Μετακίνηση ελληνικών φύλων από τον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο στη Λέσβοαιολικοί μύθοι..3000χρόνια μετά η. μετανάστευση συνεχίζεται

Transcript

1 Μετακίνηση ελληνικών φύλων από τον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο στη Λέσβοαιολικοί μύθοι..3000χρόνια μετά η μετανάστευση συνεχίζεται Επαρκές Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Ιστορία (ΔΕ) Δημιουργός: Δέσποινα Βερρή ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

2 Σημείωση Το παρόν έγγραφο αποτελεί προϊόν αυτόματης δημιουργίας και εκτύπωσης του Ψηφιακού Διδακτικού Σεναρίου με Τίτλο: «Μετακίνηση ελληνικών φύλων από τον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο στη Λέσβο-αιολικοί μύθοι..3000χρόνια μετά η μετανάστευση συνεχίζεται». Δημιουργήθηκε στις 14/01/ :39:37 και έχει υποστηρικτικό ρόλο στο έργο του εκπαιδευτικού. Δεν αντικαθιστά το Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο, το οποίο περιέχει όλο το Διαδραστικό Περιεχόμενο και αξιοποιεί τις ψηφιακές δυνατότητες της Πλατφόρμας «Αίσωπος». Το σενάριο αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως «Επαρκές» ύστερα από αξιολόγηση από δύο αξιολογητές και είναι αναρτημένο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του στην Πλατφόρμα «Αίσωπος». Το Διαδραστικό Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του βρίσκεται στον σύνδεσμο: Επισημαίνεται ότι τα σενάρια της Πλατφόρμας «Αίσωπος» διακρίνονται σε: Υποδειγματικά Σενάρια: Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια που έχουν προκύψει από επιστημονικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων (Εκπαιδευτικοί Αυξημένων Προσόντων, Σχολικοί Σύμβουλοι, Μέλη ΔΕΠ / Επιστημονικό Προσωπικό του ΙΕΠ). Βέλτιστα Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία άνω των 70 μονάδων. Επαρκή Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία από 50 έως 70 μονάδες. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Ανάπτυξη Mεθοδολογίας και Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων για τα Γνωστικά Αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» - MIS: , ΣΑΕ: 2014ΣΕ Η πράξη συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ και υλοποιείται σε σύμπραξη από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Η Πλατφόρμα Ανάπτυξης, Σχεδίασης, Υποβολής, Αξιολόγησης και Παρουσίασης Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων «Αίσωπος», αναπτύχθηκε με ίδια μέσα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο πλαίσιο του Υποέργου 2: «Ψηφιακό Σύστημα Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Υποβολής, Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ψηφιακών Σεναρίων καθώς και καθοδήγησης και Υποστήριξης των Εκπαιδευτικών» της Πράξης. Ομάδα Επιστημονικής και Διοικητικής Εποπτείας της Πράξης: Επιστημονικός Υπεύθυνος Πράξης για τις Δράσεις που αφορούν το Ι.Ε.Π: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 1: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 2: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Υπεύθυνος Υποέργου 3: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Επιστημονική Συντονίστρια των ειδικών επιστημόνων του Υποέργου 1: Βασιλική Καραμπέτσου, Φιλόλογος, Εισηγήτρια Ι.Ε.Π. Σελίδα 2/25

3 Φύλλα Εργασίας Σεναρίου Το παρόν ψηφιακό σενάριο περιέχει φύλλα εργασίας, τα οποία είναι συννημένα στο αρχείο «PDF» και μπορείτε να τα ανοίξετε κάνοντας διπλό κλικ πάνω στο εικονίδιο. 1η Φάση: 2η Φάση: 3η Φάση: Δεν υπάρχει Σελίδα 3/25

