ΚΑΣΑΝΟΩΝΣΑ ΣΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΣΟΤ ΣΡΑΥΗΛΟΤ ΣΗ ΜΗΣΡΑ

Transcript

1 ΚΑΣΑΝΟΩΝΣΑ ΣΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΣΟΤ ΣΡΑΥΗΛΟΤ ΣΗ ΜΗΣΡΑ Πεξηερόκελα Δηζαγσγή Απηό ην βηβιηάξην ζα είλαη ρξήζηκν αλ εζείο ή θάπνην άιιν άηνκν από ην νηθνγελεηαθό ή ην θηιηθό ζαο πεξηβάιινλ έρεη δηαγλσζζεί κε θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο. Πεξηέρεη ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο πνπ πηζαλό λα ρξεηαζζείηε ή πνπ ζα ζέιαηε λα ζπδεηήζεηε κε ηνλ ηαηξό, πνπ αθνξνύλ ηε ζεξαπεία θαη γεληθά ηελ πνξεία ηεο αζζέλεηαο θαη ηελ αληηκεηώπηζε ηεο. Επίζεο αλαθέξεηε ζηα δηάθνξα ζπλαηζζεκαηηθά πξνβιήκαηα πνπ θπζηνινγηθά κπνξεί λα πξνθύςνπλ ιόγσ ηεο δηάγλσζεο. Πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνύλ ηε δηάγλσζε θαη ην είδνο ηεο ζεξαπείαο ζα ζαο ηηο δώζεη κε ιεπηνκέξεηα ηαηξόο ν νπνίνο γλσξίδεη πνιύ θαιά ην ηαηξηθό ζαο ηζηνξηθό. Σην πίζσ κέξνο ηνπ βηβιηαξίνπ ζα βξείηε πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνύλ ηηο νξγαλώζεηο θαη ηνπο ζπλδέζκνπο ησλ αζζελώλ κε θαξθίλν θαη ηηο δηάθνξεο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνπλ. Επίζεο ζην πίζσ κέξνο ζα βξείηε ηελ θελή ζειίδα ζηελ νπνία κπνξείηε λα ζεκεηώλεηε ηηο εξσηήζεηο θαη όηη απνξίεο έρεηε γηα λα ηηο ζπκάζηε όηαλ ζα ζπλαληεζείηε κε ηνλ ηαηξό ή ηε λνζειεύηξηα ζαο. Αλ ην πεξηερόκελν απηνύ ηνπ βηβιηαξίνπ ζαο έρεη βνεζήζεη κπνξείηε λα ην δώζεηε θαη ζε άιια άηνκα ηνπ πεξηβάιινληνο ζαο γηα λα ελεκεξσζνύλ έηζη ώζηε λα κπνξέζνπλ λα ζαο ζπκπαξαζηαζνύλ αιιά θαη λα ζαο βνεζήζνπλ αλ θαη όηαλ ηνπο ρξεηαζζείηε. Ση είλαη ν θαξθίλνο Όινη νη ηζηνί θαη ηα δηάθνξα όξγαλα ηνπ ζώκαηνο είλαη θηηαγκέλα από πνιύ κηθξά θαη ιεπηνθακσκέλα θύηηαξα πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο. Ο θαξθίλνο είλαη κία αζζέλεηα απηώλ ησλ θπηηάξσλ. Όια ηα θύηηαξα αλαπαξάγνληαη θαη πνιιαπιαζηάδνληαη θπζηνινγηθά κε έλαλ ειεγρόκελν ηξόπν. Αληίζεηα όηαλ δηαζαιεπηεί απηόο ν έιεγρνο αλαπαξαγσγήο θαη πνιιαπιαζηαζκνύ ηνπο ηόηε ηα θύηηαξα ζρεκαηίδνληαη ζε κάδεο πνπ νλνκάδνληαη όγθνη θαη πνπ κπνξεί λα είλαη είηε θαινήζεηο είηε θαθνήζεηο.

2 Σηνπο θαινήζεηο όγθνπο ηα θύηηαξα δελ δηαζθνξπίδνληαη ζε άιια όξγαλα ηνπ ζώκαηνο. Έλαο θαινήζεο όγθνο κπνξεί λα κεγαιώζεη θαη λα πξνθαιέζεη κόλν πηεζηηθά πξνβιήκαηα ζε όξγαλα ηεο γύξσ πεξηνρήο. Σηνπο θαθνήζεηο όγθνπο ηα θύηηαξα είλαη θαξθηληθά θαη κπνξεί λα δηαζθνξπηζηνύλ ζε άιια όξγαλα δηακέζνπ ηνπ θπθινθνξηαθνύ ή ηνπ ιεκθηθνύ ζπζηήκαηνο θαη λα αλαπηύμνπλ δεπηεξνπαζείο όγθνπο (κεηαζηάζεηο). Ο ηαηξόο κπνξεί λα δηαγλώζεη αλ έλαο όγθνο είλαη θαινήζεο ή θαθνήζεο, όηαλ δώζεη κηθξό δείγκα θπηηάξσλ από ηνλ όγθν γηα δηεξεύλεζε θάησ από ην κηθξνζθόπην (βηνςία). Είλαη ζεκαληηθό λα γλσξίδεηε πσο ν θαξθίλνο δελ είλαη κεκνλσκέλε αζζέλεηα, νύηε πξνέξρεηαη από κεκνλσκέλε αηηία αιιά νύηε θαη αληηκεησπίδεηαη κε έλα θαη κνλαδηθό ηξόπν. Υπάξρνπλ 200 δηαθνξεηηθά είδε θαξθίλνπ κε δηαθνξεηηθή νλνκαζία θαη κε δηαθνξεηηθή αληηκεηώπηζε θαη ζεξαπεία. Ο ηξάρεινο Ο ηξάρεινο είλαη ην θάησ κέξνο ηεο κήηξαο. Η κήηξα έρεη ζρήκα αριαδηνύ, απνηειείηαη από κπτθό ηζηό θαη βξίζθεηαη ζην άλσ κέξνο ηνπ θόιπνπ. Πνιύ θνληά ζηνλ ηξάρειν ππάξρνπλ αξθεηνί ιεκθαδέλεο. Από ηα ηνηρώκαηα ηεο κήηξαο (ελδνκήηξην) απνβάιιεηαη θάζε κήλα ην αίκα ηεο πεξηόδνπ. Η πεξίνδνο γηα ηελ θάζε γπλαίθα ζηακαηά κόλν θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο θαη ζηελ εκκελόπαπζε. Πσο αλαπηύζζεηαη ν θαξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο Γηα λα αλαπηπρζεί ν θαξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ πξέπεη λα πεξάζνπλ αξθεηά ρξόληα. Πξηλ ηελ εκθάληζε ηνπ θαξθίλνπ πξνεγνύληαη θάπνηεο αιινηώζεηο ησλ θπηηάξσλ ηεο πεξηνρήο ηα νπνία νλνκάδνληαη ελδν- επηζειηαθά θύηηαξα ηνπ ηξαρήινπ( CIN ). Απηέο νη αιινηώζεηο ζεσξνύληαη από θάπνηνπο ηαηξνύο ζαλ πξνθαξθηληθό ζηάδην θαη κπνξεί λα εμειηρζνύλ ζε θαξθίλν αλ δελ γίλεη ε θαηάιιειε ζεξαπεία.. Όκσο είλαη ζεκαληηθό λα εηπσζεί πσο δελ αλαπηύζζνπλ θαξθίλν όιεο νη γπλαίθεο πνπ παξνπζηάδνπλ ελδν- επζειηαθέο αιινηώζεηο ησλ θπηηάξσλ ηνπ ηξαρήινπ. Αξθεηέο γπλαίθεο θάλνπλ ηαθηηθό έιεγρν ηνπ ηξαρήινπ κε ην Παπαληθνιάνπ ηεζη. Απηή ε εμέηαζε ζηνρεύεη ζηελ έγθαηξε αλίρλεπζε ελδν- επηζειηαθώλ θπηηάξσλ θαη πξνρσξνύλ ακέζσο ζε πξνιεπηηθή ζεξαπεία. Επίζεο ην Παπαληθνιάνπ ηεζη δίλεη ηελ δπλαηόηεηα λα δηαγλσζζεί έγθαηξα έλαο θαξθίλνο πνπ ήδε έρεη δεκηνπξγεζεί. Τα ελδν επη ζειηαθά θύηηαξα δεκηνπξγνύληαη ζπλήζσο κεηά από θάπνηα ηνγελή ινίκσμε. Ο πην ζπλήζεο ηόο πνπ επηδξά πάλσ ζηα θύηηαξα ηνπ ηξαρήινπ είλαη

