Γνωστικές & Συναισθηματικές διαστάσεις της μάθησης στη Φυσική Αγωγή

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Εργαστήριο Αθλητικής Παιδαγωγικής & Διδακτικής Φυσικής Αγωγής Γνωστικές & Συναισθηματικές διαστάσεις της μάθησης στη Φυσική Αγωγή

2 Στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό Εμπειρίες Πεποιθήσεις Στάσεις Αξίες Υπάρχον Δυναμικό (Ικανότητες & Δεξιότητες) Συναισθηματική εμπλοκή (ενδιαφέρον, στοργή) Μάθηση Γνωστική εμπλοκή (κατανόηση, συγκέντρωση)

3 Η συναισθηματική μάθηση αναφέρεται σττη διάθεσή μας να συμμετέχουμε σε νέες δράσεις, καθώς και στην ικανότητά μας να παίρνουμε αποφάσεις που σχετίζονται με τη συμπεριφορά και τη λειτουργία μας εντός διαφορετικών πλαισίων

4 Η προδιάθεση, οι προτιμήσεις, η ευχαρίστηση δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμες Βασιζόμαστε στις πράξεις και τη συμπεριφορά ενός ατόμου προκειμένου να συμπεράνουμε το βαθμό κατά τον οποίο έχει αναπτυγμένες συναισθηματικές δεξιότητες Ποιές είναι οι συναισθηματικές δεξιότητες;

5 Αυτο-αντίληψη Ευελιξία Αναλυτική σκέψη Δημιουργικότητα Συμμετοχή στο δέσιμο ομάδας Ενεργός ακρόαση Ηγετική ικανότητα Αποδοχή διαφορετικότητας Ικανότητα επικοινωνίας Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων

6 Γιατί είναι σημαντικές οι συναισθηματικές δεξιότητες; 01 Οι περισσότερες δραστηριότητες στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό προβλέπουν αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων 02 Σημασία των ποιοτικών διαπροσωπικών σχέσων για την επίτευξη διακριτών μαθησιακών αποτελεσμάτων 03 Δια βίου άσκηση Οι συναισθηματικές πτυχές στάσεων/πεποιθήσεων/αξιών είναι ισχυρότεροι προβλεπτές της συμμετοχής στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό σε σχέση με τις γνωστικές πτυχές (Hausenblas, Carron & Mack, 1997; Worrell, Evans-Fletcher & Kovar, 2002)

7 Ταξινόμηση τομέων/στόχων μάθησης (Bloom, 1965) Γνωστικός Απόκτηση Κατανόηση Εφαρμογή Ανάλυση Σύνθεση Αξιολόγηση Συναισθηματικός Πρόσληψη Ανταπόκριση Εκτίμηση Οργάνωση Ψυχοκινητικός Βασικές-Θεμελιακές Κινήσεις Αντιληπτικές δεξιότητες Κινητικές ικανότητες Κινητικές δεξιότητες Δεξιότητες κινητικής έκφρασης Δημιουργία χαρακτήρα

8 Συναισθηματική ανταπόκριση παιδιών κατά την άσκηση Τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων = Δυσάρεστη απόκλιση από τις φυσικολογικές κινητικές συνήθειες Τα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας προτιμούν να συμμετέχουν σε διαλειμματικού τύπου ασκήσεις/δραστηριότητες χαμηλής-μέτριας έντασης. Εκτελούν ασκήσεις μέτριας-υψηλής έντασης με τη μορφή σύντομων διαλειμμάτων διάρκειας 3-15 sec (Bailey et al., 1995)

9 Συναισθηματική ανταπόκριση παιδιών κατά την άσκηση Τα παιδιά επιλέγουν συχνά να τερματίσουν πρόωρα τις δοκιμασίες αξιολόγησης της φυσικής τους κατάστασης (πριν φτάσουν το τελικό κινητικό τους δυναμικό) Παραποινιούνται συχνότερα από ότι οι ενήλικες όταν αναγκάζονται να συμμετέχουν σε δοκιμασίες μέτριας-υψηλής έντασης Τρέξιμο/δοκιμασίες μεγάλων αποστάσεων = Δυσαρέσκεια (Bailey et al., 1995; Ekkekakis, Parfitt & Petruzzello, 2011)

