Τρίπολη Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ
|
|
- Ευμελια Αποστόλου
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Ψαθάς Δημήτρης Παιδαγωγός MSc Τρίπολη Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ Είδαμε ότι το αίτημα και η επιθυμία είναι στοιχεία που θεμελιώνουν τις ανταλλαγές. Για να δομηθεί όμως και να εξελιχθεί η παιδαγωγική σχέση, πρέπει να βρει ένα υποστήριγμα, ένα υπόβαθρο. Αναζητώντας την ταυτότητά του το παιδί, βρίσκει μέσα στο σχολικό περιβάλλον ένα σύνολο παραγόντων που επιδρά πάνω του. Κύριος συντελεστής αυτού του συστήματος είναι ο εκπαιδευτικός, που όμως υπάρχει και δρα στα πλαίσια της ομάδας-τάξης. Έτσι δημιουργούνται άμεσες σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικού-μαθητή και έμμεσες εξ αιτίας της παρουσίας των άλλων. Μπορούμε να δούμε τώρα ορισμένους παράγοντες που θέτουν σε κίνηση ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής ενέργειας και που θεμελιώνουν την παιδαγωγική σχέση. Α. Η ταύτιση Η ταύτιση, είναι μια ψυχολογική διαδικασία, με την οποία το υποκείμενο αφομοιώνει μια ή περισσότερες ιδιότητες ή χαρακτηριστικά κάποιου άλλου ατόμου και μεταβάλλεται είτε μερικώς είτε ολικώς. Το παιδί μεγαλώνοντας, επιθυμεί να μοιάσει σε κάποιον που θαυμάζει, που αγαπά. Βρίσκει στα άτομα που το περιστοιχίζουν αλλά και στους πραγματικούς ή μυθικούς ήρωες, κάποια χαρακτηριστικά που επιθυμεί να αποκτήσει. Η ταύτιση με αντικείμενα που υποστηρίζουν το ιδανικό του εγώ (γονείς, δασκάλους), επιτρέπει την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η διαδικασία της ταύτισης, κινητοποιεί ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής ενέργειας και συγχρόνως είναι ένας από τους μοχλούς που βάζει σε κίνηση την ανάπτυξη. Το παιδί μεγαλώνει μέσω αλλεπάλληλων και διαδοχικών ταυτίσεων. Στις διάφορες φάσεις της εξέλιξής του, αντιστοιχούν πρότυπα όλο πιο ανώτερα, πιο εξελιγμένα. Σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του, το παιδί κάνει ασυνείδητα έναν απολογισμό. Επαναπροσδιορίζει τους στόχους του, ανάλογα με την απόσταση που διαπιστώνει ότι υπάρχει μεταξύ του εγώ του και των ιδανικών του. Εκδηλώνει περιέργεια, ενδιαφέρον για νέα πρότυπα, για την επόμενη ταύτιση. Εγκαταλείπει τα παλιά μοντέλα για να ταυτιστεί με νέα, τα χαρακτηριστικά των οποίων εντάσσονται στη δομή της προσωπικότητας, χωρίς βέβαια να εξαφανιστούν τα στοιχεία των παλαιότερων προτύπων. Το παιδί δεν ταυτίζεται μόνο με ένα αντικείμενο. Μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα πολλαπλές ταυτίσεις με διαφορετικά άτομα ταυτίσεις είτε προς την ίδια, είτε προς διαφορετική κατεύθυνση. Η ταύτιση μπορεί να Δημοσίευση: & 1
2 είναι θετική (όταν ιδιοποιούνται αξιόλογα χαρακτηριστικά) ή αρνητική (όταν απορρίπτονται ανάξια χαρακτηριστικά) Ο Freud στο έργο του «ψυχολογία της μάζας και ανάλυση του εγώ» διακρίνει τρεις βασικούς τύπους ταύτισης. v Η πρωτογενής ταύτιση: αντιστοιχεί στη συμβιωτική σχέση μητέρας-παιδιού. Είναι η πιο αρχέγονη μορφή συναισθηματικής προσήλωσης σε ένα αντικείμενο. Είναι επικίνδυνη όταν συμβαίνει στην παιδαγωγική σχέση. Όταν την προκαλεί ο δάσκαλος, είναι γιατί θέλει να πλάσει το μαθητή κατ εικόνα και καθ ομοίωσή του, για να τον εξουσιάσει, γεγονός που αργά ή γρήγορα θα καταλήξει σε ρήξη. Όταν την επιζητά ο μαθητής, είναι γιατί επιθυμεί να κατακτήσει το αντικείμενο (δάσκαλο) και να ενωθεί μαζί του. Η απελευθέρωση του παιδιού από αυτού του είδους την ταύτιση είναι πολύ δύσκολη. v Ο δεύτερος τύπος δημιουργείται κατά το στάδιο που το παιδί ταυτίζεται με τον πατέρα, τη μητέρα ή και τους δύο γονείς. Δεν είναι συμβιωτικού τύπου. Το άτομο προσπαθεί να καθρεφτιστεί πάνω στον άλλον, με κίνδυνο να γίνει πανομοιότυπο με το πρότυπό του. v Ο τρίτος τύπος ταύτισης είναι αυτός που ήδη αναφέραμε, δηλ. όταν ένα άτομο αφομοιώνει ένα ή περισσότερα από τα χαρακτηριστικά κάποιου άλλου και τα ιδιοποιείται. Η Anna Freud έχει επισημάνει και μια άλλη μορφή: την ταύτιση με τον επιτιθέμενο. Σαν παράδειγμα, αναφέρω το περιστατικό ενός μαθητή που αντιδρούσε στις επιπλήξεις του δασκάλου με γκριμάτσες, που προκαλούσαν το γέλιο της τάξης. Το παιδί άθελά του, μιμείτο το ύφος του θυμωμένου δασκάλου, γιατί ταυτιζόταν ασυνείδητα με αυτόν. Έτσι από απειλούμενο γινόταν επιτιθέμενο και προστατευόταν από την αγωνία, εσωτερικεύοντας την επιθετικότητα του δασκάλου και προβάλλοντάς την απάνω σε αυτόν. (Freud S. 1994, Freud A ) Β. Η ταύτιση στην τάξη Η ταύτιση με κάποιον που έχει την ιδιότητα του ενήλικου και που αντιπροσωπεύει τη γνώση, βοηθάει το παιδί να αποφύγει την παλινδρόμηση σε περασμένα στάδια της εξέλιξής του ή τη στασιμότητα σε κατώτερα στάδια. Δια μέσου διαδοχικών ταυτίσεων, το παιδί, ο έφηβος εποικοδομεί την προσωπικότητά του. Η αναζήτηση ομοιοτήτων και διαφορών με τους άλλους, έχει σαν στόχο την εξεύρεση μιας κατεύθυνσης. Στο συναισθηματικό κενό που δημιουργείται από την απώλεια των πρώτων αντικειμένων (γονέων), ακολουθεί η ανακάλυψη άλλων, που πρόκειται να καλύψουν αυτό το κενό. Το παιδί και ιδίως ο έφηβος αναζητά πρότυπα αλλά όταν τα υιοθετεί, κάνει συνήθως κάποιες επιλογές: αποδέχεται ορισμένα χαρακτηριστικά τους και απορρίπτει άλλα. Μερικές φορές αποδίδει στον ενήλικα αυθαίρετα, αρετές που δεν έχει στην πραγματικότητα όταν αντιλαμβάνεται το σφάλμα του, εγκαταλείπει το πρότυπο. Είναι ένας τρόπος να βάζει σε δοκιμασία την Δημοσίευση: & 2
3 εξωτερική πραγματικότητα, χωρίς να του στοιχίζει πολύ, αφού μόνο τα πρότυπα απορρίπτονται. Άλλες φορές δημιουργείται μια ρωγμή μεταξύ του εξιδανικευμένου προτύπου και της πραγματικότητας. Αλλά και αυτή η ρωγμή είναι εξωτερική και η ανακάλυψη των ορίων του προτύπου, οδηγεί το παιδί στην αναζήτηση άλλων αντικειμένων. Η διαδικασία της ταύτισης περιλαμβάνει και ένα αντίθετο ρεύμα, που συνίσταται στη μερική ή ολική απελευθέρωση από το πρότυπο, που όμως αφήνει τα ίχνη του στο υποσυνείδητο. Για να αναπτυχθεί πάντως το παιδί, πρέπει να έχει τη δυνατότητα αυτής της απαλλαγής, διαφορετικά θα έμενε δέσμιο και δε θα είχε τη δυνατότητα ταύτισης με νέα πρότυπα, προσαρμοσμένα σε ανώτερες απαιτήσεις. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο τα παιδιά να έχουν σχέσεις με διαφορετικά άτομα, σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα. Ο εκπαιδευτικός είναι για το παιδί, τον έφηβο, μια πιθανή εικόνα του ενήλικα που θα γίνει κάποτε. Η δύναμη που ωθεί το παιδί προς το δάσκαλο, είναι διφορούμενη και αντιφατική. Ο ενήλικας είναι αυτός που μπορεί να το βοηθήσει να μεγαλώσει αλλά συγχρόνως είναι ένας αντίπαλος απέναντι στον οποίο το παιδί πρέπει να ισχυροποιηθεί. Σε ασυνείδητο επίπεδο, είδαμε πως ο εκπαιδευτικός αντιπροσωπεύει τον πατέρα, από τον οποίο το παιδί και ιδίως ο έφηβος, θέλει να αποσπάσει τη δύναμη που θα δώσει τη δυνατότητα να τον διαγράψει συμβολικά. Ο δάσκαλος δηλ. δίνει τη γνώση και επομένως τη δύναμη που θα επιτρέψει στο παιδί να τον υποσκελίσει. Συνυπάρχουν έτσι: σφοδρή επιθυμία, φόβος και ενοχές, έξαρση και αίσθημα αδυναμίας. Από αυτά όμως τα αντιφατικά συναισθήματα που βιώνονται με άγχος, γεννιέται στο παιδί σιγά-σιγά το αίσθημα της ταυτότητάς του. Σε ότι αφορά τον έφηβο, η αναζήτηση προτύπου στο πρόσωπο ενός ενήλικα και ιδιαίτερα του εκπαιδευτικού, συνοδεύεται με την ανάγκη εναντίωσης και αναμέτρησης. Ο έφηβος είναι ανίσχυρος γιατί γνωρίζει τις ελλείψεις του, για αυτό παραμονεύει να εντοπίσει τα αδύνατα σημεία του δασκάλου που θα επιβεβαιώσουν τη δική του αξία. Στις σχέσεις του με τους ενήλικες, ο έφηβος εισάγει μια συνεχή αντίφαση, εκφράζει αντιφατικές απαιτήσεις ή ακόμα ζητάει το αντίθετο από αυτό που θέλει και περιέργως είναι ειλικρινής. Ζητάει από τον ενήλικα και ιδιαίτερα τον δάσκαλο βοήθεια, ασφάλεια, γνώσεις και ταυτόχρονα επιθυμεί να κρατήσει κάποια απόσταση από αυτόν για να ανακαλύψει με την ησυχία του, τη νέα του προσωπικότητα και την αυτονομία του. Περιμένει από το δάσκαλο να είναι ανεκτικός, φιλικός, να μην παρουσιάζεται σαν ακατανίκητος ανταγωνιστής αλλά να είναι και δυνατός για να αποκρούει τις επιθέσεις του. Είναι φανερή λοιπόν η σπουδαιότητα της ταύτισης και η ανάγκη χρησιμοποίησης της δυναμικής της, μέσα στον παιδαγωγικό χώρο. Ο εκπαιδευτικός, δια μέσου της ταύτισης, μπορεί να παίξει ένα ρυθμιστικό ρόλο, κατευθύνοντας τις προσπάθειες του παιδιού. Από τη μεριά του, το σχολείο είναι ένας παράγοντας προόδου, γιατί προσφέρει στο παιδί μεσολαβητικά στοιχεία που διευκολύνουν τη μετάβαση από ένα αναπτυξιακό στάδιο σε ένα άλλο. Επίσης προσφέρεται για εξερεύνηση καταστάσεων και εμπειριών, που μαθαίνουν στο παιδί να Δημοσίευση: & 3
4 υπομένει την αναβολή της ικανοποίησης των επιθυμιών του. Η στέρηση και η απογοήτευση που αισθάνεται, αντισταθμίζονται από: α)την ευχαρίστηση που δίνει η ομαδική ζωή και η αίσθηση ότι έχει ένα ρόλο μέσα στην τάξη, β) από τη χαρά της επικοινωνίας με τους άλλους, γ) από την ικανοποίηση που δίνει η κατάκτηση της γνώσης. Μια σημαντική επένδυση του παιδιού και του εφήβου, γίνεται πάνω στη γνώση και παρατηρείται συχνά μια κινητοποίηση του μαθητή, όταν ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει τη γνώση σαν αντικείμενο μερικής ταύτισης. Έχει επίσης παρατηρηθεί πως τα παιδιά που ταυτίζονται με τον δάσκαλο, συνήθως συνεχίζουν τις σπουδές τους, ενώ τα παιδιά που ταυτίζονται με τους συνομηλίκους τους σπάνια κάνουν ανώτερες σπουδές. Εκτός από αντιπρόσωπο της γνώσης, τα παιδιά βλέπουν τον εκπαιδευτικό σαν πρότυπο συμπεριφοράς και τρόπου ζωής. Για τα λόγο αυτό, το σχολικό περιβάλλον πρέπει να προσφέρει πολλαπλά πρότυπα. Βέβαια στο δημοτικό δεν υπάρχει μεγάλη ποικιλία, γιατί σε αυτήν την ηλικία το παιδί έχει μεγαλύτερη ανάγκη από μια σταθερή σχέση. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο μαθητής μπορεί να συγκρίνει τους διάφορους καθηγητές, να συγκρατήσει τα χαρακτηριστικά μερικών και να απορρίψει τα χαρακτηριστικά άλλων. Στην ειδική αγωγή, η ταύτιση μπορεί να γίνει όχι μόνο προς την κατεύθυνση κάποιου εκπαιδευτικού αλλά και προς τα μέλη του θεραπευτικού προσωπικού, τα οποία εμπλέκονται στην παιδαγωγική σχέση. (Μάνος , Κοσμόπουλος 1990, Φλουρής 1984, Χαραλαμπόπουλος 1993, Adler 1990) Γ. Οι συγκρούσεις και οι μηχανισμοί άμυνας Στην ομαδική ζωή, με τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της τάξης, κάθε άτομο προσπαθεί να επιλύσει τις εσωτερικές και εξωτερικές του συγκρούσεις. Έτσι δημιουργούνται καταστάσεις, μεταξύ των μαθητών, μεταξύ της τάξης και του εκπαιδευτικού, μεταξύ του δασκάλου και ενός ή μερικών παιδιών, που βάζουν σε κίνηση τους μηχανισμούς άμυνας και τους μηχανισμούς αντιστάθμισης. Με τον όρο άμυνα του εγώ, ο Freud εννοεί την αντίσταση που προβάλλει το συνειδητό εγώ, ενάντια των καταστάσεων που προσπαθούν να αναδυθούν από το εκείνο. Αυτή η αντίσταση είναι αναπόφευκτη και απαραίτητη, γιατί οι απαιτήσεις του εκείνου είναι ανυπόφορες, απαράδεκτες, επικίνδυνες, σύμφωνα με τις ηθικές αρχές του υπερεγώ. Σύμφωνα με την A. Freud, η άμυνα του εγώ δραστηριοποιείται στις ακόλουθες περιστάσεις: Κατά των οδυνηρών τάσεων της libido, πχ. Οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ομοφυλόφιλες, αιμομικτικές επιθυμίες. Εναντίον επικίνδυνων καταστάσεων της εξωτερικής πραγματικότητας, που αποτελούν εμπόδια στην πραγματοποίηση των επιθυμιών. Ενάντια επιθυμιών που είναι άμεσα συνδεδεμένες με καταστάσεις αγωνίας, άγχους, εχθρότητας, μίσους, αγάπης, λύπης, κα. Δημοσίευση: & 4
5 Ο Freud πίστευε πως κάθε άτομο διαθέτει έναν αριθμό αμυντικών μηχανισμών, που το προστατεύουν από το άγχος που προκαλείται από την υπερβολική ένταση των συγκρούσεων μεταξύ του εκείνου και του εγώ. Υπάρχουν και συνειδητοί αμυντικοί μηχανισμοί αλλά στην ψυχανάλυση, όταν χρησιμοποιείται αυτός ο όρος υποδεικνύει αυτούς που λειτουργούν ασυνείδητα. Η σύγκρουση γεννιέται όταν το εγώ βρίσκεται παγιδευμένο μεταξύ των πιέσεων που ασκούν το εκείνο και το υπερεγώ. Το εγώ πολεμά εναντίον της πίεσης των ορμικών επιθυμιών που προέρχονται από το εκείνο, γιατί η ικανοποίησή τους είναι αντίθετη με τις επιταγές του υπερεγώ και περικλείει τον κίνδυνο μιας σύγκρουσης με τον εξωτερικό κόσμο, που θα επιφέρει ποινές και επομένως δυσαρέσκεια. Η αντιφατική κατάσταση που δημιουργείται, προκαλεί μια υπερένταση στον εσωτερικό ψυχικό μηχανισμό, δηλ. άγχος. Το εγώ, επειδή είναι αδύναμο, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση. Να συγκρουσθεί δηλαδή με τον εξωτερικό κόσμο ή να κυριαρχήσει τις ορμικές απαιτήσεις, με αποτέλεσμα αυτές να γίνονται ασυνείδητες. Η απώθηση δεν έχει σχέση με κάποια λογική διαδικασία είναι αυτόματη και εμποδίζει όχι μόνο τη συνειδητοποίηση της επιθυμίας αλλά και την είσοδο της ανάμνησής της, στη συνείδηση. Οι συγκρούσεις λοιπόν, είναι αναπόφευκτες και δεν είναι αυτές καθ εαυτές που δημιουργούν παθολογικές καταστάσεις (γιατί τότε θα ήμασταν όλοι άρρωστοι). Εάν το εγώ είναι δυνατό και καλά οργανωμένο, θα μεσολαβήσει δυναμικά, θα παραθέσει τους μηχανισμούς άμυνας που διαθέτει για να εξουδετερώσει ή να λύσει την σύγκρουση. Εάν όμως το εγώ είναι αδύναμο και όχι καλά δομημένο, αδυνατεί να χρησιμοποιήσει τους αμυντικούς μηχανισμούς. Έτσι η ορμική επιθυμία κυριαρχεί αλλά με καμουφλαρισμένη μορφή: εμφανίζεται σαν σύμπτωμα. Δηλαδή η ορμική επιθυμία που δεν ικανοποιήθηκε, ούτε απωθήθηκε, αναγκάζεται να βρει άλλους δρόμους και άλλα αντικείμενα έτσι φθάνει στο σχηματισμό των συμπτωμάτων, που αποτελούν ένα είδος ικανοποίησης. (Freud A , Freud S ) Οι μηχανισμοί άμυνας χρησιμοποιούνται