مقالهي پژوهشی خودانتقادي جهتگیري مذهبی درونی افسردگی و احساس تنهایی با میانجیگري خودخاموشی در دانشجویان درگیر رابطهي رمانتیک: یک مدل تحلیل مسیر

Transcript

1 مجلهي اصول بهداشت روانی سال (6) 7 آبان و آذر 394 صفحه مقالهي پژوهشی خودانتقادي جهتگیري مذهبی درونی افسردگی و احساس تنهایی با میانجیگري خودخاموشی در خلاصه دانشجویان درگیر رابطهي رمانتیک: یک مدل تحلیل مسیر مقدمه: طراحی مدلی بر اساس ادبیات پژوهشی در افرادي که در رابطهي رمانتیک دچار شکست عاطفی شدهاند میتواند راهگشاي مشکلات آنها در زمینههاي مختلف زندگی شود. این مطالعه با هدف بررسی رابطهي خودانتقادي جهتگیري مذهبی درونی افسردگی و احساس تنهایی با میانجیگري خود- خاموشی در دانشجویان درگیر رابطهي رمانتیک دانشگاه شهید چمران در سال تحصیلی انجام گرفت. روشکار: در این مطالعهي تحلیل مسیر 272 دانشجوي (88 مرد و 84 زن) درگیر رابطهي رمانتیک این دانشگاه با روش نمونهگیري غیر احتمالی گلوله- برفی برگزیده شدند و مقیاسهاي خودانتقادي جهتگیري مذهبی درونی افسردگی احساس تنهایی و خودخاموشی را تکمیل کردند. دادههاي مدل فرضی از طریق تحلیل مسیر با استفاده از نرمافزار Amos و SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. یافتهها: ضرایب مسیر بین خودانتقادي با خودخاموشی نسخهي 2 <0/00) P) خود- انتقادي با افسردگی (0/00> P) و خودخاموشی با افسردگی (0/00> P) به - صورت مثبت و معنیدار بودند. ضرایب مسیر بین جهتگیري مذهبی درونی با افسردگی <0/005) (P به صورت منفی و مسیر غیر مستقیم خودانتقادي به افسردگی با واسطهي خودخاموشی (0/050> P) معنیدار بودند. نتیجهگیري: با وجود رابطهي خطی و مستقیم بین خودانتقادي و افسردگی خودخاموشی نقش مهمی بین این دو متغیر بر عهده دارد و باعث میشود عزت نفس و هویت فرد آسیب ببیند. همچنین جهتگیري مذهبی درونیتر باعث می- شود افراد افسردگی کمتري را تجربه کنند. * غلامرضا رجبی دانشیار گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز ایران فاطمه ملک محمدي کارشناس ارشد مشاورهي خانواده دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز ایران عباس امانالهیفر استادیار گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز ایران منصور سودانی دانشیار گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز ایران *مولف مسي ول: گروه مشاوره اهواز ایران دانشگاه شهید چمران اهواز rajabireza@scu.ac.ir تاریخ وصول: 93/08/29 واژههاي کلیدي: افسردگی تنهایی خاموشی خودانتقادي رابطه رمانتیک مذهب تاریخ تایید: 94/02/22 پینوشت: این مطالعه با تایید و حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شده و با منافع نویسندگان ارتباطی نداشته است. از تمامی دانشجویان شرکتکننده در پژوهش تقدیر و تشکر میگردد.

2 خودانتقادي در رابطهي رمانتیک 285 Fundamentals of Mental Health, 7(6), Nov-Dec 205 مقدمه هاروي و ونزل (به نقل از ) معتقدند که نیاز به تعلق یکی از ویژگی- 2 هاي انسان است و افراد رابطهي رمانتیک را براي ارضاي نیاز خود به تعلق ایجاد میکنند. یک رابطهي رمانتیک سالم شامل اعتماد تعهد و صمیمیت است (2). سه مولفهي روابط رمانتیک عبارتند از: - رمانتیک بودن یک رابطه و یک الگوي پیشرونده از روابط متقابل بین دو فرد است که به شکل یک رابطهي نامزدي کوتاهمدت و یا یک رابطهي متعهدانهي طولانیمدت میباشد. 2- رابطهي رمانتیک در اکثر فرهنگهاي غربی داوطلبانه است. بنابراین رمانتیک بودن یک انتخاب شخصی است و به این معنا است که روابط رمانتیک شکننده و ظریف است. 3- در روابط رمانتیک چند نوع جذابیت وجود دارد که شدیدتر و پرتب و تابتر از همه رفتار جنسی است.(3) روابط رمانتیک فرصتهایی را براي شادترین و در عین حال بدترین لحظات در زندگی ایجاد میکند (4). این روابط هم با سلامت روانی مثبت مانند ارایهي حمایت اجتماعی افزایش 3 اعتماد به نفس و صمیمیت و هم با سلامت روانی منفی مثل افسردگی و 4 تنهایی به ویژه در میان دختران همراه است (5). روي هم رفته صرف نظر از جنس احساس طرد شکست و کیفیت پایین روابط رمانتیک منجر به - بروز افسردگی در بین شرکاي رمانتیک میشود (6). آیداك باونر 5 وکیم از اثرات منفی روابط رمانتیک اولیه مانند قرار ملاقاتهاي عاشقانه در دورهي گذار از نوجوانی به بزرگسالی با فعالیتهاي جنسی زودهنگام مشکلاترفتاري کاهش پیشرفت تحصیلی کاهش عزت- نفس و افسردگی سخن میگویند (7). در مطالعهاي مشاهده شد که دختران بیشتر در معرض خطر افسردگی در پاسخ به مشکلات موجود در روابط رمانتیک هستند (8). جوانان و نوجوانانی که تجربهي تنش در روابط عاشقانه را دارند سطوح بالاتري از افسردگی را در روابط خود نشان میدهند (9). پرخاشگري که ناشی از ناکامی در روابط رمانتیک است با ناسازگاري روانی اضطراب اجتماعی افسردگی و تنهایی در ارتباط دارد (0). 