ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ: ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ & ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Transcript

1 ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ: ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ & ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Καθηγητής Π. Φωτήλας Λέκτορας Ι. Γιαννατσής ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Κοινωνική αντίληψη (social perception): Η διαδικασία συνδυασμού, σύνθεσης και ερμηνείας πληροφοριών για άλλους με στόχο την ακριβή κατανόησή τους Προσδιορισμός (attribution): Η διαδικασία βάσει της οποίας τα άτομα προσδιορίζουν τις αιτίες συμπεριφοράς των άλλων. Ταυτότητα: Τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν ένα άτομο. Προσωπική διάσταση (ιδιαίτερα γνωρίσματα, ενδιαφέροντα, ικανότητες, ό,τι μας ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους κλπ.) Κοινωνική διάσταση (σε ποιες ομάδες ανήκει ένα άτομο, ρόλοι) 1

2 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ (ATTRIBUTION PROCESS) Βασίζεται στην παρατήρηση της συμπεριφοράς κάποιου και την εξαγωγή ενός συμπεράσματος για ένα σχετικό χαρακτηριστικό του (προδιάθεση) Παράγοντες/αίτια καθορισμού της συμπεριφοράς Εσωτερικοί: Πηγάζουν από το ίδιο το άτομο και τα χαρακτηριστικά του Εξωτερικοί: Δεν ελέγχονται ούτε καθορίζονται από το άτομο Για να αποδώσουμε εσωτερικά ή εξωτερικά αίτια στη συμπεριφορά ενός ατόμου εξετάζουμε 3 παραμέτρους: Συμφωνία (consensus): Ο βαθμός στον οποίο μια συμπεριφορά είναι κοινή σε μία ομάδα ανθρώπων Συνέπεια (consistency):κατά πόσο ένα άτομο συμπεριφέρεται διαφορετικά σε παρόμοιες καταστάσεις Διακριτική ικανότητα (Distinctiveness): Σε ποιο βαθμό ένα άτομο συμπεριφέρεται παρόμοια σε διαφορετικές καταστάσεις. ΘΕΩΡΙΑ KELLEY ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΥΨΗΛΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΥΨΗΛΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΥΨΗΛΗ ΙΑΚΡ/ΚΗ ΙΚΑΝ/ΤΑ ΕΞΩΤΕ- ΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΥΨΗΛΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΙΑΚΡ/ΚΗ ΙΚΑΝ/ΤΑ ΕΣΩΤΕ- ΡΙΚΑ ΑΙΤΙΑ 2

3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ Θεμελιώδες σφάλμα αντίληψης: Η τάση να αποδίδονται εσωτερικά συνήθως αίτια στην συμπεριφορά των ατόμων Το σύνδρομο του φωτοστέφανου (halo effect): Η τάση να κρίνονται ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός ατόμου με βάση την γενικότερη εικόνα του Σύνδρομο φωτοστέφανου σε ομάδες: Η τάση να αποδίδονται οι επιτυχίες στην ομάδα και οι αποτυχίες σε συγκεκριμένα μέλη Το φαινόμενο της ομοιότητας: Η τάση να κρίνονται θετικά όσοι μας μοιάζουν ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ Επιλεκτική αντίληψη: Η τάση εστίασης σε συγκεκριμένα ερεθίσματα και δεδομένα και η παραγνώριση άλλων Το σφάλμα της πρώτης εντύπωσης: Η τάση να βασίζουμε την κρίση μας για άλλους στις αρχικές μας εντυπώσεις Αυτοεκπληρούμενηπροφητεία: Η τάση κάποιου να επιβεβαιώσει τις προσδοκίες που του έχουν αποδοθεί Θετική κρίση = Φαινόμενο του Πυγμαλίωνα Αρνητική κρίση = Φαινόμενο του Golem Στερεότυπα: Η άποψη πως όλα τα μέλη μίας ομάδας / κατηγορίας έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά 3

4 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ Εξέταση και των εξωτερικών παραγόντων για την παρατηρούμενη συμπεριφορά ενός ατόμου Προσπάθεια χρήσης όσο γίνεται πιο αντικειμενικών δεδομένων κατά την κρίση Αποφυγή βιαστικών αποφάσεων Η προσπάθεια για δημιουργική σκέψη εκτός πλαισίου μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή στερεοτύπων ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Τα σφάλματα αντίληψης επηρεάζουν σημαντικά την διαδικασία αξιολόγησης Τα άτομα επιθυμούν να κριθούν θετικά και έτσι εφαρμόζουν διάφορες τεχνικές διαχείρισης εντυπώσεων (impression management) Αυτο-προώθηση, προσωπικές ιστορίες επιτυχίας Συμφωνία απόψεων, Κολακευτικά σχόλια Ανάληψη ευθυνών για αρνητικά αποτελέσματα αλλά υποβάθμιση συνεπειών Η εικόνα μιας επιχείρησης επηρεάζει το βαθμό προσέλκυσης υποψήφιων εργαζόμενων. 4

