ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Transcript

1 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ Η καλλιεργητική έκταση με σιτάρι στην Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει περίπου τα 250 εκατομμύρια στρέμματα και η παραγωγή 150 εκατομμύρια τόνους. Η Ευρώπη παραμένει η πιο ανταγωνιστική αγορά του βορείου ημισφαιρίου στην αγορά σιτηρών. Στη χώρα μας το σιτάρι καταλαμβάνει κάθε χρόνο περίπου 7-7,5 εκατομμύρια στρέμματα (1,8-2 εκατομμύρια στρέμματα το μαλακό σιτάρι και 5,5-6 εκατομμύρια στρέμματα το σκληρό) με παραγωγή περίπου τόνων σε μαλακό σιτάρι και τόνων σε σκληρό. Τελευταία αναζωπυρώνεται η καλλιέργεια δίκοκκου σιταριού το οποίο θεωρείται σημαντικό για τη διατροφή του ανθρώπου.

2 ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ Στην Ελλάδα η παραγωγή μαλακού σιταριού έφτασε στα επίπεδα της αυτάρκειας τη δεκαετία του 1950 και στα τέλη του 1970 υπήρχε πλεόνασμα μέχρι το Έκτοτε αρχίζει ραγδαία μείωση της καλλιέργειας του μαλακού σιταριού και αύξηση της καλλιέργειας του σκληρού με αποτέλεσμα από τότε η Ελλάδα να είναι ελλειμματική σε μαλακό σιτάρι και πλεονασματική σε σκληρό. Αυτό οφείλεται σε αλλαγή της κοινής Αγροτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία έδωσε ισχυρά κίνητρα στους παραγωγούς σκληρού σιταριού το 1983 που ισχύουν μέχρι σήμερα.

3 Για την κάλυψη των αναγκών της εγχώριας αγοράς εισάγονται ποσότητες πολλών τόνων από χώρες της Ευρώπης, όπως Γαλλία και Γερμανία. Η χώρα μας εξάγει περίπου τόνους σκληρό σιτάρι και εισάγει τόνους. Αντίθετα στο μαλακό σιτάρι που είναι ελλειμματικό εισάγει περίπου τόνους και εξάγει γύρω στους τόνους.

4 ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΝΟΜΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΙΤΑΡΙΟΥ Σκληρό σιτάρι: Έβρος, οι περιοχές της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας, της Μαγνησίας, του Κιλκίς, της Χαλκιδικής. Μαλακό σιτάρι: Οι νομοί Κοζάνης, Γρεβενών, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς. Το σιτάρι καλλιεργείται από την αρχαιότητα, κυρίως στο Θεσσαλικό κάμπο τον αποκαλούμενο και σιτοβολώνα της Ελλάδας.

5 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟ ΣΙΤΑΡΙ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ Η βιολογική καλλιέργεια είναι μια μέθοδος καλλιέργειας η οποία αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων. Η βιολογική καλλιέργεια βασίζεται σε αμειψισπορά (εναλλαγή φυτών για συγκομιδή), υπολείμματα συγκομιδών, αγρανάπαυση, ζωικά λιπάσματα (κοπριά) και μηχανική καλλιέργεια για τον έλεγχο των ζιζανίων, εντόμων και παράσιτων.

6 Η συμβατική καλλιέργεια χρησιμοποιεί λιπάσματα.πέρα από τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει στην καλλιέργεια αποτελεί και απειλή για το περιβάλλον. Τα ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα σκοτώνουν οποιαδήποτε ζωντανό ζωικό και φυτικό οργανισμό (έντομα, σκουλήκια) αφήνοντας μια θάλασσα σιτηρών που μοιάζει με πράσινη έρημο.

7 Η χημική καλλιέργεια υποβαθμίζει το περιβάλλον, μολύνει τα υπόγεια ύδατα και τελικά απειλεί την ίδια τη ζωή μας. Σήμερα πολλοί αγρότες ασχολούνται με βιολογική καλλιέργεια των σιτηρών. Είναι μια προσπάθεια ξεπεράσματος της αλλοτριωμένης σχέσης που έχει ο αποξενωμένος πια από τη γη του αγρότης.

8 Η ΑΤΕ Βank (πρώην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος) ήταν ο κατ εξοχήν χρηματοπιστωτικός φορέας που ασκούσε αποκλειστικά την αγροτική πίστη στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1929, με έδρα την Αθήνα, ως αυτόνομος τραπεζικός οργανισμός κοινοφελούς χαρακτήρος. Τον Ιούλιο του 2012, το υγιές τμήμα της απορροφήθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς. ΑΤΕ Bank

9 ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΑΤΕ Χορήγηση δανείων στους γεωργούς, προμήθεια και διάθεση εργαλείων, μηχανημάτων, λιπασμάτων, γεωργικών φαρμάκων, διευκόλυνση στην πώληση προϊόντων, έλεγχος των γεωργικών συνεταιρισμών, οργάνωση διοίκησης υπηρεσιών/οργανισμών αγροτικής ασφάλειας.

