Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγμα, , Tηλ. 210/ , Fax 210/

Transcript

1

2

3 Smart Crops 3 το νεο status του ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ καλλιεργητη που εγινε ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ Γιάννης Πανάγος Εκδότης Διευθυντής Αγαπητέ αναγνώστη, Τα τελευταία χρόνια η αγροτική οικονομία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο υφίσταται πολλές και μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές. Ειδικά όμως στην Ελλάδα, παρόλο που ο αγροτικός τομέας αποτελεί νευραλγικό κομμάτι της εθνικής οικονομίας, η πίεση που ασκείται στους συντελεστές της α- γροτικής παραγωγής είναι μεγάλη. Τα στοιχεία των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν καθαρά ότι το αγροτικό εισόδημα συμπιέζεται, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώνονται και το κόστος παραγωγής αποτελεί έ- να από τα πιο κρίσιμα ζητήματα του Έλληνα αγρότη. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις εμπορίας αγροτικών εφοδίων και εξοπλισμού βλέπουν την αγορά να συρρικνώνεται και ο ανταγωνισμός να περιορίζεται στη μεταξύ τους α- νταλλαγή μεριδίων αγοράς. Οι διαρθρωτικές αλλαγές για τις οποίες ήδη έ- γινε λόγος, αναφέρονται είτε στην κατά κεφαλή αύξηση της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων (ποσοτική πλευρά), είτε και σε ποιοτικές αλλαγές όπως η μείωση της ανθρώπινης προσπάθειας στην παραγωγή, ο περιορισμός της α- νεξέλεγκτης επιρροής των καιρικών συνθηκών στην παραγωγή, η διάδοση των επιστημονικών γνώσεων στην αγροτική οικονομία κ.α. Από τα μέσα του 20ού αιώνα και εμφανέστερα από το 1960 η ελληνική γεωργία έχει προοδεύσει σημαντικά σε σχέση ιδίως με τις συνθήκες και την οργάνωση των βασικών συντελεστών παραγωγής και την ίδια την παραγωγή με το ύψος του εισοδήματος, την ένταση της τεχνολογίας κ.ά. Παρόλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν α- δυναμίες που συνδέονται κυρίως με το εγγειοδιαρθρωτικό πρόβλημα αλλά και την οργάνωση των συντελεστών της παραγωγής. Η μεταπολεμική πορεία της ελληνικής γεωργίας περνά από διάφορες φάσεις και περιόδους. Έτσι σε αδρές γραμμές η περίοδος χαρακτηρίζεται από την εκτεταμένη ε- σωτερική και εξωτερική μετανάστευση, την πραγματοποίηση κατά το μεγαλύτερο διάστημα σημαντικών επενδύσεων, την ταχύρυθμη αύξηση της παραγωγής και την ανάπτυξη. Η περίοδος διακρίνεται από την εν μέρει επιστροφή των μεταναστών, σε κάποιο βαθμό μάλιστα στις αρχικές τους εστίες στην ύπαιθρο, οι επενδύσεις αρχίζουν να μειώνονται και επιβραδύνεται σημαντικά η οικονομική ανάπτυξη του τομέα. Η τελευταία περίοδος μετά το 1981 ξεχωρίζει με την πτώση των επενδύσεων σε ανεπαρκή επίπεδα, τη σχεδόν στάσιμη παραγωγή, ενώ παρόμοια ή με οριακές βελτιώσεις εμφανίζεται η κατάσταση στο ακαθάριστο αγροτικό προϊόν. Εξάλλου το σημαντικότερο για τη γεωργία μας γεγονός των τελευταίων ετών ήταν η σύνδεση (1961) και η πλήρη ένταξη (1981) της Ελλάδας στην Ε. Ε και η εφαρμογή της Κοινής Α- γροτικής Πολιτικής, η οποία δημιούργησε τις προϋποθέσεις (εγγυήσεις τιμών, διαρθρωτική πολιτική) για τη μετάβαση της αγροτικής οικονομίας από την πρωτόγονη αυτοσυντηρούμενη ενασχόληση προς τη σύγχρονη επιχειρηματική αγροτική οικονομία. Τα πρακτικά αποτελέσματα για τους αγρότες μας είχαν γίνει αισθητά ήδη από την περίοδο προσαρμογής σ αυτήν, ήτοι από το 1978 και μετέπειτα. Η έννοια του εκσυγχρονισμού έχει πολλές διαστάσεις, κυρίως οικονομικές και τεχνολογικές. Βέβαια σημασία έχουν και οι κοινωνικές επιπτώσεις του εκσυγχρονισμού που διαχέονται σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Μια τέτοια κοινωνική επίπτωση είναι και η αλλαγή του status του Έλληνα αγρότη που α- πό παραδοσιακός καλλιεργητής γίνεται επιχειρηματίας, εφοδιάζεται από μηχανικό εξοπλισμό, αλλάζει τον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας και συμβουλεύεται τους ειδικούς για να πάρει περισσότερες γνώσεις τις οποίες θα προσπαθήσει να εφαρμόσει με σκοπό την υψηλότερη απόδοση. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς προηγούμενη άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. IΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγμα, , Tηλ. 210/ , Fax 210/ info@agronews.gr Γιάννης Πανάγος Νίκος Κατσένιος Ελένη Δούσκα Πέτρος Αλεξανδρής Έλενα Ταγκαλάκη Γιάννης Τσατσάκης ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ/ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: ΔΙΑΝΟΜΗ: ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Σοφία Ιντζεβίδου Βασιλική Κονόμου Αγγελική Σγούρου Παναγιώτης Αραβαντινός Ζωή Μπουλέρου Ελισάβετ Μπουζαλάκου Ευρώπη Πρακτορείο Διανομής Τύπου Α.Ε. Εκτυπώσεις ΙΡΙΣ Α.Ε.Β.Ε. 03_editorial.indd 3 10/15/13 8:37 PM

4 4 Smart Crops ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ψυχανθή Με ειδικό πριμ έως 22 ευρώ το στρέμμα, τα ψυχανθή επιστρέφουν δυναμικά 32 Σιτηρά Με κίνητρο την τιμή και επιφυλάξεις για τις επιπτώσεις της προσφοράς 52 Ελαιοκράμβη Νέα υβρίδια, νέα εποχή 54 Πατάτα Πατάτα παντός καιρού 60 Αγορά Μηχανημάτων Εγχώρια αγορά αγροτικού εξοπλισμού 62 Βιβλιοπαρουσίαση 64 Εμπειρίες ενός μελισσοκόμου Μια ζωή μέλι 04_05_PERIEXOMENA.indd 4 10/15/13 9:30 PM

