ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ. Μάθημα 6ο: Οι δεινές σαύρες Αρχοσαύρια

Transcript

1 ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ Μάθημα 6ο: Οι δεινές σαύρες Αρχοσαύρια

2 Διάψιδα Αρχοσαύρια Testudines Sauropterygia Ιchthyosauria?

3 Λεπιδοσαύρια vs Αρχοσαύρια Δόντια προσαρτημένα στη γνάθο Δεν υπάρχει εμπροσθοφθαλμικό άνοιγμα Δεν υπάρχει κατωγναθικό άνοιγμα Οστέινα τόξα κροταφικών μειωμένα ή και εκλιπόντα Εύκαμπτη σπονδ. Στήλη Άκρα βγαίνουν πλευρικά Δόντια σε θήκες της γνάθου (φατνία) Υπάρχει εμπροσθο/κό άνοιγμα Υπάρχει κατωγναθικό άνοιγμα Οστέινα τόξα κροταφικών ανοιγμάτων πάντα ισχυρά Ακαμπτη Ακρα βγαίνουν πιο κατακόρυφα

4 Archosauromorpha -Archosauria DIAPSIDA

5 Δεν φέρει συμπληρωματικά ανοίγματα Λεπτά, επιμήκη άκρα Στοιβαρό, μακρύ αυχένα Δεν υπάρχει στρεπτοστυλία Protorosaurus A. Πέρμιο, Γερμανία 2m, ευκίνητο, διατροφή με έντομα

6 Euparkeria Μ. Τριαδικό, Ν. Αφρική 0.6m, διατροφή με έντομα-μικρά ζώα Αναλογικά ισχυρό κρανίο, υψηλό μπροστά Οπίσθια άκρα επιμηκέστερα των εμπρόσθιων Σιγμοειδής μηρός Παρουσία πρόσθετων ανοιγμάτων Οστεόδερμα στη ράχη Ταχύ σαρκοφάγο περιστασιακός διποδισμός

7 Crurotarsi Ornithodira ARCHOSAURIA Euparkeria Κ. Τριαδικό Archosauromorpha Protorosaurus Α. Πέρμιο

8 Crurotarsi Ισχυρό κρανίο Επίμηκες στενό ρύγχος Βραχύς- ισχυρός αυχένα Στάση άκρων πλευρική έως όρθια Σώμα καλυμμένο με πλάκες

9 Archosauromorpha -Archosauria Isisfordia Α. Κρητιδικό Ptotosuchus Α. Ιουρασικό Crurotarsi Ornithosuchus Α. Τριαδικό Ornithodira ARCHOSAURIA Euparkeria Κ. Τριαδικό Archosauromorpha Protorosaurus Α. Πέρμιο

10 Crurotarsi & Crocodylia Ornithosuchus, Α. Τριαδικό Paleorhinus, φυτόσαυρος A. Τριαδικό, Τέξας Isisfordia, κροκοδείλιο Α. Κρητιδικό, ημιυδρόβιο Τραχιά ραχιαία επιφάνεια του κρανίου Τετραγωνισμένο πίσω μέρος κρανίου Επίμηκες εγκοπτόμενο κορακοειδές οστό Διάτρητη κοτύλη λεκάνης Protosuchus, κροκοδειλόμορφο Κ. Ιουρασικό

11 Archosauria Crurotarsi Ornithodira/ Avemetatarsalia Scleromochlus Α. Τριαδικό ARCHOSAURIA Περμιο

12 Ορνιθόδειρα Αναδιαμόρφωση της λεκάνης για να υποστηρίξει το βάρος Ευθυγράμμιση μηρού Απλοποίηση συνδεσμολογίας ταρσού Ενίσχυση του 3 ου, 4 ου και 5 ου δακτύλου

13 Scleromochlus Α. Τριαδικό, Σκωτία, 7 δείγματα ~19 cm Σχετικά μεγάλο κρανίο με πολλά ανοίγματα,7 αυχενικοί, κοντά εμπρόσθια άκρα, άκρα κάτω από το σώμα, 2 ο +3 ο δάκτυλο συνενωμένα, επιμήκη λεπτά οστά με κενά Πρωτόγονη άρθρωση αστραγάλου & T>F (χαρ. πτηνών), 3 επιμήκη Mt

