Ευρυδίκη Κεφαλίδου Εαρινό εξάμηνο ΣΑ 84 - ΜΙΞΑΝΘΡΩΠΟΙ

Transcript

1 Ευρυδίκη Κεφαλίδου Εαρινό εξάμηνο ΣΑ 84 - ΜΙΞΑΝΘΡΩΠΟΙ Οι συμβουλές-υποδείξεις που ακολουθούν αντλούν πολλά στοιχεία και αναπαράγουν τμήματα του εκτενέστερου κειμένου που έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο ο επικ. καθηγ. Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Παναγιώτης Θανασάς με τίτλο: Συγγραφή ακαδημαϊκής φιλοσοφικής εργασίας. Στοιχεία και οδηγίες ( Η υπογράφουσα έχει συμπληρώσει ή τροποποιήσει ή προσθέσει τμήματα του κειμένου, προκειμένου να προσαρμοστεί στις ανάγκες του ΣΑ 84. Α. ΓΕΝΙΚΑ Ευρυδίκη Κεφαλίδου Η ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α.1. Στόχοι: 1. Να ασχοληθούν ο φοιτητές παραγωγικά με ένα τμήμα επιστημονικής ύλης και να το κατανοήσουν καλά 2. Να εξασκηθούν στις μεθόδους συγγραφής μιας επιστημονικής εργασίας 3. Να εξοικειωθούν με τον τρόπο προφορικής παρουσίασης της εργασίας και με τη χρήση του Power Point Α.2. Οι φοιτητές πρέπει: - να επεξεργάζονται αυτοδύναμα το θέμα της εργασίας - να εφαρμόζουν τις ειδικές μεθόδους και προσεγγίσεις του επιστημονικού τους πεδίου - να εντοπίζουν και να χρησιμοποιούν παραγωγικά την απαραίτητη βιβλιογραφία - να δομούν το περιεχόμενο με τον κατάλληλο τρόπο - να περιορίζουν την ανάπτυξή του στην αναγκαία έκταση - να γράφουν με τρόπο κατανοητό και γλωσσικά ορθό - να παρουσιάζουν τα συμπεράσματα τους με τρόπο εύληπτο και σαφή - να παραπέμπει και να παραθέτει με τρόπο ορθό και ενιαίο - να δίνει στο κείμενο μια ενιαία εξωτερική όψη Α.3. Ύφος Δεν επαφίεται στην ελεύθερη εκλογή του συγγραφέα, αλλά υπόκειται σε κανόνες: - ακρίβεια και αντικειμενικότητα - απλότητα και λιτότητα 1

2 - επιχειρήματα και όχι ρητορική, αποδείξεις και όχι μεγαλοστομίες αποφυγή στόμφου και καλλωπιστικών στοιχείων, βερμπαλισμών, στερεοτύπων και κοινοτοπιών. Β. ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ Β.1. Αφετηρία: η βασική βιβλιογραφία που δίνεται στην η-τάξη Β.2. Σημειώσεις εργασίας Οι σημειώσεις που κρατούν οι φοιτητές προϋποθέτουν την κατανόηση του κειμένου που διαβάζουν. Έχουν διάφορες μορφές: Πλήρης αντιγραφή τμήματος που αξίζει να παρατεθεί αυτούσιο (πάντα: εντός εισαγωγικών). Λεπτομερής παράφραση (πάντα: με καταγραφή της πηγής). Σύντομη περίληψη ή καταγραφή μιας κεντρικής ιδέας ή θέσης. Β.3. Διαμόρφωση διαγράμματος και δομής της εργασίας - Η σύνθεση ενός πρώτου γενικού διαγράμματος (που πιθανόν θα αλλάξει στην πορεία) πρέπει να επιχειρείται όσο πιο νωρίς γίνεται. Η διάταξη του υλικού αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και δύσκολα σημεία της συγγραφής και είναι φυσικό να τροποποιείται στην πορεία εκπόνησης της εργασίας. Η τελική διάταξη αναγράφεται στον Πίνακα Περιεχομένων. - Η συγγραφή είναι καλό να αρχίζει αρκετά νωρίς, ακόμη και αν δεν έχει ολοκληρωθεί η συλλογή του υλικού που ο συγγραφέας θεωρεί αναγκαίο. Γ. ΣΥΓΓΡΑΦΗ Γ.1. Μερικές απλές οδηγίες για ένα πολύπλοκο ζήτημα: α) Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του καλού γραπτού λόγου είναι η ροή και ενότητά του μεταξύ άλλων: συνδέουμε τις σκέψεις μας, μεταβαίνουμε ομαλά από τη μία στην άλλη, συνθέτουμε αντί να σωρεύουμε, συσχετίζουμε αντί να παρατάσσουμε όπως τύχει. Μια γραπτή εργασία πρέπει να διέπεται από εσωτερική ενότητα: να έχει αρχή, μέση και τέλος και οι επιμέρους θέσεις, επισημάνσεις, διαπιστώσεις και επιχειρήματα να συνδέονται μεταξύ τους και να υπηρετούν τον βασικό στόχο του κειμένου. Δεν συμβάλλει, επομένως, στην ποιότητα ενός κειμένου η αποσπασματική απαρίθμηση απόψεων ή παρατηρήσεων που διαδέχονται η μία την άλλη με τρόπο τυχαίο και χωρίς σύνδεση. β) Ποτέ δεν γράφουμε κάτι που δεν έχουμε κατανοήσει! Μια φτωχή σε απόψεις εργασία είναι προτιμότερη από μια εργασία γεμάτη αναφομοίωτο υλικό. γ) Όταν παραθέτουμε αρχαιοελληνικές λέξεις (λ.χ. τίτλους δραματικών έργων) ή ολόκληρες φράσεις, είτε εντός του κειμένου είτε σε υποσημείωση, χρησιμοποιούμε οπωσδήποτε το πολυτονικό σύστημα (συνήθως: Palatino Linotype). δ) Γράφουμε μικρές προτάσεις (μέχρι 4-5 γραμμές) οι παράγραφοι απαρτίζονται από 2-6 προτάσεις και έχουν έκταση μέχρι περίπου γραμμές. Γ.2. Επεξεργασία του κειμένου της εργασίας 2

