Πόσο μπορούμε να εξατομικεύσουμε ένα διατροφικό πρόγραμμα απώλειας βάρους; Γιάννης Δημακόπουλος, RD, MSc

Transcript

1 Πόσο μπορούμε να εξατομικεύσουμε ένα διατροφικό πρόγραμμα απώλειας βάρους; Γιάννης Δημακόπουλος, RD, MSc

2 Χωρίς εξατομίκευση (ισορροπημένο) Δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε το άτομο. Φύλο Ηλικία Σωματικό βάρος Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός Σωματική δραστηριότητα Παρουσία νοσήματος Π.χ. 3-6 γεύματα και σχετική προσαρμογή της «ιδεατής» δίαιτας στη ζωή του ατόμου. Μεσογειακή, DASH. Διατροφικές συνήθειες/ προτιμήσεις του ατόμου;

3 Χωρίς εξατομίκευση (ενδεχομένως μη ισορροπημένο) Fad diets Λαχανόσουπας Αποτοξίνωσης Γκρέιπφρουτ Ωμοφαγία πρωτεΐνη Atkins Dukan Ζώνης λιπαρά Ornish Pritikin Υποκατάστατα γεύματος Jenny Craig Medifast Nutrisystem Slim-Fast θερμίδες Optifast

4 Χωρίς εξατομίκευση Διατροφικές συνήθειες/ προτιμήσεις Ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Στις συνήθειες οφείλεται όμως το παρόν σωματικό βάρος του ατόμου. Διατροφική επιδημιολογία: Παραδοχή πως οι συνήθειες παραμένουν σταθερές. Άρα, είναι αποτελεσματικό; Βραχυπρόθεσμα; Μακροπρόθεσμα; (Υποτροπή) Willett W. (2013), Nutritional epidemiology, OUP

5 Βραχυπρόθεσμα Επιτυχία 5-10% μείωση βάρους. Κάποιες στρατηγικές βάρους επιτυχημένες αλλά υπάρχει υποτροπή. Έρευνα που αφορά στη φυσιολογία και στη συμπεριφορά έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια. Μακροπρόθεσμα: Διατήρηση του βάρους είναι το κύριο πρόβλημα. MacLean P.S. et al. (2015) Obesity, 23:7-15.

6 Sacks et al. (2009) N Engl J Med, 360(9):

7 Εμπορικά προγράμματα vs καμία παρέμβαση 6 μήνες 12 μήνες Χαμηλά σε υδατάνθρακες 8.73 kg 7.25 kg Χαμηλά σε λιπαρά 7.99 kg 7.27 kg Αυτό υποστηρίζει την πρακτική να συστήνεται οποιαδήποτε δίαιτα που ο ασθενής θα μπορεί να ακολουθήσει για να χάσει βάρος. Johnston B.C. et al. (2014) JAMA, 312(9):

8 Χαμηλή σε υδατάνθρακες vs ισοθερμιδική ισορροπημένη Οι μελέτες δείχνουν απώλεια βάρους βραχυπρόθεσμα ανεξάρτητα από το αν η δίαιτα είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες ή ισορροπημένη. Naude C.E. et al. (2014) PLoS ONE, 9(7):e100652

9 Βραχυπρόθεσμα Οποιοδήποτε πρόγραμμα έχει αποτέλεσμα. Μπορούμε να εξατομικεύσουμε πολύ. Γιατί όμως να επιλέξουμε κάποιο μη ισορροπημένο; Η εξατομίκευση ενδεχομένως να αυξήσει και τη συμμόρφωση.

10 Αλλαγή συνηθειών (μακροπρόθεσμα) Τι μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά για να επιτύχουμε διατήρηση του βάρους: Διατροφή. Άσκηση. Συμπεριφορά. Βιολογία/ Φυσιολογία.