3 ην παπίιινκα ( human papillomavirus HPV) θαη πνπ κεηαδίδεηαη κε ηελ ζεμνπαιηθή επαθή. Έλαο κεγάινο αξηζκόο γπλαηθώλ έρνπλ κνιπλζεί κε ηνλ ηόλ ζε θάπνην ζηάδην ηεο δσήο ηνπο αιιά δελ ην γλσξίδνπλ. Τα παπηιιόκαηα ππεξβαίλνπλ ηα 100 είδε. Τν θάζε είδνο αλαγλσξίδεηαη κε έλαλ αξηζκόλ π.ρ HPV16. Κάπνηνη ηνί κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ δεξκαηηθέο αιινηώζεηο ζηε πεξηνρή ησλ γελλεηηθώλ νξγάλσλ θαη θάπνηνη άιινη ελδν- επηζειηαθή λενπιαζία ζηνλ ηξάρειν. Απηή ε ελδνεπηζειηαθή λενπιαζία κπνξεί λα εμαθαληζζεί όηαλ ην ακπληηθό ζύζηεκα απαιιαγή από ηνλ ηόλ. Σε θάπνηεο γπλαίθεο ν ηόο (CIN) κπνξεί λα παξακείλεη γηα κεξηθά ρξόληα θαη ζε κεξηθέο από απηέο κπνξεί λα εμειηρζεί ζε θαξθίλν αλ δελ πάξνπλ ζεξαπεία. Τα παπηιιώκαηα (HPV) κπνξεί λα αλαπηπρζνύλ κε ή ρσξίο ελδνεπηζειηαθή ηνγελή ινίκσμε- πξνζβνιή, κόλν νη ηύπνη HPV16, HPV18, HPV31, θαη HPV33 ζρεηίδνληαη κε ηελ αλάπηπμε αλσκαιηώλ ζηνλ ηξάρειν. Κίλδπλνη αλάπηπμεο θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο Αξθεηέο γπλαίθεο έρνπλ αθνύζεη πσο ε έλαξμε ηεο ζεμνπαιηθήο επαθήο ζε πνιύ λεαξή ειηθία θαη ε αιιαγή ησλ εξσηηθώλ ζπληξόθσλ απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν αλάπηπμεο θαξθίλνπ ηεο κήηξαο. Απηό ηηο αλεζπρεί ηδηαίηεξα όηαλ γλσξίδνπλ άηνκα από ην θηιηθό θαη νηθνγελεηαθό ηνπο πεξηβάινλ πνπ εληάζζνληαη ζ απηέο ηηο θαηεγνξίεο. Απηό πνπ έρεη ζεκαζία είλαη λα γλσξίδεηε όηη απηέο νη αηηίεο απμάλνπλ ηηο πηζαλόηεηεο γηα πξνζβνιή από ηνλ ηό, θαη επίζεο αξθεηέο γπλαίθεο πνπ είραλ έλα κόλν εξσηηθό ζύληξνθν έρνπλ πξνζβιεζεί από ηνλ ηό (HPV) ίζσο λα γίλεη εμαιιαγή ζε πξνθαξθηληθό ζηάδην(cin) ή ζε θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ. Έηζη δελ ππάξρεη ιόγνο λα απηνθαηεγνξείζηε αλ εζείο ή άιιεο γπλαίθεο έρεηε δηαγλσζζεί κε θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ. Επίζεο όηαλ ην ακπληηθό ζύζηεκα βξίζθεηε ζε αηνλία κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ εμαιιαγή ηνπ πξνθαξθηληθνύ ζηαδίνπ ζε θαξθίλν.η αηνλία ηνπ ακπληηθνύ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα νθείιεηαη ζην θάπληζκα, ζηνλ ππνζηηηζκό, θαη ζε κνιύλζεηο όπσο ην Ετηο (HIV). Ο θαξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ δελ είλαη κόιπλζε θαη σο εθ ηνύηνπ δελ κεηαδίδεηαη ζε άιινπο. Επίζεο δελ πξνθαιεί γνληδηαθέο αιιαγέο θαη έηζη δελ πάεη από γελεά ζε γελεά, επνκέλσο δελ είλαη θιεξνλνκηθόο. Η ζεξαπεία ηνπ πξν- θαξθηληθνύ ζηαδίνπ Μεξηθέο θνξέο ηα αλώκαια θύηηαξα πνπ αληρλεύνληαη θαηά ηνλ πιεζπζκηαθό έιεγρν είλαη ήπηα (CIN 1). Σε απηέο ηηο πεξηπηώζεηο ηα αλώκαια θύηηαξα από

4 κόλα ηνπο κπνξεί λα επαλέιζνπλ ζε θπζηνινγηθά, θαη επνκέλσο δελ ρνξεγείηαη θακηά ζεξαπεία γηα ηηο ελδείμεηο CIN 1, όκσο ε εμέηαζε πξέπεη λα επαλαιεθζεί ζε κεξηθνύο κήλεο. Οη γπλαίθεο πνπ παξνπζηάδνπλ κέηξηεο ή ζνβαξέο αιιαγέο ζηα θύηηαξα (CIN2 ή CIN3) ζα πξέπεη λα εμεηαζζνύλ κε θνιπνζθόπην από ηνλ ηαηξό, παξ όιν πνπ είλαη πνιύ κηθξόο ν αξηζκόο ησλ γπλαηθώλ κε CIN πνπ πηζαλό λα αλαπηύμνπλ θαξθίλν ζηνλ ηξάρειν. Σηηο πεξηπηώζεηο ησλ γπλαηθώλ πνπ είλαη ζην πξνθαξθηληθό ζηάδην θαη πνπ πηζαλό λα εμειεηρζεί ζε θαξθίλν θάλνπλ δηάθνξεο ζεξαπείεο. Η ζεξαπεία ζηνρεύεη ζηελ θαηαζηξνθή ή ηελ αθαίξεζε ησλ επεξεαζκέλσλ θπηηάξσλ ρεηξνπξγηθά κε αγθπισηό εξγαιείν ή κε θσλνεηδή εθηνκή θαη βηνςία. Άιινπ είδνπο ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζεο είλαη κε ιέτδεξ ή κε θξπνπεμία. Απηέο νη ζεξαπείεο γίλνληαη ζε ηκήκαηα εμσηεξηθώλ αζζελώλ από ην ηαηξό ή από εμεηδηθεπκέλε λνζειεύηξηα. Ο πιεζπζκηαθόο έιεγρνο γίλεηαη κε εμέηαζε θαηά Παπαληθνιάνπ ( επίρξηζκα γηα κηθξνζθνπηθή εμέηαζε) ή κε θπηηαξνινγηθή εμέηαζε ησλ θνιπηθώλ εθθξίζεσλ γηα αλίρλεπζε ησλ αλώκαισλ θπηηάξσλ ζην πνιύ αξρηθό ζηάδην, πξηλ ηελ εμαιιαγή ζε θαξθίλν θαη ηελ έγθαηξε δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ, πξνηνύ παξνπζηαζζνύλ ζπκπηώκαηα Πνηα είλαη ηα ζπκπηώκαηα Τα πην ζπλεζηζκέλα ζπκπηώκαηα είλαη ε αλώκαιε αηκνξξαγία ελδηάκεζα ηνπ θύθινπ ηεο πεξηόδνπ ή κεηά ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ θύθινπ. Επίζεο ε θαθνζκία ησλ θνιπηθώλ εθθξίζεσλ θαη ε δπζθνξία θαηά ηελ ζεμνπαιηθή επαθή. Γηα ηηο γπλαίθεο πνπ είλαη ζε εκκελόπαπζε κπνξεί λα παξνπζηαζζεί εθ λένπ αηκνξξαγία Είλαη ζεκαληηθό λα κε ληξέπεζηε θαη λα δείηε ηνλ ηαηξό ή ηελ λνζειεύηξηα ζαο ην ζπληνκόηεξν θαη λα αλαθέξεηε ηα ζπκπηώκαηα. Όζν πην ζύληνκα ην θάλεηε ηόζν πην θαιά ζα είλαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζεξαπείαο. Πσο γίλεηαη ε δηάγλσζε Η δηάγλσζε κπνξεί λα γίλε είηε από ηνλ νηθνγελεηαθό ζαο ηαηξό νπνίνο ζα ζαο παξαπέκςεη ζην γπλαηθνιόγν είηε απεπζείαο από ηνλ γπλαηθνιόγν ζαο. Μηθξνζθνπηθή εμέηαζε επηρξίζκαηνο θαη θπηηαξνινγηθή εμέηαζε θνιπηθώλ εθθξίζεσλ Η κηθξνζθνπηθή εμέηαζε ηνπ επηρξίζκαηνο θαη ε θπηηαξνινγηθή εμέηαζε ησλ εθθξίζεσλ είλαη ζπλεζηζκέλεο εμεηάζεηο ξνπηίλαο γηα ηελ έγθαηξε επηζήκαλζε αλώκαισλ θπηηάξσλ δπζθαξύσζε- ζηνλ ηξάρειν. Απηέο νη εμεηάζεηο απνηεινύλ κέξνο ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα ηνλ πιεζπζκηαθό έιεγρν ζηηο γπλαίθεο πνπ δελ έρνπλ ζπκπηώκαηα θαη πνπ κπνξεί ζε θάπνηεο λα γίλεη δηάγλσζε θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο.