10 Συναισθηματική ανταπόκριση παιδιών κατά την άσκηση Ο τρόπος ή η σειρά επιλογής των μαθητών σε ομάδες Η εφαρμογή αυταρχικών μεθόδων διδασκαλίας Αρνητικές εμπειρίες και δυσαρέσκεια Οι συγκρίσεις με άλλους και ο υψηλά ανταγωνιστικός χαρακτήρας των δραστηριοτήτων Η απουσία επιλογών και συνδέσεων με τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής τoυς (Ennis, 2014; Lanwig, Vazou & Ekkekakis, 2018)

11 «...Η καλύτερη ανάμνησή μου από τη ΦΑ ήταν όταν τελείωσα το σχολείο και ξεμπέρδεψα μαζί της...» (Lanwig, Vazou & Ekkekakis, 2018)

12 1028 Συμμετέχοντες ηλικίας χρονών Ερωτηματολόγια Γνωστικές & Συναισθηματικές μεταβλητές Σημερινά επίπεδα Φυσικής Δραστηριότητας Καλύτερες & Χειρότερες Αναμνήσεις Τρόπος επιλογής σε ομάδες Physical Activity Enjoyment Scale Συσχετίσεις & Συχνότητα εμφάνισης

13 Αμηχανία (34%) Έλλειψη ευχαρίστησης (18%) Εκφοβισμός (17%) Τραυματισμός (16%) Εικόνα σώματος (14%) Τιμωρία (2%) Αρνητικές Εμπειρίες Έλλειψη ικανότητας/δεξιοτήτων Κακή επίδοση Επιλογή στην ομάδα Τραυματισμός Δοκιμασίες Φ.Κ. Βαρεμάρα Αδιαφορία Από συμμαθητές Από τον Κ.Φ.Α. Δικών του φίλων Ατομικά ή συλλογικά βιώματα Βάρος & εμφάνιση Έκθεση του σώματος Άσκηση ως τιμωρία Κακός τελικός βαθμός λόγω επίδοσης

14 Ευχαρίστηση (56%) Θετικές Εμπειρίες Δραστηριότητας/αθλήματος Χρόνος με φίλους Συναγωνισμός Δοκιμασίες Φυσικής Κατάστασης Ευκαιρία για άσκηση Κινητική Επιδεξιότητα (37%) Αποχή (7%) Περηφάνια για ατομικές επιδόσεις Αναγνώριση από δάσκαλο & φίλους Χαμένες ώρες Φ.Α. Μη-υποχρεωτικό μάθημα

15 Οι καλύτερες αναμνήσεις από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής ανά τάξη

16 Οι χειρότερες αναμνήσεις από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής ανά τάξη

17 Ευχαρίστηση από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής Αμηχανία στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής Σημερινή στάση: r= 0.37 Γνωστική προδιάθεση r= 0.23 Καθιστικός χρόνος το Σ/Κ: r= Σημερινή στάση: r= Πρόθεση: r= Ο τελευταίος που επιλέγεται στην ομάδα Σημερινή στάση: r= Αυτό ίσχυε περισσότερο για τους συμμετέχοντες ηλικίας 30 +

18 Συμπεράσματα Οι αρνητικές εμπειρίες από τη Φυσική Αγωγή που εμπεριέχουν συναισθηματικά στοιχεία έχουν ισχυρή επίδραση στη λήψη αποφάσεων για συμμετοχή στην άσκηση και τον αθλητισμό Αρνητική προκατάληψη Οι επιπτώσεις της αδυναμίας ενός ατόμου να αντιμετωπίσει επιτυχώς επικίνδυνες καταστάσεις (π.χ. την αμηχανία ή τον εκφοβισμό) είναι σοβαρότερες της αδυναμίας του να εμπλακεί σε καταστάσεις που συνεπάγονται οφέλη (π.χ. τα οφέλη της άσκησης) Τα αρνητικά/δυσάρεστα συναισθήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα

19 Στρατηγικές προαγωγής της συναισθηματικής μάθησης στη Φυσική Αγωγή Σχεδιασμός ασκήσεων/παιχνιδιών που δεν αποδίσουν έμφαση στον ανταγωνισμό/σύγκριση (π.χ. τροποποιημένα παιχνίδια) Έμφαση στην αυτο-ρύθμιση μέσω της χρήσης μεθόδων διδασκαλίας που επικεντρώνουν στο «έργο» και όχι στο «εγώ» (π.χ. αμοιβαία διδασκαλία, ημερολόγια μαθητών) Χρήση τεχνικών εξάσκησης της επίγνωσης/ενσυνειδητότητας π.χ. επικέντρωση της προσοχής στις λειτουργικές προσαρμογές του σώματος κατά την άσκηση και αντίστοιχη ρύθμιση της έντασης και της προσπάθειας (Hulley et al., 2008; Napoli, Krech & Holley, 2005; White, Rothenberger, Hunt & Goss, 2016)

