Εργαστήριο Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι Γενικές αρχές Φαρμακοκινητική Π. ΠΑΠΠΑΣ Εργαστήριο Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Φάρμακο Φαρμακοτεχνική μορφή Σκεύασμα Ιδιοσκεύασμα ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΕΣ
Διαβάστε περισσότεραAΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ
AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη
Διαβάστε περισσότεραΦαρμακοκινητική. Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών. cdalla@med.uoa.gr www.med.uoa.
Φαρμακοκινητική Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών cdalla@med.uoa.gr www.med.uoa.gr/pharmacology Φαρμακοκινητικές ιδιότητες: σχέση δόσης-συγκέντρωσης και άρα δράσης/αποτελέσματος
Διαβάστε περισσότεραΒασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής Κάθαρση των φαρμάκων από τους νεφρούς Διδάσκων: Αναπληρωτής Καθηγητής Π. Παππάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα επικοινωνίας Ανθρωπίνου σώματος. ενδοκρινολογικό νευρικό σύστημα
Κύτταρο Το κύτταρο αποτελείται από μέρη τα οποία έχουν συγκεκριμένη δομή και επιτελούν μία συγκεκριμένη λειτουργία στην όλη οργάνωση του κυττάρου. Δομή κυτταροπλασματικής μεμβράνης Συστήματα επικοινωνίας
Διαβάστε περισσότεραΤµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!
Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής
Διαβάστε περισσότεραΒιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα
Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται
Διαβάστε περισσότεραΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ. Γεώργιος Ι. Πανουτσόπουλος Δρ. Φυσιολογίας του Ανθρώπου Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ Γεώργιος Ι. Πανουτσόπουλος Δρ. Φυσιολογίας του Ανθρώπου Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 1 Ο πρώτος χρόνος μετά τη γέννηση έχει τις μεγαλύτερες και ταχύτερες φυσιολογικές
Διαβάστε περισσότεραΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ
ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΣΤΑ ΥΓΡΑ Μεταφορά τροφών και αποβολή μη χρήσιμων ουσιών: Διάχυση (π.χ. το CO 2 που παράγεται κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων, διαχέεται από τα κύτταρα
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση
Κεφάλαιο 15 (Ιατρική Γενετική) Προγεννητική διάγνωση Η προγεννητική διάγνωση Ενδείξεις: -Προχωρημένη ηλικία μητέρας (πιο συχνό: σύνδρομο Down) -Προγενέστερο παιδί με de novo χρωμοσωμική ανωμαλία -Ύπαρξη
Διαβάστε περισσότεραΑπό: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών
Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό
Διαβάστε περισσότεραΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ
ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ Παθοφυσιολογία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση Alexander Kofinas, MD Director Kofinas Perinatal Associate Professor Clinical Obstetrics and Gynecology Cornell University, College of Medicine
Διαβάστε περισσότεραΓια τα φάρμακα ισχύoυν οι γενικές διατυπώσεις Συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη λήψη στο πρώτο τρίμηνο"
Για τα φάρμακα ισχύoυν οι γενικές διατυπώσεις Συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη λήψη στο πρώτο τρίμηνο" ή Προσοχή στη χορήγηση: Κύηση-Γαλουχία ή Προσοχή στη χορήγηση: Κύηση- Γαλουχία: Δεν υπάρχουν δεδομένα
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ BACTROBAN αλοιφή 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ 1g αλοιφής περιέχει 20mg mupirocin. Για τον πλήρη κατάλογο
Διαβάστε περισσότεραΝεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»
Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο
Διαβάστε περισσότεραΠεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά.