5 04_05_PERIEXOMENA.indd 5 10/15/13 9:30 PM

6 6 Smart Crops ψυχανθη ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ ΠΡΙΜ ΕΩΣ 22 ΕΥΡΩ ΤΟ ΣΤΡΕΜΜΑ ΤΑ ΨΥΧΑΝΘΗ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΔΥΝΑΜΙΚΑ Με ώθηση από τη συνδεδεμένη ενίσχυση που δύναται να φτάσει τα 22 ευρώ το στρέμμα, με βάση τους διαθέσιμους πόρους της νέας ΚΑΠ και τις εκτάσεις του 2012, τα όσπρια και τα ψυχανθή για ζωοτροφές ετοιμάζονται για δυναμική επιστροφή στον εγχώριο χάρτη των καλλιεργειών. Σε αυτό το πλαίσιο προετοιμάζει το έδαφος το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης καταρτίζοντας έναν κατάλογο με τις προωθούμενες ποικιλίες για φασόλια, φακές, ρεβίθι, κουκιά, βίκο, λαθούρι, λούπινο και τριφύλλι. 06_31_psixanthi.indd 6 10/15/13 9:24 PM

7 Smart Crops 7 Στις ευνοημένες καλλιέργειες της νέας ΚΑΠ, που θα υποστηριχθούν με ένα ε- πιπλέον ποσοστό περίπου 2% μέσω της συνδεδεμένης ενίσχυσης, εμφανίζονται τα ψυχανθή. Εάν υπολογίσουμε ότι με 2 δισ. ευρώ ετησίως άμεσες ενισχύσεις, το 2% είναι 40 εκατ. ευρώ, τότε, με βάση τα στοιχεία του 2012 (περίπου 1,8 εκατ. στρμ. καλλιεργούνταν με ψυχανθή και όσπρια) η συνδεδεμένη ενίσχυση μπορεί να φτάσει γύρω στα 22 ευρώ το στρέμμα. Δηλωμένος στόχος, πάντως, του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να στηρίξει την παραγωγή οσπριοειδών και ψυχανθών, καθώς η χώρα μας παραμένει ελλειμματική και κάθε χρόνο εισάγει πάνω από το 50% των ετήσιων αναγκών της, καθώς και την παραγωγή κτηνοτροφικών ψυχανθών, ούτως ώστε να εξασφαλιστούν για την εγχώρια κτηνοτροφία φθηνότερες και άριστης ποιότητας ζωοτροφές. Παράλληλα, πολλαπλασιάζονται οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες και τα πρότζεκτ που αφορούν την παραγωγή ψυχανθών στο πλαίσιο της συμβολαιακής γεωργίας. Η χώρα μας είναι ελλειμματική στην παραγωγή πρωτεϊνούχων ζωοτροφών, αλλά και πρωτεϊνούχων τροφών για τον άνθρωπο, όπως είναι τα όσπρια. Τα όσπρια, όπως φασόλια, μπιζέλια, φακές, αρακάς, ρεβίθια κ.α., αλλά και τα κτηνοτροφικά ψυχανθή, όπως βίκος, τριφύλλια, λαθούρι κ.α., συνιστούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι τόσο για τη διατροφή, όσο και για την κτηνοτροφία μας αντίστοιχα. Για τον λόγο αυτό το ΥΠΑΑΤ προωθεί την καλλιέργεια των ψυχανθών, έτσι ώστε να υποστηριχθούν τόσο τα κτηνοτροφικά ψυχανθή ό- σο και τα όσπρια. Επίσης, τα ψυχανθή ικανοποιούν πλήρως τον κανόνα του «πρασινίσματος», δίνοντας τη δυνατότητα στον παραγωγό να λάβει τις προβλεπόμενες άμεσες ενισχύσεις». Πλεονεκτήματα Εκτός όμως από την αξία τους ως τροφές ή ζωοτροφές, υπάρχουν οφέλη για τον παραγωγό, το περιβάλλον και την υ- ποστήριξη της αειφορίας από την καλλιέργειά τους. Τα ψυχανθή αναπτύσσουν εξειδικευμένες και μοναδικές σχέσεις «συμβίωσης» με αζωτοβακτήρια στις ρίζες τους στο έδαφος. Αποτέλεσμα της «στενής» και θαυμαστής αυτής σχέσης είναι η δέσμευση ατμοσφαιρικού αζώτου από τα ψυχανθή, με το ο- ποίο καλύπτουν όχι μόνο τις δικές τους ανάγκες, αλλά αποδίδουν και τμήμα του στο έδαφος για τις επόμενες καλλιέργειες, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά το κόστος λίπανσης, αλλά και το κόστος φυτοπροστασίας. Αντίθετα, η μονοκαλλιέργεια των σιτηρών οι βελτιωμενες παραδοσιακεσ ελληνικεσ ποικιλιεσ απαιτουν λιγοτερες εισρόες κατα την καλλιεργεια τους στις ξηρικές εκτάσεις, αλλά και του βαμβακιού, του καλαμποκιού, της βιομηχανικής ντομάτας κ.ά. στις αρδευόμενες κατά περιοχή εκτάσεις, οδηγεί στην όξυνση των αναγκών φυτοπροστασίας. Οι ελληνικές, βελτιωμένες, παραδοσιακές ποικιλίες είναι προσαρμοσμένες σε ευρύ φάσμα εδαφοκλιματικών συνθηκών και η καλλιέργειά τους απαιτεί λιγότερες εισροές, όπως νερό ή λιπάσματα. Επομένως, θα μειωθεί και το κόστος παραγωγής. Καλλιεργώντας παραδοσιακές ποικιλίες ψυχανθών, υπάρχει η δυνατότητα να αξιοποιηθούν καλύτερα ξερικά χωράφια, λιγότερο γόνιμα σε ορεινές και η- μιορεινές περιοχές, αλλά και αρδευόμενα χωράφια. Επιπλέον, θα μπορούν να συμπεριληφθούν και ελληνικές ποικιλίες σε επιδοτούμενα αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα, με βασικό στόχο τη μείωση της χρήσης λιπασμάτων. 06_31_psixanthi.indd 7 10/15/13 9:24 PM