14 Οrnithodira: Pterosauria A. Tριαδικό-Κρητιδικό Tα ιπτάμενα ερπετά ή πτεροσαύρια αποτελούν τα πρώτα Σπονδυλωτά, που ξεπέρασαν το πρόβλημα της βαρύτητας και μπόρεσαν να πετάξουν, ώστε να κατακτήσουν τον εναέριο χώρο. Aυτό έγινε δυνατό με κατάλληλες προσαρμογές των εμπρόσθιων άκρων που μετασχηματίστηκαν σε πτέρυγες και του στέρνου για να τις υποστηρίζει Κοντό σώμα-μειωμένα και ενωμένα οστά ισχίου -5 επιμήκη πίσω δάκτυλα-μακρύς λαιμός μεγάλο κρανίο με οξύληκτο ράμφος- χέρι με τρία ονυχοφόρα δάκτυλαεπίμηκες 4 ο δάκτυλο, πτεροειδές

15 Προπατάγιο - Βράχιοπατάγιο Πτεροειδές 4 ο Δάκτυλο Βραχίων Εφαπτόμενες Κερκίδα και Ωλένη Μεμβράνη Κορακοειδές Στέρνο με καρίνα

16 Pterosauria Pteranodon- Α. Κρητιδικό Rhamphorhynchus K. Iουρασικό Pterodactylus- Α. Κρητιδικό Eudimorphodon- Α. Τριαδικό PTEROSAURIA

17 Eudimorphodon, Α. Τριαδικό (210 Μα) Ιταλία Ανοιγμα πτερύγων: 1 μέτρο 9cm 110 δόντια

18 Rhamphorhynchus Ιουρασικό, Γερμανία 1,2 μέτρα μήκος 1,8 μέτρα άνοιγμα «φτερών»

19 Pteranodon ~6m Nemicolopterus 25cm Pterodactylus ~1.5m Α. Ιουρασικό- Κρητιδικό

20 Solnhofen, Γερμανια

21 Ornithodira: Dinosauria (=δεινές σαύρες, 1842-R. Owen) 500 γένη, >1000είδη Προέρχονται από μικρά δίποδα σαρκοφάγα αρχοσαύρια Εμφανίζονται στο Μ.-Α. Tριαδικό (225Ma) στην Γκοτβάνα και μέχρι το τέλος αυτής της περιόδου είναι παρούσες όλες οι σημαντικές ομάδες, φυτοφάγων και σαρκοφάγων Πλήττονται από τη Μαζική Εξαφάνιση του τέλους του Κρητιδικού εκτός από τα Πτηνά που θεωρούνται απόγονοί τους. Από φυλογενετική άποψη τα Δεινοσαύρια περικλείουν τα Πτηνά, αλλά για λόγους απλοποίησης εδώ χρησιμοποιείται ο όρος για τα non-avian Dinosauria

22 Dinosauria-συναπομορφίες ή σχεδόν. Όρθια σταση Επιμήκης ουρά Επιμήκη οπίσθια άκρα (2* εμπρόσθια) Μακρύς λαιμός Διακριτές κατηγορίες σπονδύλων Μειωμένα εμπρόσθια IV, V δάκτυλα Σχεδόν αντιστικτό Ι εμπρόσθιο δάκτυλο Ιερό οστό > 3 σπονδύλους Λεπτά οστά λεκάνης και acetabulum με οπή Επιμήκης ωμοπλάτη Βραχίονας με επιμήκη ακρολοφία Λαγόνιο οστό με οπίσθια πλάτυνση Κνήμη με φαρδύ κάτω άκρο Αστράγαλος με επιπλέον προεξοχή για κνήμη

23 ΣΧΕΣΗ ΓΕΝΩΝ/ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΡΧΕΙΟΥ

24 Η Γη στο Μεσοζωϊκό αιώνα ( My)

25 ΜΕΣΟΖΩΙΚΟΣ Τριαδικό ( ) Ιουρασικό ( ) Κρητιδικό (145-65) Διάρρηξη της Παγγαίας δημιουργία Ατλαντικού Απόσπαση Ινδίας- διάνοιξη Ινδικού ωκεανού Κλείσιμο Τηθύος - Αλπική Ορογένεση Τάση κλιματικής ομοιομορφίας Εμφάνιση Αγγειοσπέρμων φυτών