Πεπτικός σωλήνας Κύρια λειτουργία του είναι η εξασφάλιση του διαρκούς ανεφοδιασμού του οργανισμού με νερό, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά συστατικά. Στον πεπτικό σωλήνα πραγματοποιείται ο τεμαχισμός της τροφής
Διαβάστε περισσότεραΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:./04/2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ο ΘΕΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ενδοκρινείς αδένες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ 17-10-2013 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1:6000 περιπτώσεις κακοήθειας κατά την κύηση / έτος στις ΗΠΑ 1:1000 κυήσεις Λέμφωμα 4 ο σε
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ EVATON Β 12 Επικαλυμένα με λεπτό υμένιο δισκία (200+250+1.5) mg
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ EVATON Β 12 Επικαλυμένα με λεπτό υμένιο δισκία (200+250+1.5) mg 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ: EVATON B 12 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ & ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ :
Διαβάστε περισσότεραEρωτήσεις Εξέτασης στη Φαρµακολογία IΙ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Πανεπιστηµιούπολη, Ζωγράφου 157 71, Αθήνα Πρόεδρος: Καθηγητής Παναγιώτης Μαχαίρας Τηλ.: 210 7274367, Φαξ: 210 7274027 Ονοµατεπώνυµο: Eρωτήσεις
Διαβάστε περισσότεραΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε
Διαβάστε περισσότεραΕγκυμοσύνη και Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες
Εγκυμοσύνη και Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες Υπάρχουν περιπτώσεις που μια μέλλουσα μητέρα χρειάζεται να υποβληθεί σε κάποια ιατρική διαγνωστική εξέταση ή θεραπεία με ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Επίσης, δεν είναι
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική
Διαβάστε περισσότεραΠαράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος
Παράρτημα III Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος Σημείωση: Οι αλλαγές στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης
Διαβάστε περισσότερα3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ 7ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Δρ. Μαρία Τζητηρίδου- Χατζοπούλου Παιδίατρος Νεογνολόγος-Αναπτυξιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Π.Ο.Υ
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες
Διαβάστε περισσότεραΦύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη. CYTOTEC 200 mcg Δισκία Μισοπροστόλη
Φύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη CYTOTEC 200 mcg Δισκία Μισοπροστόλη Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης προτού αρχίσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο. - Φυλάξτε αυτό το
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ-ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΧΑΡΙΣ ΛΙΑΠΗ Τι είναι φάρμακο Κάθε ουσία ή προιόν που χρησιμοποιείται για την τροποποίηση ή διερεύνηση φυσιολογικών
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών κυττάρων του αίματος; α. μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα β. μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά, άλατα, ορμόνες και πρωτεΐνες γ. μεταφέρουν
Διαβάστε περισσότεραΝεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»
Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου
Διαβάστε περισσότεραΦαρμακολογία. Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ. Ενότητα 2: Φαρμακοκινητική. Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη. Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α.Π.Θ. Ενότητα 2: Φαρμακοκινητική Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης
Διαβάστε περισσότεραΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ
27 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας Σπάρτη και Μονεμβασιά 2015 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ Καλογήρου
Διαβάστε περισσότεραΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ
2. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ Οι όγκοι χαρακτηρίζονται από πολλαπλές αλλαγές του μεταβολισμού. Η χαρακτηριστική μεταβολική λειτουργία μπορεί να μετρηθεί in vivo με τη βοήθεια ενός ραδιοσημασμένου
Διαβάστε περισσότεραΣεμινάριο Μαιών Μάιος ΓΑΙΑ