20 Στρατηγικές προαγωγής της συναισθηματικής μάθησης στη Φυσική Αγωγή Ευκαιρίες, εξατομίκευση, έμφαση στα ενδιαφέροντα Προαγωγή της αυτονομίας και της κινητικής επάρκειας Σύγχρονα Μοντέλα διδασκαλίας της Φυσικής Αγωγής: υπαίθρια εκπαίδευση, εξωσχολικές δραστηριότητες αθλητισμού & αναψυχής, κινητικός γραμματισμός (Hulteen et al., 2018; Lubans et al., 2017; SHAPE, 2015)

21 Γνωστικές διαστάσεις της μάθησης στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό

22 Στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό η δεξιότητες έχουν γνωστικό υπόβαθρο Αθλητές 9-17 Αντιληπτικοί & γνωστικοί παράγοντες μπορεί να αποτελέσουν ισχυρότερους προβλεπτές της επίδοσης σε σχέση με ψυχολογικά χαρακτηριστικά (Ericsson, 2003; Lee et al., 1994; Schmidt & Lee, 2005; Ward & Williams, 2003)

23 Γνωστικές συνιστώσες της μάθησης στη Φυσική Αγωγή Α. Παρακίνηση: συνδέεται με υψηλά επίπεδα γνωστικής εμπλοκής και κριτικής σκέψης α) Εγγενής αξία: ευχαρίστηση, ενδιαφέρον, ικανοποίηση β) Κατακτηθείσα αξία: είναι σημαντικό να το κάνω σωστά γ) Χρηστική αξία: είναι χρήσιμο Γιατί πρέπει να το κάνω? (προσδοκώμενη αξία) δ) Αξία που προκύπτει από το «κόστος» : οφέλη σε σχέση με την προσπάθεια (Eccles, 2005)

24 Γνωστικές συνιστώσες της μάθησης στη Φυσική Αγωγή Β. Στόχοι επίτευξης Ατομικοί ή Πλαισιοθετημένοι Προσανατολισμός στο «εγώ» ή στο «έργο» Αυτο-προσδιορισμός ή Ετεροπροσδιορισμός Επιδίωξη Αποφυγή

25 Γνωστικές συνιστώσες της μάθησης στη Φυσική Αγωγή Β. Στόχοι επίτευξης Μαθητές ηλικίας & υιοθετούν στόχους αποφυγής στα σχολικά μαθήματα ΦΑ Αυταρχικές συμπεριφορές από εκπαιδευτικούς ΦΑ & προπονητές δημιουργούν κλίμα μάθησης προσανατολισμένο στο «εγώ» Δημιουργικές μέθοδοι διδασκαλίας από εκπαιδευτικούς ΦΑ & προπονητές δημιουργούν κλίμα μάθησης προσανατολισμένο στο «έργο» (Biddle, Wang, Chatzisarantis & Spray, 2003; Warburton & Spray, 2008, 2009)

26 Γ. Πλαίσιο επικοινωνίας της γνώσης 01 Όταν το περιεχόμενο της διδασκαλίας τοποθετείται σε αυθεντικά πλαίσια, τότε προάγεται η ικανότητα συγκέντρωσης 02 Οι διδακτικές μέθοδοι που δίνουν μεγαλύτερη αυτονομία στους μαθητές ενισχύουν την κατανόηση και τη λήψη σωστών αποφάσεων Η στείρα έμφαση στην ανάπτυξη της Φυσικής Κατάστασης δεν προκαλεί αλλαγές στον αυτοέλεγχο και την επιθυμία των μαθητών για ένα φυσικά δραστήριο τρόπο ζωής (Byra, Sanchez & Wallhead, 2014; Ennis, 2011)

27 Μέθοδοι διδασκαλίας Αμοιβαία Διδασκαλία Οι μαθητές σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες, δίνουν ανατροφοδότηση σχετικά με τον τρόπο εκτέλεσης που έχει καθορίσει ο δάσκαλος. Καθοδηγούμενη Ανακάλυψη Επίλυση κινητικών προβλημάτων με έμφαση στη χρήση ερωτήσεων προσωπικής ανακάλυψης Συνεργατική Μάθηση Οι μαθητές σε ομάδες αναζητούν από κοινού εναλλακτικούς τρόπους επίτευξης ενός στόχου που τέθηκε ως προβληματισμός από το δάσκαλο (Rink, 2006)