8 8 Smart Crops ψυχανθη Οι λόγοι που προκρίνεται η καλλιέργεια των ψυχανθών Προωθείται η στήριξη της ελλειμματικής ελληνικής παραγωγής μέσα α- πό τη συνδεδεμένη ενίσχυση, τη συμβολαιακή γεωργία και τις ενισχύ σεις Αύξηση κατά 5 ευρώ της επιστροφής του ΕΦΚ πετρελαίου για το 2012 στους σπόρους σποράς Επιπλέον οικονομική στήριξη περίπου 2%, μέσω της συνδεδεμένης ενίσχυσης συνδεδεμενη πετρελαιο συμβολαιακη εισαγωγεσ Πρότζεκτ που αφορούν την παραγωγή ψυχανθών στα πλαίσια της συμβολαιακής γεωργίας Ελλειμματική παραγωγή σε οσπριοειδή και κτηνοτροφικά ψυχανθή στη χώρα μας Το επώνυμο προϊόν κερδίζει την αγορά Η απουσία αυτάρκειας τόσο στην παραγωγή οσπριοειδών, όσο και των κτηνοτροφικών φυτών, αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της εγχώριας αγοράς των ψυχανθών. Με δεδομένο ότι η εξάρτηση της χώρας μας από τις εισαγωγές είναι υψηλή, κάθε χρόνο η διαμόρφωση των τιμών στην εγχώρια αγορά καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις διεθνείς τάσεις, αλλά και την οικονομική δυνατότητα των ε- μπόρων να πραγματοποιήσουν εισαγωγές. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η κατάσταση αυτή φαίνεται να αλλάζει, καθώς οι καταναλωτές αναζητούν το επώνυμο ελληνικό προϊόν. Έ- τσι έχει αυξηθεί η συβολαιακή γεωργία μεταξύ παραγωγών και βιομηχανιών, εξασφαλίζοντας στους παραγωγούς σταθερό εισόδημα αλλά και σίγουρη απορρόφηση του προϊόντος τους. Η τιμή του ρεβιθιού ξεχωρίζει ακολουθώντας ανοδικές τάσεις για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ η φακή πιέστηκε από τις φθηνότερες εισαγωγές. Εικόνα σταθερότητας παρουσιάζει από την άλλη πλευρά το φασόλι, στα επίπεδα των 1,70-1,80 ευρώ το κιλό. Όσον αφορά τις ζωοτροφές, η τιμή της ελληνικής σόγιας διαμορφώνεται στα επίπεδα των 45 λεπτών το κιλό, ενώ η μηδική συνεχίζει να έχει αυξημένη ζήτηση από τους κτηνοτρόφους και οι τιμές της έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στα 30 λεπτά το κιλό, ενώ οι τελευταίες κοπές πουλήθηκαν α- πό τους παραγωγούς στα χαμηλά επίπεδα των λεπτών το κιλό. Οι δράσεις του υπουργείου Επιθυμία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να αντιστρέψει τις λανθασμένες πολιτικές πολλών ετών και να δώσει νέα ώθηση στην καλλιέργεια των ψυχανθών. Σε αυτά τα πλαίσια: Ολοκληρώθηκε η Υπουργική Απόφαση που περιγράφει πρώτη φορά τις ποικιλίες ψυχανθών, οσπρίων και κτηνοτροφικών, που μπορούν να καλλιεργηθούν με άριστες αποδόσεις στη χώρα μας. Στηρίζει διαρκώς τις υγιείς προσπάθειες σύστασης συνεργατικών σχημάτων που δραστηριοποιούνται στην καλλιέργειά τους. Κατοχύρωσε συγκεκριμένα είδη εξαιρετικής ποιότητας οσπρίων που καλλιεργούνται στη χώρα μας, όπως η φάβα της Σαντορίνης, τα φασόλια των Πρεσπών κ.ά., με συγκεκριμένους δείκτες ποιότητας, όπως ΠΟΠ και ΠΓΕ. Προωθεί την ανακήρυξη του έτους 2014 ως «Έτους Ψυχανθών» προκειμένου το ευρύ κοινό να εξοικειωθεί με τα ψυχανθή, ενώ και η συμμετοχή του ΥπΑΑΤ στην διεθνή έκθεση «Agrotica» θα επικεντρωθεί στα ψυχανθή και θα περιλαμβάνει τη διοργάνωση ενός μεγάλου συνεδρίου με θέμα τα ψυχανθή. Αύξησε την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Πετρελαιοειδών για το 2012 κατά 5 ευρώ σε όσους ασχολούνται με την παραγωγή σπόρων ψυχανθών στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της τρέχουσας περιόδου. 06_31_psixanthi.indd 8 10/15/13 9:24 PM

9 Bayer SeedGrowth Magazine 9 06_31_psixanthi.indd 9 10/15/13 9:24 PM

10 10 Smart Crops ψυχανθη 0δηγός για επιλέξιμα ψυχανθή 06_31_psixanthi.indd 10 10/15/13 9:24 PM

11 Smart Crops 11 Τα ψυχανθή επιστρέφουν στην ελληνική γεωργία με στόχο να αντικαταστήσουν τις κατά πολύ ακριβότερες εισαγόμενες ζωοτροφές καλύπτοντας και τις διατροφικές ανάγκες για όσπρια. Μπούσουλας για τους αγρότες η απόφαση, που δίνει τη δυνατότητα 2% επιπλέον συνδεδεμένης ενίσχυσης. Σκοπός της απόφασης είναι ο καθορισμός των προωθούμενων ειδών και ποικιλιών των οσπριοειδών και των κτηνοτροφικών φυτών της οικογένειας των ψυχανθών προκειμένου: Να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας σε όσπρια που σήμερα καλύπτονται στο μεγαλύτερο μέρος από εισαγωγές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μεταξύ των άλλων και με την καλλιέργεια με ελληνικές βελτιωμένες ποικιλίες (αξιοποίηση εγχώριου γενετικού υλικού με τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες οσπριοειδών) με ευρεία ζώνη προσαρμοστικότητας εδαφικών και κλιματολογικών συνθηκών. Να αξιοποιηθούν ξερικά χωράφια λιγότερο γόνιμα σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές μέσω της άριστης προσαρμογής τους ε- ντός συστημάτων αμειψισποράς με σιτηρά και άλλες καλλιέργειες. Να χρησιμοποιηθούν στα προγράμματα μείωσης της αζωτούχου λίπανσης και γενικότερα στα αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα. Να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του εδάφους με άζωτο που μπορεί να αξιοποιηθεί από την επόμενη καλλιέργεια, στην ισόρροπη αποθήκευση θρεπτικών συστατικών, στη μείωση της οξίνισης του εδάφους, στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε ασθένειες, στη βελτίωση της δομής του εδάφους, στη μείωση της χρήσης ζιζανιοκτόνων, στη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα κ.λπ. Να συμβάλλουν στην άνοδο της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας με προφανές οικονομικό όφελος για τη χώρα μας (μείωση εισαγωγών- αύξηση εξαγωγών). Να συμβάλλουν στη διατήρηση της υψηλής διατροφικής ποιότητας καθώς τα οσπριοειδή αποτελούν τη βάση της Μεσογειακής διατροφής που προωθείται. Να επιτευχθεί αύξηση της παραγωγής ζωοτροφών ώστε η χώρα να καταστεί αυτόνομη και αυτάρκης, αντικαθιστώντας τις εισαγωγές σόγιας με μη γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες άλλων ειδών κτηνοτροφικών ψυχανθών (κουκί, ρεβίθι, μπιζέλι, σόγια). Να αντικατασταθούν μη βιώσιμες και μη ανταγωνιστικές καλλιέργειες και να δοθεί η δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών καλλιεργειών των οποίων τα προϊόντα παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση στην αγορά και ενισχύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα (προϊόντα: Ονομασίας Προέλευσης, Βιολογικής Γεωργίας κ.λπ.) στην εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά ζωικών προϊόντων. 06_31_psixanthi.indd 11 10/15/13 9:24 PM