4 Γενική Περιγραφή Σεναρίου Γνωστικό αντικείμενο: Ιστορία (ΔΕ) Θεματική ταξινομία: Ιστορία (ΔΕ) -> Αρχαιότητα (1100 π.χ.- 4ος μ.χ. αι.) -> Δημογραφία και μετακινήσεις πληθυσμών Εκπαιδευτικό πρόβλημα: Ελληνικά φύλα φτάνουν στη Λέσβο κατά τον Α ελληνικό αποικισμό και πιθανότατα και νωρίτερα. Ποια ιστορική πραγματικότητα κρύβει ο μύθος του Ξάνθου, του Μάκαρα, του Λέσβου και του Ορέστη; Στο συγκεκριμένο σενάριο οι μαθητές καλούνται με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού να προβληματιστούν σχετικά με την άφιξη μεταναστών σήμερα ( 21ος αιώνας μ.χ.) αίτια, αποτελέσματα- στη Λέσβο, να διερευνήσουν τους μύθους και τα ιστορικά κείμενα καθώς και ψηφιακό υλικό και να εντοπίσουν την προέλευση των ελληνικών φύλων που μετανάστευσαν στη Λέσβο χρόνια πριν περίπου, τους λόγους της μετανάστευσης, την αντίδραση των γηγενών και τις συνέπειες της μετανάστευσης στον τόπο. Επιπλέον, οι ίδιοι ωθούνται να παράγουν ψηφιακά κείμενα, προκειμένου να εμπεδώσουν και να συναισθανθούν τη σχέση της ιστορικής πραγματικότητας με το μύθο, του σήμερα με το χτες. Γενική περιγραφή περιεχομένου: Τη 2 η χιλιετηρίδα π.χ και κυρίως την περίοδο 12ος αι π.χ-9ος αι π.χ ( α ελληνικός αποικισμός) παρατηρείται μετακίνηση ελληνικών φύλων-κυρίως Αιολέων αλλά και Αχαιών από τη Θεσσαλία και τη Β. Πελοπόννησο-στη Λέσβο και ευρύτερα στο ΒΑ Αιγαίο. Την ιστορική αυτή πραγματικότητα φαίνεται να την προδίδουν μύθοι που χάνονται στο χρόνο και συνδέονται με τοπωνύμια που την επιβιώνουν έως τις μέρες μας. Με το παρόν σενάριο καλούνται οι μαθητές, με αφόρμηση τη σημερινή πραγματικότητα (αφίξεις ποικίλων μεταναστών) στη Λέσβο, να αναζητήσουν τα χαρακτηριστικά των σημερινών μεταναστεύσεων στο νησί και να τα συσχετίσουν με τα αίτιασυνθήκες και τις συνέπειες των μεταναστεύσεων ελληνικών φύλων στη Λέσβο πριν χρόνια περίπου, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στις τελευταίες. Στην έρευνα τους αυτή πρόκειται να στηριχτούν τόσο σε βιβλιογραφικές πηγές όσο και σε ψηφιακό/πολυμεσικό υλικό/χάρτες που φωτίζουν και συνδέουν την ιστορική πραγματικότητα με τους λεγόμενους αιολικούς μύθους και κυρίως με το μύθο του βασιλιά Μάκαρα. Τέλος βιώνοντας την ιστορική πραγματικότητα ( ιστορική ενσυναίσθηση) καλούνται να παράγουν ψηφιακά/πολυμεσικά κείμενα αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία. Βιβλιογραφία Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Α, Β. Ι.Δ. Κοντή, Λεσβιακό πολύπτυχο Α. Γονιδέλλη, Ιστορία της Αρχαίας Λέσβου Δ. Π. Ματζουράνη, Οι πρώτες εγκαταστάσεις Ελλήνων στη Λέσβο(από την ιστορία της Λέσβου) Γ. Τριανταφύλλου, Άγρα Λέσβου, Πραγματεία από την προϊστορία μέχρι την τουρκοκρατία Aρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης, Υπουργείο Πολιτισμού, Κ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σελίδα 4/25

5 Διδακτικοί Στόχοι: Να Να Να Να Να εξηγούν τα αίτια και τις συνέπειες της μετανάστευσης στη Λέσβο (21ος αι μ.χ,1500 π.χ.-750 π.χ) εξοικειωθούν με τα ιστορικά κείμενα και με την άντληση ιστορικών στοιχείων από τους μύθους αντιληφθούν τη σημασία των αιολικών μύθων στην αποκάλυψη του ελληνικού αποικισμού της Λέσβου. προσεγγίσουν τον ελληνικό αποικισμό της Λέσβου ομαδοσυνεργατικά και βιωματικά. παράγουν ψηφιακά προϊόντα αξιοποιώντας βιβλιογραφικές πηγές και ψηφιακά εργαλεία. Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου: αποικισμός μετανάστευση ελληνικά φύλα Λέσβος μύθος Μάκαρας Ορέστης Αιολείς Αχαιοί γεωμετρική εποχή μυκηναϊκή εποχή Υλικοτεχνική υποδομή: Αίθουσα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και βιντεοπροβολέα Τυπικός χρόνος αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου: 3 ώρες Πνευματικά δικαιώματα ή άλλοι αντίστοιχοι περιορισμοί: "Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike Greece 3.0" Εκτιμώμενο Επίπεδο Δυσκολίας: Μέτριας δυσκολίας Τύπος διαδραστικότητας : Ενεργός μάθηση Επίπεδο διαδραστικότητας : Υψηλό Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα του τελικού χρήστη: Εκπαιδευτική βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο: Γυμνάσιο Σελίδα 5/25