5 Λήςε επηρξίζκαηνο Η ιήςε επηρξίζκαηνο από ηνλ ηξάρειν γίλεηαη από ηνλ ηαηξό ηε λνζειεύηξηα κε ηε βνήζεηα έλόο εηδηθνύ εξγαιείνπ ηνπ δηαζηνιέα ν νπνίνο ζπγθξαηεί ηα ηνηρώκαηα ηνπ θόιπνπ αλνηθηά θαη κε ηε ρξήζε εηδηθήο ζπάηνπιαο ( κηαο ρξήζεο ) γίλεηαη ζπιινγή θπηηάξσλ μύλνληαο ειαθξηά ηνλ ηξάρειν. Τα θύηηαξα απιώλνληαη πάλσ ζε εηδηθά γπάιηλα πιαθάθηα θαη απνζηέιινληαη ζην ρεκείν γηα ηελ εμέηαζε ηνπο θάησ από ην κηθξνζθόπην. Οη πεξηζζόηεξεο γπλαίθεο αηζζάλνληαη θάπσο άβνια γηα ηνλ ηξόπν ηεο εμέηαζεο, όκσο γίλεηαη ζε πνιύ ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα θαη είλαη αλώδπλε. Λήςε θνιπηθώλ εθθξίζεσλ Απηή είλαη κηα άιιε κέζνδνο ζπιινγήο θπηηάξσλ θαη είλαη παξόκνηα κε ηε ιήςε επηρξίζκαηνο. Τα θύηηαξα ζπιιέγνληαη κε εηδηθή βνύξηζα θαη ηνπνζεηνύληαη κέζα ζε πγξό γηα ηε κεηαθνξά ηνπο ζην ρεκείν. Σην ρεκείν ηα θύηηαξα ηνπνζεηνύληαη πάλσ ζε γπάιηλα πιαθάθηα θαη εμεηάδνληαη θάησ από ην κηθξνζθόπην. Κνιπνζθόπηζε Αλ θαηά ηελ εμέηαζε ηνπ επηρξίζκαηνο ή ησλ θνιπηθώλ εθθξίζεσλ δηαθαλεί όηη ππάξρνπλ αλώκαια θύηηαξα ηόηε αθνινπζεί ε θνιπνζθόπηζε θαη ε ιήςε δείγκαηνο γηα βηνςία Απηή ε εμέηαζε γίλεηαη ζε λνζνθνκείν ή θιηληθή πνπ δηαζέηεη θνιπνζθόπην θαη δηαξθεί πνιύ ιίγν, γη απηό νη αζζελείο δελ ρξεηάδεηαη λα εηζαρζνύλ. Είλαη ζρεδόλ αλώδπλε θαη κεηά ηελ εμέηαζε κπνξεί λα παξνπζηαζζεί γηα ιίγεο κόλν κέξεο απώιεηα αίκαηνο από ηνλ θόιπν. Μεγάιε αγγπισηή ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ηεο εμαιιαγκέλεο δώλεο ( large loop of the transformation zone) Απηόο ν ρεηξηζκόο γίλεηαη γηα λα αθαηξεζεί από ηνλ ηξάρειν ε πεξηνρή πνπ εκπεξηέρεη ηα αλώκαια θύηηαξα (εμαιιαγκέλε δώλε) θαη λα εμεηαζζνύλ θάησ από ην κηθξνζθόπην. Η αθαίξεζε γίλεηαη κε ηνπηθή αλαηζζεζία θαη θάπνηεο γπλαίθεο αλαθέξνπλ ην αίζζεκα ειάρηζηνπ πόλνπ. Μεηά ηελ εμέηαζε ζπζηήλεηαη ε απνρή από ζεμνπαιηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαζώο θαη ε ρξήζε ηακπόλ γηα ιίγν ρξνληθό δηάζηεκα.η παξνπζία ειάρηζηνπ αίκαηνο από ηνλ θόιπν γηα κεξηθέο εκέξεο ζεσξείηαη θπζηνινγηθή. Κσλνεηδήο βηνςία Όηαλ ε επεξεαζκέλε πεξηνρή δελ εληνπίδεηαη ηθαλνπνηεηηθά κε ηελ κέζνδν ηεο θνιπνζθόπεζεο ηόηε ν ηαηξόο ζα επηρεηξήζεη θσλνεηδή εθηνκή ηεο πεξηνρήο γηα βηνςία.(ηζηνπαζνινγηθή εμέηαζε). Απηόο ν ρεηξηζκόο κπνξεί λα γίλεη κε ηνπηθή ή γεληθή αλαηζζεζία. Με ηελ θσλνεηδή εθηνκή κπνξεί λα αθαηξεζεί εμ νινθιήξνπ ε επεξεαζκέλε πεξηνρή αλ ε έθηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη κηθξή θαη έηζη δελ ζα ρξεηαζζεί λα γίλεη πεξαηηέξσ ζεξαπεία. Σε πεξηπηώζεηο πην εθηεηακέλεο λόζνπ ε θσλνεηδήο

6 εθηνκή ζα βνεζήζεη ηνλ ηαηξό ζηνλ παξαπέξα ρεηξηζκό θαη ηε ζεξαπεία πνπ ζα αθνινπζήζεη. Μεηά ηε βηνςία ν ηαηξόο ζα αθήζεη κέζα ζηνλ θόιπν γηα 24 ώξεο πεξίπνπ κηα πηεζηηθή γάδα γηα παξεκπόδηζε πηζαλήο αηκνξξαγίαο θαη επίζεο ζα ηνπνζεηήζεη δηνπξεζξηθόλ θαζεηήξα γηα απνβνιή ησλ νύξσλ ν νπνίνο ζα αθαηξεζεί κεηά ηελ αθαίξεζε ηεο πηεζηηθήο γάδαο. Είλαη θπζηνινγηθή ε ειαθξηά απώιεηα αίκαηνο κεηά ηελ εθηνκή. Είλαη αλαγθαία ε απνθπγή γηα 4-6 εβδνκάδεο ε ζεμνπαιηθή επαθή θαζώο επίζεο ε ζσκαηηθή θνύξαζε. Τα απνηειέζκαηα ηεο βηνςίαο ζα είλαη έηνηκα κεηά από θάπνην ρξνληθό δηάζηεκα.γη απηό ε αγσλία ζαο ζα είλαη κεγάιε. Ίζσο λα ρξεηαζζείηε ηελ βνήζεηα θαη ηελ ζπκπαξάζηαζε από θίινπο θαη ζπγγελείο ή αθόκε ηελ βνήζεηα από εμεηδηθεπκέλα άηνκα. (ζειίο). Σα είδε ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο Τα πην ζπρλά είδε θαξθίλνπ πνπ εληνπίδνληαη ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο είλαη δύν: 1. Αθαλζνθπηηαξηθόο-πιαθώδεο θαξθίλσκα (sguamous cell carcinoma). Απηό ην είδνο θαξθίλνπ αλαπηύζζεηαη ζηα πιαθώδε επηθαλεηαθά θύηηαξα ηνπ ηξαρήινπ θαη πνπ εθάπηεηαη ζην άλσ κέξνο ηνπ θόιπνπ. 2. Αδελνθαξθίλσκα. Απηό ην είδνο θαξθίλνπ αλαπηύζζεηαη από αδελνθύηηαξα ζηελ δίνδν ηνπ ηξαρήινπ θαη είλαη θάπσο δύζθνιν λα αληρλεπηεί κε ηελ εμέηαζε πνπ γίλεηαη θαηά ηνλ πιεζπζκηαθό έιεγρν. Άιια ζπαληόηεξα είδε είλαη ην αδελνπιαθώδεο θαξθίλσκα(adenosguamous carcinoma), ην κηθξνθπηηαξηθό θαξθίλσκα(small-cellcarcinomas) θαη ην clearcell carcinomas. Τα απνηειέζκαηα ηεο εμέηαζεο θαζνξίδνπλ ην είδνο ηνπ θαξθίλνπ θαζώο θαη άιιεο ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηαηξό όπσο είλαη ν βαζκόο θαη ε έθηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Απηέο νη πιεξνθνξίεο καδί κε ηελ γεληθή θπζηθή θαηάζηαζε ηνπ αζζελή θαζώο θαη ηα πνηειέζκαηα άιισλ ζπκπιεξσκαηηθώλ εμεηάζεσλ πνπ ζα αθνινπζήζνπλ ζα βνεζήζνπλ ηνλ ηαηξό ζηελ απόθαζε ηνπ γηα ην είδνο ηεο ζεξαπείαο πνπ ζα ρνξεγήζεη. πκπιεξσκαηηθέο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο Αηκαηνινγηθέο εμεηάζεηο: Δείγκαηα αίκαηνο γηα ηνλ έιεγρν ηεο λεθξηθήο θαη επαηηθήο ιεηηνπξγίαο, ησλ εξπζξώλ θαη ιεπθώλ αηκνζθαηξίσλ, ησλ αηκνπεηαιίσλ θαη άιισλ ζπζηαηηθώλ ηνπ αίκαηνο ζα ζηαινύλ ζην ρεκείν γηα εμέηαζε.