6 هارپر دیکسون و ولش معتقدند که تنهایی یکی از عوامل ناراحتکننده و ناسازگار در روابط رمانتیک است (6). عدهاي معتقدند که احساس تنهایی نتیجهي گسست از دیگران است و زمانی اتفاق میافتد که افراد احساس کنند در روابط اجتماعی خود توسط 7 دیگران حمایت و تایید نمیشوند (). بسر فلت و دیویس نشان داده- اند که به دنبال وجود تعارض کاهش کیفیت رابطه خشم و ناکامی احساس تنهایی در روابط رمانتیک بهوجود میآید (2). به نظر میرسد که ترس از دست دادن رابطهي معنیدار رابطهي 8 رمانتیک را تحت تاثیر قرار میدهد و این منجر به خود-خاموشی به ویژه در بین زنان میشود. بنابراین تلاش براي ایجاد و حفظ رابطهي رمانتیک منجر به یک طرحوارهي شناختی میشود که خود-خاموشی نامیده می- شود (3). جک (به نقل از 4) چهار مولفهي خود-خاموشی را بیان کرده است: - 9 درك بیرونی از خود (قضاوت دربارهي خود بر اساس ادراك دیگران و استانداردهاي بیرونی) 2- قربانی کردن آگاهانهي 0 خود (دلبستگی ایمن از طریق قرار دادن نیازهاي خود بعد از نیازهاي دیگران) 3- خود-خاموشی (بازداشتن اظهارات و جلوگیري از ابراز هیجان در جهت تلاش براي اجتناب از تعارض و احتمالا از دست دادن رابطه) و 4- تقسیم کردن خود (تجاربی از نشان دادن یک خود بیرونی مطیع براي زندگی با نقشهایی که الزاما زنانه است در حالیکه خود درونی با احساس خشم و خصومت پرورش مییابد). معمولا زنان براي حفظ یک رابطه و از دست ندادن شریک رمانتیک و رابطهي صمیمانهي خود افکار و عقاید خود را سرکوب میکنند در صورتی که مردان معمولا از خودافشایی به منظور کنترل رابطه استفاده میکنند. هر چند خود- خاموشی در صدد حفظ رابطه است اما به لحاظ نظري سرکوب کردن مداوم عقاید و افکار یک شریک رمانتیک منجر به کاهش عزت- نفس افسردگی و تنهایی میشود (5). هارپر و همکاران نشان دادند که خود-خاموشی پیشبینیکنندهي قوي افسردگی در میان دختران و نه پسران درگیر رابطهي رمانتیک است ولی رفتارهاي خود-خاموشی در بین پسران با عملکرد ضعیف آنها همراه نیست (6). 2 بلات (به نقل از 6) خودانتقادي و وابستگی را دو ساختار شخصیتی معرفی کرد که در به وجود آمدن افسردگی موثر است. خودانتقادي با احساس بیارزشی و گناه مشخص میشود. اشخاص خودمنتقد احساس میکنند که در زندگی خود شکست خوردهاند. در مطالعهاي مشاهده شد که خودانتقادي پیشبینیکنندهي قوي حالات افسردگی در میان زنان دانشجوي درگیر رابطهي رمانتیک است. 3 زوروف ایگرجا و مونگرین نشان دادند که خودانتقادي پیشبینیکنندهي قوي حالات افسردگی در بین زنان دانشجو است (7). 4 مونگرین و لیتر دریافتند افرادي که سطح بالایی از خودانتقادي را دارند بهخصوص در معرض خطر ابتلا به 8 Silencing the Self 9 Externalized Self-Perception 0 Cares Self-Sacrifice Divided Self 2 Ballt 3 Zuroff, Igerja and Mongerin 4 Mongrain and Leather Harvay and Wanzel 2 Romantic Relationship 3 Depression 4 Loneliness 5 Aydak, Bowney and Kim 6 Harper, Dickson and Welsh 7 Besser, Fleet and Davis

3 286 مجلهي اصول بهداشت روانی سال (6) 7 آبان و آذر 394 افسردگی هستند (8). بنابراین به نظر میرسد که خودانتقادي به طور قوي با علایم افسردگی و تنهایی در ارتباط است (4). از سوي دیگر مشاهدات بالینی نشان داده است که افسردگی همزمان با جنبههاي مختلفی از دین در ارتباط است. به عبارتی جهتگیري مذهبی مرجعیت بخشیدن به ساختار روابط و مناسبات انسان در تمام ابعاد آن در پرتو رابطهي انسان با خدا تعریف شده است (9). روانشناسی دینی نقش بسیار مهمی در مطالعهي درمان افسردگی دارد. پژوهشگران بین نشانههاي افسردگی و درگیريهاي مذهبی رابطهي منفی را گزارش دادند (20). افرادي با جهتگیري مذهبی درونی افسردگی کمتر (2) و افرادي با جهتگیري مذهبی بیرونی افسردگی بیشتري را تجربه میکنند (22). در کشور ما دختران و پسران براي اولین بار در دانشگاه یک تعامل جدي با جنس مخالف خود دارند. بنابراین عدم آگهی و عدم تجربه باعث بروز مشکلات عاطفی در بین آنها میشود. برخورد دختر و پسر در دانشگاه گاهی باعث بروز روابط رمانتیک میان آنها میشود که ممکن است با تجربهي شکست در آن رابطه همراه باشد. این شکست منجر به احساس