6 Σύνοψη φάσεων σεναρίου: 1η Φάση: Από το σήμερα στο χτες Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Αριθμός φύλλων εργασίας: 4 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: Φοιτητές στη Μυτιλήνη Αλβανοί μετανάστες στον Πολιχνίτο της Λέσβου Μετανάστες στη Λέσβο, 2015 Ιστορικά παραθέματα Α' Ελληνικός Αποικισμός (α) Α' Ελληνικός Αποικισμός (β) Α' Ελληνικός Αποικισμός (γ) Χάρτης του Α'Ελληνικού Αποικισμού Χάρτης της καθόδου των Δωριέων στον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο (12ος αιώνας π.χ.) 2η Φάση: Από το μύθο στην ιστορική πραγματικότητα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Αριθμός φύλλων εργασίας: 4 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: Ιστορικά Παραθέματα Αιολικός αποικισμός Ιστορία της Λέσβου και μύθοι Χάρτης με τις μετακινήσεις των ελληνικών φύλων κατά τον Α' ελληνικό αποικισμό Αιολικοί Μύθοι 1 Αιολικοί Μύθοι 2 Αιολικοί Μύθοι 3 Αιολικοί Μύθοι 4 Σελίδα 6/25

7 3η Φάση: Παρουσίαση τελικού προϊόντος-ανασκόπηση Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: Σελίδα 7/25

8 1η Φάση: Από το σήμερα στο χτες Σελίδα 8/25

9 1η Φάση: Από το σήμερα στο χτες Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 Φύλλο Εργασίας 2 Φύλλο Εργασίας 3 Φύλλο Εργασίας 4 Ως εισαγωγή στο παρόν σενάριο χρησιμοποιείται οπτικοακουστικό υλικό και εικόνες που δείχνουν μορφές σημερινών μεταναστών στη Λέσβο. Ακολούθως, προκαλείται γόνιμος διάλογος με τους μαθητές και γίνεται σύνδεση με τις μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών στο νησί κατά τη 2η χιλιετηρίδα και αρχές της 1ης π.χ. Προβάλλεται σχετικό πολυμεσικό υλικό με τη βοήθεια βιντεοπροτζέκτορα και ωθούνται οι μαθητές στη μελέτη ανάλογων βιβλιογραφικών πηγών. Οι μαθητές εργάζονται ομαδοσυνεργατικά, προκειμένου να προβληματιστούν, να κρίνουν γόνιμα, να αντιληφθούν τη διαχρονικότητα του φαινομένου και να ανακαλύψουν βιωματικά τις διαφορές ανάλογα με την εποχή ( 21ος αι μ.χ., 1500π.Χ.-800 π. Χ.) και τις εκάστοτε συνθήκες. Κατά την ολοκλήρωση της Α φάσης οι μαθητές παρουσιάζουν τις εργασίες τους στην ολομέλεια για κριτική και πυροδότηση γόνιμού διαλόγου. 1. Φοιτητές στη Μυτιλήνη: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Η εικόνα προέρχεται από άρθρο δημοσιευμένο σε ηλεκτρονικό περιοδικό του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σελίδα 9/25

10 Σχόλιο: Πώς επηρεάζουν οι φοιτητές τη ζωή στη Λέσβο τον 21ο αιώνα μ.χ.; 2. Αλβανοί μετανάστες στον Πολιχνίτο της Λέσβου: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Από την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα μ.χ. πλήθος οικονομικοί μετανάστες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης φτάνουν και εγκαθίστανται στη Λέσβο. Σελίδα 10/25

11 3. Μετανάστες στη Λέσβο, 2015: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Διαδραστικό Βίντεο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Πλήθος μετανάστες και πρόσφυγες φτάνουν στη Λέσβο από χώρες της Ασίας- κυρίως από την εμπόλεμη Συρία- το Καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2015 Αυτό το διαδραστικό εργαλείο περιέχει βίντεο και είναι διαθέσιμο στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 4. Ιστορικά παραθέματα: Σελίδα 11/25