Σεμινάριο Μαιών Μάιος 2013 - ΓΑΙΑ Καρδιοτοκογράφημα - CTG Παπαϊωάννου Γεώργιος-Κων/νος ΜD, PhD, Diploma in Fetal Μedicine Υπεύθυνος Ιατρικής Εμβρύου Maιευτικό & Γυναικολογικό Κέντρο ΓΑΙΑ CTG Έλεγχος για
Διαβάστε περισσότεραΕπιστημονικά πορίσματα
Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την ανάκληση ή την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας και λεπτομερής αιτιολόγηση των αποκλίσεων από τη σύσταση της PRAC 69 Επιστημονικά πορίσματα
Διαβάστε περισσότεραΠρογεννητικός Έλεγχος - Μαιευτικό Υπερηχογράφημα
Προγεννητικός Έλεγχος - Μαιευτικό Υπερηχογράφημα upadate swfobject.embedswf('/plugins/content/avreloaded/mediaplayer.swf','avreloaded0','400','320','7. 0.14','/plugins/content/avreloaded/expressinstall.swf',
Διαβάστε περισσότεραΣύλληψη, προγεννητική διάγνωση, κύηση και λοχεία
Σύλληψη, προγεννητική διάγνωση, κύηση και λοχεία Αλέξανδρος Σωτηριάδης Diploma in Fetal Medicine Επ. Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας ΑΠΘ Γενικά 4 κατηγορίες 1. Βιταµίνες και συµπληρώµατα 2. Φάρµακα
Διαβάστε περισσότεραDr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr
Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που
Διαβάστε περισσότεραηλικία περιεκτικότητα σε λίπος φύλο
ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Το ύδωρ αποτελεί το 60% του βάρους σώματος α) από την ηλικία (νεογνά 75%) β) περιεκτικότητα σε λίπος (ο λιπώδης ιστός έχει μικρή περιεκτικότητα σε ύδωρ) γ) το φύλο ( το ύδωρ είναι λιγότερο
Διαβάστε περισσότεραΠροεκλαμψία. Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες
Προεκλαμψία Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες Ο έλεγχος για προεκλαμψία μεταξύ των εβδομάδων 11 έως 13+6 μπορεί να εντοπίσει κυήσεις υψηλού κινδύνου, επιτρέποντας τη θεραπεία με α σπιρίνη
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής
Διαβάστε περισσότεραΦΑΡΜΑΚΟ. Τα έκδοχα είναι ουσίες χωρίς θεραπευτική δράση αλλά με συμπληρωματικές λειτουργίες:
ΦΑΡΜΑΚΟ Όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα αποτελούνται από το ενεργό συστατικό και διάφορα έκδοχα. Το ενεργό συστατικό προσδίδει και τη θεραπευτική δράση στο φάρμακο. Τα έκδοχα είναι ουσίες χωρίς θεραπευτική
Διαβάστε περισσότεραΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ
ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα
Διαβάστε περισσότεραΕπανάληψη πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα
Επανάληψη πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Κύτταρα όμοια μορφολογικά και λειτουργικά αποτελούν α. ένα όργανο. β. ένα ιστό. γ. ένα οργανισμό. δ. ένα σύστημα οργάνων.
Διαβάστε περισσότεραΕργασία Βιολογίας. Β Τετράμηνο. Θέμα: Προγεννητικός Έλεγχος (Κεφάλαιο 12) Ονοματεπώνυμο: Κ. Κυριακή Τμήμα: Α2 Καθηγητής: κ.
Εργασία Βιολογίας Β Τετράμηνο Θέμα: Προγεννητικός Έλεγχος (Κεφάλαιο 12) Ονοματεπώνυμο: Κ. Κυριακή Τμήμα: Α2 Καθηγητής: κ.πιτσιλαδής Βασίλης Τι είναι ο προγεννητικός έλεγχος; Ο προγεννητικός έλεγχος αποτελείται
Διαβάστε περισσότεραVivalcid. ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΥΛΑΚΗΣ Χημικος ΑΠΘ Marketing Director
Vivalcid ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΥΛΑΚΗΣ Χημικος ΑΠΘ Marketing Director Vivalcid Εγκυμοσύνη ΦOΛΙΚΟ ΟΞΥ Το φολικό (φυλλικο) οξύ αποτελεί βιταμίνη της οικογενειας Β και είναι επίσης γνωστό ως βιταμίνη Β9. --- Έχει θεμελιώδη
Διαβάστε περισσότεραΝεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους. Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ
Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ Ομοιοστατικές λειτουργίες των νεφρών Απέκκριση των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού
Διαβάστε περισσότεραΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ
ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Μαρία Σουλή Επ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Λοιμώξεων Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ Γυναίκα 25 ετών προσέρχεται λόγω δυσουρίας και
Διαβάστε περισσότερα11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια
Διαβάστε περισσότεραΛοιμώδης Διάρροια (( Υπεύθυνος: Γ Πετρίκκος, Συνεργάτης:Σ Τσιόδρας)
Λοιμώδης Διάρροια (( Υπεύθυνος: Γ Πετρίκκος, Συνεργάτης:Σ Τσιόδρας) Ο όρος «διάρροια» αναφέρεται στη μεταβολή των κενώσεων του εντέρου, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση του περιεχομένου των κενώσεων σε
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας...
ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας... Είναι ΠΟΛY σημαντικό να καταλαβαίνουμε ότι: Χρωμόσωμα - γονίδιο - DNA Jkjk kjkjk jkjkjk hjjhj hjhjh - Ομόλογα χρωμοσώματα - αλληλόμορφα γονίδια
Διαβάστε περισσότεραΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη. Σ. Μιχόπουλος Γαστρεντερολογική κλινική Νοσ. «Αλεξάνδρα»
ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη Σ. Μιχόπουλος Γαστρεντερολογική κλινική Νοσ. «Αλεξάνδρα» Γονιμότητα ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη Επίδραση εγκυμοσύνης στις ΙΦΝΕ Επίδραση των ΙΦΝΕ στην εγκυμοσύνη Χειρισμός ΙΦΝΕ κατά την εγκυμοσύνη
Διαβάστε περισσότεραΚΛΙΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Δελτίο μαθήματος (Syllabus): ΚΛΙΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Κωδικός μαθήματος: 79 Κύκλος/Επίπεδο σπουδών: Εξάμηνο σπουδών: Προπτυχιακό 8 ο Εξάμηνο Τύπος μαθήματος Υποβάθρου / Γενικών Γνώσεων
Διαβάστε περισσότεραΛοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή. Αγροτικών Ζώων
1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Λοιμώδη Νοσήματα Υγιεινή Ιωάννης Σκούφος Αγροτικών Ζώων Ενότητα 3 : ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά
Διαβάστε περισσότεραΣυσχέτιση Περιοδοντικών Λοιμώξεων με Συστηματικά Νοσήματα
Συσχέτιση Περιοδοντικών Λοιμώξεων με Συστηματικά Νοσήματα Πέτρος Δ. Δαμουλής, D.M.D., D.M.Sc. Περιοδοντολόγος Επισκέπτης Καθηγητής Πανεπιστημίου Tufts, ΗΠΑ Η Περιοδοντική Νόσος είναι μία Λοίμωξη που προκαλείται
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Fortrans 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ FORTRANS, σκόνη για πόσιμο διάλυμα σε φακελλίσκους. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάθε φακελλίσκος περιέχει:
Διαβάστε περισσότεραΟ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑΣ Ο σχηματισμός του πλακούντα Ο ώριμος πλακούντας Μακροσκοπικές αλλοιώσεις σε συνήθεις παθήσεις Αγάθη Κόνδη-Παφίτη,, Παθολογοανατόμος Email: akondi@med.uoa.gr Ο ΠΛΑΚΟΥΝΤΑΣ Είναι όργανο που αναπτύσσεται
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2012-2013
ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 0-03. ΕΝΟΤΗΤΑ : Χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών (απλή αναφορά). ΕΝΟΤΗΤΑ : Η Χημεία της ζωής. ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ, 5 9 (απλή αναφορά). ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά
Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών Ζωή Σελά Τα βλαστοκύτταρα είναι ένα νέο θεραπευτικό εργαλείο στην Ιατρική διαφορετικό από τα φάρμακα που μέχρι σήμερα είχαμε συνηθίσει.
Διαβάστε περισσότεραVersion 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
Version 7.2, 10/2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Lactated Ringer s Injection/Fresenius, (3,1+0,3+6+0,2)g, ενέσιμο διάλυμα για έγχυση
Διαβάστε περισσότεραΒ. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Β Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ 2 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
Διαβάστε περισσότεραΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.
Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή
Διαβάστε περισσότεραΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΔΙ Θ ΕΞΑΜΗΝΟ
ΠANEΠIΣTHMIO IΩANNINΩN - IATPIKH ΣXOΛH TOMEAΣ YΓEIAΣ TOY ΠAIΔIOY T.Θ. 1186, 451 10 IΩANNINA, - Tηλ. 2651-007544 - Fax: 2651-007032 Ηλ. ταχυδροµείο: paediatr@cc.uoi.gr - Ιστός: http://users.uoi.gr/paediatr
Διαβάστε περισσότερα11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ INFLABION. ( ιακετυλρεΐνη)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ INFLABION ( ιακετυλρεΐνη) 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ INFLABION 50 mg σκληρά καψάκια 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάθε καψάκιο περιέχει 50 mg διακετυλρεΐνη.
Διαβάστε περισσότεραΛέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας
Πλακούντας Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας Πλακούντας Προσωρινό και δυναµικό όργανο Λειτουργίες πλακούντα Μεταφορά ουσιών και αερίων: από µητέρα προς έµβρυο (θρεπτικές ουσίες,
Διαβάστε περισσότεραΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ Διονυσία Κουτραφούρη Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Τα αντιβιοτικά είναι φυσικά παράγωγα μικροοργανισμών και δρουν εναντίον άλλων μικροοργανισμών (αντιβιοτικά).
Διαβάστε περισσότεραΕίδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων
Είδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων Αναστρέψιμες κυτταρικές βλάβες κυρίως στο κυτταρόπλασμα Α. Θολερή εξοίδηση Β. Υδρωπική εκφύλιση Γ. Λιπώδης εκφύλιση Θολερή εξοίδηση ή κυτταρική εξοίδηση Η πρώτη μορφολογική
Διαβάστε περισσότεραTοξικότητα. Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. 6/3/2008 Αρτεμις Αγησ. Ντονά
Tοξικότητα Αρτεμις Ντονά Επίκουρη Καθηγήτρια Εργ. Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Αντικείμενα του μαθήματος Να εξοικειωθεί με την έννοια της τοξικότητας, όργανο στόχος Να μπορεί να ξεχωρίσει την οξεία
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΗ. Μάριος Μαρσέλος Καθηγητής Φαρµακολογίας Ιατρική Σχολή Πανε ιστήµιο Ιωαννίνων
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟ ΥΝΑΜΙΚΗ Μάριος Μαρσέλος Καθηγητής Φαρµακολογίας Ιατρική Σχολή Πανε ιστήµιο Ιωαννίνων ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΕΝΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Εκλ. Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1
Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Το αίμα Έχει όγκο περίπου 5 λίτρα Αποτελείται από Πλάσμα (55%) Είναι νερό και διαλυμένες ουσίες Πρωτεΐνες Ορμόνες Άλατα Άλλες θρεπτικές
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ FORTEKOR FLAVOUR 5 mg Δισκία επικαλυμμένα με υμένιο για γάτες και σκύλους
ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Δισκία επικαλυμμένα με υμένιο για γάτες και σκύλους 1. ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΘεραπεία λανθάνουσας και ενεργού ΤΒ. Σταματούλα Τσικρικά Πνευμονολόγος -Φυματιολόγος
Θεραπεία λανθάνουσας και ενεργού ΤΒ Σταματούλα Τσικρικά Πνευμονολόγος -Φυματιολόγος Λανθάνουσα φυματίωση Περισσότερο ευαίσθητες κατηγορίες ασθενών: Μικρά παιδιά
Διαβάστε περισσότεραΚαρακαλπάκης Δ 1, Χούχουλα Δ 2, Δημητριάδη Δ 3, Ασωνίτης Κ 3, Κεχαγιά Μ 3, Παππά Κ 4, Αικ. Χαρβάλου 1,3