کنارهگیري تنهایی افسردگی و مشکلات روانشناختی میشود. همچنین از نظر اسلام یکی از اصول حاکم بر روابط دختر و پسر این است که این ارتباط باید با اصول و مقررات اخلاق دینی هماهنگی داشته باشد ولی از آن جایی که این روابط با هنجارها و سنتهاي دینی و اخلاقی جامعه ناسازگار است افراد در صورت داشتن چنین روابطی احساس گناه و پشیمانی خواهند داشت. در ایران در مورد پژوهشهاي مربوط به روابط دختر و پسر اطلاعات چندان روشنی وجود ندارد و این به دلیل فقدان تحقیقات کافی در این زمینه است. مطالعهاي نشان میدهد که حدود 50 درصد از دختران دانشجو با غیر همجنس خود رابطه دارند و در حدود 25 درصد از آنها تماس جنسی داشتهاند (23). با توجه به ادبیات ذکر شده در مورد روابط رمانتیک در میان جوانان که میتواند عواقب و پیامدهاي ناگواري در زندگی نوجوانان و جوانان داشته باشد و آنها را از چرخهي تحصیل کار و زندگی باز دارد این مطالعه به آزمایش مدل میانجی خودخاموشی بین خودانتقادي و جهتگیري مذهبی درونی و افسردگی و تنهایی در بین دانشجویان درگیر در روابط رمانتیک پرداخته است. روشکار در این مطالعهي همبستگی از نوع تحلیل مسیر 272 نفر (88 (%32/4) مرد و غلامرضا رجبی و همکاران (%76/6) 84 زن) از میان تمام دانشجویان مجرد دورهي کارشناسی کارشناسی ارشد و دکتراي درگیر رابطهي رمانتیک دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی به روش نمونهگیري غیر- احتمالی گلوله برفی انتخاب شدند. از این روش نمونهگیري زمانی استفاده میشود که پاسخدهندگان قابل شناسایی نیستند و از طریق یک شبکهي ارجاعی شناسایی میشود (24). با استفاده از این روش ابتدا چند چند نفر از افرادي که درگیر رابطه رمانتیک بودند بر اساس اصول اخلاق پژوهش و تمایلشان براي شرکت در مطالعه شناسایی شدند و به آن ها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات آنها محرمانه خواهند ماند و سپس از آنها درخواست شد تا افراد یا دوستان دیگري را که درگیر این رابطهي رمانتیک بودند و هستند را معرفی کنند. رضایت تمام دانشجویانی که از سوي دوستان خود معرفی شدند اخذ گردید. تاییدکنندهي این پژوهش گروه آموزشی مشاورهي دانشکدهي علوم تربیتی و روانشناسی و معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران بوده است. ابزار پژوهش 2 الف- مقیاس خودانتقادي/حمله به خود/قوت قلب :(FSCRS) این مقیاس توسط 3 گیلبرت کلارك همپل مایلز و آیرونز در سال تهیه شده است و داراي 22 ماده در سه خردهمقیاس احساس خود ناقص ناقص تنفر از خود و قوت قلب است. پاسخ به هر مادهي این مقیاس مقیاس در یک طیف لیکرتی 5 رتبهاي از کاملا مخالفم (0) تا کاملا موافقم (4) تنظیم شده و حداکثر و حداقل نمرهي آن بهترتیب از صفر تا 88 در نوسان است. ضریب آلفاي کرونباخ کل مقیاس 0/90 گزارش شده است (25 26). رجبی و عباسی ضریب آلفاي کرونباخ این مقیاس را در کل نمونه 0/83 در مردان 0/78 و در زنان 0/85 گزارش دادند (25). در این مطالعه ضریب پایایی آلفاي کرونباخ مقیاس خودانتقادي در کل نمونه 0/64 و ضریب روایی واگراي آن با مقیاس عزت نفس 7 روزنبرگ (27) بر روي 50 نفر 0/36- معنیدار به دست آمده است. ب- 8 پرسشنامهي جهتگیري مذهبی درونی : این مقیاس توسط آلپورت و راس در سال 950 براي جهتگیري مذهبی درونی و بیرونی تهیه شد و شامل 2 مادهي چهار گزینهاي (از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم) است. در این پرسشنامه گزینههاي عبارات تا 2 که جهت- گیري مذهبی بیرونی را میسنجد از کاملا مخالف تا کاملا موافق می- باشد. در عبارات 3 تا 2 که جهتگیري مذهبی درونی را اندازهگیري میکند پاسخها برعکس است. یعنی پاسخها از کاملا موافق تا کاملا مخالف در نظر گرفته میشود. این مقیاس لیکرتی است و به مادهها نمره- هاي تا 5 داده میشود. ضریب روایی بین جهتگیري مذهبی بیرونی Referral Network 2 Self-Criticism/Attacking and Self-Reassuring Scale 3 Gillbert, Kelark, Hampel, Miles and Irons 4 Inadequate Self 5 Hated Self 6 Reassar Self 7 Rosenberg Self-esteem Scale 8 Religious Orientation Questionnaire