από το εγώ, στην προσπάθειά του να αποκαταστήσει την ψυχική ηρεμία και να απαλλάξει το υποκείμενο από την πίεση του άγχους. Το άγχος, όπως είπαμε, είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης ή λαθεμένης λύσης μιας σύγκρουσης, πράγμα που σημαίνει πως οι απωθημένες επιθυμίες συνεχίζουν να πιέζουν. Κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί για την ικανοποίηση των επιθυμιών του, καθώς και για την κοινωνική προσαρμογή του, μηχανισμούς άμυνας που τους υποκειμενοποιεί ανάλογα με τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας, τις καταβολές του, την επίδραση του περιβάλλοντος. Είναι δυνατόν, οι μηχανισμοί άμυνας να χρησιμοποιηθούν με λαθεμένο τρόπο τότε αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες γιατί δεσμεύουν την ψυχική ενέργεια, που θα μπορούσε να επενδυθεί σε δημιουργικές δραστηριότητες. Διακρίνουμε δύο κατηγορίες αμυντικών μηχανισμών: α) τους άμεσους: οι οποίοι απωθούν άμεσα τη δυσάρεστη πίεση ή ικανοποιούν τις ασυνείδητες επιθυμίες του εκείνου με τρόπους κοινωνικά Δημοσίευση: & 5
6 αποδεκτούς, β) τους έμμεσους: οι οποίοι απωθούν έμμεσα, μεταθέτουν, αλλάζοντας πορεία, τις επικίνδυνες επιθυμίες. Οι κυριότεροι άμεσοι μηχανισμοί άμυνας είναι: i. Η απώθηση: ο πιο συνήθης μηχανισμός και αυτός που προηγείται όλων των άλλων. Με το μηχανισμό αυτό αποτίθενται στο ασυνείδητο και κρατούνται εκεί πιεσμένες, οι ορμικές επιθυμίες, οι δυσάρεστες, οι τραυματικές, οι οδυνηρές καταστάσεις και εμπειρίες. Η απώθηση λοιπόν είναι ένας ασυνείδητος μηχανισμός που μεταφράζεται με λήθη. ii. Η άρνηση ή απομόνωση: με την οποία απομονώνονται από το συγκινησιακό τους περιεχόμενο ορισμένα γεγονότα ή καταστάσεις. Επίσης απομονώνεται μια σκέψη ή μια συμπεριφορά, με τρόπο που διακόπτεται η σύνδεσή της με άλλες σκέψεις ή με το σύνολο του ψυχικού κόσμου. iii. Η αναδρομική αναίρεση: με την οποία αρνούμαστε κάτι που είναι οδυνηρό ή δυσάρεστο και το αντικαθιστούμε με φανταστικές διηγήσεις ή με συμπεριφορές που το αναιρούν. Κάνουμε δηλ. σαν οι σκέψεις, τα λόγια, οι πράξεις, να μην είχαν συμβεί ποτέ. iv. Η παλινδρόμηση: μέσω της οποίας το υποκείμενο οπισθοχωρεί και παραμένει παροδικά ή μόνιμα σε περασμένα στάδια της εξέλιξής του (ορμικά, συναισθηματικά, σχέσεις με το αντικείμενο, συμπεριφορές) Οι κυριότεροι έμμεσοι μηχανισμοί άμυνας είναι: a. Η προβολή: που συνίσταται στη μετάθεση σε κάποιο άλλο αντικείμενο, ιδιοτήτων, συναισθημάτων, επιθυμιών, που στην πραγματικότητα ανήκουν στο υποκείμενο. Στηρίζεται στην πρωτόγονη ψυχική λειτουργία, που συνίσταται στην άρνηση της κυριότητας κάποιας δυσάρεστης κατάστασης και στην αναζήτηση εξωτερικών αιτιών. b. Η μετάθεση: μηχανισμός με τον οποίο γίνεται η μεταφορά μιας συγκίνησης, από μια ιδέα, ένα άτομο, ένα γεγονός, σε κάποιο άλλο που συνδέεται με τα πρώτα συνειρμικά. Πχ. το ξέσπασμα για μια προσωπική μας αποτυχία, σε κάποιο άτομο που δεν ευθύνεται. c. Η ενδοπροβολή: είναι η μεταφορά ενός εξωτερικού αντικειμένου στο εσωτερικό του ψυχικού μας κόσμου και η αντικατάστασή του με ένα εσωτερικό, φαντασιωσικό αντικείμενο. Συνίσταται στο να θεωρεί κάποιος σαν δικές του τις ιδέες, τις πράξεις, τα συναισθήματα, ενός άλλου. Πχ. το παιδί παίζει τον κλέφτη, το δάσκαλο κα. d. Η ταυτοποίηση με το αντίθετο: είναι η μεταστροφή του σκοπού μιας ορμής, ενός ενστίκτου, ενός συναισθήματος, στο αντίθετό του. Πχ. αλλαγή του συναισθηματικού περιεχομένου από μίσος σε αγάπη. e. Οι αντιδραστικοί μηχανισμοί: είναι η υιοθέτηση τρόπων, στάσεων, συμπεριφορών, διαμετρικά αντίθετων από κάποια Δημοσίευση: & 6
7 απωθημένη επιθυμία ή κατάσταση. Πχ. κάποιος γίνεται υπερβολικά τολμηρός για να ξεπεράσει κάποιο φόβο. f. Η εξιδανίκευση: είναι η υπερβολική εξύψωση και ωραιοποίηση ενός αντικειμένου. Η ταύτιση με το εξιδανικευμένο αντικείμενο, συμβάλλει στη δημιουργία του ιδανικού του εγώ. g. Η μετουσίωση: είναι η μετάθεση του στόχου μιας ενστικτώδους ορμής, σε αντικείμενα που είναι κοινωνικά αποδεκτά ή που έχουν μεγάλη κοινωνική και ηθική αξία. Ενώ στην πρωταρχική μορφή ο στόχος ήταν σεξουαλικός ή καταστροφικός, μετατίθεται σε δραστηριότητες που δεν έχουν καμία σχέση με τους πρωταρχικούς σκοπούς. Έτσι εξήγησε ο Freud διάφορες μορφές ανθρώπινων δραστηριοτήτων, καλλιτεχνικών, πνευματικών, που υποστηρίζονται από ορμικές επιθυμίες, οι οποίες όμως έχουν μετατεθεί σε ευγενείς σκοπούς, χωρίς να ελαττωθεί η έντασή τους. Είναι απαραίτητο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τους μηχανισμούς της εξιδανίκευσης και ιδίως της μετουσίωσης, που συνδεδεμένοι με την ταύτιση, αποτελούν βασικούς παράγοντες στην αγωγή. Το παιδί μετουσιώνει τις πρωτόγονες ορμές και τα ένστικτά του, υποβοηθούμενο ταυτόχρονα από την ταύτιση με πρότυπα (γονείς, δασκάλους) που αντιπροσωπεύουν ανώτερα ιδεώδη. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει διακριτικά να προτείνουν αντικείμενα ή να υπαινίσσονται στόχους που ευνοούν τη μετουσίωση των πρωτόγονων παιδικών ορμών. Είναι σημαντικό τα αντικείμενα και οι στόχοι που προτείνονται, να αφορούν μεταθέσεις που είναι και πρέπει να μείνουν ασυνείδητες, για να μην καταντήσουν τεχνητές και νόθες. (Freud A , Freud S , Μάνος , Κοσμόπουλος 1990) Δ. Συγκρούσεις και αμυντικοί μηχανισμοί στην τάξη Είπαμε ήδη πως σε κάθε ομάδα, όπου υπάρχουν αλληλεξαρτήσεις και αλληλοεπιδράσεις μεταξύ των μελών, κάθε άτομο προσπαθεί να λύσει τις συγκρούσεις του, αποδίδοντας ορισμένους ρόλους στα άλλα άτομα. Όπως η παιδαγωγική σχέση έχει περιορισμένη διάρκεια, δημιουργείται ένα σύστημα εξισορρόπησης των δυνάμεων που ευνοεί τον εκπαιδευτικό, αφού αυτός κατευθύνει την επικοινωνία στην τάξη, εισάγοντας μηχανισμούς που ρυθμίζουν τις εσωτερικές εντάσεις. Μπορεί ακόμα να φτάσει σε σημείο να χρησιμοποιήσει τους μαθητές για να ρυθμίσει δικές του συγκρούσεις. Είναι συχνό φαινόμενο, μερικοί εκπαιδευτικοί να αποδίδουν σε έναν ή σε μερικούς μαθητές τον ρόλο του αποτυχημένου και να προκαλούν την αποτυχία με διάφορους τρόπους: τιμωρία, απόρριψη, επιπλήξεις. Το «θύμα» μπορεί να είναι ο «κακός» ή ο «απροσάρμοστος» μαθητής. Ο τρόπος όμως είναι ο ίδιος. Ο δάσκαλος αποφεύγει τις δικές του συγκρούσεις, αποδίδοντάς τις στους άλλους. Έτσι προκαλώντας την αποτυχία τους, αποενοχοποιείται ο ίδιος, αφού φταίνε οι μαθητές. Δημοσίευση: & 7