11 Αρχική απώλεια βάρους 2327 ενήλικες με διαβήτη τύπου ΙΙ. Παρέμβαση για σωματικής δραστηριότητας και πρόσληψης. Απώλεια 2% στον 1ο μήνα, 5.6 φορές πιο πιθανό να έχουν 10% στον 1ο χρόνο. Απώλεια 3% στον 2ο μήνα, 11.6 φορές πιο πιθανό να έχουν 10% στον 1ο χρόνο. Πρόβλεψη και εξατομίκευση της φροντίδας σε εκείνους που είναι πιθανό να μην πετύχουν το στόχο τους στον 1ο χρόνο. Unick J.L.. et al. (2014) Obesity, 22:

12 Αρχική απώλεια βάρους Unick J.L.. et al. (2014) Obesity, 22:

13 Αρχική απώλεια βάρους Diabetes Prevention Program συμμετέχοντες. ηλικία = επιτυχία στους στόχους μείωσης του βάρους και αύξησης της σωματικής δραστηριότητας. Η εργασία, η οικογενειακή κατάσταση, το εισόδημα και η καταθλιπτική συμπτωματολογία δεν σχετίζονταν με την επίτευξη των στόχων. Αυτο-παρακολούθηση (καταγραφή) σχετιζόταν με τη μείωση και τη διατήρηση του σωματικού βάρους. Αρχική μείωση βάρους σημαντική. Ενδεχομένως πιο "επιθετική" παρέμβαση στα πρώτα στάδια. Wing R.R. et al. (2004), Obes Res, 12:

14 Συμπεριφορικά εμπόδια για μακροπρόθεσμη επιτυχία: Μακροχρόνια συμμόρφωση Αυτο-παρακολούθηση, φυσική παρουσία στα γκρουπ και προσκόλληση στο πρόγραμμα διατροφής και άσκησης επηρεάζουν τη συμμόρφωση καθώς και τη μακροπρόθεσμη επιτυχία του προγράμματος. Αντιλαμβανόμενο κόστος συμμόρφωσης > αντιλαμβανόμενο όφελος Υποστήριξη από άλλους διαιτώμενους. Υποστήριξη από επαγγελματίες. Μεγιστοποίηση της κινητοποίησης. Διευκόλυνση στο να ακολουθηθεί το πρόγραμμα. Διαφοροποίηση της παρέμβασης με σκοπό να μειωθεί η ανία. Διαφοροποίηση των συστάσεων για σωματική δραστηριότητα. Στατιστικά σημαντικές αλλά μικρές βελτιώσεις. >> Χρειαζόμαστε καλύτερη κατανόηση των παραγόντων κινητοποίησης. MacLean P.S. et al. (2015) Obesity, 23:7-15 Jensen M.D. et al. (2013) Obesity, 22(S2):S1-S410

15 Συμπεριφορικά εμπόδια για μακροπρόθεσμη επιτυχία: Ατομική διαφοροποίηση Συμπεριφορικές παρεμβάσεις έχουν διαφορετικά αποτελέσματα για κάθε συμμετέχοντα. Διαφορές αμβλύνονται κατά τη διατήρηση του βάρους. Αρχική απώλεια βάρους καλύτερος προβλεπτικός παράγοντας. >> Χρειαζόμαστε καλύτερη κατανόηση όσον αφορά στο γιατί γενετικοί και φαινοτυπικοί συσχετισμοί επαναπρόσληψης βάρους (π.χ. RMR) δεν είναι ίδιοι με εκείνους που αφορούν την απώλεια βάρους (π.χ. πείνα/ κορεσμός). MacLean P.S. et al. (2015) Obesity, 23:7-15

16 Οργανικά εμπόδια για μακροπρόθεσμη επιτυχία: Προσαρμογή που ευνοεί την επαναπρόσληψη βάρους Ορμονικές αλλαγές ενδέχεται να αυξάνουν την ανάγκη για επιβράβευση/απόλαυση μέσω του φαγητού (rewarding value of food). Δυνατότητα απορρόφησης από τον οργανισμό; Μείωση του μυϊκού ιστού και μειωμένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας μπορεί να βοηθούν στην επαναπρόσληψη του βάρους. >> Να τονιστεί η αξία της σωματικής δραστηριότητας. >> Έρευνα σχετικά με το πως μπορούν τα ορμονικά εμπόδια να ξεπεραστούν. MacLean P.S. et al. (2015) Obesity, 23:7-15

17 Άλλα εμπόδια για μακροπρόθεσμη επιτυχία: Γενετική ποικιλότητα των "συστημάτων" που αφορούν στην απώλεια/ αύξηση του βάρους. >> Εξατομίκευση της ερευνητικής διαδικασίας με σκοπό την πληρέστερη κατανόηση τους >> εξατομίκευση του προγράμματος. Τα αποτελέσματα της άσκησης στο σώμα. Μελέτες συνδέουν την άσκηση με τη διατήρηση του απολεσθέντος βάρους αλλά λόγω έλλειψης μακροχρόνιας συμμόρφωσης στην άσκηση δεν είναι ξεκάθαροι οι μηχανισμοί. Ελλιπής κατανόηση της νοητικής λειτουργίας και της συμπεριφοράς που αφορά στις διατροφικές συνήθειες/ προτιμήσεις. MacLean P.S. et al. (2015) Obesity, 23:7-15

18 Παρεμβάσεις για διατήρηση βάρους μετά την απώλεια Peirson L. (2015), CMAJ, 3(1), E47-E54.

19 Αυτό-ρύθμιση σε παρεμβάσεις παχυσαρκίας Μεγάλη ετερογένεια στις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν. Ποιότητα της μεθοδολογίας περιορισμένη. Βραχυπρόθεσμα: αυτό-αποτελεσματικότητα το πιο υποσχόμενο μέσο. Μακροπρόθεσμα: θετική εικόνα σώματος, ευέλικτος έλεγχος του φαγητού. Teixeira P.J. (2015), BMC Medicine, 13:84

20 National Weight Control Registry 98% τροποποίησαν τη διατροφή τους με κάποιο τρόπο για να μειώσουν το βάρος τους. 94% αύξησαν τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας. 78% τρώνε πρωϊνό κάθε μέρα. 75% ζυγίζονται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. 62% βλέπουν λιγότερο από 10 ώρες τηλεόραση την εβδομάδα. 90% ασκούνται, κατά μέσο όρο, 1 ώρα την ημέρα.

21 Πόσο μπορούμε να εξατομικεύσουμε ένα πρόγραμμα τελικά;

22 Συμπεράσματα Ηθική σωστή ενημέρωση. Εξατομίκευση. Να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα στον άνθρωπο και τον τρόπο ζωής του και όχι τη ζωή του στο πρόγραμμα. Απώτερος στόχος: φυσιολογικό βάρος και διατροφή που προσφέρει υγεία. Ανάγκη για συνδυαστική έρευνα (φυσιολογία και συμπεριφορά) Αρχική απώλεια βάρους φαίνεται πως είναι σημαντική. Διεπιστημονική ομάδα, με γνώμονα το αποτέλεσμα και μέσο την εξατομίκευση.

23 Συμπεράσματα Ξεκινώντας από τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου προς την κατεύθυνση της ισορροπημένης διατροφής και άσκησης. Στοχοθεσία. Υπολογισμός αναγκών σε θρεπτικά συστατικά (φύλο, ηλικία, νόσημα, κτλ.) Τρόπος ζωής (3-6 γεύματα, κτλ.). Αυτό-παρακολούθηση (συγκέντρωση στο γεύμα, ρυθμός κατανάλωσης, ημερολόγιο καταγραφής, μάσημα της τροφής, πείνα-κορεσμός). Ισχυροποίηση του κινήτρου. Προσαρμογή όσο προχωρά η προσπάθεια. Να προσφέρονται ενδιαφέρουσες επιλογές. Να τονιστεί η σημασία της άσκησης και τρόποι που μπορεί να ενταχθεί στη ζωή τους.

24