4 و 0 خودانتقادي در رابطهي رمانتیک 287 Fundamentals of Mental Health, 7(6), Nov-Dec 205 با جهتگیري مذهبی درونی 0/2- بهدست آمده است (28). در این مطالعه ضریب پایایی آلفاي کرونباخ خردهمقیاس جهتگیري مذهبی درونی در کل نمونه 0/85 و ضریب روایی واگرا آن با مقیاس جهت- گیري مذهبی بیرونی 0/005- و غیر معنیدار به دست آمده است. ج- پرسشنامهي خودخاموشی :(STSS) این پرسشنامه توسط دانا 2 کرولی جک در سال 99 تدوین گردید و شامل 3 مادهي پنج گزینهاي (از کاملا مخالفم= تا کاملا موافقم= 5 ) و در چهار خردهمقیاس تنظیم شده است: - درك ظاهري از خود (مادههاي و.(3-2 قربانی کردن آگاهانهي خود (مادههاي و.(29-3 خودخاموشی (مادههاي و 30 ) و -4 تقسیم کردن خود (مادههاي و 25). البته مادههاي 5 8 و 2 به صورت معکوس نمرهگذاري میشوند. حداقل و حداکثر نمرهها بین 3 تا 55 در نوسان است. این ابزار به طرحوارههاي خاص مربوط به حفظ و نگهداري روابط صمیمی میپردازد که با افسردگی زنان مربوط میشود.(29) ضریب آلفاي کرونباخ این پرسشنامه در دانشجویان زن 0/86 در زنان باردار 0/89 و در زنان پناهنده 0/94 گزارش شده است. ضریب روایی همگراي این ابزار با پرسشنامهي افسردگی (BDI-2) در هر سه گروه فوق 3 بک معنیدار بودند (3). در این مطالعه ضریب پایایی آلفاي کرونباخ این پرسشنامه در کل نمونه 0/79 و ضریب روایی واگرا آن با مقیاس پرسشنامهي 4 2 مادهاي مهارتهاي هیجانی باگبی (30) بر روي 50 نفر 0/9 و غیر معنیدار به دست آمد. د- پرسشنامهي فرم کوتاه افسردگی بک :(BDI-3) این پرسشنامه شامل 3 مادهي خودگزارشی میباشد که نشانههاي خاص افسردگی را بیان میکند. هر گزارهي این پرسشنامه شامل یک مقیاس چهارگویهاي است که دامنهي آن از 0 تا 3 مرتب شده است. حداکثر و حداقل نمره- 5 هاي آن 39 تا 0 است. لایتوف و الیور ضریب آلفاي کرونباخ فرم کوتاه کوتاه بک را 0/87 و قابلیت بازآزمایی را به فاصلهي دو هفته 0/90 گزارش کردند (به نقل از 3). رجبی با استفاده از تحلیل عاملی به دو عامل عاطفهي منفی نسبت به خود و بیلذتی ضرایب آلفاي کرونباخ و دونیمهسازي را براي کل پرسشنامه 89/ 0/82 و ضریب همبستگی بین فرم کوتاه و فرم 2 مادهاي این پرسشنامه را 0/67 به دست آورده است (3). در این مطالعه ضریب پایایی آلفاي کرونباخ این پرسشنامه در کل نمونه 0/90 و ضریب روایی همزمان آن با پرسشنامهي افسردگی بک-ویرایش دوم (32) بر روي 50 نفر 0/82 بهدست آمده است. 6 ه- مقیاس تجدیدنظر شدهي احساس تنهایی :(UCLA) این مقیاس 7 توسط راسل پپلاي و و کاترونا تهیه گردیده و 20 ماده دارد که به صورت یک درجهبندي لیکرتی از صفر (هرگز) (به ندرت) 2 (گاهی اوقات) و 3 (اغلب) تنظیم شده است. همچنین مادههاي و 20 بهصورت معکوس نمرهگذاري میشوند. ضریب پایایی آلفاي کرونباخ و بازآزمایی این مقیاس به ترتیب 0/7 و 0/77 و همبستگی بین این مقیاس و مقیاس اصلی تنهایی 0/9 گزارش شده است (33). در این مطالعه ضریب پایایی آلفاي کرونباخ این مقیاس در کل نمونه 0/44 و ضریب روایی همزمان آن با پرسشنامهي افسردگی بک-ویرایش دوم (38) بر روي 50 نفر 0/06- به دست آمده است. در این مطالعه ابتدا از آمار توصیفی مانند میانگین انحراف معیار و ضریب همبستگی پیرسون و براي بررسی برازندگی مدل فرضی از تحلیل مسیر با استفاده از نرمافزار آماري Amos گردید. نتایج و SPSS نسخهي 2 استفاده میانگین و انحراف استاندارد سن شرکتکنندگان 22/78 و 2/792 سال و جوانترین و مسنترین آنها به ترتیب 8 و 35 سال کمترین مدت زمان درگیري در رابطهي رمانتیک براي شرکتکنندگان ماه و بیشترین مدت زمان درگیري در رابطه 44 ماه (2 سال) بود. 4/2 درصد (2 نفر) از شرکتکنندگان بومی و 58/8 درصد (60 نفر) غیر بومی بودند. 68/4 درصد (86 نفر) از شرکتکنندگان در مقطع کارشناسی 29/4 درصد (80 نفر) از شرکتکنندگان در مقطع کارشناسی ارشد و 2/2 درصد (6 نفر) از آنها در مقطع دکتري مشغول تحصیل بودند. 5/9 درصد (49 نفر) از شرکتکنندگان قبل از رابطهي اخیر داراي یک رابطهي رمانتیک 27/9 درصد (76 نفر) دو رابطه 0/7 درصد (29 نفر) سه رابطه 3/7 درصد (0 نفر) داراي چهار رابطه 2/2 درصد (6 نفر) پنج رابطه 0/7 درصد (2 نفر) شش رابطه /5 درصد (4 نفر) هفت رابطه / درصد (3 نفر) هشت و 0/4 درصد داراي ( نفر) نه رابطهي رمانتیک بودند و بالاخره 48/9 درصد فاقد شکست در روابط قبلی خود بودند 34/2 درصد (93 نفر) یک شکست 2/ درصد (33 نفر) دو شکست 2/2 درصد (6 نفر) سه شکست 0/7 درصد (2 نفر) چهار شکست 0/4 درصد ( نفر) پنج شکست 0/7 درصد (2 نفر) شش شکست و 0/7 درصد (2 نفر) هفت شکست را در روابط رمانتیک قبلی خود تجربه کرده 6 University of California Los Angeles Loneliness Scale 7 Russell Cutrona Silencing the Self Scale 2 Dana Crowley Jack 3 Beck Depression Inventory 4 Bagby Emotional Skill Scale 5 Laitoff and Oliver