8 Απελευθερώνεται από τη δική του ένταση και αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα, όταν καταφέρει να πείσει και τους άλλους μαθητές ότι το συγκεκριμένο παιδί είναι ο «κακός», οδηγώντας τους να δεχτούν μια κατανομή ρόλων που ο ίδιος έχει κατασκευάσει. Άλλος ρόλος που μπορεί να δημιουργήσει ο δάσκαλος είναι αυτός του «καλού» μαθητή, που ενθαρρύνεται και επιβραβεύεται συστηματικά. Ακόμα μπορεί να απονείμει προνόμια σε μερικά παιδιά, είτε για να ικανοποιήσει το ναρκισσισμό του, είτε για να αντισταθμίσει κάποια προσωπική, συναισθηματική του αποτυχία. Μπορεί ακόμα να κάνει ένα είδος ψυχολογικού εκβιασμού στα παιδιά που δεν διαβάζουν ή δεν συμπεριφέρονται καλά. Αντίθετα, αυτή η διαδικασία είναι δυνατόν να πάρει θετική μορφή, σε περίπτωση που ο δάσκαλος ταυτιστεί με ένα παιδί που θεωρεί ψυχικά εύθραυστο και προσηλωθεί στο σύνδρομο που ο ίδιος ανακάλυψε, επενδύοντας συναισθηματικά στο παιδί. Η επίδραση του εκπαιδευτικού πάνω στην τάξη, δομείται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Σε περίπτωση που η προσωπικότητα είναι νοσηρή, η οργάνωση και η ζωή της τάξης γίνονται ιδιόμορφες. Ορισμένοι τύποι νοσηρής συμπεριφοράς των δασκάλων είναι: Ο εκπαιδευτικός με υστερική δομή προσωπικότητας, που τείνει να θεωρεί το μάθημα σαν θέαμα στο οποίο πρωταγωνιστεί και προσπαθεί να γοητεύσει με κάθε τρόπο το ακροατήριό του. Εάν η τάξη αρνηθεί να ανταποκριθεί, ο δάσκαλος αισθάνεται ένα κενό, γιατί έχει ανάγκη από μια ώθηση που προέρχεται από το περιβάλλον. Αυτού του είδους ο εκπαιδευτικός έχει φαντασία, επιχειρεί καινοτομίες, αλλά αρνείται κάθε μέθοδο και κάθε συστηματοποιημένη παρέμβαση. Ο εκπαιδευτικός με παρανοϊκή δομή, προκαλεί θεαματικές, παθιασμένες αλλά και αντιφατικές αντιδράσεις στους μαθητές. Αυτοί οι εκπαιδευτικοί έχουν την τάση να ξαναφτιάχνουν τον κόσμο, προβάλλοντας προς τα έξω τα εχθρικά συναισθήματα που υπάρχουν στην τάξη. Πχ. επικρίνουν την κοινωνία, τον σχολικό θεσμό, η εχθρότητα που εκφράζουν προκαλεί ένα είδος αλληλεγγύης με την τάξη, ενώ ταυτόχρονα μεταθέτουν προς τα έξω τα εσωτερικά προβλήματα τα δικά τους ή των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός με καταθλιπτική δομή προσωπικότητας, αντιμετωπίζει την τάξη με άγχος, προσπαθεί να προβλέψει και να προλάβει όσα μπορεί να συμβούν. Για να προστατευθεί από την ανησυχία, δημιουργεί ένα πολύ ήπιο κλίμα, σε σημείο που τα πάντα γίνονται ρουτίνα. Η τάξη πέφτει σε λήθαργο, οι αντιδράσεις των μαθητών εξασθενούν ή και εξαφανίζονται. Τα παραπάνω παραδείγματα είναι σπάνιο να υπάρξουν σε τόσο ξεκάθαρες μορφές. Είναι περισσότερο τάσεις και είδη συμπεριφορών που υιοθετούν λίγο-πολύ ορισμένοι εκπαιδευτικοί. Συμβαίνει όμως, η τάξη να αρνείται να ανταποκριθεί και να παίξει το παιχνίδι αυτής της αντισταθμιστικής για το δάσκαλο οργάνωσης. Η ομάδα μπορεί να αντιδράσει παθητικά και αδιάφορα ή ενεργητικά με επίθεση εναντίον του δασκάλου. Τα παιδιά και ιδίως οι έφηβοι γνωρίζουν Δημοσίευση: & 8
9 ότι έχουν τη δυνατότητα να εξωθήσουν το δάσκαλο στα άκρα, να τον φέρουν σε θέση αδυναμίας, να μπλοκάρουν την εκπαιδευτική διαδικασία, προβάλλοντας παθητική στάση ή δημιουργώντας εκρηκτικές καταστάσεις. (Μάνος , Κοσμόπουλος 1990, Φλουρής 1984, Χαραλαμπόπουλος 1993, Παπαδόπουλος-Ζάχος 1985) Ε. Οι αμυντικές στάσεις του εκπαιδευτικού Όταν η τάξη προκαλεί το δάσκαλο άμεσα, αμφισβητώντας τον ανοιχτά ή έμμεσα, με καλυμμένες επιθέσεις, τότε αυτός ή προσαρμόζεται εάν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη σύγκρουση ή αμύνεται εάν αισθάνεται την ανάγκη να προστατεύσει τον εαυτό του. Συνήθως οι τρόποι προσαρμογής που χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτικός, είναι αυτοί του λειτουργήματός του. Είναι δηλ. σχετικοί με τον παιδαγωγικό και διδακτικό του ρόλο. Πχ. οι παρεμβάσεις του δικαιολογούνται από τις διδακτικές αναγκαιότητες, από τη λογική της διδακτέας ύλης, κλπ. Οι τρόποι προσαρμογής μέσα σε μια κατάσταση επικοινωνίας και ανταλλαγών, είναι η χρησιμοποίηση σχημάτων δράσης, που ήδη ο δάσκαλος έχει εξερευνήσει σε αντίστοιχες περιστάσεις και που ταιριάζουν στην παρούσα κατάσταση. Συμβαίνει όμως ο εκπαιδευτικός να αισθανθεί πως χάνει έδαφος όταν αντιμετωπίζει ασυνήθιστες καταστάσεις, όπως όταν αλλάζει σχολείο, όταν είναι άπειρος, κα. Σε αυτό ευθύνεται και η βασική εκπαίδευση, που γίνεται πάνω σε ένα πρότυπο που αφήνει να εννοηθεί ότι όλα είναι σταθερά (σταθερές συνθήκες, κανονικές καταστάσεις), ενώ η ζωή στην τάξη είναι ευμετάβλητη και απρόβλεπτη. Οι αντισταθμιστικοί μηχανισμοί μπαίνουν σε κίνηση όταν ο εκπαιδευτικός αισθανθεί πως απειλείται το εγώ του, από εξωτερικές παρεμβάσεις που θεωρεί ότι κατευθύνονται εναντίον του. Από τη στιγμή αυτή προκαλείται μια ρωγμή και ο δάσκαλος αισθάνεται απομονωμένος και πως η επικοινωνία με τα παιδιά έχει διακοπεί. Αναφέραμε ήδη, ότι κατά την ψυχαναλυτική θεωρία οι μηχανισμοί άμυνας μπαίνουν σε κίνηση για να επιτρέψουν την επίλυση εσωτερικών συγκρούσεων. Ανάμεσα στους τρόπους προστασίας του εκπαιδευτικού, βρίσκουμε μηχανισμούς που συγκροτούνται κατ αρχήν για να αντιμετωπίσουν εσωτερικούς κινδύνους, αλλά που μπορούν να στερεωθούν και να γίνουν μόνιμοι τρόποι αντίδρασης, παρ όλο που ο κίνδυνος δεν υπάρχει πια. Για παράδειγμα, μια συμπεριφορά μπορεί να έχει την αντίθετη κατεύθυνση από μια απωθημένη επιθυμία και αυτή η συμπεριφορά να μονιμοποιηθεί, παρ όλο που η επιθυμία έχει εξαφανισθεί. Έτσι μια φαινομενική ηπιότητα του εκπαιδευτικού, μπορεί να οφείλεται σε μια απωθημένη επιθυμία καταστροφής μια αδιάλλακτη αυστηρότητα είναι δυνατόν να υποδηλώνει απωθημένες σεξουαλικές επιθυμίες. Μερικοί μηχανισμοί προέρχονται από μία αμυντική δραστηριότητα του εγώ ενάντια σε ορμές που γεννιούνται από την επαφή με ορισμένα αντικείμενα. Βρίσκουμε επίσης στους εκπαιδευτικούς, Δημοσίευση: & 9
10 άμυνες με απομόνωση, με καθιέρωση τελετουργικών, με χρήση τυποποιημένων φράσεων ή συμπεριφορών, που δημιουργούν ρήγματα στη σκέψη ή στην πράξη και τις απομονώνουν από άλλα συναφή στοιχεία. Εμφανίζονται ακόμα, ιδεοψυχαναγκαστικές εκδηλώσεις νευρωτικού τύπου (συντηρητισμός, πείσμα, τελετουργίες), πιο σπάνια μανιακές άμυνες εναντίον της απώλειας ή της καταστροφής του αντικειμένου, ή άμυνες ψυχωτικού τύπου. Συνήθως, αυτού του είδους οι μηχανισμοί άμυνας εμφανίζονται όταν η παιδαγωγική πράξη έχει ένα νοσηρό ή παθολογικό χαρακτήρα για τον εκπαιδευτικό. Αλλιώς χρησιμοποιούνται είτε με εύκαμπτο είτε με πιο άκαμπτο τρόπο, οι συνηθισμένοι μηχανισμοί προσαρμογής, αντιστάθμισης και άμυνας που τα περισσότερα άτομα προβάλλουν σε οποιαδήποτε σχέση. Αναφέρονται οι εξής μηχανισμοί: Η αναίρεση, που συνίσταται στην ακύρωση δυσάρεστων ή δύσκολων καταστάσεων. Η απομόνωση του εκπαιδευτικού, που αποφεύγει να λάβει υπ όψη του τα αιτήματα των μαθητών και αρνείται κάθε προσφορά προς τους μαθητές ή κάθε επαφή με αυτούς. Η τάση του εκπαιδευτικού να προβάλλει στους μαθητές του μια ιδανική εικόνα του εαυτού του. Η άρνηση του δασκάλου να λάβει υπ όψη του τα σχόλια και τις κριτικές των μαθητών του Η ελάττωση ή η άρνηση επικοινωνίας με τους μαθητές που δεν εκτιμούν την αξία του δασκάλου και η ενίσχυση των δεσμών με αυτούς που επικυρώνουν