12 Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Κείμενα σύγχρονών ιστορικών και μελετητών που αναφέρονται στον Α' ελληνικό αποικισμό στη Λέσβο και στις μετακινήσεις ελληνικών φύλων στο νησί κατά τη 2η χιλιετηρίδα π.χ. Παράθεμα 1 Τα πρωτο-αιολικά φύλα Η αιολική διάλεκτος, που εξελίχτηκε από τη βορειοανατολική παραλλαγή της προγενεστέρας κεντρικής διαλέκτου, εντοπίζεται στη Λέσβο, στην Τένεδο και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια. Ωστόσο η Λέσβος αποικίστηκε από Έλληνες μετά το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής και τα μικρασιατικά παράλια ακόμη αργότερα. Πού ήταν λοιπόν τα αιολόφωνα στοιχεία πριν από το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής και ακόμα πιο πίσω; Οι παραδόσεις για τον αποικισμό των Αιολέων στη Μ. Ασία αναφέρουν ως μητροπολιτικές χώρες διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας, της Στερεάς, της Πελοποννήσου καθώς και νησιά του Αιγαίου. Επιπλέον στις ίδιες περιοχές και σε άλλες παρατηρούνται διαλεκτικά φαινόμενα που δηλώνουν αιολικό υπόστρωμα η αιολική διάλεκτος μπορεί να διαμορφώθηκε στη Θεσσαλία γύρω στο 1900π.Χ.Τότε θα έφτασαν όλοι γενικά οι φορείς της βορειοανατολικής παραλλαγής της κεντρικής διαλέκτου. Σ αυτούς τους απώτερους απογόνους των ιστορικών Αιολέων δεν μπορούμε να δώσουμε ούτε συγκεκριμένο εθνικό όνομα ούτε κανένα άλλο διακριτικό γνώρισμα. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Α, σελ. 369 Παράθεμα 2 Αιολείς και αιολική διάλεκτος Ένα από τα ελληνικά φύλα της προϊστορικής Θεσσαλίας που μίλησαν την αιολική διάλεκτο έφερε κιόλας το όνομα Αιολείς. Υπολείμματα του επισημαίνονται αργότερα στη Θεσσαλική Μαγνησία και στην περιοχή Πλευρώνος και Καλυδώνος στην Αιτωλία. Όπως φαίνεται τμήματα αυτού του φύλου που πέρασαν στη Λέσβο και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια στάθηκαν αφορμή για να επεκταθεί το όνομα τους σε όλους όσοι μιλούσαν την αιολική διάλεκτο. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Α, σελ. 376 Παράθεμα 3 Συνέπειες Α Ελληνικού Αποικισμού Όλες οι μεταναστεύσεις που πραγματοποιήθηκαν από το 1125 ως το 800π.Χ. κάλυψαν τμήματα της ηπειρωτικής Ελλάδας, τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, τα δυτικά παράλια της Μ. Ασίας και την Κύπρο. Δηλαδή δεν ξεπέρασαν τα όρια της ελληνικής εξάπλωσης κατά τη μυκηναϊκή εποχή, παρά μόνο στα μικρασιατικά παράλια. Ωστόσο αναπλήρωσαν τις απώλειες που είχε υποστεί ο πληθυσμός ορισμένων περιοχών κατά το 12 ο αιώνα π.χ., ανανέωσαν τη σύσταση του και ενίσχυσαν το ελληνικό στοιχείο στην Κρήτη και στην Κύπρο. Σελίδα 12/25