5 288 مجلهي اصول بهداشت روانی سال غلامرضا رجبی و همکاران (6) 7 آبان و آذر 394 بودند. جدول میانگین انحراف معیار و ضرایب همبستگی متغیرها در دانشجویان را نشان میدهد. جدول - میانگین انحراف معیار و ضرایب همبستگی متغیرها در دانشجویان شاخصها متغیرها میانگین انحراف معیار جهتگیري مذهبی درونی خودخاموشی افسردگی احساس تنهایی 0/07 0/06 0/08 ** 0/44 * 0/ /0< P **, < 0/ 05P * ** 0/39 * 0/3 0/ 02 ** 0/ /05 8/ 38 48/ خودانتقادي - 7/ 47 23/ جهتگیري مذهبی درونی 64-4/ 6 94/ 30 خودخاموشی 7/67 8/ 0 افسردگی 5/66 8/ 63 احساس تنهایی است که مدل ارایه شده متناسب و برازندهي جامعه است. شاخصهاي برازندگی دیگر برازندگی هنجار شده از جمله شاخص نیکویی برازش (GFI=0/99) شاخص (NFI=0/98) شاخص برازندگی تطبیقی شاخص خوبی برازندگی انطباق یافته (AGFI=0/94) (CFI=0/99) و مقدار 0/90 همگی بالاتر از تقریب مجذورات خطاي قبول مدل را ارایه میدهد. و نزدیک به هستند و شاخص جذر میانگین (RMSEA) 0/07 است که میزان خطاي قابل جدول مشاهده میشود بین متغیرهاي خودانتقادي همانگونه که در با خودخاموشی (0/39=r) خودانتقادي با افسردگی (0/44=r) جهت- گیري مذهبی درونی با افسردگی (0/3=r) خودخاموشی با افسردگی (0/42=r) رابطهي معنیدار آماري وجود دارد. در بررسی برازش مدل فرضی موارد زیر به دست آمده است: مجذور درجهي آزادي برابر با 2/47 بهدست آمده است خی مدل فرضی با یک این شاخص با 0/6<P غیر معنیدار است که در نگاه اول بیانگر این شکل - مدل فرضی خودخاموشی (0/=β 0/050>P) در فاصلهي اطمینان 0/06 تا 0/7 نشان از اثر میانجی متغیر خودخاموشی بین خودانتقادي و افسردگی است. بحث با هدف بررسی آزمایش مدل رابطهي خودانتقادي پژوهش حاضر جهتگیري مذهبی درونی افسردگی و تنهایی با میانجیگري خود- گرفت. نتایج نشان داد که بین خودانتقادي و افسردگی خاموشی انجام رابطهي مثبت معنیدار وجود دارد. یافتههاي زوروف و همکاران براون و سیلبرشاتز این نتیجه را مورد تایید قرار دادند مونگرین و لیتر (7 8 34). خودانتقادي یکی از ویژگیهاي شخصیتی آسیبپذیر در Brown and Silberschatz شکل نشان میدهد که ضرایب مسیر مستقیم از خودانتقادي به خودخاموشی (0/39= =β 0/00>P) از خودخاموشی به افسردگی 0/00>P) از جهتگیري مذهبی درونی به افسردگی β=0/28) (0/34=β و از خودانتقادي به افسردگی 0/005>P) β=0/4) 0/00>P) معنیدار هستند اما ضرایب مسیر مستقیم از جهتگیري مذهبی درونی به خودخاموشی (0/04=β 0/45=P) از خودخاموشی به احساس تنهایی (0/05=β 0/385=P) از خودانتقادي به احساس 0/385=P) و از جهتگیري مذهبی درونی به احساس تنهایی (0/05=β 0/295=P) معنیدار نیستند. همچنین فقط ضریب تنهایی (0/06=β استاندارد غیر مستقیم خودانتقادي به افسردگی با میانجیگري

6 خودانتقادي در رابطهي رمانتیک 289 Fundamentals of Mental Health, 7(6), Nov-Dec 205 برابر افسردگی است. این ویژگی شخصیتی نه تنها باعث به وجود آمدن افسردگی میشود بلکه به واسطهي علایم افسردگی تحت تاثیر قرار می- گیرد. به طور خاص افراد خودمنتقد یک بافت اجتماعی زیانآوري براي خود میسازند که باعث تشدید و گسترش ناراحتیهاي عاطفیشان می- شود. این افراد نیاز بیش از حدي به تایید و حفظ موقعیت و ارزش خود در نظر دیگران دارند. بنابراین زمانی که نیازهاي این افراد براي دستیابی به موفقیت با تهدید و شکست روبهرو میشود به واسطهي احساسگناه شکست و حقارت مستعد افسردگی میشوند (35). این افراد استاندارد- هاي غیر واقعبینانهاي تنظیم میکنند و یک موضع تنبیهی خشن را اتخاذ میکنند زمانی که این استانداردها عملی و قابل دستیابی نباشد این افراد دچار افسردگی میشوند (36). یافتهي دیگر نشان داد که بین خودانتقادي و خودخاموشی رابطهي مثبت وجود دارد. این نتیجه با یافتههاي بسر و همکاران هماهنگ است. سطوح بالاتر خودانتقادي صرف نظر از وضعیتهاي ارتباطی که افراد دارند با خودخاموشی ارتباط نزدیکی دارد. بسیاري از مردم با افزایش انتقاد از خود نسبت به بازخوردهاي خارجی حساس میشوند و در نتیجه از تعارضها و تضادهاي میان جنبههاي عمومی و خصوصی شخصیت خود آگاه میشوند بنابراین در روابط خود با دیگران و به خصوص شریک رمانتیکشان یک رویکرد محافظهکارانه را اتخاذ میکنند و در نتیجه تلاش براي حفظ و یا بهبود روابط خود درگیر رفتارهاي خود- خاموشی میشوند. این افراد وقتی در روابط نزدیک خود درگیر فعالیت- هاي حل تعارض میشوند در مقابل خصومت و دشمنی شریک خود احساسات و افکارشان را ابراز نمیکنند و خود را خاموش میکنند (2). نتیجهي دیگر این بود که بین جهتگیري مذهبی درونی و افسردگی رابطهي