10 Ο ΟΓΑ (Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας), ιδρύθηκε το 1961 με σκοπό τη χορήγηση παροχών συντάξεων γήρατος-χηρείας και την παροχή ιατρικής περίθαλψης στον αγροτικό πληθυσμό της χώρας. Το 1998 ο ΟΓΑ μετατράπηκε σε ταμείο κύριας Ασφάλισης Αγροτών και παρέχει ευρύ και πλήρες φάσμα ασφαλιστικής προστασίας. Σήμερα ο ΟΓΑ παρέχει στους ασφαλισμένους του: Ασφάλιση, συντάξεις, Υγειονομική περίθαλψη, φαρμακευτική περίθαλψη, πολυτεκνικά επιδόματα, προγράμματα κοινωνικού Τουρισμού. ΟΓΑ

11 ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ Είναι όσοι δραστηριοποιούνται σε οποιοδήποτε τομέα της αγροτικής οικονομίας. Για την ίδρυση του απαιτούνται τουλάχιστον 20 άτομα. Είναι οικονομικές οργανώσεις με συλλογική καλλιέργεια ή παραγωγή, επεξεργασία, διάδοση αγαθών, δανειοδότηση μελών, αποζημιώσεις επί καταστροφών κ.λ.π. Η ΠΑΣΕΓΕΣ είναι το κεντρικό συντονιστικό όργανο των αγροτικών συνεταιρισμών.

12 ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

13 ΟΡΓΩΜΑ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΨΩΜΙΟΥ ΣΠΟΡΑ ΘΕΡΙΣΜΟΣ ΑΛΕΣΜΑ ΖΥΜΩΜΑ ΦΟΥΣΚΩΜΑ ΖΥΜΗΣ ΦΟΥΡΝΙΣΜΑ ΨΗΣΙΜΟ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΜΑΣ

14 «Από τον σπόρο του σταριού στο ψωμί του τραπεζιού: Πόσα στάδια περνώ για να φτάσω στο τραπέζι.αχνιστό,λαχταριστό!»

15 ΤΟ ΟΡΓΩΜΑ Ο γεωργός για το όργωμα χρησιμοποιούσε ξύλινο ή σιδερένιο άροτρο που το τραβούσαν συνήθως δυο ζώα. Με την ανατολή του ήλιου έπρεπε να είναι στο χωράφι. Στη αρχή άνοιγε με το αλέτρι <<παραβολή>>, δηλαδή μια αυλακιά με την οποία όριζε την έκταση που θα όργωνε. Ο ζευγολάτης όργωνε το χωράφι και το άφηνε λίγες μέρες να το δει ο ήλιος. Στη συνέχεια το έσπερνε και το ξανά όργωνε την ίδια μέρα για να σκεπαστεί ο σπόρος,να μην το φάνε τα πουλιά. Το αλέτρι ανασκαλαρίζει το χώμα δηλαδή το γυρίζει ανάποδα, έτσι σκεπαζόταν ο σπόρος. Σήμερα το όργωμα γίνεται με τρακτέρ.

16 ΣΠΟΡΑ Η σπορά ξεκινούσε το Σεπτέμβριο και τελείωνε το Δεκέμβριο. Ήταν καλύτερα για τον αγρότη να βρέξει πρώιμα, να μαλακώσει η γη και να αρχίσει η σπορά. Οι γεωργοί είχαν συνδέσει τη σπορά με τις γιορτές της Παναγίας και ήθελαν η σπορά να ξεκινάει το Σεπτέμβριο μετά το Γενέσιον της Θεοτόκου 8 Σεπτεμβρίου. Γι'αυτό και την είχαν ονομάσει τη γιορτή αυτή γιορτή της Παναγίας της Αρχισπορίτισσας. Στις 21 Νοεμβρίου (εισόδια της Θεοτόκου) θα έπρεπε ο καλός αγρότης να έχει σπείρει τα μισά χωράφια (Παναγία Μεσοσπορίτισσα). Ο γεωργός έπαιρνε το σποροσάκουλο με το σπόρο και πετούσε τον καρπό ομοιόμορφα και με τέχνη. Σήμερα η σπορά γίνεται με τη σπαρτική μηχανή. Από 2-3 στρέμματα που έσπερνε την ημέρα παλιότερα, τώρα πιο ξεκούραστα σπέρνει στρέμματα.