28 Δ. Μεταγνωστικές δεξιότητες Η προοδευτική διαβάθμιση της δυσκολίας σε συνδυασμό ακουστικά, οπτικά ή κιναισθητικά βοηθήματα αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της μάθησης, μειώνουν το άγχος επίδοσης και βοηθούν στην εστίαση της προσοχής Eloranta & Jakkola, 2007; Tomporowski, McCullick & Horvat, 2010

29 Μεταγνωστικές δεξιότητες: Μαθαίνω ΠΩΣ να Μαθαίνω Ανάλυση της επίδοσης Ανάπτυξη στρατηγικών δράσης Στοχοθεσία Αποτίμηση της προόδου Webb (1997, 2002) 1. Αναπαραγωγή Κανόνων, γνώσης 2. Εφαρμογή Τρόποι χρήσης 3. Στρατηγική σκέψη Λόγοι χρήσης 4. Δημιουργική σκέψη Ενναλακτικοί τρόποι χρήσης

30 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΤΥΠΟΥ 1. ΧΡΟΝΟΥ πότε ήταν η κατάλληλη στιγμή...; 2. ΧΩΡΟΥ σε ποιο σημείο...; 3. ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ποια επιλογή...; 4. ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ πώς θα έπρεπε...; Η ανατροφοδότηση δίνεται με τη μορφή ερωτήσεων: πότε, τι, που, γιατί, πώς 30

31 Μνήμη εργασίας Αναδιοργάνωση/ Συσχετισμός εννοιών Συγκέντρωση προσοχής Παρεμβάσεων Αναστολή Αντιδράσεων Αυτοέλεγχος- Πειθαρχημένη συμπεριφορά Γνωστική Εμπλοκή ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ (executive functions) Υψηλές Γνωστικές Λειτουργίες Λογική Επίλυση Προβλημάτων Μεταγνώση Ικανότητα Προγραμματισμού

32 Ερευνητικά Δεδομένα 1. Εξάσκηση αδρών κινητικών δεξιοτήτων 2. Δραστηριότητες ή Παιχνίδια με αναπτυξιακά κατάλληλο επίπεδο πρόκλησης 3. Καθοδηγούμενη ανακάλυψη Επίλυση προβλημάτων Βελτίωση εκτελεστικών λειτουργιών (Ben-Soussan et al., 2015; Diamond, 2015; Diamond & Ling, 2015; Moreau &Conway, 2014; Pesce, 2012; Tomporowski et al., 2015)

33 Ερευνητικά Δεδομένα Schmidt et al. (2015) Σύγκριση δύο ομάδων Αερόβια άσκηση & Εξάσκηση Γνωστικών Λειτουργιών Ομαδικά Παιχνίδια & Εξάσκηση Γνωστικών Λειτουργιών Απαραίτητη η συνεχής πρόκληση των εκτελεστικών λειτουργιών Και οι δύο ομάδες βελτίωσαν τη φυσική τους κατάσταση Μόνο η ομάδα των παιχνιδιών βελτίωσε τη γνωστική ευελιξία

34 Εργασία 10η Ευχαριστώ για την προσοχή σας

35 Σχεδιάστε ένα πρόγραμμα ή πλάνο δραστηριοτήτων/δράσεων το οποίο: Α) θα απευθύνεται σε μαθητές που έχουν βιώσει την αποτυχία στη ΦΑ και τον Αθλητισμό, και Β) θα στοχεύει στην ενίσχυση των κινήτρων τους για συμμετοχή στην άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα 1. Ποιούς μαθητές θα επιλέξετε και γιατί? 2. Τι είδους δραστηριότητες θα συμπεριλάβετε και γιατί? 3. Πόσο θα διαρκέσει το πρόγραμμα και που θα πραγματοποιηθεί? 4. Τι στόχους θα θέσετε ως προτεραιότητα? 5. Ποιά είναι τα επιθυμητά αποτελέσματα και πως θα τα αξιολογήσετε? 6. Πως θα χρηματοδοτήσετε το πρόγραμμα? 7. Πως θα εξασφαλίσετε την ισχύ των αποτελεσμάτων του προγράμματος δια βίου?