13 Οι μεταναστεύσεις προκάλεσαν τη διάσπαση μερικών από τις φυλετικές μονάδες, στις περιπτώσεις που δε μετακινήθηκαν ολόκληρες και στις περιπτώσεις που κάποια τμήματα τους εγκαταστάθηκαν σε περιοχές χωρίς γεωγραφική συνέχεια. Συγχρόνως ευνόησαν την ανάπτυξη αποκεντρωτικών τάσεων, οι οποίες οδήγησαν στην ίδρυση μικρών αυτόνομων κρατικών μονάδων, ακόμη και στα πλαίσια περιορισμένων γεωγραφικών ενοτήτων εξουσιαζόμενων από το ίδιο φύλο. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 14 Παράθεμα 4 Μετακινήσεις ελληνικών φύλων στoν ελλαδικό χώρο-12ος αιώνας π. Χ. Πολλές και αλληλένδετες μετακινήσεις ελληνικών φύλων πραγματοποιήθηκαν κατά το τελευταίο τέταρτο του 12ου αιώνα π.χ. Κατά το 1125 π.χ. διαπεραιώθηκαν από τη Στερεά στην Πελοπόννησο Δωριείς και Αιτωλοί.Οι Αιτωλοί που δεν ήταν παρά ένα τμήμα του φύλου τους, κατέλαβαν την Ήλιδα, δηλαδή το χαμηλότερο μέρος της λεκάνης του Πηνειού. Αυτές οι εισβολές έθεσαν σε κίνηση τμήματα των παλαιότερων κατοίκων. Μερικοί από αυτούς αναζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικές περιοχές. Έτσι οι Αχαιοί από την Αργολίδα συνέρρευσαν στη βόρεια παραλία της Πελοποννήσου, απ όπου με τη σειρά τους εκτόπισαν τον παλαιό ιωνικό πληθυσμό της περιοχής, που από τότε ονομάστηκε Αχαΐα.Αλλά οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες προτίμησαν να μεταναστεύσουν σε μακρινά υπερπόντια μέρη. Αχαιοί και Αρκάδες της Αργολίδας και της Λακωνίας, ως λίγο πριν οι πρώτοι κύριοι και οι δεύτεροι υποτελείς, μέτοχοι τώρα της ίδιας τύχης, διαπεραιώθηκαν στη Λέσβο, στην Τένεδο, στην Κρήτη, στην Παμφυλία και στην Κύπρο. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 20 Παράθεμα 5 Α Ελληνικός Αποικισμός Ως ενιαία και οργανωμένη επιχείρηση φέρεται ο αποικισμός της Λέσβου, της Τενέδου και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων. Επικεφαλής της τοποθετούνται άλλοτε ο Ορέστης και άλλοτε οι γιοί του και νεότεροι απόγονοι του. Από τους αποίκους που πήραν μέρος στην επιχείρηση μνημονεύονται κυρίως Αχαιοί της Πελοποννήσου, κατά δεύτερο λόγο Βοιωτοί και έπειτα άλλοι Έλληνες. Αλλά τα τοπικά δεδομένα δείχνουν ότι η συμμετοχή των Αχαιών της Πελοποννήσου στον αποικισμό της Αιολίδας ήταν περιορισμένη και ότι οι πιο πολλοί άποικοι ήταν αιολόφωνοι από την προθεσσαλική Θεσσαλία. Αυτά τα δεδομένα είναι η αιολική διάλεκτος, ορισμένες γιορτές και μερικά ονόματα μηνών. Δυστυχώς οι ελάχιστες ειδήσεις από τις τοπικές παραδόσεις δεν αναφέρουν παρά ένα μόνο όνομα αιολόφωνου φύλου, των Λαπιθών. Σ αυτό πρέπει να προστεθεί και το φύλο που είχε το όνομα Αιολείς στη Θεσσαλία πριν το τέλος της Μυκηναϊκής Εποχής, γιατί έτσι εξηγείται η επέκταση αυτού του ονόματος στο σύνολο των Ελλήνων που μιλούσαν τη διάλεκτο, η οποία επικράτησε στη Λέσβο, στην Τένεδο και στα απέναντι παράλια. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 22 Παράθεμα 6 Α Ελληνικός Αποικισμός μετακινήσεις στο Β Α Αιγαίο Μέσα στο β ήμισυ του 11ου αιώνα π.χ. ( ίσως και τις πρώτες δεκαετίες του 10ου αιώνα π.χ. ) οι Δωριείς του Άργους κατέλαβαν την Τροιζήνα, την Επιδαυρία, την Κλεωναία, τη Φλιασία, τη Σικυωνία. Ένα μέρος από τους παλαιούς πληθυσμούς των περιοχών αυτών, που ήταν Ίωνες, Αρκάδες, Αχαιοί, διέρρευσαν προπάντων στο Ανατολικό Αιγαίο. Την ίδια εποχή και αργότερα η επέκταση των Θεσσαλών και των Μαγνήτων προκάλεσε την έξοδο από τη Θεσσαλία αιολοφώνων ομάδων που κατευθύνθηκαν στην Τένεδο, στη Λέσβο, στα απέναντι μικρασιατικά παράλια. Σελίδα 13/25