την ιδανική εικόνα του. Η άρνηση της ιδιαιτερότητας και της ατομικότητας του μαθητή, που γίνεται μόνο αντικείμενο διδασκαλίας. Το «καταφύγιο της εξειδίκευσης». Ο δάσκαλος ενδιαφέρεται μόνο για τη διδακτική, για νέες τεχνικές και μεθόδους μετάδοσης της γνώσης και αγνοεί οτιδήποτε άλλο συμβαίνει στην τάξη. Η συστηματική εκλογίκευση που χρησιμοποιούν κυρίως οι καθηγητές θετικών επιστημών, που είναι ένας τρόπος αποφυγής κάθε συγκίνησης ή συναισθηματικής εμπλοκής. Μια συμπεριφορά του δασκάλου προς τους μαθητές, μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους. Η ειρωνεία ή η κοροϊδία, μπορεί να εκδηλώνει επιθετική στάση αλλά και μια προσπάθεια να πάρει την πρωτοβουλία γιατί κάτι τον φοβίζει. Ή μια συστηματική υποτίμηση των μαθητών ή έναν τρόπο για να κρύψει τα πραγματικά του συναισθήματα. Στην ειδική αγωγή, επισημάνθηκαν δύο τρόποι προστασίας, συμμετρικά αντίθετοι. Ο ένας συνίσταται στην υπογράμμιση της διαφοράς μεταξύ δασκάλου (που είναι ο φυσιολογικός) και ειδικού παιδιού ή ενήλικα, πράγμα που αυξάνει την απόσταση μεταξύ τους. Ο άλλος τρόπος συνίσταται στην άρνηση της διαφοράς και την αλληλεγγύη με το ειδικό παιδί. Ο δάσκαλος αισθάνεται και αυτός περιθωριακός. Αυτό το εκδηλώνει με διαφωνίες ως προς τη λειτουργία και τις αξίες των εκπαιδευτικών θεσμών και γενικά με μια αμφισβήτηση της κοινωνίας. Δημοσίευση: & 10
11 (Μάνος , Κοσμόπουλος 1990, Παπαδόπουλος-Ζάχος 1985, Freud A.1991, Mauco 1997) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ και ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Μερικοί ειδικοί, ξεκινώντας από ορισμένες ομοιότητες μεταξύ θεραπευτικής και παιδαγωγικής σχέσης (ευαισθησία στην επιθυμία του παιδιού, επικοινωνία και επαφή μαζί του), φαντάστηκαν την παιδαγωγική πράξη, σαν μια προσπάθεια απελευθέρωσης του παιδιού, μέσα σε ένα κλίμα ευνοϊκής ουδετερότητας. Παρ όλα αυτά, η παρέμβαση του παιδαγωγού δεν είναι ίδια με αυτή του θεραπευτή και η αγωγή έχει μεγάλες διαφορές από τη θεραπεία. Μερικές από τις σημαντικές διαφορές είναι: Η θεραπευτική παρέμβαση χρησιμοποιεί και εκμεταλλεύεται την παλινδρόμηση. Μέσα σε ένα κλίμα ελευθερίας προσπαθεί να απεγκλωβίσει τα στοιχεία που έχουν απωθηθεί ή εκδηλωθεί μέσω συμπτωμάτων. Αντίθετα η παιδαγωγική πράξη, αφ ενός απαιτεί από το παιδί να προοδεύσει και να εξελιχθεί, αφ ετέρου παρακάμπτει τις ορμές και τις επιθυμίες ή τις κατευθύνει σε στόχους κοινωνικά αξιόλογους. Στη θεραπεία υπάρχει ο νόμος της λεκτικής παρουσίασης, που απελευθερώνει τον αναλυόμενο από κάθε απαίτηση λογικής σκέψης, για να μπορέσει να φτάσει έως τα μνημονικά ίχνη του ασυνείδητου. Αντίθετα στην παιδαγωγική πράξη, ο στόχος είναι η προσαρμογή του παιδιού στον εξωτερικό κόσμο, είτε με πράξεις (διάβασμα, γράψιμο, κλπ), είτε με τη λογική σκέψη. Το παράλογο, το ασυνάρτητο, το εξωπραγματικό δεν έχουν θέση στο σχολείο. Στη θεραπεία εκφράζονται ελεύθερα οι επιθυμίες και οι φαντασιώσεις, ενώ η παιδαγωγική διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας. Στην ψυχανάλυση ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τη διαδικασία της μεταβίβασης. Στόχος του είναι να επιστρέψει ο ασθενής προς τα πίσω, να ανακαλύψει τις ρίζες της συμπεριφοράς και των συμπτωμάτων του. Αντίθετα ο παιδαγωγός ζει στο σήμερα και προκαλεί επίκαιρες, καθημερινές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις του, στα λόγια και τις πράξεις των παιδιών, δημιουργούν συνέχεια νέες καταστάσεις στις οποίες το παιδί καλείται να απαντήσει. Ο παιδαγωγός είναι ενεργητικός συντελεστής, δρα και επιδρά πάνω στο παιδί. Η στάση του είναι ακριβώς το αντίθετο από την ευνοϊκή ουδετερότητα του ψυχαναλυτή. Σε αντίθεση με τον θεραπευτή, ο παιδαγωγός συνήθως δεν ασχολείται με τις διαδικασίες της μεταβίβασης και της αντιμεταβίβασης, επομένως δεν τις χρησιμοποιεί και δεν μπορεί να ελέγξει τις καταστάσεις που δημιουργούνται από αυτές. Δημοσίευση: & 11
12 Στην ειδική αγωγή, τίθεται το θέμα του καθορισμού των στόχων και των ορίων παρέμβασης του παιδαγωγού και του ψυχοθεραπευτή. Αυτό γιατί, στον τομέα αυτόν συμβαίνει να αναλαμβάνουν και οι δύο τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού και να ευνοούν την ελεύθερη έκφρασή τους. Παρ όλη την ιδιαιτερότητα του χώρου, ο παιδαγωγός πάλι διαφέρει από τον θεραπευτή, γιατί οδηγεί το παιδί να επενδύσει σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, ελέγχει τις ανταλλαγές, επιβάλλει σεβασμό στις απαιτήσεις και τους κανονισμούς που ισχύουν, προτείνει μεσολαβητικά στοιχεία (λόγος, γνώση, μέθοδος) και τα εισάγει μεταξύ του παιδιού ή ενήλικα και του ίδιου. (Freud A.1991, Mauco 1997) Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως, για τον ιδρυτή της ψυχανάλυσης, η αγωγή είναι ένας τρόπος κατεύθυνσης της ορμικής ενέργειας προς διάφορα κοινωνικά αποδεκτά αντικείμενα, πάνω στα οποία το παιδί θα επενδύσει την ψυχική του ενέργεια. Η βοήθεια του παιδαγωγού συνίσταται στο να του προσφέρει μια μεγάλη επιλογή αντικειμένων και να το προτρέψει να οργανώσει τη δράση, τις πράξεις του, λαμβάνοντας υπ όψη τις συνθήκες του εξωτερικού κόσμου. Άλλοι ψυχαναλυτές προέκτειναν τη σκέψη του Freud. Η Klein μιλώντας για τις αρχές της αγωγής του μικρού παιδιού, υποστήριξε ότι πρέπει να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στο παιδί, ώστε οι ορμές να μπορούν να γίνουν μερικώς συνειδητές και ταυτόχρονα να είναι δυνατή η μετουσίωσή τους. Στόχος της αγωγής είναι να οδηγήσει το παιδί στην ολοκλήρωση του εγώ του και όχι να το υποτάξει στην κυριαρχία ενός άκαμπτου, ανένδοτου υπερεγώ. Το να θέλεις να διαπαιδαγωγήσεις κάποιον, αντιστοιχεί με το να διαπαιδαγωγηθείς εσύ ο ίδιος. Ο παιδαγωγός πρέπει να επωφεληθεί ο ίδιος από αυτή τη σχέση, για να γνωρίσει τον εαυτό του. Το να διαπαιδαγωγήσεις κάποιον, σημαίνει επίσης ότι δέχεσαι να βάλεις τον εαυτό σου σε δεύτερη μοίρα, να πάρεις απόσταση από τα βιώματά σου, για να πλησιάσεις τον άλλο και για να εκτιμήσεις τις προσπάθειές του. Εάν ο παιδαγωγός αντιμετωπίσει με οξυδέρκεια και σαφήνεια την παιδαγωγική σχέση και ιδίως τις συγκρουσιακές καταστάσεις, εάν παραδεχθεί πως ο μαθητής είναι διαφορετικός και έχει δική του υπόσταση, εάν κυριαρχήσει τις ορμές και τα πάθη του, εάν γίνει υποστήριγμα των ταυτίσεων αλλά και της επιθετικότητας του παιδιού, εάν δεν παρασύρεται από τις επιθυμίες του μαθητή, τότε θα επιτρέψει στο παιδί να εποικοδομήσει την ταυτότητά του και θα το διευκολύνει να βρει το δρόμο του. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του μαθητή και του εξωτερικού κόσμου. Δημοσίευση: & 12
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας
Διαβάστε περισσότεραΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης
Διαβάστε περισσότεραMAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1
MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η ψυχοδυναμική προσέγγιση Η συμπεριφορική προσέγγιση P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ
Διαβάστε περισσότεραΚυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα
Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Sigmund Freud (1856-1939) Το 1873 ξεκίνησε σπουδές ιατρικής στη σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το 1886
Διαβάστε περισσότεραΜπορεί να συναντηθεί ο έφηβος με το δάσκαλο; Προσέγγιση των δυσκολιών στη σχέση μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή
Μπορεί να συναντηθεί ο έφηβος με το δάσκαλο; Προσέγγιση των δυσκολιών στη σχέση μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Αυτή, δεν είναι μία κανονική παρουσίαση. Είναι μόνο μία αφορμή για προβληματισμό. Παρατηρήσεις
Διαβάστε περισσότεραΤο παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω
Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει
Διαβάστε περισσότεραΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ορισμός: Είναι λειτουργίες του εγώ που έχουν σκοπό να απαλλάξουν το άτομο από το άγχος ή άλλα
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ STRESS STRESS: ΠΙΕΣΗ Στρεσσογόνος παράγοντας Οτιδήποτε κάνει τον άνθρωπο να βιώνει στρες Είναι μια αλλαγή στην ομοιόσταση του ατόμου Παράγοντες που προκαλούν στρες Ενδογενείς Εξωγενείς Ενδογενείς
Διαβάστε περισσότεραΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ψυχολογία Κινήτρων
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ψυχολογία Κινήτρων Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραΣυναισθήματα και η Διαχείρισή τους
Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Όταν είμαστε παιδιά, στο ξεκίνημα της ζωής μας, έχουμε έντονη σύγχυση σχετικά με τα συναισθήματά μας, νοιώθοντας την ανάγκη να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο
Διαβάστε περισσότεραΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Ψαθάς Δημήτρης Παιδαγωγός MSc (6-9-08) Η ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Η χρησιμοποίηση ψυχαναλυτικών εννοιών για την ανάλυση των μηχανισμών της παιδαγωγικής επικοινωνίας, πρέπει να
Διαβάστε περισσότεραΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Το να είσαι γονιός δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν υπάρχει ευκαιρία για πρόβα, δεν υπάρχουν σχολεία. Το μόνο που κουβαλάμε
Διαβάστε περισσότεραΠολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό
Διαβάστε περισσότεραΗ Ψυχολογική Διάσταση της Κώφωσης. Ελενα Τρύφωνος Εκπαιδευτική Ψυχολόγος Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
Η Ψυχολογική Διάσταση της Κώφωσης Ελενα Τρύφωνος Εκπαιδευτική Ψυχολόγος Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Η κάθε αναπηρία ή η κάθε ιδιαιτερότητα συνήθως έχει επιπτώσεις
Διαβάστε περισσότεραΘεραπευτική υποστήριξη σε προβλήματα εθισμού Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού
Πρόγραμμα Ψυχοθεραπευτικής Yποστήριξης Aτόμων και οικογενειών με πρόβλημα εθισμού 1 / 8 1.) Η Οικογένεια «Η οικογένεια είναι ένας ζώντας οργανισμός ο οποίος όπως κάθε άλλος οργανισμός γεννιέται, ενηλικιώνεται
Διαβάστε περισσότεραΗ Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου
Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η συχνή επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού εναντίον ενηλίκων και συνομηλίκων, μπορεί
Διαβάστε περισσότεραΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Λογικοθυμική προσέγγιση (Rational-Emotive Therapy) Αναπτύχθηκε από τον Albert Ellis τη δεκαετία του 1950. Πεποίθηση πως οι συναισθηματικές δυσκολίες οφείλονται σε λανθασμένες
Διαβάστε περισσότεραβ) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;
1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,
Διαβάστε περισσότεραΠαρακάτω, έχετε μια λίστα με ερωτήσεις για κάθε θέμα, οι οποίες θα σας βοηθήσουν.
ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ Οδηγός για τον δάσκαλο / εκπαιδευτικό / μέντορα Πριν ξεκινήσετε με τα αναφερόμενα θέματα, πρέπει να ζητήσετε από τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν τα Ερωτηματολόγια για τους εκπαιδευτικούς
Διαβάστε περισσότεραΚείμενο. Εφηβεία (4596)
Κείμενο Εφηβεία (4596) Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές,
Διαβάστε περισσότεραΑτομική Ψυχολογία. Alfred Adler. Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ.
Ατομική Ψυχολογία Alfred Adler Εισηγήτρια: Παπαχριστοδούλου Ελένη Υπ. Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μ. Μαλικιώση- Λοΐζου Ατομική Ψυχολογία Τονίζει τη μοναδικότητα της προσωπικότητας
Διαβάστε περισσότεραΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Διαβάστε περισσότεραTO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
TO ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Η λέξη ΠΑΙΧΝΊΔΙ προέρχεται από την λέξη παίχτης παίζω παις. Με την έννοια παιχνίδι ορίζουμε την κατ εξοχήν αυθόρμητη και ενδιαφέρουσα δραστηριότητα των παιδιών που έχει ως στόχο
Διαβάστε περισσότεραΤο ιδιαίτερο γνώρισμα της δομής της φαρισαικής συγκρούσεως
18/02/2019 Το ιδιαίτερο γνώρισμα της δομής της φαρισαικής συγκρούσεως / Γνώμες Ιωάννης Κορναράκης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (+) Μία βασική δομή της ψυχικής συγκρούσεως
Διαβάστε περισσότεραΗ συνεργασία του σχολείου και της οικογένειας για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς των μαθητών
Η συνεργασία του σχολείου και της οικογένειας για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς των μαθητών Κωνσταντίνα Κολλιοπούλου Σχ. Σύμβουλος 43 ης Περιφέρειας Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Επιθετικότητα
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα
Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Ορίζουν μια κατάσταση
Διαβάστε περισσότερα2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία
2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία Α Μέρος: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Τα επίπεδα συνείδησης Ύπνος Μισοξύπνιο Αφύπνιση Ελάχιστη εργασία των εξωτερικών αισθήσεων Με εικόνες
Διαβάστε περισσότεραΕφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους
Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη
Διαβάστε περισσότεραΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη).
ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ (αποσπάσματα από το βιβλίο του Έριχ Φρομ «η τέχνη της αγάπης», Εκδόσεις Μπουκουμάνη). 1. Σ ένα πολιτισμό όπου επικρατεί το εμπορικό πνεύμα και η
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις
Διαβάστε περισσότεραΗ αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικό και θεραπευτικό μέσο.