12 12 Smart Crops ολοκληρη η αποφαση του υπουργειου Να δοθεί η δυνατότητα της παραγωγής πιστοποιημένου σπόρου από ελληνικές εταιρείες και Ερευνητικά Ιδρύματα. Να εκμεταλλευτούμε τη χειμερινή περίοδο βροχοπτώσεων για τα είδη που ενδείκνυται η φθινοπωρινή-χειμερινή σπορά. Να εκμεταλλευτούν προγράμματα προώθησης με τη νέα ΚΑΠ. Γενικές προϋποθέσεις των προωθούμενων ειδών και ποικιλιών οσπριοειδών και κτηνοτροφικών φυτών Οι προωθούμενες ποικιλίες να είναι εγγεγραμμένες στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών Καλλιεργούμενων Φυτικών Ειδών της χώρας μας ή/και στον Κοινοτικό Κατάλογο των κρατών της ΕΕ. Τα προωθούμενα είδη και οι καλλιεργούμενες ποικιλίες αυτών θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από άριστη προσαρμοστικότητα. Οι ποικιλίες δεν πρέπει να είναι γενετικά τροποποιημένες. Συνιστάται η χρήση κατά τη σπορά πιστοποιημένου σπόρου ο οποίος πρέπει να εξασφαλίζει ποικιλιακή (γενετική) καθαρότητα και να αντιπροσωπεύει τα μορφολογικά αγρονομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της αναγραφόμενης ποικιλίας. Είναι σημαντική η αποφυγή της καλλιέργειας μη πιστοποιημένου γενετικού υλικού. Ιδιαίτερα στα μεγαλόσπερμα ρεβίθια και τα κοινά φασόλια παρατηρείται η καλλιέργεια κα εμπορία ξένων ποικιλιών που εισάγονται ως όσπρια για κατανάλωση. Η άγνοια της φυτοϋγειονομικής κατάστασης τέτοιων σπόρων και η μεγάλη ευαισθησία τους σε διάφορες ασθένειες δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξη της καλλιέργειας των ψυχανθών. Στις περιοχές όπου παράγονται όσπρια Π.Ο.Π και Π.Γ.Ε, προωθούνται οι ποικιλίες εκείνες που είναι καταγραμμένες στην α- ντίστοιχη απόφαση αναγνώρισης των προϊόντων Π.Ο.Π και Π.Γ.Ε. Α. ΟΣΠΡΙΟΕΙΔΗ 1. Όσπρια κατάλληλα για ξηρικά χωράφια Στην κατηγορία περιλαμβάνονται φακή, ρεβίθι, λαθούρι και κουκί. ΦΑΚΕΣ (Lens culinaris) Προωθούνται οι φακές ως καλλιέργεια οσπρίων στις ξηρικές περιοχές της χώρας. Οι φακές έχουν ευρεία ζώνη προσαρμοστικόστοχοσ η ελλαδα να καταστει αυταρκησ στισ ζωοτροφεσ 06_31_psixanthi.indd 12 10/15/13 9:24 PM