14 Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 24 Παράθεμα 7 Α Ελληνικός Αποικισμός Οι μετακινήσεις των ελληνικών φύλων μεταξύ 1150 και 800 π.χ. αναλύονται σε σύντομες περιόδους μεταναστευτικού παροξυσμού και μακρά ενδιάμεσα διαστήματα ανάπαυλας ( φυσικά, με παρεμβολές τοπικών πολέμων μεταξύ γειτόνων). Οι περισσότερες και σημαντικότερες μεταναστεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε δύο φάσεις: κάπου ανάμεσα στο 1130 και στο 1120 π.χ. και από το 1050 ως το 975 π.χ. Στα πλαίσια της πρώτης φάσης μετακινήθηκαν οι Δωριείς, οι Αιτωλοί, πιθανότατα και οι Θεσσαλοί, Βοιωτοί, Μάγνητες και προκλήθηκαν πολλά προσφυγικά ρεύματα Αχαιών, Αρκάδων, Ιώνων και αιολοφώνων. Από το 1050 ως το 975 π.χ. οι Δωριείς του Άργους αποίκησαν μέσα στη Β Α Πελοπόννησο, κυρίως όμως πέρασαν οι περισσότερες ομάδες Ιώνων, αιολοφώνων και άλλων Ελλήνων στα εδάφη που θα αποτελέσουν από τότε την Αιολίδα και την Ιωνία. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 28 Παράθεμα 8 Α Ελληνικός Αποικισμός Οι μετακινήσεις των ελληνικών φύλων μεταξύ 1150 και 800 π.χ. αναλύονται σε σύντομες περιόδους μεταναστευτικού παροξυσμού και μακρά ενδιάμεσα διαστήματα ανάπαυλας ( φυσικά, με παρεμβολές τοπικών πολέμων μεταξύ γειτόνων). Οι περισσότερες και σημαντικότερες μεταναστεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε δύο φάσεις: κάπου ανάμεσα στο 1130 και στο 1120 π.χ. και από το 1050 ως το 975 π.χ. Στα πλαίσια της πρώτης φάσης μετακινήθηκαν οι Δωριείς, οι Αιτωλοί, πιθανότατα και οι Θεσσαλοί, Βοιωτοί, Μάγνητες και προκλήθηκαν πολλά προσφυγικά ρεύματα Αχαιών, Αρκάδων, Ιώνων και αιολοφώνων. Από το 1050 ως το 975 π.χ. οι Δωριείς του Άργους αποίκησαν μέσα στη Β Α Πελοπόννησο, κυρίως όμως πέρασαν οι περισσότερες ομάδες Ιώνων, αιολοφώνων και άλλων Ελλήνων στα εδάφη που θα αποτελέσουν από τότε την Αιολίδα και την Ιωνία. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ. 28 Παράθεμα 9 Η καταστροφή της Θερμής της Λέσβου και η άφιξη των Αιολέων στο νησί Η Πέμπτη φάση του συνοικισμού της Θερμής της Λέσβου τελείωσε γύρω στα 2400 π.χ. με την εγκατάλειψη του για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Καινούριοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην ίδια θέση μετά το 2000 π.χ. Ο νέος συνοικισμός δεν απέκτησε ποτέ την ζωντάνια και τη σημασία του παλιού. Η ζωή του τελείωσε γύρω στα 1200 π.χ., όταν καταστράφηκε από φωτιά. Κάποιοι μελετητές σχετίζουν την καταστροφή της Θερμής από φωτιά και την εγκατάλειψη της με τον ερχομό των Αιολέων στο νησί, και το γεγονός αυτό με την ίδρυση της Μυτιλήνης και των άλλων πόλεων του νησιού.η αλήθεια είναι ότι τα στοιχεία από τη φιλολογική παράδοση μαρτυρούν ότι η αιολική αποικία πραγματοποιήθηκε στους τελευταίους αιώνες της 2ης χιλιετηρίδας. Ι. Δ. Κοντή, Λεσβιακό πολύπτυχο, σελ Α' Ελληνικός Αποικισμός (α): Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εξωτερικό περιεχόμενο Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 14/25

15 Διευκρίνιση: Μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για τον αιολικό αποικισμό Διεύθυνση ιστοτόπου (URL): CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF %83%CE%BC%CF%8C%CF%82 6. Α' Ελληνικός Αποικισμός (β): Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εξωτερικό περιεχόμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιείται ο Α' Ελληνικός Αποικισμός Διεύθυνση ιστοτόπου (URL): 7. Α' Ελληνικός Αποικισμός (γ): Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εξωτερικό περιεχόμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Αιολικός αποικισμός Διεύθυνση ιστοτόπου (URL): 8. Χάρτης του Α'Ελληνικού Αποικισμού: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 15/25

16 Σχόλιο: Μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών κατά το 12ο αιώνα π.χ. 9. Χάρτης της καθόδου των Δωριέων στον ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο (12ος αιώνας π.χ.): Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 16/25

17 2η Φάση: Από το μύθο στην ιστορική πραγματικότητα Σελίδα 17/25

18 2η Φάση: Από το μύθο στην ιστορική πραγματικότητα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 Φύλλο Εργασίας 2 Φύλλο Εργασίας 3 Φύλλο Εργασίας 4 Στη συγκεκριμένη φάση οι μαθητές με την παρότρυνση του εκπαιδευτικού μελετούν τους μύθους που εντοπίζουν στα παρατιθέμενα κείμενα-ιστορικές πηγές και στο πολυμεσικό υλικό καθώς και τους ακόλουθους χάρτες και καλούνται να αντλήσουν στοιχεία από το μυθικό παρελθόν και να ανασυνθέσουν την ιστορική πραγματικότητα, έχοντας υπόψη και τις γνώσεις που απέκτησαν στην προηγούμενη φάση. Οι ίδιοι αναλαμβάνουν φύλλα εργασίας διατηρώντας την προηγούμενη διάκριση τους σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων. Επιδιώκεται, σύμφωνα με τις οδηγίες των φύλλων εργασίας και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, να παράγουν κείμενα πολυτροπικά και με βιωματικό χαρακτήρα ( επιχειρηματολογία, παιχνίδι ρόλων ), προκειμένου να αποκτήσουν ιστορική συνείδηση και να ενστερνιστούν τις αλήθειες που κρύβουν οι μύθοι. 1. Ιστορικά Παραθέματα: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Κείμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Μετακινήσεις ελληνικών φύλων στη Λέσβο 2η χιλιετηρίδα π.χ.-800 π.χ.-αιολικοί μύθοι Παράθεμα 1 Μεταναστεύσεις Αχαιών της Πελοποννήσου και Αρκάδων Σελίδα 18/25