منفی معنیداري وجود دارد که این یافته با مطالعهي 2 پارکر و همکاران هماهنگ است (37). تعالیم و باورهاي دینی قادر است فرد را به سمت کمال و رشد و در نتیجه سلامت روان هدایت کند. ایمان به خدا چنان نیرویی را در فرد ایجاد میکند که زمینههاي بروز افسردگی را در او از بین میبرد (38). بنابراین در نظر یک فرد دیندار همهي رویدادها حتی بلایا و مصایب سخت آزمایشی از جانب خداوند است. چنین افرادي به واسطهي ناملایمات دچار ناامیدي و اضطراب نمیشوند زیرا 3 خداوند را حامی خود میدانند (39). در مقابل وارد بیان کرد که افراد با جهتگیري مذهبی بیرونی میزان افسردگیشان بیشتر است (40). این پژوهش دریافت که بین خودخاموشی و افسردگی رابطه مثبت معنادار وجود دارد که با تعدادي از یافته هماهنگ است (6 2 4). به نظر میرسد ترس از دست دادن یک رابطهي عاطفی و نزدیک منجر به خودخاموشی در بین افراد بهویژه زنان میشود کیفیت پایین روابط رمانتیک باعث میشود که آنها راهبردهاي خاصی را اتخاذ کنند تا به این ترتیب از احساس طرد و تعارض در رابطه اجتناب کنند یکی از این راهبردها سرکوب کردن احساسها افکار و عقاید است که افراد را در برابر افسردگی آسیبپذیر میکند (42). از طرفی افراد به ویژه زنان درك خود را از هویتشان بر اساس مشارکت در روابط نزدیک و واقعی با دیگران میسازند و زمانی که در تلاش براي حفظ یک رابطه یا بازسازي دوبارهي آن شکست میخورند احساس هویت یا اعتماد به نفس آنها آسیب میبیند و در نهایت منجر به افسردگی میشود (5). در این مطالعه ضریب مسیر غیر مستقیم خودخاموشی میانجی بین خودانتقادي و افسردگی معنیدار گردید که با یافتههاي بسر و همکاران هماهنگ میباشد (2). افراد با سطوح بالایی از خودانتقادي ارزیابی تنبیهی خشن و احساس شرم بسیار زیادي دربارهي جنبههایی از شخصیت و رفتار خود دارند. این نگرانیهاي مربوط به خودارزیابی نقش بسیار مهمی در تمایلات مربوط به خودخاموشی ایفا میکند. افرادي با خود- انتقادي و خودخاموشی بالا به مراتب احساس کسالت و ملالت بیشتري را هم تجربه میکنند. این احتمال میرود که یکی از راههایی که خود- انتقادي به احساس کسالت ملال و افسردگی منجر میشود به دلیل ارتباط مسلمی است که این ویژگی شخصیتی با خودخاموشی دارد زیرا خودخاموشی اعتقادي است مبنی بر این که شخص بخشی از هویت خود را از دست داده است این احساس از دست دادن خود براي کسانی که استانداردهاي اجتماعی بالایی دارند باعث میشود که در صورت عدم دستیابی به این استانداردها دچار ناامیدي و در نهایت افسردگی شوند (43). از طرف دیگر بین خودانتقادي و تنهایی بین خودخاموشی و تنهایی بین جهتگیري مذهبی درونی و تنهایی بین جهتگیري مذهبی درونی و خودخاموشی بین خودانتقادي و تنهایی با میانجیگري خودخاموشی بین جهتگیري مذهبی درونی و تنهایی با میانجیگري خودخاموشی و بین جهتگیري مذهبی درونی و افسردگی با میانجی- گري خودخاموشی رابطهاي مشاهده نشد. به هر حال عدم تایید این یافته- ها میتواند بهدلیل اثر همزمان سایر متغیرهایی باشد که بر متغیرهاي پژوهش اثر گذاشته است. براي مثال این پژوهش فقط بر روي افراد درگیر رابطهي رمانتیک انجام شده است بنابراین این یافتهها میتواند متاثر از محدود کردن جامعه باشد. به عبارت دیگر این عامل میتواند نقش متغیر مزاحم را داشته باشد و باعث شده باشد که بین متغیرها رابطهي معنیداري یافت نشود. همچنین میتوان بیان داشت که عدم تایید این یافتهها میتواند به این دلیل باشد که پرسشنامهي احساس تنهایی راسل و Besser 2 Parker 3 Ward

7 290 مجلهي اصول بهداشت روانی سال (6) 7 آبان و آذر 394 جهتگیري مذهبی آلپورت که بهترتیب به عنوان ابزار اصلی براي سنجش احساستنهایی و جهتگیري مذهبی درونی بهکار رفتهاند از پایایی و روایی کافی برخوردار نبودهاند لذا این عامل میتواند دلیلی بر عدم تایید این یافتهها باشد. از محدودیتهاي این مطالعه مقطعی بودن آن است که در یک دوره- ي زمانی خاص شرکتکنندگان را مورد بررسی قرار داده است که این امر نتیجهگیري کلی را دشوار میسازد و دو به دلیل پنهان بودن جامعهي دانشجویان درگیر رابطهي رمانتیک امکان استفاده از نمونهگیري تصادفی میسر نشد. پیشنهاد میشود در تحقیقات بعدي دو مدل جداگانه براي دختران و پسران در نظر گرفته شده و هر یک جداگانه تحلیل شوند. نتیجهگیري به طور کلی میتوان بیان کرد که در میان افراد درگیر رابطهي رمانتیک مانند دیگر افراد خودانتقادي به عنوان یک ویژگی شخصیتی آسیبپذیر غلامرضا رجبی و همکاران در برابر افسردگی با خودخاموشی و افسردگی