13 Smart Crops 13 τητας εδαφικών και κλιματολογικών συνθηκών. Μπορούν να αξιοποιήσουν ξηρικά χωράφια σε ορεινές, ημιορεινές και λοφώδεις περιοχές σε αμειψισπορά κυρίως με σιτηρά. Η φακή ανήκει στα είδη τα οποία προσαρμόζονται εύκολα σε διάφορα συστήματα γεωργίας μειωμένων εισροών (π.χ. βιολογική γεωργία). Προτεινόμενες ποικιλίες φακής (Lens culinaris Medik.) Οι λεπτόσπερμες ποικιλίες Σάμος, Δήμητρα και Αθηνά και οι πλατύσπερμες Θεσσαλία και Ικαρία. Οι ποικιλίες αυτές χαρακτηρίζονται από σταθερή παραγωγή, άριστη προσαρμοστικότητα στις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες και εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (σύντομος χρόνος βρασμού, γευστικότητα, χρώμα). Επιπλέον, η ποικιλία Σάμος δεν πλαγιάζει, η ποικιλία Αθηνά είναι ιδιαίτερα πρώιμη και σε πολλές περιοχές συστήνεται και για ανοιξιάτικη σπορά, ενώ η ποικιλία Ικαρία παρουσιάζει ανθεκτικότητα στον Περονόσπορο (Peronospora lentis). Όλες οι ποικιλίες προτείνονται και για τη βιολογική καλλιέργεια. ΡΕΒΙΘΙ (Cicer arietinum L.) Προωθείται το ρεβίθι ως καλλιέργεια οσπρίων στις ξηρικές περιοχές, ενώ διακρίνεται για τη μεγάλη του αντοχή στην ξηρασία, τις ελάχιστες απαιτήσεις σε έδαφος και την ορθοστέλεχη ανάπτυξή του που διευκολύνει τη μηχανική συγκομιδή. Προτεινόμενες ποικιλίες ρεβιθιού (Cicer arietinum L.): Η μικρόσπερμη Αμοργός, η οποία παρουσιάζει ανθεκτικότητα στην ασκοχύτωση (Ascochyta rabiei) και οι μεσόσπερμες ποικιλίες Γαύδος και Θήβα με ανεκτικότητα και σχετική ευαισθησία στην ασκοχύτωση αντίστοιχα. Ό- λες οι προωθούμενες ποικιλίες προσαρμόζονται άριστα στις συνθήκες της ελληνικής υπαίθρου και έχουν εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (σύντομος χρόνος βρασμού, γευστικότητα, χρώμα κλπ). Η ποικιλία Αμοργός είναι κατάλληλη και για τη βιολογική γεωργία. ΒΡΩΣΙΜΑ ΚΟΥΚΙΑ (Vicia faba L.) Προωθείται η καλλιέργεια των ειδών οσπριοειδών Λαθούρι Φάβα (Lathyrous sativus, L.ochrus, L. clymenum). Δεν υπάρχουν ποικιλίες που να έχουν δημιουργηθεί στο οικολογικό περιβάλλον της Ελλάδας. Σήμερα καλλιεργούνται κυρίως τοπικοί αβελτίωτοι πληθυσμοί ή τοπικές ποικιλίες 2. Όσπρια κατάλληλα για αρδευόμενα χωράφια Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται τα διάφορα είδη φασολιών (κοινό φασόλι, γίγαντες, ελέφαντες, μαυρομάτικα). ΦΑΣΟΛΙΑ (Phaseolus sp.) Προωθείται η καλλιέργεια των κοινών φασολιών (Phaseolus vulgaris L.) και των φασολιών γιγάντων και ελεφάντων (Phaseolus coccineus L.) σε περιοχές που υπάρχει δυνατότητα άρδευσης και οι κλιματολογικές συνθήκες κρίνονται κατάλληλες. Γενικά, το φασόλι είναι φυτό υγρόφιλο, απαιτητικό σε ένταση φωτός και ηλιοφάνεια. Αποδίδει καλύτερα σε χαλαρά, στραγγιζόμενα και γόνιμα εδάφη. Η κατηγορία των γιγάντων και ελεφάντων προτιμά πιο δροσερά περιβάλλοντα από το κοινό φασόλι και απαιτεί ι- διαίτερες συνθήκες μικροκλίματος την περίοδο της ανθοφορίας. Προτεινόμενες ποικιλίες κοινού φασολιού (Phaseolus vulgaris L.): Προτείνονται οι μεσόσπερμες ποικιλίες Πυργετός και Ηρώ, οι ο- ποίες χαρακτηρίζονται από πρωιμότητα, ανεκτικότητα στις ιώσεις και άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (σύντομος χρόνος βρασμού, γευστικότητα, χρώμα κλπ). Προτεινόμενες ποικιλίες φασολιών γιγάντων και ελεφάντων (Phaseolus coccineus L.). Προτείνονται οι ποικιλίες Κέλετρο (ελέφαντας) και η ποικιλία Ο- ρεστίδα (γίγαντας). Β. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΦΥΤΑ 1. Κατάλληλα για παραγωγή σανού ή ενσιρώματος για ξηρικά χωράφια. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται ο βίκος, το κτηνοτροφικό μπιζέλι και το κτηνοτροφικό λαθούρι. ΒΙΚΟΣ (Vicia sativa L.) Προσαρμόζεται ευρύτατα στα διάφορα οικολογικά περιβάλλοντα της χώρας μας. Είναι ίσως το καταλληλότερο φυτό για την εφαρμογή αμειψισποράς σε χωράφια ξηρικά που έχουν εξαντληθεί α- πό τη συνεχή μονοκαλλιέργεια των σιτηρών. Αποτελεί άριστη ζωοτροφή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκαλλιέργεια με σιτηρά. Προωθούμενες ποικιλίες βίκου Προτείνονται οι ποικιλίες Όμηρος, Φίλιππος, Αλέξανδρος, Ζέφυρος, Καλλιρρόη, Ίστρος, Εύηνος, Πήγασος και Τέμπη που εμφανίζουν άριστη προσαρμοστικότητα στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδας. Είναι ποικιλίες χειμερινού τύπου, υψηλής και ποιοτικής παραγωγής. α) ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΙΚΟΥ-ΣΙΤΗΡΩΝ Ο βίκος συμμετέχει με ιδιαίτερη επιτυχία στα συστήματα συγκαλλιέργειας με σιτηρά, με τα παρακάτω πλεονεκτήματα: 1) Αποφυγή του πλαγιάσματος και μείωση των απωλειών κατά τη συγκομιδή. Ως γνωστό ένα από τα βασικότερα μειονεκτήματα του βίκου είναι το πλάγιασμα των φυτών. Έτσι, παρατηρούνται σημαντικές απώλειες κατά τη συγκομιδή, τόσο από τα θεριστικά μηχανήματα όσο και από τις σήψεις όταν το έδαφος είναι υγρό. Το πρόβλημα αυτό μειώνεται με τη συγκαλλιέργεια όπου τα φυτά του βίκου «αναρριχώνται» πάνω στο σιτηρό και έτσι δεν πλαγιάζουν. 2) Η μεγαλύτερη απόδοση σε φυτική μάζα (σανό ή ενσίρωμα) του συγκαλλιεργούμενου μίγματος ανά μονάδα επιφάνειας. Σύγχρονες μελέτες στη χώρα μας έδειξαν ότι η αύξηση της φυτομάζας με τη συγκαλλιέργεια βίκου-κριθαριού κυμαίνεται από 15-30% σε σχέση με τη μονοκαλλιέργεια του βίκου, ενώ στη συγκαλλιέργεια βίκου-βρώμης η αύξηση της απόδοσης σε φυτομάζα ήταν 30-35%. Ωστόσο, η ποιότητα του σανού της συγκαλλιέργειας είναι μειωμένη από την ποιότητα του σανού βίκου σε μονοκαλλιέργεια. Ως καταλληλότερα φυτά για τη στήριξη του βίκου θεωρούνται το κριθάρι και η βρώμη. Τα αποτελέσματα πειραματισμού που έγινε στο ΙΚΦ&ΒΛάρισας έδειξαν ότι ο συνδυασμός ποικιλιών 06_31_psixanthi.indd 13 10/15/13 9:24 PM