ΚΑΤΑΝΟΜΗ Α-LIKE PROTEINS ΩΣ ΛΟΙΜΟΓΟΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΤΟΥ Β-ΑΙΜΟΛΥΤΙΚOΥ ΣΤΡΕΠΤΟΚΟΚΚΟΥ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Β, ΣΕ ΕΓΚΥΕΣ ΚΑΙ ΜΗ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ και ΑΝΤΟΧΕΣ ΣΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ Καρακαλπάκης Δ 1, Χούχουλα Δ 2, Δημητριάδη
Διαβάστε περισσότεραταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)
ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) {Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)} η ταχύτητα με την οποία καθιζάνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια μέσα στον εξεταστικό σωλήνα του μεγαλύτερου
Διαβάστε περισσότεραΚριτήρια ταξινόμησης κατά CLP: Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία Καρκινογένεση, Μεταλλαξιγένεση, Τοξικότητα στην αναπαραγωγή
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 11 η Ετήσια Σύσκεψη Επιθεωρητών REACH, CLP 2015 Εθνική Συνάντηση Εργασίας του PROTEAS Αθήνα, 27-2929 Απριλίου 2015 Γενικό
Διαβάστε περισσότεραΣτέλιος Παπαβέντσης ΜRCPCH DCH IBCLC Παιδίατρος Συγγραφέας - Σύμβουλος Γαλουχίας www.pediatros-thes.gr
Φάρμακα και θηλασμός Στέλιος Παπαβέντσης ΜRCPCH DCH IBCLC Παιδίατρος Συγγραφέας - Σύμβουλος Γαλουχίας www.pediatros-thes.gr Μάρτιος 2013 ΣΥΝΟΨΗ Tα περισσότερα συνήθη φάρμακα είναι συμβατά με τη γαλουχία
Διαβάστε περισσότεραΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ - ΥΣΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΛ. ΦΡΥΣΙΡΑ Επ. Καθηγήτρια Κλινικής Γενετικής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙ ΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ.ε. ΚΑΝΑΒΑΚΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ
Διαβάστε περισσότεραΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ. Οι ρυθμιστές του οργανισμού
ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Οι ρυθμιστές του οργανισμού Είδη αδένων στον άνθρωπο o Εξωκρινείς αδένες: εκκρίνουν το προϊόν τους μέσω εκφορητικού πόρου είτε στην επιφάνεια του σώματος (π.χ. ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ERRKES. Οφθαλμικές σταγόνες, διάλυμα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Ketorolac Trometamol 0.5% w/v Οφθαλμικές σταγόνες, διάλυμα 1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ σε δραστικά συστατικά
Διαβάστε περισσότεραΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ
ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η
Διαβάστε περισσότεραΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗΣ Ιωάννης Π.Κιουμής Αναπληρωτής Καθηγητής Α.Π.Θ. Για την καλύτερη κατανόηση της δέουσας αντιμικροβιακής θεραπείας στις λοιμώξεις της Ορθοπαιδικής ουσιαστική
Διαβάστε περισσότεραΔευτεροπαθης λοίμωξη από CMV στην εγκυμοσύνη. Μπορούμε να τη διαγνώσουμε;
Δευτεροπαθης λοίμωξη από CMV στην εγκυμοσύνη. Μπορούμε να τη διαγνώσουμε; Δρ Ανδρέας Μεντής, Ερευνητής Α Ιατρός Βιοπαθολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος Διαγνωστικό Τμήμα Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης
Διαβάστε περισσότεραEρωτήσεις Εξέτασης στη Φαρµακολογία IΙ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Πανεπιστηµιούπολη, Ζωγράφου 57 7, Αθήνα Πρόεδρος: Καθηγητής Αλέξιος Λέανδρος Σκαλτσούνης Τηλ.: 20 7274367, Φαξ: 20 7274027 Ονοµατεπώνυµο:
Διαβάστε περισσότεραΕ Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά
Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη
Διαβάστε περισσότερα