3 α) Διατύπωσε σε μία πρόταση τον κεντρικό σου σκοπό και θέση και έλεγξε αν τον υποστηρίζει το σύνολο του κειμένου σου. β) Γράψε τη βασική ιδέα κάθε κεφαλαίου. Σχετίζεται με τον κεντρικό σου σκοπό; Ανταποκρίνεται η διάταξη των κεφαλαίων σε μια λογική σειρά και δομή; Η εργασία πρέπει να έχει ενότητα και συνοχή. γ) Δεν γράφεις για τον εαυτό σου, αλλά για τους άλλους! Ξαναδιάβασε το κείμενό σου, υποθέτοντας ότι είσαι κάποιος άλλος. Θα καταλάβαινες όσα γράφεις, αν ήσουν στη θέση τους; Λες πράγματι αυτά που νομίζεις ότι λες ή ότι θα ήθελες να πεις; δ) Εκτύπωσε το τελικό σου κείμενο για να κάνεις έναν τελευταίο έλεγχο η συνολική εικόνα δεν φαίνεται στην οθόνη του υπολογιστή. Δ. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΕ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ α) Κάθε επιστημονική εργασία στηρίζεται σε επιχειρήματα. Ο συγγραφέας μιας εργασίας οφείλει συγχρόνως να λαμβάνει υπόψη του τα επιχειρήματα που έχουν ήδη διατυπωθεί για το θέμα του, να στηρίζεται σε αυτά, να τα βελτιώνει, να τα διορθώνει, να ασκεί κριτική. β) Απόψεις άλλων παρατίθενται για δύο λόγους: τεκμηρίωση και ενίσχυση απόψεων του συγγραφέα. λόγοι επιστημονικής εντιμότητας επιβάλλουν να αναφέρεται η προέλευση απόψεων που δεν είναι δικά μας δημιουργήματα. γ) Η βιβλιογραφική τεκμηρίωση δεν αρκεί από μόνη της χρειάζεται επιτυχής ένταξή της στη συλλογιστική μας, καθώς και ορθή επιλογή των πηγών μας. Η ακαδημαϊκή αρχαιολογική εργασία είναι διάλογος με το υλικό μας (αρχαία αντικείμενα και αρχαία γραπτά κείμενα), ο οποίος οφείλει να λαμβάνει υπόψη του άλλους προηγούμενους διαλόγους (δηλαδή τις απόψεις προηγούμενων ερευνητών του ίδιου θέματος) και να υποβοηθείται όχι όμως να καθοδηγείται από αυτούς. δ) Η ορθή χρήση παραθέσεων και παραπομπών απαιτεί αίσθηση του μέτρου και εξάσκηση. Υπερβολική χρήση τους διακόπτει τη συλλογιστική της εργασίας ή δείχνει ότι ο ίδιος ο συγγραφέας δεν έχει να πει πολλά δικά του πράγματα. ε) Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι αναφοράς σε απόψεις τρίτων: - αυτούσιο απόσπασμα (μέσα σε εισαγωγικά, και πάντοτε αυτολεξεί, με διατήρηση της γλώσσας και ορθογραφίας του πρωτοτύπου). - παράφραση - περίληψη στ) Οι παραπομπές γράφονται σε υποσημειώσεις στο κάτω μέρος κάθε σελίδας. Εκτός από την απλή αναφορά της πηγής προέλευσης διαφόρων απόψεων, στις υποσημειώσεις εντάσσονται και τμήματα που δεν θεωρούμε σκόπιμο να μπουν στο σώμα του κειμένου διότι δεν θα διασπούσαν τη συνεχή ροή του αλλά είναι απαραίτητες για μια σφαιρική παρουσίαση του θέματος και συγκεκριμένα για την: - υποστήριξη της άποψής μας, μεγαλύτερη πειστικότητα - αναφορά σε εργασίες που οδηγούν στη δική μας - κατάθεση δειγμάτων διαφορετικών οπτικών γωνιών για το ζήτημα - περιγραφή μιας άποψης με την οποία συμφωνούμε ή διαφωνούμε - παράθεση μιας χαρακτηριστικής φράσης ή χωρίου 3