Η αξία του παιχνιδιού ως παιδαγωγικό και θεραπευτικό μέσο. Η λέξη παιχνίδι έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Παιχνίδι, παιγνίδιο ή παίγνιο όπως αλλιώς λέγεται είναι μία δομημένη δραστηριότητα
Διαβάστε περισσότεραΠροσωπο-κεντρική θεωρία (person-centred) [πρώην Πελατο-κεντρική θεωρία ]
Προσωπο-κεντρική θεωρία (person-centred) [πρώην Πελατο-κεντρική θεωρία ] Φαινομενολογική θεωρητική κατεύθυνση η οποία υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος διαθέτει από μόνος του την ικανότητα για προσωπική ανάπτυξη
Διαβάστε περισσότεραΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α3 Τσίγκα Φρατζέσκα (Συντονίστρια) Χουβαρδά Αντωνία Τζελέπης Βασίλης Χατζηπαντελής Θοδωρής
ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α3 Τσίγκα Φρατζέσκα (Συντονίστρια) Χουβαρδά Αντωνία Τζελέπης Βασίλης Χατζηπαντελής Θοδωρής Υπεύθυνη καθηγήτρια: Δανίκα Ευανθία, Φιλόλογος Η κοινωνικοποίηση του ανθρώπου αποτελεί βασικό,
Διαβάστε περισσότεραΘέµατα της παρουσίασης. Οικογενειακό περιβάλλον και αγωγή. Η οικογένεια. Στάδια κοινωνικοποίησης µέσα από την οικογένεια:
ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Θέµατα της παρουσίασης Οικογενειακό περιβάλλον και αγωγή Σακελλαρίου Κίµων Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα H οικογένεια ως
Διαβάστε περισσότεραΟ παιδικός σταθμός, είναι πράγματι ένας «σταθμός» στην πορεία ανάπτυξης και ζωής του ανθρώπου!
Η μετάβαση στον παιδικό σταθμό---ψυχολογία αναπτυξιακού σταδίου στο νήπιο και οφέλη ένταξης Γράφει: Δανάη Χορομίδου, Ψυχολόγος, Απόφοιτος Παν/μίου Αθηνών, Ψυχοθεραπεύτρια-Ψυχοδραματιστής, Συνεργάτης του
Διαβάστε περισσότεραΤο Αρνητικό στην Ψυχανάλυση
Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Εργασία στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εισαγωγική Εκπαίδευση στην Ψυχαναλυτική Πράξη» ΕΠΕΚΕΙΝΑ Επιμέλεια: Αφροδίτη Στυλιαρά ψυχολόγος - Αγγελική Καραγιάννη ψυχολόγος. Εποπτεία:
Διαβάστε περισσότεραΠώς Μπορούμε να. Θετικό Τρόπο με τα. Αλληλεπιδράσουμε με. Παιδιά μας ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ
Πώς Μπορούμε να Αλληλεπιδράσουμε με Θετικό Τρόπο με τα Παιδιά μας ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Η Σχέση Γονέα Παιδιού Αν ένα παιδί μεγαλώνει με επικρίσεις, μαθαίνει να καταδικάζει.
Διαβάστε περισσότεραΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ O σχολικός εκφοβισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις στις τάξεις
Διαβάστε περισσότεραΓεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια
5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική
Διαβάστε περισσότεραΤους τροµάζει η µοναξιά. Πώς θα κάνουν καινούρια αρχή µετά από τόσα χρόνια συµβίωσης; Τι θα αντιµετωπίσουν;
Διαζύγιο Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία, στις αναπτυγµένες χώρες υπολογίζεται ότι ένας στους δύο γάµους καταλήγει σε διαζύγιο. Το διαζύγιο είναι µια ψυχικά τραυματική εμπειρία για αυτούς που χωρίζουν.
Διαβάστε περισσότεραΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.
Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη
Διαβάστε περισσότεραΓιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες;
Γιατί οι νέοι καταφεύγουν σε πράξεις βίας, αναζήτηση ταυτότητας ή συναισθηματικές δυσκολίες; Δρ. Ευγενία Σουμάκη Παιδοψυχίατρος - Ψυχαναλύτρια Γρ. Ελληνικής Εταιρίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Μέλος Δ.Σ.
Διαβάστε περισσότεραΟι γνώμες είναι πολλές
Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία
Διαβάστε περισσότεραΛαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις
Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι
Διαβάστε περισσότεραΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Γ. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (Α & Β ΚΥΚΛΟΣ) Ημ/νίες Διεξαγωγής: 16-17/11, 30/11, 01/12, 07 08/12, 2013, 11-12/01, 25-26/01, 01-02/02, 15-16/02,
Διαβάστε περισσότεραΟ ρόλος της οικογένειας στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των μαθητών
Ο ρόλος της οικογένειας στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των μαθητών Η οικογένεια είναι το κατ εξοχήν περιβάλλον στο οποίο ζει, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται το παιδί. Αντιλαμβάνεται λοιπόν
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑΥΚΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 1 ο Μάθημα Προγραμματισμένα μαθήματα 2/10, 9/10, 16/10, 23/10, 30/10, 6/11, 13/11, 20/11, 27/11, 4/12, 11/12,
Διαβάστε περισσότεραΣυνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.)
Συνδιαλλακτική Ανάλυση (Transactional Analysis - T.A.) "Οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη απ'άλλο τίποτα, παρά μόνον από άλλους ανθρώπους ικανούς να τους προσέξουν, πράγμα σπάνιο, πολύ δύσκολο, πρόκειται σχεδόν...
Διαβάστε περισσότεραΟ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ. Νιάκα Ευγενία Σχολική Σύμβουλος
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Νιάκα Ευγενία Σχολική Σύμβουλος ΤΙ ΡΟΛΟ ΠΑΙΖΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Η ανατροφή των παιδιών, οι αξίες, τα κίνητρα που δίνει
Διαβάστε περισσότεραΓράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.)
www.iatronet.gr Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.) Πολλές μπορεί να είναι οι αιτίες που αναγκάζουν ένα παιδί να μην τα πηγαίνει καλά στα μαθήματα: Σχολική
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΓΓΕΝΗΣ Η ΕΠΙΚΤΗΤΗ; Η επιθετικότητα είναι η πιο κοινή συναισθηματική αντίδραση του νηπίου. Διαφορετικές απόψεις έχουν διατυπωθεί
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Παιδαγωγικά παιχνίδια Ελεύθερος συνειρμός Το παιχνίδι ρόλων Οραματισμός Ζωγραφική / Σχέδιο Εργασία σε μικρές ομάδες Επισκέπτες ομιλητές Χρήση Βίντεο Ανάθεση εργασιών Τα παιδαγωγικά
Διαβάστε περισσότεραΑπό την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ»
ΤΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΕΙ? ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ!! Από την Διονυσία Γιαννοπούλου Ψυχοθεραπεύτρια Οικογενειακή Σύμβουλο Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κ.Π «ΠΡΟΝΟΗ» Αυτοεκτίμηση είναι η θετική εικόνα που
Διαβάστε περισσότεραΨυχοδυναµικές θεωρίες και διοµαδικές σχέσεις. Ηψυχαναλυτική θεωρία του Freud.
Ψυχοδυναµικές θεωρίες και διοµαδικές σχέσεις. Ηψυχαναλυτική θεωρία του Freud. Ο Freud πίστευε ότι είχε ανακαλύψει την πραγµατική «φύση» του ανθρώπου όχι µόνο στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων αλλά
Διαβάστε περισσότεραΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΧΩΣ ΒΙΑ (ΕΔΒ) κατά Marshall B. Rosenberg
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΧΩΣ ΒΙΑ (ΕΔΒ) κατά Marshall B. Rosenberg Η επικοινωνία δίχως βία είναι μια μέθοδος η οποία: Διευκολύνει την ροή της επικοινωνίας. Εστιάζει στην έκφραση, μέσω της ομιλίας, των συναισθημάτων
Διαβάστε περισσότεραβ) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;
1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,
Διαβάστε περισσότεραΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΕΡΙΝΗ ΠΟΛΗ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013 2014 ΑΕΡΙΝΗ ΠΟΛΗ H Αέρινη Πόλη είναι μια ομάδα που σχεδιάζει και υλοποιεί πρωτοπόρα εκπαιδευτικά προγράμματα βασισμένα στις ανάγκες του σήμερα των σχολείων της χώρας μας. Ένα μέρος των
Διαβάστε περισσότερα«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη!
«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη! Οι καταπληκτικοί γονείς κάνουν καταπληκτικά πράγματα! Και δεν εννοώ περίπλοκα, δύσκολα, ή κάτι τέτοιο,
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Εκπαιδευτικών - Γονιών παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες. Δρ. ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΖΙΒΙΝΙΚΟΥ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Εκπαιδευτικών - Γονιών παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες Δρ. ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΖΙΒΙΝΙΚΟΥ 1 Θετική συμβολή της Πρώιμης Παρέμβασης: ως προς τους γονείς1 Άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά: Με τη διάγνωση
Διαβάστε περισσότεραΗ δημιουργία κι η διατήρηση της φιλικής σχέσης βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των ατόμων, χωρίς να επιβάλλεται.
Γράφει η Γεωργία Λάττα Φιλία: Μια εθελοντική σχέση Η δημιουργία κι η διατήρηση της φιλικής σχέσης βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των ατόμων, χωρίς να επιβάλλεται. Προϋποθέτει την παρουσία ισχυρού συναισθηματικού
Διαβάστε περισσότεραΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α )
29 Μαΐου 2014 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Απαντήσεις Θεμάτων Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων (ΟΜΑΔΑ Α ) Α1. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στη σημασία του δημιουργικού σχολείου στη
Διαβάστε περισσότεραΚίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών
Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης
Διαβάστε περισσότεραΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε
Διαβάστε περισσότεραΑλεξανδρής Γιώργος. Αλιάι Αουλόνα
Γ1 "Πρέπει να αισθανόμαστε τυχεροί που γεννηθήκαμε σε μια χώρα που μας παρέχει εκπαίδευση. Πρωταρχικός μας ρόλος είναι να σεβόμαστε τους καθηγητές και τους συμμαθητές μας και να απαιτούμε τα δικαιώματά
Διαβάστε περισσότεραΕλένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.
Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου
Διαβάστε περισσότεραΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΉ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ ΑΤΑΞΙΑ
ΑΤΑΞΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ : ΑΝΙΧΝΕΥΟΥΜΕ ΤΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ, ΣΤΟΧΕΥΟΥΜΕ ΣΕ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΉ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ ΑΤΑΞΙΑ Η λέξη αταξία αποτελείται από
Διαβάστε περισσότεραΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Ενισχύστε την Αυτοπεποίθηση των Παιδιών Βελτιώνοντας & Μαθαίνοντας τον Γονεϊκό Τύπο!!! ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Κλεισθένους 12 (Στοά Κοββατζή) 1 ος όροφος Τηλ.: 2742029421 Κιν.: 6979985566
Διαβάστε περισσότεραΕπικοινωνία προπονητή-αθλητών
Επικοινωνία προπονητή-αθλητών Γιάννης Ζαρώτης Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος, MSc-PhD www.psychology.org.gr Επικοινωνία Λεκτική: ό,τι λέμε χρησιμοποιώντας το λόγο Μη λεκτική: ό,τι λέμε χωρίς να το εκφράζουμε
Διαβάστε περισσότεραA μέρος Σεμιναρίου. Λευκωσία Οκτωβρίου 2008 Μαρία Παναγή- Καραγιάννη
A μέρος Σεμιναρίου Εκπαιδευτής : Wolfgang Wildfeuer Λευκωσία 20-24 Οκτωβρίου 2008 Μαρία Παναγή- Καραγιάννη ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 1. ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΣΕ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Στόχος Βελτίωση επικοινωνιακών
Διαβάστε περισσότεραΘα σε βοηθούσε για παράδειγμα να γράψεις και εσύ μια λίστα με σκέψεις σαν αυτή που έκανε η Ζωή και εμφανίστηκε ο «Αγχολέων»!
Η Ζωή είναι 8 χρονών και πριν 3 χρόνια ο παιδιάτρος και οι γονείς της, της εξήγησαν πως έχει Νεανική Ιδιοπαθή Αρθρίτιδα. Από τότε η Ζωή κάνει όλα αυτά που τη συμβούλεψε ο παιδορευματολόγος της και είναι
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΜεθόδευση της Παιδαγωγικής διαδικασίας. Μέσα Στιλ Αγωγής
Μεθόδευση της Παιδαγωγικής διαδικασίας Μέσα Στιλ Αγωγής Σχέση σκοπών-μέσων και μεθόδων αγωγής Οι μέθοδοι, οι τεχνικές και τα μέσα της παιδαγωγικής διαδικασίας εξαρτώνται από τους σκοπούς της Σχέση σκοπών-μέσων
Διαβάστε περισσότεραΓια να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.
Όταν οι γονείς χωρίζουν-οι συνέπειες ενός διαζυγίου στα παιδιά. Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν
Διαβάστε περισσότεραΣχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών
Σχέδιο Μαθήματος: Κοινωνικές και Επικοινωνιακές Δεξιότητες για Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης και Τεχνικών Επίλυσης Διαφορών Διάρκεια: Περιληπτική Περιγραφή: Δύο 45λεπτες διδακτικές περίοδοι Η πρώτη περίοδος
Διαβάστε περισσότεραΠοια είναι τα είδη της κατάθλιψης;
Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική
Διαβάστε περισσότερα15 ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς. Ζαχαριάδης Γεώργιος Εκπαιδευτικός Πληροφορικής
15 ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς Ζαχαριάδης Γεώργιος Εκπαιδευτικός Πληροφορικής Μάρτιος 2015 Είναι η χρήση της τεχνολογίας, ιδιαίτερα των κινητών τηλεφώνων και του Διαδικτύου, με σκοπό την εσκεμμένη (συναισθηματική)
Διαβάστε περισσότεραΜητρικός Θηλασμός μετά το Πρώτο Έτος.
Μητρικός Θηλασμός μετά το Πρώτο Έτος. Αντιγόνη Συμεωνίδου Ψυχολόγος MA, PgD Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια. Προγεννητική Ψυχολόγος, υπό Πιστοποίηση ΕΚΠΑ Ψυχικές κ συναισθηματικές ανάγκες Επαφή Σύνδεση Αίσθηση
Διαβάστε περισσότεραe-seminars Ηγούμαι 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων
e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Ηγούμαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Τι είναι Ηγεσία «Η Ηγεσία, δεν είναι θέση! γιαυτό
Διαβάστε περισσότεραΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»
ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,
Διαβάστε περισσότεραΠρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Γυθείου 1 Α, 152 31 Χαλάνδρι Τηλ.: 210-6741 933, 210-6740 118, Fax: 210-6724 536 e-mail: info@pedtrauma.gr www.pedtrauma.gr Γιατί Πρόληψη Παιδικών Ατυχημάτων;
Διαβάστε περισσότεραΑναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης
Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες
Διαβάστε περισσότεραΒαθμολογία των μαθητών
Βαθμολογία των μαθητών Τι σημαίνει βαθμολογία Η βαθμολογία ως παιδαγωγική ενέργεια ισοδυναμεί με τη διαδικασία απόδοσης βαθμού Βαθμός σημαίνει συγκεκριμενοποίηση της αξιολόγησης με έναν αριθμό ή χαρακτηρισμό
Διαβάστε περισσότεραΥπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου
«ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραwww.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point.
www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point. Συγγραφέας του βιβλίου είναι η Τζακλίν Ουίλσον και απευθύνεται
Διαβάστε περισσότεραΑναστασία Κωσταρίδου-Ευκλείδη Ομότιμη καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, Α.Π.Θ. Συνέδριο Εταιρείας Νόσου Alzheimer, Θεσσαλονίκη, 2 Φεβρουαρίου 2017
Αναστασία Κωσταρίδου-Ευκλείδη Ομότιμη καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, Α.Π.Θ. Συνέδριο Εταιρείας Νόσου Alzheimer, Θεσσαλονίκη, 2 Φεβρουαρίου 2017 1 Ποια από τις παρακάτω εικόνες εκφράζει καλύτερα τα συναισθήματα
Διαβάστε περισσότεραΕνδοσχολική βία (bullying)
Ενδοσχολική βία (bullying) Τι είναι σχολικός εκφοβισμός Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Δρ. Μαρία Μαυροπούλου ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ; Διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων ή ομάδων σε ένα θέμα αμοιβαίου ενδιαφέροντος Δρ. Μαρία Μαυροπούλου 1 ΟΜΑΔΙΚΗ
Διαβάστε περισσότερα«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.»
«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.» «Ποιο είναι το αγαπημένο σου μάθημα;» Μία κλασσική ερώτηση για κάθε παιδί οποιασδήποτε βαθμίδας της εκπαίδευσης. Ακόμα
Διαβάστε περισσότεραΜέσα - Τεχνικές. Μέθοδοι της παιδαγωγικής διαδικασίας. Παρασκευή, 1 Φεβρουαρίου 2013
Μέθοδοι της παιδαγωγικής διαδικασίας Μέσα - Τεχνικές http://users.uoa.gr/~dhatziha Αριθμός: 1 Σχέση σκοπών-μέσων και μεθόδων αγωγής Οι μέθοδοι, οι τεχνικές και τα μέσα της παιδαγωγικής διαδικασίας εξαρτώνται
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική
Διαβάστε περισσότεραΨυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο
Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ (ΘΥΜΟΣ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ (ΘΥΜΟΣ) ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1. Ανάπτυξη και Ενδυνάμωση του Εαυτού 3. Δημιουργία και Βελτίωση Κοινωνικού Εαυτού ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 Συναισθηματική Εκπαίδευση
Διαβάστε περισσότεραΒΟΗΘΗΣΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΕΙ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ
ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΕΙ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ Η υγιής αυτοεκτίμηση είναι η θωράκιση ενός παιδιού απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Τα παιδιά που έχουν καλή ιδέα για τον εαυτό τους αντιμετωπίζουν καλύτερα
Διαβάστε περισσότεραπρογράμματα εμψύχωσης στο ηλιοτρόπιο
Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Π Ρ Ο Λ Η Ψ Η Σ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Υ - Α Ρ Γ Υ Ρ Ο Υ Π Ο Λ Η Σ προγράμματα εμψύχωσης στο ηλιοτρόπιο 2017-2018 Όλες οι δράσεις και τα προγράμματα του Κέντρου μας παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΚάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά
Διαβάστε περισσότεραΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες
ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες Μέσω της χρήσης μιας κλίμακας αξιολόγησης από το 1 μέχρι το 5, αξιολογήστε σε ποιο βαθμό
Διαβάστε περισσότεραΑνάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με νοητική ανεπάρκεια μέσα από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους τους: ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης
Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με νοητική ανεπάρκεια μέσα από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους τους: ένα πιλοτικό πρόγραμμα παρέμβασης Γ. Μπάρμπας Ε. Γκιργκινούδη θεωρητικό πλαίσιο βασικός πυρήνας
Διαβάστε περισσότερα