7 Αθηηλνινγηθέο εμεηάζεηο: Σπλήζσο νη αθηηλνινγηθέο εμεηάζεηο μεθηλνύλ κε απιή αθηηλνγξαθία ζώξαθνο γηα απεηθόληζε ησλ πλεπκόλσλ θαη ηεο θαξδηάο. Αμνληθή ηνκνγξαθία(ct Scan): Η αμνληθή ηνκνγξαθία γίλεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο ππέινπ γηα ηνλ ζαθή εληνπηζκό ηεο ζέζεο θαη ηεο έθηαζεο ηνπ πξνβιήκαηνο. Πξηλ από ηελ εμέηαζε ε αζζελήο ζα πάξεη από ην ζηόκα εηδηθή ζθηαγξαθηθή νπζία ζε πγξή κνξθή θαη πξνηνύ αξρίζεη ε εμέηαζε ε λνζειεύηξηα ζα ηνπνζεηήζεη κέζα ζηνλ θόιπν ηακπόλ. Επίζεο ζθηαγξαθηθό πγξό κπνξεί λα βάιεη θαη κέζα ζηνλ πξσθηό. Όινο απηόο ν ρεηξηζκόο γίλεηαη γηα θαιύηεξα απεηθνληζηηθά απνηειέζκαηα. Η όιε εμέηαζε είλαη αλώδπλε θαη δηαξθεί πεξίπνπ 30 ελώ ε αζζελήο μαπιώλεη αλαπαπηηθά. Μαγλεηηθή ηνκνγξαθία(mri): Σηε καγλεηηθή ηνκνγξαθία δελ ρξεζηκνπνηνύληαη αθηίλεο ρ αιιά καγλεηηζκόο. Τν κεράλεκα είλαη αξθεηά ζνξπβώδεο γη απηό ε αζζελήο αλ επηζπκεί κπνξεί λα βάιεη ηηο σηναζπίδεο πνπ ζα ηηο δώζεη ην πξνζσπηθό. Η εμέηαζε δηαξθεί πεξίπνπ 30 ιεπηά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κπνξεί λα παξεπξίζθεηαη κέζα ζην δσκάηην ζπγγεληθό ή θηιηθό άηνκν. Πξηλ από ηελ εμέηαζε αθαηξνύληαη όια ηα κεηαιιηθά θνζκήκαηα θαη αμεζνπάξ. Άηνκα κε βεκαηνδόηε ή κεηαιιηθά ρεηξνπξγηθά θιηπο δελ κπνξνύλ λα θάλνπλ απηή ηελ εμέηαζε ιόγσ ηνπ πςεινύ καγλεηηζκνύ πνπ εθπέκπεηαη. Τπεξερνγξάθεκα Τν ππεξερνγξάθεκα γίλεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο ιεθάλεο κε γεκάηε νπξνδόρν θύζηε, αθνύ πξνεγνπκέλσο ε αζζελήο πάξεη αξθεηά πγξά, γηα θαιύηεξε απεηθόληζε ησλ νξγάλσλ ηεο πεξηνρήο.. Είλαη αλώδπλε θαη ζύληνκε εμέηαζε. Τν ππεξερνγξάθεκα γίλεηαη εμσηεξηθά από ηελ επηθάλεηα ηεο θνηιηάο ή θαη ελδνθνιπηθά. Ιαηξηθή εμέηαζε θάησ από γεληθή αλαηζζεζία Η εμέηαζε ηνπ θόιπνπ θαη ηνπ ηξαρήινπ θάησ από γεληθή αλαηζζεζία επηηξέπεη ζηνλ ηαηξό λα πάξεη δείγκαηα ηζηώλ από ην ελδνκήηξην κε απόμεζε ή κε ηε ρξήζε πζηεξνζθνπηίνπ, γηα ηζηνπαζνινγηθή εμέηαζε θάησ από ην κηθξνζθόπην (βηνςία), ρσξίο λα πξνθαιέζεη πόλν ζηελ αζζελή. Είλαη απόιπηα θπζηνινγηθό ε αζζελήο κεηά ηελ εμέηαζε θαη γηα κεξηθέο εκέξεο λα έρεη ιίγν αίκα. από ηνλ θόιπν. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο λάξθσζεο, ζηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ππάξρεη ππνςία γηα πηζαλέο κεηαζηάζεηο, ν ηαηξόο κπνξεί λα ζειήζεη λα ειέγμεη ηελ νπξνδόρν θύζηε (θπζηενζθόπηζε) θαη ην παρύ έληεξν (θνινλνζθόπηζε) θαη λα πάξεη δείγκαηα γηα βηνςία.

8 Η ρεηξνπξγηθή επέκβαζε Πξηλ από θάζε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ν ηαηξόο επεμεγεί θαη ζπδεηεί κε ηελ αζζελή γηα ην είδνο θαη ηελ έθηαζε ηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο πνπ εηζεγείηαη κε βάζε ηα επξήκαηα από ηηο δηάθνξεο εμεηάζεηο πνπ πξνεγήζεθαλ. Η αζζελήο πξηλ από ηελ επέκβαζε πξέπεη λα είλαη απόιπηα ζίγνπξε όηη έρεη ζπδεηήζεη κε ηνλ ηαηξό ηεο ιεπηνκεξώο ηελ θαηάζηαζε ηεο θαη ην όθεινο πνπ ζα έρεη από ηελ εγρείξηζε θαζώο επίζεο θαη ηηο πηζαλέο επηπινθέο είηε απηέο ζα είλαη παξνδηθέο ή κόληκεο. Τέηνηνπ είδνπο επεκβάζεηο είλαη θαιό λα γίλνληαη από ηαηξνύο πνπ έρνπλ εμεηδίθεπζε ή εκπεηξία ζηνλ γπλαηθνινγηθό θαξθίλν. Η ρεηξνπξγηθή αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο κπνξεί λα αθνξά ηελ αθαίξεζε ηεο κήηξαο, ηνπο ιεκθαδέλεο ηεο πεξηνρήο θαη κηθξό κέξνο ηνπ θόιπνπ. Αλ ηα θαξθηληθά θύηηαξα εληνπίδνληαη κόλν ζηελ επηθάλεηα ηνπ ηξαρήινπ ηόηε ε ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε ζα αθνξά, θσλνεηδή εθηνκή ηνπ ηξαρήινπ θαη βηνςία, ζεξαπεία κε ιετδεξ, θξπνπεμία ή ηξαρειεθηνκή. Επίζεο είλαη πηζαλή ε ακθνηεξόπιεπξε αθαίξεζε ησλ σνζεθώλ θαη ησλ ζαιπίγγσλ εθηόο αλ ε αζζελήο είλαη λέα γπλαίθα θαη ε πεξίπησζε ηεο επηηξέπεη ηελ κε αθαίξεζε ηνπο γηα λα κε επέιζεη πξώηκε εκκελόπαπζε. Eπίζεο γηα θάπνηεο αζζελείο ε ρεηξνπξγηθή αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο είλαη πξνηηκόηεξε αληί ηεο ρνξήγεζεο αθηηλνζεξαπεία ο ζηελ πεξηνρή ηεο ππέινπ σο ζεξαπεπηηθή επηινγή, θαζ όηη ε επίδξαζε ηεο αθηηλνζεξαπείαο πάλσ ζηηο σνζήθεο αδξαλνπνηεί ηε ιεηηνπξγία ηνπο κε απνηέιεζκα ηελ πξόσξε εκκελόπαπζε. Σε εθείλεο ηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ην ζεξαπεπηηθό όθεινο είλαη κεγαιύηεξν από ηελ αθαίξεζε ή ηελ αδξαλνπνίεζε ησλ σνζεθώλ ν ηαηξόο ζα ρνξεγήζεη ππνθαηάζηαηα νξκνλώλ ( Hormone replacement therapy-hrt) γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ ζπκπησκάησλ ηεο εκκελόπαπζεο. Απηά ηα ππνθαηάζηαηα ρνξεγνύληαη είηε ζε ράπηα, είηε ζε επηδεξκηθά έκπιαζηξα ή ζε θξέκεο. Μεηά ηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε Μεηά ηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ην λνζειεπηηθό πξνζσπηθό ηνπ ζαιάκνπ ελζαξξύλεη ηελ αζζελή γηα έγθαηξε θηλεηνπνίεζε κε ζθνπό ηελ πξόιεςε πηζαλώλ κεηεγρεηξεηηθώλ επηπινθώλ (ζξνκβνθιεβίηηδα, πλεπκνλία, θ.η.ι.). Αλ ε θαηάζηαζε ηεο αζζελνύο δελ ην επηηξέπεη αθόκα ζα θαιεζηεί ε/ν θπζηνζεξαπεύηξηα /ηήο γηα λα επηδείμεη ηηο πξέπνπζεο αζθήζεηο. Η αζζελήο ζα παίξλεη ελδνθιέβηα πγξά ζύκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ ηαηξνύ κέρξη ζ όηνπ λα κπνξέζεη λα ζηηίδεηαη θαλνληθά.