26 ORNITHISCHIA SAURISCHIA DINOSAURIA Marasuchus, M. Τριαδικό

27 Marasuchus, 230My (M. Τριαδικό), Αργεντινή 1,3 μέτρα μήκος Σαρκοφάγος Χέρι < ½ ποδιού Ανοιχτό accetabulum Όρθια στάση

28 Τετραποδισμός Οπλές-όνυχες Διποδισμός γαμψόνυχες Αρχές Α. Τριαδικού

29 Ιουρασικό Pisanosaurus, A. Τριαδικό O S Pisanosaurus Α. Τριαδικό 1μέτρο δίποδο φυτοφάγο DINOSAURIA O Ornithischia Dinosauromorpha Marasuchus, M. Τριαδικό S Saurischia

30 Ankylosaurus τέλος Κρητιδικού Θυρεοφόρο-6μέτρα τετραποδο φυτοφάγο Iguanodon Ιουρασικό-Κρητιδικό Ορνιθόποδο-10μέτρα δί/τετραποδο φυτοφάγο Triceratops A. Κρητιδικό Μαρτζινοκεφάλιο-9μέτρα τετραποδο φυτοφάγο

31 O S Εoraptor, Α. Τριαδικό Ηerrerasaurus, M. Τριαδικό DINOSAURIA O Ornithischia Dinosauromorpha Marasuchus, M. Τριαδικό S Saurischia

32 Sauropoda Plateosaurus A. Τριαδικό 5-10μέτρα δίποδο φυτοφάγο Apatosaurus Ιουρασικό ~23μέτρα τετράποδο φυτοφάγο

33 O S Τριδάκτυλο ακροπόδιο με γαμψόνυχες Πριονωτά δόντια Ανωγναθικό άνοιγμα DINOSAURIA O S Ornithischia Saurischia

34 Struthiomimus Theropoda 4m Oviraptor Tyrannosaurus 13m, 7tn 2m 1m Theropoda Compsognathus Ιουρασικό Coelophysis Α. Τριαδικό 3m

35

36 Maniraptora και η καταγωγή των πτηνών (Aves) Velociraptor Oviraptor 2m 2m MANIRAPTORA Deinonychus 3.5m

37 Φωλιά Protoceratops Ανω Κρητιδικό Μογγολία (15 άτομα)

38 Σύνοψη Στο τέλος του Παλαιοζωικού αιώνα τα αμφίβια θα παρουσιάσουν μεγάλη εξάπλωση με τους τεμνοσπονύδιους ενώ παράλληλα η ανακάλυψη του αμνιωτικού αυγού θα οδηγήσει μέσω των ανθρακοσαύριων στους πρώτους Αμνιώτες. Ανάλογα με τη δομή του κρανίου τους οι αμνιώτες διακρίνονται σε ανάψιδους, διάψιδους, συνάψιδους και ευρυάψιδους. Τα διάψιδα εμφανίζονται στο τέλος του Παλαιοζωϊκού αλλά κυριαρχούν στο Μεσοζωϊκό αιώνα Μία ομάδα διάψιδων, τα Λεπιδοσαύρια και οι απολιθωμένοι συγγενείς τους θα οδηγήσουν στις σύγχρονες σαύρες και φίδια, ενώ μία άλλη τα Αρχοσαύρια θα δώσουν τους σύγχρονους κροκόδειλους αλλά και τα μεσοζωϊκά Πτεροσαύρια και Δεινοσαύρια Μία ομάδα Παλαιοζωικών διάψιδων θα επιστρέψει κατά το Μεσοζωϊκό στη θαλάσσια διαβίωση με τα Σαυριπτερυγια και τα Ιχθυοσαύρια που αναπτύσσουν ευρυάψιδο τύπο κρανίου Μία άλλη ομάδα διάψιδων πιθανόν αρχοσαύριων θα χάσει δευτερογενώς τα κροταφικά ανοίγματα και θα αναπτύξει κέλυφος οδηγώντας στα Μεσοζωϊκά και σύγχρονα Χελώνια.