5 ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μάθηση: Σχετικά σταθερή αλλαγή συμπεριφοράς που βασίζεται στην εμπειρία Συντελεστική εξαρτημένη μάθηση (Operant conditioning): Εκμάθηση συμπεριφοράς μέσω σύνδεσής της με συγκεκριμένα αποτελέσματα, θετικά ή αρνητικά Θετική Ενίσχυση: Εκμάθηση συμπεριφοράς λόγω σύνδεσής της με αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα Εγκατάλειψη: Εγκατάλειψη συμπεριφοράς λόγω μη αναμενόμενων θετικών αποτελεσμάτων Ποινή: Εγκατάλειψη συμπεριφοράς λόγω σύνδεσής της με αρνητικά αποτελέσματα (ποινές) Αρνητική Ενίσχυση(Αποφυγή): Εκμάθηση συμπεριφοράς λόγω σύνδεσης της αντίθετης συμπεριφοράς με αρνητικά αποτελέσματα ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Παροχή ενίσχυσης σε τακτά χρονικά διαστήματα, π.χ. αμοιβές συγκεκριμένη ημέρα κάθε μήνα Παροχή ενίσχυσης σε μεταβλητά χρονικά διαστήματα, π.χ. αιφνιδιαστικοί έλεγχοι, έκτακτες ανταμοιβές Παροχή ενίσχυσης μετά από συγκεκριμένο αριθμό εμφάνισης επιθυμητής συμπεριφοράς, π.χ. μπόνους ανάλογα με την απόδοση/παραγωγή Παροχή ενίσχυσης μετά από μεταβλητό αριθμό εμφάνισης επιθυμητής συμπεριφοράς, π.χ. τυχερά παιχνίδια Γενικά η παροχή ενισχύσεων σε μεταβλητά διαστήματα θεωρείται πιο αποδοτική σε θέματα ενίσχυσης συμπεριφοράς 5

6 ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΩ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Μάθηση μέσω συστηματικής παρατήρησης ενός πρότυπου (μοντέλου) αλλά και των ανταμοιβών/ποινών που επιβάλλονται σε άλλους ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η διαδικασία συστηματικής διδασκαλίας των εργαζόμενων για την απόκτηση και ανάπτυξη νέων εργασιακών ικανοτήτων και γνώσεων Συνηθισμένες Μέθοδοι εκπαίδευσης Εκπαίδευση στην τάξη ακολουθούμενη από μια περίοδο εξάσκησης Προγράμματα μαθητείας δίπλα σε γνώστες/έμπειρο προσωπικό Εκπαίδευση σε Πανεπιστήμια/Σχολές εντός ή εκτός της επιχείρησης Προγράμματα εκπαίδευσης στελεχών /σεμινάρια Ηλεκτρονική εκπαίδευση 6

7 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Συμμετοχή: Οι άνθρωποι μαθαίνουν ταχύτερα και διατηρούν περισσότερο τις ικανότητες όταν συμμετέχουν ενεργά κατά την εκπαίδευση Επανάληψη/Εξάσκηση: Πιο αποτελεσματική όταν είναι επαναλαμβανόμενη για μικρά χρονικά διαστήματα σε μακρά περίοδο χρόνου Εφαρμογή: Σύνδεση της εκπαίδευσης με τις συγκεκριμένα εργασιακά καθήκοντα του εκπαιδευόμενου Αξιολόγηση/Ανάδραση: Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πόσο καλά επιτυγχάνει τους εκπαιδευτικούς στόχους 360 ο feedback: Αξιολόγηση εργαζόμενου από όλους συνεργάζονται μαζί του (υφιστάμενοι, ανώτεροι, ομοβάθμιοι, συνεργάτες εκτός κλπ) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΜΕΣΩ ΠΟΙΝΩΝ Ενίσχυση της πειθαρχίας: Η διαδικασία συστηματικής επιβολής ποινών για την αποθάρρυνση συγκεκριμένης συμπεριφοράς Στοιχεία αποτελεσματικής ενίσχυσης της πειθαρχίας Άμεση επιβολή ποινής μετά το παράπτωμα Η αυστηρότητα της ποινής να ταιριάζει στην βαρύτητα του παραπτώματος Σύνδεση ποινής με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά όχι το άτομο Συνεπής επιβολή ποινών (σε όλους και όλες τις περιπτώσεις) Παρουσίαση των λόγων επιβολής της ποινής Οι ποινές δεν πρέπει να ακολουθούνται από άσχετες ανταμοιβές για ψυχολογική αντιστάθμιση 7

8 ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΠΟΙΝΩΝ Συζήτηση Επίπληξη Μετάθεση Παρακράτηση αμοιβής Αυστηρότερη Επιεικέστερη Εκπαίδευση Τοποθέτηση υπό επιτήρηση Απόλυση 8