19 Ο Πένθιλος, γενάρχης των Πενθιλιδών, της βασιλικής οικογένειας της Μυτιλήνης, αναφερόταν ως γιος του Ορέστη και ένας από τους αρχηγούς των Αχαιών που αποίκησαν στην Αιολίδα. Στην υπόλοιπη Λέσβο συναντώνται άλλα στοιχεία που υποδηλώνουν καταγωγή ενός μέρους των κατοίκων από τη Β Α Πελοπόννησο.Επειδή οι Αχαιοί μειοψηφούσαν απέναντι στους αιολόφωνους στη Λέσβο οι πρώτοι αφομοιώθηκαν γλωσσικά από τους δεύτερους, αφού τα ιδιώματα τους παρουσίαζαν μικρές διαφορές. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ. Β, σελ Παράθεμα 2 Μύθοι και αποικισμός της Λέσβου Ένας συγγραφέας του 3ου π.χ. αιώνα λέγει ότι η Λέσβος «ωκίσθη κατά πόλεις» το 1140 π.χ και ότι πιο μπροστά ήταν «άπολις».χωρίς δηλαδή ιδιαίτερες επικράτειες, σύμφωνα με την έννοια που πήρε η λέξη «πόλις» στην αρχαιότητα. Ο Όμηρος αναφέρει τη Λέσβο σαν «Μάκαρος έδος». Έδρα του πιο φημισμένου από τους μυθικούς βασιλιάδες του νησιού, του Μάκαρος. Κόρες του ήταν οι προσωποποιήσεις των πόλεων του νησιού, της Μυτιλήνας, της Μήθυμνας, της Άντισσας, της Αρίσβας και γιος του ο Έρεσος. Όπως κι αν έγινε η εγκατάσταση των Αιολέων στη Λέσβο, το γεγονός είναι ότι οι νεοφερμένοι συγχωνεύτηκαν τελικά με τον παλιό πληθυσμό. Στο αμάλγαμα που σχηματίστηκε οι Αιολείς έδωσαν τη γλώσσα και τη σφραγίδα του πολιτισμού τους. Οι παλιοί κάτοικοι τις παραδόσεις τους και τις συνήθειες τις ριζωμένες από αιώνες στον τόπο. Έτσι βλέπουμε π.χ. να συνεχίζεται η τεχνική της προϊστορικής κεραμικής στην παράδοση του νησιού με τα γκριζόχρωμα λεσβιακά αγγεία από τη γεωμετρική εποχή ως την κλασική και αργότερα. Ι. Δ. Κοντή, Λεσβιακό πολύπτυχο, σελ Παράθεμα 3 Ο θησαυρός του Μάκαρα Ας μην ξεχνάμε και ένα τοπωνύμιο που διασώθηκε μέσα στο πέρασμα τόσων αιώνων, για να μαρτυρεί αδιάψευστα, ίσως την παρουσία κατά τη μυθολογία μας του πρώτου οικισμού του νησιού μας τα «Μάκαρα».Σήμερα τα Μάκαρα είναι μια μικρή πεδιάδα στρεμμάτων κοντά στην ακροθαλασσιά, αριστερά μπαίνοντας στον κόλπο της Καλλονής, που ανήκει μαζί με άλλη ορεινή περιοχή στην περιφέρεια της Άγρας. Υπάρχουν λένε στις πλαγιές ερείπια οικισμού που κατά την παράδοση είναι κρυμμένη «η χρυσή κρεβατή ( αργαλειός ) της βασίλισσας». Ο βασιλιάς Μακαρεύς ήταν πολύ πλούσιος.ζούσε στην περιοχή των Μακάρων όπου είχε τα παλάτια του. Όταν πέθανε τον έθαψαν μαζί με τους θησαυρούς του μια γουρούνα με τα επτά γουρουνάκια ή κατ άλλους μια χρυσή κρεβατή της βασίλισσας ή κατ άλλους πολύ χρυσάφι Ο τόπος που θέλει να έχει ταφεί ο μυθικός βασιλιάς καθοριζόταν από τρεις τερταμίθρες ( πετραμίθρες) που σχημάτιζαν μεταξύ τους τρίγωνο στο κέντρο του οποίου βρισκόταν ο τάφος του βασιλιά. Γ. Τριανταφύλλου, Άγρα Λέσβου, Πραγματεία από την προϊστορία μέχρι την τουρκοκρατία, σελ Παράθεμα 4 Πρωτοέλληνες στη Λέσβο Από το 1900 π.χ. αρχίζει να γίνεται εμφανής στη Λέσβο η επίδραση του πολιτισμού των Πρωτοελλήνων, βορειοαλπικής καταγωγής που εξαπλώθηκαν ως Αχαιοί στον ελλαδικό χώρο. Οι ινδοευρωπαίοι αυτοί άποικοι ήρθαν στη Λέσβο από τη Στερεά Ελλάδα μέσω Θράκης Έτσι μέχρι το 1000 π.χ. είχε συντελεστεί στη Λέσβο μια ανάμειξη μεσογειακών, Σελίδα 19/25