4 στ) Σε όλες τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη η αναφορά στην πηγή: (όνομα συγγραφέα, έτος πρώτης δημοσίευσης, σελίδα ή εικόνα ή πίνακας, π.χ. Buxton 2009, 231, πίν. 23). ζ) Παραπομπές σε αρχαία κείμενα: Όμηρος, ʾΙλιάς δ, 543 (όχι: Όμηρος, Ιλιάδα 4, 543). η) Όχι υπερβολές ή κατάχρηση! Ο χώρος των υποσημειώσεων δεν αποτελεί πεδίο επίδειξης γνώσεων ή εναπόθεσης κάθε είδους στοιχείων που μόνο μακρινή σχέση έχουν με το αντικείμενο της εργασίας. Ό,τι είναι απαραίτητο για την κατανόηση ανήκει στο κυρίως κείμενο. Ε. ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ Όποιος χρησιμοποιεί το περιεχόμενο ή το γράμμα ξένου κειμένου παρουσιάζοντάς το ως δικό του, εξαπατά τον αναγνώστη και υποπίπτει στο παράπτωμα της λογοκλοπής. Στα σοβαρά διεθνή πανεπιστήμια η λογοκλοπή οδηγεί σε μηδενισμό ή και σε πειθαρχική δίωξη όποιου την διαπράττει. Πολλές φοιτητικές εργασίες περιέχουν συχνά στοιχεία λογοκλοπής, ή και αποτελούν στο σύνολό τους προϊόν λογοκλοπής, χωρίς ο συντάκτης τους να έχει επίγνωση του γεγονότος! Η λογοκλοπή είναι συχνά αποτέλεσμα όχι έλλειψης επιστημονικού ήθους, αλλά απειρίας ή αδυναμιών του συγγραφέα. Αυτό φυσικά δεν αποτελεί δικαιολογία! Η γενική αναφορά της πηγής στη Βιβλιογραφία δεν αρκεί! Μοναδικό κριτήριο: Έχει ο αναγνώστης σαφείς και επαρκείς ενδείξεις, ώστε να γνωρίζει σε κάθε σημείο του κειμένου αν ο συγγραφέας γράφει δικές του σκέψεις ή μεταφέρει στοιχεία από δεύτερο χέρι ; Δείξε ότι έχεις κάνει έρευνα...αλλά γράψε κάτι καινούργιο και πρωτότυπο Στηρίξου σε ειδικούς και αυθεντίες...αλλά σχολίασε, βελτίωσε και κρίνε, όσο μπορείς, τους ειδικούς και τις αυθεντίες Βελτίωσε την έκφρασή σου και την...αλλά χρησιμοποίησε τα δικά σου λόγια, τη δική ορολογία σου Αναγνώρισε αυτά που διάβασες από άλλους...αλλά Τρόποι λογοκλοπής: 1. αγορά, κλοπή ή δανεισμός εργασίας 2. ανάθεση της συγγραφής σε τρίτον (επί πληρωμή ή μη) 3. δανεισμός στοιχείων χωρίς αναφορά 4. χρήση απόψεων άλλων συγγραφέων χωρίς αναφορά σου φωνή δείξε τη δική σου πρωτότυπη συμβολή Τρόποι αποφυγής λογοκλοπής: 1. Κατά την έρευνα και λήψη σημειώσεων: σημειώνουμε πάντοτε την πηγή. 2. Κατά την παράφραση και περίληψη: α) ελέγχουμε προσεκτικά το κείμενό μας συγκρίνοντάς το με την πηγή, και την αναφέρουμε, β) εκφραζόμαστε χρησιμοποιώντας λέξεις και σύνταξη διαφορετική από εκείνα της πηγής, γ) θέτουμε εντός εισαγωγικών κάθε κατά λέξη παράθεμα. 4