17 ΣΒΑΡΝΙΣΜΑ Όταν τελείωνε η σπορά του χωραφιού ο γεωργός το περνούσε με τη σβάρνα για να σπάσουν οι σβώλοι και να ισιώσει το χωράφι. Σήμερα ειδικά μηχανήματα τοποθετούνται στο τρακτέρ και σπάνε τους σβώλους.

18 ΘΕΡΟΣ Ο θέρος γινόταν τον Ιούνιο, το θεριστή μήνα, όταν πια είχανε ξεραθεί τα στάχυα κι είχε ωριμάσει ο καρπός. Χαράματα έπιαναν δουλειά, πριν πιάσει η ζέστη. Όλη την ημέρα οι γυναίκες σκυφτές, με τα μαντήλια και τα τσεμπέρια στο κεφάλι και με το δρεπάνι στο δεξί χέρι, θέριζαν τον ευλογημένο καρπό. Με το αριστερό χέρι μάτσωναν όσα στάχυα μπορούσαν, τα έκοβαν με το γυριστό δρεπάνι, φούχτωναν αλλά τόσα, τα έκοβαν κι αυτά και τα ακουμπούσαν χάμω. Κατόπιν διάλεγαν 3-4 στάχυα από τα θερισμένα, τα πιο μεγάλα, και με αυτά έδεναν τα υπόλοιπα κι έφτιαχναν το πρώτο τους χερόβολο. Ύστερα περνούσε ο δέτης που ήταν άνδρας, αγκάλιαζε κάμποσα χερόβολα και τα έδενε με λεπτές βεργούλες (βίτσες) λυγαριάς η αγριελιάς και έφτιαχνε τα δεμάτια. Ο δέτης έβαζε τα χερόβολα σταυρωτά, το ένα να κοιτάζει επάνω, το άλλο κάτω για να δένονται καλύτερα. Ένας άλλος άνδρας ο κουβαλητής, φόρτωνε τα δεμάτια στο γάιδαρο και στη φοράδα, για να τα μεταφέρει δίπλα στο αλώνι, όπου τα ξεφόρτωνε κι έκανε τις θημωνιές. Τα πρώτα δεμάτια τα τοποθετούσε όρθια και τα υπόλοιπα πλαγιαστά, με τον καρπό τους προς τα μέσα, να μη φαίνεται, για να μην τον τρώνε τα σπουργίτια που μαζεύονταν στις θημωνιές.

19 ΑΛΩΝΙΣΜΑ Τα αλώνια τα έφτιαχναν στους λοφίσκους και στα μικρά υψώματα,όπου φυσάει βοριαδάκι τις απογευματινές ώρες. Τα έφτιαχναν κυκλικά με ακτίνα 3-4 μέτρα, τοποθετώντας όρθιες πλάκες μέχρι σαράντα πόντους, ενώ το δάπεδο το κάλυπταν επίσης με πλάκες (με άγρια επιφάνεια) ή έστρωναν αργιλώδες χώμα για να μην γλιστράνε τα ζώα. Το αλώνισμα άρχιζε τον Ιούλη (αλωνάρη). Οι αλωνάρηδες έλυναν τα δεμάτια της θημωνιάς, πετούσαν μακριά τα βιτσοδέματα και σκορπούσαν τα στάχυα σε όλη την κυκλική επιφάνεια του αλωνιού. Έρχονταν τα ζώα δεμένα και ποδοπατούσαν τα γεννήματα. Τα ζώα τραβούσαν το ντουένι όπου ήταν ένα μακρόστενο ταβλί με πριόνια στην κάτω επιφάνεια, πολύ αποτελεσματικό στο θρυμμάτισμα των σταχυών. Πάνω ανέβαινε ένα παιδί ή έβαζαν μια βαριά πέτρα.

20 Ένας άλλος αλωνάρης,ανακάτευε με το λιχνιστήρι τα γεννήματα, ώστε να έρχονται τα πάνω κάτω ή έριχνε κι άλλα από τη θημωνιά. Όταν είχε γίνει το <<αλωνικό>>, δηλαδή όταν τα στάχυα είχανε γίνει άχυρο ξέζευαν τα ζώα και τα οδηγούσαν για νερό και βοσκή. Ήταν πολύ κουραστική δουλειά για τους ανθρώπους αλλά κυρίως για τα ζώα. Την δεκαετία του 70 έκανε την εμφάνιση της μια αλωνιστική μηχανή η πατόζα, η οποία δεν ήταν αυτοκινούμενη αλλά σταθερή σε ένα σημείο. Οι γεωργοί μετέφεραν τα δεμάτια εκεί και η μηχανή τα αλώνιζε. Όταν εργαζόταν σε μικρή απόσταση υπήρχε ένα τρακτέρ που τις έδινε κίνηση με έναν φαρδύ ιμάντα. Έριχναν τα δεμάτια μέσα στην μηχανή και από ένα σημείο έβγαινε το σιτάρι και από ένα άλλο το άχυρο. Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε η πρώτη αυτοκινούμενη θεριζοαλωνιστική μηχανή, η οποία θέριζε και αλώνιζε. Οι σημερινές μηχανές παρέχουν πολλές ευκολίες στους γεωργούς.