14 14 Smart Crops σιτηρού και βίκου παίζει σημαντικό ρόλο. Το κριθάρι, που είναι πρώιμη καλλιέργεια, συνδυάζεται με τις πρώιμες ποικιλίες βίκου και δίνει σανό συγκαλλιεργούμενου μίγματος υψηλής ποιότητας, ενώ η βρώμη πρέπει να προτιμάται στη συγκαλλιέργεια με πιο ό- ψιμες ποικιλίες. Στα γόνιμα χωράφια όπου ο βίκος αναπτύσσεται ικανοποιητικά, το ποσοστό του προς σπορά σπόρου κριθαριού ή βρώμης, που συμμετέχει στο μίγμα, μπορεί να είναι το 30-40% (το υπόλοιπο 60-70% βίκος), ενώ στα φτωχά χωράφια όπου το σιτηρό και ιδιαίτερα το κριθάρι, είναι ισχυρός ανταγωνιστής για το βίκο, το ποσοστό σπόρου του σιτηρού πρέπει να είναι χαμηλότερο (από 15-20%). ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΒΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΣΙΤΗΡΑ Όλες οι προωθούμενες ποικιλίες είναι κατάλληλες για συγκαλλιέργεια με σιτηρά, ενώ ξεχωρίζουν Καλλιρρόη και Τέμπη. β) Ο ΒΙΚΟΣ ΩΣ ΦΥΤΟ ΧΛΩΡΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ Ο βίκος είναι από τα καταλληλότερα φυτά για χλωρή λίπανση: 1) έχει την ικανότητα να δεσμεύει το ατμοσφαιρικό άζωτο στο έ- δαφος και να το διαθέτει στην επόμενη καλλιέργεια και 2) η σπορά του γίνεται το φθινόπωρο και εκμεταλλευόμενος τις χειμωνιάτικες και πρώιμες ανοιξιάτικες βροχές παράγει σημαντική ποσότητα φυτικής μάζας, η οποία αυξάνει την οργανική ουσία. Η κατάλληλη ποικιλία γαι τη χλωρή λίπανση πρέπει να έχει γρήγορη ανάπτυξη στα πρώτα στάδια, ώστε μέχρι την ενσωμάτωσή της στο έδαφος ν αναπτύξει όσο το δυνατόν περισσότερη φυτομάζα. Η ενσωμάτωση πρέπει να γίνεται το αργότερο δυνατό για να α- ποκτήσει ο βίκος το μέγιστο της βιομάζας, αλλά να απέχει από τη σπορά της επόμενης καλλιέργειας τόσο ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για την αποσύνθεση των υπολειμμάτων και την προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη καλλιέργεια. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟ ΜΠΙΖΕΛΙ (Pisum sativum L.). Αποδίδει άριστα σε σχετικά δροσερές περιοχές με αυξημένες βροχοπτώσεις. Προτείνεται για καλλιέργεια στη θέση του βίκου σε περιοχές με αυξημένο ψύχος. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκαλλιέργεια με σιτηρά. Το κτηνοτροφικό μπιζέλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καρποδοτικό φυτό. Προωθούμενες ποικιλίες κτηνοτροφικού μπιζελιού Προτείνονται οι ποικιλίες Οδυσσέας, Όλυμπος και Δωδώνη οι ο- ποίες είναι κατάλληλες κυρίως για παραγωγή σανού και καρπού. Η ποικιλία Όλυμπος είναι γενικής προσαρμοστικότητας, ενώ η ποικιλία Δωδώνη προσαρμόζεται καλύτερα σε υγρές περιοχές. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟ ΛΑΘΟΥΡΙ (Lathyrus cicera L.). Η καλλιέργειά του εντοπίζεται σε ξερές και θερμές περιοχές της Πελοποννήσου, της Κρήτης και σε πολλά νησιά Ιονίου και Αιγαίου πελάγους, όπου αντικαθιστά την καλλιέργεια του βίκου ή και άλλων κτηνοτροφικών ψυχανθών, επειδή έχει μεγαλύτερη αντοχή στη ζέστη και την ξηρασία. Δεν αντέχει στην υπερβολική υγρασία, ενώ σε υγρές χρονιές υποφέρει από μυκητολογικές ασθένειες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκαλλιέργεια με σιτηρά. Προωθούμενες ποικιλίες κτηνοτροφικού λαθουριού Προτείνονται οι ποικιλίες Ρόδος, Άργος, Χίος και Κρήτη. Είναι όλες πρώιμες ποικιλίες. Η ποικιλία Ρόδος είναι κατάλληλη για παραγωγή σανού και καρπού, ενώ οι ποικιλίες Άργος, Χίος και Κρήτη κυρίως για παραγωγή σανού. 2. Κτηνοτροφικά φυτά για παραγωγή σανού ή ενσιρώματος κατάλληλα για ποτιστικά χωράφια. ΜΗΔΙΚΗ (Medicago sativa L.). Η μηδική είναι καλλιέργεια που προσαρμόζεται σε μεγάλη ποικιλία εδαφο-κλιματικών συνθηκών. Ευνοϊκοί παράγοντες για την εκμετάλλευση όλων των παραγωγικών δυνατοτήτων της είναι: ψηλές θερμοκρασίες, επάρκεια νερού, πλούσιο και βαθύ έδαφος. Το ψύχος, η περίσσεια υγρασίας στο έδαφος (κακή στράγγιση) και το χαμηλό ph είναι περιοριστικοί παράγοντες. Προωθούμενες ποικιλίες μηδικής Προτείνονται οι ποικιλίες Χλόη, Υλίκη, Υπάτη, Δολίχη και Χαιρώνεια. Οι δυο πρώτες είναι μεσοπρώιμες, μακρόβιες, παραγωγικές με εξαιρετική ικανότητα εγκατάστασης και προσαρμοστικότητα σε όλη τη χώρα. Οι ποικιλίες Δολίχη και Χαιρώνεια είναι μακρόβιες, με άριστη ικανότητα εγκατάστασης και προτείνονται για τις θερμότερες περιοχές όπου αναβλαστάνουν και το χειμώνα. ΤΡΙΦΥΛΛΙΑ Τριφύλλι Αλεξάνδρειας (Trifolium alexandrinum L.) Λειμώνιο τριφύλλι (Trifolium pretense L.) Τριφύλλι έρπον (Trifolium repens L.) Τριφύλλι Περσίας (Trifolium resupinatum L.) Τριφύλλι υπόγειο (Trifolium subterraneum L.) Τριφύλλι νόθο (Trifolium hybridum L.) Σούλα (Hedysarum coronarium L.) 06_31_psixanthi.indd 14 10/15/13 9:24 PM