5 ΣΤ. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1) Εξώφυλλο: περιλαμβάνει όλες τις ουσιώδεις πληροφορίες: Όνομα συγγραφέα της εργασίας Τίτλος μαθήματος Εξάμηνο Τίτλος. [Υπότιτλος αν υπάρχει] 2) Εσώφυλλο Περιεχόμενα: ΕΙΣΑΓΩΓΗ [αριθμός πρώτης σελίδας του κεφ.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ (αν χρειάζεται) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ. 5

6 ΔΕΙΤΕ ΜΙΑ ΣΕΛΙΔΑ ΔΙΚΗΣ ΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ (την αφήνω επίτηδες σε ημιτελή μορφή για να δείτε πως προχωράμε/κτίζουμε σταδιακά, ακόμη και αν έχουμε κενά..) Οι αγγειογραφίες δεν πρέπει να εκλαμβάνονται και να ερμηνεύονται ως φωτογραφικά ενσταντανέ της αρχαιότητας αλλά ως ένας πυκνός και πολύπλοκος τρόπος συγχρονικής οπτικής αφήγησης 1. Οι αγγειογράφοι δεν συνηθίζουν να οπτικοποιούν συγκεκριμένα γραπτά κείμενα. Οι πηγές της έμπνευσής τους προκειμένου να απεικονίσουν ένα μυθολογικό επεισόδιο, θα μπορούσαν βεβαίως να είναι φιλολογικές ( αλλά μάλλον από ακούσματα παρά από διαβάσματα..) καθώς και προφορικοί μύθοι που μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά, εικαστικά έργα σε άλλα μέσα (λ.χ. έργα γλυπτικής ή τορευτικής ή μεγάλης ζωγραφικής) αλλά και η προσωπική τους εμπειρία λ.χ. από διάφορα θρησκευτικά δρώμενα 2. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε συνοπτικά στις σημαντικότερες απεικονίσεις μεταμόρφωσης, θα σχολιάσουμε τις πηγές έμπνευσης και τις επιλογές των δημιουργών τους, θα συζητήσουμε τους οπτικούς κώδικες που χρησιμοποιούν και θα συγκρίνουμε, κατά περίπτωση, την εικαστική και τη φιλολογική αφήγηση των μυθικών μεταμορφώσεων. Οι πρώτες σωζόμενες απεικονίσεις μεταμόρφωσης χρονολογούνται στις πρώτες δεκαετίες του 6ου αι. π.χ. και από τις παλαιότερες ανάμεσά τους είναι αυτές του θαλάσσιου γέροντα (ἃλιος γέρων) 3, που είναι μια από τις μυθικές μορφές που αλλάζουν διαδοχικά σχήματα 4 (όπως αναφέρει ο Όμηρος μεταμορφώθηκε ή μπορούσε να μεταμορφωθεί - διαδοχικά σε διάφορα ερπετά, σε λιοντάρι, λεοπάρδαλη, κάπρο αλλά και σε φωτιά, νερό και δέντρο 5 ). Ο γέρος της θάλασσας στις διάφορες παραλλαγές του μύθου ταυτίστηκε με τον Νηρέα ή τον Πρωτέα ή τον Τρίτωνα 6. Ενώ στον Όμηρο δεν αναφέρεται το ιχθυόμορφο σώμα του και μεταμορφώνεται ενώ προσπαθεί να ξεφύγει από τον Μενέλαο και τους συντρόφους του, στις εικαστικές παραστάσεις απεικονίζεται με ουρά ψαριού, άλλοτε μόνος του και άλλοτε να παλεύει με τον Ηρακλή. Η πρώτη σωζόμενη γραπτή πηγή για την πάλη του Ηρακλή με τον Νηρέα πρέπει να είναι ο Φερεκύδης (μέσα 6 ου αι. π.χ. υπάρχει ακριβέστερη χρονολόγηση???? έλεγχος ), που ανέφερε ότι ο Νηρεύς μεταμορφώθηκε σε νερό και φωτιά, αλλά τελικά υπέκυψε στη δύναμη του Ηρακλή και του έδειξε τον δρόμο για τον κήπο των Εσπερίδων. Αντιθέτως, η πάλη του ήρωα 1 Να βάλω παραπομπή για τεχνικές της αφήγησης.. 2. Σχετική παραπομπή 3 Από την ευρύτατη βιβλιογραφία για την εικονογραφία της πάλης του Ηρακλή με τον θαλάσσιο γέροντα βλ. τα εξής, που εξετάζουν συνολικά το ζήτημα και περιλαμβάνουν περαιτέρω σχετική βιβλιογραφία: Glynn Ahlberg-Cornell 1984/ να το βρω. Schefold 1993, Γενικά για αυτές τις μορφές: Irving 1990, («The Shape-Shifters ). Και η Aston γράφει κάτι σχετικό έλεγχος. 5 ʾΟδύσσεια δ, , Αναλυτικά για τις γραπτές πηγές: Irving 1990, και αλλού???? 6

7 7

8 8

9 9