در ارتباط است. افراد خودمنتقد در روابط میانفردي خود خودافشایی پایینی دارند در روابط رمانتیک خود سرد و غیر صمیمی هستند و در مقابل شریک رمانتیک خود مسي ولیت کمتري را میپذیرند. همچنین افراد درگیر رابطهي رمانتیک به واسطه تلاش براي ساخت بازسازي و حفظ رابطهي صمیمانه ممکن است به سرکوبکردن احساسات عقاید و ارزشهاي خود بپردازند که این امر باعث میشود افراد در ظاهر خود را به صورت یک شخص موافق نشان دهند در حالی که در درون خود احساس خشونت و خصومت کنند که این امر در نهایت باعث بروز افسردگی در بین آنها میشود. همچنین در بین افراد درگیر رابطهي رمانتیک وجود جهت- گیري مذهبی درونیتري باعث میشود این افراد افسردگی کمتري را. تجربه کنند. References. Uzgle B. The prediction of psychological distress following romantic relationship dissolution: Relationship characteristics, problem solving skills, and self-esteem. Master of Science. Turkey: Middle East Technical University, Weichold K, Germany J, Barber LB. Introduction to qualities of romantic relationship in adolescence and adulthood. Newsletter 2008; 53: Furman W, Brown BB, Feiring C. The development of romantic relationships in adolescence. Cambridge: Cambridge University, 999: Whisman MA. Childhood trauma and marital outcomes in adulthood. Pers Relat 2006; 3: Davila J, Steinberg S, Kachadourian L, Cobb R, Fishman F. Romantic involvement and depressive symptom in early and late adolescence the role of a preoccupied relational style. Pers Relat 2004; : Harper SM, Dickson WJ, Welsh PD. Self-silencing and rejection sensitivity in adolescence romantic relationships. J Youth Adolesc 2006; 35: Shalman RS, Scarf M. Adolescent romantic behaviors and perception: Age and gender-related difference, and links with family and peer relationships. J Res Adolesc 2004; 0: Teeruthroy VT, Bhowon U. Romantic relationships among young adults: An attachment perspective. Int J Human Soc Sci 202; 0: Davila J. Depressive symptoms and adolescent romance: Theory, research, and implications child development perspective. J Adolesc 2008; 2: Peplau LA, Perlman D. Loneliness. A sourcebook of current theory, research and therapy. New York: Wiley and sons; 998: Townsend K, Whirter MCB. Connectedness: A review of the literature with implications for counseling, assessment, and research. J Couns Dev 2005; 83: Besser A, Fleet GL, Davis RA. Self-criticism, dependence, silencing the self, and loneliness: A test of a meditational model. Pers Individ Dif 2003; 23: Jack DC, Dill D. The silencing the self scale schemas of intimacy associated with depression in women. Psychol Woman Q 992; 6: Cramer MK, Thompson N. Factor structure of the silencing the self scale in woman and men. Pers Individ Dif 2003; 35: Jack DC. The anger of hope and the anger of despair: How anger relates to women s depression. In: Stoppard J, McMullen L. (editors). Situating sadness: Women and depression in social context. New York: New York University; 2003: Enns MW, Cox BJ. Perfectionism and depression symptom severity in major depressive disorder. Behav Ther 999; 37: Zuroff DC, Igreja I, Mongrain M. Dysfunctional attitudes, dependency, and self-criticism as predictors of depressive mood states: A 2 month longitudinal study. Cogn Ther Res 2005; 3:

8 خودانتقادي در رابطهي رمانتیک 29 Fundamentals of Mental Health, 7(6), Nov-Dec Mongrain M, Leather F. Immature dependence and self-criticism predict the recurrence of major depression. J Clin Psychol 2006; 62: Bahrami F. [The role of external and internal religious beliefs in mental health and amount depression of elderly]. Journal of rehabilitation, University of social welfare and rehabilitation sciences 2005; 6(): (Persian) 20. Smith TB, McCullough ME, Poll J. Religiousness and depression: Evidence for a main effect and the moderating influence of stressful life events. Am Psychol Assoc 2003; 4: Parker