21 ΛΙΧΝΙΣΜΑ Μετά το αλώνισμα άρχιζε η διαδικασία του λιχνίσματος. Όλο τα αλωνικό το στοίβαζαν στο βορινό ημικύκλιο του αλωνιού. Με τα θρινάκια πετούσαν ψηλά το αλωνικό,ο αέρας έπαιρνε το ελαφρύ άχυρο και το πήγαινε διπλά ενώ ο καρπός σωριαζόταν στα πόδια τον λιχνιστάδων. Ύστερα κοσκίνιζαν τον καρπό για να φύγουν τα σκύβαλα. Για αυτή τη δουλειά χρησιμοποιούσαν το δερμόνι ένα μεγάλο κόσκινο. Ο καρπός έπεφτε χάμω σ' ένα πανί, ενώ τα άχρηστα αντικείμενα τα πετούσαν μακριά.

22 ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Τελευταία δουλειά ήταν το σάκιασμα του καρπού και η μεταφορά του στο σπίτι με τη φοράδα ή το άλογο. Ο καρπός λιάζεται και αποθηκεύεται στα ματαράτσια (μεγάλα υφαντά σακιά) ή σε πιθάρια και σε μεγάλα ξύλινα κασόνια (αμπάρια). Επίσης έπρεπε να σακιάσουν τα άχυρα για να τα μεταφέρουν στον αχερώνα. Χρησιμοποιούσαν μεγάλα τσουβάλια και τετράγωνες λινάτσες (λιοπάνες ή τα χαράρια). Τα άχυρα ήταν τροφή για τα ζώα τους χειμερινούς μήνες.

23 ΟΡΓΩΜΑ ΜΕ ΖΩΑ ΜΕ ΤΡΑΚΤΕΡ

24 ΣΠΟΡΑ ΜΕ ΣΠΟΡΟΣΑΚΟΥΛΟ ΜΕ ΣΠΑΡΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

25 ΣΒΑΡΝΙΣΜΑ ΜΕ ΣΒΑΡΝΑ ΜΕ ΔΙΣΚΟΣΒΑΡΝΑ

26 ΘΕΡΙΣΜΟΣ ΘΕΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΔΡΕΠΑΝΙΑ ΜΕ ΘΕΡΙΖΟΑΛΩΝΙΣΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

27 ΑΛΕΣΜΑ ΜΕ ΧΕΙΡΟΜΥΛΟ ΜΕ ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟ

28 ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

29 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΙΤΗΡΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΟΡΓΩΜΑ Αλέτρι: Είναι το βασικό εργαλείο του γεωργού για το όργωμα του χωραφιού. Είναι φτιαγμένο από ξύλο πλατάνου για να είναι ελαφρύ, ενώ το σκαπτικό τριγωνικό του τμήμα το υνί είναι σιδερένιο. Το άροτρο μπορεί να έχει 1 υνί μπορεί όμως να έχει και 2 (δίλετρο). Αποτελείται από 3 μέρη: Την καμάρα ή σταβάρα, την κοντούρα ή αλετρόποδα και τη χειρολαβή ή αλετρονουρά. Επειδή το ξύλινο αλέτρι πάθαινε ζημιές αντικαταστάθηκε από το σιδερένιο αλέτρι. Ζυγός : Ο ζυγός με τις ζούγλες, ο οποίος ακουμπούσε στον τράχηλο των υποζυγίων, εφόσον το όργωμα γινόταν από 2 ζώα ( 2 αγελάδες, 2 άλογα ή 2 μουλάρια). Ήταν ένα μακρόστενο πλατανένιο ξύλο πελεκημένο, με μία εγκοπή στη μέση από όπου περνούσε η αλυσίδα του αλετριού. Στις 2 άκρες είχε από δύο τρύπες από όπου περνούσε η ζεύγλα σε σχήμα U και η οποία αγκάλιαζε τον λαιμό της αγελάδας. Αντί της ζεύγλας στα μουλάρια και στα άλογα έμπαινε στο λαιμό η λαιμαριά ή κουλούρα, η οποία ήταν από δέρμα και εσωτερικά είχε χόρτο (ψαθί), για να είναι μαλακό και να μην πληγώνεται το ζώο με το τράβηγμα.