9 Επίζεο ε εηζαγσγή δηνπξεζξηθνύ θαζεηήξα πξηλ ή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επέκβαζεο ν νπνίνο ζπλδέεηαη κε νπξνζπιιέθηε είλαη ζπλεζηζκέλε ηαθηηθή. Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ν ηαηξόο ηνπνζεηεί ζσιήλα παξνρέηεπζεο γηα λα απνβάιινληαη ηα πγξά από ηελ πεξηνρή ηεο επέκβαζεο.υγξά θαη αίκα είλαη θπζηνινγηθό λα απνβάιινληαη θαη από ηνλ θόιπν. Ο ηαηξόο κεηά από θάζε επέκβαζε κεξηκλά θαη ειέγρεη ην ζέκα ηνπ πόλνπ κε ηα θαηάιιεια παπζίπνλα, ν νπνίνο θπζηνινγηθά ππάξρεη γηα κεξηθέο εκέξεο,. Η παξακνλή ζην λνζνθνκείν/θιηληθή δηαξθεί πεξίπνπ 6-8 εκέξεο θαη ε αζζελήο αλαρσξεί αθνύ πξνεγνπκέλσο ηεο αθαηξεζνύλ νη ξαθέο/θιηπο Οη αζζελείο πνπ δνπλ κόλεο ηνπο θαη δελ έρνπλ βνήζεηα ζην ζπίηη είλαη θαιό λα ζπδεηήζνπλ ην πξόβιεκα ηνπο κε ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγό ηνπ λνζνθνκείνπ ή ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγό ησλ νξγαλώζεσλ/ζπλδέζκσλ αζζελώλ κε θαξθίλν πξνηνύ θύγνπλ γηα ην ζπίηη ηνπο. Μεηά ηελ επέκβαζε πηζαλό λα ππάξρνπλ δηαηαξαρέο ζηελ πεξίνδν θαζώο θαη πξνβιήκαηα ζύιιεςεο εθηόο, από ηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ε εκκελόπαπζε νξηζηηθνπνηείηαη κεηά από νιηθή πζηεξεθηνκή. Η ζεμνπαιηθή δξαζηεξηόηεηα πξέπεη λα αλαζηαιεί γηα κεξηθέο εβδνκάδεο (ηνπιάρηζηνλ έμε εβδνκάδεο) κέρξη λα επνπισζεί ε πεξηνρή ηεο επέκβαζεο. Απηά ηα ζέκαηα είλαη θαιό λα ζπδεηηνύληαη κε ηνλ ηαηξό ρσξίο αλαζηνιέο από ληξνπή. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο αλάξξσζεο κεηά από πζηεξεθηνκή νξηζκέλεο γπλαίθεο δπζθνιεύνληαη λα νδεγήζνπλ γηα κεξηθέο εβδνκάδεο. Όλησο γίλνληαη ζπζηάζεηο πξνο όιεο ηηο αζζελείο λα απνθεύγνπλ ηελ εληαηηθή ζσκαηηθή θνύξαζε/ άζθεζε θαη ην ζήθσκα βάξνπο γηα 2 κήλεο ηνπιάρηζηνλ θαζώο επίζεο θαη ην νδήγεκα. Πξηλ από ηελ αλαρώξεζε ηεο αζζελνύο από ην λνζνθνκείν/θιηληθή ζα ηεο δνζεί ξαληεβνύ γηα ηελ επόκελε επίζθεςε ηεο ζην ηαηξό. Σ απηό ην ξαληεβνύ είλαη ε πην θαηάιιειε ζηηγκή λα ζπδεηήζεη κε ηνλ ηαηξό ηα δηάθνξα εξσηήκαηα ή απνξίεο πνπ πηζαλό λα πξνθύςνπλ θαηά ηε δηάξθεηα πνπ ζα βξίζθεηαη ζην ζπίηη. Κάπνηεο αζζελείο κεηά από ηε δηάγλσζε θαη ηε ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ηνπ θαξθίλνπ ίζσο λα αηζζάλνληαη ςπρνινγηθή αλαζηάησζε ή θόξηηζε. Σε ηέηνηεο πεξηπηώζεηο ε απνκόλσζε θαη ε ζησπή δελ ελεξγνύλ ζεηηθά. Υπάξρνπλ άηνκα πνπ πέξαζαλ παξόκνηα εκπεηξία θαη πνπ είλαη πξόζπκα λα δώζνπλ ζηήξημε θαη ζπκπαξάζηαζε. Επίζεο ε βνήζεηα από εμεηδηθεπκέλνπο επαγγεικαηίεο ςπρνιόγνπο,θνηλσληθνύο ιεηηνπξγνύο θαη λνζειεύηξηεο είλαη κεγάιε θαη ζεκαληηθή. Σην πίζσ κέξνο απηνύ ηνπ βηβιηαξίνπ ζα βξείηε ηηο δηεπζύλζεηο ησλ νξγαλσκέλσλ εζεινληηθώλ ζπλδέζκσλ πνπ πξνζθέξνπλ εληειώο δσξεάλ ππεξεζίεο ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο. Πηζαλέο καθξνρξόληεο κεηεγρεηξεηηθέο επηπινθέο

10 Οη πεξηζζόηεξεο γπλαίθεο πνπ ππνβάιινληαη ζε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ιόγσ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο δελ παξνπζηάδνπλ θακία κεηεγρεηξεηηθή επηπινθή. Ο ηαηξόο επεμεγεί ζε όιεο ηηο αζζελείο ηηο πηζαλέο επηπινθέο πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζζνύλ κεηά από κηα ηέηνηα επέκβαζε, θαη απηέο κπνξεί λα είλαη: - βιάβε ζην λεύξν πνπ ειέγρεη ηελ ιεηηνπξγία ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο ή ηνπ παρένο εληέξνπ, κε ζπκπηώκαηα όπσο ε αθξάηεηα νύξσλ ή θνπξάλσλ. - ιεκθνίδεκα ζην/ζηα θάησ άθξν/α ζε πεξίπησζε πνπ επηβάιιεηαη ε αθαίξεζε ιεκθαδέλσλ, κε ζπκπηώκαηα ην νίδεκα ιόγσ ειιεηπνύο θπθινθνξίαο ηνπ ιεκθηθνύ πγξνύ (ην ιεκθνίδεκα κπνξεί λα παξνπζηαζζεί θαη ζε πεξίπησζε αθηηλνζεξαπείαο ζηελ πεξηνρή ηεο ππέινπ). Γηα όπνην ζύκπησκα θη αλ παξνπζηαζζεί ε αζζελήο ζα πξέπεη λα ην αλαθέξεη ζηνλ ηαηξό ηεο γηα λα ηεο δνζεί ε θαηάιιειε ζεξαπεπηηθή αγσγή θαη θαζνδήγεζε. Σξαρειεθηνκή Σξαρειεθηνκή γίλεηαη κόλν ζηηο πεξηπηώζεηο έγθαηξεο δηάγλσζεο ηνπ θαξθίλνπ Σηηο λεαξέο γπλαίθεο κε έγθαηξε δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο ππάξρεη ε δπλαηόηεηα εθαξκνγήο ηεο λέαο ρεηξνπξγηθήο κεζόδνπ πνπ νλνκάδεηαη ηξαρειεθηνκή. Με απηό ην είδνο ηεο ρεηξνπξγηθήο αληηκεηώπηζεο αθαηξνύληαη κόλν ν ηξάρεινο θαη ην άλσ κέξνο ηνπ θόιπνπ ελώ ην ππόινηπν κέξνο ηεο κήηξαο παξακέλεη. Οη ιεκθαδέλεο ηεο πεξηνρήο αθαηξνύληαη δηαδεξκηθά κε κηα κηθξή ηνκή πάλσ ζηελ θνηιηά (keyhole surgery). Απηό ην είδνο ηεο ρεηξνπξγηθήο αληηκεηώπηζεο ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν δίλεη ην πιενλέθηεκα ζηε λεαξή γπλαίθα λα ηεθλνπνηήζεη. Σε πεξίπησζε κειινληηθήο εγθπκνζύλεο γίλεηαη ζπξξαθή ζην θάησ κέξνο ηεο κήηξαο γηα ζπγθξάηεζε ηεο θύεζεο ιόγσ ηνπ πςεινύ θηλδύλνπ γηα απνβνιή. Ο ηνθεηόο πξνγξακκαηίδεηαη θαη γίλεηαη πάληνηε κε θαηζζαξηθή ηνκή. Η ηξαρειεθηνκή είλαη εμεηδηθεπκέλε ρεηξνπξγηθή κέζνδνο θαη γίλεηαη από εηδηθνύο γπλαηθνιόγνπο ζε λνζνθνκεία ή θιηληθέο.