15 Smart Crops 15 Λωτός (Lotus corniculatus L.) Αγριοτρίφυλλο (Medicago polymorpha L.) Κατάλληλα για βοσκή, σανό, ενσίρωση, συγκαλλιέργεια με άλλα ψυχανθή και αγρωστώδη, χλωρή λίπανση. 3. Κτηνοτροφικά Φυτά για παραγωγή πρωτεϊνούχων καρπών κατάλληλα για ξηρικά χωράφια Περιλαμβάνει είδη των οποίων ο καρπός αποτελεί άριστη πρωτεϊνούχο συμπυκνωμένη τροφή (κτηνοτροφικό ρεβίθι, κουκί, λούπινο). Λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ακριβότερους πρωτεϊνούχους καρπούς. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟ ΡΕΒΙΘΙ (Cicer arietinum L.). Το κτηνοτροφικό ρεβίθι έχει πολύ λίγες απαιτήσεις σε έδαφος γι οι νεεσ ποικιλιεσ πρεπει να εκμεταλλευονται τα προγράμματα προώθησης της νέας ΚΑΠ αυτό μπορεί να καλλιεργηθεί σε μεγάλη ποικιλία εδαφικών τύπων, από ελαφρά αμμώδη μέχρι και αργιλώδη. Τα μέτρια ως βαριά ε- δάφη είναι πολύ ευνοϊκά αρκεί να είναι καλά στραγγιζόμενα, γιατί τα φυτά δεν αντέχουν σε υπερβολική υγρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο καρπός του ρεβιθιού αποτελεί άριστη συμπυκνωμένη πρωτεϊνούχο ζωοτροφή (περιέχει 20-28% πρωτεΐνη). Προωθούμενες ποικιλίες κτηνοτροφικού ρεβιθιού Προτείνονται οι ποικιλίες Άνδρος, Σέριφος και Αμοργός οι οποίες είναι ιδιαίτερα αποδοτικές και ανθεκτικές στην ασκοχύτωση. Λόγω αντοχής σε χαμηλές θερμοκρασίες προτείνονται και για φθινοπωρινή σπορά και χαρακτηρίζονται από σταθερή παραγωγή. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟ ΚΟΥΚΙ (Vicia faba L.) Είναι φυτό που αναπτύσσεται υπό ξηρικές συνθήκες και μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμα και σε πολύ φτωχά ξηρικά εδάφη. Δεν πλαγιάζει, γι αυτό προσφέρεται για πλήρη μηχανοποίηση. Ο καρπός του κουκιού αποτελεί άριστη συμπυκνωμένη πρωτεϊνούχο ζωοτροφή, με υψηλή περιεκτικότητα σε λευκώματα (25-34%). Προωθούμενες ποικιλίες κουκιού Προτείνονται οι ποικιλίες Σόλων, Πολυκάρπη και Τανάγρα. Είναι πρώιμες ποικιλίες, χειμερινού τύπου, με σχετικά γρήγορη πρώτη ανάπτυξη και υψηλή παραγωγικότητα. Παρουσιάζουν καλή αντοχή στο ψύχος και ανεκτικότητα στη σκληρωτίνια. Προσαρμόζονται σε όλες τις περιοχές που καλλιεργούνται κουκιά στη χώρα μας. ΡΟΒΙ (Vicia ervilia L.) Προωθείται η καλλιέργεια ροβιού ή ρόβης. Δεν υπάρχουν ποικιλίες που να έχουν δημιουργηθεί στην Ελλάδα. Σήμερα καλλιεργούνται κυρίως τοπικοί αβελτίωτοι πληθυσμοί ή τοπικές ποικιλίες. ΛΟΥΠΙΝΟ ΛΕΥΚΟ (Lupinus albus L.) Τα λευκά λούπινα έχουν μεγάλη διατροφική αξία σαν κτηνοτροφικά φυτά γιατί περιέχουν στα σπέρματά τους πρωτεΐνη σε πολύ υ- ψηλό ποσοστό (28-44%), λιπαρές ουσίες σε μεγάλα ποσοστά (5-14%) και έχουν το μικρότερο ποσοστό αντιδιαθρεπτικών παραγόντων σε σχέση με τα άλλα είδη λούπινων. Μπορούν να αξιοποιήσουν ξηρά, φτωχά και όξινα εδάφη καλύτερα από τα άλλα ψυχανθή. Αν και τα λούπινα χαρακτηρίζονται ως ασβεστόφοβα φυτά, τα λευκά λούπινα είναι ανθεκτικά στο ασβέστιο σε ποσοστό 5-10%. Δεν υπάρχουν ποικιλίες που να έχουν δημιουργηθεί στο οικολογικό περιβάλλον της Ελλάδας. Σήμερα καλλιεργούνται μόνο ποικιλίες εισαγωγής ή τοπικοί αβελτίωτοι πληθυσμοί. 4. ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ & ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΑ ΨΥΧΑΝΘΗ Η οικογένεια των ψυχανθών παρουσιάζει έντονο μελισσοκομικό ενδιαφέρον. Η δενδρώδης μηδική (Medicago arborea L.) είναι πολυετής νομευτικός, μελισσοκομικός και καλλωπιστικός θάμνος, έχει γρήγορη ανοιξιάτικη και παρατεταμένη φθινοπωρινή α- ναβλάστηση. Είναι ευαίσθητη στο ψύχος, καλλιεργείται σε πολύ περιορισμένη έκταση στις θερμότερες ξερές και άγονες περιοχές της χώρας μας. Το Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών & Βοσκών Λάρισας έχει δημιουργήσει την ποικιλία δενδρώδους μηδικής «ΝΑΞΟΣ». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η μηδική (Medicago sativa L.) ό- ταν προορίζεται για σποροπαραγωγή καθώς και ο μελίλωτος (Melilotus officinalis) και η Ονοβρυχίδα (Onobrychis viciifolia). 06_31_psixanthi.indd 15 10/15/13 9:24 PM

16 16 Smart Crops ψυχανθη ΨΥΧΑΝΘΕΣ + ΑΓΡΩΣΤΩΔΕΣ = ΖΩΟΤΡΟΦΗ πλούσια σε άζωτο Το Σχέδιο Δράσης «Γαία» της ΔΕΛΤΑ ολοκληρώθηκε και τα αποτελέσματά του δείχνουν ότι είναι εφικτή η φθηνή ζωοτροφή πλούσια σε άζωτο info Στα δύο πειράματα υπεύθυνοι ήταν οι Γεώργιος Ζέρβας, Καθηγητής και Ιωάννης Χατζηγεωργίου, Αναπληρωτής Καθηγητής του Εργαστηρίου Φυσιολογίας, Θρέψεως και Διατροφής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το καλλιεργητικό πείραμα έ- γινε στο ΑΓρόκτημα του ΓΠΑ στην Αλίαρτο και το κτηνοτροφικό στη φάρμα των Γιώργου και Παναγιώτη Γιαννουδάκη. 06_31_psixanthi.indd 16 10/15/13 9:24 PM

17 Smart Crops 17 Εφικτή και συμφέρουσα, χωρίς τη μείωση των αποδόσεων των ζώων, αποδεικνύεται η αντικατάσταση ακριβών πηγών πρωτεΐνης (όπως η σόγια) από ενσίρωμα συγκαλλιέργειας βίκου με κριθάρι. Δύο επιστημονικά πειράματα διεξήχθησαν από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με τη ΔΕΛΤΑ, κατά τη διάρκεια της περιόδου 2012/2013, όπου μία ομάδα ερευνητών καλλιέργησαν βίκο με κριθάρι για την παραγωγή ενιρώματος και το σύγκριναν με το κόστος παραγωγής καλαμποκιού, ενώ άλλη μία ομάδα ερευνητών α- σχολήθηκε με την επίδραση στη διατροφή των γαλακτοπαραγωγών αγελάδων και τη σύγκριση σε σχέση με τη σόγια. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από το καλλιεργητικό πείραμα είναι: Η συγκαλλιέργεια του βίκου με το κριθάρι αποτελεί καλή λύση για την αξιοποίηση ξηρικών χωραφιών, αλλά και των ποτιστικών κατά τη χειμερινή περίοδο. Η παραγωγή χλωρομάζας βικοκριθής για διατροφή μηρυκαστικών υστερεί σε ποσότητα συγκριτικά με τον αραβόσιτο, αλλά το κόστος παραγωγής της χλόης προς ενσίρωση είναι άμεσα συγκρίσιμο στις δύο περιπτώσεις. Η παραγωγή χλωρομάζας βικοκριθής παρουσιάζει αυξημένο περιεχόμενο αζωτούχων ουσιών, των οποίων το κόστος παραγωγής είναι συγκρίσιμο με εκείνου της αγοράς σογιάλευρου. Η καλλιέργεια αναμένεται να έχει ευνοϊκή αντιμετώπιση από το κοινοτικό καθεστώς ενισχύσεων λόγω της υψηλής συμμετοχής των ψυχανθών. Η αντικατάσταση του ενσιρώματος αραβοσίτου, που έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, με ενσίρωμα βικοκριθής (υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες), επιτρέπει τη μερική ή ολική αντικατάσταση του σογιαλεύρου στο σιτηρέσιο, με αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους διατροφής χωρίς να επηρεαστεί η παραγόμενη ποσότητα γάλακτος και η χημική του σύσταση. Για το σκοπό αυτό στο Αγρόκτημα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Κωπαϊδα, έγινε συγκαλλιέργεια βίκου-κριθής με διάφορες αναλογίες σπόρου βίκου /κριθής. Συγκεκριμένα, ένα αγροτεμάχιο 60 στρεμμάτων χωρίστηκε σε τρία τμήματα και σπάρθηκαν στις αρχές Δεκεμβρίου οι εξής ποσότητες (kg /στρέμμα) Βίκου / Κριθής (Β/Κ) στο κάθε τεμάχιο: Β12/Κ4, Β10/Κ5, Β10/Κ6. Ο αγρός λιπάνθηκε με φωσφορικό λίπασμα και δεν δέχθηκε άλλη επέμβαση με αγροχημικά. Η χλωρομάζα συγκομίσθηκε στα τέλη Απριλίου, στο στάδιο όπου οι μεσαίας ηλικίας λοβοί του βίκου είχαν μεστώσει, και μετά από μάρανση συντηρήθηκε με ενσίρωση. to enσiρωma βικο-κριθησ αντικαθιστα με επιτυχια το σογιαλευρο 06_31_psixanthi.indd 17 10/15/13 9:24 PM