20 προσθιοασιατικών και βορειοαλπικών ανθρωπολογικών στοιχείων.. Α. Γονιδέλλη, Ιστορία της Αρχαίας Λέσβου, σελ.51 Παράθεμα 5 Λέσβος και μύθος Απ όλες τις παραδόσεις διαπιστώνουμε ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Λέσβου ήταν διάφορα πρωτοελληνικά, πελασγικά φύλα, και στη συνέχεια Αχαιοί, Ίωνες και άλλα φύλα που ακολούθησαν τον Μακαρέα..Για τον Μακαρέα εκτός από τις αναφορές του Διοδώρου και άλλων ιστορικών, ο Όμηρος είναι αυτός που πρώτος τον αναφέρει, αποκαλώντας την Λέσβο «Μάκαρος έδος». Αν και η πληροφορία είναι λακωνική, συμπεραίνουμε ότι ο Μακαρεύς ήταν κυρίαρχος σε ένα ενιαίο βασίλειο αλλά και ότι βασίλευε πριν τα Τρωικά ώστε να έχει αποκτήσει τόση φήμη κατά τη διάρκεια του δεκαετούς πολέμου. Ορισμένοι Λέσβιοι ιστορικοί τοποθετούν την άφιξη του Μακαρέα στη Λέσβο είτε κοντά στο 1776 π.χ. είτε στο 1700 π.χ είτε στο 1500 π.χ Το γεγονός όμως που παραμένει είναι η πολύ επιτυχημένη βασιλεία του Μακαρέα ο οποίος άλλαξε την τύχη της Λέσβου θεσπίζοντας σωστούς νόμους, κτίζοντας πολλές πόλεις και φέρνοντας τέτοια ευημερία στους κατοίκους ώστε να αποκαλούνται Μακάριοι. Α. Γονιδέλλη, Ιστορία της Αρχαίας Λέσβου, σελ Αιολικός αποικισμός: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εξωτερικό περιεχόμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Μετακινήσεις ελληνικών φύλων στην Αιολίδα κατά τον α' ελληνικό αποικισμό και μυθολογικές παραδόσεις. Διεύθυνση ιστοτόπου (URL): 3. Ιστορία της Λέσβου και μύθοι: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εξωτερικό περιεχόμενο Υπερσύνδεσμος: Διευκρίνιση: Οι Αιολικοί μύθοι συνδέονται με το προϊστορικό και πρωτο-ιστορικό παρελθόν της Λέσβου Διεύθυνση ιστοτόπου (URL): Σελίδα 20/25

21 4. Χάρτης με τις μετακινήσεις των ελληνικών φύλων κατά τον Α' ελληνικό αποικισμό: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: 5. Αιολικοί Μύθοι 1: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 21/25

22 6. Αιολικοί Μύθοι 2: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: 7. Αιολικοί Μύθοι 3: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Σελίδα 22/25

23 Υπερσύνδεσμος: 8. Αιολικοί Μύθοι 4: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα Υπερσύνδεσμος: Σελίδα 23/25

24 3η Φάση: Παρουσίαση τελικού προϊόντοςανασκόπηση Σελίδα 24/25

25 3η Φάση: Παρουσίαση τελικού προϊόντοςανασκόπηση Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Σχολική αίθουσα με Η/Υ/4 μαθητές ανά Η/Υ και βιντεοπροτζέκτορας Στην τελευταία φάση παρουσιάζουν οι μαθητές το τελικό προϊόν της εργασίας τους, συζητούν, κρίνουν και κάνουν μια ανασκόπηση των μετακινήσεων των ελληνικών φύλων στη Λέσβο χρόνια πριν σε σχέση με τα σημερινά μεταναστευτικά ρεύματα. Τις εργασίες τους πρόκειται να τις αναρτήσουν στην ιστοσελίδα του σχολείου και να τις παρουσιάσουν σε εκδήλωση του σχολείου με θέμα : «η μετανάστευση ανά τους αιώνες». Σελίδα 25/25 Powered by TCPDF (