ML, Roff L, Klemmack DL, Keeing HG, Baker P, Allman RM. Religiosity and mental health in southern, community-dwelling older adults. Aging Ment Health 2003; 7: Ward AM. The relationship between religious coping to stress reactivity and psychological well-being. Ph.D. Dissertation. Georgia State University, Khalajabadi Farahani F, Mehyar AH. [The role of family in premarital heterosexual relationships among female university students in Tehran]. Journal of family research 200; 6(4): (Persian) 24. Johnson B, Christensen L. Educational research, quantitative, qualitative, and mixed approaches. 3 rd edition. UK: Sage, Rajabi Gh, Abbasi GH. [Investigation relationship between self criticism, social anxiety and fear of fail with same among students]. Journal of research clinical psychology and consultation 20; : (Persian) 26. Gilbert P, Clarke M, Hempel S, Miles J, Irons C. Criticizing and reassuring oneself: An exploration of forms, styles and reasons in female students. Br J Clin Psychol 2004; 43: Rajabi Gh, Bohlul N. [Evaluation reliability and validity Rosenberg Self-esteem Scale among Shahid Chamran freshman student]. Research educative and psychology 2007; 2: (Persian) 28. Allport GW, Ross JM. Personal religious orientation and prejudice. J Pers Soc Psychol 967; 5: Jack DC. Silence the self: Woman and depression. Cambridge. Harvard University, Bagby RM, Taylor GJ, Proker JDA. The twenty-time Torento Alexithymia Scale: Convergent, discriminate, and concurrent validity. J Psychol Som Res 994; 38: Rajabi Gh. Psychometric properties of Beck Inventory Short Form Items (BDI-3). Iranian Psychological Association 2005; (4): Rajabi Gh, Karjoo Kasmaiee S. [Investigation structure two element Persian counterpart Rosenberg Self-esteem Scale]. Journal of ways in models of psychology 202; 2(6): (Persian) 33. Russell D, Peplau LA, Curtona CE. The revised UCLA loneliness scale: Concurrent and discriminate validity evidence. J Pers Soc Psychol 980; 39(3): Brown JD, Silberschatz G. Dependency, self-criticism, and depressive attritional style. J Abnorm Psychol 989; 98: Blatt SJ. Experiences of depression, theatrical, clinical and research perspectives. Washington, DC: American Psychological Association; 2004: Shahar G, Blatt SJ, Zuroff DC, Kaperminc GP, Leadbeater BJ. Reciprocal relations between depressive symptoms and self-criticism (but not dependence) among early adolescent girls (but not boys). Cogn Ther Res 2006; 28: Parker M, Roff L, Klemmack DL, Keeing HG, Baker P, Allman RM. Religiosity and mental health in southern, community-dwelling older adults. Aging Ment Health 2003; 7: Bayani AA, Goodarzi H, Bayani A, Koochaki AM. [Relationships between religious orientation with anxiety and depression among students]. Journal of fundamentals of mental health 998; 0(3): (Persian) 39. Ehteshamzadeh P, Bourna MR, Yousefi M. [Relationship between religious orientation and irrational beliefs and depression in MS patients]. New findings in psychology 200; 5: (Persian) 40. Ward AM. The relationship between religious coping to stress reactivity and psychological well-being. Ph.D. Dissertation. USA: Georgia State University, Little KC, Welsh DP, Darling N, Holmes RM. Brief report: I can t talk about it: sexuality and self-silencing as interactive predictors of depressive symptoms in adolescent dating couples. J Adolesc 20; 34: Thompson JM, Whiffen VE, Aube JA. Does self-silencing link perceptions of care from parents and partners with depressive symptoms? J Soc Pers Relat 200; 8: Besser A, Flett GL, Hewitt PL. Silencing the self and personality vulnerabilities associated with depression. In: Jack D, Ali A. (editors). Silencing the self across cultures: Depression and gender in the social world. New York, NY: Oxford University, 200: