ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μεταφραστές Εισαγωγή Διδάσκων: Επικ. Καθ. Γεώργιος Μανής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Εισαγωγή Διαλέξεις στο μάθημα: Μεταφραστές Γιώργος Μανής

4 Μεταγλωττιστής Αρχικό πρόγραμμα (source program) Μεταγλωττιστής Τελικό πρόγραμμα (object program) Διαγνωστικά μηνύματα

5 Μεταγλωττιστής Παίρνει σαν είσοδο το αρχικό πρόγραμμα Είναι το πρόγραμμα το οποίο θέλουμε να μεταγλωττίσουμε Βγάζει σαν έξοδο το ισοδύναμο τελικό πρόγραμμα Είναι το πρόγραμμα στο οποίο μετασχηματίζουμε το αρχικό πρόγραμμα Συνήθως είναι πρόγραμμα σε γλώσσα μηχανής κάποιου επεξεργαστή Εμφανίζει διαγνωστικά μηνύματα Συνήθως μηνύματα λάθους Μερικές φορές και μηνύματα προειδοποίησης

6 Γλώσσες Αρχική γλώσσα Τελική γλώσσα Γλώσσα υλοποίησης

7 Γλώσσες Το αρχικό πρόγραμμα γράφεται σε αυτό που ονομάζουμε αρχική γλώσσα Είναι η γλώσσα την οποία θέλουμε να υλοποιήσουμε Το τελικό πρόγραμμα παράγεται στην τελική γλώσσα Είναι η γλώσσα στην οποία θέλουμε να μεταγλωττιστεί το πρόγραμμα Συνήθως είναι η γλώσσα μηχανής κάποιου επεξεργαστή Ο μεταγλωττιστής είναι υλοποιημένος και αυτός σε κάποια γλώσσα προγραμματισμού. Τη γλώσσα αυτή τη λέμε γλώσσα υλοποίησης

8 Ανάπτυξη Μεταγλωττιστών Υλοποίηση εξ αρχής σε κάποια γλώσσα προγραμματισμού Υλοποίηση με τη χρήση εργαλείων Η υλοποίηση τους έχει γίνει χρησιμοποιώντας κατάλληλα εργαλεία που αυτοματοποιούν τη διαδικασία και την παραγωγή κώδικα Σύνθεση από μικρά τμήματα λογισμικού που συνδυάζονται ανάλογα με τις ανάγκες

9 Υλοποίηση με χρήση εργαλείων Περιγραφή των λεκτικών μονάδων Σημασιολογική πληροφορία Περιγραφή της τελικής γλώσσας (?) Περιγραφή της γραμματική της γλώσσας Εργαλείο Ανάπτυξης Μεταγλωττιστής Κώδικας που υλοποιεί διάφορες λειτουργίες Διαγνωστικά μηνύματα

10 Παράδειγμα Εργαλείων Ανάπτυξης Flex (lex) Παίρνει έως είσοδο την περιγραφή κάποιων λεκτικών μονάδων και επιστρέφει ένα λεκτικό αναλυτή. Με την αναγνώριση μίας λεκτικής μονάδας δίνει τη δυνατότητα εκτέλεσης κώδικα ή επιστροφή τιμής στον bison Bison (yacc) Παίρνει έως είσοδο την περιγραφή των κανόνων μίας γλώσσας και επιστρέφει έναν συντακτικό αναλυτή για τη γλώσσα αυτή. Με την αναγνώριση μίας δομής της γλώσσας δίνει τη δυνατότητα εκτέλεσης κώδικα

11 Σύνθεση από Τμήματα Λογισμικού Έχουμε ένα σύνολο από λειτουργίες λογισμικού καλά ορισμένες, κάθε μία από τις οποίες κάνει μία συγκεκριμένη λειτουργία Ανάλογα με τις ανάγκες μας επιλέγουμε ποιες από αυτές θα χρησιμοποιηθούν Κάνουμε μικρές μετατροπές αν αυτό είναι αναγκαίο ή φτιάχνουμε καινούργιες με βάση τις ήδη υπάρχουσες ή εξαρχής Συνδυάζουμε τα τμήματα που χρειαζόμαστε συνθέτοντας ένα καινούργιο μεταγλωττιστή

12 Παράδειγμα Σύνθεσης από Τμήματα Λογισμικού Ανάλυση κώδικα C Βελτιστοποίηση Α Παραγωγή Κώδικα για Windows Ανάλυση κώδικα C++ Βελτιστοποίηση Β Παραγωγή Κώδικα για Linux Ανάλυση κώδικα C# Βελτιστοποίηση Γ Παραγωγή Κώδικα για MAC Βελτιστοποίηση Δ

13 Χρήσιμη Ορολογία Διαμεταγλωττιστές (cross-compilers) Ο υπολογιστής στον οποίο γίνεται η μετάφραση είναι διαφορετική αρχιτεκτονική από τον υπολογιστή στον οποίο θα εκτελεστεί το τελικό πρόγραμμα Προεπεξεργαστές (preprocerssors) Από αρχική γλώσσα πάλι σε αρχική γλώσσα αφού έχει κάνει κάποιες τροποποιήσεις, π.χ. αντικατάσταση συμβολικών ονομάτων των σταθερών με τις πραγματικές τιμές τους Συμβολομεταφραστές (assemblers) Από συμβολική γλώσσα μηχανής σε γλώσσα μηχανής μία προς μία αντιστοίχιση εντολών

14 Χρήσιμη Ορολογία Βιβλιοθήκες χρόνου εκτέλεσης (run time libraries) Υποπρογράμματα και συναρτήσεις σε μεταγλωττισμένη μορφή Συνδέτες (linkers) Έχουν πια ενσωματωθεί στη διαδικασία μεταγλώττισης, παλαιότερα ήταν χωριστά προγράμματα Δέχονται σαν είσοδο μεταγλωττισμένα αρχεία και βιβλιοθήκες χρόνου εκτέλεσης και παράγουν ως έξοδο ένα εκτελέσιμο πρόγραμμα Αναλύουν τις σχετικές διευθύνσεις των μεταγλωττισμένων αρχείων και των προγραμμάτων βιβλιοθήκης και τα ενοποιούν ώστε να είναι όλες με βάση μία σχετική διεύθυνση

15 Χρήσιμη Ορολογία Φορτωτές (loaders) Δέχονται σαν είσοδο ένα εκτελέσιμο πρόγραμμα και το τοποθετούν στη μνήμη για να είναι έτοιμο προς εκτέλεση Μετατρέπουν τις σχετικές διευθύνσεις σε απόλυτες διευθύνσεις Αποτελεί μέρος του λειτουργικού συστήματος Εκδότες προγραμμάτων (program editors) Χρησιμοποιούνται στη συγγραφή, διόρθωση προγραμμάτων και αποθήκευσή τους στη περιφερειακή μονάδα του υπολογιστή

16 Χρήσιμη Ορολογία Εντοπιστές σφαλμάτων (debuggers) Βηματική εκτέλεση προγραμμάτων Παρακολούθηση τιμών μεταβλητών Τοποθέτηση σημείων διακοπής εκτέλεσης Στατιστικοί αναλυτές (profiles) Δίνουν πληροφορίες σχετικά με την εκτέλεση ενός προγράμματος, π.χ. απασχόληση των επεξεργαστών όταν χρησιμοποιούμε ένα υπολογιστικό σύστημα πολλών επεξεργαστών

17 Διερμηνείς (interpreters) Μετάφραση και εκτέλεση εντολή προς εντολή σε αντίθεση με τους μεταγλωττιστές που μεταφράζουν μία φορά το πηγαίο πρόγραμμα το αποθηκεύουν στο δίσκο και το εκτελούν από εκεί Ευκολότερη ανάπτυξη λογισμικού από ότι με τους μεταγλωττιστές Ευκολότερη η βήμα προς βήμα εκτέλεσή άρα και η αποσφαλμάτωση Σημαντικά πιο αργοί από τους μεταγλωττιστές Ασφάλεια εκτέλεσης σε σχέση με τους μεταγλωττιστές

18 Απαιτήσεις από ένα Μεταγλωττιστή Σωστή λειτουργία Να συμμορφώνεται με τις προδιαγραφές αρχικής και τελικής γλώσσας Να μεταφράζει προγράμματα αυθαίρετου μεγάλου μήκους Να παράγει αποδοτικό κώδικα Να έχει μικρό χρόνο εκτέλεσης Να έχει μικρές απαιτήσεις μνήμης κατά τη μεταγλώττιση Να δίνει καλά διαγνωστικά μηνύματα Να έχει τη δυνατότητα συνέχισης ύστερα από τον εντοπισμό σφαλμάτων Να είναι μεταφέρσιμος

19 Οι Φάσεις της Μεταγλώττισης λεκτική ανάλυση συντακτική ανάλυση Πίνακας Συμβόλων σημασιολογική ανάλυση παραγωγή ενδιάμεσου κώδικα Διαχείριση λαθών βελτιστοποίηση ενδιάμεσου κώδικα παραγωγή τελικού κώδικα βελτιστοποίηση τελικού κώδικα

20 Λεκτική Ανάλυση Αρχικό πρόγραμμα Χαρακτήρας-χαρακτήρας Λεκτική Ανάλυση Λεκτικές μονάδες Διαγνωστικά μηνύματα

21 Συντακτική Ανάλυση Λεκτικές Μονάδες Συντακτική Ανάλυση Συντακτικό δέντρο Διαγνωστικά μηνύματα

22 Σημασιολογική Ανάλυση Συντακτικό δέντρο Σημασιολογική Ανάλυση Διαγνωστικά μηνύματα

23 Παραγωγή Ενδιάμεσου Κώδικα Συντακτικό δέντρο Παραγωγή Ενδιάμεσου Κώδικα Ενδιάμεσος Κώδικας

24 Βελτιστοποίηση Ενδιάμεσου Κώδικα Ενδιάμεσος Κώδικας Βελτιστοποίηση Ενδιάμεσου Κώδικα Ενδιάμεσος Κώδικας

25 Πίνακας Συμβόλων Λεκτικές μονάδες Συντακτικό Δέντρο Πίνακας Συμβόλων Πίνακας με πληροφορίες για τις μεταβλητές, σταθερές, συναρτήσεις, διαδικασίες, κλπ.

26 Παραγωγή Τελικού Κώδικα Ενδιάμεσος Κώδικας Πίνακας Συμβόλων Παραγωγή Τελικού Κώδικα Τελικός Κώδικας

27 Βελτιστοποίηση Τελικού Κώδικα Τελικός Κώδικας Βελτιστοποίηση Τελικού Κώδικα Τελικός Κώδικας

28 Οργάνωση Μεταγλωττιστή λεκτική ανάλυση συντακτική ανάλυση σημασιολογική ανάλυση παραγωγή ενδιάμεσου κώδικα χειριστής σφαλμάτων βελτιστοποίηση ενδιάμεσου κώδικα Εμπρόσθιο τμήμα (front-end) παραγωγή τελικού κώδικα βελτιστοποίηση τελικού κώδικα πίνακας συμβόλων Οπίσθιο τμήμα (back-end)

29 Τέλος Ενότητας

30 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

31 Σημειώματα

32 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

33 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Επικ. Καθ. Γεώργιος Μανής. «Μεταφραστές. Εισαγωγή». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

34 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]