11 Δθηεηακέλε ππειηθή ρεηξνπξγηθή επέκβαζε (Pelvic extenteration) Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κεηά από ηελ ζπκπιήξσζε ηεο ελδεηθλπόκελεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο κπνξεί λα ππάξμεη ππνηξνπή ηεο λόζνπ κέζα ζηελ πύειν. Απηή ε εμέιημε πηζαλόλ λα νδεγήζεη ηνλ ηαηξό ζηε ξηδηθή ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ησλ νξγάλσλ πνπ βξίζθνληαη κέζα ζηελ πύειν όπσο ε κήηξα, ν ηξάρεινο, νη σνζήθεο, ε νπξνδόρνο θύζηεο θαη ην θάησ κέξνο ηνπ παρένο εληέξνπ. Καηά ηελ αθαίξεζε ησλ πην πάλσ νξγάλσλ, πνπ επηπρώο ζπάληα ζπκβαίλεη, ν ηαηξόο ζα κεξηκλήζεη γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο εληεξηθήο ιεηηνπξγίαο θαζώο επίζεο θαη ηελ δηνρέηεπζε ησλ νύξσλ θάλνληαο αλνίγκαηα, έλα γηα ηελ θάζε πεξίπησζε, πιάγηα πάλσ ζηελ θνηιηά (θνινζηνκία, νπξνζηνκία) γηα πεξηζπιινγή ησλ θελώζεσλ, θνπξάλσλ θαη νύξσλ. Επίζεο ν ηαηξόο ζα θάλεη απνθαηάζηαζε ηνπ θόιπνπ. Ο ηαηξόο θαη ε εηδηθή λνζειεύηξηα ζηε θξνληίδα ησλ ζηνκίσλ(-stoma care nurse) επεμεγνύλ κε ιεπηνκέξεηα όινπο ηνπο ρεηξηζκνύο γηα ηελ επέκβαζε θαη ηελ θξνληίδα ησλ ζηνκίσλ. Η εηδηθή λνζειεύηξηα επηζθέπηεηαη ζπρλά ηελ αζζελή κεηεγρεηξεηηθά κέρξη λα ζπλεζίζεη λα ρεηξίδεηαη κε αζθάιεηα από κόλε ηεο ηηο ζηνκίεο θαη δίλεη όιεο ηηο απαξαίηεηεο ζπκβνπιέο γηα θαιή θξνληίδα ηνπ δέξκαηνο γύξσ από ηελ πεξηνρή. Γεληθά απηνύ ηνπ είδνπο νη επεκβάζεηο είλαη ρξνληθά κεγάιεο όπσο κεγάινο είλαη θαη ν ρξόλνο αλάξξσζεο θαη απνδνρήο ησλ λέσλ ζπλζεθώλ πνπ αθνξνύλ ηελ εηθόλα ηνπ ζώκαηνο θαη ηηο αιιαγέο ζηελ πνηόηεηα δσήο. Οη νξγαλώζεηο ησλ αζζελώλ κε θαξθίλν είλαη ζε ζέζε λα βνεζήζνπλ κέζα από ηηο ππεξεζίεο ηνπο ηελ θάζε αζζελή, θηάλεη λα ην δεηήζεη. Αθηηλνζεξαπεία Η αθηηλνζεξαπεηα είλαη ζεξαπεπηηθή κέζνδνο θαηά ηνπ θαξθίλνπ θαη γίλεηαη κε ηε ρνξήγεζε πςειώλ δόζεσλ αθηίλσλ Φ.

12 Γηα ηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο ε αθηηλνζεξαπεία κπνξεί λα ρνξεγεζεί εμσηεξηθά (επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο) ή εζσηεξηθά (ελδνθνιπηθά) ή ζε ζπλδηαζκό θαη ησλ δύν κεζόδσλ. Η θάζε αζζελήο παίξλεη όιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνύλ ηελ δηθή ηεο ζεξαπεία από ηνλ ηαηξό. Επίζεο ελεκεξώλεηαη γηα ην όθεινο πνπ ζα έρεη από ηελ ελδεηθλπόκελε ζεξαπεία θαζώο επίζεο θαη ηηο πηζαλέο παξελέξγεηεο ηεο. Ο ζρεδηαζκόο ηεο ζεξαπείαο Ο ζρεκαηηζκόο ηεο ζεξαπείαο είλαη πνιύ ζεκαληηθόο αθνύ απνζθνπεί ηόζν ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αζζέλεηαο όζν θαη ζηνλ πεξηνξηζκό ησλ πηζαλώλ επηπινθώλ από ηελ αθηηλνβνιία. Γηα ην ζρεδηαζκό ηεο ζεξαπείαο δίλεηαη ξαληεβνύ θαη ζπκπιεξώλεηαη ζπλήζσο κέζα κηα δπν εκέξεο. Πεξηιακβάλεη αθηηλνινγηθέο απεηθνλήζεηο θαη αμνληθή ηνκνγξαθία θαζώο επίζεο ηελ ηνπνζέηεζε κηθξώλ ζεκαδηώλ πάλσ ζην δέξκα κε καξθαδόξν ή θαη ηαηηνύ γηα θαζνδήγεζε ηεο αθηηλνβνιίαο. Γηα θαιύηεξεο εηθόλεο.ελδνθνιπηθά ηνπνζεηείηαη ηακπόλ θαη ρνξεγείηαη αθηηλν-απεηθνληζηηθό πγξό από ηνλ πξσθηό. Δμσηεξηθή αθηηλνζεξαπεία Η εμσηεξηθή αθηηλνζεξαπεία (δηαδεξκηθή) ρνξεγείηε ζε θαζεκεξηλέο κηθξέο δόζεηο αθηηλνβνιίαο εθηόο Σαββάηνπ θαη Κπξηαθήο θαη είλαη αλώδπλε. Η πςειήο ελέξγεηαο αθηηλνβνιία εθπέκπεηαη από εηδηθό κεράλεκα ην νπνίν είλαη εγθαηεζηεκέλν ζε εηδηθά δηακνξθσκέλν δσκάηην θαη ρώξν ηνπ λνζνθνκείνπ/θιηληθήο γηα ζθνπνύο αθηηλνπξνζηαζίαο.. Μέζα ζ απηό ην δηακνξθσκέλν δσκάηην νη αζζελείο παίξλνπλ ηε ζεξαπεία ηνπο μαπισκέλνη ρσξίο ηελ παξνπζία ηνπ αθηηλνγξάθνπ. Ο αθηηλνγξάθνο ζα ρνξεγήζεη ηε ζεξαπεία κε ηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή, από άιιν ρώξν όπνπ παξάιιεια έρεη ηε δπλαηόηεηα λα παξαθνινπζεί ηνλ αζζελή δηακέζνπ ηνπ θιεηζηνύ ζπζηήκαηνο θαζ όιελ ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο ηνπ. Οη αζζελήο δελ ρξεηάδεηαη λα δηαλπθηεξεύνπλ ζην λνζνθνκείν/θιηληθή ελ όζν παίξλνπλ αθηηλνζεξαπεία εθηόο εάλ ν ηαηξόο θξίλεη δηαθνξεηηθά. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο αθηηλνζεξαπείαο γίλνληαη ζε ηαθηά