18 18 Smart Crops συγκαλλιεργεια ψυχανθων συγκριση σε τρεισ αναλογιεσ Το πείραμα: Σε 60 στρέμματα, στο αγρόκτημα του Γ.Π.Α. στην Κωπαΐδα, σπάρθηκαν στο τέλος φθινοπώρου του 2012 τρεις διαφορετικές αναλογίες των δύο συμμετεχόντων ειδών (Βίκος/Κριθή): α) Β12/Κ4, β) Β10/Κ5, γ) Β10/Κ6. δειγmata Πραγματοποιήθηκαν περιοδικές, ανά δεκαήμερο, δειγματοληπτικές κοπές της βλάστησης των πειραματικών τεμαχίων, περί τη συγκομιδή, όπου προσδιορίστηκε η παραγωγικότητα των μιγμάτων (ποσότητα νωπής και ξηράς ουσίας της χλωρομάζας), η συμμετοχή των δύο ειδών στη νωπή και την ξηρή φυτομάζα και η χημική σύσταση της χλόης. κοστοσ Συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία κόστους της καλλιέργειας για κάθε επέμβαση και υπολογίστηκε το κόστος της παραγόμενης ξηράς ουσίας και των αζωτούχων ουσιών. Kόστος παραγωγής Μαρανθείσα χλόη ( /kg) Ξηρά ουσία χόρτου ( /kg) Ν-χες ουσίες χόρτου ( /kg) Βίκος/Κριθή Β12/Κ4 0,044 0,147 1,746 Βίκος/Κριθή Β10/Κ5 0,041 0,137 1,381 Βίκος/Κριθή Β10/Κ6 0,047 0,156 1,531 Κόστος παραγωγής (από εμφανείς δαπάνες πλην αποσβέσεις) Μαρανθείσα χλόη ( /kg) Ξηρά ουσία χόρτου ( /kg) Βίκος/Κριθή Β12/Κ4 0,0183 0,061 0,726 Βίκος/Κριθή Β10/Κ5 0,0167 0,055 0,562 Βίκος/Κριθή Β10/Κ6 0,0195 0,065 0,635 Ν-χες ουσίες χόρτου ( /kg) Οι αποδόσεις σε ξηρά ουσία Η παραγόμενη ποσότητα ξηράς ουσίας (Ξ.Ο.) βικο-κριθής ανήλθε κατά μέσον όρο στα 950 κιλά/στρμ., όταν η αντίστοιχη παραγωγή του ενσιρώματος καλαμποκιού είναι περί τα κιλά Ξ.Ο./στρμ. Η ποσότητα όμως των παραγόμενων αζωτούχων ουσιών (πρωτεϊνών) ανά στρέμμα ήταν κατά 15% υψηλότερη για τη βικοκριθή σε σχέση με αυτήν του καλαμποκιού, ενώ το κόστος παραγωγής του 1 κιλού παραγόμενης χλωρομάζας ήταν σχεδόν ίδιο για τη βικοκριθή και τον αραβόσιτο. Από τη συγκαλλιέργεια της βικοκριθής (ή κάποιου άλλου συνδυασμού ψυχανθούς με αγρωστώδες για την παραγωγή χλωρομάζας) προκύπτουν επιπλέον οφέλη όπως: Δύο καλλιέργειες ετησίως στην ίδια έκταση (βικο-κριθή ως χειμερινή καλλιέργεια με συγκομιδή στα μέσα Μαΐου, ακολουθούμενη α- πό καλαμπόκι για ενσίρωμα). Μείωση του κόστους παραγωγής λόγω μη χρησιμοποίησης αζωτούχων λιπασμάτων. Εφαρμόζεται και σε μη αρδευόμενους αγρούς για σανό ή ενσίρωμα. Η παραγωγή ή η αγορά χλωρομάζας βικο-κριθής στο τέλος της άνοιξης διευκολύνει τον κτηνοτρόφο από πλευράς διαθέσιμου κεφαλαίου. Στη συνέχεια, και αφού συγκομίστηκε το προϊόν (τα αποτελέσματα φαίνονται στο διπλανό πίνακα), σε δύο ισοδύναμες, από πλευράς γαλακτοπαραγωγής, ομάδες αγελάδων χορηγήθηκαν αντίστοιχα ισοαζωτούχα σιτηρέσια ολικής ανάμειξης (TMR) στο ένα εκ των οποίων (ομάδα Α) συμμετείχε το ενσίρωμα αραβοσίτου και στο άλλο (ομάδα Β) το ενσίρωμα βικοκριθής σε ίση ποσότητα (25 κιλά /ζώο /ημέρα). Με την καταναλωθείσα ποσότητα σιτηρεσίου (TMR) η μέση παραγόμενη ποσότητα γάλακτος ημερησίως και η χημική σύσταση αυτού δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων αγελάδων. Συμπερασματικά, με το σιτηρέσιο στο οποίο συμμετείχε το ενσίρωμα της βικοκριθής, έναντι του ενσιρώματος αραβοσίτου, εξοικονομήθηκε ποσότητα σογιαλεύρου ίση με 1,85 κιλά /ζώο /ημέρα με την αντίστοιχη χρηματική της αξία. Στα πλαίσια της παρουσίασης των αποτελεσμάτων, η ΔΕΛΤΑ διοργάνωσε ενημερωτικές ημερίδες στις 17 και 18 Οκτωβρίου στο Ζάρκο Τρικάλων και στο Πλατύ Ημαθίας αντίστοιχα, για τους παραγωγούς. Τον Νοέμβριο σε συνεργασία με το Γ.Π.Α., θα ξεκινήσει νέο πρόγραμμα σποράς βίκου με κριθάρι σε ξηρικά εδάφη, ώστε να δούμε τα αποτελέσματα σε χειρότερες συνθήκες, ενώ στην προσπάθεια για αξιοποίηση των χειμερινών κτηνοτροφικών καλλιεργειών θα δοκιμαστεί και μπιζέλι με βρώμη. 06_31_psixanthi.indd 18 10/15/13 9:24 PM

19 06_31_psixanthi.indd 19 10/15/13 9:24 PM

20 20 Smart Crops ψυχανθη ΑΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑ ΚΑΙ ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΑΖΩΤΟΥ 06_31_psixanthi.indd 20 10/15/13 9:58 PM