13 ρξνληθά δηαζηήκαηα αλαιύζεηο αίκαηνο θαη δίδνληαη αλάινγεο ζπκβνπιέο, από ηνλ ηαηξό ή ηε λνζειεύηξηα, γηα θξνληίδα ηνπ δέξκαηνο ζηελ πεξηνρή πνπ αθηηλνβνιείηαη θαζώο επίζεο θαη νδεγίεο γηα ην είδνο ηεο δηαηξνθήο. Δζσηεξηθή Αθηηλνζεξαπεία- Βξαρπζεξαπεία Η εζσηεξηθή αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηε ελδνθνιπηθά απεπζείαο πάλσ ζηνλ ηξάρειν κε ηε ρξήζε πςειώλ δόζεσλ αθηηλνβνιίαο θαη κε ρακειή επίδξαζε ζηνπο γύξσ ηζηνύο θαη όξγαλα.. Η δηάξθεηα ρνξήγεζεο ηεο ζεξαπείαο είλαη κηθξή θαη ζπκπιεξώλεηαη ζπλήζσο ζε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα. Δελ ρξεηάδεηαη ε παξακνλή ηεο αζζελνύο εληόο ηνπ λνζνθνκείνπ/θιηληθήο. Παξελέξγεηεο ηεο αθηηλνζεξαπείαο Η απώιεηα ελδνθνιπηθώλ πγξώλ ή κηθξναηκνξξαγίαο δελ είλαη αζπλήζηζην θαηλόκελν κεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ζεξαπείαο. Αλ όκσο ε πνζόηεηα είλαη κεγάιε ζα πξέπεη λα ελεκεξσζεί ν ηαηξόο ή ε λνζειεύηξηα. Η αθηηλνζεξαπεία κπνξεί λα πξνθαιέζεη δηάξξνηα, θάςηκν θαηά ηελ δηνύξεζε θαη θόπσζε. Απηά ηα ζπκπηώκαηα κπνξεί λα είλαη ήπηα ή θαη ζνβαξά κεξηθέο θνξέο. Ο ηαηξόο δίλεη πάληνηε νδεγίεο γηα απνθπγή ή πεξηνξηζκό ησλ ζπκπησκάησλ. Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ε αθηηλνβνιία κπνξεί λα επεξεάζεη ηηο σνζήθεο θαη λα παξνπζηαζζνύλ ζπκπηώκαηα εκκελόπαπζεο 3 κήλεο πεξίπνπ κεηά ην ηέινο ηεο ζεξαπείαο. Απηό ζεκαίλεη όηη ν θύθινο ηεο πεξηόδνπ κπνξεί λα ζηακαηήζεη θαη ε αζζελήο λα παξνπζηάδεη εμάςεηο, εθίδξσζε, μεξόηεηα ηνπ δέξκαηνο θαη ηνπ θόιπνπ. Επίζεο ιόγσ ηεο ζεξαπείαο κπνξεί λα ζπξξηθλσζεί /ζηελέςεη ν θόιπνο θαη λα δπζθνιεύεη ηελ ζεμνπαιηθή επαθή. Γηα όιεο ηηο πηζαλέο επηπινθέο ν ηαηξόο γλσξίδεη θαη κπνξεί λα ηηο αληηκεησπίζεη κε θαηάιιειε αγσγή θαη θξνληίδα. Πηζαλέο παξελέξγεηεο καθξάο δηάξθεηαο Σπάληα θάπνηεο παξελέξγεηεο κπνξεί λα δηαξθέζνπλ πεξηζζόηεξν. Σε έλα κηθξό αξηζκό αζζελώλ κπνξεί λα παξνπζηάζνπλ παξαηεηακέλεο δηάξξνηεο ή ζπρλννπξία. Επίζεο κπνξεί λα παξνπζηάζνπλ κηθξναηκνξξαγία από ηα αγγεία ηνπ εληέξνπ ή ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο.

14 Η ζπξξίθλσζε θαη ε ζηέλσζε ηνπ θόιπνπ κπνξεί λα παξαηαζεί θαη λα δπζθνιεύεη ηελ ζεμνπαιηθή επαθή. Σπαληόηεξα κπνξεί λα παξνπζηαζζεί νίδεκα ζηα πόδηα ιεκθνίδεκα. Σαλ αηηία απηνύ ηνπ πξνβιήκαηνο κπνξεί λα είλαη ε αθαίξεζε ιεκθαδέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ πεξηνρή ηεο ππέινπ θαηά ηελ ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ή θαη ε αλαγθαία ζπκπεξίιεςε ησλ ιεκθαδέλσλ ζηελ αθηηλνζεξαπεία. Υεκεηνζεξαπεία Σηε ρεκεηνζεξαπεία ρξεζηκνπνηνύληαη θπηηαξνζηαηηθά θάξκαθα πνπ θαηαζηξέθνπλ ηα θαξθηληθά θύηηαξα. Υπάξρνπλ δηάθνξα είδε θπηηαξνζηαηηθώλ θαξκάθσλ πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηελ ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο. Τα πεξηζζόηεξα θάξκαθα ρνξεγνύληαη ελδνθιέβηα. Σπλήζσο ε ρεκεηνζεξαπεία ρνξεγείηαη ζε ζπλδπαζκό κε ηελ αθηηλνζεξαπεία γηα πην δξαζηηθή ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε. Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ε ρεκεηνζεξαπεία κπνξεί λα ρνξεγεζεί πξίλ ηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε κε ζθνπό ηε ζκίθξπλζε ηνπ όγθνπ θαη ηελ επθνιόηεξε αθαίξεζε ηνπ. Φεκεηνζεξαπεία επίζεο κπνξεί λα ρνξεγεζεί ζε άηνκα πνπ παξνπζηάδνπλ κεηαζηάζεηο ζε άιια κέξε ηνπ ζώκαηνο ηνπο θαη επίζεο ζε άηνκα όπνπ ε αξξώζηηα ηνπο επαλεκθαλίδεηαη κεηά ηελ αθηηλνζεξαπεία. Σε απηέο ηηο πεξηπηώζεηο ε ρεκεηνζεξαπεία ζηνρεύεη ζηε ζπξξύθλσζε θαη ηνλ πεξηνξηζκό ηεο αζζέλεηαο, ζηελ αλαθνύθηζε ησλ ζπκπησκάησλ θαη ζηελ παξάηαζε ηεο θαιήο πνηόηεηαο ηεο δσήο ηνπο. Παξελέξγεηεο ηεο ρεκεηνζεξαπείαο Οη παξελέξγεηεο ηεο ρεκεηνζεξαπείαο κπνξεί λα είλαη θάπσο πην έληνλεο όηαλ ρνξεγείηε ζε ζπλδπαζκό κε ηελ αθηηλνζεξαπεία. Τα θπηηαξνζηαηηθά θάξκαθα επεξεάδνπλ παξνδηθά ηελ παξαγσγή ησλ θπηηάξσλ ηνπ αίκαηνο, ηα ιεπθά θαη ηα εξπζξά αηκνζθαίξηα θαζώο θαη ηα αηκνπεηάιηα. Ο η θαζνξηζκέλεο αηκαηνινγηθέο εμεηάζεηο πξνζβιέπνπλ ζηνλ εληνπηζκό γηα ηπρόλ πηώζε απηώλ ησλ αηκνζθαηξίσλ θαη ηε ρνξήγεζε θαηάιιειεο αγσγήο θαη θξνληίδα. Τα θπηηαξνζηαηηθά θάξκαθα κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηελ επαηηθή θαη ηε λεθξηθή ιεηηνπξγία, γη απηό πξηλ ηε ρνξήγεζε ηεο ρεκεηνζεξαπείαο γίλεηαη αηκαηνινγηθόο έιεγρνο. Άιιεο παξελέξγεηεο είλαη ην αίζζεκα ηεο θόπσζεο, ε λαπηία, ν εκεηόο, ε αισπεθία (απώιεηα καιιηώλ). Γηα ηε λαπηία θαη ηνλ εκεηό ρνξεγνύληαη πξνιεπηηθά αληηεκεηηθά θάξκαθα. Η απώιεηα καιιηώλ είλαη επίζεο παξνδηθή,

15 δύν κε ηξείο κήλεο κεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ρεκεηνζεξαπείαο ηα καιιηά μαλαθπηξώλνπλ. Κάπνηα θάξκαθα ηεο ρεκεηνζεξαπείαο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ εξεζηζκό ή θαη κηθξά έιθε ζην βιελλνγόλν ηνπ ζηόκαηνο. Η πγηεηλή θαη ην ηαθηηθό πιύζηκν ηνπ ζηόκαηνο ζπκβάιιεη ζηελ απάκβιπλζε ηνπ πξνβιήκαηνο.. Όιεο νη παξελέξγεηεο ππνρσξνύλ κεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ζεξαπείαο. Η ηαηξηθή παξαθνινύζεζε Μεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ζεξαπείαο ε ηαηξηθή παξαθνινύζεζε ηεο αζζελνύο ζα είλαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη ζα πεξηιακβάλνπλ ηελ επίζθεςε ζηνλ ηαηξό, ηνλ αθηηλνινγηθό θαη αηκαηνινγηθό έιεγρν. Αλ ελδηάκεζα ησλ επηζθέςεσλ πξνθύςεη νηηδήπνηε πνπ αλεζπρεί ηελ αζζελή ζα πξέπεη λα ελεκεξσζεί ν ηαηξόο. Η ζεμνπαιηθόηεηα θαη ε γνληκόηεηα Οη δηάθνξεο ζεξαπείεο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο κπνξεί λα έρνπλ επηπηώζεηο ζηε ζεμνπαιηθή δσή ηεο αζζελνύο. Αξθεηέο από απηέο κπνξνύλ λα πξνιεθζνύλ ή θαη λα ζεξαπεπζνύλ. Σπκπηώκαηα εκκελόπαπζεο Η αθαίξεζε ηεο κήηξαο θαη ησλ σνζεθώλ ή ε αθηηλνζεξαπεία ζηελ πεξηνρή ηεο ππέινπ ζε γπλαίθεο πνπ δελ βξίζθνληαη ζηελ εκκελόπαπζε, ζα παξνπζηάζνπλ ζπκπηώκαηα εκκελόπαπζεο όπσο είλαη νη εμάςεηο, ε μεξνδεξκία, ε μεξόηεηα ηνπ θόιπνπ θαη ε κεησκέλε επηζπκία γηα ζεμνπαιηθή επαθή. Αξθεηά από ηα ζπκπηώκαηα ππνρσξνύλ κε ππνθαηάζηαηα νξκνλώλ αθνύ δελ κπνξνύλ λα παξαρζνύλ από ηηο σνζήθεο. Τα ππνθαηάζηαηα νξκνλώλ θπθινθνξνύλ ππό κνξθή επηδεξκηθώλ επηζεκάησλ (πάηζηεο), ελδνθνιπηθνύ ζθεπάζκαηνο θαη ζε ράπηα. Η μεξόηεηα ηνπ θόιπνπ αληηκεησπίδεηαη κε ιηπαληηθά ζθεπάζκαηα ελδνθνιπηθά, ή από ηνλ ζύληξνθν, πξηλ ή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεμνπαιηθήο επαθήο. Η ζπξξύθλσζε/ζηέλσζε ηνπ θόιπνπ αληηκεησπίδεηαη κε ηε ρξήζε εηδηθώλ δηαζηνιέσλ ή ηελ ηαθηηθή ζεμνπαιηθή επαθή. Αξθεηέο γπλαίθεο δηαθαηέρνληαη από θόβν κήπσο θαη επαλέιζεη ε αξξώζηηα ηνπο αλ έρνπλ ζεμνπαιηθή δξαζηεξηόηεηα ακέζσο κεηά ηελ αθηηλνζεξαπεία, όκσο είλαη απόιπηα αζθαιείο, επίζεο ν ζύληξνθνο, δελ θηλδπλεύεη λα πάζεη θαξθίλν κε ηε ζεμνπαιηθή επαθή καδί ηνπο. Εθείλν πνπ πξέπεη λα έρεη ππ όςηλ ηνπ ν ζύληξνθνο είλαη ν ιεπηόο ρεηξηζκόο θαηά ηελ επαθή. Γνληκόηεηα Η γνληκόηεηα παύεη λα πθίζηαηαη κε ηελ αθαίξεζε ηεο κήηξαο ή ηελ αθηηλνζεξαπεία γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν. Είλαη ηδηαίηεξα ζθιεξή απηή ε εμέιημε γηα ηηο λέεο γπλαίθεο πνπ δελ πξόιαβαλ λα ηεθλνπνηήζνπλ ή λα ζπκπιεξώζνπλ ηελ νηθνγέλεηα ηνπο.

16 Η ζπλαηζζεκαηηθή επίδξαζε Αξθεηέο γπλαίθεο, αλεμάξηεηα από ηελ ειηθία ηνπο, λνηώζνπλ όηη κεηνλεθηνύλ θαη αηζζάλνληαη όηη επεξεάδεηαη ε ζειπθόηεηα ηνπο κε ηελ αθαίξεζε ηεο κήηξαο. Η αλαδήηεζε ζηήξημεο από επαγγεικαηίεο, κέζσ ησλ νξγαλώζεσλ/ ζπλδέζκσλ πνπ πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο πξνο ηνπο αζζελείο κε θαξθίλν, ζα βνεζήζεη αξθεηά. Έξεπλα- Κιηληθέο Γνθηκέο Η έξεπλα γηα λέεο κεζόδνπο θαη ηξόπνπο αληηκεηώπηζεο ηνπ θαξθίλνπ ζηνλ ηξάρειν ηεο κήηξαο ζπλερίδνληαη δηαξθώο. Όιεο νη λέεο ζεξαπείεο πνπ αλαθαιύπηνληαη πεξλνύλ κέζα από δηάθνξα εξεπλεηηθά ζηάδηα. θαη δνθηκάδνληαη πάλσ ζε θαξθηληθά θύηηαξα πνπ δηαηίζεληαη ζε θιηληθά εξγαζηήξηα ησλ εξεπλεηώλ. Εθ όζνλ απνδεηρζεί όηη νη λέεο ζεξαπεπηηθέο κέζνδνη έρνπλ θαιή αληαπόθξηζε ζηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ ηόηε ρνξεγνύληαη θαη ζε αζζελείο πνπ ζπκκεηέρνπλ εζεινληηθά ζηηο θιηληθέο δνθηκέο. Απηέο νη πξώηκεο κειέηεο πνπ επηζηεκνληθά νλνκάδνληαη δνθηκέο θάζεο 1 απνζθνπνύλ ζηα εμήο: Σηελ εμεύξεζε ηεο αζθαινύο δόζεο Σηνλ εληνπηζκό ησλ παξελεξγεηώλ Σηελ ηαπηνπνίεζε ηεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο κε ην είδνο ηνπ θαξθίλνπ πνπ δύλαηαη λα ζεξαπεύζεη. Αλ ζηελ πξώηκε κειέηε δηαθαλεί όηη ε λέα ζεξαπεπηηθή κέζνδνο είλαη αζθαιήο θαη απνηειεζκαηηθή ζα αθνινπζήζνπλ πεξαηηέξσ θιηληθέο δνθηκέο, θάζεο 2 θαη 3 γηα λα απαληεζνύλ ηα εμήο εξσηήκαηα: Είλαη πην θαιή ζεξαπεπηηθή κέζνδνο από ηελ ππάξρνπζα ; Θα δώζεη πεξηζζόηεξν όθεινο αλ ρνξεγεζεί καδί κε ηελ ππάξρνπζα ζεξαπεία ; Πσο ζα γίλεη ε ζύγθξηζε κε ην θαιό ζεξαπεπηηθό επίπεδν ηεο ππάξρνπζα ζεξαπείαο ; Είλαη γεγνλόο πσο νη θιηληθέο δνθηκέο πνπ γίλνληαη γηα ηελ αλαθάιπςε λέσλ ζεξαπεπηηθώλ κεζόδσλ ρξεηάδεηαη λα πεξάζνπλ κεξηθά ρξόληα. κέρξη λα νινθιεξσζνύλ θαη λα εγθξηζνύλ. Ο ηαηξόο κπνξεί λα πξνηείλεη ζε αζζελείο λα ζπκκεηέρνπλ ζε θιηληθέο δνθηκέο αθνύ πξνεγνπκέλσο επεμεγήζεη ιεπηνκεξώο ηελ δηαδηθαζία θαη ην πηζαλό πξνζσπηθό όθεινο αιιά θαη ην όθεινο γηα ηνπο επόκελνπο αζζελείο. Σα ζπλαηζζήκαηα

17 Αξθεηέο γπλαίθεο αηζζάλνληαη κεγάιε αλαζηάησζε όηαλ ηνπο εηπσζεί όηη έρνπλ θαξθίλν. Τα ζπλαηζζήκαηα πνπ επηθξαηνύλ είλαη πνιιά θαη δηάθνξα πνπ πξνθαινύλ ζύγρπζε θαη ζπρλέο αιιαγέο ζηελ ςπρνινγηθή ηνπο δηάζεζε. Είλαη όκσο θαη αξθεηέο γπλαίθεο πνπ απνδέρνληαη πην εύθνια ηελ αξξώζηηα ηνπο θαη πξνζπαζνύλ λα βνεζήζνπλ ηνλ εαπηό ηνπο επηδηώθνληαο είηε λα ζπλαληεζνύλ κε άιιεο γπλαίθεο πνπ είραλ βηώζεη παξόκνηα εκπεηξία ζην παξειζόλ είηε λα δεηήζνπλ ηελ ζηήξημε από επαγγεικαηίεο ζπκβνύινπο, ςπρνιόγνπο ςπρνζεξαπεπηέο ή θνηλσληθνύο ιεηηνπξγνύο. Οη αληηδξάζεηο από άηνκν ζε άηνκν είλαη δηαθνξεηηθέο θαη δελ ππάξρεη ζσζηό ή ιάζνο γηα ην πσο αληηδξνύλ Η αιιαγή ζηε ςπρνινγηθή δηάζεζε θαη νη ςπρνινγηθέο αληηδξάζεηο είλαη κέξνο ηεο πνξείαο όισλ ησλ αζζελώλ κε θαξθίλν νη νπνίνη πξνζπαζνύλ λα απνδεθηνύλ ηελ δηάγλσζε ηεο αζζέλεηαο θαη λα θαηαλνήζνπλ ηε ζεξαπεία θαη ηηο επηπινθέο ηεο,, ηηο ηαηξηθέο εμεηάζεηο θαη γεληθά ηνπο αλεζπρεί ε εμέιημε θαη ε πνηόηεηα ηεο δσήο ηνπο. Παξόκνηα ζπλαηζζήκαηα παξνπζηάδνπλ ζπρλά θαη ηα κέιε ησλ νηθνγελεηώλ ηνπο όπσο νη ζύληξνθνη, ηα παηδηά, νη θίινη πνπ θαη απηνί έρνπλ αλάγθε γηα ζηήξημε θαη θαζνδήγεζε γηα λα κπνξέζνπλ λα βνεζήζνπλ θαη λα ζπκπαξαζηαζνύλ ζσζηά.. εηθόλα Γελ είλαη ιάζνο λα δεηήζεηε βνήζεηα αλ δελ κπνξείηε λα αληεπεμέιζεηε από κόλνη ζαο. Ο θαζέλαο ρξεηάδεηαη ζηήξημε ζηηο δύζθνιεο ηνπ ζηηγκέο